DE SCHAKEL WILLEMSFONDS. (c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent. (c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent ORGAAN ::2. o ::

(c) (c) Liberaal Liberaal Archief Archief -- Kramersplein Kramersplein 23 23 -- 9000 9000 Gent Gent

Cl)

::.:::

::2 ...J W

o z oe( -c ::2:

INHOUD

w

blz.

w

3: I-

Vrijzinnigheid en Cultuurbeleid Vormingswerk met T.V.-club in het Davidsfonds

3

Cultuurleven om ons heen Samenwerking N.T.G.-Vormingsorganisaties Speelplan N.T.G. - 70-71 Programma's maken in het vormingswerk met volwassenen Enkele tips

4

6

Onze afdelingen ....:

Standpunt van het W.F. Knokke

Z

Politieke vorming

8

<.!J

z

-c <.!J a:

-c

oe( "'":l

al

LO

o r--.

ui

DE SCHAKEL

"
-Cf)

N 0>

o

...J

W

I-

IZ

w <.!J

ORGAAN VAN HET

WILLEMSFONDS a: w

I-

::J

o ::.::: tr w

o ui z .'


GEWOON ASLK-SPAARBOEKJE

buitengewone voordelen 3,5 % + 500.000 fr.

1 % (getrouwheidspremie)

Groot deel van de rente is vrijgesteld

= 4,5 % tot van belasting.

Vlotte terugbetalingen in contanten of per overschrijving van: 10.000 fr. per halve maand, zonder vooropzeg. Grotere bedragen vergen amper enkele dagen. 2.500 contactpunten

te uwer beschikking.

Het statuut van trouwe cliënt is de sleutel voor een voordelig hypothecair krediet bij de ASLK.

GEWOON SPAARBOEKJE

ALGEMENE SPAAR- EN LIJFRENTEKAS

D goed onthaal UW KANS is MILJOENEN waard

D perfect dienstbetoon GENERALE

BANKMAATSCHAPPIJ


VRIJZINNIGHEID EN CULTUURBELEID

LEO SCHEVENHELS Antwerpen, 29 juli 1921 Tot 1958 werkzaam in de stedelijke bibliotheken te Antwerpen. Vervolgens Inspecteur voor Volksontwikkeling en van 1965 af Adviseur-hoofd van dienst, Dienst Volksontwikkeling, Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse cultuur.

Uit de merkwaardige rede die dhr. Leo Schevenhels onder bovenstaande titel uitsprak op de laatste Jaarvergadering van het Willemsfonds geven we ter overweging enkele van de meest markante beschouwingen.

De katholieke wereld en de katholieke collectiviteit ondergaan in een versneld tempo een ingrijpende evolutie, die wel iets méér is dan een gecorrigeerde tactiek of een aangepaste strategie. Binnen de Kerk bestrijden vele gelovigen wat de vrijzinnigen er voortdurend in aanvielen. Menig vrijzinnige weet met deze nieuwe .realiteit geen blijf, omdat zijn beeldvorming niet meer klopt met wat nu is en hij door onvoldoende eigen bezinning niet of onvoldoende in staat is de gepaste correcties aan te brengen.

***

Men kan m.i. niet loochenen dat op het gebied van de film, de literatuur, de plastische kunsten e.d. de inbreng van onkerkelijken kwalitatief belangrijker is geweest dan van katholieke zijde, alhoewel de discrepantie geleidelijk kleiner wordt. Allicht is dit een bij-effect van de grotere vrijheid van de onkerkelijke in een proces, waarin de maker, de artiest, de creatieve mens, centraal staat en zijn wil tot objectief en vrij onderzoek meer ruimte laat voor inhoud en vorm van zijn scheppingen? Diezelfde overwegend individualistische houding heeft echter ook voor gevolg, zelfs voor hen die sociaal geengageerd beweren te zijn, dat zij geen of toch maar bitter weinig bewogenheid wisten op te brengen voor de niet-materiële noden van sociale minderheidsgroepen. Hun afwezigheid op bepaalde en soms sterk maatschappelijk gebonden terreinen van het sociaal-culturele werk is in dit verband kenschetsend en men dient enkel naar de uitbouw van het buurt- en opbouwwerk, de levensscholen, het vormings- en cultureel werk met gehandicapten en niet-georganiseerde jongeren te kijken om daarvan overtuigd te raken. De bewering dat de inzet van katholieke zijde ingegeven werd door bekeringsoverwegingen gaat slechts gedeeltelijk op en heeft alleszins op de huidige dag veel van haar gefundeerdheid verloren.

***

De oorzaken van het tekortschieten liggen ook bij de onkerkelijken zelf. Ik zou zo denken dat wie weinig bezit en met weinigen is zich des te meer en des te activistischer moeten inzetten, vooral om de eigen en specifieke culturele identiteit te bevestigen en uit te dragen. Bij de beginperiode van de Vlaamse Beweging behoorden de vrijzinnigen tot de pioniers. Steeds meer zijn ze zich naderhand afzijdig gaan houden, ook nu «in een nochtans belangrijke fase van de ontvoogdingsstrijd ». Het lijkt er zeer sterk op dat het vroegere élan, het prikkelende geloof en de dito strijdbaarheid eruit zijn en dat slechts weinigen - ze hebben dan virtueel nog geen macht, preken in de onkerkelijke woestijn en niet betrokken zijn bij de werkelijke besluitvorming i.v. met de beleidsvoering - de energie weten op te brengen om structuren en verhoudingen op de hoogte te brengen van de eigen tijd en de moderne mens.

