de Vliegende Hollander Jaargang 68 nummer 2-3 februari-maart 2012

de Vliegende Hollander Jaargang 68 | nummer 2-3 | februari-maart 2012

Vrachtvliegtuig schaars goed in Europees verband

DC-10 in dienst

Punt achter KLu-loopbaan C-LSK Jansen Plus- en minpunten van social media Opleiding Veiligheid en Vakmanschap

7

GENRE

INTERVIEW

Omslagfoto: De DC-10 van het 334 Squadron wordt na terugkomst van de eerste operationele vlucht op vliegbasis Eindhoven verwelkomd door de basisbrandweer. Foto: Arno Marchand

3 | Afscheid Commandant Luchtstrijdkrachten Foto: Arno Marchand

‘Deze kist is na de D-check en de CUP de komende vijf jaren zo goed als nieuw’

12

Luitenant-generaal Jac Jansen draagt op 9 maart het commando van het CLSK over aan luitenant-generaal Sander Schnitger. Tijd om terug te kijken op zijn loopbaan die 37 jaar geleden begon.

7 | DC-10 in dienst Het duurde een aantal jaar langer voordat de DC-10 in dienst kon worden genomen. Nu is de kist als vrachtvliegtuig voor twee jaar toch inzetbaar bij het 334 Squadron. En er is zéér grote behoefte aan.

10 | Reorganisatie Juist in deze tijden van reorganisaties en bezuinigingen is oog en zorg voor collega’s door collega’s en leidinggevenden belangrijk. Twee staffunctionarissen geven tekst en uitleg.

Foto: Wim Salis, AVDD

‘We hadden sterke behoefte aan eigen simulators, want we konden verder nergens meer terecht’

18

C-LSK Jansen kijkt na bijna vier decennia terug op luchtmachtloopbaan:

‘Werken bij de luchtmacht was een prachttijd’

12 | Vluchtnabootsers Binnenkort krijgt de luchtmacht twee hightech simulators voor de (K)DC-10 en de C-130 in eigen beheer. Maar nu al wordt er veel mee ‘gevlogen’ en dat tot grote tevredenheid.

15 | Social media Met de nota Social Media slaat het CLSK het pad in naar een nieuw pakket digitale communicatiemiddelen. Iedereen heeft er toegang toe, maar gebruik je verstand.

18 | Snuffelen aan Defensie In de MBO-opleiding Veiligheid en Vakmanschap krijgen leerlingen de kans te ruiken aan het militaire vak. Niet alleen leerzaam, maar het opent ook de ogen voor carrièrekansen.

22 | ISAF Hoofdkwartier Foto: Jan Schram, AVDD

‘Het zijn en blijven burgers; dat vergt een andere aanpak dan bij reguliere rekruten’

24

Niet alleen op Mazar-e-Sharif is de luchtmacht present, maar ook op het Hoofdkwartier van de ISAF in Kabul. Commandant AOCS Nieuw Milligen kolonel Eric Schevenhoven vertelt wat hij er doet.

24 | Afscheid van een werkpaard Bijna een kwart eeuw verzorgden de Trainer Cargo Aircraft van de NAVO mens en materieel over de gehele wereld. Eind 2011 zat de carrière van deze Boeing 707’s erop.

VASTE RUBRIEKEN 28 | Mensen en Mutaties 30 | Journaal Foto: Arno Marchand

‘Vliegen in de TCA en de AWACS is grotendeels vergelijkbaar’

35 | Colofon

Na 37 jaar zet hij een punt achter zijn loopbaan bij de Koninklijke Luchtmacht, maar niet om op zijn lauweren te gaan rusten. Want als Directeur Eurocontrol Maastricht, zijn volgende baan, krijgt hij daarvoor niet de kans. Tijd om terug te blikken met luitenant-generaal Jac Jansen op zijn imposante loopbaan bij de luchtmacht. Tekst: Willem Bogaard

DE VLIEGENDE HOLLANDER 2

3 DE VLIEGENDE HOLLANDER

INTERVIEW

Het is begonnen met de tijd als operationeel jachtvlieger. ‘Na mijn keuring voor de dienstplicht kreeg ik een brief van de Koninklijke Luchtmacht om te solliciteren als jachtvlieger. Die kans heb ik met beide handen aangegrepen’, zegt Jansen. ‘Mijn vader had veel affiniteit met de luchtvaart en dat heb ik wel meegekregen. Na mijn opleiding en conversie heb ik veel functies als operationeel vlieger uitgevoerd. Mijn eerste plaatsing was bij het 314 Squadron dat in de Koude Oorlog als taak had de noordflank van de NAVO te helpen verdedigen. We oefenden veel en vaak met de bondgenoten en waren – ook toen al – gemiddeld zo’n vier maanden per jaar van huis. Een leuke, operationele tijd, die ik met een hele mooie functie mocht afsluiten: Commandant Vliegbasis Twenthe. In die tijd speelde de luchtcampagne boven Kosovo. Dat was een intensieve periode waarbij de luchtmacht professioneel gezien een grote sprong voorwaarts maakte. Ik herinner me dat we precies op tijd de beschikking kregen over de juiste spullen; targeting pods en lasergeleide wapens. Een huzarenstukje op het gebied “fast track procurement”, een kreet die toen niet bestond. Maar ook qua opwerktrajecten met nieuwe apparatuur! Het was één van de heel weinige momenten na de Tweede Wereldoorlog dat een deel van de Nederlandse krijgsmacht grootschalig werd ingezet in een tientallen dagen durende offensieve operatie in een absoluut onvriendelijke omgeving. De operatie bij Chora, recenter in Afghanistan, is trouwens ook zo’n voorbeeld. De jaren negentig waren verder interessant omdat de rol van medezeggenschap, arbeidsomstandigheden, kwaliteit en milieu ook steeds verder zijn uitgebreid. Dat was allemaal belangrijk omdat wij

Luitenant-kolonel Willem van Gaalen, Military Assistant to the Chief of Staff, Ramstein Air Base ‘Generaal Jac Jansen heb ik van dichtbij meegemaakt tijdens onze gezamenlijke vliegeropleiding zowel in Canada in 1980, als in 1981 tijdens de Theater Operations Conversion Course op de NF-5 bij het 313 Squadron op Twenthe. Hij had altijd een enorme gedrevenheid, een bijzonder gevoel voor humor met een vette lach. Hij was één van de weinigen getrouwden in opleiding en woonde daarom niet intern. Hij moest dus een balans zoeken tussen de


INTERVIEW

aan het begin van dat decennium de grote omslag maakten van een Koude Oorlog naar een tijdperk waarin de luchtmacht expeditionair optreedt. Met grote nadruk op verbetering van kwaliteit en veiligheid, en dat in een tijd van constant teruglopende budgetten. Alles bij elkaar een niet geringe prestatie. En als je dan bedenkt dat de beleidsmakers destijds ook nog besloten de F-16’s te moderniseren, transportvliegtuigen en gevechts- en transporthelikopters aan te schaffen en ook de geleide wapens te modificeren... Zonder uitzondering zijn al onze systemen de afgelopen jaren bijzonder veel ingezet geweest: voor alle grote operaties bleken onze capaciteiten relevant. Een groter compliment voor de destijds gemaakte keuzes en gestelde prioriteiten kan ik de besluitnemers van toen en met name mijn voorgangers, niet maken.’ Na zijn operationele carrière breekt voor Jansen een andere fase in zijn loopbaan aan en wordt hij zelf besluitnemer. Hij heeft al ervaring opgedaan toen hij vijf jachtvliegbases moest reduceren tot drie. In 2004 wordt Jansen voorzitter Samson, de grote reorganisatie die door minister Kamp is ingezet. ‘Het was heel leerzaam. De omgeving was zonder meer dynamisch.De beschikking hebben over juiste cijfers en andere, goede data bleken ongelofelijk belangrijk. En dit soort projecten staat of valt met de wil bij de besluitnemers om eruit te komen. De samenwerking die je op operationeel niveau als zo gewoon ervaart, is niet altijd vanzelfsprekend bij dit soort grote projecten. Maar we kwamen eruit. Het hele Samson-project heeft mij verder geleerd dat reorganisaties ook louterend kunnen werken. De huidige bezuinigingsoperatie bij de rijksoverheid is

Frits Herman de Groot, Plaatsvervangend SecretarisGeneraal ‘Samenwerken met Jac Jansen betekende “never a dull moment”. Hij was scherp op de inhoud, humoristisch, impulsief maar ook uitgerust met gevoel wanneer een “zaak aan te zetten” en wanneer een kwestie te laten voor wat-ie was. We werkten in een klein clubje

van nog geen tien mensen aan het grote reorganisatie project Samson; hij als voorzitter en ik als vicevoorzitter en we waren zeer op elkaar aangewezen. Een leuke klus was het natuurlijk niet, maar wel een belangrijke. Ik denk dat het voor ons beiden een paar intensieve jaren zijn geweest waar we een goed gevoel aan hebben overgehouden. Dat goede gevoel zat hem in het feit dat de KLu-slogan één team, één taak voor dat clubje van tien mensen écht op ging. Wij konden van elkaar op aan en ons werk deed er toe. Daarbij viel het onderscheid militair/burger echt weg en was er veel waardering over en weer. Onnodig te zeggen dat Jac Jansen daar de bepalende factor in was.’ Foto: AVDD

gebracht met als motto snoeien om te groeien. Daar zit absoluut een kern van waarheid in. Je wordt gedwongen als organisatie jezelf af te vragen wat je core business is, wat werkelijk belangrijk is om zelf te blijven doen en welke niches interessant zijn om in te investeren. Voor een dergelijke combinatie van activiteiten is een mooi woord: innoveren. Angst en cynisme zijn daarbij slechte raadgevers, vooruitkijken en kansen benutten is en blijft het devies. Die ombuigingsoperaties hebben trouwens geen enkele relatie met de geleverde prestaties. Dat zit mijn mensen dwars, maar tegelijkertijd zeg ik dat het niet verstandig is

te blijven hangen in dit soort gedachtes. De toekomst ligt voor ons, en daar hoort alle energie op gericht te zijn, zodat we snel en zorgvuldig door die onzekere periode heen manoeuvreren. Deze periode vraagt extra veel op het gebied van personeelszorg, primair om wat iedereen de organisatie geeft: een nimmer aflatende loyaliteit.

Eén van de taken van Jansen was het brengen van slecht nieuws, bijvoorbeeld aan het personeel van de Groep Geleide Wapens op luchtmachtbasis De Peel. Foto: Leonie van Helmond, AVDD

Na zijn ‘brandslangactie’ (zie kader Ruud Daams) wordt Jansen bij terugkomst op Corsica opgewacht met een emmer water. Tot grote hilariteit van alle betrokkenen. Foto: uit collectie Ruud Daams

Want er is gebuffeld hoor! Als ik alleen al in herinnering mag roepen dat bijvoorbeeld de helikopters hebben deelgenomen aan UNMEE in Afrika in 2001-2002, aan SFIR in Irak in 2003 en 2004 en vervolgens

intensieve opleiding en zijn echtgenote Hannie. Hij wist wat hij wilde en het was moeilijk hem van zijn stuk te brengen. Het volgend incident bracht hem echter wel even van zijn voetstuk. Rond september 1981 vliegt Jac een van zijn eerste trippen met instructeur in een NF-5. Tijdens een touch and go met het vliegtuig nog op de baan, ziet de instructeur ineens de “gearhandle” omhoog komen. Het landingsgestel klapt in en ze schuiven achteruit van de baan af het maïsveld in. Zowel vliegtuig als ego’s licht beschadigd. Hoewel hij het zich niet bewust kan herinneren, lijkt het er ogenschijnlijk op dat Jac de handle handmatig omhoog heeft gehaald en naar verloop van tijd begint hij dit ook zelf te geloven. Jac ziet zijn veelbelovende carrière al de mist in gaan; er is immers geen grote toekomst weggelegd voor een vlieger die zijn gearhandle ophaalt en zich dat vervolgens niet meer kan herinneren. De onderzoekscommissie zet Jac in een simulator en de gearhandle komt weer omhoog… Wat blijkt? Jac had zijn voeten schuin op de rudder-pedalen, daardoor had hij terwijl hij de kist recht op de baan wilde houden met zijn tenen de zogenoemde gearhandle interconnect aangeraakt en daardoor was het landingsgestel omhooggekomen. Na een modificatie door middel van een afdekplaat en een wijziging in de “dash-1”, werd er weer gevlogen. Zijn carrière heeft alsnog een prachtige vlucht genomen.’ Foto: Peter Bijpost, AVDD


INTERVIEW

vrijwel aansluitend zijn ingezet in Afghanistan tot vorig jaar. Beperkt aantal systemen, geen bijster grote footprint aan personeel daarachter. Dat dit kan, is écht alleen maar te danken aan de medewerkers en hun thuisfront. Dat Defensie niet wordt ontzien bij de bezuinigingen is niettemin voor iedereen in de organisatie een gegeven, onze mensen zijn niet irreëel.’ Na SAMSON volgt een plaatsing als Chief of Staff in Ramstein. In die tijd houdt Jansen zich vooral bezig met de integratie van de nieuwe NAVO-landen in de bevelsstructuur. Ook de zoektocht naar geschikte NATO Response Force-eenheden eist veel aandacht. En het laatste grote project was... een reorganisatie. Het aantal functies in Ramstein moest ook omlaag. ‘Werken in een internationale omgeving op een hoofdkwartier heeft zijn eigen dynamiek. Maar steeds weer geldt als je een aantal duidelijke stippen op de horizon plaatst, je uiteindelijk de neuzen wel dezelfde kant op krijgt. In een internationale omgeving vergt zo’n proces wat meer tijd.’ Op 29 mei 2008 neemt Jansen de functie van Commandant Luchtstrijdkrachten over van luitenant-generaal Hans de Jong. ‘De organisatie stond er best goed voor. Doel was uiteraard de zaak verder te verbeteren. Een bezuinigingsoperatie helpt dan niet, althans niet voor de korte termijn. Maar hoe ongelukkig de huidige reorganisatie voor de mensen ook is, wat mij betreft niet bij de pakken neerzitten, zeker als baas niet. Bij de pakken neerzitten is nooit mijn “pitch” geweest. Het beste kom je door moeilijke periodes heen door professioneel op je werk gericht te blijven, door fysiek fit te zijn en goed uit te rusten op zijn tijd. Mentale fitheid volgt daaruit, heeft daar een relatie mee. En dan vooral als team opereren, goed met elkaar samenwerken. Zakelijke meningsverschillen scheiden

REPORTAGE

van persoonlijke relaties, tegen de klippen op zou ik haast zeggen. Eén team, één taak, het mooiste motto dat ik ken. Dat vinden anderen ook hoor, ook als ze dat niet durven toegeven... De luchtmacht is geen ijzerwinkel, de luchtmacht dat zijn wij! Waar ik ook heb gewerkt in de organisatie, ik heb altijd met fijne en bijzondere mensen samengewerkt en ben fluitend naar mijn werk gegaan. Misschien op een heel enkele dag na, eerlijk is eerlijk. En ja, er staan mooie dingen op stapel. De aanschaf van de F-35 testtoestellen is gerealiseerd, waardoor we straks in een positie zijn het toestel in de praktijk onder operationele omstandigheden testen. Voor mij een logische relatie met onze jarenlange betrokkenheid in de ontwerpfase. Ik ben ervan overtuigd dat de F-35 grote synergievoordelen op het gebied van Intelligence, Surveillance en Reconnaissance en Network Enabled Capabilities teweeg brengt. Dat zijn op dit moment echte niche-gebieden. Ook de op afstand bestuurde vliegtuigen zullen de komende jaren hun intrede doen bij het CLSK. En tenslotte zal onze blik meer op de ruimte worden gericht. Dit is een logische uitbreiding van de derde dimensie.’ Het leven na 9 maart zal natuurlijk anders zijn. Ook ik ben maar een mens en zal daaraan moeten wennen. Maar ik kijk daar toch ook weer niet zwaar tegenaan. Het leven gaat door, ook in de Koninklijke Luchtmacht trouwens. Ik heb genoten van de collegialiteit zoals ik die altijd heb mogen ervaren. In mijn periode als C-LSK waren de werkbezoeken altijd een feest, om tussen de mensen te zijn. Ik prijs u vanwege uw openhartigheid in mijn richting, fantastisch. Dankuwel voor de samenwerking de afgelopen 37 jaar, dank ook voor uw inzet en loyaliteit, het was een prachttijd. Het ga u allen goed. Eén team, één taak!'.

