December 2013, jaargang 6, nummer 4
In dit nummer: Van de voorzitter - Ui–geluiden - Grafieken uien - Samenwerking VTA en NAV Wortelpraat - Nieuws uit de NEPG - Blijf uw transacties melden - Knolselderij - Ledenacties
Van de voorzitter Het beloofd een interessant seizoen te worden. De uienoogst is aanzienlijk kleiner dan vorig jaar en de exporten lopen goed. Maar wat voor u nog belangrijker is: de opbrengstprijs van € 17 tot € 20 is ook goed en met deze prijs kan er goed worden geëxporteerd. Dankzij uw meldingen weten uw VTA-collega’s wat er speelt en zijn VTAleden samen sterk. Goede prijsinformatie is van cruciaal belang om goed zaken te kunnen doen en op het juiste moment te beslissen. Er zijn tegenwoordig meerdere bronnen waar u prijsinformatie kan vinden. Echter er zijn maar weinig bronnen die een juist beeld geven van de markt. Laten we eens kijken naar de Nederlandse beurzen die een boerennotering maken voor de diverse gewassen. In Nederland zijn dit Emmeloord, Goes en Wieringermeer. Voor consumptieaardappelen beperken we ons tot Emmeloord voor boven en Goes voor onder de grote rivieren. Tot voor enige jaren terug was deze notering simpelweg een manier om de transacties van de achterliggende week te overzien en de agrarisch wereld hierover in te lichten. Echter de belangen van de “boerennotering” is gedurende de laatste jaren drastisch veranderd. De toegevoegde rollen die deze beurzen hebben gekregen is het vormen van een afrekenprijs voor afgesloten contracten consumptieaardappelen en voor voeding van de cash settlement van de aardappeltermijnmarkt Eurex. Deze zeer belangrijke taken hebben naar mijn mening een negatieve weerslag op de beursnotering. Het is namelijk geen informatieprijs meer maar een afrekeningsprijs geworden. Een afrekenprijs die voor zowel de verkoper als de koper uiterst belangrijk is. Echter wanneer dit soort belangen resulteren in geen overeenstemming kunnen bereiken voor een notering dan wordt ons vak een slechte dienst bewezen. Bovendien als er geen nieuwe notering is dan blijft de oude voortleven wat niet altijd wenselijk is. Ook voor de internationale reputatie van agrarisch Nederland is geen notering een slecht signaal. Nederland is één van de “informanten” voor de aardappeltermijnmarkt Eurex. Maar het poldermodel werkt blijkbaar in de agrarische wereld niet of matig. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat partijen niet altijd even flexibel zijn. Dat noteerders niet altijd de realiteit onder ogen willen zien. Het kan zomaar gebeuren dat men het eens is over de prijs als onderkant, men is het eens over de prijs als bovenkant maar de consequentie dan niet kan/wil accepteren; namelijk dat de middenprijs indiceert dat de markt oploopt. En dus kan men geen akkoord bereiken. Partijen zouden zich meer bewust moeten zijn van de belangrijke, Nederlandse rol die wij (inter)nationaal spelen en van het overlegmodel waar Nederland om bekend staat. Dat eigen belang dan soms in de verdrukking komt kan niet anders. Maar het dubbeltje valt niet altijd verkeerd. Me dunkt dat gemaakte afspraken over hoe de notering tot stand komt duidelijk zijn. Ik hoop dat we dit seizoen niet vaak moeten melden: geen notering, om andere redenen dan onvoldoende transacties. Het zou een slechte zaak zijn. Louis Beemsterboer
Ui-geluiden De rubriek Ui-geluiden heeft een vaste opzet. Een aantal grote Nederlandse exporteurs worden gebeld en zij krijgen allemaal dezelfde vragen voorgelegd. De antwoorden op de vragen zijn een samenvatting van de antwoorden die de exporteurs gaven. De interviews hebben plaatsgevonden rond week 49.