***

Ik laat het aan het oordeel van eenieder over of het wel verantwoord was bij de resp. regeringsvormingen vermoedelijk onder partijpolitieke én syndicale druk én uit gevoelsoverwegingen - per sé het Ministerie van Nationale Opvoeding voor de vrijzinnigen op te eisen en Nederlandse Cultuur aan de katholieken over te laten. Het blijft een feit dat mede hierdoor in het veld van het vrijzinnige cultuurleven de bestaande antistemming geenszins aan kracht heeft ingeboet en de acute frustraties - die ergens teruggaan op een gedeeltelijk bewustzijn van tekortschieten in eigen kring - een nieuwe voedingsbodem hebben gevonden. Zouden bij toekomstige regeringsvormingen de functies van Minister van Nationale Opvoeding en van Minister van Cultuur alternatief niet kunnen worden toevertrouwd aan een vertegenwoordiger van de katholieken, resp. van de vrijzinnigen? Of is dat een te dwaze en naïeve vraag, waarvan de politieke haalbaarheid maar so wie so zou blijken?

*** 1


De grotere dynamiek van de katholieke organisaties, de directe en massalere betrokkenheid van hun vertegenwoordigers bij het opstellen van subsidieregelingen hebben - op het nationale en zeker op het provinciale en het gemeentelijk niveau - het vastleggen van criteria voor gevolg gehad die van enige - soms vérgaande vooringenomenheid niet vrij te pleiten zijn.

***

T.a. van het cultuurpact moge nog worden onderstreept dat dit normerend en regulerend beoogd te zijn voor een cultuurbeleid, maar vooral dat een beleid pas effectief kan zijn wanneer het de resultante is van een politiek, van een besluitvorming op hoog niveau (parlement, regering, partijen) die algemene krachtlijnen aangeeft, financiële en materiële waarborgen voorziet, prioriteiten vastlegt. De besluitvorming geschiedt niet door ministeriële kabinetten, noch door ambtenaren. Zij moeten veeleer uitvoeren en realiseren wat in beginsel politiek noodzakelijk wordt geacht, dit in samenspel met de bestaande adviescolleges. Zij moeten de vastgelegde politiek omzetten in een beleid dat continu moet zijn en niet gebonden aan wijzigingen in regeringscoalities, alhoewel dit beleid voortdurend dient hertoetst, rekening houdend met de maatschappelijke en culturele evolutie. Wil men dat het cultuurpact en meteen het hele cultuurbeleid in Vlaanderen een werkelijkheid wordt dan zal overleg moeten plaatsvinden tussen alle als gelijkwaardig te behandelen geïnteresseerde partners, tot welke levensbeschouwelijke of politieke groep ze ook mogen behoren. Maar dan moeten in menig milieu de woorden. van Prof. Cliquet nog wel even eerst goed overdacht worden, nl. waar hij poneerde : «Inzake bereidwilligheid tot samenwerking met andersdenkenden kan men niet langer de katholieken de steen werpen. Alhoewel talrijke comités en verbonden oorspronkelijk in katholieke kringen ontstonden, is het een feit dat katholieke Vlaamsgezinden in samenwerking met of door bemiddeling van zeldzame vrijzinnigen dikwijls het onmogelijke hebben gepoogd om de orthodoxe vrijzinnigen op basis van evenwaardigheid tot toetreding of medewerking te bewegen », Het komt me voor dat de vrijzinnigen bovenal - met behoud van hun specifieke politieke identiteit - in eigen kring werk moeten maken van het behoorlijk formuleren van hun desiderata, daarbij van de bereidheid getuigenis afleggend de structuren aan te passen aan de nieuwe situaties en bewijzend dat ze niet beogen de geëvolueerde patronen te persen binnen het dwangbuis van reeds bestaande en al te dikwijls voor immer achterhaalde structuren. De opzet mag niet louter

2

revendicatief zijn, maar moet eerder van een realistische zin voor opbouwen coöperatie getuigen.

"'** De onlangs opgerichte Staten-Generaal van Vrijzinnige Verenigingen moet nu in actie komen, niet met de bedoeling zich daarna in een getto te gaan opsluiten, maar eerder gedragen door de wil een platform te creëren voor een gesprek met « de anderen». Een gesprek dat een gunstige bodem zal vinden in de vele - primitief uitgedrukte « links» en «rechts» zittende - kringen waar steeds meer openheid zich manifesteert, een bereidheid leeft tot pluralistische uitbouw van onze Vlaamse gemeenschap en een basis tot dialoog makkelijk te vinden moet zijn. Spoedig zal dan blijken wààr de traditionalisten en conservatieven schuilen en wààr de progressieven en ik wil er menig oortje op verwedden dat de ontstane figuur niet geheel zal kloppen met die welke men ons omwille van politieke machtbijbedoelingen steeds voorhoudt. Cultuurbeleid impliceert méér dan participatie in de zin van deelhebben-aan en is zeker ook heel wat anders dan' het doorgeven van cultuurwaarden van boven, waar ze verondersteld worden aanwezig te zijn, naar beneden, waar ze zouden ontbreken. Cultuurbeleid moet erop gericht zijn « boven de receptieve fase van de overdracht uit te stijgen naar de creatieve fase van de vorming en de verandering», en daardoor «beoogt het cultuurbeleid verandering van waarden, normen en doeleinden en wordt de mens gemotiveerd sociale systemen te veranderen, voor zover zij de vrijwording in de weg .staan », Terecht stelt in dit verband Thomas de vraag of «onze maatschappij een cultuurbeleid zal toestaan dat de critisch-analytische protesthouding van het individu en zijn creatieve wil bevorderen ». Het komt me voor dat die vrijmaking van de mens, het uitschakelen van de manipuleerbaarheid van het individu ten voordele van welke groeps- en machtsbelangen ook, tot één van de specifieke opdrachten van de vrijzinnigheid behoort. Om die redenen is een vérgaande samenwerking van vrijzinnigen én van post-conciliaire en progressistische katholieken, die ook de wereld willen humaniseren, niet enkel een wenselijkheid, maar meer nog: een dwingende plicht! Wanneer mede door die overtuiging en dat geloof de vrijzinnigen de eigen kracht en waarde gaan inzien zullen ze hun frustraties kwijt raken, kunnen ze hun inzet in het cultuurbeleid en het cultuurleven opdrijven, gaan de resultaten van hun werk spoedig concreet opduiken en tekent de toekomst van de vrijzinnigheid in Vlaanderen zich beslist bijzonder gunstig af.