Na half jaar operationeel testen en evalueren eerste operationele missie

‘DC-10 kán het’

Foto: Bemanning en basispersoneel praten na in de cockpit terwijl de Dornier 228 van de Kustwacht touch and go’s maakt.

Commandant Vliegbasis Eindhoven noemt het hard gelach. Op de dag dat DC-10 na een aantal jaren vertraging landt op Brabantse basis om te beginnen aan het Operationele Test en Evaluatieprogramma, wordt de beleidsbrief bekend gesteld. Op die 8ste april 2011 maakt de minister duidelijk dat de luchtmacht de DC-10 afstoot in het kader van de bezuinigingen. Toch neemt het 334 Squadron het vliegtuig nu twee jaar lang in gebruik als vrachtvliegtuig. En er is grote behoefte aan, zowel nationaal maar vooral ook internationaal. Tekst en foto’s: Arno Marchand

Sergeant-majoor Ruud Daams, junior KAM-functionaris, staf 901 Squadron vliegbasis Volkel ‘Eind jaren ’80 leerde ik Jac Jansen kennen als jonge luitenant-vlieger. Ik was op dat moment werkzaam als specialist bewapening bij het 306 Squadron. Jansen kwam over als een serieuze vlieger, maar was hij wel in voor een geintje. Begin jaren negentig zag ik de huidige C-LSK terug op Volkel toen hij Commandant 306 Squadron werd. Hij bleek één van de fijnste commandanten die ik heb gehad. Hij was rechtvaardig en maakte geen onderscheid tussen vliegers of TD. Had je iets fout gedaan, dan moest je


op het matje komen. Ook stond de deur bij Jansen altijd open, voor alles. In die tijd viel het mij op dat Jansen vooral interesse in de mens had. Hij had oog voor de mens. Zelfs de kleinste afdeling werd niet vergeten. Zoals gezegd was Jansen ook in voor een geintje. Zo herinner ik mij een oefening op Corsica met 306. Vanwege het mooie weer lag een paar mannen in de zon. Toevallig was er in de buurt ook een brandslang en Jansen zag z’n kans schoon de mannen van een kleine douche te voorzien. Toen Jansen ’s middags terugkwam van een oefenvlucht met de F-16 wist hij hoe laat het was toen de emmers met water onderaan de vliegtuigtrap stonden. Ook hij werd getrakteerd op een nat pak. Hij kon het waarderen en lachte zelf het hardst. Ik ben Jansen nog verscheidende keren tegengekomen en ondanks dat hij jaren geleden mijn commandant was, is er nog steeds die herkenning en tijd voor een vriendelijk woord. Dat is wat me bijblijft.’ (Foto: Maurits Kraak)

Even voor half zes op donderdag 2 februari keert de DC-10 terug van de eerste operationele missie. Het vrachttoestel is zes dagen onderweg op een route van ruim dertigduizend kilometer. Die voert van Eindhoven via Johannesburg, Singapore en de Verenigde Arabische Emiraten weer terug naar de thuisbasis. Defensie schaft de DC-10 aan in 2004 in het kader van Uitbreiding Luchttransport. Op 25 oktober van dat jaar landt het ex-United Airlines toestel vanuit Arizona op Eindhoven. In de tussenliggende jaren heeft het toestel de noodzakelijke onderhouds- en modificatiebeurten gehad, maar kende het project ook de nodige tegenslagen. ‘Het palletized floor-systeem bleek niet op de vloer te kunnen’, geeft Commandant Vliegbasis Eindhoven kolonel Bas Pellemans aan. ‘Daarna is een andere configuratie bedacht wat de nodige tijd in beslag nam. De laatste twee jaar is het ingrijpend gemoderniseerd bij Fokker Aircraft Services.’ Dit Cockpit Update Program (CUP) is nodig om de DC-10 en de twee KDC10’en te laten voldoen aan de huidige internationale luchtvaartwet en -regelgeving. Pellemans: ‘Het toestel vliegt nog hetzelfde als voorheen, maar de cockpit is compleet anders. Dat betekent onder andere dat je gewijzigde vliegprocedures moet volgen. Om alles te testen is met het

vliegtuig het afgelopen half jaar een intensief Operationeel Test en Evaluatieprogramma (OT&E, red.) afgewerkt. In december wat het klaar.’ Uren maken ‘De CUP is noodzakelijk omdat je anders simpelweg niet meer kan en mag vliegen in het internationale luchtruim’, zegt copiloot majoor Kees Verburg. ‘Voor ons heeft het als voordeel dat onze “awareness” ontzettend is verbeterd. We zien veel beter wat er om ons heen gebeurd.’ ‘Het vliegtuig kan nu veel meer,’ vult gezagvoerder majoor Michel Broekman aan en hij verduidelijkt; ‘je kan nauwkeuriger navigeren. Dat is niet alleen belangrijk voor het luchtruim maar ook voor vliegvelden. Er zijn nu al plaatsen waar je met een “classic” cockpit zoals in de KDC-10 niet eens meer mag landen.’ Verburg: ‘Door de toenemende drukte in de lucht is een toestel met dit soort nieuwe middelen simpelweg de eis. En als je het systeem door hebt, is het vliegen makkelijker en rustiger. Het is verbazend hoe snel je went, en vooral ook wat je mist bij de classic.’ Pellemans geeft aan dat dit toestel nu vooral uren moeten maken. ‘Het European Air Transport Command (EATC, red.) heeft een gillende


REPORTAGE

REPORTAGE

De eerste operationele vlucht zit erop. Voor de crew is het overigens al de vijftigste, want zij doorliepen met de kist de Operationele Test en Evaluatiefase.

Links: Vanwege de vorst kon de traditionele begroeting door de brandweer – met ereboog gevormd door de bluskanonnen – niet doorgaan. Met licht en geluid vond de brandweer een kleurrijk alternatief.

Rechts: Tijdens de OT&E ging de DC-10 de hele wereld over. Hier staat het toestel op Goose Bay tijdens een testvlucht naar Thule in Groenland in april 2011. Foto: Michel Broekman

behoefte aan vliegtuigen als de DC-10. Niet één ander land heeft een vrachtvliegtuig dat zo’n zeventigduizend kilo vracht twaalf uur vliegen ver weg kan zetten. Dit toestel kán dat en daarom was de mededeling in de Beleidsnota een bittere pil.’ Het EATC is een samenwerkingsverband van België, Duitsland, Frankrijk en Nederland gevestigd op vliegbasis Eindhoven. Het voert het operationele commando over de toegewezen vliegtuigen van de vier landen en plant alle beschikbare transport- en passagiersvliegtuigen zo efficiënt mogelijk in. De Commandant Vliegbasis Eindhoven stelt namens het Commando Luchtstrijdkrachten de vliegtuigen en bemanningen beschikbaar.

verdienen in ATARES omdat je zulke grote hoeveelheden vracht kunt vervoeren. Juist daar heeft het EATC behoefte aan. Wij willen met de DC-10 graag bewijzen dat we het kunnen.’ Verburg: ‘Tijdens de OT&E hebben we dat in technische zin al bewezen. In een sneltreinvaart – in dertien dagen – vlogen we de hele wereld over, over de Noordpool. Nu kunnen we het toestel gebruiken waarvoor het is binnengehaald’, besluit hij met een brede lach.

KDC-10 Nederland heeft bij het EATC met het onderlinge verrekensysteem van vlieguren ATARES geen schuld meer ten opzichte van de andere landen. ‘We hebben zelfs een bescheiden overschot’, zegt Pellemans. ‘Met de DC-10 erbij kunnen we straks de KDC-10 maximaal als tanker inzetten, want die uren staan als duurste te boek.’ De planning is om met de DC10 dit jaar minimaal duizend uur te vliegen. Broekman: ‘Bij de D-check, kortgezegd de grote beurt van een vliegtuig, bleek het frame van de DC-10 in erg goede conditie te zijn. Samen met de CUP is dit toestel de komende vijf jaar zo goed als nieuw. Zelfs na weken en maanden in de sneeuw en regen; je zet ‘m aan hij doet het. Je kan met deze DC-10 geld Links: De komende twee jaar is dit platform van Eindhoven het operationele thuis van de DC-10.


State of the art Momenteel ondergaat de eerste KDC-10 de verbouwing met hetzelfde CUP. Dat moet sneller gaan dat met de DC-10, is de mening van projectmanager kapitein-luitenant-ter-zee Arend-Jan Sleijster, DMO Divisie Projecten en Verwerving. ‘Fokker is met onderaannemer Boeing nu zo ervaren met deze modificatie, maar ieder vliegtuig is een individu en het is een complexe verbouwing met state of the art materiaal. Je kan niet zomaar een onderdeeltje eruit halen en vervangen, want alles heeft met elkaar te maken en moet uiteraard als geheel functioneren met de rest van het vliegtuig. De CUP van de DC-10 heeft met verbouwing en certificering bij elkaar vier jaar geduurd. De planning is dat in oktober dit jaar de eerste KDC-10 klaar is. Dan kan de tweede KDC-10 als-ie terug is van de D-Check in november ook “ge-CUPt” worden. Die moet dan klaar zijn in augustus 2013.’ Na ombouw van die tweede KDC10 wordt de DC-10 volgens de huidige plannen alsnog afgestoten. Rechts: Gezagvoerder majoor Michel Broekman, copiloot majoor Kees Verburg en Flight engineer adjudant André de Fouw tevreden in de cockpit van de DC-10 na terugkomst van de eerste geslaagde missie. 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER

PERSONEEL

PERSONEEL

Taak voor collega’s en leidinggevenden bij signaleren gedragsverandering

Zorg voor mensen nu

belangrijker dan ooit! Ongewenst gedrag In een reorganisatie waar veel functies verdwijnen zijn collega’s ineens elkaars concurrenten ‘Dat kan ongewenst gedrag tot gevolg hebben. Voorbeelden zijn roddelen over collega’s, mensen tegen elkaar uitspelen, beloften niet nakomen. Mensen zijn alleen nog bezig met hun eigen situatie. ‘Als zij menen dat de output niet overeenkomt met de input bestaat de mogelijkheid bestaat dat mensen het ook niet zo nauw meer nemen met de regels’, licht majoor Angelique Landman-Por toe. Zij is werkzaam als Functionaris Integriteitzorg CLSK (FIZ, zie kader). ‘Dit soort gedrag is natuurlijk nooit gewenst. Ervaringen bij andere organisaties leren dat allerlei vormen van ongewenst gedrag toenemen tijdens periodes die onzekerheid met zich meebrengen. Het laat zien dat oplettendheid geboden is. Leidinggevenden in de organisatie, op welk niveau ook, moeten bedacht zijn op zaken als ziekteverzuim en ongewenst gedrag.’ Collega’s en leidinggevenden ‘Juist in deze tijd moeten leidinggevenden niet alleen oog hebben voor de uit te voeren taak, maar vooral ook voor de medewerkers’, gaat Heringa verder. ‘De genoemde indicatoren als ziekteverzuim en ongewenst gedrag moeten goed worden gevolgd en leidinggevenden dienen snel en zorgvuldig te handelen zodra er aanleiding toe is. Maar ook collega’s hebben hierin natuurlijk een rol. Zij zijn vaak de eerste die een gedragsverandering opmerken. Blijf er niet mee rondlopen, maar ga naar de direct leidinggevende of naar een vertrouwenspersoon. Hoe eerder gedrag wordt opgemerkt, des te beter het is, voor de betrokkene zelf, de collega’s en de organisatie.’ Maar het zijn niet alleen de leidinggevenden die hierin een rol hebben. Als collega’s ben je ook verantwoordelijk om elkaar op ongewenst gedrag te wijzen nog vóór er melding van wordt gemaakt bij een leidinggevende. Zorg goed voor en let op elkaar tijdens deze onrustige reorganisatietijden, luidt dus het devies.

Tanja Heringa, Coördinator Lokale Vertrouwenspersonen CLSK.

Reorganisaties brengen veel onzekerheid op de werkvloer met zich mee. ‘Heb ik straks nog wel een functie’, of ‘wat als ik straks naar de andere kant van het land moet verhuizen en mijn huis moet verkopen’? Het zijn zomaar een paar logische vragen die worden gesteld door medewerkers, die met een ingrijpende reorganisatie worden geconfronteerd. Sommigen kunnen zelfs zozeer bezig zijn met dergelijke vragen dat het gedrag en daardoor het functioneren eronder lijdt.

Tekst: Willem Bogaard | Foto’s: John van Benten


Van groot belang is dat leidinggevenden en collega’s gedrag herkennen bij medewerkers die zich heel veel zorgen maken over hun toekomst. ‘Langdurige stress is natuurlijk niet goed voor de gezondheid’, zegt Tanja Heringa, Senior Stafmedewerker Bijzondere Personeelszorg en Sociale Integriteit en tevens de Coördinator Lokale Vertrouwenspersonen CLSK (CLVP, zie kader). ‘Het kan leiden tot allerlei lichamelijke en psychische klachten die mogelijk ziekteverzuim tot gevolg hebben. Dat is een belangrijke indicator waarop leidinggevenden extra alert moeten zijn: neemt het ziekteverzuim van iemand ineens toe? Ligt dat aan de reorganisatie of zijn er andere oorzaken?’ Ook weerstand en tegenwerking komen nogal eens voor bij reorganisaties. ‘Mensen verzetten zich tegen de verandering, proberen zoveel mogelijk om de nieuwe structuren te dwarsbomen. De output en productiviteit nemen mogelijk af. Het is zaak om dan uit te zoeken wat daarvan de reden is.’

