De programmarekening 2008 sluit qua uitvoering aan op de begroting 2008

Raad Onderwerp:

V200900546 Vaststellen jaarverslag en jaarrekening 2008

Raadsvoorstel Inleiding: Met dit verslag en jaarrekening legt uw college verantwoording af over het bereiken van de doelstellingen en de wijze waarop dit is gebeurd. De programmarekening 2008 sluit qua uitvoering aan op de begroting 2008.

Feitelijke informatie: Op veel verschillende terreinen zijn in 2008 resultaten bereikt. In de programmaverantwoording is per beleidsveld aangegeven welke zaken in 2008 gerealiseerd zijn. Voor een volledig beeld wordt hiernaar verwezen. Op het gebied van de bedrijfsvoering is ook een aantal belangrijke resultaten behaald. Dit is terug te vinden in de paragraaf bedrijfsvoering.

Resultaat Het resultaat van de begroting na wijziging bedroeg €1.726.000,-- nadelig. Het hiermee vergelijkbare resultaat na bestemming bij de jaarrekening bedraagt € 5.451.000,-- nadelig. Een nadere beschouwing van dit resultaat leert dat dit helemaal niet zo slecht is, als dat het lijkt. Het wordt namelijk voor ca. € 5.700.000,-- veroorzaakt door incidentele niet geraamde nadelige effecten. Als deze worden geëlimineerd ontstaat in vergelijking met de begroting een positief resultaat van ca. € 2.000.000,--. Deze nadelige incidentele effecten ontstaan doordat voor een aantal grondexploitaties met dreigende tekorten en voor boekwaarde van gronden welke een overwaarde hebben, voorzieningen zijn gevormd. Hiermee zijn de op dat moment bekende risico’s uit grondexploitaties afgedekt. De belangrijkste oorzaak van het dan resterende positieve verschil met de begroting betreft vooral de tot een bedrag van € 934.000,-- niet bestede incidentele budgetten, die nog niet zijn niet besteed, omdat de uit te voeren activiteiten nog niet zijn gestart. Bij het voorstel tot resultaatbestemming wordt overigens voorgesteld deze budgetten naar 2009 over te hevelen, zodat de geplande activiteiten in 2009 alsnog uitgevoerd kunnen worden, zonder de budgetten van 2009 te belasten. Voor een nadere beschouwing hierover wordt verwezen naar de toelichting in het voorwoord van de jaarrekening.

1/4

Raad Onderwerp:


De belangrijkste overige verschillen betreffen: (bedragen x € 1.000,--) - Hoger renteresultaat 275 voordeel - Lagere bijdrage in de apparaatskosten van de ISD 140 voordeel - Minder onderhoudskosten wegen (met name markeringen, abri's, reiniging en gladheidbestrijding en bermen ) 170 voordeel - meer onderhoudskosten aan nagenoeg alle sportparken 220 nadeel - per saldo voordeel op kosten breedtesport (o.a. vanwege subsidie voor kosten, die in voorgaande jaren zijn geboekt) 112 voordeel - minder onderhoudskosten openbaar groen 100 voordeel - vrijgevallen subsidie voor baggerwerk (kosten in 2007 geboekt) 120 voordeel - lagere kosten minimabeleid, bijzondere bijstand en kwijtscheldingen 101 voordeel Voor een nadere toelichting op deze verschillen verwijs ik u naar deel III van de jaarrekening waar in deze verschillen in de toelichting per beleidsveld worden verklaard.

Bestemming resultaat Voor zover het nadelig resultaat voortvloeit uit de grondexploitaties ( € 4.096.004,--) wordt voorgesteld dit ten laste te brengen van de algemene reserve grondexploitatie. Dit met uitzondering van het verwachte tekort ad. € 1.768.775,-- bij het complex Wolput/Looiersteeg/Achterstraat 2e fase. De reden hiervoor is, dat van de reeds eerder verwachte tekorten bij de 1e fase van dit plan, ook door u besloten is een krediet ten laste van de algemene reserve te brengen. Het positieve resultaat van de afgewikkelde complexen ad. € 225.633,-- waarvoor nog geen besluitvorming had plaatsgevonden, wordt voorgesteld te storten in de algemene reserve grondexploitatie. Het overige deel van het resultaat van de jaarrekening ad. € 188.000 komt te gunste van de algemene reserve. Als gevolg van de voorgestelde onttrekkingen komt het saldo van de algemene reserve grondexploitatie onder het minimum niveau van € 2.000.000,--. Daarom wordt tevens voorgesteld tot een bedrag van € 1.213.187,-- een storting in de algemene reserve grondexploitatie te doen ten laste van de algemene reserve. Hierdoor is de algemene reserve grondexploitatie weer op het minimaal vereiste niveau. Recapitulerend leidt dit voorstel tot de volgende mutaties: Algemene reserve grondexploitatie: Storting afgewikkelde complexen: Onttrekking vorming voorziening verwachte tekorten Storting vanuit algemene reserve (aanvulling min. Niveau) Per saldo onttrekking algemene reserve grondexploitatie

€ 226.192,-€ 4.096.004,-€ 1.213.187,-€ 2.656.625,--

Algemene reserve Onttrekking vorming voorziening verwacht tekort Wolput etc. € 1.768.775,-Storting restant resultaat jaarrekening € 188.000,-Onttrekking i.v.m. aanvulling saldo algemene reserve grondexpl. € 1.213.187,-Per saldo onttrekking algemene reserve € 2.793.962,--

2/4

Raad Onderwerp:


Budget overheveling Uit de uitgebreide toelichting in het voorwoord van de jaarrekening blijkt, dat een aantal van de door u beschikbaar gestelde budgetten om incidentele activiteiten te ontplooien nog niet zijn besteed. Enerzijds doordat van een aantal activiteiten met een meerjarig karakter de uitvoering nog niet is afgerond en anderzijds omdat de activiteiten nog in een voorbereidende fase zitten en de uitvoering nog moet starten. Deze budgetten werden in 2008 gedeeltelijk afgedekt middels onttrekkingen aan hiervoor aangewezen reserves en deels kwamen de budgetten ten laste van de exploitatie. Dat deel van de niet bestede budgetten ad € 934.000,-- dat ten laste kwam van de exploitatie vormt een positieve component van het jaarrekening resultaat 2008. Om in het jaar 2009 de budgetten weer beschikbaar te hebben voor de afronding van de in 2008 voorziene/opgestarte projecten en activiteiten, wordt voorgesteld een budgetoverheveling te laten plaatsvinden vanuit het jaar 2008 naar 2009. Hiermee wordt voorkomen, dat de uit deze activiteiten voortvloeiende uitgaven als overschrijding op de budgetten van 2009 tot uitkomen. Voor een aantal (grotere) budgetten van in totaal € 6.676.114,-- zal de dekking zijn, de voor 2008 geraamde bijdrage uit reserves. Tot een bedrag van € 934.394,-- zal de dekking zijn, een onttrekking aan de vrije algemene reserve. Dit laatste omdat de niet bestede budgetten in 2008 in eerste instantie als voordelige component van het jaarrekening saldo naar de algemene reserve is gegaan. Voorgesteld wordt de in de jaarrekening (bladzijde 15) genoemde budgetten tot een totaal bedrag van € 7.610.508,-- over te hevelen naar 2009. Hiervan, conform de eerder genomen besluiten, € 6.676.114,-- ten laste te brengen van de hiervoor beschikbare reserves en voor een bedrag van € 934.394,-- in 2009 een onttrekking te doen aan de algemene reserve.

Advies: Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen

Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven

de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems

BIJLAGEN:

besluit

TER INZAGE:

De stukken liggen ter inzage in de leeskamer, locatie Vlijmen.

3/4

Raad Onderwerp:


BESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 23 juni 2009; gezien het voorstel van het college van 19 mei 2009, doc.nummer V200900546;

besluit:

1. het jaarverslag en de rekening 2008 vast te stellen. 2. Een bedrag van € 226.192,-- te storten in de algemene reserve grondexploitatie, zijnde het resultaat van de afgesloten grondexploitatie complexen Kees Klerxstraat, Grote Kerk te Vlijmen,Nieuw Hulten, Achterstraat en Vennepad te Drunen; 3. Een bedrag van € 4.096.004,-- te onttrekken aan de algemene reserve grondexploitatie, ter afdeling van de gevolgen voor de gevormde voorzieningen voor verwachte tekorten van diverse grondexploitatiecomplexen. 4. Een bedrag van € 1.213.187,-- te storten in de algemene reserve grondexploitatie, ten laste van de algemene reserve, zodat de minimale omvang van de algemene reserve grondexploitatie weer wordt bereikt. 5. Een bedrag van € 1.580.885,--, ten laste te brengen van de algemene reserve, ter afdekking van de gevolgen van de gevormde voorziening van het verwachte tekort van het complex Wolput/Looiersteeg/Achterstraat 2e fase van € 1.768.775,-- en een bedrag van € 188.000,-- zijnde een voordelige component van het jaarrekening resultaat. 6. De in de jaarrekening (bladzijde 15) genoemde budgetten tot een totaal bedrag van € 7.610.508,-- over te hevelen naar 2009. Hiervan, conform de eerder genomen besluiten, € 6.676.114,-- ten laste te brengen van de hiervoor beschikbare reserves en voor een bedrag van € 934.394,-- in 2009 een onttrekking te doen aan de algemene reserve.

de griffier,

de voorzitter,

drs. E.J.M. de Graaf

drs. H.P.T.M. Willems

4/4

JAARVERSLAG en JAARREKENING 2008

INHOUD

Deel I Algemeen

Pagina

1 Voorwoord

7

2 Leeswijzer

17

3 Resultaat

19

Deel II Jaarverslag 1 Programmaverantwoording

25

2 Paragrafen

61

Deel III Jaarrekening 1 Programmarekening en toelichting 2 Balans en toelichting

90 112

3 Bijlagen 1a Grondslagen b Tabel afschrijvingstermijnen c Staat van gewaarborgde geldleningen

123 128 132

2 Lopende investeringen/kredieten

134

3 Reserves en voorzieningen, aard, reden en verloop

137

4 Algemene dekkingsmiddelen

142

5 Post onvoorzien

145

6 Toelichting op de kostenplaatsen

147

7 Bijlage Single Information Single Audit

151

8 Matrix beleidsvelden en producten

162

Deel IV 1 Staat van baten en lasten

167

2 Toelichting

168

3

Deel I

1 Voorwoord 2 Leeswijzer 3 Resultaat

Algemeen

I.1 Voorwoord Met dit verslag legt het college van de gemeente Heusden verantwoording af aan de gemeenteraad over het bereiken van de doelstellingen en de wijze waarop dit is gebeurd. De verplicht voorgeschreven paragrafen zijn opgenomen. De programmarekening 2008 sluit qua uitvoering aan op de begroting 2008. Aan het jaarverslag en de jaarrekening 2008 is op uw verzoek het deel IV toegevoegd. Dit betreft een staat van baten en lasten verdeeld naar opbrengsten- en/of kostencategorieën met een beperkte toelichting (opsomming) van de afwijkingen. Voorts is bij deze jaarrekening uitgebreid aandacht besteed aan de risico-analyse en verslaglegging van de grondexploitaties. In dit kader is de paragraaf grondbeleid veranderd en is een separate uitgebreide toelichting gemaakt op de grondexploitaties. Deze ligt voor u ter inzage. Het jaar 2008 Op veel verschillende terreinen zijn in 2008 resultaten bereikt. In de programmaverantwoording is per beleidsveld aangegeven welke zaken in 2008 gerealiseerd zijn. Voor een volledig beeld wordt hiernaar verwezen. Op het gebied van de bedrijfsvoering is ook een aantal belangrijke resultaten behaald. Dit is terug te vinden in de paragraaf bedrijfsvoering. Resultaat Het nadelig resultaat van de begroting na wijziging bedroeg € 1.726.000.Het resultaat na winstbestemming van de jaarrekening 2008 bedraagt ca. € 5.451.000 nadelig. Alhoewel dit in eerste instantie niet zo lijkt, is het resultaat van de jaarrekening in vergelijking met het begrote resultaat helemaal niet slecht, integendeel. Het negatieve resultaat van de jaarrekening is namelijk ontstaan door incidenteel nadelig effecten. Als deze worden geëlimineerd, ontstaat zelfs een positief resultaat. Deze nadelige effecten zijn het gevolg van niet begrote stortingen in de voorziening, ter afdekking van verwachte tekorten bij grondexploitaties. De geactualiseerde doorberekening van de diverse grondbedrijfcomplexen heeft namelijk uitgewezen, dat voor een zestal complexen een verlies te voorzien is, dan wel dat de boekwaarde van de gronden hoger is dan de marktwaarde. Voor deze verliezen zijn voorzieningen gevormd die conform de voorschriften in mindering gebracht zijn op de boekwaarden van de betreffende grondcomplexen. Bij de actualisering van de grondexploitaties is overigens eveneens naar voren gekomen dat er ook sprake is van aanzienlijke winstpotenties bij de diverse complexen. De belangrijkste winstpotenties zijn: Venne West III ca. : € 5.000.000 Elshout IV € 768.000 ’t Hoog I € 6.000.000 Verder toont de eerste globale exploitatieverkenning van het plan De Grassen ook een aanzienlijke winstpotentie aan van ettelijke miljoenen. Een uitgebreidere toelichting hierop vindt u in de paragraaf grondbeleid en in de ter inzage liggende uitgebreide toelichting op de grondexploitaties.

Een vergelijking van het resultaat 2008 met het resultaat 2007 geeft het volgende overzicht.

Lasten Baten Resultaat na bestemming (- = nadeel) Verwerkte stortingen in reserves Verwerkte onttrekkingen uit reserves Saldo mutaties reserves Resultaat exclusief mutaties reserves Uitgaven grondexploitatie Inkomsten grondexploitatie Saldo grondexploitatie Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening (= geschoonde resultaat voordelig)

2007 werkelijk (* € 1.000) 87.585 92.883 5.298 2.908 -3.301

2008 werkelijk (* € 1.000) 101.643 96.192 -5.451 15.331 -15.154

-393 4.905 22.793 -24.518

177 -5.274 11.832 -4.709

-1.725 3.180

7.124 1.850

Vermogenspositie Reserves Het eigen vermogen, bestaande uit de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het nog te bestemmen nadelig resultaat van deze jaarrekening is gedaald van € 55,6 miljoen in 2007 tot € 50,6 miljoen in 2008. Een belangrijke oorzaak hiervan is het vormen van voorzieningen voor de grondexploitaties, die in mindering zijn gebracht op de boekwaarde van de gronden. De algemene reserve inclusief het nog te bestemmen resultaat, is in 2008 gedaald met ca € 10 miljoen tot € 17,6 miljoen. Dit wordt voor de helft veroorzaakt door de ten laste van de algemene reserve gevormde voorzieningen voor de grondexploitatie en voor de andere helft door de conform de begroting 2008 gevormde bestemmingsreserve kapitaallasten. De egalisatiereserve voor tarieven bedraagt eind 2008 € 12 miljoen en is € 0,7 miljoen hoger dan in 2007. De bestemmingsreserves zijn van € 17,9 miljoen in 2007 gestegen naar € 21 miljoen in 2008. De reeds genoemde nieuw gevormde bestemmingsreserve kapitaallasten is hier debet aan. De afname van het eigen vermogen baart ons geen zorgen omdat immers per balansdatum nu de risico’s en verwachte verliezen uit grondexploitatie zijn afgedekt en omdat, zoals reeds gemeld, er nog aanzienlijke winstpotenties in de grondexploitatie zitten. Voorzieningen De voorzieningen, welke voornamelijk bestaan uit voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s zijn ogenschijnlijk gedaald van € 2,7 miljoen in 2007 tot € 1 miljoen in 2008. In de stand per eind 2007 zijn echter nog begrepen de gelden derden (nog door ons te besteden subsidies) ad. € 1,8 miljoen die met ingang van 2008 op grond van de voorschriften als transistorische post verantwoord zijn. In feite is dus sprake van een administratieve overheveling.

Bestemming van het resultaat Voorgesteld wordt om het rekeningsaldo 2008 als volgt te bestemmen: 1. Een bedrag van € 226.192 te storten in de algemene reserve grondexploitatie, dit bedrag is de boekwaarde van de afgesloten complexen binnen de grondexploitatie en betreft de complexen Kees Klerxstraat en Grote Kerk te Vlijmen en Hieuw Hulten, Achterstraat en Vennepad te Drunen; 2. Een bedrag van € 4.096.004 te onttrekken aan de algemene reserve grondexploitatie, dit voor de afdekking van de vorming van verliesvoorzieningen voor diverse grondexploitatiecomplexen. Hierdoor komt de algemene reserve grondexploitatie beneden het in de nota Reserves en voorzieningen vastgestelde minimumbedrag van € 2.000.000; 3. Een bedrag van € 1.213.187 te storten in de algemene reserve grondexploitatie, zodat de minimale omvang van deze reserve weer wordt bereikt; 4. Het resterende deel, zijnde een bedrag van € 2.794.072, van het nadelige saldo, ten laste te brengen van de vrije algemene reserve.