Leo Schevenhels


VORMINGSWERK MET T.V.-CLUB IN HET DAVIDSFONDS

Sinds oktober 1964 zijn in het Davidsfonds een aantal TV-Clubs aktief, met de dubbele bedoeling: - enerzijds begeleiden tot aktief en kritisch kijken, - anderzijds uitbouwen van de dialoog TV-Vormingswerk. Wat de eerste doelstelling betreft kan het vormingswerk een belangrijke bijdrage leveren om de ondoordachte TV-verslaving (qua kwantitatieve tijdbesteding) en het kritiekloos slikken van eender wat (qua kwalitatieve programmabeoordeling) om te buigen tot een, op waardeoordelen gefundeerd, selectief en kritisch kijken. De tweede doelstelling kan men als volgt omschrijven: uitbouwen van dialoog en samenwerking met het medium, vanuit de ambitie te komen tot participatie aan de werking van dit boeiend sociaal communicatiemedium. Uiteraard ligt dit tweede aspect van de doelstelling zeer dicht bij het eerste, het sluit erop aan: dialoog van de clubs met, inspraak in het medium zijn slechts mogelijk op basis van gefundeerd-kritische ervaringen in een net van kwantitatief en kwalitatief stevig uitgebouwde clubs. Men kan dus beide aspecten van de doelstelling in de realiteit van vormingswerk en TV niet scheiden, wel onderscheiden. Bij deze korte beschouwingen rond de doelstellingen van de TV-clubs willen wij ook nog nadrukkelijk onderlijnen dat wij met dit alles nog helemaal niet in de eigenlijke educatieve TV zitten. TV-clubs integreren zich in de algemene, « gewone» TV-programmatie, en daar menen zij reeds een belangrijk vormings- en contactterrein te exploreren. Educatieve TV gaat verder en houdt zich o.a. bezig met welbepaalde, afzonderlijke en geprogrammeerde vormingsprojecten. Maar daarmee staan we in Vlaanderen nog praktisch nergens. Hoe werkt zo'n plaatselijke TV-club? Wanneer een plaatselijke afdeling met een club wenst te starten vindt zij daartoe de nodige documentatie in een werkmap van het nationaal sekretariaat, dat trouwens ook in-

cumentaires, forums of gesprekstaat voor toezending van het begeken over aktuele problemen; leidingsmateriaal aan de clubverantgegevens over de programmatie woordelijken (een 14-daags docuop langere termijn, zodat rond mentatieblad), de contacten met de bepaalde data of thema's opties B.R.T. en de nodige follow-up. Aan kunnen genomen worden; de afdelingen wordt aangeraden een speciale verantwoordelijke voor - samen met de documentatie worden enkele verslagformulieren de clubwerking binnen het plaatsemeegezonden die onmiddellijk lijk bestuur aan te duiden. De sana de clubs, behoorlijk ingevuld menstelling van de club kan uiteren ondertekend, naar het natioaard op zeer diverse wijze gebeunaal secretariaat dienen terugren. Uit de ervaring blijkt dat die gezonden, wil de club tenminste groepen het langst stand houden die de speciale subsidiëring voor ontstaan en groeien via persoonlijke groepswerk genieten. contacten en op basis van een zo homogeen mogelijke belangstelN.B. : - AI de programmagegevens lingsgerichtheid. Wel is het zo dat er worden ons wekelijks toegezonden voor de feitelijke start met een club door de persdienst van de Vlaamse meestal een grote « drempelvrees» televisie. Ter informatie wordt het bestaat: het onbekende schrikt af, documentatieblad (dus ook de vermen weet er vooral methodisch slagen) aan de BRT gezonden. geen blijf mee, men beschikt niet De clubverantwoordelijke blijft vrij over een deskundig animator. Deze 'uit het documentatieblad het prodrempelvrees wordt dan het doel- gramma te kiezen dat hem voor zijn matigst weggewerkt via een clubdeclub het meest geschikt lijkt. Vermonstratie voor de bestuursleden, wacht wordt dat men minimum 1 onder leiding van een ervaren ani- club per maand houdt en dat een mator. De adressen van de beschikzekere afwisseling in de programbare animators zijn te vinden in de makeuze wordt nagestreefd. bovengenoemde werkmap en overiDe clubs komen normaal samen gens staan ook een aantal consubeurtelings bij de leden thuis. Het lenten (part-time medewerkers van ontvangend gezin staat in voor een het nationaal secretariaat voor de bescheiden onthaal op kosten van begeleiding van de afdelingen) ter de club. beschikking, indien zij tenminste een stage voor het leiden van In grote lijnen verloopt een club als groepswerk hebben gevolgd. Uit een volgt: geslaagde demonstratie voor het a) korte inleiding door de clubleider op basis van de toegezonden dobestuur komt dan meestal een clubcumentatie ; verantwoordelijke naar voren, die via persoonlijke contacten tot een b) gezamenlijk kijken; autonome TV-clubwerking binnen de c) bespreking en invullen van het verslagformulier. afdeling kan trachten te komen. Mogelijke varianten zijn: Om de 14 dagen krijgt de clubleide clubleden kijken individueel der het documentatieblad toegezonnaar het programma en houden den vanwege het nationaal secretade groepsbespreking op een onriaat. Deze documentatie omvat volderling af te spreken ogenblik; gende rubrieken: - verslagen van de voorbije clubs, - er wordt wel gezamenlijk gekeken maar de bespreking wordt belangrijk als contact en als uitop een andere dag geplaatst wisseling van ervaringen tussen (meestal wanneer de uitzending de clubs; te laat eindigt). - gegevens over de programma's Onze persoonlijke voorkeur gaat in de nabije toekomst. Meesta bevat deze documentatie gege· naar de eerste werkwijze omdat zowel de groepservaring van het savens over de geplande culturele en educatieve uitzendingen: TV· men kijken als een bespreking onspelen, films, reportages en do- middellijk na de groepservaring het 3