Wat kan iemand doen die of zelf slachtoffer is van ongewenst gedrag of ziet dat een collega slachtoffer is? Slachtoffers van ongewenst gedrag en andere integriteitschendingen of hun collega’s kunnen terecht bij commandanten en leidinggevenden. Er zijn echter ook omstandigheden denkbaar dat slachtoffers van ongewenst gedrag niet durven te melden in de lijn omdat er onvoldoende vertrouwen is, slachtoffers bang zijn voor de mogelijke gevolgen of omdat de leidinggevende deel is van het probleem. Voor al deze omstandigheden zijn Lokale Vertrouwenspersonen (LVP’s) aangesteld op de CLSKonderdelen. Zij vormen het laagdrempelige meldpunt voor ongewenst gedrag en andere integriteitschendingen binnen de

Majoor Angelique Landman-Por, Functionaris Integriteitzorg CLSK.

eenheid. De LVP is verder een klankbord voor de melder en kan bemiddelen, doorverwijzen naar een hulpverlener of nazorg verlenen. Het netwerk van vertrouwenspersonen wordt geleid door de Coördinator Lokale Vertrouwenspersonen Tanja Heringa. De Functionaris Integriteitzorg majoor Angelique Landman-Por is verantwoordelijk voor het bewaken van de financieel-economische integriteit binnen CLSK. De functionaris vervult deze taak door het geven van voorlichting over integriteitvraagstukken en het adviseren bij integriteitdilemma’s. Daarnaast fungeert de functionaris voor alle medewerkers binnen het CLSK als meldpunt voor zakelijke integriteitschendingen of vermoedens daarvan.


REPORTAGE

REPORTAGE GENRE

Nieuwe simulators bieden ongekende trainingsmogelijkheden of the bill simulators, die staan opgesteld in het trainingscentrum van Canadian Aviation Electronics (CAE) in Hoofddorp.’ Hoogste kwaliteit Daar heeft de luchtmacht haar AMTC ingericht, voorlopig vallend onder Staf Operaties Eindhoven. Het verzorgt de initiële opleidingen en zogenoemde ‘recurrency’ (opfris)-trainingen voor (K)DC-10 en C-130 bemanningen en motormonteurs. Naast de opleidingen en trainingen voor normale operaties worden ook operationele en tactische trainingen aangeboden. Denk aan air-to-air refueling voor KDC-10 bemanningen en tactische operaties voor C-130 bemanningen zoals laagvliegen of landen op dirtstrips inclusief gebruik nachtzichtapparatuur. Het personeelsbestand van het AMTC bestaat uit twee databasemanagers en acht instructeurs. Die laatste zijn verdeeld in twee vliegerinstructeurs en twee flight engineer-instructeurs per vliegtuigtype. De bezoeker van het CAE-gebouw kan het niet ontgaan: vliegen is hier core business. De gangen en lokalen worden bevolkt door geüniformeerde crews van allerlei binnen- en buitenlandse luchtvaartmaatschappijen, monteurs en techneuten in overall, ja zelfs onze eigen kroonprins ZKH prins Willem-Alexander schijnt hier regelmatig een uurtje te komen ‘vliegen’. In de immense hallen staan grote witte dozen op beweegbare poten, simulators variërend van Boeing 737 tot Fokker 100. ‘De eerste twee zijn van ons,’ wijst Groothuis trots, ‘één voor de Hercules en één voor de DC- en KDC-10. Allebei zogenoemde level-D simulators die de hoogste simulatiekwaliteit leveren. Van het beoefenen van standaard basic operations tot ingewikkelde tactische scenario’s, het kan allemaal getraind worden in deze apparaten.’

Een wereld van verschil Voor de bemanningen van de C-130 Hercules en de (K)DC-10 is een retourtje Hoofddorp inmiddels de gewoonste zaak van de wereld aan het worden. Niet per vliegtuig, maar gewoon in de trein of auto en dan maar hopen op weinig files. Om na het omkleden in vliegeroverall die dag een trainingsvluchtje richting Afghanistan te maken. En ’s avonds zitten ze weer gewoon thuis en kijken naar een aflevering van Wie is de Mol. Tekst: Leo de Rooij | Foto’s: Wim Salis, AVDD


In eigen beheer Wat de luchtmacht tot nu toe in het buitenland huurde, waren level-A en -B simulators. Groothuis: ‘Proceduretrainers dus, waarin we tevens de bijbehorende vliegvaardigheden konden trainen. We moeten echter steeds strikter voldoen aan allerlei civiele veiligheidseisen voor wat betreft onze apparatuur en training. Daarnaast hebben we te maken met het nu lopende Cockpit Upgrade Program van zowel KDC-10 als C-130, waardoor de cockpits van beide vliegtuigen veranderen. Het

De simulator heeft exact dezelfde lay out als de vernieuwde cockpit van – in dit geval – de C-130. Maar liefst zeven projectors zorgen voor een fraaie grafische presentatie.

Dit scenario is allemaal mogelijk dankzij de twee full flight simulators die de luchtmacht tijdens een overdracht op 15 maart in eigen beher krijgt. ‘Een geweldig nieuw trainingsmiddel en nog lekker dichtbij huis ook’ zegt majoor Hans-Albert Groothuis, hoofd Air Mobility Training Centre (AMTC). ‘Tot voor kort trainden we onze bemanningen van de C-130 in Tampa in de Verenigde Staten en voor de KDC-10 in Londen. Daar huurden we – dure – trainingstijd in en dus moesten onze crews voor iedere trainingsperiode steeds over de plas vliegen. Hoge kosten, moeilijke planning, want de dagelijkse operaties lopen natuurlijk gewoon door. Nu hebben we zelf de beschikking gekregen over twee top

Blik op de grote hal waarin meerdere simulators staan opgesteld. De eerste twee, herkenbaar aan de stickers RNLAF en de squadrondbadges van 334 (l.) en 336, zijn van de luchtmacht.


REPORTAGE

nieuwe cockpitontwerp van beide toestellen is echt uniek: we gaan van analoge klokjes naar een glass cockpit met geheel digitale presentatie. Na die modificatie zijn er dus verschillen in de cockpit lay out van beide vliegtuigen en de trainingsmiddelen die we hiervoor gebruikten. Als luchtmacht hadden we daardoor sterk de behoefte aan eigen simulators, want we konden verder nergens meer terecht.’ Besloten werd daarom in eigen beheer twee specifieke simulators aan te schaffen en daar een eigen trainingsorganisatie omheen te bouwen. Projectmanager Erikjan Bor (DMO Directie Wapensystemen) toont zich in zijn nopjes met de in zijn ogen ‘uitstekende deal’ die de Defensie Materieel Organisatie voor het Commando Luchtstrijdkrachten heeft afgesloten. ‘Na stevig onderhandelen bleek dat we voor €23,4 miljoen twee level-D simulators konden krijgen. Een goede koop, want daarmee betalen we een lage kostprijs voor hoge kwaliteit. De terugverdientijd schatten we in op zes tot zeven jaar, dus is er tevens sprake van een goede return of investment. Daarnaast is een apart onderhoudscontract afgesloten voor vijftien jaar.’ Forse kostenbesparingen Door het in eigendom hebben van twee simulators, geplaatst in eigen land, worden per jaar veertig dienstreizen van twee weken naar Tampa en evenzoveel van een week naar Londen bespaard. Ook op vlieguren wordt bespaard. Voorheen werd bijvoorbeeld de C-130 tactische training op het vliegtuig uitgevoerd. Door de mogelijkheden van de C-130 simulator kunnen per jaar ongeveer vijfhonderd C-130 vlieguren worden bespaard. Omdat een vliegtuiguur vele malen duurder is dan een simulatoruur, levert dit een enorme besparing op. Daar komt nog bij dat tijdens de trainingsuren op de simulator het vliegtuig beschikbaar blijft om opdrachten uit te voeren. Door de grote vraag naar luchttransportcapaciteit werd vaak extra capaciteit ingehuurd, tegen hoge kosten. Door gebruik van een simulator voor training wordt ook die kostenpost een flink stuk minder. Inmiddels zijn het afgelopen jaar al acht C-130 crews opgeleid, gelijk lopend aan de cockpit upgrade van het transporttoestel. De ervaringen met de nieuwe simulators zijn ronduit positief, weet Groothuis. ‘Met een level-D simulator bereik je het hoogste realiteitsgehalte en tegelijkertijd beschik je hiermee ook nog eens over de beste tactische trainingsmogelijkheid. In plaats van alleen van beton naar beton

PERSONEEL

vliegen, kunnen we de vliegers bijvoorbeeld ook onverharde grasbanen voorschotelen zoals in bijvoorbeeld de Alpen, Afrika of Afghanistan. We hebben de beschikking over een grote database waarin van alles ingevoerd kan worden zoals tanks, luchtafweer of ander vliegverkeer. Het systeem geeft je daarnaast allerlei mogelijkheden om situaties te oefenen die je liever niet in een vliegende kist zou doen, zoals opereren in slecht zicht, motorbrand of beschoten worden.’ Anders denken ‘Trainden we de crews voorheen vooral op familiarisatie in de cockpit, het zogenaamde knoppen bonken, nu geven we ze meer mogelijkheden om te oefenen op tactisch gebied’, zegt instructeur van het 336 Squadron majoor Arthur Jongeneelen . Dat blijkt tijdens het bijwonen van een trainingsvlucht door de C-130 vliegers majoor Marcel Miggels, kapitein Dingeman en flight engineer adjudant Arthur Peggeman waarbij de instructeurs de mogelijkheden demonstreren. Reeds op het vliegveld krijgt de crew allerhande scenario’s voorgeschoteld waarop onmiddellijk geanticipeerd moet worden. Het veld komt onder vuur te liggen, allerlei toestellen (variërend van Predator tot Galaxy) willen graag zo snel mogelijk opstijgen, de communicatie met de toren wordt gestoord, chaos alom. Eenmaal in de lucht volgt een aanval met surface-to-air missiles, zodat chaff en flares moeten worden afgevuurd en ontwijkende manoeuvres ingezet. En tijdens de landing op een onverharde landingsstrip ‘ergens’ in de Franse Alpen komt de Hercules onder vuur van klein kaliber wapen te liggen. Ondanks dat de simulator natuurlijk geen millimeter van zijn plek in de hal komt, is de spanning van de gezichten af te lezen. ‘Dit vergt een heel andere manier van denken, van opereren’, vindt vlieger Dingeman. ‘Deze nieuwe cockpit is een wereld van verschil met de vroegere presentatie. Voordeel is dat je een grotere situational awareness meekrijgt. Het betekent voor ons wel een ander soort workload; naarmate je meer automatiseert, moet je ook meer communiceren met de bemanning. Heeft iedereen nog steeds hetzelfde plaatje voor ogen, is de vraag die je jezelf continu moet stellen. Voorheen was je vooral bezig zelf alle informatie die je gepresenteerd kreeg te koppelen tot een helder plaatje. Dat wordt nu gecombineerd aangeboden en moet je zien te vertalen naar je crew. Een heel nieuwe uitdaging!’

Wees bewust van do’s en don’ts maar laat niet de angst regeren

Voorbeeld van de Twitter-pagina van de Koninklijke Luchtmacht

Volg de luchtmacht op Social Media

Tekst: Sonja de Gids-Ilgun

Dankzij internet ligt de wereld voor iedereen open. Alle Defensiemedewerkers zijn, nog meer dan voorheen, ambassadeurs van de organisatie geworden. Dit brengt kansen, maar ook risico’s met zich mee. De nieuwe nota Social Media CLSK biedt uitkomst: schuw deze media niet, maar gebruik je verstand!

In de simulator is plaats voor de gehele bemanning voorin, en daarachter voor twee instructeurs. Vanuit het station voor de instructeurs schotelen majoors Groothuis (l.) en Jongeneelen de cursisten allerlei scenario’s voor.


Hoe levensecht er in deze simulator getraind kan worden, bewijzen wel de gespannen blikken van de vliegers tijdens een moeilijke landing.

Onlangs keurde de Luchtmachtraad de nota Social Media (SoMe) CLSK goed. Hiermee slaat de het Commando Luchtstrijdkrachten een nieuwe weg in met haar pakket van communicatiemiddelen. Daar waar we voorheen vooral vasthielden aan de geijkte gedrukte middelen, wordt nu de focus meer gelegd op digitale alternatieven en aanvullingen. Tegenwoordig is SoMe niet meer weg te denken uit het ‘digitale straatbeeld’. SoMe is een verzamelnaam voor online communicatieplatformen (Twitter, Hyves, Facebook, LinkedIn, Wiki’s, blogs, MySpace,

enz.) waarbij de gebruiker de behoefte bepaalt en niet de zender. Deze platformen bieden organisaties en haar personeel de mogelijkheid om sneller en directer te communiceren, met elkaar en relevante doelgroepen. Iedereen is tegenwoordig wel aan het Twitteren, Facebooken, Hyven, bloggen of plaatst of bekijkt filmpjes op YouTube. Of dat nu via je smartphone, tablet, pc of laptop is, binnen no-time sta je in contact met de rest van de wereld. Privé of voor de baas.


PERSONEEL

Digitale revolutie Eind jaren negentig volgde de doorbraak van internet. Van een plek voor nerds werd het steeds meer een informatiegebied voor een breder publiek. En van een statische omgeving, met eenrichtingsverkeer vanuit de zender naar de ontvanger, zijn we belandt in een interactieve omgeving, waarin het tweerichtingsverkeer centraal staat. Nu kan je live je ervaringen met iedereen uit je netwerk delen. Foto’s van vakanties zijn al op Facebook te zien, nog voordat de persoon terug is van die vakantie. Het overlijden van Michael Jackson werd eerder gedeeld via de sociale netwerken dan via CNN of de krant. Snelle informatievoorziening Vanwege de snelheid waarmee je via SoMe berichten de wereld kunt insturen en informatie kunt verschaffen aan grote groepen in één keer, maken ook steeds meer en meer organisaties, bedrijven, nieuwsbureaus, politici en individuen gebruik van deze middelen. Neem nu de volgende voorbeelden: Binnen een minuut na de aardbeving die eind augustus vorig jaar te voelen was in de staat Virginia en een groot deel van de Amerikaanse oostkust, waren er al zo’n veertigduizend tweets verstuurd. • De eerste foto’s van de ramp met het Turkish Airlines-toestel in februari 2009 zijn gemeld via Twitter • Vluchten van KLM worden tijdens de vulkaanuitbarsting geboekt via Twitter en Facebook • De NS informeer reizigers over uitgevallen treinen en aangepaste diensten tijdens het winterweer • YouTube staat vol met filmpjes van de Moerdijkbrand in januari vorig jaar Volgens het Department of Health & Human Services, het Amerikaanse Rode Kruis en de US National Weather Service worden sociale netwerken steeds belangrijker in het reageren op dergelijke rampen.

