Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Engels 2011-2012 Wat lezen we in de doorlichtingsverslagen? Zwart: Mechelen-Brussel Rood: Antwerpen (2 scholen in 2011-2012) Blauw: Brugge (2 scholen 2011-2012) Gent: Oranje Hasselt: Groen (3 scholen) Vak: ENGELS Schooljaar van doorlichting:2011-2012 Wat stond in de focus? - Nieuwe visie op integratie en communicatieve vaardigheden + de evaluatie daarvan - Specifieke Eindtermen en Onderzoeksvaardigheden - Ontwikkeling van taaltaken en diverse tekstsoorten (cfr. Visietekst 2007) - Als de school afdelingen met de pool Moderne Talen heeft, worden de SETOC altijd geïnspecteerd - Het specifieke karakter van de afdeling en, indien van toepassing: de pool in 3de graad ASO (zie ‘profilering van de studierichting’)
sterke punten 1. LEERPLANREALISATIE Leerplandoelstellingen Te veel nadruk op kennis Niet altijd bereiken van eindtermen
Maandberichten
creatieve aanpak en afwisselende werkvormen in de klas. Breed spectrum aan tekstsoorten.
verbeterpunten evaluatie (zowel grote als kleine) + waar van toepassing SET en SETOC Te weinig aandacht voor het inoefenen
DPB, F. de Merodestraat 18, 2800 Mechelen, tel.: 015 29 84 86 - fax: 015 29 84 03 - e-mail:
[email protected] Website: http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb Vademecum
Vakdocumenten
-2
Idem
van strategieën. Te weinig spreekkansen. Activerende werkvormen worden niet systematisch gehanteerd. Systematisch inoefenen van schrijfvaardigheid en aandacht voor tekstrevisie (procesevaluatie).
wijze van realisatie: K,V,A Meestal vrij traditioneel en sturend; veel leergesprekken; slechts sporadisch doorgedreven BZL; te weinig integratie ICT
Beeldmateriaal, studiereis, actualiteit, aansluiting interesse van de leerlingen Veel (pogingen tot) interactie, vooral tussen leraar-leerling Uitdagende taaltaken op structurerend en beoordelend niveau. Taaltaken in reële contexten. Vaardigheden in communicatieve werkvormen en authentieke situaties.
Aandacht voor gespreksvaardigheid. De invoering van taaltaken. Geen transparant aandeel van vaardigheden over het totale schooljaar. Men biedt in het eerste trimester in het eerste en tweede jaar vd 3e graad dezelfde leerdoelen aan die gekoppeld zijn aan de leerstof van het eerste jaar. De communicatieve doelstellingen hebben in het aanbod overwegend voldoende voorrang op doelstellingen die in het leerplan geformuleerd worden binnen de grammaticale component. Te weinig prescriptieve en argumentatieve teksten bij de receptieve vaardigheden. Er wordt weinig gewerkt aan genreconventies en tekstopbouw. Te weinig aandacht voor variatie in
-3
tekstsoorten en verwerkingsniveau (meestal structurerend); Bij huislectuur zijn de verwerkingsopdrachten te weinig van het beoordelend niveau. Te weinig productieve vaardigheden, wel voldoende receptieve. Mondeling samenvatten, telefoongesprek, verslag schrijven, schriftelijk samenvatten komen te weinig aan bod. Het onderscheid tussen het schrijven van een verslag en een samenvatting is niet duidelijk. Het schriftelijk verwoorden van een beredeneerd standpunt is erg oppervlakkig. De woordenschatopbouw in Engels is hoofdzakelijk gericht op de kennis van woorden op zich en niet op het gebruik ervan in relevante communicatieve taalsituaties. De beoogde verdieping van de reflectie op communicatie, taal en cultuur komt niet tot stand. Domeinspecifieke teksten die aansluiten
-4
bij het wetenschapsdomein van de andere polen worden niet behandeld. Creatief omgaan met taal wordt te weinig als essentieële doelstelling van taalonderwijs gezien. Concrete toepasvaardigheid van grammaticale kenmerken in functionele en authentieke contexten ontbreekt. evaluatie & rapportering Integratie adhv taaltaken. De toetsing van taalkundige doelen gebeurt aan de hand van verschillende types opdrachten: gericht op reproductie, transfer, creatief-communicatieve opdrachten
Soms erg goed: gespreide evaluatie. Taakspecifieke beoordelingsschema’s voor de beoordeling van productieve vaardigheden. Aandacht voor differentitatie en portfoliowerk Er wordt gestreefd naar het evalueren van kennis in vaardigheden.