CULTUURLEVEN OM ONS HEEN

best beantwoorden aan de metodische voorschriften van het vormingswerk. We wezen reeds op het grote belang over een gevormd animator te beschikken voor de gespreksleiding. Deskundigheid op dit vlak wordt steeds vereist, maar de informele sfeer in de huiskamer na een TVprogramma vraagt toch bijzonder om een evenwichtig animator die deze losse sfeer weet te combineren met een systematisch en methodisch opgebouwd gesprek. Uit de ervaring met enkele jaren TVclubwerking blijkt duidelijk dat er absoluut ruimer middelen moeten gezocht worden, zowel om de begeleiding van de clubs als de plaatselijke werking mogelijk te maken. Zowel een radicale herziening van de overheidssubsidiëring als een onderzoek naar de mogelijkheden van samenwerking tussen de sociaalkulturele organizaties lijken wel het overwegen waard. Uit de contacten met het medium zelf blijkt dat de TV minstens één beroepskracht zou moeten vrijstellen voor de relaties tot het vormingswerk. Deze persoon zou zowel met het TV-medium als met het vormingswerk moeten vertrouwd zijn. Hij zou bijzonder nuttig werk kunnen verrichten zowel voor een tijdiger en kwalitatiever documentatie voor de TV-clubs als voor een aantal andere, nog haast niet aangeboorde samenwerkingsterreinen : - opleiding animators, - doorgeven clubverslagen naar de diverse TV-diensten, - organisatie contacten met clubs, - aanwezigheid van het vormingswerk in de programmatie. Naar mijn gevoelen zou vrij spoedig blijken dat vanuit deze éne beroepskracht zich een speciale dienst voor de relaties met het vormingswerk zou kunnen ontwikkelen, vooral wanneer de educatieve TV zelf meer armslag zou krijgen. Wat ten slotte de specifieke, educatieve TV betreft: in de inleiding wezen we er reeds op dat de TV-clubwerking duidelijk moet onderscheiden worden van de eigenlijke edu-

4

catieve TV. TV-clubs spelen in op de gewone lopende programmatie. In de educatieve TV wordt de vormende functie van bepaalde programma's bewust bedoeld en gaat men dus geprogrammeerde vormingsprojecten hanteren, die zowel de inhoud als de gebruikte methodieken en organisatiestrukturen gaan bepalen. Wij groeien tot het inzicht dat vormingswerk en educatieve TV elkaar zodanig aanvullen en nodig hebben dat de onderlinge samenwerking veel dieper moet gaan dan wederzijdse informatie en hulp maar dat de gehele opzet (planning, programmatie, realisatie, begeleiding en follow-up) in permanent, gezamenlijk en gelijkwaardig overleg dient uitgebouwd. Heel deze ambitieuze aanpak zal uiteindelijk slechts kunnen gestalte krijgen als al de betrokken partijen bereid gevonden worden· tot de nauwst mogelijke samenwerking via overlegorganen en werkgroepen. Wij moeten samen dringend beginnen aan dit moeizaam proces van samenwerking. Jan Das

•

Samenwerking

N.T.G .•

Vormingswerk

Het NEDERLANDS TONEEL GENT biedt u de gelegenheid een uitstap naar Gent te combineren met een bezoek aan de Koninklijke Nederlandse Schouwburg. 1. U bezoekt een museum, een tentoonstelling of de historische gebouwen; 2. Geleid bezoek aan de schouwburg als bedrijf; 3. Koffiepauze in de foyer van de K.N.S. (pic-nlc geen bezwaar) ; 4. Bespreking van het gekozen toneelstuk; 5. 20 u. : bijwonen van de voorstelling. Deze halve-dagreis (car, museum, geleid bezoek, koffie, voorstelling) kost per deelnemer 120 F. U zit in de schouwburg op de beste plaatsen (90 F). Alle inlichtingen over de Gentse musea, over het repertoire gespeeld in de K.N.S. worden u bereidwillig verstrekt door het NEDERLANDS TONEEL GENT p/a K.N.S. 7 St.-Baafsplein Gent. Tel. 09/23.64.52 Het N.T.G. zal u helpen om een pasklaar programma op te stellen. De onthaalformule hierboven voorgesteld laat u toe vrij te kiezen uit 18 produkties en daarbij zelf over punt 1, 2, 3 en 4 te beslissen. Wil een groep zich beperken tot de verplaatsing en het bijwonen van de voorstelling, dan wordt per deelnemer 90 F gevraagd. Een verdere stap in de samenwerking N.T.G. - Vormingsorganisaties werd gezet. Op zaterdag 12 september 1970 wordt een kaderdag voor groepsanimators gezamelijk ingericht. Belangstellenden gelieven zich te laten inschrijven op ons sekretariaat, Nederkouter 22, Gent.


« Nederlands Toneel Gent» K.N.S. 7 St.-Baafsplein tel. 09/23.64.52

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Speelplan seizoen 1970-1971

van 26. 9. tot 18.10.70

van 24.10. tot

van

5.11. tot

1.11.70

9.11.70

van 14.11. tot 29.11.70

van

5.12. tot 20.12.70

van 26.12. tot 31.12.70

van

2. 1. tot 10. 1.71

DON CARLOS », infant Friedrich van Schiller «

VRIJDAG» Hugo Claus «

van Spanje

van 16. 1. tot 31. 1.71

van

-6. 2. tot 21. 2.71

van 20. 3. tot

4. 4.71

van 10. 4. tot 25. 4.71

1. 5. tot 16. 5.71

13

op 28, 29, 30 en 31.5 en op 3, 4,5, 6, 7, 10, 11, 12, 13 en 14.6.71

............