Hoe is de kwaliteit van de uien? De kwaliteit van de uien wordt aangeduid als gemiddeld tot goed. Aan het begin van het seizoen is de kwaliteit heel goed geweest. Sinds enkele weken komen er wel wat meer kwaliteitsproblemen naar voren. Met name de koprotschimmel baart wel enige zorgen. Vooral bij de export naar het verre oosten. In partijen is er sprake van 5-8% koprot, die met name erg lastig is omdat deze nog niet direct valt uit te sorteren. Hoe verloopt de export op dit moment?
potentiële vraag in Oost-Europa, maar er zijn geen of weinig concrete bestellingen.
binnen de EU mogelijk. Daar is tenslotte de productie ook 6% lager.
Wat zijn de vooruitzichten met betrekking tot het prijsverloop?
Wat is de verwachting ten aanzien van het areaal uien in 2014?
De prijzen zullen voorlopig wel op een redelijk niveau blijven gezien het vertrouwen van de telers. Hoewel een reële voorspelling altijd lastig blijft. Veel zal afhangen van de export. Wat gaat Rusland doen? Misschien is er wat meer afzet
Gelet op de redelijk goede financiële resultaten tot nu toe in dit jaar zal het uienareaal waarschijnlijk wel iets uitbreiden. Iets meer uien is gunstig voor de sorteerders. Iets lagere prijzen stimuleren immers de export. Ralph de Clerck en Leo de Jonge
De export loopt op dit moment nog erg goed door. Daarbij moet wel de kanttekening worden geplaatst dat ze erg eenzijdig is naar West-Afrika. Wat zijn de verwachtingen voor de komende maanden? De verwachting voor de komende maanden is nog niet al te hoog gespannen. De uien zijn aan de dure kant wat de export niet gemakkelijker maakt. Wat er in de komende tijd gaat gebeuren is derhalve erg moeilijk te voorspellen. De grote vraag is welke bestemmingen meer gaan afnemen, zodra de export naar Afrika wegvalt eind januari als ze meer eigen oogst gaan gebruiken. Vorig jaar was dit Brazilië, maar dit jaar is het nog altijd de vraag welke partijen dat gaan worden. Er ligt wel
Uienexport week 1 t/m 13 Toelichting op de grafiek: Uit de nevenstaande grafieken kan worden geconcludeerd, dat de export in vergelijking met het vorige seizoen dit jaar erg eenzijdig richting Afrika gaat.
Samenwerking VTA en NAV Inventarisatie mening leden VTA Om te inventariseren wat de mening van haar leden is met betrekking tot de samenwerking met de NAV heeft VTA een meningpeiling onder haar leden gehouden. Leden konden hun mening aangeven door een vragenlijstje te beantwoorden. Het vragenlijstje heeft gedurende ruim drie weken op de home-page van VTA gestaan. Om de leden erop te attenderen is er een mail verstuurd en kort daarna is er ook nog een herinnering geplaatst in VTAktueel. De vragenlijst is ingevuld door 43 leden. Hiervan hebben enkelen de vragenlijst niet volledig ingevuld. Dit heeft geleid tot de volgende antwoorden: Vraag 1: Heeft u iets gelezen over het onderzoek naar samenwerking tussen VTA en NAV?
Vraag 2: Heeft u iets gemerkt van veranderingen bij VTA tot nu toe?
Vraag 3: Welke veranderingen heeft u opgemerkt? Samengevat kwamen hieruit de volgende antwoorden:
Nieuwsbrief NAV ook beschikbaar voor VTA-leden
NAV-ledenblad toegestuurd gekregen
Geruchten over samenwerking gehoord
Nieuwsbrief NAV toegestuurd gekregen via de mail
Regelmatig informatie gekregen van NAV
Vraag 4: Vindt u dat VTA met dit onderzoek naar samenwerking op de goede weg is?
Vraag 5: Vindt u het belangrijk dat VTA en NAV samenwerken?
Vraag 6: Zo ja, waarom vindt u het belangrijk dat VTA en NAV samenwerken?