De saldobestemming 2008 wordt onderstaand weergegeven in een tabel: Saldo jaarrekening 2008 (nadeel) Stortingen in de algemene reserve grondexploitatie inzake: - afgesloten complexen grondexploitatie

-5.451

-226 -226

Onttrekkingen uit de algemene reserve grondexploitatie inzake - vormen van verliesvoorzieningen grondexploitatie Op minimaal niveau brengen van de algemene reserve grondexploitatie Onttrekken uit de vrije algemene reserve Totale bestemming saldo 2008

0 4.096 0 4.096 -1.213 2.794 5.451

Stelselwijziging Besluit Begroten en Verantwoorden Met ingang van het jaar 2008 zijn gemeenten verplicht een stelselwijziging door te voeren inzake de balans. De stelselwijziging houdt in dat het niet meer is toegestaan om bepaalde vooruitontvangen en nog te ontvangen bedragen van Europese en Nederlandse overheidslichamen te verwerken in een voorziening. De specifieke regels zijn opgenomen in de artikelen 40a (lid a en b) en 49 (lid b) van het BBV. De wijziging in de regelgeving is aangekondigd eind 2006 en mocht al worden ingevoerd in de jaarrekening 2007 op de balans per 31 december 2007. Bij het opstellen van de jaarrekening 2007 van onze gemeente is er om praktische redenen niet voor gekozen om deze stelselwijziging te verwerken in de jaarrekening 2007. In de jaarrekening 2008 is de stelselwijziging verwerkt in de toelichting op de balans per 1 januari 2008.

Budgetoverhevelingen: Bij het opstellen van de begroting 2008 en ook middels de bijsturingen van de begroting 2008 door besluiten bij raadsvoorstellen en bestuursrapportages zijn budgetten beschikbaar gesteld om incidentele activiteiten te ontplooien. Een aantal budgetten is om uiteenlopende redenen niet (geheel) besteed, enerzijds omdat de uitvoering een meerjarig karakter kent en anderzijds omdat activiteiten nog niet hebben kunnen starten. Veelal wordt dit ook veroorzaakt omdat de budgetten vroegtijdig worden aangevraagd en de betreffende activiteiten een langere voorbereiding vergen alvorens tot uitvoering kan worden overgaan. Omdat deze budgetten over het algemeen een incidenteel karakter kennen, vervallen bij de afsluiting van de jaarrekening 2008 deze budgetten en is in het jaar 2009 geen budget meer aanwezig om tot uitvoering en afronding te komen. Om in het jaar 2009 de budgetten weer beschikbaar te hebben voor de afronding van de in 2008 voorziene/opgestarte projecten en activiteiten wordt daarom voorgesteld om een budgetoverheveling te laten plaatsvinden vanuit het jaar 2008 naar 2009. De dekking in deze gevallen zal voor een aantal (grotere) budgetten zijn de voor 2008 geraamde dekking uit reserves en voor een deel van de budgetten zal dit zijn een onttrekking aan de vrije algemene reserve. Voor de dekking vanuit de vrije algemene reserve wordt gekozen omdat het niet uitvoeren van de werkzaamheden in 2008 ervoor heeft gezorgd dat het saldo van de jaarrekening 2008 positief beïnvloed is. Hierdoor is ook de hoogte van de vrije algemene reserve positief beïnvloed omdat het saldo van de jaarrekening in eerste instantie naar de algemene reserve gaat. De budgetoverhevelingen hebben betrekking op: a. budgetten die worden afgedekt door hiertoe aangewezen reserves, dit zijn budgetoverhevelingen zonder effect op het exploitatieresultaat; b. budgetten voor activiteiten die in het afgelopen jaar niet tot uitvoering zijn gekomen om uiteenlopende redenen; deze niet bestede budgetten hebben een positieve invloed op het exploitatieresultaat gehad. Om te voorkomen dat genoemde budgetten in 2009 als ongedekte uitgaven tot uiting komen, wordt voorgesteld de betreffende budgetten via een afzonderlijk besluitpunt rondom de bestemming van het saldo van de jaarrekening 2008 voor uitvoering in 2009 beschikbaar te stellen. Er hoeft dan in 2009, in het kader van de begrotingsrechtmatigheid, geen apart raadsbesluit meer te worden genomen. De nu voorgestelde werkwijze betekent een breuk met de werkwijze welke is toegepast tot en met 2007. De voorheen gevolgde methodiek voor de budgetoverhevelingen hield in dat de over te hevelen budgetten op de functionele post werden afgeraamd en werden toegevoegd aan de reserve budgetoverheveling. In het daarop volgende jaar vond dan een omgekeerde begrotingswijziging plaats (verhoging van de functionele posten en onttrekking uit de reserve budgetoverheveling). Onderstaand worden de over te hevelen budgetten toegelicht.

Ad. A. Budgetten gedekt uit reserves Inhaalslag automatisering 2008 In 2008 is een krediet beschikbaar gesteld voor een inhaalslag automatisering. Dit krediet loopt door in 2009. De budgettaire ruimte voor de afschrijving die niet is benut in 2008 wordt overgeheveld naar het jaar 2009 voor een bedrag van € 125.000. De dekking van deze automatiseringsinhaalslag is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Wegen straten en pleinen Aanpassing diverse straten en wegen 2008. De stelpost voor aanpassing van straten en wegen is voor een bedrag van € 418.000 nog niet gerealiseerd. In 2008 een groot aantal projecten in voorbereiding is genomen die pas in 2009 tot uitvoering zullen komen. Voor de uitvoering wordt een budgetoverheveling voorgesteld. De dekking van deze onderhoudskosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Aanpassing diverse straten en wegen 2007, Reconstructie Honderdbunderweg, Reconstructie Irenestraat en omgeving, Reconstructie Eindstraat, Aanleg parallelstructuur fase 1c. Van de reeds beschikbaar gestelde kredieten voor de aanpassing van diverse straten en wegen en de parallelstructuur fase 1c, waarvoor een extra afschrijving ten laste van de hierna genoemde reserves is geraamd, is een bedrag van € 1.757.000 nog niet gerealiseerd. Voor dit bedrag dient een budgetoverheveling met als dekking de algemene reserve (€ 908.000) en de reserve parallelstructuur (€ 849.000) plaats te vinden. A59 en parallelstructuren 2008 In 2008 is een voorbereidingskrediet van € 585.000 beschikbaar gesteld voor het aanbrengen van geluidsschermen langs de A59. Omdat dit krediet naar verwachting geheel door een rijksbijdrage kan worden gedekt, behoeft de stelpost voor extra afschrijving ten laste van de algemene reserve in principe niet te worden aangewend. Voor de eventuele ongedekte kosten en ten behoeve van het vervolg van deze werkzaamheden wordt een budgetoverheveling met als dekking de algemene reserve voorgesteld. Herstructurering bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen 2007 en 2008 Van de voor bedrijfsverplaatsingen en herstructurering bedrijventerreinen in 2007 en 2008 beschikbaar gestelde gelden is een bedrag van € 1.436.000 nog niet besteed, omdat in deze jaren de planvorming inzake revitalisering en herstructurering bedrijventerreinen heeft plaats gevonden. Voor de uitvoering in 2009 en volgende jaren wordt een budgetoverheveling voorgesteld. De dekking van deze kosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Kunstgras VMHC De (financiële) afwikkeling van de kosten het kunstgrasveld vindt plaats in 2009, daarom wordt voorgesteld om het restant budget over te hevelen naar 2009. De dekking van deze kosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Bijdrage NDZW Met NDZW is een afspraak gemaakt met betrekking tot de verplaatsingskosten. Deze bijdrage is begin 2009 betaald, daarom wordt voorgesteld het budget over te hevelen naar 2009. De dekking van deze kosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve voor een bedrag van € 100.000 en de reserve onderhoud openbare gebouwen voor een bedrag van € 55.000. Voorbereidingskosten vervanging Passantensteiger De voorbereiding van de vervanging van de passantensteiger is in 2008 opgepakt en wordt in 2009 afgerond. Om deze reden wordt het resterende budget overgeheveld naar 2009. De dekking van deze voorbereidingskosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve

Revitalisering landelijk gebied 2007 en 2008 De stelposten 2007 en 2008 ad respectievelijk € 55.875 en € 60.000 voor de revitalisering van het landelijk gebied zijn niet gebruikt in 2008. Voorgesteld wordt deze budgetten over te hevelen naar 2009 De dekking van deze revitaliseringskosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Voorbereidingskosten uitvoering waterplan De voorbereiding van de uitvoering van het waterplan is vertraagd. Hierdoor is er in 2008 een bedrag van € 275.000 minder ten laste van de algemene reserve gebracht. Het restant van dit budget loopt door naar 2009. De dekking van deze voorbereidingskosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Wijkvisie Oudheusden 1e fase Van het investeringskrediet voor de uitvoering van de wijkvisie Oudheusden, 1e fase, is een bedrag van € 1.136.000 nog niet besteed. Het betreft het gedeelte van het krediet dat is bestemd voor de uitvoering van civieltechnische werkzaamheden zoals het bouwrijp maken. Omdat nog niet alle benodigde gronden in eigendom zijn, is de uitvoering van deze werkzaamheden nog niet gestart. Voor het niet bestede bedrag van deze investering dient een budgetoverheveling naar 2009 plaats te vinden. De dekking van de kosten van de wijkvisie Oud Heusden is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Aankoop grond aan de Dekkerseweg en nabij de Emmamolen De budgetten voor deze grondtransacties zijn in 2008 beschikbaar gesteld. De notariële overdrachten hebben nog niet plaatsgevonden in 2008. De overdracht zal naar verwachting worden afgerond in 2009. De dekking van deze aankoopkosten is een onttrekking uit de vrije algemene reserve. Realisering Giersbergen-de Margriet Het project Giersbergen-de Margriet is opgepakt maar de afronding van dit project kan nog niet plaatsvinden vanwege juridische belemmeringen. Vooralsnog wordt het restantbudget overgeheveld naar 2009. De dekking van deze kosten is een onttrekking uit de reserve toerisme voor een bedrag van € 63.856 en de reserve rood voor groen voor een bedrag van € 79.525

Ad. B: Overheveling reguliere budgetten Management development traject Voor opleidingskosten van het management is een incidenteel budget beschikbaar gesteld, het opleidingstraject is echter een nog doorlopend traject. Het budget dat in 2008 niet is besteed dient daarom te worden overgeheveld naar 2009. Quickscan inkoop In de begroting 2008 is een eenmalig bedrag van € 15.000 opgenomen voor een quickscan van inkoop. In 2008 is het niet mogelijk geweest om deze quickscan uit te voeren. Het budget wordt daarom overgeheveld naar 2009. Inhaalslag automatisering 2007 In 2007 is een krediet beschikbaar gesteld voor een inhaalslag automatisering. Dit krediet loopt door in 2009, de budgettaire ruimte voor de afschrijving die niet is benut in 2008 wordt overgeheveld naar het jaar 2009. Het betreft een een bedrag van € 182.292.

Lopende projecten Otjiwarongo In 2008 werd ten laste van het budget van € 43.000 voor het project Otjiwarongo een bedrag van € 11.000 verantwoord. Omdat nog verplichtingen lopende zijn dient voor het resterende bedrag van € 32.000 een budgetoverheveling plaats te vinden. Opstellen GVVP Het in 2008 nog niet bestede budget voor het opstellen van het nieuwe GVVP van € 19.000 dient te worden overgeheveld naar 2009, omdat het plan dan zal worden gestart. Innovatieve openbare verlichting Van het budget voor innovatieve verlichting van € 40.000 is in 2008 een bedrag van ruim € 26.000 besteed. Het resterende bedrag van € 13.600 dient te worden overgeheveld voor nog uit te voeren werkzaamheden in 2009. Voorbereiding kleedaccommodatie RKDVC De voorbereiding van de aanpassing van de kleedaccommodatie RKDVC is in 2008 gestart, het restant van het budget (een bedrag van € 22.168) is in 2009 nodig voor de afronding van de voorbereiding. Incidentele kosten vorming lokaal kunstencentrum Een deel van het beschikbaar gestelde budget voor de vorming van het lokaal kunstencentrum is in 2008 niet besteed. De activiteiten om te komen tot een goede start voor het lokaal kunstencentrum zullen in 2009 worden voortgezet. Een bedrag van € 96.000 dient te worden overgeheveld naar 2009. Continuering cultureel erfgoedproject Het budget ad € 13.000 voor continuering cultureel erfgoed is niet besteed in 2008 en dient te worden overgeheveld naar 2009. Uitvoering cultuurnota (incidenteel) Het budget voor de uitvoering van de Cultuurnota ad € 117.000 is in 2008 niet besteed. Voor het incidentele deel van het budget, zijnde € 80.000 wordt een budgetoverheveling voorgesteld. Gedenktekens 40 jaar Heusden In 2008 is besloten om een gedenkteken voor Gijsbrecht Voetius en een bronzen plaquette voor Jacob van Eyck te realiseren in de vesting. In 2008 zijn nog niet alle kosten verantwoord die betrekking hebben op de vervaardiging van deze gedenktekens, een deel van de kosten volgt in 2009. Het restant budget groot € 3.109 wordt daarom overgeheveld naar 2009. Onderzoekskosten kaderrichtlijn Water Het onderzoek in het kader van de kaderrichtlijn water is nog niet afgerond. Het in 2008 niet bestede bedrag van € 39.400 dient te worden overgeheveld naar 2009. Toeristische markt Voor het mede organiseren van een toeristische markt is in 2008 een eenmalig budget geraamd van € 3.000,--. Aangezien de markt in 2008 nog niet heeft plaatsgevonden, wordt het bedrag overgeheveld naar 2009. Onderzoek Voorste Venne Het onderzoek met betrekking tot het gebruik van de Voorste Venne is in 2008 opgestart en loopt door in 2009. Het restant budget ultimo 2008 ad € 8.160 dient daarom te worden overgeheveld naar 2009. Voorrang voor kinderen (armoedebestrijding)

Voor het in 2008 nog niet benutte budget inzake armoedebestrijding groot € 56.000 wordt, om dit te kunnen inzetten voor het integraal armoedebeleid,een budgetoverheveling naar 2009 voorgesteld. Uitkering motie Tang/Spekman Deze motie behelst een eindejaarsuitkering van € 50 voor de minima. Deze regeling wordt uitgevoerd door de ISD. De termijn voor het aanvragen van de uitkering is opgerekt. Daarom wordt voorgesteld om het deel van het budget dat in 2008 niet is besteed, groot € 59.000, over te hevelen naar 2009. Uitvoering duurzaamheidsagenda Het eenmalige budget van € 30.000 voor de uitvoering van de duurzaamheidsagenda is in 2008 niet besteed. Om in 2009 tot uitvoering te komen, is het noodzakelijk om het budget over te hevelen. Inventarisatie/analyse bestemmingsplan buitengebied, Stelpost actualisatie bestemmingsplannen De extra verhoging van het budget voor actualisatie van bestemmingsplannen is voor een bedrag van € 37.000 niet besteed. Ook is in 2008 een stelpost van € 150.000 voor de actualisatie van bestemmingsplannen, en dan met name het bestemmingsplan buitengebied, toegevoegd. Dit budget is eveneens nog niet besteed. Ten behoeve van de uitvoering van de (vervolg)werkzaamheden in 2009 en gezien het eenmalige karakter van deze extra budgetten is een budgetoverheveling naar 2009 noodzakelijk. Controle toeristenbelasting 2008 In 2008 zijn nog geen controleactiviteiten verricht voor de toeristenbelasting. Het eenmalige budget van € 10.000 dient daarom te worden overgeheveld naar 2009.