Tillemans

« HET 7e GEBOD, GIJ ZULT ... WAT MINDER» Daria Fa, K.N.S.-produktie

Arturo

« NOR-IN-NOR-UIT» Frank Norman

Jef Demedts

VRIJDAG» Hugo Claus

Walter

«

«

DE NACHT

«

Corso

K.V.S.-produktie Tillemans

VAN DE MOORDENAARS» Jef Demedts

« N.T.G. VERMOORDT Paul Pörtner

CHER ANTOINE,

« DAT VERHAAL John Hopkins

PIANISTE» Anton

OF DE LIEFDE

Peters

GEMIST» Werner

Kopers

Marcel

De Stoop

VAN JOU»

« PRO PATRIA» Eddy Asselbergs

Hugo Van den Berghe

ALLES VOOR DE TUIN » Edward Albee

Frantisek

«

Toneelgroep CENTRUM onder auspiciën van het Belgisch-Nederlands

Cultureel

Marcel

POP-MOLIERE-SHOW voorstellingen

Stépànek

Akkoord

De Stoop

aan zelfde voorwaarden

Nieuw Rotterdams Toneel Zuidelijke Toneel-Globe Groot-Limburgs Toneel Haagse Comedie Arena - De Nieuwe Comedie Speciale

13.10.70 16.10.70

Walter

Cas Baas

Buitengewone 3.11.70 23.12.70 9. 2.71 24. 3.71

De Stoop

« DE ALCHEMIST» Ben Jonson

Jean Anouilh van 27. 2. tot 14. 3.71

Marcel

K.V.S.-produktie

José Triana

van

18 19

Regie

titel

datum

12

14 15 16 17

•

voorwaarden

Marcel Marceau Wolf Kaiser (Berliner

Ensemble)

5


PROGRAMMA'S MAKEN IN HET VORMINGSWERK MET VOLWASSENEN

•

Enkele tips

Het vormingswerk met volwassenen beoogt volwassenen (in feite begint dit bij de 17-18 jarigen) te begelei· den in hun streven naar zelfvorming. Het vormingsproces is niet beëindigd wanneer men de school verlaat, integendeel het moet volgehouden worden gedurende het hele leven. Een persoon is op een bepaald ogenblik fysisch en sociaal volwassen en doorgaans zal hij deze soort van volwassenheid wel behouden. Maar zijn geestelijke volwassenheid kan hij slechts verwerven en behouden door een voortdurende inspanning tot zelfvorming. Vormingswerk kan dus genoemd worden de intentionele en systematische inspanning met als doel de volwassene te helpen inzicht te verwerven in zichzelf en in de hem omringende wereld (natuurlijke en socio-culturele), op grond van dit inzicht zich een mening, oordeel en houding te vormen t.o.v. de vragen, die zijn leefwereld aan hem opdringt, de vaardigheden te verwerven om de persoonlijke en maatschappelijke problemen op te lossen, en zich te engageren in de levensverbanden waarvan hij deel uitmaakt. Een heel programma dus, en een belangrijke opdracht. Het baart geen verwondering dat het vormingswerk zo actueel en noodzakelijk wordt. De mens die in deze tijd leeft, wordt gegrepen door een zich snel en grondig wijzigende maatschappij en cultuur. Hij wordt door de massarnadia overstroomd met informatie, geconfronteerd met uiteenlopende verklaringen, standpunten en oplossingen. Oude waarden als gehoorzaamheid, trouw, welvaart, vrijheid, e.d. worden in twijfel getrokken of krijgen een andere inhoud. De normen verliezen hun maatschappelijke geldigheid. Bestaande maatschappijstructu ren brokkelen af. Ervaring moet het afleggen tegen nieuwe kennis. De behoefte aan psychische zekerheid wordt erg op de proef gesteld. 6

Beginselen

van het programmeren

Het ontwerpen van vormingsprogramma's dient uit te gaan van de vormingsbehoeften van de mens, die leeft in deze maatschappij en deze tijd. Hoe kan men deze vormingsbehoeften aanstellen?

1. De leeftijdfazen De leeftijdfase van de volwassenheid kan onderscheiden worden in verschillende sub-fasen nl. de jonge volwassene, de actieve volwassene, de rijpe volwassene, de ouderwordende volwassene. Deze fasen hangen samen met de lichamelijke evolutie van de persoon en gaan met een lichamelijke en geestelijke crisis in elkaar over. Iedere fase wordt gekenmerkt door eigen vormingsbehoeften en belangstelling. Het onderscheid man-vrouw heeft er nog een aparte invloed op. Voor organisaties die niet werken met homogene leeftijdscategoriën, zoals het Willemsfonds, speelt dit minder mee. Jeugd-Willemsfonds echter zal voor zijn programmering moeten uitgaan van een studie van de vormingsbehoeften van de adolescent en de jonge volwassene. Wanneer men vaststelt dat een bepaalde vereniging geen mensen bereikt uit een bepaalde leeftijdscategorie, kan dit wel afhankelijk zijn van het niet inspelen op of rekening houden met de psychologie (behoeften, belangstelling) van die leeftijdscategorie.

2. Sociale rollen Sociale rollen zijn collectieve verwachtingen t.a.v. het gedrag van het individu. Zij hangen samen met de uitoefening door het individu van bepaalde taken, die de maatschappij voor haar instandhouding en functioneren nodig heeft. De meeste volwassenen vervullen een aantal maatschappelijke taken: leiding van een gezin, (met aspecten zoals huishouding en opvoeding van kinderen); medewerking in de economische kringloop: (productie (beroep) en verbruik); medespeler in het politieke stelsel van de staat (als kiezer, als gemandateerde in politieke organen, als kaderlid in politieke be-

wegingen). Deze taken dienen zo goed mogelijk vervuld te worden, terwille van het persoonlijk welzijn en terwille van het functioneren van de maatschappij zelf. Zij zijn bron van vormingsbehoeften. De sociale rolverwachtingen in de maatschappij maken echter deel uit van de cultuur van die maatschappij. Ook zij zijn heden ten dage onderworpen aan betwisting, wat weer een intensivering van de vormingsbehoeften tot gevolg heeft.