Te weinig coherentie tussen de leden vd vakgroep. Bij gespreide evaluatie wordt het puntentotaal op jaarbasis scheef getrokken omdat de gespreide evaluatie voor vaardigheden enkel voor proefwerk meetelt. Puntenverhouding tussen de vaardigheden varieert leraargebonden.
Er zijn scorewijzers voor het evalueren van mondelinge opdrachten.
Evaluatie van specifiek gedeelte gericht op vertaling van losse woorden en zinnen.
De leerlingen reflecteren over hun vorderingen en formuleren werkpunten
De productieve vaardigheden zijn ondervertegenwoordigd.
Evaluatiedocumenten tonen dat er transparant, evenwichtig en procesmatig wordt geëvalueerd.
Vakgebonden attitudes worden niet mee opgenomen in de beoordelingen.
-5
De vaardigheden worden procesgericht geëvalueerd.
De rapportering gebeurt via een globaal cijfer, zonder verdere informatie over de aparte vaardigheden. Spreek-, luister-, lees- en schrijfvaardigheid worden niet met een voldoende frequentie getoetst. De evaluatie van de vaardigheden gebeurt altijd productgericht en er zijn nog geen aanzetten om te werken met procesgerichte groeimodellen. Contextloze bevragingen van woordenschat zijn een constante. Geen transparante beoordeling, geen criteria. Geen gelijkgerichte beoordelingscriteria voor de vaardigheden die aansluiten bij deze van de tweede graad. Criteria zijn onvoldoende transparant en genormeerd. De SET worden niet geëvalueerd. De layout van de examens Engels laat te wensen over. Vakattitudes worden opgevolgd maar niet geëvalueerd. idem
-6
Op toetsen lopen de evaluaties van inhouden en vaardigheden door elkaar. De evaluatie overstijgt zelden het reproductieniveau. Dit manifesteert zich in contextloze oefeningen die focussen op één bepaald aspect van taalbeheersing, vertalingen en een overwegend reproductieve vraagstelling voor literatuur en cultuur. idem Bij de beoordeling van attitudes leidt de vermenging van vakgebonden en algemene attitudes tot de vertekening van het resultaat. De vaardigheden worden productgericht geëvalueerd. Strategieën worden aangeboden, maar niet geëvalueerd. De formatieve evaluatie vormt een onvoldoende voorafspiegeling van de examens. SETOC en SET Overal vermeld. NVT
Inhoudelijk goede projecten. Aandacht voor metacognitie
Te weinig stappen volgen van setoc 16,17,18
-7
Belangrijk SET inderdaad belangrijk.
SET krijgen voldoende aandacht. SETOC: niet vertrokken van literaire of linguïstische onderzoeksvraag
De afbakening van het onderwerp is te smal om de leerlingen ruimte te laten voor het formuleren van een onderzoeksvraag. De vakgroep vertrekt nog altijd niet vanuit de referentiekaders eigen aan het wetenschapsdomein van de talen (taal en cultuur). De SETOC mogen niet van elkaar losgekoppeld worden. Niet alle leerlingen realiseren SET18: confrontatie van de resultaten met andere standpunten. Werken rond de SETOC is nog niet voldoende doelgericht en planmatig.
profilering studierichting Komt vaak voor, vooral de pool moderne talen Restaurant en Keuken 3e graad
Boeiende methode/handboeken met interessant additioneel materiaal.
Te slaafs volgen van handboek i.p.v. leerplan
Het leerproces is erop gericht de taalbeheersing van de leerlingen beroepsgericht te ontwikkelen.
Geen vakgroepoverstijgende visie op de realisatie van de moderne talen in de pool MT. Ook geen afspraken op schoolniveau.
Een visie op het onderwijs moderne vreemde talen in de pool MT is in ontwikkeling. minimale materiële vereisten Steeds vermeld Idem
Meestal goed tot zeer goed. Mooi aangeklede vaklolalen, met moderne apparatuur.
In uitzonderlijke scholen nog te veel primitieve middelen en weinig sterke leeromgeving. Meestal legt men de ver-
-8
Idem Idem
Computer, internet en beamer aanwezig. ICT wordt geïntegreerd. Mogelijkheid tot ICT-integratie
antwoordelijkheid bij de directie, maar ook de vakgroep dient stappen te ondernemen om de materiële omkadering af te dwingen. Verklarende en vertalende woordenboeken niet aanwezig. Verwerkingsopdrachten via het internet worden eerder naar zelfstandig thuiswerk overgeheveld. De taalklassen zijn niet altijd beschikbaar.
2. VAKGROEPWERKING inhoudelijke aspecten Meestal goede informele samenwerking en verstandhouding, maar te weinig FORMELE en PROFESSIONELE afspraken Te weinig diepgang van de vakgroepwerking.