PERSONEEL

De luchtmacht en SoMe Met het verdwijnen van een aantal gedrukte bladen binnen de luchtmacht, ontstaat er een behoefte om het communicatiegat dat hierdoor ontstaat deels op te vangen en de informatie via andere kanalen bij de medewerkers en doelgroepen te krijgen. Kanalen die meer aansluiten bij deze tijd. Vandaar dat de luchtmacht nu actief is op Twitter, Facebook en YouTube (Defensie). Twitter en Facebook worden dagelijks ingezet om informatie en nieuws over de luchtmacht en haar onderdelen zo snel mogelijk bij geïnteresseerden bekend te stellen. Om naast het algemene luchtmachtnieuws tevens dat van een specifiek onderdeel te volgen, beschikt ook ieder luchtmachtonderdeel over een eigen Twitter account. Het communiceren uit naam van en over de luchtmachtorganisatie is voorbehouden aan medewerkers van de secties communicatie en het Dienstencentrum Werving en Selectie (DCWS). Alle officiële luchtmachtuitingen gebeuren dan ook via, namens of door hen. Met de inzet van SoMe begeeft de luchtmacht zich nog wel op redelijk onbekend terrein, waardoor we ook alert moeten zijn op de valkuilen, zoals imagoschade, (informatie-) beveiligingsincidenten en juridische valkuilen. Door bewustzijn te creëren en do’s en don’ts op te stellen worden de valkuilen tot een minimum beperkt. De angst moet niet regeren. Door openheid kan SoMe als een krachtig middel worden ingezet en levert het de luchtmacht ook veel voordelen op. Zo is het snel, transparant, toegankelijk, goedkoop en past het bij het nieuw werken. Volg ons Ben je actief op SoMe of overweeg je het, vergeet dan niet om de luchtmacht toe te voegen aan je netwerk, zodat je waar dan ook op de hoogte blijft van alle actuele nieuwsinformatie. Voor meer informatie over SoMe binnen Defensie en de officiële regelgeving, kijk op het luchtmachtintranet onder ‘publicaties/communicatie’.

Do’s en Dont’s • • • • • • • • • • •

Denk na voordat je iets online plaatst Een link met je werk is zo gelegd, realiseer dat Wees bewust van je positie (je praat niet alleen namens jezelf maar ook als ambassadeur namens de luchtmacht) Geef geen operationele informatie Gebruik je gezond verstand Toon respect voor andere culturen, religies en waarden etc Laat je verleiden tot een antwoord die je niet wilt geven Doe geen aannames Iedereen kan meelezen, dus ook journalisten, MIVD, andere collega’s, activisten, tegenstanders, politici Pas op voor informele contacten met mensen die je niet kent Kortom, plaats niets op het net waarvan je niet wilt dat je werkgever en/of familie het leest!


Social Media biedten kansen, maar zeker ook gevaren.

Volg de luchtmacht op: www.facebook.com/luchtmacht www.facebook.com/werkenbijdeluchtmacht www.twitter.com/kon_luchtmacht www.twitter.com/werk_klu www.youtube.com/defensie www.luchtmachtbase-x.hyves.nl


REPORTAGE

REPORTAGE

‘Het zijn nog scholieren, dat vergt een andere aanpak’

VeVa boeit en bindt Aarzelend verdelen de leerlingen de taken. Zojuist hebben ze de opdracht gekregen om een bivak in te richten. De jonge koppies in kakelverse uniformen verraden dat het hier niet om een reguliere klas gaat. Deze jongeren volgen de MBO-opleiding Veiligheid & Vakmanschap. Op vliegbasis Woensdrecht maken zij kennis met de ‘groene’ kant van het militaire leven.

‘De juiste balans vinden, is soms lastig’ De instructeurs van de Koninklijke Militaire School Luchtmacht (KMSL) vliegbasis Woensdrecht hebben er hun handen vol aan. Op basis van een roulatieschema komen ROC-leerlingen uit alle regio’s een aantal weken per jaar op snuffelstage. Veel aandacht is er voor de militaire basisvaardigheden. Daarnaast krijgen de leerlingen met een de zogenoemde bedrijfsoriëntatie een kijkje in de keuken van diverse luchtmachtonderdelen. Eerste luitenant Willem Krebber en adjudant Jos Frissen zijn vanaf het eerste uur betrokken bij de opzet van Veiligheid & Vakmanschap (VeVa). Volgens Krebber zit de kracht ervan in het militair bezig zijn, maar ook in ‘boeien en binden’. ‘Het zijn en blijven burgers; dat vergt een andere aanpak dan bij reguliere rekruten. Zowel fysiek als in de communicatie. We willen ze niet afbeulen, maar ook niet “pamperen”. De juiste balans vinden, is soms best lastig’, meent hij. Eigen initiatief In één van de tenten is Vera Greven aan het rommelen met de binnenhoes van haar slaapzak. ‘Ze mogen best wat harder zijn’, steekt ze van wal. ‘Ik heb al eens een oriëntatie bij de landmacht gedaan, en daar ging het veel strenger aan toe.’ Toch bevalt de luchtmacht haar wel. ‘De theorie is leerzaam en ik wist niet dat je zoveel kanten op kunt. Al met al heb ik een goed gevoel bij dit wereldje.’ Hoewel de groep wat

Tekst: eerste luitenant Marlous de Ridder | Foto’s: Jan Schram, AVDD

langzaam op gang komt, worden in buddyparen de nodige initiatieven ontplooid. Het terrein begint langzaam op een echt bivak te lijken en ruim voor de gestelde deadline van 16.15 uur staan de veldbedjes keurig in het gelid. Een groepscommandant probeert nog een discussie te sussen. Niet iedereen heeft de juiste uitrusting en dat zorgt voor een hoop rumoer. ‘Jongens, opstellen naast de bedden en even goed luisteren.’ Welkom in het leger! Meer kans Zowel Frissen als Krebber hebben veel ervaring met het opleidingen van rekruten en weten precies waarin een VeVa-leerling zich onderscheidt van een reguliere ‘spijkerbroek’. Frissen: ‘Als ze uitvallen, is het om fysieke reden. Niet vanwege een gebrek aan motivatie. Ze zijn juist heel leergierig en hebben een duidelijk doel voor ogen.’ De militairen in spé die vanuit de Defensiegeoriënteerde civiele opleidingen instromen, hebben door hun doelgerichtheid en duidelijke motivatie dan ook een betere kans de Algemene Militaire Opleiding te voltooien dan spijkerbroeken.’ Krebber: ‘Mits ze de keuring halen, doet Defensie meteen haar voordeel. De VeVa-deelnemers hebben voorkennis, zijn deels opgeleid en hebben minder last van een cultuurshock.’ ‘Toen ze binnenkwamen, wilden ze allemaal commando, luchtmo-

VeVa-leerlingen vallen op door hun motivatie en doelgerichtheid.

Voor de luchtmacht was 2011 een pilot-jaar. Vanaf 2012 zullen zich per cyclus ruim tweehonderd MBO-leerlingen op Woensdrecht melden.


De bedrijfsoriëntatie heeft de gemiddelde wens commando, luchtmobieler of marinier worden bijgesteld. ‘Ineens is de werkplaats van de F-16 ook interessant.’


REPORTAGE

bieler of marinier worden’, gaat Krebber verder. ‘De bedrijfsoriëntatie heeft dat beeld bijgesteld. Ineens was de werkplaats van de F-16 ook interessant.’ Sander Adema beaamt dat. Mede door de stage is hij enthousiast gemaakt voor de vakrichting Logistiek. ‘Ik heb een beter beeld gekregen van het militair zijn en van de luchtmacht in het bijzonder. Het enige minpunt is ’s nachts wachtlopen.’ Opvoedrol De leerlingen lopen niet met een echt wapen, mogen geen hindernisbaan doen, er is geen avondbelasting en ze mogen zelfs gewoon naar huis bellen of op internet. Een hoog ‘scoutinggehalte’ ligt dus op de loer, maar dat bestrijdt Frissen. ‘We kunnen ze inderdaad geen dienstopdracht geven en het zijn nog scholieren, maar we willen wél een reëel beeld geven van het vak. Er zijn dus wel degelijk regels.’ ‘Ons belang is natuurlijk toekomstige militairen afleveren’, vult instructeur en VeVa-begeleider adjudant Lodie Rohde aan. ‘Een belangrijk verschil met de reguliere rekruten is dat de instructeur een opvoedrol heeft.

REPORTAGE

VeVa-leerlingen beloond voor levensreddend optreden De leerlingen Duijst en Thodé van de ROC-opleiding VeVa, zijn op 6 december beloond voor hun levensreddend optreden. Tijdens een bivak op de vliegbasis in november stikte een medeleerling van de jongens op het IP-kamp tijdens het avondeten bijna in zijn voedsel. De twee leerlingen twijfelden niet en reageerden direct op juiste wijze met een heimlichgreep. Hierdoor werd de verstikking verholpen. Uit waardering voor hun adequaat optreden werden de twee in het zonnetje gezet.

Tijdens VeVa is er veel aandacht voor de militaire basisvaardigheden. Een echt wapen dragen de leerlingen zeker niet. Daarvoor zijn dummy’s beschikbaar.

‘Ze zijn leergierig, en hebben een duidelijk doel voor ogen’ Adjudant Lodie Rohde: ‘Een belangrijk verschil met de reguliere rekruten is de opvoedrol van de instructeur.’

‘Ze mogen best wat strenger zijn’ Een 21-jarige sergeant voor een VeVa-klas neerzetten, werkt daarom niet. Het scheelt dat wij allemaal kinderen hebben en een lange staat van dienst.’ Voor de luchtmacht was 2011 een pilot. Vanaf dit jaar zullen zich per cyclus ruim tweehonderd MBO-leerlingen op de KMSL melden. Onder hen ook de studenten die het eerste jaar al hebben voltooid. Hoewel de

Over Veiligheid en Vakmanschap Al jaren werkt Defensie samen met de Regionale Opleidingscentra (ROC’s). Zo ook voor de opleiding VeVa. Hierin leren leerlingen primair een vak op MBO-niveau en krijgen ze daarnaast een uitgebreide kennismaking met Defensie. Leerlingen kunnen onder andere kiezen uit de richtingen autotechniek, grondoptreden, ICT, logistiek en zorg. Op de KMSL vliegbasis Woensdrecht worden de introductiebivakken voor de nieuwe leerlingen verzorgd. Hier krijgen VeVa-leerlingen die specifiek hebben gekozen voor de luchtmacht als krijgsmachtdeel ook een vervolgopleiding die in


syllabus staat als een huis, is er op bepaalde punten nog winst te behalen, zegt Krebber. ‘De vakken die zij nu op het ROC krijgen, sluiten niet altijd aan bij de praktijk. Ook zijn we er achter dat het ‘kennisniveau’ per school verschilt. Tot slot willen wij in de toekomst ook examens kunnen afnemen. We zijn al een ECABO-erkend leerbedrijf (zie kader, red.) dus dat zou de kers op de taart zijn.’

het teken staat van militaire basisvaardigheden en air power. Op school krijgen ze les van zowel militaire- als burgerdocenten. VeVa garandeert dat de geslaagden een gedegen militaire basis hebben en goed zijn opgeleid voor hun toekomstige functie. Ook voor de leerlingen is het volgen van VeVa voordelig: mits zij aan de gestelde kwalificaties voldoen hebben zij een baangarantie. Indien ze de militaire keuringen niet halen, ligt er voor hen nog altijd een burgerfunctie in het verschiet. Na succesvolle afronding van de opleiding krijgen zij een militair certificaat en een erkend civiel diploma. Sinds 20 december 2011 is het 130 Squadron door kenniscentrum ECABO gecertificeerd als erkend leerbedrijf voor het praktijkgedeelte van de opleiding VeVa. ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch/administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. Op 1 februari werd het certificeringsbord onthuld door de Commandant KMSL vliegbasis Woensdrecht kolonel Johan de Jongh (l.) en de adviseur beroepsonderwijs sector orde en veiligheid van ECABO Ton in ’t Hout. Foto: Bureau Communicatie


INTERVIEW

INTERVIEW

Kolonel Eric Schevenhoven is Deputy Director Governance ISAF HQ

Tekst: Paul Vledder | Foto’s: HQ ISAF

Waarvoor staat Governance en wat is uw rol daarin? ‘De afdeling Governance maakt deel uit van de Stability Division van het NAVO-Hoofdkwartier. Wij zijn verantwoordelijk voor het adviseren van de Commandant ISAF op het gebied van bestuur en daarnaast ondersteunen wij de ontwikkeling van daarvan binnen de Afghaanse overheid. Ik geef leiding aan de 25 personen van Governance. Daarbinnen zijn vier teams werkzaam: op het gebied van Governance Conceptual Development, ontwikkeling van subnational governance, Rule of Law en public administration services. Al die werkzaamheden zijn dus gericht op het ontwikkelen en aanmoedigen van de bestuurlijke ontwikkeling van Afghanistan.’ Wat betekent uw nevenfunctie Senior National Representative in Kabul precies? ‘Als SNR behartig ik de Nederlandse belangen op het hoofdkwartier. Dat kan van alles zijn, bijvoorbeeld personeelszaken voor in mijn tijd gemiddeld 25 personen op het HQ ISAF. Maar ook advisering over de vulling van bepaalde functies binnen het hoofdkwartier of het voorbereiden van bezoeken. Daarnaast houden we hier elke zondag een Keek op de Week, waar we met alle Nederlanders van het hoofdkwartier even stilstaan bij de afgelopen week en wat er de komende week speelt. Daarnaast heb ik als SNR eens in de twee weken een overleg met de Defensie-attaché en de andere SNR’s van de Nederlandse eenheden in Kabul zoals op KAIA en de NATO Trainingsmissie-Afghanistan, en bij EUPOL over de ISAF-missie als geheel en de Nederlandse missie in bijzonder.’

Individueel in Kabul Schevenhoven: 'Wat ik eigenlijk al wist, maar waarmee ik hier in Kabul nogmaals geconfronteerd werd, is dat er heel veel verschillende percepties op een situatie zijn.'


Veel luchtmachtcollega’s zijn uitgezonden (geweest) naar Afghanistan. Vaak in detachementsverband met de Air Task Force, maar ook individueel uitgezonden militairen komen in Afghanistan terecht. Zo ook kolonel Eric Schevenhoven. Normaliter is hij commandant AOCS Nieuw Milligen, maar sinds augustus 2011 aangesteld als Deputy Director Governance op het NAVO-hoofdkwartier in Kabul.