3. Veranderingen

in de cultuur

Het begrip cultuur wordt hier gebruikt in zijn ruimere, sociologische interpretatie en wordt beschouwd als een geheel van collectieve opvattingen (waarden, normen, verwachtingen, doeleinden) die in een gemeenschap leven en de uitdrukking ervan in immateriële en materiële vormen, zoals wetenschap, kunst, sociale instituties, technische uitrusting, maatschappelijke idealen, godsdienst, morele, filosofische en politieke stelsels. De cultuur is thans sterk in verandering vooral door de ontwikkeling van wetenschap en technologie, die echter de andere cultuurverschijnselen, zoals de moraal, de godsdienst, de hele levensstijl meesleuren. « Mentaliteitsverandering» van beiVolkingsgroepen is hier het kernwoord om dit soort van vormingsbehoeften aan te duiden.

4. Veranderingen structuur

in de sociale

Industrialisatie, verstedelijking, democratisering, internationalisatie, socialisering zijn enkele maatschappelijke structuurveranderingen die nieuwe vormingsbehoeften scheppen en indirect veranderingen in de cultuur en daarmee nieuwe vormingsbehoeften scheppen en indirect veranderingen in de cultuur en daarmee nieuwe vormingsbehoeften teweegbrengen. Tips voor programma's De benadering van de vormingsbehoeften, zoals hierboven omschreven, is door de bondigheid ervan zeker te theoretisch en te vaag geb le-


ONZE AFDELINGEN

ven. Daarom geven wij hieronder enkele concrete voorbeelden van onderwerpen, waarop vormingsprogramma's kunnen gebouwd worden.

1. I.v.m. ouderschap

Opvoeding algemeen: - opvoeding tot creativiteit - sexuele voorlichting en opvoeding - gezag en vrijheid in de opvoeding - gezin en school, taak en werking van oudercomités - van schoolgebouw naar socio-cultureel gemeenschapscentrum - school, boek en bibliotheek naar een democratisch onderwijs, e.d. - Opvoeding van het kleine kind: Inzicht in de lichamelijke en psychische behoeften van het kleine kind - de uitdaging van de anti-autoritaire kindercrèche - educatief spel en speelgoed - kind en taal, enz. 2. I.v.m. burgerschap

- Naar een meer democratische maatschappij: politieke, sociale economische, culturele democratie - van delegerende naar participatiedemocratie - opvoeding tot democratisch burgerschap - hoe de kloof tussen burger en overheid overbruggen? - de hervorming van de staat, waarheen? - forumgesprekken tussen vertegenwoordigers van alle partijen over politieke actualia - de derde wereld en wij - productie van wat, voor wat? - socialisering en liberalisering, een tegenspraak?, enz. - Gemeentebeleid : heeft de gemeenschap een toekomst? stedebouw en leefbaarheid - cultuurbeleid van de gemeente - inspraakorganen van de gemeente - vrouwen gemeentepolitiek - jeugd en gemeentebeleid, enz. 3. I.v.m. de verbruikersrol:

consump-

tiemaatschappij : werkelijkheid of fictie? - functie en ethiek van de publiciteit - analyse van publiciteit voorlichting en bescherming van de verbruiker, hoe? - privé-consumptie en collectieve consumptie. Evolutie en keuze.

muziek? behandeld d.m.v. literatuurkring, disco kring, filmkring, e.d. zin en onzin van de kunstenaar in onze samenleving - ontmoeting met kunstenaar X, enz. - Alternatieve levensvormen: - de anti-autoritaire school - liefde, bezit of uitstraling? - het woord aan de commune - gesprekken met de hippie, de kabouter, de provo - sex als consumptie-artikel? - het eigendomsbegrip in betwisting - experimentele woonvormen - kledij, uniform of persoonlijke expressie? een economie voor de mens - censuur of tolerantie? 5 Structuurveranderingen - Verstedelijking: de Delta-stad in het jaar 2.000 - de stad van de mens - de leefbaarheid van onze stad - de stad: bevrijding of verslaving van de mens? - aspecten van de ruimtelijke ordening - kabouters in de stad - België, het lelijkste land ter wereld? Deze voorbeelden zijn meer een vlugge greep uit vele mogelijkheden. De belangrijkste documentatiebronnen zijn de kranten, de opinieweekbladen, maandbladen, de televisie en de boekhandel. Zij brengen op het spoor van onderwerpen, experimenten, mogelijke sprekers. Een goede programmator houdt een fichesysteem bij waarop hij alles noteert wat hem interessant lijkt. Het vormingswerk in verenigingsverband bezit zeker mogelijheden tot goed vormingswerk, dat de mens helpt zich te oriënteren in deze tijd d.m.v. informatie, ontmoeting, gesprek. Zijn aanwezigheid in een plaatselijke gemeenschap, gemeente en gewest, biedt de medemogelijkheden voor sociale actie, gebaseerd op inzicht. Voorwaarde daartoe is echter een dynamische en goed geïnformeerde bestuursploeg met verbeelding en taakverdeling. De ervaring leert dat plaatselijke culturele verenigingen, die een boeiende programmering hebben, zeer goed slagen.

4. Cultuurveranderingen Kunst en maatschappelijk protest: pop-art en object-art - wat is underground in film, literatuur, pop-

Renaat Roels Werkleider Centrum voor Andragogisch Onderzoek

ONZE BIBLlOTEKEN •

EN WIJ

Standpunt van het W.F. Knokke, voorgedragen door Amys André, voorzitter.