Vooral in eerste en tweede graad goede samenwerking Graadoverstijgende vakgroepwerking.
In de derde graad hebben sommige leraren de neiging hun eigen gang te gaan. Zij zijn te weinig op de hoogte van wat er in de 1ste en 2de graad gebeurt. Er is weinig te merken van een vakgroepwerking rond talen binnen het departement, of van een samenwerking rond Engels over de departementen heen. De beperkte werking heeft alleszins nog niet geleid tot ondersteuning van beginnende leraren of tot enige gelijkgerichtheid op het vlak van leermiddelen of evaluatieprincipes.
leerlijnen
-9
Vrijwel overal vermeld
kwaliteitsverbetering Leraren Engels zijn vaak erg betrokken bij de lln met leerbeperkingen.
professionalisering Wordt bijna overal vermeld
Soms zeer goed, maar dat is uitzonderlijk. Leerlijnen voor grammatica en woordenschat.
Leerlijnen zijn vaak wel informeel afgesproken, maar er is geen schriftelijke neerslag van, of alleszins onvoldoende. Nood aan leerlijnen voor vaardigheden.
In vele gevallen goed.
Soms te weinig formeel of structureel ingebouwd in het schoolwerkplan.
Meestal goed als groep.
Kan beter bij een aantal individuele leraren. Wordt ook niet altijd expliciet aangemoedigd door de directie. De leraren volgen nascholing maar die is vaak niet leerdoelgericht.
3. LEERBEGELEIDING remediëring Vrijwel altijd vermeld Vermeld
Vaak goede pogingen, maar niet altijd structureel of wetenschappelijk onderbouwd. Wel grote inspanningen voor lln met dyslexie. Feedback op proefwerken en toetsen wordt aangevuld met functioneringsgesprekken gebaseerd op zelfreflectie en voorstellen tot remediëring. Individuele remediëring wordt aangebo-
Soms is een enkele individuele leraar niet mee op dit vlak. Initiatieven kunnen te weinig aangetoond worden. Idem: leraren remediëren individueel, maar initiatieven zijn zelden zichtbaar.
- 10
den. Algemeen remediëringsaanbod voor de 4 vaardigheden. binnenklasdifferentiatie
Kan meestal beter.
Niet altijd vermeld Niet vermeld Niet vermeld leerlingvolgsysteem Niet altijd vermeld. Niet vermeld Niet vermeld studieresultaten: van analyse tot materiaal voor kwaliteitsverbetering (borgen, bijsturen) Wordt vrijwel altijd vermeld. Niet vermeld
Soms erg systematisch.
Sommige scholen hebben een systeem ontwikkeld.
4. ANDERE (ev. elementen uit het vroegere vakinfodossier) werkvormen Vaak vermeld Vermeld talenbeleid
Variatie, aantrekkelijkheid van het gebruikte materiaal + de leuke afwisseling Hier en daar werkgroepen voor de drie MVT
Slechts zelden onvoldoende Activerende werkvormen worden niet systematisch gehanteerd. Vaak te weinig overleg met Frans en
- 11
Altijd vermeld Vermeld
Duits. Er is nood aan vakgroepoverstijgende afspraken rond het uitwerken en het effectieve gebruik van criteria om de productieve vaardigheden gericht te beoordelen. Taaloverschrijdend overleg is aanbevolen.
Enkele kritische reflecties: Visie op het vak: Liggen de bemerkingen/conclusies van de inspectie in het verlengde van éénzelfde visie? Toelichting: Ja. Volgens mij wel. Zijn er bemerkingen/conclusies van de inspectie die tegenstrijdig zijn? Toelichting: Zelden. Vaak is Engels samen met een andere MVT doorgelicht, en uit het verslag is niet altijd overal duidelijk wat op Engels, en wat op eventueel Frans of Duits slaat. Neen, wel soms onduidelijke feedback, zelden weliswaar (bv. …vertrekken vanuit referentiekaders eigen aan het wetenschapsdomein van de talen…). Ik stel veel meer doorlichtingen van Frans vast dan voor Engels, geen voor Duits. Frans staat vaker in de focus dan andere taalvakken.
- 12
Ondersteuning: Verwijst de inspectie naar het bestaan of ontbreken van ondersteuning vanuit het algemeen beleid van de school? Zelden. Verbeterpunten van het algemeen beleid: aansturing van de realisatie van de onderzoekscompetentie en opvolging van vakgroepwerking. Verwijzing naar de pedagogische begeleiding gebeurt volgens de leraren wel mondeling, maar wordt (vrijwel) nooit teruggevonden in de verslagen.
