DECEMBER O.a. in dit nummer SKRIUWERS - LABYRINT WIJKPANEL ACTIVITEITEN

DECEMBER 2007

O.a. in dit nummer SKRIUWERS LABYRINT WIJKPANEL ACTIVITEITEN

COLOFON Redactie: Anne Glas Boudien Noorlander Auke Laskewitz Jappie v.d. Meulen

eindredactie free lance lay out advertenties

e-mail: [email protected] De redactie is inhoudelijk verantwoordelijk voor de krant en behoudt zich het recht voor ingezonden stukken zonder opgaaf van redenen in te korten of niet te plaatsen. Opgave advertenties: J v.d. Meulen, tel: 058-2163212 Redactie adres: Obe Postmawei 16 Tel: 058-2120958 Oplage: 2000 stuks Verschijning: 4 maal per jaar Verspreiding: Leden wijkvereniging Gemeente Leeuwarden Regionale dagbladen Druk: Drukkerij EMKA, Dronrijp Wijkkrant Buiten Westen is het officiële orgaan van de wijkvereniging Westeinde. Samenstelling bestuur: D. Tamminga 2120852 B. Zwiers 2158145 S. Schat 2162770 T. de Haan 2155710 J. v.d. Meulen 2163212 J. Douma 2128340 K.D. Stormer 2138221 A. Glas 2120958 L. Bouwens 2135370 A. v. Rijs-de Boer 2151848 Ledenadministratie: Bea Zwiers 2158145 Okido

2998000

Oud papierclub H. Terpstra

2152277

Planner wijkgebouw H. van Linschoten 2130593 Wijkgebouw 2134004 Postbus 3029, 8901 DA Politie

tel.: fax.:

0900 8844 0588808694

REDACTIONEEL. We zitten nu echt in het seizoen van de feesten. Sint Maarten en Sint Nicolaas hebben de wijk met een bezoek vereerd. En binnenkort vieren we Kerst en Oud en Nieuwjaar. Ook kunnen we ons alvast verheugen op het wijkfeest, dat gehouden wordt van 26 tot en met 30 augustus 2008. Omdat de dagen kort zijn is het niet moeilijk om het in huis gezellig te maken, de overgordijnen vroeg dicht en hier en daar een gezellig kaarsje, dan hoor je de buien en de harde wind niet meer. In het voor u liggende nummer kunt u lezen over de opening van de leugenbank en de peuterspeelzaal. De Oudpapierploeg kondigt belangrijke veranderingen aan, die het nieuwe jaar ingaan. In november organiseerde het wijkpanel zijn wijkconferentie. Pieter de Groot, een oud-wijkbewoner en journalist bij de LC was uitgenodigd om iets te vertellen over de schrijvers waar de straten en lanen in de wijk naar zijn genoemd. Zijn verhaal was zo onderhoudend dat is besloten het in deze wijkkrant te plaatsen. Daarom is uw wijkblad deze keer dubbeldik. Wij wensen u veel genoegen met de inhoud van dit blad.

VAN DE BESTUURSTAFEL. Het loopt tegen het einde van het jaar en dan is er gelegenheid om terug te kijken op dingen die geweest zijn en vooruit te kijken op dat wat komen gaat. Vers in het geheugen ligt het bezoek van Sinterklaas aan de wijk. Mede omdat het weer mee zat was het een erg mooi feest waar veel kinderen van hebben genoten en de Sint ook, zo vertelde hij mij bij zijn vertrek. Namens het bestuur wil ik de organisatie van dit feest hartelijk danken voor hun inzet. Ook de werkgroep jeugd doet het goed. Een aantal enthousiaste vrijwilligers organiseert iedere eerste woensdagmiddag van de maand een jeugdactiviteit in het wijkgebouw. En met succes, soms zijn er tegen de zestig kinderen. Een compliment waard en ik hoop dat de werkgroep haar activiteiten met onverminderd enthousiasme voortzet in het komende jaar. Wanneer ik mijn gedachten naar de toekomst richt word ik minder enthousiast. We wachten nog steeds op de start van de bouw van het MFC. De enige beweging in dit kader is de verhuizing van de peuterspeelzaal naar Swettehiem. Naast het feit dat de kleintjes daar een hele mooie ruimte hebben gekregen heeft het alleen tot gevolg dat er in ons oude wijkgebouw een ruimte vrijgekomen is. Deze zal naar verwachting binnenkort worden gebruikt door de biljartclub, omdat de biljartruimte in Swettehiem moet wijken voor een verbouwing. Maar goed, op enig moment zal men wel eens beginnen met de nieuwbouw. Een ding is zeker, we zullen de nieuwjaarsbijeenkomst van de vereniging nog in ons vertrouwde wijkgebouw vieren, hopelijk voor de laatste keer. U bent op zaterdag 5 januari vanaf 21.00 uur van harte welkom om het nieuwe jaar met ons en vele bekenden in te luiden. Melvin van Eldik zorgt voor de muzikale omlijsting. Rest mij u, namens het bestuur, hele fijne feestdagen te wensen en graag tot ziens op 5 januari. Doety Tamminga, voorzitter

OUD PAPIER PLOEG Het gaat goed met het inzamelen van het oud papier. Met ingang van volgend jaar gebeurt dat op de tweede zaterdag van de maand. U kunt daar elders meer over lezen. Het Westeinde is op dit terrein een hele productieve wijk, maar het kan nog beter. Volgens Omrin, de organisatie die de containers levert en maandelijks met de vrachtwagens langs komt, wordt nog steeds 10 procent van het oud papier klakkeloos in de grijze container gekieperd. Dat is jammer voor Omrin, voor ons, maar vooral voor de wijk. Er komt nog wat bij: een aantal inwoners heeft nog steeds geen aparte container voor het oud papier. Eén telefoontje naar Omrin en binnen de kortste keren staat die bak bij u op de stoep. Bij het sluiten van de boeken over 2007 blijkt dat wij met het nieuwe systeem meer papier op hebben gehaald dan vorig jaar. Dat is mooi, maar Omrin heeft een fractie minder gekregen. U bent door dit te lezen niet in een cryptogram verzeild geraakt. Omrin mist namelijk de opbrengst van de vaste container op het parkeerterrein bij het winkelcentrum. Daar is een kleinere vaste container bij de snackbar voor in de plaats gekomen. Binnenkort komt er wellicht ook zo’n exemplaar bij het Rixtflat. Dan komt Omrin mogelijk op het oude niveau uit. De eerste jaren zal de kas van wijkvereniging weinig merken van deze schommelingen in de opbrengst. De eerste vijf jaar krijgen wij het gemiddelde van de financiële opbrengst van de laatste drie jaar. Het nieuwe systeem heeft in zoverre invloed gehad op het totaal dat de opbrengst van de grote, vaste, maar inmiddels verdwenen, container bij het winkelcentrum ruimschoots is gecompenseerd. Er is namelijk meer papier in de huiscontainers terecht gekomen. De oud-papier-ploeg is voor een groot deel intact gebleven, maar kan zo langzamerhand wel wat jongere kerels gebruiken. Wie een paar zaterdagen per jaar – hooguit vier - mee wil helpen is van harte welkom. Even een telefoontje naar Willem Stegenga 2136517 en je wordt ingeroosterd. Wij hopen dat u het oude papier op de juiste manier blijft verzamelen. Daar worden wij allemaal beter van. Boeken Boeken, die er nog redelijk uitzien, horen eigenlijk niet in de papiercontainer. Ook daar is een oplossing voor gevonden. Elke zaterdag dat er

oud papier wordt opgehaald kan men de boeken brengen naar het wijkgebouw. Daar staan tussen 10 en 12 uur de families Fikkert en Glas klaar om ze in ontvangst te nemen. Op de braderie van het wijkfeest worden ze dan verkocht. De opbrengst gaat naar de wijkvereniging. Oud papier naar tweede zaterdag Met ingang van 2008 zal het ophalen van het oud papier, c.q, het legen van de papiercontainers, op een andere dag plaatsvinden. Wij gaan naar de tweede zaterdag van de maand. Er is een uitzondering: in mei gebeurt dat op woensdag de zevende, ’s avonds vanaf 18.00 uur. Noteer de volgende oud-papier-dagen alvast en zet op die dag om 10 uur de container bij de weg. Het liefst zoveel mogelijk containers bij elkaar. 12 januari 9 februari 8 maart 12 april 7 mei 14 juni 12 juli 9 augustus 13 september 11 oktober 8 november 13 december ----------Wij rekenen op uw medewerking.---------

Mantelzorg Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden (SWOL) wil mensen die “mantelzorger” zijn hulp bieden bij de aanvraag voor het zogenaamde mantelzorgcompliment. Mantelzorgers bieden hulp, zonder daarvoor betaald te krijgen, aan een persoon in hun naaste omgeving (gezins- of familielid, buur, vriend). De overheid wil haar waardering uitspreken voor het werk dat de mantelzorger verricht. Een groep mantelzorgers krijgt daarom een eenmalige uitkering van € 250,-. In de Leeuwarder Courant van zaterdag 20 oktober jl. kunnen we lezen dat er, helaas, weinig mantelzorgers aanspraak maken op dit extraatje. SWOL vindt het belangrijk dat degene die er recht op heeft, dit bedrag ook daadwerkelijk op zijn rekening gestort krijgt. Voor meer informatie kunt u bellen met SWOL, tel. 058-234 84 00, op werkdagen van 9.00-16.30 uur (vrijdags tot 12.00 uur).