Omschrijving Inhaalslag automatisering 2008 Aanpassing diverse straten en wegen 2008 Aanpassing diverse straten en wegen 2007 Reconstructie Honderdbunderweg Reconstructie Irenestraat en omgeving Reconstructie burgemeesterswijk Vlijmen Reconstructie Eindstraat Aanleg parallelstructuur fase 1c A59 en parallelstructuren 2008 Herstructurering bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen 2007 Herstructurering bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen 2008 Kunstgras VMHC Bijdrage NDZW Bijdrage NDZW Voorbereidingskosten vervanging Passantensteiger Revitalisering landelijk gebied 2007 Revitalisering landelijk gebied 2008 Voorbereidingskosten uitvoering waterplan Wijkvisie Oudheusden 1e fase Aankoop grond aan de Dekkerseweg Aankoop grond nabij Emmamolen Nieuwkuijk Realisering Giersbergen-de Margriet Realisering Giersbergen-de Margriet Management development traject Quickscan inkoop Inhaalslag automatisering 2007 Lopende projecten Otjiwarongo Innovatieve openbare verlichting Opstellen GVVP voorbereiding kleedaccommodatie RKDVC Incidentele kosten vorming lokaal kunstencentrum Continuering cultureel erfgoedproject Uitvoering cultuurnota (incidenteel) Gedenktekens 40 jaar Heusden Onderzoekskosten kaderrichtlijn Water Toeristische markt Onderzoek Voorste Venne Voorrang voor kinderen Uitkering motie Tang/Spekman Uitvoering duurzaamheidsagenda Stelpost actualisatie bestemmingsplannen Inventarisatie/analyse bestemmingsplan buitengebied Controle toeristenbelasting 2008 Totaal

Benodigd budget 125.000 418.260 33.986 285.479 401.412 61.106 126.170 849.232 585.000 936.461 500.000 10.317 100.000 55.000 12.420 55.875 60.000 275.000 1.136.015 246.000 260.000 63.856 79.525 65.800 15.000 182.292 32.000 13.600 19.150 22.168 95.559 13.200 80.000 3.109 39.400 3.000 8.160 56.000 59.000 30.000 150.000 36.956 10.000 7.610.508

Beschikbare Ten laste dekking uit van reserves resultaat 125.000 418.260 33.986 285.479 401.412 61.106 126.170 849.232 585.000 936.461 500.000 10.317 100.000 55.000 12.420 55.875 60.000 275.000 1.136.015 246.000 260.000 63.856 79.525

6.676.114

65.800 15.000 182.292 32.000 13.600 19.150 22.168 95.559 13.200 80.000 3.109 39.400 3.000 8.160 56.000 59.000 30.000 150.000 36.956 10.000 934.394

Voorgesteld wordt om bovengenoemde budgetoverhevelingen tot een totaal bedrag van € 7.610.508 op te nemen in de begroting 2009 waarbij een bedrag van € 6.676.114 wordt afgedekt door eerdere besluiten m.b.t. onttrekkingen uit reserves en een bedrag van € 934.394 wordt gedekt door een onttrekking aan de vrije algemene reserve.

Procedure De definitieve vaststelling van de jaarrekening 2008 staat voor 23 juni 2009 op de agenda van uw raad. De procedure voor de behandeling van de onderhavige stukken zal nader met u worden afgestemd. Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven

de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems

I.2 Leeswijzer Door de nieuwe wetgeving van het dualisme is er een duidelijker onderscheid gemaakt tussen informatie aan de raad en het college. Bij de voorjaarsnota 2002 zijn voor het eerst 15 beleidsvelden geïntroduceerd. Alle actiepunten uit het raadsprogramma komen terug in één van deze beleidsvelden. Vanaf 2003 zijn deze beleidsvelden (programma’s) gebruikt voor de samenstelling van de programmabegroting en programmajaarrekening. De jaarrekeningstukken bestaan uit 2 boekwerken. Deze sluiten aan bij de voorschriften en bij het onderscheid in informatie bedoeld voor de raad en informatie bedoeld voor het college. Het eerste boek betreft de raadsinformatie en bestaat uit het jaarverslag en de jaarrekening en wordt gebaseerd op de beleidsvelden/ programma’s. Het tweede boek bevat de informatie voor het college en is gebaseerd op de producten. Dit is een gedetailleerd niveau onder de beleidsvelden. Daarnaast is een aantal bijlagen opgenomen.

Indeling Jaarstukken 2008 Boek 1 – Het jaarverslag en de jaarrekening, bestaat uit de volgende onderdelen. I – Algemeen -Voorwoord -Leeswijzer -Resultaat II – Het Jaarverslag - De programmaverantwoording In de 15 beleidsvelden (programma’s) vindt de kern van de verantwoording met betrekking tot de jaarrekening plaats. Namelijk de vergelijking tussen de voorgenomen beleidsvoornemens uit het raadsprogramma (vanuit de begroting 2008) en de realisatie. - De paragrafen In dit onderdeel zijn de voorgeschreven paragrafen opgenomen. Achtereenvolgens volgt informatie over de paragraaf lokale lasten, de paragraaf weerstandsvermogen, de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen, de financieringsparagraaf, de paragraaf bedrijfsvoering, de paragraaf verbonden partijen en de paragraaf grondbeleid. III – De jaarrekening - De programmarekening met toelichting Hier zijn de lasten, baten en saldi van de diverse beleidsvelden / programma’s bijeengebracht in één overzicht. In de toelichting worden de cijfermatige verschillen per beleidsveld geanalyseerd en wordt ingegaan op de algemene dekkingsmiddelen en de post onvoorzien.

- De balans met toelichting De balans is een belangrijk onderdeel van de jaarrekening. De balans geeft een overzicht van bezittingen, vreemd en eigen vermogen (activa en passiva) van de gemeente. De toelichting op de balans gaat nader in op de mutaties per onderdeel van de balans, die hebben plaatsgevonden tussen de begin- en eindbalans. - Bijlagen In dit onderdeel is informatie opgenomen met betrekking tot de grondslagen voor waardering en resultaatbepaling, de afschrijvingstermijnen, de lopende kredieten, de reserves en voorzieningen, de algemene dekkingsmiddelen, de post onvoorzien en een toelichting op de kostenplaatsen. IV – Staat van baten en lasten

Boek 2 – De productenrekening en de niet verplichte bijlagen worden niet vastgesteld door de raad, maar door het college. Dit boekwerk bevat in principe uitvoeringsinformatie. Derhalve zijn kengetallen en prestatie-gegevens níet opgenomen bij de beleidsvelden, maar zijn terug te vinden in het boekwerk productenrekening. Deze gegevens zijn per product opgenomen. Dit boekwerk kan dan ook door de raad gezien worden als een naslagwerk.

I.3 Resultaat Nadere beschouwing van het resultaat Hieronder wordt in het kort weergegeven hoe begrotingstechnisch het jaar 2008 is verlopen vanaf de primaire begroting. Voor een nadere specificatie van de wijzigingen in de loop van het jaar wordt verwezen naar het overzicht van de posten onvoorzien verderop in dit boekwerk. (bedragen x € 1.000,-)

Cijfermatig ziet dat er in de tijd als volgt uit: De programbegroting 2008 sloot met een saldo van Voor onvoorziene uitgaven is hierin begrepen: -structureel onvoorzien - incidenteel onvoorzien

1.089

nadeel

verwerking 2e bestuursrapportage 2007

388

voordeel

Verwerking 1e bestuursrapportage 2008

165

voordeel

Verwerking Jaarschijf 2008 uit de voorjaarsnota

581

nadeel

Verwerking 2e bestuursrapportage 2008

637

nadeel

28

voordeel

1.726

nadeel

200 30 230

Overige begrotingswijzigingen 2008 Saldo na begrotingswijzigingen

De jaarrekening 2008 sluit met een nadelig saldo van € 5.450.697 Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door gevormde voorzieningen ter afdekking van verwachte verliezen en ter afdekking van de overwaarde van gronden bij grondexploitaties. Dit wordt toegelicht in de paragraaf grondbeleid alsmede de uitgebreide separate toelichting op de grondexploitaties welke voor u ter inzage ligt. De verschillen worden verder nader verklaard in de analyse op hoofdlijnen en per beleidsveld/ programma in de jaarrekening. Veel van de per beleidsveld/ programma vermelde verschillen zijn te verklaren als onderlinge verschuivingen vanwege het tijdschrijven (zie de toelichting op de kostenplaatsen) en door verrekeningen met reserves via functie 980, beleidsveld 15. In de analyse op hoofdlijnen zijn dergelijke effecten gesaldeerd en/of niet meegenomen, omdat ze budgettair neutraal verlopen.

Effecten naar de toekomst In de eerste en tweede managementrapportage van het jaar 2008, alsmede bij de samenstelling van de begroting 2009 zijn eventuele structurele ontwikkelingen (zowel positief als negatief) verwerkt in de begroting 2009 en volgende jaren.

Deel II

Jaarverslag

1 Programmaverantwoording 2 Paragrafen

Deel II.1

Programmaverantwoording

1

Bestuur en communicatie

2

Burgerdiensten

3

Openbare orde en veiligheid

4

Verkeer en vervoer

5

Gebouwenbeheer en eigendommen

6

Economische zaken

7

Onderwijs

8

Cultuur en toerisme

9

Sport

10 Beheer groen en vesting Heusden 11 Werk en inkomen 12 Zorg en welzijn 13 Milieu en afval 14 Bouwen en wonen 15 Financiering en belastingen

Beleidsveld 1: Bestuur en Communicatie Beschrijving

Ontwikkelingen

Beleidsvoornemens/raadsprogramma

„Bestuur‟ betreft het functioneren van de bestuursorganen. Deze bestuursorganen krijgen ambtelijke ondersteuning, advies over algemeen bestuurlijke aangelegenheden en over juridische zaken. „Communicatie‟ met de inwoners, publieksgroepen, instellingen en bedrijven is een belangrijke taak van het bestuur. Zodoende behoren deze twee onderwerpen tot één beleidsveld. Burger Informatie Netwerk In 2008 is op initiatief van de politie het project Burger Informatie Netwerk (BIN) gestart. Doel is om de veiligheid in Oudheusden te verbeteren door samenwerking te bewerkstelligen tussen burgers en gemeente op basis van vertrouwen en gelijkwaardigheid. De officiële start zal begin 2009 plaatsvinden. Coalitieprogramma Wijkgericht werken/burgerparticipatie Wijkgericht werken krijgt meer en meer gestalte in het gemeentelijk handelen. Aan uitgevoerde activiteiten kunnen onder andere worden genoemd: door middel van de vaststelling door het college van de notitie „‟Hart voor Oudheusden‟‟ is op een integrale wijze de gewenste revitalisering van de kern Oudheusden in beeld gebracht; het college bracht een drukbezocht bezoek aan de kern Nieuwkuijk; inmiddels is op veel fronten invulling gegeven aan de door de inwoners geuite wensen; de Buitendienst is in april 2008 gestart met de wijken als uitgangspunt te nemen voor de (dagelijkse) beheerswerkzaamheden; de eerste bewonersenquête is gehouden. Een algemene visie voor wijkgericht werken is in voorbereiding en wordt in juni 2009 verwacht. Periodieke bewonersenquêtes In september 2008 is de eerste bewonersenquête gehouden onder ruim 5000 Heusdenaren. De respons was 52%. In deze enquête is gevraagd hoe inwoners het wonen en leven in de eigen omgeving ervaren. De resultaten van deze enquête vormen, samen met een verzameling van statistische gegevens uit bestaande registraties, de Wijkatlas. De Wijkatlas wordt begin 2009 opgeleverd en biedt dan inzicht in de huidige situatie en ontwikkelingen in de wijken van de gemeente Heusden op het gebied van bevolkingssamenstelling, wonen, werk en inkomen, vrije tijd en betrokkenheid, voorzieningen en gezondheid, leefbaarheid en veiligheid. Daarmee is de Wijkatlas een belangrijk nieuw instrument bij continue verbetering van de dienstverlening aan de klant en de implementatie van het wijkgericht werken.


Planning en control Het college streeft naar een verzwaring van (het instrument van) de Voorjaarsnota en naar grotere slagvaardigheid in aankopen. Hierover is met de auditcommissie een aantal malen gesproken. De Rekenkamercommissie bracht haar tweede onderzoeksrapport uit: onderwerp was de evaluatie van het jeugdbeleid Heusden. Transparantere financiën/besturingscyclus In het kader van de verbetering van planning en control en dan specifiek de verbetering van de kwaliteit van de begroting/jaarrekening is bij deze jaarrekening de nadruk gelegd op de gewijzigde presentatie van de resultatenrekening en de verslaglegging rondom de grondexploitaties. Met name de verslaglegging van de grondexploitaties, waarvoor een nieuwe uitgebreide rapportage is opgesteld, die als bijlage bij de jaarrekening ter inzage ligt, is in onze visie een goede stap voorwaarts. Bij toekomstige jaarrekeningen willen we de kwaliteitsverbetering op een ander aantal onderdelen gaan doorvoeren. Dualistisch bestuur Het traject tot verbetering van de informatievoorziening aan de raad is grotendeels gerealiseerd. De stukkenstroom is onder controle en het gebruik van het bewakingssysteem voor bestuurlijke informatie neemt toe. De griffie is qua formatie op sterkte gebracht. De vergaderstructuur is, op een enkele verbetering na, ongewijzigd gelaten.

Beleidsvoornemens / raadsprogramma

Deregulering In 2008 zijn op het gebied van deregulering forse stappen gezet. De raad is in december een stand-van-zakennotitie aangeboden. Een deel van de vergunningen is geschrapt en een aantal vergunningenstelsels is vereenvoudigd. Ook heeft de raad ingestemd met deregulering van de Algemene Plaatselijke Verordening. Dit levert veel winst op voor de burger: zo‟n 250 aanvragen minder en zo‟n 1000 weken minder wachttijd op jaarbasis. Otjiwarongo In 2003 is de samenwerking gestart met de stad Otjiwarongo in Namibië. De samenwerking staat in het teken van de strijd tegen HIV/AIDS, het ondersteunen van het Otjiwarongo Multi Purpose Help Centre (OMPHC) en het versterken van de gemeentelijke organisatie. Het OMPHC wordt daarin steeds meer spil in de sociale ondersteuning rondom HIV/AIDS. Dit wordt tot eind 2010 in projectvorm ondersteund door de VNG. In 2008 is de Stichting Vrienden van Otjiwarongo opgericht. Deze stichting gaat zich met name bezig houden met maatschappelijke verbreding, fondsenwerving en het betrekken van de gemeenschap van Heusden. Daarnaast gaat de stichting projecten van de gemeente overnemen die niet tot de corebusiness van de gemeente behoren. Daardoor kan de gemeente zich met name (blijven) richten op de ondersteuning en versterking van de gemeentelijke organisatie, inclusief het management van het Helpcentrum in Otjiwarongo. Positionering gemeente Heusden

Begin 2008 heeft het college een communicatiebeleidsplan vastgesteld. Hierin wordt aangegeven hoe de communicatie op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau geoptimaliseerd kan worden. Het plan gaat onder meer in op de interactieve communicatie met de inwoners en de profilering van de gemeente en haar bestuur. In 2008 is een begin gemaakt met de uitwerking van dit plan in deelplannen. Monitoren bestuurlijke afspraken In de loop van 2008 is de kwaliteit en de actualiteit van de informatie in het bewakingssysteem van bestuurlijke afspraken (BABS) geleidelijk verbeterd. De actualiteit van informatie over de actiepunten/toezeggingen is bijna 50% en is dus nog aan verbetering onderhevig. De actualiteit van informatie over beleidsvoornemens en projecten, moties en de vragen op grond van artikel 61 Reglement van Orde is nagenoeg 100%. HMW De Heusdense Manier van Werken (HMW) is al jaren een begrip in gemeenteland. Het uitgangspunt hierbij is "de burger centraal" door innovatief, integraal en flexibel te werken. Het concept is tegen het licht gehouden met de bedoeling het goede te behouden, en op onderdelen verbeterd op het gebied van kwaliteitszorg, bijdetijdse automatisering en kwaliteitszorg. Bij de verdere implementatie van de HMW speelt het beschikbaar en toegankelijk maken van informatie en de daarbij behorende automatisering een essentiële rol. Het jaar 2008 is benut om de richting te bepalen en plannen te maken. Voorbereidende werkzaamheden zijn gestart om te komen tot een goede ICT-infrastructuur. In 2009 en 2010 mondt dit uit in het neerzetten van een actuele en moderne digitale dienstverlening.

Beleidsvoornemens bestuurlijk afgerond

In 2008 niet gehaald Financiën ( x € 1.000)

Lasten Baten Saldo

Visie wijkgericht werken

Jaarrekening 2007 3.906 151 -3.755

Primaire begroting

Begroting incl. wijzigingen

2008 4.029 0 -4.029

2008 4.207 0 -4.207

Jaarrekening 2008 3.993 98 -3.896

Voor een analyse van de verschillen van alle beleidsvelden verwijzen wij u naar de toelichting op de programmarekening, onder deel III van dit boekwerk.

Beleidsveld 2: Burgerdiensten Beschrijving

De gemeente Heusden brengt de dienstverlening dichter bij de inwoners door op drie locaties diensten aan te bieden in de frontoffice. Voor de locaties Drunen en Vlijmen is dit het hele pakket aan gemeentelijke diensten. In de vesting Heusden gaat het om een beperkt pakket aan diensten, omdat daar géén backoffice capaciteit aanwezig is. In de backoffice van burgerdiensten gaat het om zaken zoals het uitvoeren van de gemeentelijke basisadministratie (G.B.A.), het beheren van de basisregistraties objecten, natuurlijke en niet natuurlijke personen, burgerlijke stand, naturalisaties, vreemdelingenloket, de organisatie van de verkiezingen voor bestuursorganen en de uitvoering van autonome taken (opstellen statistieken, verzorgen huisnummering en straatnaamgeving).