Hoe vult u uw dag in? ‘De dag begint meestal vroeg, met een wekker die om half zeven gaat. Dan is het opstaan, douchen en na het ontbijt richting de eerste briefing van de dag, de Stand Up-briefing. Dat is een bijeenkomst waarin de Commandant ISAF, de Amerikaanse viersterrengeneraal John Allen, met zijn staf en via een Video Tele Conference met zijn ondercommandanten overleg heeft, evenals met de Regional Command-commandanten, het Pentagon en Brunssum. Vanuit die laatst vindt de aansturing van de ISAF-missie plaats. Ik ga altijd naar deze briefing omdat er lijnen worden uitgezet door de commandant en bepaalde boodschappen worden meegegeven die wij kunnen gebruiken. Verder bestaat de dag vaak uit vergaderingen, met elke week een aantal vaste meetings, maar ook ad-hoc zaken. Die meetings zijn met veel verschillende partners, zoals ambassades, donoren (zoals USAID, de Amerikaanse organisatie voor ontwikkelingshulp), UNAMA – de hulporganisatie van de Verenigde Naties – en ga zo maar door. Zo gaat de dag snel richting avond, waarna ik ’s avonds regelmatig nog even ga sporten en nog wat SNR-zaken doe. Al met al dus een goed gevulde werkdag, zeven dagen per week.’

veiligheid. In 2014 moet de Afghaanse overheid daarvoor zelf volledig verantwoordelijk zijn, en daarmee moet er ook een voldoende mate van bestuur zijn zodat aan de veiligheid geen afbreuk wordt gedaan. Bij de internationale gemeenschap is ook het besef dat alle inspanningen gericht moeten zijn op het bereiken van dat doel. De verbeteringen op het gebied van bestuur gaan langzaam, maar er is wel degelijk vooruitgang.’ Hoe past de Nederlandse missie in het toekomstbeeld van Afghanistan? ‘De Nederlandse Politie Trainings Missie past goed in het campagneplan van ISAF voor 2012 en verder. De ISAF-missie moet in 2012 veranderen van een campagne waarin de meeste operaties worden uitgevoerd door ISAF-troepen, naar een missie waarin de ISAF-troepen steeds meer optreden als ondersteuner, adviseur en monitor. Daarbij komt de nadruk te liggen op de kwaliteit van de opgeleide Afghanen en minder op de kwantiteit. Eind 2014 wordt de ISAF-missie afgerond. Voor de toekomst na 2014 ontwikkelt de NAVO momenteel plannen, maar daar valt concreet nog niet zoveel over te zeggen.’ Wat neemt u mee van deze uitzending wanneer u in februari terugkomt? ‘Voor mij als persoon is het heel leerzaam geweest om in een dergelijke complexe en omvangrijke missie op een strategisch hoofdkwartier te werken. Zien hoe deze missie wordt aangestuurd en hoe verschillende coalitiepartners samenwerken. Wat ik eigenlijk al wist, maar waarmee ik hier in Kabul nogmaals geconfronteerd werd, is dat er heel veel verschillende percepties op een situatie zijn. De perceptie van ISAF, van de Afghaanse overheid, van UNAMA en ga zo maar door. Dat vormt je als mens. Ondanks dat ik vijftig ben geworden tijdens deze uitzending en al best een tijdje meeloop, leer je toch weer een boel. Na het genieten van mijn verlof en mijn gezin en het opladen van de batterij, ga ik weer als commandant van AOCS NM aan de slag. Het kriebelt al weer om daar aan het werk te gaan; op een strategisch hoofdkwartier speel je immers een heel andere rol dan als commandant van een luchtmachtonderdeel. Ik kijk positief terug op de uitzending omdat het enorm verrijkend is geweest voor mij als professional en als individu, en ik kijk positief vooruit naar de toekomst om weer op het AOCS aan de slag te gaan. Er spelen genoeg uitdagingen op het gebied van de reorganisatie en de civiel-militaire samenwerking, dus ik ga me niet vervelen.’ Het hoofdkwartier van de International Security Assistance Force in Kabul.

Als u kijkt naar de komende jaren, hoe ziet u het Afghaanse bestuur zich ontwikkelen? Uiteindelijk is het de bedoeling dat het Afghaanse bestuur op eigen benen kan staan en voldoende diensten kan leveren aan de bevolking en daarmee ook voldoende stabiliteit kan garanderen. Momenteel lopen er 22 programma’s om het Afghaanse bestuur te helpen verbeteren. Waar wij mee bezig zijn is om deze programma’s te ondersteunen en waar nodig de daarvoor benodigde inspanningen te focussen. Daarnaast moet de ontwikkeling van het bestuur in Afghanistan ook aansluiten bij de overgang van de verantwoordelijkheid voor de


REPORTAGE

REPORTAGE

Trainer Cargo Aircraft na bijna kwart eeuw uit dienst

‘Thank you for flying NATO Airlines’ Vlak voor de landing op de Griekse luchtmachtbasis Aktion ten zuiden van het plaatsje Preveza zet de bemanning van de TCA een scherpe bocht naar links in. Voor het gevoel scheert het vracht- en passagiersvliegtuig van de NAVO in een hoek van 45 graden laag over het blauwgroene water. Even voor de strekdam met daarop de landingslichten die in het verlengde van de startbaan in zee ligt, trekt de Duitse bemanning het toestel recht en een tiental seconden later raken de wielen de grond. Tekst: Arno Marchand

Op finals voor Aktion dat het complete schiereiland ten zuiden van het plaatsje Preveza overspant. De strekdam is de locatie waar in op 14 juli 1996 de enige NAVO AWACS werd afgeschreven. Het toestel reed van de baan, brak daar in tweeën maar de bemanning bleef ongedeerd. Foto: Arno Marchand

De TCA, het Trainer Cargo Aircraft, vliegt op 15 december voor het laatst naar dit vooruitgeschoven steunpunt voor de NAVO AWACS-vloot. Op deze Forward Operating Base (FOB) zijn permanent mensen en middelen aanwezig om hiervandaan één of meerdere E-3A Sentry’s te laten opereren. De middelen moeten volgens schema vervangen of onderhouden worden en dat gebeurt op Geilenkirchen. Het vervoer van middelen is slechts één van de taken van de oude Boeing 707’s. ‘De primaire taak vroeger was pilot training en natuurlijk de ondersteuning van de E-3’s, zowel die van de NAVO maar later ook die van de Britse en indien nodig Franse luchtmacht’, zegt KLu-vlieger majoor Robert Smit. ‘Tegenwoordig is vervoer van hulpgoederen een andere belangrijke taak van ons.’ Maar de loopbaan van de Boeing 707’s zit er op. Smit: ‘Onderhoud is één van de grootste kostenposten. We hadden drie toestellen, en dit is de laatste. De eerste is in 2010 al in de woestijn van Arizona geparkeerd en de tweede ging in september 2011 naar de Duitse vliegbasis Man-


Majoor Robert Smit , vlieger TCA Squadron: ‘Jammer dat het toestel weggaat, maar ik sta er wel achter.’ Foto: Wiel Borghans, NATO E-3A Component

Sergeant 1 Tineke Hoekstra, Flightbooking TCA Squadron (r.): ‘We verzorgen vervoer van vracht en passagiers; vergelijk het met Eindhoven maar dan veel kleiner’. Foto: Arno Marchand

tie op één dag tijdens de Libië-inzet’, geeft Smit aan. ‘De TCA vliegt niet standaard van A naar B, maar juist van A naar B via C naar D. En dan passen we het liefst onderweg het schema nog aan ook. Met de AWACS is dat anders, maar qua eigenschappen zijn de twee types voor de vliegers grotendeels vergelijkbaar. Er zitten wat andere instrumenten in, maar dat is het. Voor de boordwerktuigkundige of flight engineer is het werk wél anders, want de E-3 heeft een moderner instrumentenpaneel met meer functies voor alle apparatuur die achterin zit.’

na de overname. De verhoudingen van het toestel zijn iets anders, maar ook de 757 is net als de TCA in een gecombineerde vracht- en passagiersuitvoering. Ombouwen naar volledig vracht of pax kan ook. Het bereik verschilt wel wat. Met de TCA konden we een afstand van maximaal elf uur vliegen overbruggen. Met de 757 is dat anderhalf uur minder. Ik vind het jammer dat de TCA weggaat, maar ik sta er wel achter’, besluit Smit. ‘Ik hoop dat in de praktijk met de 757 lukt wat nu het plan is. Geilenkirchen moet nog wennen aan het einde van de TCA, en je gaat pas iets missen als je het niet meer hebt. Maar het is net als met een nieuwe broek; die gaat uiteindelijk ook goed zitten.’

TNT Het laatste half jaar was de inzet een behoorlijke klus, want vanwege de uitfasering waren steeds minder bemanningen over. Wanneer de vervanging in dienst komt, is er alleen nog grondpersoneel over. Dat is namelijk een Boeing 757 van de firma TNT Airlines uit België die op basis van een vijfjarig contract exclusief voor de NAVO wordt ingezet. Smit: ‘Uiteraard moeten er aanpassingen gedaan worden aan de inzet met het nieuwe vliegtuig, maar in principe wordt het werk niet anders

‘Welcome back’ Ondertussen vliegt de laatste TCA met gezagvoerder luitenant-kolonel Thomas Regner, copiloot majoor Marcus Glatt-Kallenberg en flight engineer adjudant Frank Lesch terug van Preveza naar Geilenkirchen. De snelheid bedraagt mach .82 totdat Regner de throttle naar achter

ching om daar als instructiekist dienst te doen. Deze laatste gaat naar een school op Maastricht-Aachen Airport.’ Aanpassen Het trio vormde de inventaris van het Trainer Cargo Squadron, één van de eenheden van de NAVO-wing op de Duitse vliegbasis Geilenkirchen. ‘We verzorgen hier vervoer van vracht en passagiers’, zegt sergeant 1 Tineke Hoekstra. ‘Vergelijk het met wat op Eindhoven gebeurd, maar dan op veel kleinere schaal. Personeel en materieel kunnen bestemd zijn voor één van de FOB’s van de AWACS, zoals tijdens de inzet in Libië toen we wel twee keer per week naar Trapani in Italië vlogen. Maar we deden veel meer. De TCA’s werden ook veel ingezet voor bijvoorbeeld vervoer van NAVO-personeel uit Brussel en Brunssum, en meer en meer voor hulpgoederen naar getroffen gebieden waar ook ter wereld.’ ‘Een vlucht van Geilenkirchen via Waddington in Groot-Bittannië naar Trapani en via dezelfde route weer terug, was een gebruikelijke opera-

De eerste drie Boeing 707’s voor de NAVO zijn afkomstig van de Belgische nationale luchtvaartmaatschappij Sabena. Ze komen in 1988 en 1989 in dienst op Geilenkrichen en worden daar ook onderhouden door Sabena-personeel omdat de 707 net iets anders dan de E-3. De Boeing Boeing 707-329’s staan ook te boek als CT-49A. De oudste twee TCA’s worden in 1999 vervangen door twee ‘nieuwere’ Boeing 707’s van de Luftwaffe die daar net buiten dienst zijn gesteld. De TCA’s vallen tot 2000 onder de Operations Wing Trainer Cargo Division, daarna onder het TCA Squadron dat ook te boek staat als (Flying) Squadron 4. Tijdens een ceremonie wordt de eenheid op 9 december 2011 opgeheven, terwijl het laatste vliegtuig, de LX-N20199 dan nog zo’n twee weken doorvliegt. Dit 42 jaar oude exSabena vliegtuig werd op 7 december 1989 afgeleverd en deed dus 22 jaar dienst bij de NAVO. Foto: Arno Marchand


REPORTAGE

Recycling Delen van deze laatste TCA gaan een nieuw leven tegemoet. De firma Aircraft End-of-Life Solutions bedacht een mogelijkheid zoveel mogelijk (onder)delen van de Boeing 707 te hergebruiken. ‘Diverse instrumenten worden uitgebouwd en voorzien van certificaat zodat ze direct op andere vliegtuigen ingebouwd kunnen worden’, legt directeur Derk-Jan van Heerden uit. ‘Dat deasssembleren – en dus niet slopen – kan alleen van een vliegwaardig toestel en op 31 december wordt de registratie uit het Luxemburgs register uitgeschreven. Vanaf dat moment kunnen we alleen nog unserviceable uitbouwen. Dat gaat dan om grote delen zoals flaps, slats, delen van de airco en wellicht de hele neussectie voor bijvoorbeeld een simulator. Er zijn twee markten, de luchtvaart en de alternatieve. Denk daarbij bijvoorbeeld aan scholen.’ Zoals in dit geval want de NAVO doneert een deel van het vliegtuig – de middenrompsectie met landingsgestel en de linkervleugel met twee motoren – aan het Aviation Competence Center op Maastricht-Aachen Airport, onderdeel van ROC Leeuwenborgh. ‘Het is een oude bak, maar sleutelbaar want degelijk en de basis van de technieken is nog steeds gelijk. Foto’s: Foto’s Wiel Borghans, NATO E-3A Component

REPORTAGE

De laatste bemanning poseert samen met overig TCA-personeel en commandanten.

De tekst in één van de motoren markeert het einde van de TCA.

Meer en meer worden de TCA’s ingezet voor vervoer van hulpgoederen waar ook ter wereld zoals in 1992 naar Rusland op verzoek van de Amerikaanse regering in 1996 naar Sarajevo in het kader van de vredesoperaties in 1999 naar Turkije na aardbevingen in 2005 115 ton naar de Verenigde Staten na orkaan Katrina in 2005 binnen twintig uur naar Pakistan na de aardbeving in 2010 vijftien keer naar Haïti na de aardbeving: in 2010 naar Pakistan na overstromingen in 2010 naar Hongarije na besmetting door aluminiumfabriek van twee dorpen Foto: Wiel Borghans, NATO E-3A Component

Eén van de TCA’s temidden van drie E-3A’s van Geilenkirchen en twee E-3D van RAF op een overvol platform van FOB Trapani. Foto: NATO E-3A Component


schuift en de hoogte- en snelheidsmeters – de eerste langzaam en de tweede sneller – teruglopen. De neus zakt halverwege Duitsland naar de af en toe egaal grijze wolkenmassa als Glat-Kallenberg meldt ‘achtzig Meile’. ‘Oke’, antwoordt Regner in dezelfde taal wat met een volledig Duitse vliegtuigbemanning geen probleem is. De LX-N20199 duikt in een enorm gat tussen de witgrijze wolken terwijl Keulen en de Rijn onder het vliegtuig doorglijden. Tien minuten na inzet van de daling vliegt het toestel met mach .40 op nog maar zevenduizend voet en passeert het de vliegbasis Nörvenich als op tien mijl afstand de landingslichten van Geilenkirchen als een streep zichtbaar worden. Na een flauwe bocht naar links ontvouwt de lijn zich meer en meer als een verlichte kerstboom waarin het felle witte licht van de ‘running rabbit’ keer op keer naar de baan sprint. Na een flinke hobbel – het hoofdlandingsgestel van de 707 raakt de baan – zakt de neus naar de grond. ‘NATO 45, welcome back, taxi to spot 4’, geeft de toren weer. Op die vaste plek zet de bemanning het toestel voor de op-één-na-laatste keer stil, want hierna rest nog één – ingelaste – operationele vlucht. Daarna volgt op 22 december alleen nog het vertrek naar Maastricht waar de Boeing een andere bestemming krijgt (zie kader). De vliegers vatten het werk en daarmee de carrière van 23 jaar Trainer Cargo Aircraft wellicht ongewild maar zeer gepast prima samen wanneer ze afscheid nemen van de passagiers: ‘Thank you for flying NATO Airlines.’