20 JAAR NAAILES

B.N.

“Al sinds heel wat jaren werkt ze met draad en garen met spelden en een schaar tovert ze kleding in elkaar” Hillian was, in Huizum-oost, al 3 jaar druk doende met het geven van naailessen toen ze door een vriendin gebeld werd met het verzoek om les te geven aan een aantal dames in de wijk Westeinde. Daar had ze wel oren naar en vanaf die dag werd er, dus ook in onze wijk, flink geknipt, geplakt, getornd en snorden de naaimachines dat het een aard had! Ieder woensdagavond komen er opgewekte dames binnen met lappen, ritsen en allerlei attributen die nodig zijn voor het maken van de meest beeldige creaties. Op mijn vraag of er modeshows worden gegeven van de eigenhandig in elkaar gezette` outfits` begint iedereen te lachen, Vroeger liepen hun kinderen wel eens een showtje maar tegenwoordig willen ze dat niet meer en de dames zelf? Och heden, nee!. Hillian vindt het lesgeven prachtig, het zit in haar bloed denk ik. Ook in Huizum-oost geeft ze nog steeds les (nu al 23! jaar) Ze zou best nog een ochtend les willen geven dus als er liefhebbers zijn? Graag! Er is nog ruimte op maandag-en dinsdagmorgen. Vanavond verassen we de dames, namens de wijkvereniging, met een heerlijke taart: “passie”vruchtenbavarois want 20 jaar lesgeven, met passie!, is iets om even bij stil te blijven staan. De dames vertellen nog een anekdote: een van de cursisten was ooit druk doende met het knippen en in elkaar zetten van een leuk jasje van kunstleer. Knippen lukte nog maar het in elkaar flansen met behulp van spelden bleek een onmogelijke opgave! Maar creatief als deze dame was kwam ze met een oplossing en werd het jasje met plakband vastgezet. Soms gaan de dames met elkaar naar de markt om hun hart op te halen bij de stoffen, lekker graaien! En ook zijn ze eens naar een workshop kettingen maken geweest, uitjes die verwant zijn aan deze lessen. Om de lessen te volgen moet je wel enige aanleg hebben. En dat hebben deze dames overduidelijk. Ze zijn erg blij met de nieuwe tafels in de werkruimte; ze willen nu nog graag nieuwe stoelen en! liefst met wieltjes er onder. Of ik dat even wil doorgeven. Bij deze!

DARTEN Elke maandagavond om een uur of zeven komt een aantal jongelui o.l.v. de heer Jan v.d. Zee bij elkaar om te darten in competitie verband. Ik heb mij laten informeren hoe het spel nu eigenlijk in elkaar zit. Benodigdheden: ¾ Een rond bord bestaande uit gekleurde ringen en vlakken, hangend op een hoogte van 1,73 meter. ¾ 3 pijltjes die je per keer mag werpen op een afstand van 2,33 meter. ¾ Enthousiaste deelnemers. Langs de rand van het dartbord staan de cijfers (punten) 1 t/m 20. Het ronde bord is in ringen en de ringen zijn in hokjes verdeeld. De binnenste groene roos is 25 punten waard en de binnenste rode roos is zelfs 50 punten waard. De buitenste, eerste ring bestaat uit rood en groene vlakken. Indien je in een van deze buitenste vlakken het pijltje werpt dan telt het cijfer (punt) wat daarmee correspondeert dubbel, een double. De tweede en vierde ring bestaan uit zwart en witte vlakken, deze zijn groter dan de buitenste rood-groene vlakken. Hierin scoor je een enkele punt (cijfer) en heet een single. De vlakken in de derde of binnenste ring zijn aanmerkelijk kleiner dan de vlakken van de buitenste ring. Als één van de pijlen hierin komen verdriedubbel je het aantal punten; dit heet een triple. Toch gaat het bij dit spel niet alleen om het aantal punten wat je haalt. Iedere deelnemer begint met 501 punten. De winnaar van de eerste leg (potje) is degene die het eerst op 0 punten eindigt en daardoor 1 punt krijgt. Elke maandagavond spelen de jongelui 2x een leg (potje). Winnaar is degene die 2x als eerste 0 punten behaald. De heer Jan v.d. Zee houdt wekelijks de scores bij. De winnaars van het afgelopen seizoen waren: 1ste Jesmer de Vries, 2de Michael Folkersma en 3de Peter Ensink. Tijdens dat seizoen heeft Michael op een avond het hoogste aantal punten gehaald in twee worpen. Exact 96 punten moest hij in een keer scoren om op 0 punten te eindigen en jawel hoor! Het eerste pijltje bleef steken in het kleinste vakje in de binnenste rood/groene ring met het cijfer 20 en zo haalde hij een triple met 60 punten. De spanning was te snijden en met grote concentratie schoot het pijltje in het vakje 18 in de buitenste rood/groene ring (double) en zo behaalde Michael exact 96 punten. Gefeliciteerd hoor!!!! Begin je ook enthousiast te worden en wil je meedoen ….kom er bij en meld je aan. A.v.R.

WIJKPANEL Op uitnodiging van de gemeente Leeuwarden heeft het wijkpanel een rondleiding gehad over de Noorderbegraafplaats met daarna een uitleg over de plannen die de gemeente hier mee heeft. Er is in 2006 € 2,3 miljoen beschikbaar gesteld voor het wegwerken van achterstallig onderhoud van deze en de Huizumer begraafplaats. In het afgelopen jaar zijn er gedenktekens en aanduidingen geplaatst op het strooiveld in de vorm van “menhirs”. Verder is op de begraafplaats op initiatief van de ouders een monument geplaatst voor “Bijzondere kinderen”. Dit zijn staande glasplaten die op verschillende manieren zijn ingesneden. Daar is ook de ruimte om een gedenktekentje aan te brengen. Verder is er gekeken naar de gebouwen op de begraafplaats. De bovenverdiepingen van de twee poortgebouwen bij de ingang worden bewoond door particulieren. De benedenverdiepingen waren in gebruik bij de grafdelvers en hoveniers voor de opslag van gereedschappen. Omdat deze ruimten niet meer voldeden aan de behoefte is er naast de begraafplaats een houten gebouw ingericht, het Posthuis, dat door de grafdelvers en hoveniers kan worden gebruikt als schaftruimte. Hier zijn ook de doucheruimte en een opslagplaats voor de gereedschappen. In het komend jaar zal er gewerkt worden aan de aula en de omgeving daarvan. Twee architecten hebben er over nagedacht hoe ze het gebouw kunnen veranderen en moderniseren zonder dat het in de papieren loopt. Ze willen de rechte lijn vanaf de J.J. Hofleane, via de voor- en achterdeur van de aula intact laten. De grote zaal, waar de uitvaarten worden gehouden, zal worden uitgebreid tot en met de uiterste rand van de luifel aan de voorkant, de wachtruimte komt te vervallen en de ramen worden verplaatst. Aan de achterzijde is een glaswand bedacht, waardoor de deelnemers aan de plechtigheid uitzicht hebben op groen en beplanting van de begraafplaats. De oprijlaan van de begraafplaats zal worden aangepast, waarvoor de gemeente nog de benodigde vergunningen moet verlenen. Aan de J.J. Hofleane zullen parkeerplaatsen worden aangelegd. De gemeente hoopt alle voorgenomen verbeteringen en veranderingen in de loop van 2009 of 2010 te kunnen afronden.

WIJKCONFERENTIE Donderdag 22 november heeft het panel een wijkconferentie georganiseerd. Hier kwamen de volgende zaken aan de orde: ¾ Er zijn een aantal velden gedraineerd. ¾ De hondentoiletten beginnen bekend te raken bij hondenbezitters. Er worden nog twee exemplaren geplaatst. Er wordt nu gecontroleerd op de naleving van het hondenbeleid. ¾ Het Schrijversproject heeft als nieuwe aanwinst de “leugenbank”. Verder zal er een schrijfcursus gegeven worden. ¾ Op de Kalmaleane wordt nog steeds te hard gereden. Er is een geel waarschuwingsbord geplaatst. ¾ De speelvoorzieningen zijn geïnventariseerd. ¾ Op de website is de verkorte wijkvisie te vinden. ¾ In het kader van Het Schrijversproject heeft de journalist Pieter de Groot ons meegenomen op een reisje door het literair labyrint. LEUGENBANK Het zal u niet ontgaan zijn dat er bij Swettehiem een gebouwtje is opgericht met glazen wanden en naar de hemel reikende kale bomen. Vanuit dit gebouwtje kunnen de bewoners van Westeinde

binnenkort toezicht houden op de bouwwerkzaamheden voor het nieuwe multifunctionele centrum en ze kunnen commentaar leveren op de voortgang van de bouw en kunnen alle andere belangrijke zaken uit het leven besproken worden. Bij de opening van de bank sprak de wijkwethouder, mevrouw Marga Waanders, de hoop uit dat hier veel mensen zullen “swetsen en sweren”.