Ontwikkelingen

BurgerServiceNummer (BSN) In 2008 is het burgerservicenummer ingevoerd. Met dit nummer kunnen persoonsgebonden gegevens doelmatig en betrouwbaar uitgewisseld worden binnen de totale overheid en tussen overheid en burgers. Authentieke registraties In 2008 zijn voorbereidingen getroffen voor raadpleging van bestemmingsplannen via internet. De gemeente geeft hiermee voortvarend medewerking aan een initiatief van de centrale overheid om op termijn landelijk eenheid te krijgen in de verschillende registraties van inwoners en adressen.

Beleidsvoornemens / raadsprogramma

Coalitieprogramma Relatiebeheer Al enige tijd werkt de gemeente in de frontoffice met relatiebeheerders. Tot 2008 waren dat twee personen, één voor bedrijven en één voor sportverenigingen. Uit de reacties van gemeente en klanten blijkt dat dit een goede manier van werken is. Daarom is in 2008 deze groep uitgebreid met nog 2 relatiebeheerders voor recreatie en toerisme en voor wijkgericht werken. De functienaam is inmiddels gewijzigd in klantcoördinatoren. In de tweede helft van 2008 is een proef gestart om bestemmingsplaninformatie door de frontoffice te laten verstrekken. Dit is begin 2009 geformaliseerd. Locatie gemeentelijk servicepunt Voor het gemeentelijk servicepunt in Heusden is in 2008 onderzocht of de werkzaamheden konden worden overgedragen aan het Heusdens Buro voor Toerisme (HBT). In 2008 zijn de consequenties voor de aangeboden diensten in beeld gebracht en zijn de voorbereidende werkzaamheden uitgevoerd. Per 1 januari 2009 heeft het HBT de diensten, die conform wetgeving mogelijk zijn, overgenomen.

Beleidsvoornemens bestuurlijk afgerond In 2008 niet gehaald Financiën ( x € 1.000)

Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 1.856 983 -873

Primaire begroting


2008 1.879 677 -1.201

2008 1.993 907 -1.086

Jaarrekening 2008 2.004 865 -1.139

Beleidsveld 3: Openbare orde en Veiligheid Beschrijving

Openbare orde en veiligheid richt zich vooral op het tegengaan van criminaliteit, gevoelens van onveiligheid en overlast. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de gevaren van branden, ongevallen en rampen. De gemeente subsidieert het regionale Halt-project voor jeugdigen. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn veel bepalingen opgenomen ter bescherming van de openbare orde en veiligheid en ter voorkoming van overlast. Het college / burgemeester is verantwoordelijk voor de uitvoering van de APV en voor de vergunningverlening op basis van een aantal bijzondere wetten, zoals de Drank- en Horecawet.

Ontwikkelingen

Regionale brandweer Op 25 juni 2008 is door het algemeen bestuur van de Veiligheidsregio Brabant-Noord besloten om te starten met het project regionalisering brandweer, met als doel om te komen tot een volledig geregionaliseerde brandweerorganisatie.

BeleidsvoorneCoalitieprogramma mens/ raadsproDe beleidskaders van de notitie wijkgericht werken, waarnaar in beleidsveld 1 wordt gramma

verwezen, voorziet in de beoogde stimulering en facilitering van initiatieven van wijkbewoners. De betreffende notitie wordt in juni 2009 ter behandeling aangeboden aan de raad. De gewenste transparantie in de samenwerking met en tussen belangrijke maatschappelijke partners is voorzien in een uitwerkingsnotitie binnen de door de gemeenteraad vast te stellen beleidskaders. Overige beleidsvoornemens Beleidsplan brandweer Met behoud van de huidige personele capaciteit zijn diverse onderdelen uit het beleidsplan brandweer 2005 – 2009 uitgevoerd, zoals het vervangen van een tankautospuit (Drunen) en de aanschaf van een hulpverleningsvoertuig (HV-1 Vlijmen). Rampbestrijding Het college heeft het rampenplan 2008 vastgesteld. Alle regionale rampbestrijdingsteams, waarin alle 21 deelnemende gemeenten zijn vertegenwoordigd, zijn vanaf 2008 operationeel. Om expertise van de teams te vergroten zijn onder andere bezoeken gebracht aan relevante organisaties, en zijn evaluaties en incidenten besproken en geoefend. In 2008 zijn de gemeentelijke rampbestrijdingsprocessen verder doorontwikkeld en is voor ambtelijk medewerkers een opleidingstraject rampenbestrijding gestart onder leiding van het Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid. Dit traject loopt tot 2010.

Beleidsvoorne- Project “Veiligheidsbureau” mens/ raadsprogramma Veel taken die ondergebracht zouden worden bij het veiligheidsbureau zijn taken die

qua organisatorische inbedding samenhangen met keuzes die gemaakt worden in het kader van de regionalisering van de brandweer. De organisatorische gevolgen van de regionalisering van de brandweer worden in 2009 duidelijk. Parallel aan dit ontwikkeltraject wordt bestudeerd op welke wijze een veiligheidsbureau binnen de gemeentelijke organisatie kan worden ingebed. Nota Integrale Veiligheid In 2008 zijn voorbereidingen getroffen voor een Nota Integrale Veiligheid. Naar verwachting in het tweede kwartaal van 2009 ziet deze het licht en wordt deze aan de raad ter vaststelling aangeboden.


Handhaving De raad heeft in december 2008 het nieuwe beleidsplan integrale handhaving 2009 – 2012 vastgesteld. De raad heeft daarbij via een amendement besloten om aan het toezicht en de handhaving in de vesting Heusden een hoge prioriteit toe te kennen.

Aansluiting Veiligheidshuis Aansluiting bij het Veiligheidshuis vindt formeel binnenkort plaats. De gemeente neemt inmiddels al wel deel aan de meeste onderdelen. Genoemd kunnen onder andere worden huiselijk geweld, veelplegers en jeugd.


Beleidsplan handhaving 2009-2012 Rampenplan 2008

In 2008 niet gehaald

Financiën ( x € 1.000)

Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 2.538 42 -2.496

Primaire begroting


2008 2.880 12 -2.868

2008 2.761 20 -2.742

Jaarrekening 2008 2.926 23 -2.903

Beleidsveld 4: Verkeer en Vervoer Beschrijving

Ontwikkelingen

De gemeentelijke organisatie draagt zorg voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte (onder andere de wegen en pleinen) binnen de gemeente. De zorg voor de verkeersafwikkeling, de afwikkeling van het parkeren in het openbaar gebied, is ook een taak van de gemeentelijke organisatie. Hierbij staan ordelijkheid en veiligheid voorop. Er worden ook voorwaarden geschapen voor goed openbaar vervoer in de gemeente Heusden.

Uitvoering van verkeersen vervoerprojecten Sinds 2005 stelt de provincie (per regio) jaarlijks subsidie beschikbaar voor verkeersen vervoersprojecten, die aansluiten op de thema‟s van de regionale beleidsagenda. In 2008 heeft een definitieve toekenning van een provinciale bijdrage plaatsgevonden over de eerste fase van de Parallelstructuur en de wijziging van de aansluiting van de Wolput in Vlijmen en hebben voorlopige subsidietoekenningen plaatsgevonden over de vervolgfase van de Parallelstructuur tussen Drunen/ Nieuwkuijk, 60 km/uurmaatregelen aan de zuidwestzijde van de kern Drunen en 30 km/uur-maatregelen in Oudheusden, Venne-Oost in Drunen en aanpassingen van de bushalten op verschillende plaatsen in de gemeente. Ontwikkelingen hoofdwegennet In de periode 2006/2007 is de reconstructie van het viaduct A59 ter hoogte van de Wolput van belang geweest. De hierbij gerealiseerde rotonde heeft een grote impact op de verkeersafwikkeling op de A59 zelf en het verkeer van en naar Vlijmen/Nieuwkuijk. Een vervolg, onder andere uitgewerkt in de Corridorstudie, bestaat nu uit een herbezinning op het aantal af- en toeritten van de A59. In relatie hiermee wordt de hoofdwegenstructuur, zowel noord als zuid, in Heusden nog verder verbeterd en ontwikkeld. Belangrijk hierbij is het zoeken naar mogelijkheden die de ecologische verbindingszones versterken. In de komende jaren zullen met name de werkzaamheden op de A2 en de knooppunten van de A2 rond ‟s-Hertogenbosch een weerslag hebben op het regionale verkeersbeeld. Rijkswaterstaat zoekt met de wegbeheerders naar mogelijkheden om de toevoer van verkeer naar de knooppunten van de A2 enigszins terug te dringen, bijvoorbeeld in de vorm van extra inzet van openbaar vervoer of aanleg van tijdelijke carpoolterreinen. Hiertoe is een klein gedeelte van het parkeerterrein aan de noordzijde van de Spoorlaan ter hoogte van de Poort van Heusden verhuurd aan Wegwijs A2 voor een carpoolterrein.


Coalitieprogramma Geluidshinder A59 De uitkomsten van de Corridorstudie A59 zijn inmiddels bekend en verwoord in de nieuwe structuurvisie. In de gebiedsvisie is ook aandacht besteed aan de maatregelen

die qua geluidwering en luchtzuivering getroffen moeten worden. Rijkswaterstaat heeft in het kader van Innovatieve Projecten Geluid (IPG–gelden) subsidie toegezegd voor geluidwerende schermen. Omdat de personele capaciteit bij Rijkswaterstaat ontbreekt heeft de gemeente Heusden zelf de planvorming ter hand genomen. De provincie heeft aangegeven mogelijk subsidie te geven voor luchtzuiverende schermen. Nu worden plannen uitgewerkt waarin beide componenten aanwezig zijn, zodat mogelijk voor beide subsidie verkregen kan worden. De schermen moeten waar mogelijk voor 1 januari 2011 zijn gerealiseerd. De planontwikkeling is nu zover, dat de start van de plaatsing van de geluidsschermen staat gepland voor september 2009. Doortrekken parallelstructuur Na realisering van het eerste onderdeel, de rotonde en nieuwe aansluiting ter hoogte van Nieuwkuijk, is eind 2008 de doortrekking van de Parklaan tussen Drunen en Nieuwkuijk ter hoogte van de Poort van Heusden gerealiseerd. Tegelijkertijd is een rotonde ten behoeve van een nieuwe aansluiting A59 op de Spoorlaan gerealiseerd. Eind 2008 is de c.q. voorbereiding gestart van de 2e fase Project “Ei van Drunen”. Dit houdt in de aansluiting van de A59 via het Ei van Drunen op de Spoorlaan. Gelijktijdig kan dan de aansluiting Drunen/Elshout worden opgeheven en wordt de verkeersproblematiek Wolfshoek/Spoorlaan opgelost. De verdere realisatie van deze parallelstructuur, richting Vlijmen, loopt gelijk op met de realisatie/reconstructie van de andere aansluitingen op de A59 binnen de gemeente Heusden.


Actualisatie verkeersen vervoersbeleid (GVVP) Op initiatief van de gemeente Heusden is in 2008 de Corridorstudie A59 uitgevoerd en afgerond. Door de uitkomsten van deze gebiedsvisie, die tot stand is gekomen door de samenwerking van alle betrokken (overheids)instanties, is in de regio de verkeersstructuur op hoofdlijnen bepaald. De uitkomsten zijn neergelegd in de nieuwe structuurvisie. Nu kunnen de uitkomsten worden vertaald naar de verkeersstructuur in Heusden. In de vorm van een herijkt gemeentelijk verkeersen vervoersplan (GVVP) gebeurt dit naar verwachting in 2010. Kruising Dillenburgstraat/herinrichting Admiraalsweg Door een reconstructie is de Dillenburgstraat uitgevoerd als een 30 km/uur-verbinding. Met het oog op het intensieve fietsgebruik van de straat is aan de schoolzijde een vrijliggend fietspad gerealiseerd. De reconstructie van het noordelijke deel van de Admiraalsweg krijgt in 2009 zijn beslag. Kruising Parklaan/ Wolfshoek De tijdelijke verkeersmaatregelen op de kruising Parklaan/Wolfshoek, zoals deze begin 2007 zijn ingesteld, zullen worden gecontinueerd tot het moment dat een complete aansluiting ter hoogte van het zogenoemde Ei van Drunen is gerealiseerd. Na de realisatie van de toekomstige zuidelijke aansluiting op het Ei van Drunen zal de aansluiting Drunen/Elshout op de A59 worden opgeheven en kunnen de tijdelijke verkeersmaatregelen op de Parklaan/Wolfshoek komen te vervallen. Verkeerscirculatiestructuur centrum Drunen Een andere verkeerscirculatiestructuur in het centrum van Drunen biedt onder andere perspectief op een andere inrichting van parkeren op de deelring Joost van den

Vondellaan en Hugo de Grootstraat. In 2008 zijn twee verkeersonderzoeken en een parkeeronderzoek uitgevoerd. Bestuurlijke besluitvorming aan de hand van deze rapporten is basis voor de te nemen maatregelen in het centrum en op de toeleidende wegen.

Moties

Rioleringsprojecten Van Ruijsdaelstraat en Brakenstraat Binnen de wijk Braken Oost te Drunen zijn diverse delen van de wijk aangewezen voor reconstructie van de openbare ruimte. Fase 1, gedeelte Brakenstraat en omgeving, en fase 2, Dillenburgstraat, zijn al uitgevoerd. Gezamenlijk met bewoners en belanghebbenden is voor de Prinses Irenestraat, Prinses Margrietplein, Prins Bernardstraat, Koning Willem II-plein, Prinses Beatrixstraat en de Willem Alexanderstraat een nieuw inrichtingsplan voor de openbare ruimte opgesteld. Het plan is vastgesteld en een krediet beschikbaar gesteld. Uitvoering gebeurt najaar 2009. In de Brakenstraat wordt gemonitoord of er verbeteringen mogelijk zijn.

Moties

Naulandseweg In de Naulandseweg zijn begin 2008 onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. In 2009 wordt een start gemaakt met de voorbereiding van de reconstructie van de Naulandseweg. Renoveren Moerputten-Venkantbrug De raad heeft op 16 december 2008 besloten om medewerking te verlenen aan een volledige restauratie van de Venkantbrug. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de strekking van de motie.

Beleidsvoornemens bestuurlijk afgerond In 2008 niet gehaald


Lasten Baten Saldo

Herijking gemeentelijk verkeersen vervoersplan Verkeerscirculatiestructuur centrum Drunen

Jaarrekening 2007 4.635 211 -4.424

Primaire begroting


2008 5.513 181 -5.332

2008 8.327 180 -8.147

Jaarrekening 2008 9.324 4.773 -4.551

Beleidsveld 5: Gebouwenbeheer en eigendommen Beschrijving

Op het gebied van beheer en onderhoud van gemeentelijke panden en gronden/landerijen heeft de gemeente als taak de panden zo doelmatig mogelijk te beheren en de juridische en administratieve transacties af te wikkelen.

Ontwikkelingen Beleidsvoornemens/raadsprogramma

Coalitieprogramma Accommodatiebeleid In 2008 zijn de kaders voor het accommodatiebeleid vastgesteld en heeft een inventarisatie van de gemeentelijke accommodaties plaatsgevonden. Ten behoeve van het opstellen van een nota privatisering gemeentelijke eigendommen is een pilot opgestart met als onderwerp het beleidsveld sport. Overige beleidsvoornemens Voormalig streekarchief/Gouverneurshuis De gemeente ondersteunt het streven van Stichting het Gouverneurshuis om een geregistreerd museum te worden. Een plan is in de maak waarin diverse varianten geschetst worden om het Gouverneurshuis geschikt te maken om als museum te kunnen opereren. Een van de opties is het betrekken van het aanpalende streekarchief bij de plannen.

Moties

Inkomsten gemeentelijk eigendommen In een motie is gevraagd naar een onderzoek naar de mogelijkheden om meer inkomsten te verwerven uit de gemeentelijke eigendommen c.q. om bepaalde gebouwen kostendekkend te exploiteren. In aansluiting op de nota privatisering gemeentelijke eigendommen komt hier meer duidelijkheid over. Reservering bedrag voor sportvoorzieningen Besloten is om een bedrag van € 200.000 uit de algemene reserve te bestemmen voor aanpassing en/of uitbreiding van sportvoorzieningen. In augustus 2008 is besloten de helft van dit bedrag in te zetten ten behoeve van korfbalvereniging NDZW. Op dit moment staat nog een bedrag van € 100.000,- open.


Kadernota accommodatiebeleid


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 536 1.404 868

Primaire begroting


2008 598 1.448 850

2008 1.161 3.949 2.788

Jaarrekening 2008 604 3.760 3.156

Beleidsveld 6: Economische Zaken Beschrijving

De economische ontwikkeling wordt gestimuleerd door bedrijvigheid te bevorderen (creëren van een goed ondernemingsklimaat) en zodoende de werkgelegenheid positief te beïnvloeden. Binnen de gemeente Heusden wordt Economische Zaken vormgegeven door middel van accountmanagement en beleidsontwikkeling. Kerntaken zijn het stroomlijnen van de dienstverlening aan de bedrijven en de ontwikkeling van het sociaal-economisch beleid. Onder dit beleidsveld valt ook de organisatie van markten en kermissen.