Vraag 7: Zo nee, waarom vindt u het niet belangrijk dat VTA en NAV samenwerken?
Samengevat kwamen hieruit de volgende antwoorden:
Samengevat kwamen hieruit de volgende antwoorden:
Doelstellingen en uitgangspunten NAV en VTA zijn totaal anders.
Samenwerking leidt tot efficiënter werken
Minder versnippering geeft meer eensgezindheid
Markt– en prijsinformatie is iets anders dan belangenbehartiging
Tegenstelling NAV / LTO is voelbaar
Lidmaatschap zal wel duurder worden
Krachtenbundeling leidt tot versterking
PISA geeft voor de akkerbouwer een beter beeld dan Agriprins
Wortelpraat Half november was in de pers te lezen, dat ruim 1/3 van de wortelen nog moest worden gerooid. Hoe is de stand van zaken op dit moment? De wortelen zijn in het noorden van het land vrijwel allemaal gerooid. Een heel enkel perceel op zeer lichte grond moet nog gerooid worden, deze wortelen worden altijd direct verwerkt. In het zuidwesten van Nederland zijn nogal wat percelen verongelukt. Met name op Flakkee en Schouwen Duiveland heeft de zware regenval voor de nodige problemen gezorgd. Er zijn heel weinig echt gave percelen overgebleven. Bij de Bpeen zijn problemen wel wat minder. Hoe zijn de opbrengsten dit jaar? De opbrengsten zijn wisselend, globaal loopt het uiteen van ongeveer 80 kisten tot soms meer dan 150 kisten per ha. In het algemeen wordt er bij de C- en Dpeen gesproken over goede opbrengsten. Hoe is de kwaliteit van de peen? Zo het nu kan worden beoordeeld is de kwaliteit van de peen in het noorden goed. Er zijn wat vraagtekens bij de vroeg gerooide percelen. Er lijkt (te) weinig grond
mee in de kisten en ze zijn in een aantal gevallen met (te) hoge temperatuur binnen gebracht. In het zuidwesten lijkt de kwaliteit van de peen op de niet gehavende percelen goed. Op de gehavende percelen heeft het rooien nogal voor problemen gezorgd. Wat is het beeld van de marktsituatie in de landen om ons heen? Het oostblok heeft voorlopig wortelen genoeg of haalt goedkopere bij de buren. Duitsland heeft een lagere opbrengst. Ze zijn nog aan het rooien maar zullen naar verwachting eerder bij ons wortelen kopen. Frankrijk oogst nog volop. Een strenge winter daar zou
ons helpen! Ook in die landen is de opbrengst lager. Wat is het beeld van de te verwachten prijsontwikkeling? Het is afwachten wat de prijs zal doen. De opbrengst in Nederland is duidelijk minder en de koelhuizen zitten niet vol. De aflandprijs is op 13 cent/kilo gebleven. Gehavende partijen worden versneld afgezet, waardoor op dit moment wat verdringing bestaat in de markt. Naar verwachting zal dit enkel wat verschuiving opleveren. Telers met wortels in de koeling wachten nu af. Kortom: gekeken naar de exportkansen zijn we best wel optimistisch! Een strenge winter zal straks vast meehelpen.
Nieuws uit de NEPG MARKT VOOR ‘VRIJE’ AARDAPPELEN? Tijdens de laatste NEPG vergadering in Harrogate, Engeland, kwam het onderwerp “vrije aardappelen” ter discussie en dan vooral de MARKT van de vrije aardappelen. Niet te verwarren met “meeleveraardappelen”. Vrije aardappelen zijn aardappelen waarvan een teler geheel vrij is om te verkopen aan om het even, industrie, export of handel. De discussie die ontstond had een ondertoon van: Hoe gaat de toekomst van de vrije aardappelmarkt er uit zien? Er werd teruggekeken hoe het enkele jaren geleden was, hoe het nu is en trends naar de toekomst. Nederland jaren terug: Nog niet zo heel lang geleden hadden we een grote markt voor vrije aardappelen. In die tijd bestond de hoofdmoot nog uit het ras Bintje en weinig contracten. De ondermaat was grotendeels voor de kleinverpakking bestemd en Jan en alleman handelden in aardappelen. Vervolgens kwamen er meer contracten en contractvormen, meer rassen met specifieke eigenschappen, het Bintje werd verdrongen door deze specifieke rassen, de industrie ging zich gedragen als pootgoedleverancier van de industrierassen en koppelde hier teruglevercontracten aan vast.