TROCH IT SKRIUWERSLABYRINT FAN WESTEINDE (lêzing fan Pieter de Groot, redakteur fan de Leeuwarder Courant en âld-Westeindebewenner, hâlden op 22 novimber 2007 op de Wijkconferentie fan it Wijkpanel)

It wie Jan Bearn Singelsma, riedslid foar de FNP, dy’t begjin jierren santich foarstelde om de nije wyk Westeinde de nammen fan Fryske skriuwers te jaan. No wiene der fansels al in tal strjitten nei Fryske skriuwers neamd. Gysbert Japicx (16031666), de Boalserter skoalmaster-dichter dy’t algemien beskôge wurdt as de grûnlizzer fan de Fryske literatuer, krige yn 1902 al in strjitte, doe’t de Oranjewyk oanlein waard. Sa’n fyftjin jier letter, dus yn de jierren fan de Earste Wrâldoarloch, wreide Ljouwert út súdlik fan it stasjon. Nettsjinsteande de namme fan Hollannerwyk krige in tal strjitten hjir de nammen fan Fryske skriuwers út de njoggentjinde ieu. Ik neam de Halbertsmastraat, neamd nei de bruorren Joast, Eeltsje en Tsjalling Halbertsma fan Grou, de skeppers fan de Rimen en Teltsjes. Ik neam ek de Waling Dijkstrastraat, de bakker en folksskriuwer, dy’t der de jûns faak op út gong te foardragen mei syn Winterjûnenocht. Ein tweintiger, begjin tritiger jierren waarden yn Ljouwert-west, meast achter it doetiidske Fonteinland, âlde Nederlânske dichters ferneamd. Der wie kar-út, tink oan Vondel, Hooft, Bredero, Roemer Visscher, Ruusbroec, Spieghel, Anna Bijns. Letter dûkten op Aagje Deken, Elisabeth Wolff, Bilderdijk, Helmers, Potgieter, en nei de oarloch noch Nicolaas Beets en Roemer Visschers dochter Maria Tesselschade. Se krigen allegear in saneamde straat, allinnich Jacob Cats behalve in straat ek in plein, mar dêr kamen gjin wenhuzen, allinnich in oerdekt swimbad. Der wie noch in grut Frysk dichter dêr’t yn 1930 net in ‘straat’, mar in ‘weg’ nei neamd waard: Piter Jelles Troelstra (1860-1930). Nei syn ferstjerren kaam it kolleezje fan b. en w. mei it foarstel om de Stienzerdyk, sa’t dy wei doe hytte, om te dopen. Dat hat noch in soad opskuor jûn. Want de konfesjonelen en liberalen dy’t allegear tige oranjegesind wiene, moasten der neat fan hawwe. Okee, Troelstra mocht dan prachtige gedichten en lieten skreaun en/of komponearre hawwe, tink oan ‘It Aldershûs’, ‘See do wide see’ en ‘Grouster weagen’, hy hie ek en benammen in sosjalistysk politikus west dy’t derfan fertocht

waard dat er yn 1918 de revolúsje útroppe woe en keningin Wilhelmina fan de troan stjitte. Dat wie doe noch mar tolve jier lyn. Der ûntstie yn de ried in fûle diskusje, en wie it oars gewoante om by hammerslach de útstellen foar nije strjitnammen oan te nimmen, no moast der oer stimd wurde. Mei 14 tsjin 11 stimmen wûnen de foarstanners it. No sil gjinien der mear oanstjit oannimme. De Mr. P.J. Troelstraweg is in wei fan alluere. Doe’t lang om let besletten waard om de strjitten yn it Westeinde wer nei Fryske skriuwers te neamen, woe men konsekwint wêze, dus net op syn Hollânsk Gijsbert Japicx- en Waling Dijkstrastraat, mar op syn Frysk. En om’t de wyk rom opsetten waard, mei in protte grien, woene se ek net ta op dat benypte ‘strjitte’, it moast wat rojaler, dat der waard keazen foar de útgongen leane en -wei. En wa krigen as earsten en iennichsten op 5 septimber 1972 in leane? Douwe Kalma en Jan Jelles Hof, twa utersten mei men wol stelle, se hawwe oars niks dien as elkoar bestride. Jan Jelles Hof (1872-1958) wie de âldste, hy wie as soan fan in skipper berne op ’e Gaastmar, as dichter soe er it pseudonym ‘Jan fan ’e Gaestmar’ oannimme. Hy lei as beropsmilitêr yn Haarlim, doe’t er yn gedichten syn bertegrûn ferhearlike en dêrmei yn Fryslân sukses hie. Japik Hepkema, dy´t op It Hearrenfean in krante begûn wie, it Nieuwsblad fan Friesland, helle him yn 1901 oer om it leger farwol te sizzen en by him as sjoernalist te begjinnen. Hy soe letter de lieding krije oer de Ljouwerter edysje, it Leeuwarder Nieuwsblad, in konkurrint fan de Leeuwarder Courant. Jan Jelles Hof hie it Frysk leard fan Waling Dykstra en soe him ûntjaan ta in earsten taalkenner en hy warde him dêrneist tige as skôger en polemist. Wat er troch de jierren hinne by elkoar skreaun en wreaun hat, hat er oan de ein fan syn warbere jierren gearbrocht yn fjouwer mânske dielen ‘Fjirtich jier Taalstriid’. Dêryn kin men ek sjen hoe faak er yn tsjok waar lei mei Douwe Kalma (1896-1953), dy´t hast tritich jier jonger wie. Kalma rjochte yn 1915, doe’t er noch mar 19 jier wie, de Jongfryske Mienskip op mei it doel Fryslân te ferheffen, de taal moast ek kultureel meidwaan kinne op wrâldnivo. ‘Fryslân en de wrâld’ wie it motto. Dizze boeresoan út Boksum wie in tige studearre man, dy’t ek de jefte fan it wurd hie en in charisma, dêr’t er frijwat meistanners en ridlik gau folgelingen troch krige. Se waarden foarme op de Jongfryske kampen dy’t

op it Amelân hâlden waarden. Kalma fûn dat it Frysk him foar méár liende as foar de folksskriuwerij. De hiele wrâldliteratuer moast neffens him yn it Frysk beskikber komme, en om’t er Ingelsk studearre hie - hy wie learaar Ingelsk - joech er sels it foarbyld troch al it wurk fan Shakespeare yn it Frysk oer te setten. Hy hat hiel wat ôfskreaun.. Sa hat er de ‘Skiednis fan Fryslân’ te boek steld, leargongen makke en foar it eigen Jongfryske Toaniel skreau hy grutte klassike drama’s, bygelyks oer de âld Fryske kening Aldgillis. By de ferheffing fan it Frysk paste fansels ek in ferheven kultuertaal. As snotnoas fan 19 doarde er yn in resinsje yn de Ljouwerter Krante it dichtwurk fan de doe 43-jierrige Hof te kreakjen as bombastysk, âlderwetsk en sûnder artistike wearde. Hof hat Kalma doe in pyk set. Hy skreau op de Kalma-aanske heechdravende manier in sonnet, de fersfoarm dêr’t de Jongfriezen yn útblonken. Under de skûlnamme G.J.F. – de inisjalen fan in freon fan him – waard dat yn de Ljouwerter Krante pleatst. Wat Hof hope hie, barde: Kalma tocht in nij jongfrysk talint ûntdutsen te hawwen en frege by de krante namme en adres op. Doe’t Hof dat yn it Leeuwarder Nieuwsblad ûnthulde, wie Kalma poerrazen. Mei Hof woe er net wer te meitsjen ha. Yn ien fan syn tirades skreau er: ,,Ik kap dizze myn rjuchterhân, dêr´t ik dit mei skriuw, ljeaver ôf as hjar dy’t faken field hat de suvere waermens fen in frjeonskiplike hândruk, sok in minske ta to rikken.’’ De Douwe Kalmaleane rikt no letterlik de Jan Jelles Hofleane... Kalma hie neffens Hof fierstente sweverige idealen, hy sels bleau leaver mei beide fuotten op ’e grûn, ticht by de gewoane man, dan berikten jo dy ommers it bêst. Dy idealen hawwe Kalma, foarsafier’t er se ek beluts op de polityk, wol opbrutsen. Earst miende hy dat er yn de Kristlik Demokratyske Uny, de CDU, dêr’t syn freon út de tweintiger jierren Fedde Schurer him út antymilitaryske en sosjalistyske oerwegings by oansletten hie, wat foar it Fryske beskreppe koe. Hy hie him sels de opdracht jûn om foar de Keamerferkiezingen yn 1929 foar de CDU it lanlik partijmanifest te skriuwen, mar doe’t him dúdlik waard dat it Frysk foar de CDU gjin hege prioriteit hie, kearde hy him teloarsteld ôf. Yn syn eigen Jongfryske Mienskip broazele syn gesach yn de jierren tritich ek ôf, hy rjochte it Frysk Front op en yn de oarloch waard er proDútsk en sleat er him oan by de nasjonaalsosjalistyske Fryske Folkspartij. Nei de oarloch hat er in skoft ynternearre west en krige er in