De eerste vorm van boekenuitlening van de W.F.-bibliotheek Knokke gaat terug tot 1912 toen een paar pioniers een kruiwagen vollaadden en er de zondagmorgen mee naar het kerkplein trokken om de eventuele lezers op te vangen na de mis. Dit stamt inderdaad uit de tijd dat men van Conscience zei: hij leerde zijn volk lezen. Bij deze overweging moeten wij bedenken dat het dan zo was, dat een groot deel van de bevolking overging van de fase van ongeletterdheid naar de fase van het leren lezen van een boek. Vandaar trouwens de zeer talrijke uitleningen van de toenmalige eenvoudige romans van onze Vlaamse auteurs. Er kon in die jaren - en zelfs nog tot aan de tweede wereldoorlog niet veel meer verlangd worden van de doorsnee boeken lezer vermits de volwassenen van toen over het algemeen zelfs niet eens de lagere school doorlopen hadden en de jeugd van de twintigerjaren maar voor ongeveer 25 % verder studeerde dan de lagere school. Na 1944 kwam hierin een belangrijke kentering. Het middelbaar onderwijs werd uitgebouwd en tegen 1950 volgde reeds 50 % van de studerende jeugd dit hoger onderwijsniveau, waar meer algemene ontwikkeling ontstond en dus meer aan lectuur gedaan werd. Terzelfdertijd brachten meer auteurs hun boeken op de markt. In 1960 kwam ook de grote doorbraak van het technisch onderwijs, waarbij de grote brok van de minderbegaafde kinderen ook door dit secundair niveau opgeslorpt werd, zodanig dat nu ruim 75 % van de jeugd school loopt tot en met het niveau van het lager secundair onderwijs en ongeveer de helft daarvan nog verder studeert op het niveau van het hoger secundair onderwijs. Het intellectueel peil van onze be-

7


volking is daardoor zeer snel gestegen en het staat vast dat de fase van ongeletterheid naar leren lezen nu definitief voorbij is. Vandaar ook de vraag naar boeken van betere kwaliteit, van diepere zin en inhoud, van geschooldheid en zelfs van wetenschappelijke verantwoordheid. Wij kunnen nu spreken van de fase van behoorlijke ontwikkeling van de ganse bevolking met daarbij zelfs reeds een overgang naar de fase van intellectuele bagage. De technische, economische en culturele ontwikkeling op het wereldvlak hebben zowel de volwassenen als de jeugd zodanig meegesleept dat nu al kan gezegd worden dat men grondig bezig is aan het dempen van de kloof tussen de massa en de wetenschap. Dit heeft voor gevolg dat de biliotheek zich snel heeft moeten aanpassen en dat het bibliotheekverkeer, samen met de massamedia, zeer sterk hebben meegewerkt aan die overbrugging. Het biliotheekwerk is een voornaam deel van de permanente opvoeding geworden en moet ook door de overheid als dusdanig aanvaard worden door het ter beschikking stellen van behoorlijke middelen en subsidies. Elke bibliotheek heeft echter niet de nodige gespecialiseerde werken om iedereen te voldoen. Het is niet mogelijk om in te staan voor de specifieke lectuur voor toneelgroepen, voor foto- en filmliefhebbers, voor partituren van koor- en balletgroepen, en noem maar op. De verenigingen kunnen als dusdanig nog geen positief contact met de bibliotheek onderhouden. De bibliotheek kan dus niet beantwoorden aan de noden van allerlei cultuurgroepen die tegenwoordig actief werken en in de schoot van de Culturele Raad tot ontplooiing komen. Dergelijke specialisatie is dan ook weggelegd voor een centrale openbare bibliotheek, terwijl elke bestaande bibliotheek haar normaal en aangepast algemeen vormingswerk kan verder zetten door het zorgen voor de talrijke en recente werken van eigen bodem en de beste werken in goede

8

vertalingen of in vreemde talen van over de ganse wereld. Van de W.F.-bibliotheek kan gezegd worden dat zij pluralistisch ingesteld is, openstaat voor iedereen, dat zij een simultane algemeenheid bevestigt, dat zij de lectuur kan aanbieden die elke lezer wenst of nodig heeft voor alle doeleinden, de specialisatie erbuiten gelaten. De W.F.-bibliotheek is een algemene vraagbaak, de eerste toeverlaat voor elke gebruiker die aldus toegang krijgt tot het globaal bruikbaar bezit van eigen land en daarbuiten. Zij is representatief voor de gehele produktie en voldoet derhalve aan de meest veeleisende normen. Daardoor behoudt de W.F.-bibliotheek haar normale plaats in de nationale bibliotheekstructuur en verzekert zij een vlot boekenverkeer. Dit biedt dan ook een voldoende waarborg voor een goede verstandhouding en een nauwe samenwerking met de toekomstige centrale openbare bibliotheek van het cultureel centrum te Knokke.

DE RAAD VAN BEHEER

HET DAGELIJKS

BESTUUR

DE STAF VAN HET WILLEMSFONDS

WENSEN

ALLE LEDEN

•

Toespraak gehouden op de Algemene vergadering van 31.5. 1970 van het Willemsfonds afdeling Gent door Mevr. B.M. Moerman-de Meyer, voorzitster van de Vlaamse Vrijzinnige Studiekring Julius Vuylsteke.