Ontwikkelingen

Bedrijfslocaties In de gemeente bestaat anno 2008 nog steeds een mismatch tussen de vraag naar en het aanbod van bedrijfslocaties. Er bestaat veel behoefte aan kleine bedrijfslocaties van minder dan 2000 m2. Op bedrijvenpark Het Hoog zijn in 2008 kavels gecreëerd van circa 2.000 m2 om aan de vraag naar kleine kavels te kunnen voldoen. In regionaal verband (Waalboss) is in 2008 een onderzoek naar de kwalitatieve behoefte aan bedrijfslocaties in gang gezet. Om de komende jaren aan de de vraag uit de markt te voldoen: wat voor een type bedrijventerreinen dienen dan te worden ontwikkeld? Werkgelegenheid De gemeente Waalwijk is aangewezen als ambassadeur voor regionaal arbeidsmarktbeleid. De gemeente Heusden stuurt vanuit haar rol in de stuurgroep Arbeidsmarktbeleid aan, op een regionale aanpak, vervat in een actieplan dat in het voorjaar van 2009 zijn beslag moet krijgen. Ondertussen heeft Heusden in samenwerking met de ISD en het UWV werkbedrijf wel een arbeidsmakelaar gerealiseerd. Kermissen Begin 2008 heeft het college, op basis van de evaluatie van de organisatie van de kermissen in 2007, besloten de werkwijze van 2007 te continueren. Dit betekent dat de organisatie van de zeven kermissen in Heusden wordt uitbesteed; de gunning heeft voor de duur van drie jaar (2008-2010) plaatsgevonden. Markten De gemeente is in 2008 het gesprek aangegaan met de marktondernemers met als gezamenlijk doel om de weekmarkt te verzelfstandigen. Dit drukt de kosten van de organisatie van de markten en biedt meer mogelijkheden voor de ondernemers om de markt zelf vorm te geven.


Coalitieprogramma Sociaal-economisch plan In 2008 is het sociaal-economisch plan 2007-2011 verder uitgewerkt in actieplannen en acties. De volgende acties zijn uitgevoerd: Alternatieve vestigingslocaties voor bedrijven In 2008 is op basis van een inventarisatie de geschiktheid van diverse locaties beoordeeld om meer kleinschalige bedrijvigheid mogelijk te maken. Het college heeft prioriteiten vastgesteld voor de aanpak van 8 van deze locaties. Met de uitvoering ervan is een start gemaakt. Voor het bedrijfsverzamelgebouw aan de Middelweg te Nieuwkuijk is door de provincie een „verklaring van geen bezwaar‟ afgegeven en door de gemeente een bouwvergunning verleend. Voor het bedrijfsverzamelgebouw aan de Nassaudwarsstraat te Vlijmen geldt hetzelfde. Herstructurering bedrijventerreinen In 2008 zou de uitvoering van de herstructurering van bedrijventerreinen al worden gestart, dat is niet gelukt. Er is namelijk voor gekozen om de invoering van parkmanagement te koppelen aan de herstructurering. Dit vergt extra tijd en een zorgvuldige aanpak. Er is in 2008 extra tijd besteed aan de planvorming en het creëren van draagvlak voor en de concretisering van de verbeteringsplannen. In 2008 zijn op basis van onder andere enquêteresultaten de verbeteringsmogelijkheden voor de bedrijventerreinen Groenewoud, Nieuwkuijk en de Nassaulaan opgesteld. Voor elk van de 3 bedrijventerreinen is, na gesprekken met de gemeente, een initiatiefgroep van ondernemers opgestaan die zich wil inzetten voor parkmanagement en de vitalisering van het bedrijventerrein. Begin 2009 zal naar verwachting met de ondernemers een convenant kunnen worden gesloten over de uitvoering van verbeteringen en de invoering van parkmanagement. In de loop van 2009 wordt begonnen met de uitvoering van de herstructureringsplannen. Daarnaast zijn door de gemeente en de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) gesprekken gevoerd met SAPA (voormalige Alcoa) voor de aankoop van braakliggende bedrijfsgrond. Deze inspanning heeft een tweeledig doel: er wordt beoogd om de maak(metaal)industrie voor onze gemeente te behouden en beschikbare bedrijfsgrond zo intensief mogelijk te benutten. Deze gesprekken worden in 2009 voortgezet.

Arbeidsmarktbeleid In december 2007 heeft de raad de nota arbeidsmarktbeleid vastgesteld. De samenwerking op het terrein van regionaal arbeidsmarktbeleid is verder geïntensiveerd door het opstellen van een gezamenlijk jaarplan door de ketenpartners ISD, CWI en UWV en de gezamenlijke inzet van accountmanagers ten behoeve van werkzoekenden en bedrijfsleven. De integrale dienstverlening krijgt vorm onder de noemer “Werkplein Midden-Langstraat.” Beleidsvoor-

nemens bestuurlijk afgerond In 2008 niet gehaald


Lasten Baten Saldo

Uitvoeringsplan van herstructurering van bedrijventerreinen

Jaarrekening 2007 271 42 -229

Primaire begroting


2008 1.197 41 -1.156

2008 1.882 41 -1.842

Jaarrekening 2008 409 35 -374

Beleidsveld 7: Onderwijs Beschrijving

Uitvoering geven aan de Wet op het Primair Onderwijs en de Verordening Huisvesting Onderwijs, op het gebied van openbaar basisonderwijs, bijzonder basisonderwijs, bijzonder speciaal onderwijs en bijzonder voortgezet onderwijs. Daarnaast voert de gemeente het beleid uit met betrekking tot nieuwe ontwikkelingen op het gebied van primair en voortgezet onderwijs.

Ontwikkelingen

Leerplicht Om schooluitval van 16- tot 18-jarigen terug te dringen is in de Leerplichtwet in 2007 de zogenaamde kwalificatieplicht toegevoegd. De kwalificatieplicht verplicht alle jongeren die na de volledige leerplicht (tot 16 jaar) nog geen startkwalificatie hebben, een volledig programma van onderwijs te volgen totdat zij een startkwalificatie hebben gehaald. Parklaan Vlijmen Er is een convenant gesloten met OMO over de terugname van de locatie Parklaan Vlijmen en uitbreiding van de locatie d‟Oultremontcollege te Drunen


Coalitieprogramma Ontwikkeling visie op de Brede School In de Lokale Educatieve agenda, vastgesteld in juni 2008, zijn afspraken gemaakt over verdere visieontwikkeling over spilfuncties en Brede school. Gelet op de omvang van de huidige leegstand van schoollokalen is de realisering van een Brede school in de wijk Venne-West 3 inmiddels van de baan. De voorgestane ontwikkeling van een Brede school/MFA in de kern Oudheusden is een onderdeel van de meeromvattende revitalisering zoals die voor Oudheusden aan de orde is. Op korte termijn wordt een programma Oudheusden opgesteld waarbinnen de diverse gewenste functies/ontwikkelingen in de kern Oudheusden de status van afzonderlijk project krijgen. Met inachtneming van het elkaar versterkende karakter kunnen op basis van prioriteitenstelling de te onderscheiden projecten worden aangepakt. Schoolloopbaan Door registratie van kwalificatieplichtigen in 2008 is het beeld dat er nu is van deze groep nagenoeg compleet. In het schooljaar 2008-2009 worden de 18-jarigen actief benaderd door de gemeente met de vraag of zij een startkwalificatie hebben. De gemeente biedt degenen die deze niet hebben én geen werk hebben, trajectbegeleiding aan. Leerlingenvervoer Begin 2008 is de verordening Leerlingenvervoer in aangepaste vorm door de raad vastgesteld.


Lokale educatieve agenda 2007-2009 In juni 2008 heeft de gemeenteraad de Lokale Educatieve Agenda vastgesteld. Hierin zijn afspraken weergegeven tussen betrokken partijen (onderwijs, gemeente, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk) over een aantal items, zoals beleid ten aanzien van 0-6 jarigen, zorg, Brede School, veiligheid, integratie/segregatie en verloop van leerlingstromen. De uitvoering van deze afspraken vindt de komende jaren plaats. Overige beleidsvoornemens Integraal huisvestingsplan (IHP) In 2008 is duidelijkheid gekomen met betrekking tot de leerlingenprognoses. Hierbij is gebleken dat, met name in Drunen, sprake is van een terugloop van het aantal leerlingen. Bij het maken van het IHP wordt dit meegenomen.


Lokale educatieve agenda Herijking verordening leerlingenvervoer


Visie Brede school Integraal Huisvestingsplan (raadsbesluit 12 mei 2009)


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 4.844 2.778 -2.066

Primaire begroting


2008 5.259 855 -4.404

2008 4.831 955 -3.876

Jaarrekening 2008 4.621 929 -3.691

Beleidsveld 8: Cultuur en toerisme Beschrijving

De gemeente ontwikkelt in samenwerking met andere partijen het toeristisch-recreatief beleid voor inwoners en bezoekers van de gemeente Heusden en geeft hier mede uitvoering aan. Zij subsidieert daarnaast het lokale Heusdens Buro voor Toerisme. Hierbij wordt regionaal samengewerkt met zowel de regio ‟s Hertogenbosch als met de regio Midden-Brabant. De gemeente houdt de openbare bibliotheek in stand in de kernen Drunen, Vlijmen en Oudheusden en geeft uitvoering aan maatregelen gericht op het instandhouden van culturele activiteiten en voorzieningen.


Coalitieprogramma Recreatie en toerisme Op basis van het huidige beleidsplan recreatie en toerisme en het sociaal-economisch plan is een actieplan opgesteld dat in de eerste helft van 2009 aan het college ter besluitvorming wordt voorgelegd. Nota kampeerbeleid Door het vervallen van het vergunningenstelstel van de Wet op de openluchtrecreatie kwam de verantwoordelijkheid voor het opstellen van regels bij gemeenten te liggen. In Heusden is ervoor gekozen om hiervoor geen kampeerbeleid te ontwikkelen maar de kaders voor kamperen mee te nemen in het bestemmingsplan buitengebied. Nota cultuur De cultuurnota is in 2008 vastgesteld. In 2009 worden uitwerkingsplannen opgesteld. Instellen cultuurplatform In de cultuurnota is het instellen van een cultuurplatform opgenomen. Hier wordt in 2009 uitvoering aan gegeven. Muziek- en kunstonderwijs In het derde kwartaal van 2008 heeft de gemeenteraad definitief besloten te komen tot een lokaal kunstencentrum. Met ingang van 1 januari 2009 is het lokaal kunstencentrum operationeel.

Moties

Herinrichting Voorste Venne Er is een onderzoek gestart, dat gericht is op renovatie van De Voorste Venne. Nadat een eerder renovatiemodel financieel niet haalbaar was gebleken, is recent een alternatief renovatieontwikkelingsmodel gepresenteerd. Mediabeleid In december 2008 is de nota mediabeleid aangeboden aan de raad. Op een aantal onderdelen wordt de nota aangepast en in het tweede kwartaal 2009 opnieuw aan de raad aangeboden.

Herstructurering muziekonderwijs In september 2008 heeft de raad ingestemd met de definitieve totstandkoming van een lokaal kunstencentrum. Hiermee is tegemoet gekomen aan een motie die over dit onderwerp nog aanhangig was. Beleidsvoornemens bestuurlijk afgerond

Herstructurering Muziekonderwijs Cultuurnota


Nota mediabeleid


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 3.463 499 -2.964

Primaire begroting


2008 4.132 499 -3.633

2008 4.411 546 -3.864

Jaarrekening 2008 3.995 548 -3.447

Beleidsveld 9: Sport Beschrijving

Ontwikkelingen

Het ontwikkelen en uitvoeren van het sportbeleid voor de inwoners van de gemeente Heusden. De uitvoer van het sportbeleid komt in hoofdlijnen neer op: - het beheren dan wel exploiteren van de gemeentelijke sportaccommodaties; - het in stand houden van de gemeentelijke sportaccommodaties; - het subsidiëren van sportverenigingen en de sportraad; - het stimuleren van sport(beoefening) in de gemeente Heusden Door het uitbreiden van het aantal woningen in Oudheusden wordt het noodzakelijk de voetbalaccommodatie van S.V. Heusden te verplaatsen. Door de fusie van Herptse Boys en S.V. Heusden zijn de gesprekken voor een alternatieve locatie opgeschort tot het voorjaar van 2009. Eind 2008 is het convenant met de Sportraad opgezegd. Het college heeft hierop een aantal oud-bestuursleden gevraagd een advies uit te brengen om te komen tot een brede commissie sport.


Coalitieprogramma Privatisering accommodaties Onderzocht wordt of het privatiseren van accommodaties win-win-situaties oplevert voor de betrokken organisaties én het gemeentebestuur. Het onderzoek naar de uitwerking van de 50%-regeling maakt onderdeel uit van een groter onderzoek. Binnen dit grotere onderzoek zal uitdrukkelijk gekeken worden naar privatisering van gemeentelijke eigendommen. Sporthal Onder de Bogen De nieuwbouw van Onder de Bogen is als apart project binnen het programma Dillenburglocatie opgenomen. Er is een concept stedebouwkundige verkenning gemaakt. Het d‟Oultremontcollege is een belangrijke partner in de exploitatie van de hal. Samen met het d‟Oultremontcollege wordt een aantal uitgangspunten geformuleerd, waaronder de “sportcampus” als onderdeel van de Brede school. Het basisidee is om naast de grote sporthal van drie delen een turnzaal en een Dojo (judozaal) te vestigen. Daarnaast bestaat het plan om binnen de multifunctionele accommodatie een “jeugdruimte” onder te brengen. Sportcentrum Die Heygrave In 2008 is er een voorlopig ontwerp gepresenteerd voor uitbreiding van de sporthal met een sportzaal (waarin ruimte voor twee basketbalvelden), en renovatie en uitbreiding van de kleedruimtes. Voorzien is in de mogelijkheid van het opbouwen van twee etages indien voor de verhuur van die ruimtes langdurige contracten kunnen worden afgesloten. Sportnota In 2008 is de kadernota sport en bewegen door de gemeenteraad vastgesteld. Met de uitwerking van de kadernota is een begin gemaakt.

Moties

Sportvelden RKDVC en VV Haarsteeg De capaciteitsproblemen bij de velden van RKDVC en VV Haarsteeg zijn in 2007 opgelost door het aanleggen van een viertal kunstgrasvelden. De kleedaccommodatie van RKDVC wordt naar verwachting in de zomer van 2009 gesloopt en herbouwd. Uitbreiding van de kleedaccommodatie van VV Haarsteeg vindt op zijn vroegst in 2010 plaats.


Kadernota sport en bewegen


Onderzoek privatisering accommodaties


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 4.164 2.016 -2.148

Primaire begroting


2008 4.690 1.735 -2.955

2008 5.215 1.690 -3.525

Jaarrekening 2008 5.039 1.686 -3.353

Beleidsveld 10: Beheer groen en Vesting Heusden Beschrijving

Het beheer van het openbaar groen, bos, landschapselementen, bermen en de waterpartijen/vijvers binnen de gemeente Heusden, inclusief de vesting, wordt door de gemeentelijke organisatie verzorgd. Dit geschiedt middels het opstellen en actualiseren van beleidsplannen. Het beleid wordt geconcretiseerd in de vorm van beheerplannen.

Ontwikkelingen Beleidsvoornemens/raadsprogramma

Coalitieprogramma Openbare ruimte Vesting Heusden/herinrichting Vismarkt In het kader van het door de raad in 2007 vastgestelde uitvoeringsprogramma, is in 2008 het doel voor de herinrichting van de Vismarkt middels een collegebesluit vastgesteld. Het college heeft vijf inrichtingsscenario‟s vastgesteld, die onderwerp van bespreking zijn geweest met belanghebbenden. Het doel is om in 2009 in samenspraak met belanghebbenden te komen tot een definitief inrichtingsplan. Uitvoering van het plan is voorzien in de tweede helft van 2009, na het toeristenseizoen. Centrale ecologische verbindingszone De centrale Landschapsecologische zone is een zone waarin toerisme en natuurontwikkeling worden gecombineerd. Door de realisering van een langzaamverkeersas (noord - zuid) wordt de Vesting Heusden verbonden met de Loonse en Drunense Duinen (bijvoorbeeld door middel van fiets - en/of voetpaden). De ideevorming voor het gedeelte ten zuiden van de A59 is in 2008 tot stand gekomen in de gebiedsvisie van de “Poort van Heusden”. De regie hierop werd mogelijk door de aankoop van het voormalige “Land van Ooit”. Het gedeelte ten noorden van de A59 wordt in samenhang met de noordelijke parallelstructuur en de verbetering van de provinciale weg N267 bezien. De uiteindelijke verbinding van de zuidelijke en noordelijke langzaamverkeersroutes ter plaatse van de A59 wordt meegenomen in de fondsenwerving voor de gebiedsvisie “Corridorstudie A59”. Publiek-private initiatieven (verwerven 'betaalbaar groen') In 2008 is gestart met het stimuleringskader groen/blauwe diensten. Met dit stimuleringskader kunnen zogenaamde „groene‟ en „blauwe‟ ontwikkelingen gerealiseerd worden. Het stimuleringskader zal in het tweede kwartaal van 2009 door het college vastegesteld worden. De financiering komt uit de stelpost voor revitalisering landelijk gebied.




Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 3.440 247 -3.193

Primaire begroting


2008 3.623 122 -3.501

2008 4.042 122 -3.920

Jaarrekening 2008 3.549 270 -3.279

Beleidsveld 11: Werk en Inkomen Beschrijving

De gemeente heeft als taak om (bepaalde) doelgroepen te ondersteunen in het zoeken naar en vinden van passend werk. Een en ander is vastgelegd in de Wet werk en bijstand. Om deze taak goed uit te kunnen voeren is de gemeente ook actief om gezamenlijk met derden werkgevers te benaderen. Ter uitvoering van (rijks)wetten voert de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (ISD ML) een (re)integratiebeleid dat gericht is op het ondersteunen van: - personen die een gemeentelijke uitkering ontvangen; - personen met een uitkering op grond van de Algemene nabestaandenwet; - niet uitkeringsgerechtigden bij arbeidsinschakeling; indien noodzakelijk het bepalen en aanbieden van een voorziening, waaronder sociale activering, gericht op arbeidsinschakeling.


Coalitieprogramma Samenwerking Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) In 2008 heeft de ISD, in overleg met de drie gemeenteraden, een Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 opgesteld. De ISD heeft haar dienstverlening naar werkzoekenden en bedrijfsleven opnieuw vormgegeven middels het project “klantmanagement”. Met ketenpartners CWI en UWV heeft de ISD de samenwerking verder uitgebouwd: het Werkplein Midden-Langstraat is daarvan het resultaat. Intensivering op dit vlak heeft geleid tot het reduceren van het aantal mensen uit Heusden die onder de WWB vallen met 18%. Landelijk gezien staat Heusden daarmee op de 2e plaats voor middelgrote gemeenten. Met de gemeente Heusden werkt de ISD samen in het project “dienstencentra”. Daarmee wordt in de kernen Oudheusden en Vlijmen een tweetal activeringsprojecten uitgevoerd voor mensen zonder werk. Doel is mensen zonder werk te scholen en te activeren door middel van activiteiten, gericht op verbetering van de leefbaarheid in de kernen. Armoedebestrijding/ welzijnsfonds In 2008 is een enquête gehouden onder maatschappelijke instellingen en is een thema-avond armoedebeleid gehouden als voorbereiding op het vaststellen door de gemeenteraad van nieuwe beleidskaders voor het armoedebeleid. Hierin wordt aangegeven op welke wijze kwetsbare burgers worden ondersteund om te participeren in de samenleving. Het beleidskader, inclusief een herziening van het welzijnsfonds, wordt voorzien voor 2009. In 2008 is een eindejaarsuitkering van € 50 verstrekt aan minima. Middels de ISD is uitvoering gegeven aan het armoedebeleid op basis van bijzondere bijstand en de langdurigheidstoeslag. Met stichting Juvans en Stadsbank Midden-Nederland zijn in regionaal verband nieuwe uitvoeringsafspraken gemaakt over Schuldhulpverlening Nieuwe Stijl. In 2009 krijgt dit

zijn neerslag in een af te sluiten overeenkomst met partijen over de uitvoering van integrale schuldhulpverlening in de gemeente Heusden. Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en arbeidsmarkt Als gevolg van de stijging van het beroep dat wordt gedaan op de Wsw is de wachttijd voor een Wsw-plaats in 2008 verdubbeld. In antwoord op deze ontwikkeling is door WML in samenwerking met gemeenten, ISD en UWV een project „wachtlijst activering‟ gestart. Alle WWB-gerechtigden met een Wsw-indicatie worden daarmee tijdens de wachtlijstperiode ingezet op een tijdelijk gesubsidieerde leerwerkplaats als voortraject op definitieve plaatsing op een Wsw-plaats. In 2008 heeft de raad de verordening PGB-begeleid werken in de Wsw vastgesteld. De verordening ondersteunt de beweging van binnen naar buiten, dat wil zeggen van beschut werk binnen een SW-bedrijf naar regulier werk. Samenwerking WML De relatie met de WML wordt, mede in relatie tot de modernisering van de WSW, herijkt. Alhoewel hierover in 2008 diverse gesprekken zijn gevoerd, is vooralsnog de huidige relatie gehandhaafd. Cliëntenparticipatie In 2008 heeft de raad een verordening vastgesteld voor cliëntenparticipatie Wsw. De cliëntenraad Wwb is daartoe omgevormd tot een cliëntenraad met twee kamers: een kamer Wsw en een kamer WWB.


Verordening cliëntenparticipatie Wsw en Verordening PGB-begeleid werken


Nota Armoedebeleid, inclusief evaluatie welzijnsfonds Herijking samenwerking WML


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 8.478 6.140 -2.338

Primaire begroting


2008 8.626 6.156 -2.470

2008 13.801 11.181 -2.620

Jaarrekening 2008 13.436 11.253 -2.183

Beleidsveld 12: Zorg en Welzijn Beschrijving

De gemeente subsidieert de activiteiten van een regionale instelling voor algemeen maatschappelijk werk en het lokale ouderenbeleid. De gemeente draagt zorg voor recreatieve en sociaal-culturele activiteiten voor jeugd en jongeren, het sociaal cultureel werk en de instandhouding van wijkcentra. De taken op het terrein van gezondheidszorg zijn ondergebracht bij de Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD). Hiermee wordt voldaan aan de bepalingen die staan in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV). Het vormgeven van beleid van de gemeente voor de inwoners, die belemmeringen ondervinden bij het zich verplaatsen (verstrekken van hulpmiddelen), bij het vervoer (deeltaxi/eigen vervoer) en bij het wonen. Ter ondersteuning van inwoners met een minimum inkomen verstrekt de gemeente een bijdrage in de kosten van abonnementen op cultureel vlak zoals bibliotheek, verenigingen, e.d. (Welzijnsfonds). Verder zijn er de mogelijkheden van kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen, leges en verstrekkingen van bijzondere bijstand (ISD).

Ontwikkelingen

Wet maatschappelijke ondersteuning Met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is een deel van de rijkstaken in het kader van de Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz) onder gemeentelijke verantwoordelijkheid gebracht. Naar verwachting zullen nog meer huidige rijkstaken in de komende jaren onder gemeentelijke verantwoordelijkheid worden gebracht.


Coalitieprogramma Integraal jeugdbeleid Onderdelen van het integraal jeugdbeleid zijn meegenomen in de Lokale Educatieve Agenda, die in het tweede kwartaal van 2008 is vastgesteld. In het tweede kwartaal van 2008 is ook een stand-van-zaken-notitie aan de gemeenteraad aangeboden over het integraal jeugdbeleid. Maatschappelijke ondersteuning In 2008 zijn de volgende activiteiten op het gebied van maatschappelijke ondersteuning uitgevoerd: evaluatie eerste jaar Wmo: door de raad vastgesteld in september 2008; verordening Wmo-adviesraad: door het college vastgesteld in maart 2008; met de MEE-organisaties is een convenant gesloten ter ondersteuning van de dienstverlening in het verlengde van het loket maatschappelijke ondersteuning. In het kader van het lokaal gezondheidsbeleid is begin 2008 in samenwerking met het

basisonderwijs en de GGD gestart met het project „Gezondheid telt, ook op school‟. Doorontwikkeling loket maatschappelijke ondersteuning Aan de gewenste doorontwikkeling van het loket maatschappelijke ondersteuning is voor een deel invulling gegeven. Het gaat hierbij met name om een efficiencyslag ten aanzien van de interne werkprocessen en de intensivering van de huisbezoeken. In 2009 krijgt de doorontwikkeling een vervolg. Welzijnsorganisaties De relatie tussen de gemeente en enkele grote welzijnsorganisaties is herijkt. In 2008 is samen met enkele andere gemeenten gewerkt aan de totstandkoming van een nieuwe raamovereenkomst met de stichting Juvans. Met de stichting Sphinx wordt toegewerkt naar een fusie met de stichting Divers per 1 januari 2010. Inburgering Voor de opvang en begeleiding van vluchtelingen is (in verband met de invoering van de Wet inburgering) in 2007 een beleid vastgesteld. Dit beleid is in 2008 herijkt als gevolg van de invoering van het Deltaplan Inburgering. In 2008 is een inhaalslag gemaakt in de realisatie van het aantal inburgeringstrajecten. Overige beleidsvoornemens Integratiebeleid In november 2008 heeft een kaderstellende discussie met de raad over dit onderwerp plaatsgevonden. Deze discussie heeft nog niet geleid tot besluitvorming. Professionalisering ouderenwerk Sinds 2007 wordt de ontvlechting van het ouderenwerk gefaseerd aangepakt. Uiteindelijk moet deze ontvlechting ertoe leiden dat alle zorgen adviestaken worden neergelegd bij de stichting Modus en alle sociaal-culturele activiteiten bij het welzijnswerk. Tussen Sphinx en Modus heeft reeds uitruil van bepaalde activiteiten plaatsgevonden. Beleidsvoornemens bestuurlijk afgerond

Stand-van-zakennotitie jeugdbeleid Evaluatie Wmo; Verordening Wmo-adviesraad Convenant met ME-organisaties Herijking relatie gemeente – welzijnsorganisaties



Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 11.020 1.888 -9.132

Primaire begroting


2008 10.642 1.186 -9.456

2008 11.351 1.221 -10.131

Jaarrekening 2008 11.753 1.392 -10.361

Beleidsveld 13: Milieu en afval Beschrijving

Ontwikkelingen

Het beleid van de gemeente met betrekking tot milieu en afval is gericht op het stimuleren van bewustwording en gedragsverandering ten aanzien van natuur en milieu door voorlichting, normstelling en handhaving.

Chemievrije onkruidbestrijding Op grond van de Provinciale milieuverordening mag er in gebieden die een betekenis hebben voor waterwinning geen chemische onkruidbestrijding meer plaatsvinden. Dit betekent dat een groot gedeelte van Nieuwkuijk en een gedeelte van de wijk Vliedberg niet meer met chemische middelen onderhouden mag worden. Daarnaast mag in locaties die afgekoppeld zijn (= het regenwater niet wordt afgevoerd via de riolering) naar het oppervlaktewater ook geen gebruik gemaakt worden van chemische bestrijdingsmiddelen. De verwachting is dat vanuit het waterbeleid en waterregelgeving een steeds grotere druk komt om te stoppen met chemische onkruidbestrijding. Een algeheel verbod op het gebruik van Casoron in beplantingsvakken is op 1 oktober 2008 ingegaan. Gebiedsproces Kaderrichtlijn Water en waterplan Heusden Het gebiedsproces Kaderrichtlijn Water (KRW) is in 2008 gestart en loopt door tot in 2010. Hiertoe is een waterplan gemaakt dat in de raad van december 2008 is vastgesteld. In voorbereiding zijn 14 projecten waarvan onderzocht wordt hoe hoog de uitvoeringskosten zijn.


Coalitieprogramma Tariefsdifferentiatie (Diftar) Op 1 januari 2008 is diftar definitief ingevoerd. Voor gebruikers van minicontainers worden de kosten van de inzameling en verwerking doorberekend middels een vastrecht en een tarief per lediging van de container. Gebruikers van verzamelcontainers betalen een vast bedrag per jaar. In de aanslagoplegging wordt onderscheid gemaakt tussen één- en meerpersoonshuishoudens. Inwoners van Heusden-Vesting die gebruik maken van vuilniszakken betaalden in 2008 hetzelfde bedrag als gebruikers van verzamelcontainers. Voor dit bedrag konden zij gratis gele vuilniszakken afhalen bij het Bezoekerscentrum in Heusden. Vanaf 1 januari 2009 betalen zij een bedrag per vuilniszak. Een onderzoek naar ondergrondse containers in Heusden-Vesting zal in 2009 worden uitgevoerd.


Gifvrije onkruidbestrijding In 2006 en 2007 zijn goede ervaringen opgedaan met de chemievrije onkruidbestrijding op verhardingen door middel van de Wave-methode (selectief spuiten met heet water). Het betrof delen van de gemeente waar chemische bestrijding niet is toegestaan. Omdat het beleid gericht is op vermindering van het gebruik van chemische middelen is in 2008 25% van de verharding op deze wijze behandeld. In 2007 was dit 10%. In 2009 zal 50% chemievrij worden behandeld. De raad heeft eind vorig jaar besloten om vanaf 2010 de onkruidbestrijding op verhardingen volledig chemievrij te doen. Voor de onkruidbestrijding in het openbaar groen gebeurt dit al vanaf 2009.

Moties

Kosten van extra inzameling In 2008 is onderzocht wat de kosten zijn van het invoeren van extra inzamelronden voor GFT-afval in de (warme) zomermaanden. Aandachtspunten die hierbij eveneens zijn bekeken zijn het aanleggen van criteria, de invloed op benodigd(e) materieel en medewerkers en het milieurendement. Het college heeft naar aanleiding hiervan besloten om geen extra inzamelronden in te voeren.


Waterplan Heusden



Lasten Baten Saldo

Jaarrekening 2007 8.515 7.504 -1.011

Primaire begroting


2008 8.346 6.945 -1.401

2008 8.682 7.405 -1.276

Jaarrekening 2008 8.112 7.414 -698

Beleidsveld 14: Bouwen en Wonen Beschrijving

De gemeente zorgt voor een goed klimaat om te wonen, werken en recreëren door de ruimte te ordenen via beleidsvisies, bestemmingsplannen, uitvoeringsplannen en wijzigingsplannen. Zij staat een doelmatige voorziening in de plaatselijke behoefte aan woningen en bedrijfslocaties voor en wil de inwoners en bedrijven hierover informeren. Daarnaast vervult zij een toetsende rol met betrekking tot aspecten van planologische, esthetische, milieuhygiënische en bouwen woningtechnische aard. De gemeente Heusden voert een gemeentelijk grondbeleid, in zowel actieve als passieve vorm, waardoor de bouw van woningen en bedrijfsruimten tot stand kan komen.

Ontwikkelingen

Wet Ruimtelijke Ordening Sinds 1 juli 2008 is de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (nWro) van kracht. Dit leidt tot een andere werkwijze voor de bestemmingsplannen, maar ook voor de grondexploitatie. Ten aanzien van de grondexploitatie biedt de nieuwe wet ruimere mogelijkheden voor kostenverhaal bij particuliere initiatieven.


Coalitieprogramma Grondbeleid Vanwege de relatie met en de vaststelling van de Nota Volkshuisvesting 2030 in de raad van december 2008, is het niet gelukt om de heroriëntatie van het grondbeleid in 2008 af te ronden. Afronding van het grondbeleid is gepland voor mei 2009. Actualisatie bestemmingsplannen Inmiddels is de nieuwe Wro ingevoerd. De gemeente Heusden behoort tot de koplopers van de provincie Brabant bij het invoeren van een aangepast model bestemmingsregeling en de digitalisering van bestemmingsplannen. Dit heeft geresulteerd in het opstellen van een “Handboek bestemmingsplannen”. Bestemmingsplan Elshout is nog onder het regime van de oude Wro vastgesteld in 2008. Verder zijn de bestemmingsplannen Schoolstraat en Wolput vastgesteld in 2008, en is het bestemmingsplan Het Hoog ll en de tweede partiële herziening voor het Hoog l in 2008 goedgekeurd en in werking getreden. Voor bedrijventerrein Groenewoud is een ontwerpbestemmingsplan vastgesteld. Het is niet gelukt om de komplannen die in voorbereiding waren vast te stellen of als ontwerp in procedure te brengen in 2008. De reden daarvoor is dat van rijkswege een sterk afwijkende standaard voor bestemmingsplannen werd opgelegd. Deze maakte het noodzakelijk de lopende bestemmingsplannen (inclusief het als voorontwerp reeds in procedure gebrachte bestemmingsplan Drunen Noord) volgens de nieuwe standaard op te stellen.