publikaasjeferbod oplein. Hy rekke doe wat langer wat mear yn in isolemint. Wike Zijlstra, skoaljuffer yn ’e Rottefalle by wa’t er doe ynwenne, hat wakker foar him yn ’e pleit west. Hy wie ommers altyd in man fan gedachten west, net fan dieden, en hy hie nea minsken ferret en yn ’e Rottefalle Ingelske les jûn oan ûnderdûkers. Yn oktober 1953 is Kalma op tragyske wize oan syn ein kaam. Hy stuts op ’e fyts by Weidumerhoeke de Oeriselse strjitwei oer, in frachtwein en in bus dy’t fan Ljouwert kamen, lieten him oerstekke, mar in automobiliste hie dat net yn ’e gaten en ried de frachtwein en bus foarby en skepte de fytser Kalma, 57 jier âld. By de routsjinst op 21 oktober yn Dearsum – ien fan de plakken dêr’t er wenne hie -, siet de tsjerke grôtfol, der wiene sa’n trijehûndert minsken, der waarden ferskate taspraken hâlden. Hy is dêr oars net begroeven, sa’t elkenien tocht. Dat wie foar de foarm, hy waard kremearre yn DriehuisWesterveld en syn jiske is letter troch in jongfeint fan it Amelanner strân ôf útstruid oer de Noardsee. Jan Jelles Hof hat Kalma fiif jier oerlibbe en is yn 1958 yn Ljouwert stoarn, 86 jier âld. Neffens wat er allegear beskrept hat, in libben lang, is er eins ûnderskat, hy wie by syn libben eins al kompleet fergetten. Dat Ljouwert him mei in lange leane betocht hat, is in postume rehabilitaasje. Kalma wie net troud, hy wie homoseksueel, al waard der doe net iepenlik oer praat. Hy hie wol platonyske relaasjes mei froulju. Ik haw Wike Zylstra al neamd, mar dêrfoar hied er in jierrenlange, bytiden yntime korrespondinsje mei de skriuwster Simke Kloosterman (1876-1938), dy’t tweintich jier âlder wie. ‘Sim’ kaam fan Twizel, mar hat jierrenlang, oant har dea yn 1938, yn Ljouwert wenne, yn de Ibisstrjitte. Se hat in pear grutte histoaryske romans skreaun, ‘It Jubeljier’, dat yn de Frânse tiid spilet, en ‘De Hoara’s fan Hastings’, oer in boerefamylje yn it begjin fan de tweintichste ieu, tsjin de eftergrûn fan it opkommend sosjalisme, in streaming, dy’t se yn de jierren dat se de roman skreau (tusken 1911 en 1916) oanhong, al is de leafde letter bekuolle. Miskien is se ek ôfknapt op Troelstra syn proklamaasje fan de revolúsje, se wie in aristokratyske frou, it keningshûs tige tagedien. Fan har hân is ek it earste Fryske itensiedersboek, ‘De Fryske Petiele’. (Petiele is Frysk foar plate, in platte schotel). Sa, no binne wy al in tal skriuwers tsjinkommen yn it Westeinde-labyrint. Hof, Kalma, Hepkema, Kloosterman, Schurer. Op Hepkema nei, de kranteman dy’t yn beide ieuwen libbe en wurke

hat, fan 1845 oant 1919, wiene se allegear warber yn de 20ste ieu. De logika fan de nammejouwing yn de wyk ûntgiet my. Logysk is wol dat Gerben Colmjon en Johan Winkler yn deselde hoeke lizze, se hearre by de 19de ieu, mar yn pleats fan de Simke Kloostermanwei hie yn dy hoek eins de Harmen Sytstrawei rinne moatten. Harmen Sytstra (1817-1862) wie in arbeidersjonge, berne te Mullum. Hy ferlear al gau syn heit en mem en groeide op by syn beppe. Doe’t dy kaam wei te reitsjen, kaam er by syn omke yn de bakkerij te wurkjen. Yn it bytsje frije tiid dat der oerskeat, slagge hy oan de stúdzje foar skoalmaster. Yn dyselde tiid begûn er ek mei it Frysk te pielen, yn de trant fan de Halbertsma’s fan de ‘Rimen en Teltsjes’. Yn 1842 joech er it bakken der oan en waard er ûndermaster yn Seisbjirrum. Fiif jier letter slagge hy nei Burgum, dêr’t er in Fryske krite oprjochte. Yn 1852 koe hy yn Baard haad fan de skoalle wurde. Ek dêr rjochte hy in Fryske krite op. Dy kriten wiene net, lykas no, allinnich foar de gesellichheid, it wiene ‘selskippen foar Fryske taal en skriftekennisse’. Foar dat stúdzjedoel hat Sytstra in soad skreaun, û.o. in Fryske Spraakkunst. Foar it eigen tydskrift Iduna hat er in protte proazastikken en gedichten skreaun. Hy wie warber as in bij; doe’t er yn Baard stie, studearre er yn de jûnsoeren Frânsk, Dútsk, Ingelsk en wiskunde. Hy die yn 1858 yn al dy fakken eksamen. En dat ûndanks in swier privee-libben. Hy wie by syn oanstelling yn Baard fuort troud, en jier op jier waard der in bern berne - fiif jonges, fan wa’t ien, de middelste, stoar. Syn frou waard ûnderwilens slim siik, mar soe him wol oerlibje, want yn 1862 is Harmen Sytstra gauachtich ferstoarn, noch mar 45 jier âld. Syn grêfstien yn Baard wurdt noch altyd ûnderhâlden troch it Selskip foar Fryske taal en skriftekennisse, dat noch hieltyd bestiet. Tsjibbe Gearts van der Meulen (1824-1906) wie soan fan in klokmakker op Burgumerdaam. Hy wie de jongste fan fiif soannen, en neffens master fan skoalle siet er ‘mear yn dy jonge as gewoan’, mar hy moast jild fertsjinje, earst by de bakker, en doe’t dat net foldie, by syn heit yn ’t wurk. Syn keunstsinnige oanlis kaam al gau foar ’t ljocht, elkenien wist: Tsjibbe Klok, sa’t syn bynamme wie, rûn der wat út. Doe’t Harmen Sytstra yn 1847 as ûndermaster nei Burgum kaam en dêr de Fryske krite oprjochte, stie Tsjibbe fuort op ’e stoepe. It wiene twa tsjinstelde karakters. De drege, stive klaaiker Sytstra en de ympulsive, springerige en faak oerdwealske wâldman Tsjibbe Gearts. Hy wie doe noch achttjin jier en Sytstra fûn it mar wat in bluisterige jongkeardel. Mar

Tsjibbe kaam troch Sytstra wol yn de kunde mei Waling Dykstra, fan wa’t er it foardragen learde. It wie in hurde striid om it bestean. Fan de klokmakkerij koe er net libje, dat hy hie der al gau in boekwinkeltsje by en op winterjûnen gong er mei Waling te foardragen. Waling wie dan meast ‘de boer’ en de lange, slanke Tsjibbe ‘de hear’. Mar nei trije winters moast dat ophâlde, om’t er postrinder waard en de moarns betiid op ’en paad moast. Mar al gau kaam út, dat er foar dit wurk net sekuer genôch wie. Nei syn ûntslach begûn er by syn boekhanneltsje in krudenierswinkeltsje, mar dat waard likemin in sukses. Om’t frijwat minsken út de hegere kringen him wol skewiele woene - hy wie by harren tige populêr -, waard er oan in lytse printerij holpen, en slagge it him in krante út te jaan, de Burgumer krante. Dat waard nei 1878 syn lust en syn leven. Hy stalde it iene sterk stik nei it oare en skreau ek reportaazjes, bygelyks oer syn kuiertochten, û.o. nei Drinte. Underweis belibbe er de mâlste dingen as je him leauwe mochten. Doe’t yn de midden fan de 19de ieu in soad Friezen nei Amearika emigrearje woene, bemiddele Tsjibbe Gearts as emigraasje-agint, in baantsje dat him gjin wynaaien lein hat. Sels hie hy der as jongfeint ek wol hinne wollen, mar syn heit koe him thús yn de klokmakkerij net misse. Twa fan syn seis soannen binne der wol hinne rekke en doe’t it yn 1881 by Tsjibbe Gearts finansjeel wat rommer soppe, hat er in reis nei Amearika makke. Werom yn Fryslân hâlde hy der rûnom lêzingen oer, wêrby’t ek doe de fantasy faak mei him op ’e rin gong. In wâldman dy’t wrâldboarger waard. Fan syn hân is de bekende ‘Lânferhuzerssang’: ‘Amearika, dou lân fan dream en winsken’. Tsjibbe Gearts wie in romantikus pur sang. Hy is altyd, hoe dôf as er optlêst ek waard, jong fan geast bleaun. Yn 1906 is er stoarn, 82 jier âld. Hy wie in skerp waarnimmer. Doe’t er net lang foar syn dea mei syn soan yn Den Haach wie, seach er de koets foarby kommen mei de ARP-ministers Abraham Kuyper en Johannes van Oyen. ,,Beide hearen’’, skreau er letter, ,,drage it hier mei in skieding á la Christus, dat Kuyper in moaie frouljuskop jout. Mar syn skieding stiet Van Oyen bedroefde mâl. Kuyper wol yn ’e wrâld Calvijn wêze, mar hy is fan postuer folle natuerliker in fleurige, libbenslustige Luther.’’ Romantikus, mar dan fan in oar slach wie Gerben Colmjon (1828-1884). Hy wie soan fan in Ljouwerter boarstelmakker en moast doe’t er mei alve jier fan skoalle kaam, fuort yn de saak fan