M.M., Als voorzitster van de Vlaamse Vrijzinnige Studiekring « Julius Vuylsteke» is het mij een vreugde te zien dat het Willemsfonds een heropbloei kent in de stad die het ontstaan van deze vereniging zag in 1851. Wat het Willemsfonds als vrijzinnige Culturele vereniging presteert op cultureel en levensbeschouwelijk gebied, wenst de Vlaamse Vrijzinnige Studiekring op bescheiden vlak te doen in het politiek en ideologisch domein. In ons land beleven we een ideologische aftakeling van de politieke partijen. Alhoewel op zichzelf een minder-ideologische gebondenheid goed kan zijn, schuilt hier toch een reëel gevaar in : door dat die aftakeling de politiek laat beheersen door opportunisten, affairisten en handige gelegenheidspolitiekers. Grote partijen die minder ideologisch uitgesproken zijn kunnen in een land zoals België slechts zonder gevaar voor de parlementaire democratie worden opgericht, zo daarnaast sterke ideologische drukkingsgroepen bestaan die de zin van de parlementaire democratie schragen. Voor de vrijzinnigen ligt er in de huidige politieke situatie een zeer grote uitdaging. Beide politieke partijen, die vroeger de vrijzinnigheid verdedigden, roepen om een brede politieke frontvorming op sociaal economische grondslag. Het is de plicht van de vrijzinnigen hier uiterst waakzaam te zijn. Dit is de reden waarom mijn vereniging werd heropgericht.

EEN PRETTIG

VERLOF!

Ons doel is de nodige aanpassingen te helpen verwezenlijken om de parlementaire democratie als basis van onze vrijheden te verdedigen. Dit moet gepaard gaan met een moder-


TAAL- en HANDELSLEERGANGEN van het Willemsfonds Opgericht in 1880 -

Erkend door de Staat

Vlaams Atheneum Moutstraat 24, Brussel

SPAREN IS GOED

COR1bi-Sparen bij de

1

In deze avond- en zondagleergangen leort men afzonderlijk en naar keus : Moedertaal, Frans, Nederlands (2e taal), Engels, Duits, Spaans, Italiaans, Russisch, Latijn, Grieks, wiskunde, geschiedenis, aardrijkskunde, natuurwetenschappen, enz. of wordt men hulpboekhouder ; verzekering technicus; boekhouder; gegradueerde in de boekhouding en de fiscale praktijk; twee-, drie- of viertalige stenotypist; twee-, drie- of viertalige secretaris; twee-, drie- of viertalige handelscorrespondent; gegradueerde in de sociale administratie; gegradueerde in de reclame en publiciteit ; gegradueerde in de verzekeringen; leraar in boekhouden en aanverwante vakken; leraar in de stenodactylografie ; leraar in de handelscorrespondentie, enz. Telefoon: 12.62.65(na -8 uur). WETTELIJKE DIPLOMA'S UITVOERIG PROSPECTUS OP AANVRAAG DE LEERGANGEN ZIJN KOSTELOOS VERGOEDING VOOR SOCIALE PROMOTIE

KREDIETBANK NOORDSTARFONDS is

v.z.w. steunt bestendig het kulturele leven in Vlaanderen U kunt ook helpen

3 X BETER

door U te laten verzekeren bij

De Noordstar en Boerhaave GROOT BRITTANIELAAN 47 GENT

Drukkerij Antigoon n.v .• Antwerpen


WILLEMSFO N DSERS

ENIG AANBOD Exclusiviteit van Sunreizen Wij hebben nog plaats voor U in juli en augustus te

NEEM of

MALLORCA - ALCUDIA

HERNIEUW een abonnement « De Vlaamse

In 1e ranghotel Playa Esperanza. Alle kamers met bad, terras en zeezicht.

op

alles inbegrepen

Gids»

-

U kunt het voordelig door overschrijving van 250 fr. (inplaats van 350)

Reis met vliegtuig CaraveIle Inschepingstaks op Brussel-Nationaal Het vervoer van de luchtaven naar het hotel en omgekeerd Het verblijf met volledig pension taksen en diensten

AFREISDATA :

op P.R. 779.82 van Willemsfonds

-

9. 975 fr.

- Gent

1. 2. 3. 4.

van 6 tot 20 juli van 24 juli tot 7 augustus van 7 tot 21 augustus van 14 tot 28 augustus

UURROOSTER: HEENREIS: TERUGREIS:

vertrek Brussel: 12.45u. aankomst Palma: 15.10u. vertrek Palma: 9.30 u. aankomst Brussel: 11.55u.

HAAST U HET AANTAL PLAATSEN IS BEPERKT.

nisatie van de vrije onderneming grondslag van de economische mocratie.

als de-

Voor nadere inlichtingen en inschrijvingen: SUN-reizen N.V. verg. 1249 AALST:

Als vrouw wens ik daarbij te verklaren dat we de politieke onmondigheid waarin we gehouden worden, totaal beu zijn. Partijlijsten, waar ergens op een strijdplaats een vrouw wordt geplaatst, kunnen ons niet meer sussen. We zijn het moe de rol van «Uncle Tom» neger te spelen op een blanke lijst. Mijn studiekring zal als vrijzinnige groepering een agressieve politiek voeren ter verdediging van de democratie die niet alleen levend moet zijn, doch ook actief.

Korte Zoutstraat 22 ANTWERPEN: Korte Nieuwstraat 28 BRUGGE: Geldmuntstraat 5 BRUSSEL: Em. Jacqmainlaan 103 GENT: Nederkouter 22 HASSELT: Zwanestraat 1-3 LEUVEN: Tiensesteenweg 37 SINT-NIKLAAS: Mercatorstraat 7 ZOTTEGEM: A. Scheirisstraat 31-33

tel. 053/700.08 tel. 03/33.12.78 tel. 050/392.66 tel. 02/19.23.03 tel. 09/23.03.76 tel. 011/208.14 tel. 016/343.08 tel. 03/76.67.05 tel. 09/70.21.75

Ik hoop dan ook op de volle medewerking van alle progressieve democratische Vlaamse liberalen. Vlaamsgezindheid en progressistisch liberalisme is nog niet voor het Museum van Folklore bestemd. We wensen de Vlaamse vrijzinnige democratie nog niet te zien onderbrengen te Bokrijk.

sun reizen

Verantw. uitgever: PROF. DR. A. VERHULST, Nelemeersstraat 10 - St.-Martens-Latem

DE SCHAKEL WILLEMSFONDS. (c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent. (c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent ORGAAN ::2. o ::

Recommend Documents