Kleinverpakkers lieten het Bintje steeds meer links liggen en stapten volop over op tafelaardappelrassen. Gevolg: steeds meer handelshuizen en sorteerbedrijven werden gedwongen hun deuren te sluiten of werden overgenomen door inkoopafdelingen van de industrie en het volume vrije aardappelen werd door de jaren heen steeds kleiner. (Gaat België dit voorbeeld volgen? De eerste stappen zijn reeds gezet!!) Het zandgebied werd ontdekt en ontwikkeld en geldt nu als het grootste en meest belangrijke industriegebied voor de Nederlandse af-land periode eind juli t/m eind november. Hoe is het op dit moment: Historisch gezien is de contractpositie van de verwerkende industrie in de maanden december t/m maart het minst. Dit wordt door hen globaal op verschillende manieren opgevangen: 1. Aardappelen, vooral zandaardappelen, worden opgeslagen in tijdelijke bewaring. Daar waar de Nederlandse industrie in het verleden kwalitatief en financieel hun lessen geleerd heeft, doet de Belgische industrie en handel dit nog volop in eigen beheer en voor eigen risico.
2. Contracten worden doorgeschoven en ‘probleempartijen’ worden eerst verwerkt. 3. Latere contracten worden naar voren gehaald. 4. Direct vanaf het begin van de rooiperiode wordt iets onder het termijnmarkt niveau bijgekocht voor desbetreffende periode. In seizoenen dat het waarschijnlijk is dat de export de prijs moet zetten en vraag naar export geschikte partijen op een gegeven moment toeneemt, is de industrie de eerste om exporteurs te bevoorraden uit eigen middelen om een oplopende prijs te kunnen tegengaan. Door zo te werk te gaan hoopt men pieken en dalen uit de markt te halen. Toekomst: Verontrustend is de tendens in België en vooral Frankrijk, waar de verwerkende industrie min of meer op de stoel van de teler wil gaan zitten door de boeren van kunstmest, pootgoed en bestrijdingsmiddelen te voorzien en de boer eigenlijk alleen nog maar het “werk” te laten doen. Aangezien er in die landen, maar vooral in Frankrijk, nog veel “maagdelijke grond” voorhanden is waar nog nooit aardappelen gestaan hebben en dus ook geen opslagcapaciteit is, is dit weer een nieuwe vorm van contracteren, maar tevens een aanslag op het aandeel vrije markt aardappelen. De volgende conclusie kan getrokken worden: DE WEST-EUROPESE BESCHIKBAARHEID VAN VRIJE AARDAPPELEN ZAL DOOR DE GROTER WORDENDE CONTRACTVOLUMES AFNEMEN. MET DIT GROTER WORDENDE VOLUME EN SCHUIVEN MET CONTRACTPOSITIES KAN DE INDUSTRIE PIEKEN VAN DE MARKTPRIJS DOEN VERVLAKKEN. DUS MINDER GOEDE VERKOOP MOMENTEN VOOR DE TELER TIJDENS HET SEIZOEN.