Woningbouw De Nota Volkshuisvesting 2030 is in december 2008 door de raad vastgesteld. De uitvoering van deze nota wordt in het eerste kwartaal van 2009 ter hand genomen. De gemeenteraad heeft de StructuurvisiePlus teruggenomen. Op een aantal essentiële punten bestond er strijdigheid met de ambitie die de huidige coalitie voor de periode 2006-2010 heeft uitgezet. De StructuurvisiePlus wordt daarom bijgesteld. Een heldere vertaling en een goede verbeelding van de nieuwe structuurvisie nemen meer tijd in beslag dan vooraf werd ingeschat. Bovendien is er in het afgelopen jaar afstemming geweest met de provincie. De gemeentelijke en provinciale structuurvisie zijn hierdoor weer met elkaar in de pas gaan lopen. Door de noodzakelijke afstemming met de provincie zal de structuurvisie pas in de loop van 2009 ter vaststelling richting raad geleid worden. Duurzaam bouwen Om duurzaam bouwen goed in de gemeente Heusden te verankeren wordt de duurzaamheid op een gestructureerde manier in ruimtelijke ontwikkelingsprojecten verankerd. Geerpark wordt als startproject gebruikt. De gemeente, Woonveste en de provincie Noord-Brabant hebben in 2008 de intentieverklaring “proeftuin duurzame nieuwbouwwijk Geerpark” ondertekend. Daarmee verklaren de partijen naar elkaar dat ze de ambitie hebben om van Geerpark een van de meest duurzame nieuwbouwwijken te maken. In 2008 is de Duurzaamheidsagenda vastgesteld. Hierin zijn de kaders en prestaties vastgelegd voor onder andere nieuwbouw en verbouw van gemeentelijke en utiliteitsgebouwen en woningen. De uitwerking van deze kaders en prestaties vindt plaats in het uitvoeringsprogramma dat in 2009 wordt opgesteld. Vereenvoudiging welstandsbeleid Het welstandsbeleid is vereenvoudigd om burgers in hun bouwplannen meer vrijheid te geven in de manier van (ver)bouwen. Daartoe zijn de sneltoetscriteria herzien en waar mogelijk verruimd. Daarbij is omzichtig omgegaan met gebieden die door de kwaliteit van de gebouwde omgeving substantieel bijdragen aan de ruimtelijke identiteit van de gemeente.

Moties

Landschapsfonds Het Landschapsfonds betreft de rood-voor-groengelden die vrijkomen uit grondexploitaties. Er is voor gekozen om deze in te zetten bij het uitvoeringsprogramma buitengebied.


Nota volkshuisvesting 2030 Duurzaamheidsagenda Vaststelling bestemmingsplan Elshout Vaststelling bestemmingsplan Schoolstraat Vaststelling bestemmingsplan Wolput Goedkeuring bestemmingsplan ‟t Hoog II Goedkeuring 2e partiele herziening ‟t Hoog I Vereenvoudiging welstandsbeleid



Lasten Baten Saldo

Evaluatie grondbeleid Nieuwe Structuurvisie

Jaarrekening 2007 25.501 26.464 963

Primaire begroting


2008 2.731 8.279 5.548

2008 14.359 17.700 3.341

Jaarrekening 2008 15.445 6.579 -8.866

Beleidsveld 15: Financiering en belastingen Beschrijving

De gemeente beschikt over twee belangrijke inkomstenbronnen. De belangrijkste inkomstenbron van de gemeente is de uitkering uit het gemeentefonds. Naast de algemene uitkering heft de gemeente belastingen en rechten. De rechten zijn onder de betreffende beleidsvelden/ programma‟s opgenomen. De inkomsten uit eigen belastingen bedragen ongeveer 14% van de totale inkomsten van de gemeente. De gemeentelijke belastingen worden geheven op basis van door de raad vastgestelde verordeningen.


Overige beleidsvoornemens Invoering toeristenbelasting Met ingang van 2008 is de toeristenbelasting en de woonforensenbelasting ingevoerd. Inzet van reserves voor het afschrijven van investeringen In navolging van hetgeen bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2007 is aangegeven, zijn van een aantal investeringen met economisch nut, maar met een maatschappelijk belang de afschrijvingslasten ten laste van een nieuw gevormde reserve kapitaallasten gebracht. Het gevolg hiervan is, dat de hiervoor ingerekende stelpost ad. € 250.000 aan structurele middelen gerealiseerd is. Hiertoe heeft conform hetgeen in de begroting was opgenomen een overboeking ad. € 5.000.000,-- ten laste van de algemene reserve naar de nieuwe reserve kapitaallasten plaatsgevonden. Verhoging OZB Op basis van de vastgestelde tarieven 2008 zijn de OZB-aanslagen in maart 2008 verstuurd en is de beoogde meeropbrengst van 6% (3% opbrengststijging + 3% inflatiecorrectie) gerealiseerd.

Moties

Hondenbelasting De tarieven van de hondenbelasting zijn in de begrotingsraad 2008 vastgesteld. Hierbij is als uitgangspunt gehanteerd om de tariefhoogte te bevriezen op het niveau van het jaar 2006 zolang de opbrengst hondenbelasting groter is dan de kosten van uitvoering van het hondenbeleid. Gezien de verhouding tussen de kosten van uitvoering van het hondenbeleid en de opbrengst hondenbelasting is het bestaande tarief dan ook gehandhaafd.


Invoering toeristen belasting en woonforensenbelasting


Lasten Baten Saldo

Jaarrekening

Primaire begroting


Jaarrekening

2007

2008

2008

2008

4.418 42.514 38.096

17.176 52.037 34.861

25.386 65.211 39.825

16.432 56.566 40.134

Deel II.2

Paragrafen

1

Lokale lasten

2

Weerstandsvermogen

3

Onderhoud kapitaalgoederen

4

Financiering

5

Bedrijfsvoering

6

Verbonden partijen

7

Grondbeleid

II.2.1 Paragraaf : Lokale lasten Artikel 10 De paragraaf lokale lasten heeft betrekking op de belastingen en op de heffingen in 2008 en bevat de uitvoering van de beleidsvoornemens ten aanzien van de lokale lasten en een overzicht op hoofdlijnen van de diverse belastingen en heffingen. De belastingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van gemeenten. De lokale lasten zijn een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. Een overzicht van de lokale lasten en daarmee meer inzicht is daarom van belang voor de raad. Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid maakt het beeld van de lokale lasten compleet.

Algemeen Belasting betalen vindt niemand leuk. De “pijn” kan verzacht worden door duidelijk te maken waar de burgers en de bedrijven belastingen voor betalen. Dit houdt dus in principe in, dat tegenover de belastingverhogingen aanwijsbare uitgaven dienen te staan. De belastingverhogingen in onze gemeente zijn de afgelopen jaren dan ook meestal verhoogd met het inflatiepercentage. Ondanks alle pogingen om de uitgaven te drukken en zo efficiënt mogelijk met de middelen om te gaan, ontkomt ook onze organisatie niet aan loon- en prijsstijgingen. Voor wat betreft de dienstverleningen zoals het ophalen en afvoeren van afvalstoffen, het onderhoud van riolen en het afvoeren van rioolwater, de leges, rechten en de marktgelden is de afspraak gemaakt met de raad, dat zoveel mogelijk kostendekkende tarieven zullen worden toegepast. Het uitgangspunt “de vervuiler betaalt” is algemeen aanvaard. Indien met een lagere kostendekking genoegen wordt genomen houdt dit in, dat er een negatief saldo in de begroting ontstaat, dat door beperking van de uitgaven of door een extra verhoging van de tarieven van de onroerende zaakbelastingen opgevangen dient te worden.

Tarievenbeleid 2008 De belastingen die tot woonlasten leiden, zijn in de gemeente Heusden de onroerendezaakbelastingen voor de eigenaar, en de afvalstoffenheffing en het rioolrecht voor de gebruiker. Bij de exploitatie over het jaar 2008 is voor wat betreft de belastingen en heffingen uitgegaan van de door de gemeenteraad vastgestelde tarieven voor het jaar 2008. In het kader van de tarifering van de onroerende zaakbelastingen is de gemeenteraad voor het jaar 2008 ten opzichte van het jaar 2007 uitgegaan van een meeropbrengst aan ozb van 6%. Dit betekent doorberekening van het te verwachten inflatiepercentage van 1%, alsmede een beleidsmatige verhoging met 5% ter dekking van de kosten van ingezet beleid. De basis voor de berekening van de ozb is de waarde die voor een onroerende zaak is vastgesteld. Bij de rechten zoals afvalstoffenheffing en rioolrecht streeft de gemeente naar een kostendekkend niveau. De tarieven voor de afvalstoffenheffing werden vastgesteld op basis van de in 2007 voorlopig vastgestelde tarieven in verband met de invoering van Diftar, waarbij

uitgegaan werd van een minieme beschikking over de egalisatiereserve om volledige kostendekking te bereiken. De tarieven voor het rioolrecht werden voor 2008 verhoogd met 1% ter dekking van de gestegen kosten, waarbij uitgegaan werd van een beschikking van € 113.000 over de egalisatiereserve om volledige kostendekking te bereiken. Gemeentelijke belastingen en rechten Onderstaand treft u de belastingen en rechten aan, die door de gemeente Heusden geheven zijn in 2008, met daarbij vermeld de gerealiseerde inkomsten en uitgaven in 2008. Publiekrechtelijke heffingen: - Onroerende-zaakbelastingen: De opbrengsten hebben € 4.228.305,- bedragen, geraamd was een opbrengst van € 4.230.758,-.; - Afvalstoffenheffing: De kosten van vuilophalen en-verwerken bedroegen in 2008 € 3.926.121,-, de opbrengsten op basis van de tarieven 2008 bedroegen € 4.600.357,- geraamd werd € 4.555.018,- ; - Rioolrechten: De kosten van de riolering bedragen € 2.503.821,-; de opbrengsten op basis van de tarieven 2008 bedragen € 2.410.047,-, raming € 2.276.086,-. De beschikking over de egalisatiereserve bedroeg derhalve € 94.000,-; - Begrafenisrechten: de tarieven werden voor het jaar 2008 met 1% inflatiecorrectie verhoogd. Voor het jaar 2008 is een opbrengst gerealiseerd van € 200.754,-, raming € 223.000,-. - Parkeerbelasting: De opbrengst parkeerbelasting en parkeerboetes bedroeg € 101.935,- terwijl de opbrengst geraamd werd op € 104.025,-. - Hondenbelasting: In 2008 is een opbrengst hondenbelasting gerealiseerd van € 244.236,-, raming € 247.500,-. - Toeristenbelasting: Met ingang van 2008 is een toeristenbelasting ingevoerd. De belastingaanslagen dienen nog te worden opgelegd. De opbrengst is op basis van de raming (€ 35.000,-) als een nog te ontvangen bedrag in de jaarrekening verantwoord. - Leges; De tarieven 2008 zijn met het inflatiepercentage ad 1% verhoogd. - Marktgelden en standplaatsen: De uitgaven voor 2008 bedroegen € 26.840,-; de inkomsten op basis van de tarieven 2008 (inclusief 1% verhoging) bedroegen voor marktgelden € 19.119,- en voor standplaatsen € 15.942,-. - Rechten brandweer: Deze rechten worden geheven voor het verwijderen van een oliespoor door de brandweer. Heffing is slechts mogelijk, indien de veroorzaker van grove nalatigheid beschuldigd kan worden. De betreffende opbrengst is dus geheel afhankelijk van het aantal malen dat door de brandweer een dergelijke dienst wordt verricht. In verband hiermee zijn geen opbrengsten gerealiseerd. Uitvoering kwijtscheldingsbeleid. De gemeente is op grond van de Gemeentewet bevoegd om kwijtschelding van gemeentelijke heffingen te verlenen. Kwijtschelding kan in onze gemeente worden aangevraagd door particuliere belastingplichtigen voor de afvalstoffenheffing en het rioolrecht voor 75% en de belasting voor de eerste hond voor maximaal 50%. Van de geboden mogelijkheden is door ongeveer 400 belastingplichtigen gebruik gemaakt. De uitgaven 2008 voor verleende kwijtschelding bedroegen € 77.782,-, raming € 115.000,-.

II.2.2 Paragraaf : Weerstandsvermogen 1. Weerstandscapaciteit Middels de nota Reserves en voorzieningen heeft uw raad een beleidslijn omtrent de incidentele en structurele weerstandscapaciteit vastgesteld. Onderstaand wordt ingegaan op deze beleidslijn in relatie tot de jaarrekening 2008. 1.1 Incidentele weerstandscapaciteit In de nota Reserves en voorzieningen is een deel van de algemene reserve ter grootte van € 10 miljoen aangewezen voor de opvang van incidentele risico‟s. Dit deel fungeert daardoor als algemene risicoreserve. Daarnaast is nog een deel van de algemene reserve tot een bedrag van € 500.000,- aangewezen als buffer in relatie tot de gedeeltelijke inzet in de begroting van de behoedzaamheidsreserve uit de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De stand van de algemene reserve is per 31 december 2008 € 18.204.000,--. Specifiek voor de risico‟s uit de grondexploitatie is een algemene reserve bouwgrondexploitatie gevormd, waarvan de minimale en de maximale hoogte zijn vastgesteld op respectievelijk € 2 miljoen en € 4 miljoen. Per 31 december 2008 beloopt deze reserve € 3.970.000,--. Tenslotte behoort tot de incidentele weerstandscapaciteit de in de begroting 2008 geraamde post voor incidentele onvoorziene uitgaven. Deze bedraagt € 200.000,--. 1.2 Structurele weerstandscapaciteit De structurele weerstandscapaciteit wordt gevormd door het totaal van de onbenutte belastingcapaciteit en van de in de begroting geraamde post voor structurele onvoorziene uitgaven. Omdat voor dienstverleningen het uitgangspunt van kostendekkende heffingen geldt, zit de onbenutte belastingcapaciteit vooral in de onroerende zaakbelasting. In de nota Reserves en voorzieningen werd de structurele weerstandscapaciteit becijferd op € 3,4 miljoen. De verlaging van de capaciteit wordt met name veroorzaakt door de afschaffing van het gebruikersdeel van de ozb. Wij achten de beschikbare structurele weerstandscapaciteit ruim voldoende in relatie tot de risico‟s.

2. Risico’s De risico‟s die relevant zijn voor de weerstandscapaciteit zijn de risico‟s die niet anderszins zijn ondervangen. Reguliere risico‟s (risico‟s die zich regelmatig voordoen en die veelal vrij goed meetbaar zijn) maken geen deel uit van de risico‟s in de paragraaf weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen immers verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Onderstaand zijn de risico‟s die wij in dit kader relevant achten opgesomd. Wij hebben daarbij een onderscheid gemaakt tussen de risico‟s die gerelateerd zijn aan de incidentele weerstandscapaciteit en de risico‟s die zijn gerelateerd aan de structurele weerstandscapaciteit. 2.1 Risico’s gerelateerd aan de incidentele weerstandscapaciteit 2.1.1 Grondexploitatie De gemeente tracht door strategische aankopen van grond in de toekomstige bouwlocaties een goede grondpositie te verwerven, waardoor optimale sturing en beheersing van de toekomstige ontwikkelingen mogelijk is. De keerzijde van deze positie is, dat in een vroegtijdig stadium investeringen worden gedaan, die door de rentebijschrijving verder oplopen, waardoor op den duur de boekwaarde hoger kan worden dan de economische waarde. De risico‟s in deze dienen te worden bezien tegen de achtergrond van de bouwprognoses op middellange en lange termijn. Voor deze risico‟s is een afzonderlijke reserve (algemene reserve bouwgrondexploitatie) gevormd. In de paragraaf Grondbeleid zijn de risico`s met betrekking tot de grondexploitatie verder uitgewerkt. 2.1.2 Toerekening exploitatiekosten aan investeringen/Grondbedrijf In de begroting worden apparaatskosten toegerekend aan investeringen en aan de grondexploitatie. Deze berekening is gebaseerd op de in de beleidsplanning voorgenomen activiteiten. Bij een substantiële afname van de activiteiten voor investeringen en grondexploitatie kunnen minder apparaatskosten aan die activiteiten worden toegerekend. Dit kan tijdelijk tot een hogere toerekening aan de jaarlijkse exploitatie leiden. Dit is het geval wanneer de vermindering van de personele capaciteit die door de afname van de activiteiten mogelijk is, niet onmiddellijk kan worden gerealiseerd. Er is dan dus sprake van tijdelijke frictiekosten. 2.1.3 Gemeente-eigendommen De gemeente beheert een aantal gebouwen en openbare voorzieningen (wegen, rioleringen etc.). Het onderhoud en beheer hiervan geschiedt op basis van beheerplannen. Voor de kosten van de uitvoering van de beheerplannen zijn reserves gevormd. Er bestaat altijd het risico van het ontstaan van calamiteiten die kosten met zich meebrengen die niet uit de bestemmingsreserves kunnen worden bestreden. 2.1.4 Uitvoering werken Inherent aan het uitvoeren van publieke taken is dat er risico‟s zijn bij die uitvoering. Hieruit kunnen –ook door een toenemend claimbewustzijn bij burgers- claims en rechtsgedingen voortvloeien, waarvan de eventuele financiële consequenties niet altijd door een verzekering (kunnen) worden gedekt.