Voor de op-een-na-laatste keer boven de ‘kerstboom’ van landingslichten op Geilenkrichen. Foto: Arno Marchand

Op 22 december vertrekt TCA voor het laatst vanaf Geilenkirchen, op weg naar Maastricht. Daar maakte het toestel nog een laatste fly by voor uiteindelijk op een drijfnat vliegveld te landen. Foto: Staff Sergeant Michael Longoria, USAF


Mensen & Mutaties Bevorderingen militairen Kapitein Coppens JJM - AOCS:OPLEIDINGSAFD RADAR CONTR Dickens JPJ - LW:VLUCHT 1 323 Eerste luitenant Peters MFA - KMSL:AG NIVEAU-OPLEIDING Kuijer R - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER Laan ELW - OPERATIECENTRUM LOG Tweede luitenant Swijghuizen WJHDHC - 931 CIS OPERATIONS Vreugdenhil J - GGW:CIS OPERATIONS 800 Noppen M - LW:WE VLIEGTUIGMECHANICA Hogt D - BG IVENT: JCG Sie OPS PLG STR Adjudant-onderofficier Verwer P - AOCS:KNT HARDWARE ENGINEERING Thomas A - STSIE RESSORT OST Sergeant-majoor Jong HAT de - LW:BUR INFRASTRUCTUURBEH. Dokter A - GGW:CIS OPERATIONS 800 Kinds FBD - DHC:931 CIS MAINTENANCE Sergeant der eerste klasse Samaroudis GT - SMPL/IP IVZ Koelink G - DHC:931 HONDENSECTIE OGRV Bolier MC - DBBO: Bewaking Woensdrecht Jacobs PH - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL3 Klementowski HJM - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 2 802 Alkema C - LW:WE MOTOREN Vorstenbosch MFJM - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL2 Jacobs MAA - DBBO: Bewaking Eindhoven Boxtel C van - DHC:931 COGP Hensen FJWM - GGW:KANTOOR JOP/STO Oosting LR - LW:SIE DEELSYSTEMEN Visitação Henriques AA da - DCWS Sie Vraag & Aanbd Mngmnt Berkel SHAM van - DHC:301 G&O VLUCHT 2 Heuvel MMPJ van den - DHC:930 WE BASE CHINOOK Beekes K - DHC:930 WE ASSY EN MOTOREN Vuuren K van - DHC:298 G&O VLUCHT 4 Brabers C - DHC:930 WE BASE APACHE Haaf DJP ten - DHC:930 WE BASE APACHE Mantel BB - LW:WE BASE MAINTENANCE Toet B - DHC:930 WE BASE COUGAR Goris K - VKL:WE AVIONICATECHNIEK Plaisier IN - DCIOD: Regiegroep Kooistra J - LW:SIE MAGAZIJN Vonk ER - DHC:930 WE BASE APACHE Kruithof D - LW:SIE MAGAZIJN Bruggen E van - LW:OPERATIECENTRUM OPS Doorn BOS van - KMSL:BUREAU INL. & VEILIGHEID Sergeant Waaij HJ de - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Knegt JJB - AOCS:OPERATIEN LVL SIE B Pinster P - DHC:931 CIS COORDINATIE CENTRE Knegt JJB - AOCS:OPERATIEN LVL SIE B Groot MRJ - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640 Ruijter AA de - DHC:930 WE NDSTRM LCHTBEH MEGU Meer AH van der - AOCS:WERKCENTRUM EMGS Djoenerie RD - DHC:930 WE VLIEGTUIGPLAATWERK Waaij HJ de - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Rust GM - GGW:CIS MAINTENANCE 800 Baede D - DHC:301 G&O VLUCHT 2 Zijlmans AJG - VKL:WE AVIONICATECHNIEK Pluym FJM van der - GGW:CIS MAINTENANCE 800 Straten A van - KMSL:WC VOERTUIGTECHNIEK Korporaal der eerste klasse Staak J - AOCS:OPS GL SIE B VLUCHT B Prins BM - DHC:298 G&O VLUCHT 3 Wessels DWJ - LW:GEV GRP C 621 OGRV HGL Welling M - DHC:930 WE VOERTUIGONDERHOUD Bakkum L - EHV:O&V LUTRA Noordhof JE - KMSL:SIE MATERIEELVOORZIENING Krikke M - DBBO: Bewaking Leeuwarden Winter R de - DHC:931 GRP A 651 OGRV Verheijen B - GGW:WC VOERTUIGONDERHOUD 951


Korporaal Saitaj A - LW:SIE BRANDSTOFFEN Blokland AGW - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD Hofman J - LW:SIE BRANDSTOFFEN Dautzenberg PWJ - DBBO: Bewaking Eindhoven Beek Y van - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Dijkstra JG - LW:SIE DEELSYSTEMEN Kamphuis V - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16 Uiterdijk YG - LW:WE BASE MAINTENANCE Klaassen I - LW:VLUCHT AIRCRAFT MAINT 322 Soldaat der tweede klasse Heide MA van der - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL5 Hertman RP - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Pluijmakers BJH - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL5 Put GH van der - DBBO: Bewaking Eindhoven Ontslag militairen Sergeant der eerste klasse Geertshuis B - VKL:BUR TECHN. ONDERSTEUNING Vorst R van de - GGW:WC VOERTUIGONDERHOUD 951 Ramakers JAP - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 311 Corte HJ - AOCS:ME OPSLAG & DISTRIBUTIE Hilligehekken WM - EHV:AFD ONTVANGST & VERZENDING Wieringen GCN van - DCIOD: NAEW Heer CW de - DHC:930 WE BASE CHINOOK Groot C de - DVVO: Ostgr. Werkeenh Assen Sergeant Rootselaar J van - DHC:930 WE METAAL HOUT Bruyne NJ de - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 HS Reijmersdal PEJ van - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Bandhoe KAA - DHC:298 G&O VLUCHT 5 Soeter H - DHC:930 WE BASE CHINOOK Boer P de - LSKBOE:OPL NLDA LANG MODEL MWO Meijer R - DHC:298 OPS VLUCHT 2 Korporaal der eerste klasse Roovers RA - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Geisink ASB - LW:GZHC VLIEGBASIS LEEUWARDEN Engelen R - DHC:PH F&O COGP Ringelenstein R van - DBBO: Bewaking Rijen Hoof C van - DHC:931 DBBO BREDA Aarsen M - VKL:SIE BRANDSTOFFEN Korporaal Kempen NJ - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Enk L van den - VKL:SIE BRANDSTOFFEN Lamers MPH - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL1 Jongsma CJ - CLSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Soldaat der eerste klasse Clerkx D - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL1 Soldaat der derde klasse Veraart D - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Straub RHB - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Vaerenbergh P van - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Blythe LE - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Muilwijk SA - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Ontslag burgerambtenaren Schaal 10 Prey IK - DHC:STAF P&C BUR BEDRIJFSADMIN Westerwoudt M - IBBAD LSK:LOOPBAANBEGELEIDERS Schaal 9 Lourenz AA - LW:TANDHEELKUNDIGE ZORG Schaal 6 Koppens NJMH - IBBAD EHV:GZHC VLIEGBASIS EINDHOVEN

DECEMBER

Schaal 4 Pas PJM van de - EHV:AFDELING TRANSPORT Schaal 3 Broek TJLF van den - EHV:SMV OPS Oostrum A van - LSK:P&O ADVIES Overplaatsingen Mostarlic MMP - naar Commando Diensten Centra Weert R de - naar Koninklijke Landmacht

Mensen & Mutaties Bevorderingen militairen Kolonel Jong SN de - Medische Staf & Arts-Ass Kathmann MJM - EXPL OPRUIMINGSDIENST DEFENSIE Majoor Jeene FBW - Formatieadviesgroep 2 Janssen IJA - IFB JNTD FT HOOD Smelt MJ - AOCS:P&O ADVIES Roddenhof BA - Sectie Helikopters With NG de - ACO:AOCC TBV GE/NL LEGERKORPS Kapitein Heuvel J van den - VKL:VLUCHT 3 312 Backx NA - DHC:301 OPS VLUCHT 4 Steevens FJW - EHV:STF VEILIGH KWAL ARBO&MILI Oostrom RJA - DHC:301 OPS VLUCHT 5 Verhoeven LJJWG - DSI: PU SW: MAINT ENGR Stevens BL - DHC:301 OPS VLUCHT 3 Nijsen F - GGW:ME OPSLAG 951 Vossen WLM - STC/DOO/AFD MTL/SIE BEVODNST Valks A - VKL:VLUCHT 1 313

Meisner D - EODD/GRONDGEBONDEN EODCIE/3PEL Jongsma M - DHC:991 LVL Ewijk RGJ van - EHV:VLUCHT-2 Luyck BJT van - GGW:CIS COORDINATIONCENTRE 800 Korporaal der eerste klasse Peer DJ van - DHC:931 GRP C 641 OGRV HGL Haagen WJM van - DHC:931 GRP B 641 OGRV Vrede CTA de - EHV:WC HANGAAR Maas HHM - EHV:GZHC VLIEGBASIS EINDHOVEN Koops D - Bewaking Nieuw Milligen Wal RR van der - DHC:931 PVE BRANDWEER Nunen DWM van - VKL:SIE WEGTRANSPORT Graaf YYAR de - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Korporaal Boonstra MPA - KMSL:SIE POL & CHEMISCH AFVAL Leijssen DCJ - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 2 802 Hemken MP - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 HS Ham RM van den - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 3 803 Soldaat der eerste klasse Poelstra C - Bewaking Eindhoven

Tweede luitenant Vries V de - LW:PVE LINE MAINTENANCE 323 Gerritsen MF - AOCS:OPERATIEN LVL SIE D Adjudant-onderofficier Menduapessy LAJ - KMSL:BEDRIJFSBUR ONDERSTEUNING Hirs TA - LW:TRAININGSSECTIE OGRV Hees RH van - OTCRIJ/B-CIE/1PEL KLU Sergeant-majoor

Linden AJ van der - DHC:931 PVE BRANDWEER Bergers HL - VKL:PVE BRANDWEER Looijengoed J van - Service Balie Snel RA - VKL:WE VLIEGTUIGONDERHOUD Rothof CGL - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 3 803 Wilbers RHJ - DHC:298 G&O VLUCHT 4 Willems JG - VKL:SIE DEELSYSTEMEN Stals N - DHC:298 G&O VLUCHT 1 Sluijs KPJ van - LCW:PE COMPO CL AVIONICA Spoelstra DD - LW:SQN MISSION SUPPORT 323 Damen KR - VKL:MISSION SUPPORT 312 Merken MK - GGW:BUR MILITAIRE SPORT 650 Dinkelman DM - DHC:298 OPS COGP Berg DRE van den - VKL:MISSION SUPPORT 312 Staring EHT - VKL:GZHC VLIEGBASIS VOLKEL Sergeant Kroneman GK - DHC:930 WE ASSY EN MOTOREN Donders REAM - DHC:931 PVE LVL Thomas L - DHC:298 G&O VLUCHT 4 Wilgenburg B van - GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 1 802 Sonneveld JJ - DHC:930 WE BASE APACHE Booij GGW - GGW:CIS OPERATIONS 800 Melaet TTP - GGW:CIS OPERATIONS 800 Robbers D - OST BTO OOST Mufti A - DHC:931 CIS OPERATIONS Wit BAWM de - VKL:CIS OPERATIONS Wit SC de - DHC:931 CIS COORDINATIE CENTRE Hoogendoorn J - GGW:WC GRONDUITRUSTING 951 Kusters RMG - GGW:WC GRONDUITRUSTING 951 Avontuur EMP - GGW:WC GRONDUITRUSTING 951 Riksen MMC - VKL:GROUND SUPPORT EQUIPMENT Adriolo JMW - DHC:930 WE BASE APACHE Mulder R - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL3 Mijvis JJ - DHC:301 G&O VLUCHT 5 Verhoeven AMG - EODD/GRONDGEBONDEN EODCIE/4PEL Höfer AHE - OTCRIJ/B-CIE/1PEL KLU/A-GP Cordong RJWG - DHC:931 GRP D 641 OGRV EXPLHGL Beldman HE - VKL:SIE MUN ASSEMBLAGE&TRANSP Wacanno JJP - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Zonsbeek RHM van - VKL:CIS COORDINATION CENTRE

Schaal 13 Jansen J - EHV:INSTRUCTIEGROEP Kuppen GAF - LSKBOE:DIRECTIE MLM Veenendaal G van - EHV:INSTRUCTIEGROEP Schaal 12 Koijen PHJM - LSK:SIE BEDRIJFSVOERING Schaal 10 Haverkotte HJM - AOCS:OPLEIDINGSAFD RADAR CONTR Jong TH de - AOCS:OPLEIDINGSAFD RADAR CONTR Relijveld MA - LSK:LOOPBAANBEGELEIDERS Schaal 9 Both I - LSK:BUREAU NATUUR Schaal 8 Deene MJM van - LSK:SIE FINANIEEL ECON. ZAKEN Schaal 6

Bevorderingen burgerambtenaren

Schaal 4

Schaal 8

Peters WJH - EHV:P&O ADVIES Rigter SKN - LW:BUR DOCUMENTATIE EN INFO Teunissen P - VKL:WE METAALBEWERKING

Hond CM de - LCW:PE GSM CL CBRNE Gatersleben PI - LCW:VERWV BUR J&LVTGN Schaal 6 Elderen BHT van - EHV:BUR DOCUM.&INFORM. Hoof BPA van - LCW:PE ON EQMT CL J&LVTGN Schaal 5 Schouw DJC - LCW:AFD STAF LCW Smit M - LCW:SIE PERSONEEL&ORGANISATIE

Dohmen MPL - LW:SQN MISSION SUPPORT 323 Zegers EHP - IFB JNTD FT HOOD Sergeant der eerste klasse

Ontslag burgerambtenaren

Gerwen CJGMF van - EHV:BUR DOCUM.&INFORM.

Eerste luitenant Bakker EJ - EHV:INSTRUCTIEGROEP

JANUARI

Ontslag militairen

Schaal 3 Begic M - EHV:CIS OPERATIONS Bloos C - EHV:CIS MAINTENANCE Stevens RM - EHV:CIS OPERATIONS Overplaatsingen Jansen D - naar Koninklijke Landmacht LKOL Bussel BJB van - naar Koninklijke Marechaussee Medema Y - naar Koninklijke Landmacht Jans DT - naar Koninklijke Landmacht

Korporaal der eerste klasse Beer JLCP de - LW:P&O ADVIES Boer YK de - LW:SIE BEDRIJFSST. EN AFVAL Ginneken BPJ van - VKL:SIE BRANDSTOFFEN Hendry SAE - DHC:300 COGP Henry DBJM - DHC:932 MVZ OPS Kolenberg DWM - KMSL:PVE TRANSPORT Limery MMF - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA Lukassen IJ - VKL:SIE VLIEGVEIL. UITRUSTING Molengraaf SPM van de - VKL:SIE WEGTRANSPORT Noten SAJM - GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 1 802 Pul K - DHC:930 WE BASE CHINOOK Quist BM - DHC:298 G&O COGP Schmeits WH - DHC:931 PVE BRANDWEER Stindt AHFW - DBBO: Bewaking Deelen Velde JFAJ te - DBBO: Bewaking Eindhoven Verhelst PCF - Bewaking Rijen Woud A - LW:CIS COORDINATION CENTRE Korporaal Engelenburg C van - KMSL:RESSORT LEERLINGEN Hogeveen M - LSK:WC GENEESK LOGISTIEK (WGL) Knijnenberg CP - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Soldaat der eerste klasse Hettema BJ - Bewaking Leeuwarden Lazic M - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS 640 VL4 Soldaat der derde klasse Boogaard EE - EHV:VLUCHT 1 KDC-10 Braber NGN - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO


JO U R NA A L

JOURNAAL

Commando-overdrachten

VRAGEN AAN – BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN – OF BIJDRAGEN VOOR DE VLIEGENDE HOLLANDER? Mail naar [email protected]. Stuur foto’s naar: [email protected]. Deadline: iedere eerste maandag van de maand. ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 31

Betaaldata salarissen In 2012 wordt het salaris uiterlijk bijgeschreven op de eerstvolgende werkdag na 23 maart, 24 april, 24 mei (inclusief vakantiegeld), 22 juni, 24 juli, 24 augustus, 24 september, 24 oktober, 23 november (inclusief eindejaarsuitkering) en 21 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij het Dienstencentrum Human Resources (DCHR) via de startpagina P&O-selfservice, of telefonisch op *06-733 of 0800–2255733 (vanuit het buitenland (+31-70-414 33 00), bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot 12.00 uur.

ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 35

Yeti voor brandweer De brandweereenheden van de luchtmachtonderdelen ontvingen begin januari in Breda acht nieuwe commandovoertuigen. De Skoda Yeti’s zijn voorzien van C2000- en Defensiecommunicatiemiddelen, een automatische defibrillator, een ademluchttoestel en opbergruimte voor de persoonlijke uitrukkleding. De voertuigen vervangen de Mercedes Sprinters die na veertien jaar hun technische levensduur hebben bereikt. De vervanging stond al in 2010 op de agenda maar vanwege andere financiële prioriteiten is dit een jaar later geworden. In tegenstelling tot de Sprinters beschikken de Skoda’s over vierwielaandrijving waarmee ze meer terreinvaardig zijn. De voertuigen worden gebruikt door de On Scene Commander die tijdens de bestrijding van een vliegtuigincident de operationele leiding heeft totdat de Officier van Dienst van de overheidsbrandweer het commando overneemt. Omwille van de uniformiteit hebben de Yeti’s dezelfde striping als de E-One crashtenders. Foto: Kees Embregts


Overeenkomst Leeuwarden met ‘Friesche Elf Steden’ Commandant vliegbasis Leeuwarden kolonel Dennis Luyt en de voorzitter van de Koninklijke Vereniging Friesche Elf Steden Wiebe Wieling tekenden op 9 februari een overeenkomst. Daarin staat dat de vliegbasis Leeuwarden tijdens een Elfstedentocht een locatie op de vliegbasis beschikbaar voor de in- en uitschrijving van de 16.000 toerrijders. In een speciaal daarvoor ingerichte hangaar worden de toerrijders per bus afgezet om zich in te schrijven en na afloop ook weer uit te schrijven en het felbegeerde kruisje te ontvangen. Naast ondersteuning aan de Friesche Elfsteden is de vliegbasis Leeuwarden de uitvalsbasis voor helikopters van het Defensie Helikopter Commando en civiele helikopters. Zo worden de Search and Rescue helikopters van het 303 squadron ingezet om te vliegen boven de route. Tot slot draagt de vliegbasis zorg voor voeding en slaapplaatsen voor honderden militairen die ondersteuning verlenen tijdens de tocht. Foto: Bert Dikken

Bijzondere NH90-simulator in gebruik

Commandant Air Task Force (ATF) 19 luitenant-kolonel Geert Ariëns nam op 17 januari het commando over van zijn voorganger, ranggenoot Leo van Bruggen. De ATF op het Afghaanse Mazar-e-Sharif bestaat uit vier F-16’s en 120 man personeel, en wordt ingezet voor de bescherming van de Nederlandse politietrainers in Kunduz en ondersteuning van ISAFgrondtroepen. Foto: ATF

Kapitein Erik Starmans en de luitenant-ter-zee 2 Wesley Haas van het DHC schreven op 6 februari een stukje helikoptergeschiedenis. Ze maakten in Italië de eerste oefenvlucht met splinternieuwe Nederlandse NH90-simulator. Onder supervisie van de Defensie Materieel Organisatie is hiermee weer een belangrijke stap op weg naar de vernieuwing van de Defensiehelikoptervloot gezet. De simulator, die voorlopig in Italië blijft staan, is vanwege zijn hoogwaardige technologie zeer bijzonder. Vliegen is zo realistisch dat de uren in de simulator als echte vlieguren tellen. Daarmee kan de simulator naar verwachting in de toekomst een flink gedeelte van de reguliere trainingsvluchten vervangen. Instructeurs van het 7 Squadron leiden vanaf deze datum vliegers, tactical coördinators of tacco’s, sensoroperators en loadmasters op deze simulator op. Foto: Rijk de Waal

Air Power Symposium 2012

Oud-BDL Knoop overleden

Het Air Power Symposium vindt op 4 april plaats in het Casino te Soesterberg. Dit betreft het van 2011 doorgeschoven symposium, aangezien het vorig jaar zou samenvallen met de presentatie van de beleidsbrief van de minister van Defensie. Het thema blijft het vorig jaar al geplande onderwerp ‘Significance of Space, exploring military bearings towards new frontiers’. Bijna ongemerkt zijn we in ons dagelijkse leven sterk afhankelijk geworden van de ruimte en die afhankelijkheid blijft toenemen. Dat geldt voor zowel de maatschappij als geheel als de krijgsmacht in het bijzonder. Steeds meer landen profileren zich in de ruimte, waardoor kansen, maar ook nieuwe bedreigingen kunnen ontstaan. Voor de krijgsmacht reden om het vizier tijdens dit symposium op de ruimte te richten, zodat we kunnen meedenken hoe we het domein ruimte actief kunnen oppakken. Centraal staat het opdoen van kennis over ontwikkelingen in de ruimte en over mogelijke militaire verantwoordelijkheden en toepassingen. Sprekers uit verschillende organisaties uit binnen- en buitenland zullen die dag te horen zijn. Gezien de aard van het onderwerp is bewust gekozen voor een beperkte doelgroep die op naam zal worden uitgenodigd. De belangrijkste conclusies en bevindingen zullen via diverse media worden gepubliceerd.

Op 18 februari overleed luitenant-generaal bd Hans Knoop, oud-Bevelhebber der Luchtstrijdkrachten (BDL). Van 1937-1940 doorliep hij op de KMA de opleiding tot infanterieofficier van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). Eind 1940 raakte Knoop betrokken bij verzetsactiviteiten en in oktober 1941 vluchtte hij naar Groot-Brittannië. In de Verenigde Staten werd hij opgeleid tot jachtvlieger en waarnemer. In 1944 volgde plaatsing bij het 120 Squadron in Australië waar Knoop met de P-40 Kittyhawk oorlogsmissies vloog tegen Japan. Na de Tweede Wereldoorlog diende hij enkele jaren bij de Militaire Luchtvaart van het KNIL in het toenmalige Nederlands-Indië, onder meer als commandant van het met P-51 Mustangs uitgeruste 121 Squadron. Na de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië keerde Knoop naar Nederland waar hij onder andere Commandant Vliegbasis Leeuwarden was en tot slot van mei 1973 tot mei 1976 Chef van de Luchtmachtstaf tevens BDL. In die laatste periode viel het besluit de F-16 aan te schaffen ter vervanging van de F-104 Starfighter. Knoop was onderscheiden als Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau met de Zwaarden, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commander in the Legion of Merit (USA) en was drager van het Kruis van Verdienste. Joannes Henri Knoop is 92 jaar geworden.

Kolonel Marco Kathmann nam op 16 januari commando over de Explosieven Opruimingsdienst Defensie over van landmachtkolonel Ben Hendriksen. De overdracht is de eerste ceremoniële gebeurtenis op de nieuwe Sergeant-majoor Scheickkazerne in Soesterberg. De opruimingsdiensten van de verschillende krijgsmachtdelen zijn in 2009 samengevoegd en zijn op de nieuwe locatie ook fysiek samengebracht. Alleen de maritieme tak blijft in Den Helder. Kathmann was voorheen Hoofd Opleidingen op de KMSL vliegbasis Woensdrecht. Foto: AVDD

Majoor Jan van Eijk nam op 31 januari het commando over het 802 Squadron over van majoor Paul Bezem. Van Eijk was voorheen exchange officer bij de 11th Air Defense Artillery Brigade in El Paso in de Verenigde Staten. Bezem wordt Staf officier Ballistic Missile Defence bij het CC Air HQ Ramstein in Duitsland. Foto: Rickus ten Brücke


JOURNAAL

Chinook vliegt 40.000ste uur Het 298 Squadron op vliegbasis Gilze-Rijen klokte eind vorig jaar het 40.000ste vlieguur met de CH-47D. Het type werd in 1995 bij de Koninklijke Luchtmacht ingevoerd, eerst op vliegbasis Soesterberg en na sluiting daarvan vanaf Gilze-Rijen. De eerste serie bestond uit zeven ex-Canadese Chinooks die 1995 en 1996 bij 298 in diens kwamen. De tweede serie van zes splinternieuwe Chinooks zijn in 1998 en 1999 afgeleverd. Twee gingen er tot nu toe verloren in Afghanistan, in 2006 en 2010. Medio dit jaar worden zes extra CH-47F’s aan de luchtmacht geleverd, die op Gilze-Rijen, en evenzoveel op Fort Hood in de Verenigde Staten. De overige elf CH-47D’s worden de komende jaren ook op F-standaard gebracht.

JOURNAAL

Eerste motor Nederlandse F-35 De eerste voor Nederland bestemde F-35A is op 4 februari voorzien van zijn motor. De F135 van Pratt & Whitney, met de indrukwekkende lengte van 5,59 meter en diameter van 1,30 meter, werd door personeel van Lockheed Martin uiterst nauwkeurig in het toestel gemanoeuvreerd. Dit was een belangrijke mijlpaal van de productie van dit vliegtuig dat het Nederlandse kenteken F-001 zal krijgen. Deze Lightning II – beter bekend als de Joint Strike Fighter – is op 21 oktober 2011 naar de laatste assemblage lijn in de productiehal van Lockheed Martin verhuisd. Met het plaatsen van de motor vordert de productie volgens planning. Eind maart zal het toestel de productiehal verlaten, waarna er diverse grondtesten worden uitgevoerd op onder andere de brandstof- en het radarsystemen van het toestel. Zodra deze zijn afgerond zullen de eerste fabriekstestvluchten worden gemaakt. Foto: Lockheed Martin

250ste vliegtuigtechnicus volgens nieuwe luchtvaarteisen De Koninklijke Militaire School Luchtmacht Vliegbasis Woensdrecht (KMSL Vlb WDT) heeft sinds de invoering van de Militaire Luchtvaart Eis 147 vier jaar geleden, 250 volwaardige vliegtuigtechnici opgeleid. De 250e gediplomeerde, in januari 2012, is sergeant Meggie Yuen (foto), werkzaam als F-16 technicus bij het Logistiek Centrum Woensdrecht. De KMSL leidt al sinds 1999 vliegtuigtechnici op voor de F-16, Apache, Chinook en Cougar op vliegbasis Woensdrecht en recentelijk voor de NH90 De Kooy. Daarvoor waren de technische opleidingen voor de KLu ondergebracht op de Luchtmacht Elektronische en Technische School in Schaarsbergen. Sinds januari 2008 voldoen de vliegtuiggebonden typeopleidingen aan de MLE-147. Deze vaktechnische opleidingen zijn ondergebracht bij het 133 squadron van de KMSL Vliegbasis Woensdrecht. Foto: Staf Voorlichting

Drieduizend uur F-16 Tijdens een trainingsmissie vanaf vliegbasis Volkel op 24 januari behaalde kolonel Peter Tankink zijn drieduizendste vlieguur op de F-16. De Commandant Vliegbasis Volkel vliegt sinds 1990 op de F-16 en nam deel aan diverse operaties met de F-16. Tegenwoordig vliegt hij nog enkele uren per jaar in de F-16 om operationeel betrokken te blijven. Het behalen van drieduizend uren is tegenwoordig voor maar weinig vliegers weggelegd. Tankink is de achtste vlieger binnen de luchtmacht die deze mijlpaal bereikt.


HATTIC Het eerste internationale HATTIC-symposium is op 3 februari op officiële wijze afgesloten door commodore Theo ten Haaf. Het symposium is ontworpen als een platform voor inlichtingenfunctionarissen uit allerlei branches om gedurende twee weken zich intensief toe te leggen op specifiek helikopter gerelateerde inlichtingenbehoeftes en inlichtingenproducten. Door het gemêleerde gezelschap bestaande uit inlichtingen functionarissen van het DHC, Militaire Inlichtingen en Veiligheids Dienst, Korps Commando Troepen, Joint ISTAR Commando en de Deutsche Fliegende Abteilung (Tigre detachement) biedt het forum de uitgelezen mogelijkheid om het huidige DHC-inlichtingenproces kritisch onder de loep te nemen, nieuwe ontwikkelingen te bespreken en verregaande mate van standaardisatie te bewerkstelligen. Tijdens de laatste twee dagen van het symposium hebben de deelnemers hun theoretisch opgedane kennis kunnen toepassen in een missieplanning en -uitvoering met twee Apaches. De HATTIC vindt om het jaar plaats in de vorm van een tweeweeks symposium. Het andere jaar verzorgt TACTESS van het 299 Squadron een HATTIC cursus van vijf weken die exclusief is bedoeld voor DHC en andere helikopter inlichtingenfunctionarissen.