syn heit. Mar hy hie niget oan taal en studearre yn de jûnsoeren. Doe’t syn heit yn 1858 ferstoar, begûn er mei syn frou in boekwinkel. Dat waard hongerlijen, mar hy siet teminsten tusken de boeken, en sa no en dan koe er in stikje foar de krante skriuwe, dêr’t er dan in grypstoer foar krige. Hy wie lykas Harmen Sytstra aktyf yn it Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse, en ek gong er mei Waling Dijkstra der wol op út om op kritejûnen fan it Selskip foar te dragen. Troch tadwaan fan Jacobus van Loon, dy’t behalve Selskipsbestjoerder en skriuwer – tink oan de Van Loonstraat - ek deputearre wie, krige hy yn 1868 de baan fan syn libben, bibletekaris-argivaris by de provinsje. Yn dy tiid krige hy te krijen mei it Oera Lindaboek, in geheimsinnich hânskrift dat de kronyk hjitte te wêzen fan de famylje Over de Linden en út de 13de ieu stamme soe. Dit is ien fan de yntrigearjendste mystifikaasjes út de literatuerskiednis. Der wurdt yn beskreaun hoe’t yn West-Europa in mear as 4000 jier âlde Fryske kultuer bestien hat, dêr’t froulju de lieding yn hiene en de frijheid fan it yndividu de heechste wearde wie. De lettere Westeuropeeske kultuer soe net mear wêze as de ferbastering fan dizze ferlern giene Fryske beskaving, dat yn 1867 by de timmerbaas Cornelis Over de Linden foar ’t ljocht kaam wie. Der wiene lju dy’t der yn leauden, Colmjon wie ien fan de earsten dy’t fêststelde dat it in ferfalsking wie. Mar der is oant yn ús dagen ta oer tsierd fan wa dan wol. It lêste wurd hat oant no kultuerhistoarikus Goffe Jensma sprutsen. Hy kaam yn syn in pear jier ferlyn ferskynde stúdzje ‘De Gemaskerde God’ ta de konklúzje dat de ferfalsker François HaverSchmidt (Piet Paaltjens) west hawwe moat. In grut taal- en nammekundige, en ien dy’t him yngeand dwaande hâlden hat mei dialekten, û.o. it Liwwadders, wie Johan Winkler (1840-1916). Hy wie berne yn Ljouwert, syn âlden hearden ta de lytse boargerij. Hy studearre yn Haarlim medisinen, helle syn graad al op syn 20ste en reizge as skipsdokter nei Java. Werom yn Amsterdam gong er wer oan de stúdzje, no yn de ferloskunde. Yn 1865 fêstige hy him as dokter yn Ljouwert. Yn syn frije tiid pakte er syn leafhawwerij op, dy’t him hieltyd mear yn ’e besnijing krige. Under de skûlnamme Gundebald skreau er ferhalen en sketsen yn it Frysk, mar hy soe foaral in man fan de taalwittenskip en nammekunde wurde. Hy hâlde yn 1875 op mei dokterjen en ferhuze nei Haarlim om dêr fan syn leafhawwerij syn wurk te meitsjen. Hy hat meiwurke oan it Frysk Wurdboek fan Waling Dykstra, dêr´t er de Fryske nammelist foar makke

hat. Winkler hie in âlderwetsk soarte fan deftigens oer him, sa’t wol mear dokters fan eartiids hiene. Hy stie bekend as in perfeksjonist, in man fan de klok ek: krekt op tiid hjir, krekt op tiid dêr, en foaral krekt op tiid wer thús en op en ôf it bêd. Tekenjend is de anekdoate fan Hof út harren Haarlimmer tiid. Hof wie krekt troud en krige in brief fan Winkler om mei syn frou op besite te kommen: ,,As jim dan om 8 oere komme, kinne jim om 10 oere wer fuort.’’ Winkler wie it evenbyld fan in echte stânfries. Winklers libben rint sawat parallel oan dat fan Japik Hepkema (1845-1919), boeresoan ùt Aldskoat. Doe’t Japik 16 wie, rekke syn mem wei en de húshâlding út elkoar. Mei syn broer Durk kaam er doe mei syn pake, dy’t yn Diken wenne, by Langwar, no bekend fan de pleats fan kommissaris Nijpels. Pake frege de jonges: wat wolle jimme, mei de skeppe of mei de pinne? Durk keas foar de skeppe, Japik foar de pinne. Hy gong nei de kweekskoalle yn Haarlim, mar yn dy tiid wie der mei skoalmasterjen gjin droech brea te fertsjinjen, dat doe’t er yn it Nieuws van de Dag in oprop stean seach foar in ‘dielhawwer yn in winstjaande saak’, die er derop. It blykte in drukkerij mei in krante yn Doetinchem te wêzen. Hy is dêr yn 1871 hinne gong. Mar de saak wie net winstjaand en doe is er op it Hearrenfean telâne kaam om dielgenoat te wurden yn de boekhannel fan Hingst. In pear jier letter waard de ynventaris foar in printerij en in hânparse kocht en dat wie it begjin fan syn krantebedriuw: it Nieuwsblad van Friesland waard yn it suden fan Fryslân wiid ferneamd, elkenien hie it oer ‘de Hepkema’. Syn soan Mindert Hepkema – de foarsitter fan de Elfstedenvereniging – hat it bedriuw letter oerkrigen. Nei de oarloch is de krante net wer ferskynd, de út it ferset fuortkommen Friese Koerier is der foar yn it plak kommen. Likegoed hiene de minsken it noch lang oer de Hepkema, mar de Koerier wie fan Fedde Schurer (1898-1968), dy’t yn 1951 bekend wurden is troch Kneppelfreed, nei’t in kantonrjochter op ’e Lemmer it de feedokter Sjirk van der Burg ferbean hie om Frysk te praten. Mar Schurer hie al in hiele skiednis fan skriuwen en dichtsjen achter de rêch, hy wie ek aktyf yn de polityk, fanwege syn pasifisme en sosjalisme wie er yn 1930 ûntslein as skoalmaster oan de kristlike skoalle op ’e Lemmer. Doe is er nei Amsterdam gien dêr’t er yn de Staatsliedenbuurt ûnderwizer waard. Yn de jierren fyftich hat er it haadredakteurskip fan de Friese Koerier kombinearre mei it lidmaatskip fan de Twadde Keamer foar de PvdA.

Schurer wie in bekend dichter, psalmberimer en oersetter, hy skreau in soad gelegenheidsfersen en spotdichten, û.o. ûnder it pseudonym Pier Protter. Foar de brulloft fan de skriuwer Ype Poortinga (1910-1985), dy’t yn Menaam wenne, skreau hy it gelegenheidswurkje ‘It feintsje fan Menaam’, dat in ferneamd lietsje wurden is - op in Dútsk folkswyske, dat wol. Mei de Ype Poortingawei sitte we yn it lêste en fierste part fan it Westeinde. Ype wie wurdboekmeiwurker fan de Fryske Akademy. Hy hie in grutte húshâlding fan trije jonges en trije famkes, dy’t him allinnich mar herinnerje as skriuwend oan de húskeamertafel. In eigen wurkkeamer hie er net. Oerdeis wurke hy oan it Wurdboek op de Fryske Akademy, jûns skreau er syn novellen en romans, dy’t óf yn in optocht ferline spilen, lykas ‘Elbrich’, óf yn in fiere ùthoeke fan de wrâld, lykas ‘Duveldei op Grienlân’. Op de Fryske Akademy wurke ek Jelle Brouwer (1900-1981). Hy wie yn 1938 mei de grûnlizzer fan dit ynstitút en wie ek de earste wittenskiplik direkteur. Dêrneist wie er heechlearaar Frysk oan de universiteit yn Grins. Tusken syn drokke besonjes troch fûn er út en troch tiid foar dichtsjen. Hy hat ien fan de moaiste fersen skreaun, dy’t de Fryske literatuer ryk is, ‘Kastanjes’: In stille moarn en net it minst bewegen En net in stim dy’t troch de dize giet Allinne dript, út beammen lâns de wegen, Yn ’t giele leaf it treasteleaze liet. It libben, yn al inger rûnte sletten, Ebbet en gliidt de rêst yn, deade-stil. Oft ek it bange bûnzjen fan ús herten Yn ’t selde ritme sliepend stjerre sil? De dize dript - dan op ’e stille strjitte, Knappe kastanjes en de frucht springt bleat. Mocht sa ús siele út lichems hoalling sjitte En glanzgjend iepenboarste yn ’e dead. Prof. Garmt Stuiveling hat it fers moai yn it Nederlânsk fertaald: De morgen stil, en zonder ’t minst bewegen; Er gaat geen stem zelfs door het nevelgrijs. Alleen verdrupt, uit bomen langs de wegen, In ’t gele loof een troosteloze wijs. Het leven, in al kleiner kring besloten, Ebt en verglijdt tot dood-verstild bestaan.