Blijf uw transacties melden VTA NOTERING: In november is er een paar weken op rij geen VTA notering fritesgeschikte aardappelen geweest. Vele telers maar vooral ook eigen leden hebben zich afgevraagd wat hiervan de reden was. Op de eerste plaats is de basis van onze notering: droog uit de schuur op auto geleverd en er moeten meerdere transacties hebben plaatsgevonden! Aangezien we in die periode te weinig transacties binnen kregen die aan bovengenoemde voorwaarden voldeden, hebben wij moeten besluiten om niet te noteren. Hieruit blijkt maar weer ons aller belang: geef AL uw transacties door en bevestig ze ook op tijd!! In die periode werd de marktprijs fritesaardappelen sterk beïnvloed door vers gerooide natte partijen af land geleverd, tegen gereduceerde prijzen. Het gevolg hiervan was dat het prijsniveau van droog uit de schuur geleverde meeleveraardappelen te laag was. Deze werden onderbetaald. Nog een opmerkelijk fenomeen. Daar waar jaren geleden de industrie hun mond vol had dat zij alleen maar kwaliteit aardappelen wilden hebben is die tendens nu 100% omgedraaid. De laatste ‘dure’ seizoenen, lijkt er een ware run te ontstaan op de kwalitatief mindere partijen om deze met de grootste spoed en voorrang en met een fikse korting te verwerken. Hiermee toont men aan dat er, alleen met de achterliggende gedachte om een marktprijs te stabiliseren, technisch gezien in een verwerkingslijn veel mogelijk is. Echter in een seizoen met een overaanbod (lees lage prijzen) komen deze partijen de fabriek niet in. In dit geval is het is het productie verlies en verstoring van het productieproces.
Jan de Lange Bestuurslid VTA internationaal
Waarom doen we dingen zoals we ze doen. Soms doen mensen dingen gewoon omdat ze het altijd zo doen. Dit deed me denken aan een onderzoek over apen en bananen wat ik onlangs in een studieboek tegenkwam. Het ging ongeveer als volgt:
Apen en een banaan In een wetenschappelijk experiment naar het gedrag van apen werd in een kooi met apen een banaan opgehangen boven een trap. Op het moment dat een aap de banaan ziet en de trap opklimt, worden alle andere apen door de oppassers natgespoten. In eerste instantie heeft dit als resultaat, dat een aap door zijn medekooigenoten met geweld wordt belet om de trap op te klimmen als er weer een banaan wordt opgehangen. Vervolgens vervangen de wetenschappers één aap uit de kooi door een nieuwe. De nieuwe aap heeft al snel de banaan in de gaten, maar wordt door zijn soortgenoten met geweld belet om in de buurt van de trap te komen. Het duurt dan ook niet lang of hij heeft zijn lesje geleerd: als je in de buurt van de trap komt krijg je een pak slaag. Vervolgens wordt er weer een aap vervangen en ook deze wordt zijn lesje bijgebracht. Uiteindelijk gaat dit door tot de volledige oorspronkelijke kooibezetting is vervangen door een nieuwe. Er zitten nu alleen nog apen in de kooi die nooit zijn natgespoten. Wanneer er een nieuwe banaan in de kooi wordt gehangen is het voor alle apen volstrekt taboe om te proberen om deze te pakken. Ze weten alleen niet waarom. ‘Zo doen we dat hier immers altijd’. Ik gebruik het onderzoek nogal eens als inleiding bij een presentatie. Het is dan vrij eenvoudig om een sprongetje te maken naar mijn doelgroep. Vervang de apen door je doelgroep en je hebt een prachtige discussie. Wat als we de apen vervangen door aardappeltelers. De moraal van het verhaal verandert daarmee niet: Laat je mening niet te snel vormen door anderen. Durf gerust een eigen mening te vormen en handel daar ook naar. Laat de industrie niet je oppasser worden. Zorg er daarbij voor, dat je met elkaar wel je eigen reële beeld blijft vormen waarnaar je kunt handelen. Geef transacties door en bevestig ze ook. Het is belangrijk, dat we elkaar goed informeren. PISA is tenslotte een systeem van en voor onze leden, wat door onze eigen leden gevoed dient te worden. Fred de Jongh
Knolselderij De markverwachtingen zijn relatief gunstig. De telersprijs beweegt zich momenteel rondom kostprijsniveau. De kostprijs (afland) ligt gemiddeld op € 8.500,- per hectare. Deze wordt jaarlijks door de Knolselderijtelers Vereniging berekend. Een gemiddelde hectare opbrengst is nog niet te geven. Eerdere proefrooiingen gaven een lagere opbrengst van plm. 15% aan. De nagroei in november zal bepalend zijn. Bij de eerstvolgende voorraadmeting zullen we alles beter in beeld krijgen. Voor een financieel lonende teelt is een gematigd areaal (<1.500 ha in NL) het meest doorslaggevend, de laatste jaren was het areaal altijd groter. Uit een eerste raming van het CBS in juli 2013 op basis van de meitelling bleek, dat knolselderij de grootste daler in het areaal zou zijn. De beteelde oppervlakte van dit gewas zou zijn gedaald met drie procent tot 1.510 hectare. Binnenkort hopen we u te kunnen berichten over het definitieve areaal in 2013 van Nederland, België en Duitsland.
Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering zal plaatsvinden op 20 februari 2014. Noteer deze datum alvast in uw agenda. De uitnodiging ontvangt u in de komende maand.
Ledenacties Pootgoedactie 2014 VTA stelt haar leden sinds een aantal jaren in de gelegenheid om pootgoed van licentierassen te kopen, rechtstreeks van de pootgoedhandelshuizen. Dit betekent dat er pootgoed uitgeplant kan worden zonder terugleverplicht aan de verwerkende industrie. Ook voor teeltjaar 2014 benadert VTA de pootgoedhandelshuizen om haar leden pootgoed van licentierassen te kunnen aanbieden. Graag willen wij van u horen voor welke rassen u geïnteresseerd bent en aan welke hoeveelheden u denkt. VTA gaat dan onderhandelen met de pootgoedhuizen. Wij kunnen u dan begin volgend jaar informeren over de resultaten van deze onderhandelingen. Meldt uw belangstelling via
[email protected] of tel.nr.: 0168 - 33 59 94.
Monstername aardappelen Voor het komende seizoen kan elk VTA-aardappellid in heel Nederland gebruik maken van deze service. Wat wilt u meten via het monster? U kunt kiezen uit een maatsortering of een kwaliteitsbeoordeling. Aan u om dit te bepalen. Net als vorig jaar vraagt VTA een kleine vergoeding voor deze service nl. € 50 per adres voor 2 monsters (bijv. 2 rassen of 2 boxen). Mocht u nog meer monsters willen trekken dan kost dit € 15 per monster extra. U kunt een aanvraag voor een monstername doorgeven via de mail:
[email protected] of telefonisch: 0168 - 33 59 94. Net als afgelopen jaar, tijdens de proef, zullen wij samenwerken met Select Potato voor deze service.
Colofon VTAktueel is een periodieke uitgave van Verenigde Telers Akkerbouw, de vereniging van, voor en door telers die markt– en prijsinformatie levert aan haar leden. De verschijningsfrequentie is vier keer per jaar. Redactie Verenigde Telers Akkerbouw Groeneweg 62 4759BB Noordhoek Tel. 0168 33 59 94 Fax. 0168 33 66 73 Email:
[email protected] www.vtanederland.nl Fotografie Matthijs Braber Wilko van Dam VTA medewerkers Fred de Jongh Eric Braber Jaap de Lint VTA bestuur Voorzitter: Louis Beemsterboer Vicevoorzitter: Dick de Bruijne Secretaris: Jan Verhoeven Penningmeester: Meeuw de Bruijne Internationaal: Jan de Lange Bestuurslid: Leo de Jonge Bestuurslid: Ralph de Clerck Handelscommissie Voorzitter: Meeuw de Bruijne Lid: Jan de Lange Lid: Ralph de Clerck Lid: Leo de Jonge Raad van Toezicht Rien Remijnse Paul van Elderen Simon de Brouwer Intermediair aardappelen Agro - Trade: Menno Kaan
Het VTA bestuur wenst u prettige feestdagen en een gelukkig en gezond 2014!
Intermediair uien PPA: Jelle van der Krift