Uitslag onderzoek J79- en J85-motoren

In februari 2011 is in de Vliegende Hollander gesproken over het terughalen van J79-motoren van de F-104G Starfighter bij musea en opleidingsinstellingen buiten Defensie. Alle J79’s zijn inmiddels ingenomen met uitzondering van de motor van het Militaire Luchtvaartmuseum in Soesterberg. Dit museum beschikt over de noodzakelijke vergunning. Daarnaast bent u in ditzelfde artikel geïnformeerd over een melding dat de J79 mogelijk schadelijk zou kunnen zijn voor de gezondheid. Defensie heeft inmiddels onderzoek verricht naar de risico’s voor leerlingen en docenten van de Regionale Opleidingscentra (ROC’s) en voor het voormalige of huidige Defensiepersoneel dat met de motoren heeft gewerkt. Bij de onderzoeken is samengewerkt met de Arbeidsinspectie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Stralingsinspectie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). Uit de onderzoeken is geconcludeerd dat in de J79 van de Starfighter radioactief materiaal is verwerkt waardoor gezondheidsrisico’s kunnen ontstaan. Bij de J85 van de NF-5 is slechts in één onderdeel een bron van ioniserende straling verwerkt. Uit metingen is gebleken dat dit onderdeel geen uitwendig meetbare straling afgeeft. Het desbetreffende onderdeel is gedemonteerd en door Defensie ingenomen. Voor de J85-motoren was al vastgesteld dat die voor leerlingen en docenten van ROC’s geen gezondheidsrisico’s opleveren en daarom kunnen de ROC’s over deze motoren blijven beschikken. De Stralingsinspectie van I&M heeft inmiddels voor al deze J85’s een vergunning verleend. Defensie zal er in de toekomst op toezien dat voor radioactieve voorwerpen in bruikleen de vergunningen in orde zijn. Bij het onderzoek naar de gezondheidsrisico’s bij de J79 voor de ROC-leerlingen en docenten is vastgesteld dat de maximale stralingsdosis waaraan zij blootgesteld kunnen zijn, de blootstellingslimiet voor de bevolking niet overschrijdt. Verder is het niet aannemelijk dat de normen voor blootstelling aan asbest zijn overschreden gezien de geringe emissie en de wijze waarop de motoren als lesmateriaal bij de ROC’s zijn gebruikt. De ROC’s zijn inmiddels geïnformeerd over de uitkomsten van het onderzoek. Daarnaast hebben tussen 1962 en 1983 Defensiemedewerkers gewerkt met de J79. Voor de vaststelling van stralingslimieten worden zij beschouwd als werknemers die in het ‘Veiligheidsbesluit ioniserende straling’ worden omschreven als ‘arbeiders, die geen radiologische werkzaamheden verrichten, doch die geregeld moesten vertoeven ter plaatse waar die werkzaamheden worden verricht’. Voor deze groep werknemers gold destijds een blootstellingslimiet van 1,0 millisievert (mSv) per week, of 50 mSv per jaar. Uit een reconstructie van de arbeidssituatie blijkt dat voor de Defensiemedewerkers rekening moet worden gehouden met een effectieve dosis van 17,5 mSv per jaar. Ten aanzien van asbest geldt dat met de motoren geen werkzaamheden zijn verricht waarbij het aannemelijk is dat asbesthoudende stof is vrijgekomen. Daarom wordt het gezondheidsrisico in verband met asbest laag geschat. Defensie streeft er naar de desbetreffende huidige of voormalige defensiemedewerkers die met de J79 hebben gewerkt persoonlijk te informeren over de resultaten van het hiervoor genoemde onderzoek. Ook zullen de resultaten in Defensiebladen worden vermeld, zoals in dit artikel. Indien u nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met de Arbodienst Defensie, te bereiken via [email protected].

Erepenning sergeant-majoor Peter Huisman Sergeant-majoor Peter Huisman, werkzaam bij het 930 squadron, ontving op 3 februari de Erepenning Koninklijke Luchtmacht. Hij is hiervoor voorgedragen omdat hij levensreddende handelingen uitvoerde tijdens het schietincident in winkelcentrum De Ridderhof in Alphen aan den Rijn. Daar vond op 9 april 2011 een schietpartij plaats de uiteindelijk aan zeven mensen het leven koste en waarbij zeker zestien personen gewond raakte. Toen Huisman in burgertenue op de fiets bij het winkelcentrum aankwam hoorde hij de schoten. Hij alarmeerde direct de overige naderende burgers en zei hen op een afstand te blijven omdat er nog schoten te horen waren. Toen betrokkene om de hoek van het winkelcentrum keek zag hij een man op de grond liggen kermend van pijn. Omdat Huisman niet met zekerheid wist of dit de schutter was, heeft hij hem voorzichtig benaderd. Toen bleek dat dit een slachtoffer was, is hij direct begonnen met de noodzakelijke eerste hulp. Betrokkene had een in- en uitschot in de maagstreek/rug en een schot in de enkel. De ambulance en politie waren niet direct ter plaatse om hulp te bieden. Huisman heeft het slachtoffer uiteindelijk tot in de ambulance begeleid en uit shock gehouden. Betrokken slachtoffer heeft deze zo te noemen ‘ramp’ overleefd. Huisman heeft zich bewezen door zijn adequate optreden tijdens deze calamiteit. Hij wist de rust te bewaren en zijn medemens te helpen door de in zijn kennis zijnde levensreddende handelingen onder extreme omstandigheden in de praktijk te brengen. De teamchef van de politie Alphen heeft dit bevestigd en zij sprak met lof over zijn professionele hulp. Foto: Eric Vorstenbosch, AVDD

Inschrijving Tweedaagse Militaire Prestatie Tocht 2012 Vanaf 1 maart 2012 is de inschrijving voor de TMPT 2012 geopend. De 64ste editie van deze prestatietocht vindt plaats op 15 en 16 mei vanuit het ISK Harskamp. De datum van opkomst is maandag 14 mei vanaf 15.00 uur. De TMPT wordt georganiseerd door de gelijknamige commissie van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reserve Officieren. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met LO/S-organisatie Koninklijke Landmacht en onder de coördinatie van het Bureau Internationale Militaire Sport (BIMS). Deelname is per team van twee militairen, in twee leeftijdscategorieën. Uiterste inschrijfdatum is 7 mei 2012. Er kunnen circa 275 teams deel nemen. Voor verdere informatie en inschrijving, kijk op www.tmpt.nl.


COLOFON

JOURNAAL

Reünies Wat: Reünie Contactgroep Postactieven regio Arnhem Wie: voormalige KLu-medewerkers, met name van GPLV/vliegbasis Deelen, KKSL, Lets, LIMOS en hun partners Waar: Kumpulan Bronbeek, Arnhem, 13.30 – 18.00 uur Wanneer: 4 april Informatie en aanmelding: Deelnemers dienen zich schriftelijk op te gegeven bij de penningmeester W. Verweij, Hof van Cambridge 169, 7007 GP Doetinchem of per mail op [email protected]. Vermeld duidelijk namen, voorletters, adres en telefoonnummer(s) en wie als postactief staat geregistreerd. Kosten bedragen € 15 per persoon. Maak dit bedrag per persoon onder vermelding ‘reünie’ over voor 28 maart op rekeningnummer 3149250 t.n.v. Contactgroep Postactieven regio Arnhem in Doetinchem. Wat: jaarlijkse reünie 315 Squadron vliegers Wie: alle oud 315 Squadron vliegers Waar: officiers Casino Soesterberg Wanneer: 16 april Informatie en aanmelding: geef je adresgegevens door op het volgende adres: [email protected]. Stuur dit bericht door aan alle oud-315 vliegers, of breng ze op de hoogte van de reünie en het hierboven genoemde e-mail adres. Zorg dat wijzigingen in adresgegevens worden doorgegeven aan de organisatie. Per persoon kost de avond €15,00. Maak dit bedrag uiterlijk 10 maart over op rekening 3311.806.697 t.n.v. C.J. Stoutjesdijk te Westzaan o.v.v. RIP 2012 en je e-mail adres (en/of telefoonnummer). Bij tijdige annulering (voor 31 maart) wordt het bedrag volledig terug gestort, na die datum niet meer. Bel voor meer informatie met Bart Woortman, tel. 053-5696112 of mail naar bovenstaand adres. Wat: reünie dienstplichtige LSK-veteranen (lichtingen 1947 tot en met 1950) Wanneer: 19 april Waar: Kumpulan Bronbeek te Arnhem Informatie en aanmelding: Wim Loman, tel. 0313-472547, e-mail [email protected]

Wat: reünie 130 Militair Opleidingen Squadron Waar: Aces High, KMSL Vliegbasis Woensdrecht Wanneer: 15 juni, aanvang 15:00 uur Wie: alle (oud-)medewerkers initiële opleidingen (nr. 1 Instructie Squadron) en het 130 MO Squadron Informatie en aanmelding: door samenvoeging van de Koninklijke Kader School Luchtmacht (KKSL), Luchtmacht Officiers School (LUOS) en enkele jaren later de Luchtmacht Instructie en de Militaire Opleidingen School (LIMOS), bestaan de initiële opleidingen op de KMSL Vliegbasis Woensdrecht in 2012 twintig jaar. Geef je huisadres gegevens door op [email protected] of Reüniecommissie 130 Sqn t.a.v. Aoo P. Kok, Postbus 21, 4630 AA, Hoogerheide, MPC 90A. Breng eventuele oud-130 medewerkers op de hoogte van de reünie en het hierboven genoemde e-mail/post adres. Kosten per persoon zijn € 10,00. Graag dit bedrag voor 23 april overmaken op rekeningnummer: 59.46.60.580, t.n.v. J. van der Linden, inzake reünie 130 MO Sqn. Na opgave en betaling volgt de officiële uitnodiging op huisadres. Bel voor meer informatie met Aoo Paul Kok, tel. 0622782911 of mail/schrijf naar bovenstaand adres.

Vijftien jaar 301 Squadron Op 31 januari 1997 nam toen nog luitenant-kolonel Theo ten Haaf het commando over het 301 squadron op zich. Daarmee was de oprichting van het 301 Squadron een feit. De huidige commandant is luitenant-kolonel Giliam Bresser. Het 301 squadron is in vijftien jaar onder andere uitgezonden geweest naar BosniëHercegovina, Djibouti, Iraq en Afghanistan. Later dit jaar staat gepland meer aandacht aan het heugelijke feit te besteden.

MCAM De Militaire Commissie voor Automobiel- en Motorwedstrijden organiseert voor beginners en gevorderden nog éénmaal de:

18-uurs kaartleesrit en wel op vrijdag 20 en zaterdag 21 april 2012.

Wat: tweejaarlijkse reünie oud-LOKS, later ook LUOS-medewerkers Informatie en aanmelding: het (letterlijk) oude bestuur heeft de handdoek in de ring gegooid. Een aantal enthousiastelingen hebben die handdoek opgepakt en we willen de traditie voortzetten. Om te beginnen voorjaar (mei) 2012. Van de circa tweehonderd personen op de namen- en adressenlijst van het oude bestuur ontbreken e-mail adressen. Hierbij de oproep om gegevens zoveel mogelijk te sturen naar [email protected]. Ook voor verdere info kun u hier terecht of kijk op http://www.facebook.com/groups/286849234681122/.

De uitslag van deze rit wordt voor de gevorderden opgeteld bij die van de oefenrit 2011. De winnaar wordt de laatste Defensie Kampioen Kaartlezen.

Start en Finish: Generaal Best kazerne (tot 1 april 2012: LMB de Peel) Op www.mcam.info vind u alle informatie en kunt u zich ook inschrijven.

Wat: reünie voor alle voormalige 5 GGW-gangers, zowel oudmilitairen als oud-leerlingen Waar: Stolzenau Wanneer: weekend van 25 tot en met 27 mei 2012 Informatie en aanmelding: kijk op www.reunie-5ggw.de en mail naar [email protected]. Foto: NIMH


De Vliegende Hollander is een uitgave van de Koninklijke Luchtmacht, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensie Media HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTIE Arno Marchand VORMGEVING Grafische Dienst, Audiovisuele Dienst Defensie DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 25.000 ex. INTERNET www.defensie.nl/luchtmacht

Tweemiljoenste RecceLite-foto ATF F-16’s van de Nederlandse Air Task Force (ATF) op Mazar-e-Sharif (MeS) leverden op 11 februari de tweemiljoenste RecceLite-foto af. Met het luchtverkenningsysteem dragen de F-16’s dagelijks bij aan de veiligheid van de ISAF-militairen en de Nederlandse politietrainers in Kunduz. Nederland is de enige coalitiepartner in heel Afghanistan die over deze technologie beschikt. Door de grote bijdrage aan de veiligheid is er veel vraag bij de coalitiepartners. De RecceLite-foto’s worden tijdens de vlucht verstuurd via een datalink. Beeldanalisten van het Tactical Air Reconnaissance Centre (TARC) gaan hiermee direct aan de slag: opsporen van Improvised Explosive Devices en routeverkenningen. De informatie stuurt het TARC daarna door naar de betrokken coalitiepartners zodat grondtroepen zich bewust zijn van de waargenomen gevaren. De RecceLite-ondersteuning wordt ook gebruikt bij de politietrainingsmissie in Kunduz. Het TARC ontvangt veel aanzien met RecceLite, zowel nationaal als internationaal. De verzoeken ter ondersteuning van de verschillende coalitiepartners blijven binnenstromen. Naast verkenningsvluchten levert de F-16 ook luchtsteun wanneer ISAF-eenheden in problemen komen. Foto: ATF

Agenda Militaire Luchtvaart Museum Expositie ‘Soms een enkele keer in de wolken – 60 jaar vrouwen bij de Luchtmacht’. Deze tentoonstelling laat aan de hand van de verhalen van zes vrouwelijke luchtmachtmilitairen zien hoe de rol van de vrouw in de KLu sinds de jaren vijftig is veranderd. Dagelijks Theatervoorstelling Kom op tweede paasdag kijken naar de theatervoorstelling ‘Dutchie’. Op 9 april * Nationaal Museumweekend Neem een kijkje achter de schermen in de depots en werkplaatsen van het Militaire Luchtvaart Museum. Op zaterdag 14 en zondag 15 april Museumtour Gratis rondleidingen van ongeveer één uur door het museum. Reserveren niet nodig. Iedere tweede zondag van de maand De toegang tot het museum en activiteiten is gratis. Meer informatie, aanmeldingen en reserveringen op www.militaireluchtvaartmuseum.nl. Reguliere openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.30 uur, en zondag van 12.00 tot 16.30 uur. Gesloten op maandag, zaterdag, Nieuwjaarsdag, beide kerstdagen, Eerste Paasdag, Eerste Pinksterdag en Koninginnedag. Bezoekadres: Kampweg 120, 3769 DJ Soesterberg, telefoon 0346-356000. E-mail: [email protected].

REDACTIEADRES (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) Staf Commando Luchtstrijdkrachten De Vliegende Hollander | Kamer 14A01 Postbus 8762, 4820 BB Breda, MPC-92A Telefoon: 076 - 544 71 30 | C2VN: (450) 47130 E-mail kopij: [email protected] E-mail foto’s: [email protected]

ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht dienen de adreswijziging te muteren in PeopleSoft of door te geven bij de P&O-functionaris. Postactieven, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers dienen de adresdrager met gecorrigeerde gegevens op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven, Abonnementenadministratie de Vliegende Hollander, Postbus 8762, 4820 BB Breda. Per mail naar [email protected] kan uitsluitend indien voorzien van de code boven de naam op de adresdrager. Zonder code wordt mail niet behandeling genomen. BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement behorend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost € 17,02 per jaar (buitenland € 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon: 0900-22 65 263 (10 cent per minuut), fax: 0251-31 04 05, www.aboland.nl. Opzegtermijn bedraagt zes weken. Sinds 1 december 2011 is de nieuwe Abonnementenwet van kracht. Deze is van invloed op abonnementen van betalende abonnees. Kijk voor meer informatie op de website www. aboland.nl en de specifieke pagina voor dit blad. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, mits met toestemming van de redactie en bronvermelding. ISSN 0024-0389


Luchtmacht presenteert

Theaterconcert m.m.v. Orkest Koninklijke Luchtmacht; Cast: Esther Hart | Leona Philippo | Rolf Koster | Robin van Beek; Chef-dirigent: Jos Pommer; Regisseur: Martin van der Werff

Luchtmachtrelatieconcerten:

maart | april | mei 2012 www.luchtmachtpresenteert.nl

www.twitter.com/airforceband

www.facebook.com/luchtmachtkapel

airforceband.hyves.nl/

de Vliegende Hollander Jaargang 68 nummer 2-3 februari-maart 2012

Recommend Documents