Zal ook het bange bonzen onzer harten In ’t zelfde ritme slapend sterven gaan? De nevel drupt – dan, op de stille straten Knappen kastanjes en de vrucht springt bloot. Mocht zó de ziel uit lichaams huls ontschieten En glanzend openbarsten in de dood. Ta de folkskriuwers dy’t yn de wyk mei in wei betocht binne, heart yn it foarste plak Reinder Brolsma (1882-1953), Stienzer fan komôf en letter nei Ljouwert ferhuze. Hy wie ferver fan berop, mar koe ek omraak mei wurden skilderje. Syn populêrste wurk - it wurdt noch altyd útliend yn de bibleteken -, is de trilogy ‘It Heechhôf’, ‘It Aldlân’ en ‘Richt’, oer it libben en wramen fan in komelkershúshâlding oan de Dokkumer Ie. Mar hy skreau ek novellen en koarte ferhalen, ek yn it Liwwadders. De ‘Gesprekken op de Brug’ tusken eigenwize Liwwadder tipen ferskynden yn de krante, it Leeuwarder Nieuwsblad. Brolsma hie in fyn ear foar wat de minsken seine en wêr’t se it oer hiene. As er oerdeis oan ’t fervjen wie en op in ljedder by in gevel op stie, koe it barre dat er kwast en ferfpôt yn ’e steek liet en efter in pear babbeljende âlde wyfkes of in ploechje rinteniers oanrûn om har ferhalen ôf te harkjen. Soms joech er him á la Charles Dickens ûnder it folk fan de Ljouwerter selskant om stoffe op te dwaan. Yn de earmeljusloazeminten by de Butterhoek en Groeneweg om stiek er syn ljocht op tusken bidlers en bakjerinders. Hy klaaide him dan wat sjofel oan en bearde ien fan harren te wêzen. Sa binne faak syn ferhalen yn ‘Bylâns de Wei’ as ‘sketsen út it swalkerslibben’ ûntstien. Yn it lêst fan syn libben waard Brolsma slim depressyf. Hy rekke folle earder as er sels ferwachte hie yn it Nieuw St. Antoon, it gasthûs dêr´t se har foar ynskreaun hie. Mar der wie op in stuit plak, en doe moasten se beslute. Dat wie yn 1953, hy wie doe 71 jier en hie gjin nocht oan it libben mear. Freedtemiddei 13 novimber liet er in briefke foar syn frou achter, dat er nei de kapper wie. Mar hy kaam net thús. Hy wie, sa is achterôf rekonstruearre, nei de Potmarge rûn, stapte dêr yn in roeiboatsje en is letterlik de wrâld útfearn. Pas nei it wykein fûnen se it boatsje werom yn it Van Harinxmakanaal, mei allinne syn oerjas. Nei in pear dagen dregjen hellen se him in wike letter, op freedtemiddei 20 novimber, út it wetter, tichte by de Van Harinxmabrêge. Paulus Akkerman (1908-1982) hat in tal romans op ’e namme en foaral in protte humoristyske, koarte ferhalen. Hy wie bakker fan syn fak en waard letter kassier by de bank op Skiermuontseach. Alle wiken wie er presint mei in

koartswilich ferhaal yn sawol de Ljouwerter Krante as it Friesch Dagblad. Syn ferhalen spilen meast yn it ferline, doe’t de hiërargyske ferhâldingen op it doarp noch tige oersichtlik wiene. Ik tink dat ik stadichoan myn ferhaal ôfbreidzje moat. Ik haw Nynke van Hichtum (Sjoukje Bokma de Boer, 1860-1939) oerslein, elkenien wol bekend fan ‘Afkes Tiental’ en fan ‘Jelle fan Sipkes Froukje’ en as earste frou fan Piter Jelles Troelstra. Troelstra oars wie yn syn studintetiid in frouljusjager. Dûmnysdochter út Nijlân Trui Jentink (1852-1918), dy’t tsjin it sin fan har heit troud wie mei de sosjalist Oebele Stellingwerf, wie in fûl foarfjochtster fan de rjochten fan de frou en hie it net op Troelstra begrepen. Troelstra, dy’t geregeld by de Stellingwerfs op de Romkesleane oer de flier kaam om kopij foar harren Friesch Volksblad te bringen, neamde Trui wol ‘de protteljende kofjekanne fan de Romkesleane’. Doe’t Stellingwerf blyn waard, naam Jentink it krantewurk fan har man oer en gong dêr nei syn dea mei troch. Se stie bekend as ‘it krantewyfke’ en letter, doe’t se in rubryk fersoarge yn it Lanboublêd, ek wol as ‘it hinnewyfke’. Douwe Kalma syn jongfryske freon J(acobus) P(iters) Wiersma (1894-1973), sjoernalist en skriuwer fan it ferneamd wurden ‘Aldfaers Groun’ en fierder û.o. fan it sjongspul ‘Roaitske’, hat yn it Westeinde in stjritte krigen, lykas Jan Piebenga (1910-1965), krekt as Schurer ûnderwizer fan hûs ùt (yn Aldegea Wymbritseradiel) en nei de oarloch haadredakteur fan de Ljouwerter Krante. Fierder binne mei in wei betocht: ds. Geart Aeilco Wumkes (1869-1954), dy´t syn dûmnysamt ynruile foar de funksje fan bibliotekaris fan de Provinsjale Biblioteek (doe fêstige yn de Kanselarij). Dat hat er hiel lang west, fan 1924 oant 1940. Hy wie mei-oprjochter fan it Kristlik Frysk Selskip en hat hat hiel wat ‘bodders yn de Fryske striid’ beskreaun. Piter Sipma (1872-1961) wie begûn as in ‘veelbelovend dichter’, mar is dochs foaral bekend wurden as taalkundige. Hy soarge foar de earste grammatika fan it Frysk yn it Ingelsk en hat ynternasjonaal namme makke as bewurker fan Aldfryske oarkonden. Hy wie lektor oan de universiteit yn Grins. Doe’t er al fier oer de tachtich wie, rûn er noch as in ljip, kearsrjocht fan stâl. Hy gong winters noch te reedriden en maitiids te aaisykjen. Op ien fan syn kuiers fan syn hûs yn de Willem Lodewijkstraat nei de binnenstêd kaam er syn leeftydsgenoat Jan Jelles Hof tsjin. Hof wie oars as Sipma rûngear en min

op ’e gong, en boppedat wie er dôf. Sipma, wylst er de snor opstriek, spruts Hof oan en sei mei de bêste bedoelings: ,,Ja, Jan, men kin witte dat men âlder wurdt.’’ Hof besocht de rêch te rjochtsjen, seach ûnder de swarte hoed wei Sipma feninich oan en sei: ,,Mar do giest der ek oan!’’ Eeltsje Boates Folkertsma (1893-1968), yngreven kristen en foar in federalistysk Fryslân yn ’e skrep, wie frijfeint en swalke fan kosthûs nei kosthûs. Doe’t er yn de krante lies dat de Sweedske filmstjer Greta Garbo nei Hollywood gong, warskôge hy har yn in brief: ‘Doch dit net famke, Hollywood is in poel des verderfs!’ Folkertsma wegere oant no ta as iennichste de Gysbert Japicxpriis, de belangrykste priis foar de Fryske literatuer, om’t er fûn dat er dy al earder hawwe moatten hie. Dat wie yn 1959. Njoggen skriuwers wiene him al foargongen. Hy is ek wat suterich bedield yn de wyk, in weike sûnder wenhuzen. Fan dy njoggen eardere Gysbert Japicxpriiswinners hawwe sân yntusken in wei yn it Westeinde. Neist de hjirboppe neamde Fedde Schurer en Ype Poortinga binne dat de skriuwer Nykle Haisma (1907-1943), ek ûnderwizer, dy’t yn 1943 yn in Jappenkamp omkommen is en fier fan hûs skreau oer syn heimwee nei Fryslân, ynkringend beskreaun yn syn twalûk ‘Peke Donia, de Koloniaal’. Fierder de dichter fan ‘Indian Summer’ Sjoerd Spanninga (pseudonym fan Jan Dykstra, 1906-1985), en Rixt, oftewol de ‘grande dame’ fan de Fryske literatuer Hendrika Akke fan Dorssen (1887-1979). Se waard berne yn Grou, krige in oplieding foar ( ja ek al wer!) ûnderwizer, mar soe har bestimming fine as amtner op de gemeentesekretary yn Dimter (Deventer). Se makke foargoed yndruk mei mar ien bondel gedichten, ‘De gouden rider’, dy’t opfoel trochdat se ‘ûnberongen utering joech oan wat it herte fielt’. Leafdeslyryk yn optima forma. Lipkje Post-Beuckens (1908-1983), alwer in ûnderwizeres, hat dat letter ek dien. Under it pseudonym Ella Wassenaer makke se mei har iepenhertige fersen yndruk op de jonge generaasje, mar se soe foaral bekend wurde mei har tsjokke histoaryske romans dêr’t se yn 1979 ek de Gysbert Japicxpriis foar krige, Mar dêr hie se in oar pseudonym foar: Ypk fan der Fear, har strjitte is te finen yn de fierste en nijste hoeke fan de wyk. En lit ús beleaven Ulbe van Houten (1904-1974) net ferjitte, skriuwer fan de bekende, prachtige boereroman ‘De sûnde fan Haitse Holwerda’. Hy wie in kristlike underwizer en hat de bibel op syn eigen manier neiferteld yn twa dielen ‘Hillige Histoarje’.

Foargoed read en blau wie Barend van der Veen (1890-1968), kleanmakker en kapper te Wergea. Hy hat mei syn frou Martsje Wiersma yn de tweintiger en tritiger jierren furoare makke as it duo Barend en Martsje. Dêrút is it Lyts Frysk Toaniel ûntstien, dêr’t er in grut tal toanielstikken foar skreaun hat. Hy gong sels ek geregeld op ‘en paad mei in eigen poppekast. Van der Veen wie in fûl propagandist foar de gehielûnthâlding. Hy wie in trochbraaksosjalist, lykas syn freon Fedde Schurer, mar doe’t er dy by De Klanderij achter in glês bier sitten seach, sei er de freonskip daliks op. Jo wiene prinsipieel of net. Bliuwt yn it labyrint noch ien namme oer, dêr’t ik myn ferhaal eins mei begjinne moatten hie, om’t hy fierwei de belangrykste dichter is dy’t Fryslân hân hat en wat belangriker is: hy wurdt noch altyd lêzen en bestudearre, wat fan al dy oaren spitigernôch net sein wurde kin. Hy hat mar in neffens my ûnopfallende ‘wei’ ergens tuskenyn krigen, dy’t nei de Douwe Kalmaleane ta ek noch útrint op in foech stege. Dat is skande, want eins hie hy fansels in lange leane ha moatten. Ik doel op Obe Postma (1868-1963). Dizze boeresoan út it doarpke Koarnwert - hy leit dêr ek begroeven hat in lang en ryk libben hân, earst as learaar wiskunde yn Grins, letter nei syn pinsjoen as skiedskriuwer (û.o. fan de Fryske lânbou) en foaral as dichter yn Ljouwert. Hy wenne mei syn suster yn de Engelsestraat en bleau oant yn de njoggentich warber. De alderearste Gysbert Japicxpriis wie yn 1947 foar him. Ta beslút lês ik ien fan syn hûnderten fersen: ‘Soene jo stjerre moatte as jo net dichtsje mochten’ Ik wit net, Master, ik wit it net… Miskien soe ik it noch wol effen úthâlde, as ik gjin oare krupsje krige Ik soe dochs wol jûns wat sitte meie en de âlde bylden foar my oprize litte? Ik soe dochs wol it jonge ferskinen fêsthâlde meie, En wêzen en laits wer foar eagen bringe? Faaks soe ik wol effen probearje meie hoe’t it klinkt as ik de wurden opsis? En as ik sa yn tinzen wei de pinne opnaam en in pear rigels opskreau Om my dan wer te betinken en troch te krassen en wer op ’e nij wat wurden te siikjen. Dat soene jo dochs gjin dichtsjen neame? En as ik dan sa’n fers makke hie – want och, sa soe it neamd wurde kinne –

En ik liet it mar yn it skrift stean dat gjinien it witte koe, Dan soe it ommers gjin dichtsjen hjitte; En ik soe net dichtsje meie, en dochs in libben man wêze! Mar sa’n fers wol nei de minsken ta, Mei syn glans, mei syn libben, mei syn sjongersen dûnsersaard; It wol mei yn ’e rige yn blomsierde parken, En effen in glim jaan yn donkere keamerromt’, En soms wol it skrieme om droef ferlitten. En as dat net mei… Mar it wie ommers mar sa’n frage! (Foar dizze lêzing is put út ferskate boarnen: it tinkboek ‘It Frysk Selskip hûndert jier’, ‘Koarte skiednis fan de Fryske skriftekennisse’ fan J. Piebenga, ‘Lyts hânboek fan de fryske literatuer’ fan Klaes Dykstra, ‘Fan hearren en sizzen’ fan D.A. Tamminga, ‘Sa’n tûzen blauwe skriften’, biografy fan Reinder Brolsma troch Doeke Sijens, ‘De Gemaskerde God’ fan Goffe Jensma, ‘Samle fersen’ fan Obe Postma, argiven Leeuwarder Courant en Tresoar.)

Triskele praktijk voor drukpuntmassage

Shiatsu* Stoelshiatsu Voetreflextherapie Ontspannende voetenmassage Verzorgingsproducten / Geurbranders Cadeaubonnen *Vergoeding door ziektekostenverzekeraar mogelijk Dieteke van der Meulen Rixtwei 325, 8915 JC Leeuwarden [email protected] tel.nr. 058 2990420

OKIDO De nieuwe peuterzaal is geopend. Twee appartementen van het zorgcentrum Swettehiem zijn verbouwd tot een prachtige ruimte, die leidsters en peuters van Okido hun paleisje noemen. En ter ere van de opening waren alle kindjes gekleed als jonkvrouwen en ridders. De opening was voor zowel Okido als Swettehiem de aanleiding tot een feestelijke bijeenkomst. Nadat verschillende belangrijke personen hun toespraken hadden gehouden, bood Juf Aalie namens de leidsters en kinderen van Okido twee schilderijen aan aan Swettehiem. Dinie Scholten beloofde dat ze een mooie plaats krijgen in een van de gangen. De echte opening werd verricht door twee opmerkelijke dames, mevrouw Hofstra en Julia Sisling. Het verschil in leeftijd tussen deze twee is 100 jaar.

helderblauw, de kasten hebben helderrode deurvlakken, er zijn rekken met allerlei puzzels en er zijn veel mogelijkheden om te spelen en tegelijk te leren. Er zijn verschillende hoeken ingericht waar kinderen met allerlei speelgoed en materialen bezig kunnen zijn. Er is een rij tafels waar ze met elkaar kunnen zitten om hun fruithapje te eten. Zowel binnen als buiten staat een klimmeubel, waar de kinderen dol op zijn. Buiten is een speelplaats met een grote zandbak. Voor de leidsters is de peuterspeelzaal heel goed te overzien, zodat geen kind aan hun aandacht kan ontsnappen. Er zijn plannen voor gezamenlijke activiteiten voor de ouderen en de peuters, nu deze zo verschillende groepen dicht bij elkaar zijn.

DARTEN ¾ Wil je in de roos schieten. ¾ Wil je een een gezellige avond te hebben. ¾ Houd je van spanning en presteren. ¾ Wil je dit doen met een stel vriend(inn)en. Dan kan elke jongere vanaf 14 jaar zich opgeven en is welkom op elke maandagavond van 19.00 uur tot ca. 22.00 uur in het wijkgebouw. Opgave en informatie bij de heer v.d. Zee tel: 2880577.

BEGINNERSCURSUS FRANS

Voor deze opening is heel veel werk gedaan. Toen de peuterspeelzaal in 2005 dertig jaar bestond, waren er al plannen om te verhuizen, maar voordat dat zover was moesten er veel hindernissen overwonnen worden. Na veel besprekingen, berekeningen en overleg is het dan toch gelukt. Dinie Scholten legde uit, dat de peuterspeelzaal ouder is dan Swettehiem. Pas in 1980 werd het zorgcentrum gebouwd. De peuterspeelzaal is ooit begonnen in de ruimte onder de flats, verhuisde daarna naar het wijkgebouw en dus nu naar Swettehiem. De kinderen spelen nu in een omgeving die helemaal is aangepast aan de eisen van deze tijd. De vloer is

Deze cursus is al gestart, maar er is nog plaats voor enkele cursisten. Kleinschalig, in eigen omgeving met buurtgenoten Frans leren onder de enthousiaste leiding van Julia Konings. Elke dinsdagavond 20.30 - 22.00 uur. Opgave: Julia Konings, docente, tel.: 2137403 of Ans van Rijs, clubcoördinatrice tel.:2151848

CONVERSATIE LES ENGELS Deze is vrijdagavonds van 19.15 - 20.30 uur. Ook deze cursus is inmiddels van start gegaan, maar kan nog wel een paar cursisten plaatsen. Mocht u belangstelling hebben dan kunt u zich opgeven bij Ans van Rijs - de Boer, clubcoördinatrice tel.: 2151848 of bij Olga de Wit, docente, tel.: 0566-652289. U kunt natuurlijk ook vrijdagavonds een kijkje nemen in het wijkgebouw.

Feestelijke aanbieding van schoonheidssalon Meta de Morfose  Duo-behandelingen ca. 120 min: Samen met uw dochter, moeder of vriendin enz. 2 x een standaard gelaatsbehandeling.  Met een kopje koffie of thee en iets lekkers.   Deze behandeling wordt ook op zaterdag gegeven.  Normaal € 60,00  

Nu voor € 55,00

Geldig tot 31 december 2007 Niet geldig met andere acties

Kijk voor leuke crème en body pakketten op de site. Leuk om te geven en om te krijgen.       

Meta Kooij            Euterpestraat 22 (achter het Eurohotel)    Leeuwarden           

Einde grofvuilproef Westeinde De grofvuilproef in de wijk Westeinde is op 1 oktober 2007 beëindigd. De proef heeft een jaar geduurd en hield in dat bewoners van de wijk hun grofvuil met één telefoontje of aanmelding via internet konden aanmelden voor een afspraak. Tijdens de proef hoefden de inwoners van de wijk het grofvuil niet meer aan de straat te zetten. Medewerkers van Kringloopbedrijf Estafette kwamen de spullen op afspraak bij de bewoners ophalen. De tussentijdse bevindingen uit de proef zijn gebruikt bij de ‘Verbetermaatregelen Afval’ voor de hele gemeente Leeuwarden, die de gemeenteraad op 1 oktober 2007 heeft aangenomen. Zo wordt er per 2008 voor gekozen om de mogelijkheid te bieden om kringloopmateriaal in de avonduren op te laten halen en hoeft grofvuil niet vanuit huis te worden aangeboden. In uw wijk, Westeinde, betekent het einde van de proef dat uw grofvuil weer wordt opgehaald zoals in alle andere wijken van de gemeente. Dit houdt in dat u uw grofvuil kunt aanmelden via de website van Omrin, www.omrin.nl, of telefonisch via 0900-2100215 (lokaal tarief en te bereiken van

     

058 – 21 21 365  www.salonmeta.nl [email protected]

maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur). Vervolgens zet u het grofvuil op de afgesproken plek en tijd buiten. Materiaal wat nog goed gebruik kan worden kunt u aanmelden bij Estafette, tel. 058-2347600. U kunt ook zelf goederen wegbrengen. Openingstijden van de kringloopwinkels aan de Marshallweg en de Pasteurweg: maandag van 13.00 tot 17.00 uur, dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. Materiaal dat niet geschikt is voor hergebruik moet naar de milieustraat aan de Greunsweg worden gebracht. Om toegang te krijgen tot de milieustraat heeft u een milieupas nodig. Deze ontvangt u jaarlijks aan het eind van het jaar van Omrin. Op de volgende dagen en tijden is de milieustraat geopend: dinsdag tot en met vrijdag van 9.00 tot 17.15 uur en zaterdag van 9.00 tot 15.45 uur. Let op: Per 1 januari 2008 treden er veranderingen op in de inzameling van grofvuil. U krijgt hierover informatie via de Huis aan Huis en de afvalkalender voor 2008. Meer informatie over de inzameling van grofvuil kunt u vinden op de website van gemeente Leeuwarden, www.leeuwarden.nl of de website van Omrin, www.omrin.nl.

INTOCHT SINTERKLAAS

HET DORP Een paar weken geleden hield de Leefbaarheid haar jaarlijkse bijeenkomst in het Swetterhiem, waar ze ook kantoor en spreekuur houden. Wij konden er niet bij zijn vanwege de verjaardag van de Vrouw. Ik hoop dat de Leefbaarheid daar volgend jaar wat rekening mee wil houden. Op de avond hadden ze meneer De Groot, een oud Dorpsbewoner en de man van burgmeesterke Liemburg, uitgenodigd voor een praatje over de schrijvers waar de straten en lanen van het Dorp naar zijn genoemd. Nou, voor nieuwe bewoners best aardig maar onze eigen Dorpgenoot meneer Kruisinga zaliger heeft hier al heel veel over gezegd en geschreven, dus nog een keer een verhaal over de schrijvers was niet zo nodig geweest. Ik heb ook nog even gevraagd waarom de Dorpelingen niet waren genodigd bij de opening van de leugenbank en waarom er alleen wat Dorps- en stadspommeranten rondliepen. Nou, daar kon men geen goed antwoord op geven alleen dat er iets vergeten was. Een volgende keer zou men wat meer aan de Dorpelingen denken, zo sprak de voorzitter. Het is al weer even geleden dat ik op een zaterdag Meneer Terpstra van het Oud papier tegen kwam. Hij keek nogal sip en was weinig spraakzaam. Toen ik hem vroeg wat er aan de hand was, vertelde hij mij dat hij aan het oudpapier ophalen was achter een vuilnisauto en toen per ongeluk een paar fikse oliespatten op zijn overhemd gekregen had. Daar zou zijn vrouw niet blij mee wezen zo zei hij. En toen ik het hemd eens bekeek kon het naar mijn zin de vodden wel in. Tja, dat is de schaduwzijde van een mooi vrijwilligersbestaan, zo nu en dan heb je pech, of het nu een deuk in het spatbord van de auto is, of oliespatten op het overhemd. Misschien kan het

O. Stellingwerf dorpsbestuur eens in dit soort malheur voorzien. Dan hebben we ook geen scheve gezichten meer onder de vrijwilligers van het Dorpsbestuur. Ik en de Vrouw zijn vanzelf wel even naar het Sinterklaasfeest op het Dorp geweest. Dat vinden wij altijd erg mooi, ook voor de pakezeggers. Het weer was ook een lust dus de optocht was prachtig. Ik miste wel het paard van Sinterklaas en hoop dat hij het in 2008 bij zich heeft. In de middag kregen de kleintjes een presentje en wat lekkers en zaten een hele tijd bij Sinterklaas. Ik ben met de oudste pakezegger naar de film geweest. Het was weer een prachtige dag en ik en de Vrouw willen de vrijwilligers die dit allemaal regelen en de Sint hier naar toe halen dan ook hartelijk danken. Een tijdje geleden is er een vergadering van de oudpapierploeg geweest. Omdat ik erelid ben, was ik daar ook voor genodigd. Het was een gezellige boel, meneer Visser hield een praatje over de Omrin en wat die met het oudpapierrijden wil en meneer Terpstra, die een mooi schoon overhemd aan had, legde de stand van zaken rond de centen uit. Ondertussen genoten wij van een slokje en een stukje worst of kaas, waar de vrouw van meneer Stegenga voor had gezorgd. Waar ik wel even van schrok is dat het oudpapier vanaf toekomend jaar niet meer op de eerste, maar op de tweede zaterdag van de maand zal worden opgehaald. Daar moeten we vanzelf wel even aan wennen, want het is altijd de eerste zaterdag geweest. Dus, geachte Dorpelingen, vanaf toekomende jannewaris wordt het oud papier op de TWEEDE zaterdag van de maand opgehaald. Zo tegen het einde van het jaar wil ik nog wel eens terug kijken op het verleden en daarover een paar woorden aan het papier toevertrouwen. Nou, het is een mooi jaar geweest, waar weer veel is gebeurd: er is een leugenbank gekomen, het stadsbestuur heeft het trapveldje bij het Swetterhiem afgewaterd, het peuterzaaltje van juffrouw Aalie is verhuisd en het nieuwe Dorpsgebouw is er nog altijd niet. Daarover is mevrouw Tamminga, de voorzitster van het Dorpsbestuur haast ten einde raad en wil tegen het stadsbestuur zeggen dat ze de boel wel kunnen houden. Tot slot wensen ik en de Vrouw U allen mooie Kerstdagen en een goed Uiteinde.

CREATIVITEIT MAANDAGMIDDAG VAN 13.30 - 16.30 UUR. kaarten van allerlei materiaal. Behang, 3d kaarten enz. Ma. 3 dec. envelopjes maken Ma. 17 dec. Kersstukje maken. (Voor het inkopen van materiaal is opgave verplicht!) Ma 14 jan. kaarten maken Ma. 28 jan. kaarten maken Ma. 11 febr. envelopjes maken Ma 25 febr. envelopjes maken Ma. 10 maart Paasstukje maken (Voor het inkopen van materiaal is opgave verplicht!) Ma. 31 maart kaarten maken DINSDAGAVONDS VAN 19.30 - 22.30 UUR (opgave verplicht i.v.m. het kopen van materiaal.) Di. 18 december: KERSTSTUKJES MAKEN. Als u heeft zelf spullen meenemen: bakjes, schalen, schaar, draad, oase, groen enz. als u dit niet heeft kunt u dit tegen inkoopprijs van ons overnemen. Kosten naar gelang wat u nodig heeft. Di. 2 januari: “KUNSTOBJECT” voor in de tuin van: mos, fietsband, gaas, plantjes etc. Kosten: € 10,00 tot € 20,00 naar gelang de grootte van het OBJECT Di. 19 februari: MOZAÏEKEN. Stukjes tegels plakken op een eigen tafeltje of krukje die niet meer zo mooi is. Een schaal, bloempot of grote vaas versieren en beplakken met stukjes tegel. Wij hebben mooie gekleurde tegels en lijm en voegmiddel hiervoor. Kosten: € 10,00 tot € 20,00 naar gelang de te beplakken oppervlakte. Di. 18 maart: MOZAÏEKWERK afmaken, en/of BLOEMSCHIKKEN met voorjaarsbloemen. Kosten bloemschikken: €10,00 tot €20,00 afhankelijk van het materiaal wat u gebruikt. Opgave bij Marieke tel., 213 93 17 of Titie tel., 212 77 71 Per E-mail: [email protected] OPROEP OPROEP De creativiteitsclub zoekt assistentie bij handenarbeid Al jarenlang floreert de creativiteitsclub op de maandagmiddag en incidenteel op de dinsdagavond. Gemiddeld één keer per maand een speciale activiteit zoals pretex, poppen maken, `kunstvoorwerpen` maken voor in de tuin,

thematische creaties, mozaïeken, sieraden maken etc. Twee dames zijn altijd enthousiast bezig met leuke en nieuwe ideeën, goede uitleg, een helpende hand bieden, materiaal inkopen etc. Wegens ziekte is Titie Jousma niet meer in staat om handenarbeid te geven. Daarom zoekt de creativiteitsclub iemand die ”handig met de handjes en “creatief van geest” is, inzicht heeft, uitleg kan geven, maar ook daadwerkelijk de cursisten helpt met bv. het maken van pretex poppen, mozaïeken etc. Vooral 1x per maand op de creativiteitsavond op de dinsdag is dit onmisbaar. Wie wil de creativiteitsclub helpen, om deze gezellige en creatieve middagen en avonden in stand te kunnen houden. Graag contact opnemen met Marieke Dasselaar tel: 2139317

FITNESS Jarenlang geeft Donna Tolsma in ons wijkgebouw fitness voor beginners en gevorderden op dinsdagsmiddags van 13.30 uur tot 15.30 uur en woensdagsavonds van 18.45 uur tot 19.45 uur. Een vaste groep mensen komt al jarenlang wekelijks bij elkaar om te fitnessen. Er zijn enkele mensen afgehaakt. Daarom is er nu weer ruimte voor dames en heren die in een kleine groep mee willen fitnessen, dicht in de buurt in je eigen wijk. Kom eens een kijkje nemen! Informatie bij Donna Tolsma 0517-396931

NORDIC WALKING: Vanaf oktober t/m april-mei elke dinsdagochtend vanaf 9.30 uur tot ca.10.00 uur NORDIC WALKING. Samen met anderen kunt u meedoen vanaf het wijkgebouw. WIE, • vaker in de buitenlucht wil zijn, • met anderen actief wil zijn, • van de natuur wil genieten, • meer in beweging wil zijn Geef je dan op om hieraan mee te doen bij: Marieke Dasselaar, telnr. 2139317 of Ans van Rijs, telnr; 2151848 Voor wijkbewoners die wel van wandelen houden en dit niet alleen willen doen is deze club een uitkomst.