2.1.5 Bodemvervuilingen Voor de thans bekende saneringsgevallen inzake bodemvervuiling is het treffen van een voorziening niet noodzakelijk omdat niet bekend is of en zo ja met welke vervolgkosten nog rekening zou moeten worden gehouden. Er zit overigens altijd een onzekerheid in de inschatting van de omvang van de vervuiling. Daarnaast blijkt soms dat saneringen nodig zijn op niet-geprogrammeerde plaatsen. 2.1.6 Planschadevergoedingen Op 1 juli 2005 is een wetswijziging inzake planschadevergoedingen in werking getreden. Deze wijziging behelst onder andere dat de gemeente de bevoegdheid heeft gekregen tot het sluiten van planschadevergoedingsovereenkomsten. Ook geldt voortaan een verjaringstermijn van 5 jaar voor het indienen van planschadeclaims en moet bij het indienen van een verzoek tot planschade een bedrag van € 300,- (dat wordt gerestitueerd als de aanvrage geheel of gedeeltelijk wordt gehonoreerd), worden betaald. Door deze bepalingen wordt het risico dat de gemeente loopt uit hoofde van planschadeclaims beperkt. De kosten van de onafhankelijke advisering over het verzoek tot planschade zijn wel voor rekening van de gemeente. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wro per 1 juli 2008 zijn voor de regels voor het vragen van een planschadevergoeding gewijzigd. Zo geldt voor een verzoeker een eigen risico van 2% van de waarde van zijn woning. Dit betekent dat het risico voor de gemeente kleiner is geworden. Met de inwerkingtreding van de nieuwe wet is gebleken dat er een gat in de wetgeving zat voor wat betreft planschadeverhaalovereenkomsten die na 1 juli 2008 zijn gesloten en betrekking hebben op vrijstellingen art 19 lid 1 of lid 2 die onder de oude WRO zijn verleend. Deze planschadeverhaalovereenkomsten zijn niet rechtsgeldig, waardoor de gemeente voor dit risico op zou kunnen draaien. Dit is bekend bij het ministerie van VROM, en zij bereiden een reparatiewet voor. Het is nog niet bekend wanneer deze wet zal worden vastgesteld. 2.1.7 Centrumplan Vlijmen Voor dit plan is in het verleden reeds een reserve gevormd. Deze reserve is toereikend om de risico`s uit de nu gedane investeringen in dit plan op te vangen. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de toelichting bij de paragraaf Grondbeleid. 2.1.8 Stadsgewest ‘s-Hertogenbosch Door de raden van de deelnemende gemeenten is in 1997 besloten de samenwerking op basis van de gemeenschappelijke regeling Stadsgewest „s-Hertogenbosch per 1 januari 1999 te beëindigen. Het Stadsgewest blijft tot het moment van overdracht van de voormalige vuilnisstortplaats De Vlagheide aan de provincie (waarschijnlijk per 1 januari 2011) verantwoordelijk voor de financiële administratie, de begroting, de jaarrekening en de nazorg daarvan. In dit kader meldt het bestuur van het Gewest een risico. Er dient een doelvermogen beschikbaar te zijn waaruit de kosten van de nazorg gedurende een periode van 300 jaar (= eeuwigdurend) betaald kunnen worden. De provincie heeft berekend dat hiervoor in 2010 een doelvermogen beschikbaar moet zijn van € 18,7 miljoen. Het Stadsgewest gaat op basis van een reële inschatting uit van maximaal € 14 miljoen. Voor het verschil is geen voorziening gevormd.

2.1.9 Omzetbelasting Complexiteit van de BTW-wetgeving zorgt voor financiële risico‟s. Ook de invoering van het BTW-compensatiefonds brengt onderzekerheden met zich mee. Voor deze algemene risico‟s van de omzetbelasting is geen voorziening getroffen. Hoewel er jaarlijks diverse controles op de juistheid van de BTW-afdracht en declaraties bij het BTW-compensatiefonds plaatsvinden, kan een boekenonderzoek altijd tot naheffingsaanslagen leiden. 2.1.10 Stichting De Bergse Maasveren Op 24 januari 2008 is de Stichting De bergse Maasveren opgericht. De doelstelling van deze stichting is om ten behoeve van de gemeenten Aalburg, Heusden, Waalwijk, Werkendam en Zaltbommel te zorgen voor de instandhouding van drie veerverbindingen namelijk het Capelse veer, het Drongelense veer en het Herptse veer. De bestuursleden van deze stichting worden benoemd door de colleges van burgemeester en wethouders van de vijf gemeenten. Deze stichting is niet opgenomen onder de verbonden partijen omdat de gemeente niet in het stichtingsbestuur is vertegenwoordigd door een bestuurder van de gemeente en omdat er geen jaarlijks terugkomende financiële bijdrage wordt betaald. De gemeente heeft alleen de uitonderhandelde afkoopsom van Rijkswaterstaat doorbetaald. De stichting heeft in een aantal financieringsbronnen waarbij de hoofdbron is een afkoopsom van ruim 22 miljoen welke door Rijkswaterstaat via de vijf gemeenten is betaald. Deze afkoopsom is het resultaat van berekeningen en onderhandelingen en moet de exploitatie van de veren gedurende minimaal 30 jaar garanderen. Het risico voor de gemeenten is dat er onvoorziene extra kosten zouden kunnen ontstaan welke niet afgedekt kunnen worden uit de afkoopsom en overige inkomsten die de Stichting in haar beheer heeft. 2.2 Risico’s gerelateerd aan de structurele weerstandscapaciteit 2.2.1 Renterisico In de begroting is uitgegaan van een rentepercentage voor aan te gane langlopende geldleningen van 5%. In het jaar 2008 is tot een bedrag van € 46 miljoen aan vaste geldleningen aangetrokken en tot een bedrag van circa € 24 miljoen afgelost. De verschuldigde rente blijft beneden de geraamde 5%. Het hieruit voortvloeiende voordeel is verwerkt in de post “onderuitputting kapitaallasten”. 2.2.2 Beleid van de rijksoverheid De gemeente wordt voortdurend geconfronteerd met de effecten van het gevoerde rijksbeleid. De belangrijkste risico‟s die daarbij aan de orde zijn betreffen: a. Bijstelling gemeentefonds De hoogte van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds is mede afhankelijk van de toe- of afname van de rijksuitgaven (trap-op/trap-af). Afhankelijk van de economische ontwikkeling kunnen daarom extra kortingen en/of toevoegingen aan de algemene uitkering plaatsvinden. Per 1 januari 2008 hanteert het Rijk een macronorm voor de OZB. Dit houdt in dat de landelijke opbrengststijging voor de OZB niet boven een door het rijk vast te stellen percentage uit mag komen. Overschrijding van de norm kan leiden tot een korting op het Gemeentefonds. In 2008 is de macronorm met 0,15% overschreden. Dit heeft niet geleid tot een korting op het Gemeentefonds. De overschrijding weegt wel mee bij het bestuurlijk oordeel over de opbrengstontwikkeling van 2009.

Een negatieve ontwikkeling van de Rijksuitgaven in 2008 zorgt voor een lagere uitkering van de behoedzaamheidsreserve van € 30.000. b. Huisvesting onderwijs Vanaf 1 januari 1997 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de huisvesting van onderwijsinstellingen. De vergoeding hiervoor is opgenomen in de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. De huisvesting bevat drie onderdelen, te weten de bouw en uitbreiding van scholen, het (buiten)onderhoud van de scholen en de klassenverkleining. De toekomst zal uitwijzen of de door het rijk beschikbaar gestelde middelen voldoende zullen zijn. c. Openeindregelingen Voor een aantal door het rijk aan de gemeenten overgedragen overheidstaken ontvangt de gemeente middelen via de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De gemeente is bij de uitvoering van die taken gebonden aan regelgeving van het rijk en heeft daardoor slechts in beperkte mate greep op de omvang van de uitgaven. Dit speelt onder meer bij: de kosten van bijstandsverlening; onderwijs; de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Voor de kosten van de uitvoering van de WMO worden door het rijk via het gemeentefonds middelen beschikbaar gesteld. De cijfers van de jaarrekening 2008 geven aan dat de van rijkswege beschikbaar gestelde middelen onvoldoende zijn.

II.2.3 Paragraaf: Onderhoud kapitaalgoederen

1. Inleiding De gemeente heeft kapitaalgoederen in bezit. De belangrijkste daarvan zijn wegen (inclusief civieltechnische kunstwerken), riolering (inclusief rioolgemalen en bergbezinkbassins), water, groen- en sportvoorzieningen en gebouwen. Deze kapitaalgoederen moeten worden onderhouden om de kwaliteit op niveau te houden en de waarde in stand te houden. De lasten van het onderhoud komen op diverse programma’s in de begroting voor. Met het onderhoud van de kapitaalgoederen is een substantieel gedeelte van de begroting gemoeid. Een helder overzicht is daarom van belang voor een goed inzicht in de financiële positie. In deze paragraaf worden het beleidskader omtrent het onderhoud van kapitaalgoederen en de vertaling daarvan weergegeven.

2. Beleidsuitgangspunten Het beleidskader voor het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt gevormd door beleidsplannen. In deze beleidsplannen zijn de uitgangspunten welke bij het onderhoud worden gehanteerd, vastgelegd. In essentie gaat het daarbij om een afweging tussen de na te streven kwaliteit en de beschikbare c.q. in te zetten middelen. Voor de volgende kapitaalgoederen zijn beleidsplannen beschikbaar: wegen, openbare verlichting, overige voorzieningen aan wegen (verkeersvoorzieningen en straatmeubilair), riolering, groen, gebouwen en de openbare ruimte vesting Heusden. Een tweetal beleidsplannen is in voorbereiding: - beleidsplan onderhoud en beheer van buitensportaccommodaties (voorziene afronding in 2009); - beleidsplan Civieltechnische kunstwerken (voorziene afronding in 2009).

3. Vertaling van het beleidskader in de begroting 3.1 Algemeen Ten behoeve van de feitelijke uitvoering van het onderhoud worden de beleidsplannen vertaald in beheerplannen, waarin per jaar de uit te voeren onderhoudsmaatregelen en de daaraan verbonden kosten zijn weergegeven. Voor wegen, openbare verlichting en gebouwen zijn onderhoudsreserves gevormd, die jaarlijks (op basis van de gemiddelde onderhoudskosten zoals die uit het beheerplan blijken) ofwel worden gevoed ten laste van de exploitatie voorzover de onderhoudskosten minder dan gemiddeld bedragen ofwel worden aangewend voor het bedrag van de meer dan gemiddelde onderhoudskosten, zodat budgettair gezien een egalisatie van de onderhoudskosten wordt bereikt. Het dient dan te gaan over verplichtingen, samenhangend met het in de tijd onregelmatig gespreid zijn van kosten. Het onderhoud van de riolering wordt ten laste van de exploitatie gebracht. De budgettaire egalisatie, die ook van belang is om schommelingen in het tarief van het

rioolrecht te voorkomen, wordt hier eveneens bereikt door middel van een egalisatiereserve. Bij de jaarrekening zijn de verschillen tussen aan de ene kant de in de begroting 2008 geraamde onderhoudskosten en toevoegingen aan de egalisatiereserves en aan de andere kant de werkelijke onderhoudskosten met de egalisatiereserves verrekend. 3.2 Wegen e.d. Wegen In december 2005 is een geactualiseerd beleidsplan wegen vastgesteld. Dit beleidsplan is toegesneden op de Heusdense situatie waarin een relatief gering gedeelte (circa 20% en vooral doorgaande wegen met een hoge verkeersintensiteit) van de wegen wordt gerehabiliteerd (vervanging van de verharding met inbegrip van de fundering) en de overige wegen (woonstraten en verblijfsgebieden) in stand worden gehouden door het uitvoeren van groot onderhoud. Het beleidsplan richt zich op de eerste plaats op het voorkómen van wegen met een slechte kwaliteit. Voorts is het uitgangspunt van beleid om vrijliggende fietspaden op een hoger kwaliteitsniveau te brengen en te houden. De beheermaatregelen die voortvloeien uit het beleidsplan zijn nader uitgewerkt in het beheerplan wegen 2006-2010. Openbare verlichting Het beleidsplan openbare verlichting is vastgesteld in februari 2005 en heeft een looptijd van 2005 t/m 2014. In het beleidsplan wordt gestreefd naar een éénduidig beheer en onderhoud voor de complete openbare verlichting. Voor vervanging van lichtmasten/armaturen is een jaarlijks budget van € 187.000,-- geraamd. Voor onderhoudskosten is een bedrag van € 100.000,-- beschikbaar. De reserve heeft een kostenegaliserend karakter. Civiele kunstwerken Naar verwachting zal het beleidsplan civiele kunstwerken in 2009 ter vaststelling worden aangeboden. In dit plan zullen uitgangspunten voor het beheer en onderhoud van de civiele kunstwerken worden geformuleerd. Ook de financiële consequenties zullen in beeld gebracht worden. Het gaat hier onder meer om vaste en beweegbare bruggen, kademuren en vlonders. 3.3 Riolering Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP-3 2004-2008) geeft aan op welke wijze de gemeente haar zorgplicht voor een doelmatige inzameling en transport van het binnen de gemeente Heusden vrijkomende afvalwater gedurende de looptijd van het plan zal gaan invullen. Dit gebeurt o.a. door het opheffen van ongezuiverde lozingen, het terugdringen van vuiluitworp uit de overstorten en het doelmatig beheren en onderhouden van de riolering. In 2009 zal een verlengd GRP voor de jaren 2009-2010 ter vaststelling worden aangeboden. 3.4 Water De gemeente is op dit moment bezig met het opstellen van een waterplan. Het waterplan geeft de gemeentelijke visie weer op het water en alles wat daarmee te maken heeft. Daarnaast worden in het uitvoeringsprogramma de waterprojecten opgenomen die voor de korte en middellange termijn noodzakelijk zijn. Naast het waterplan is de implementatie van de KaderRichtlijn Water (KRW) in volle gang. De gemeenten zijn daarvoor nu aan zet om maatregelen en doelen te bepalen die in 2015

gerealiseerd moeten zijn. Het is van groot belang om dit goed op te pakken omdat er sprake is van een resultaatsverplichting waarop de Europese unie gaat handhaven. De gemeente neemt deel in het KRW-proces en koppelt dit, waar mogelijk, aan het waterplan. 3.5 Groen- en sportvoorzieningen De gemeente beschikt voor alle kernen over een groenstructuurplan en een groenbeheerplan. In het groenbeheerplan is onder meer het nagestreefde onderhoudsniveau vastgelegd. Om genoemde plannen te plaatsen binnen een beleidskader en om de samenhang tussen de plannen te waarborgen, is in oktober 2004 een groenbeleidsplan vastgesteld. In de begroting zijn de middelen om uitvoering te geven aan het groenbeheerplan geraamd. De totstandkoming van het beleidsplan voor beheer en onderhoud van de buitensportaccommodaties bevindt zich momenteel in een vergevorderd stadium. De verwachting bestond, dat het beleidsplan eind 2008 aan de raad kon worden aangeboden, maar door onvoorziene omstandigheden is de rapportage vertraagd. Thans is de verwachting dat de aanbieding van het beleidsplan medio 2009 zal kunnen plaats vinden. 3.6 Gebouwen Het Beleidsplan beheer en onderhoud gemeentelijke gebouwen omvat het onderhoud van een 130-tal gemeentelijke gebouwen. De uitgangspunten voor het beheer en het onderhoud van de gebouwen, zoals die in het beleidsplan omschreven zijn, betreffen: de instandhouding van de bruikbaarheid de veiligheid en de gezondheid van de gebruikers de representativiteit toekomstgericht beleid kostenbewust en verantwoord onderhouden en beheren nivelleren van de onderhoudskosten door middel van onderhoudsvoorzieningen De toevoegingen c.q. onttrekkingen aan de onderhoudsreserves openbare gebouwen en sportbedrijf zijn gebaseerd op het 10-jaarlijks gemiddelde van de onderhoudskosten. Bedragen de onderhoudskosten in een bepaald jaar meer, dan wordt het meerdere bedrag aan de reserve onttrokken. Bedragen de onderhoudskosten in een bepaald jaar minder dan het 10-jaarlijks gemiddelde, dan wordt het mindere bedrag aan de onderhoudsreserve toegevoegd.

II.2.4 Paragraaf: Financiering In de financieringsparagraaf wordt verantwoording afgelegd, over de uitvoering van de financieringsfunctie. Allereerst zijn de algemene ontwikkelingen op het gebied van treasury beschreven. Vervolgens vindt verantwoording over de gekozen rentevisie, financieringsbeslissingen en beheersmaatregelen plaats.

1. Treasurybeleid De onzekerheid over de kredietcrisis is in 2008 omgeslagen in onrust. Dit heeft voor de gemeente vooral gevolgen voor de rentevergoeding die voor toekomstige leningen betaald moet worden. Zo heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de rente op de geldmarkt, voor leningen korter dan twee jaar (korte rente), in 2008 aanzienlijk verlaagd om de economie te stimuleren. De rente op de kapitaalmarkt, voor leningen langer dan twee jaar (lange rente), is vrijwel gelijk gebleven. De lange rente is gedaald onder invloed van een verslechterde economische ontwikkeling. Daar staat tegenover dat financiële instellingen een hogere risico-opslag aan geldnemers toerekenen. De kredietcrisis heeft positieve gevolgen voor de toegang tot de financiële markten. Gemeenten zijn namelijk kredietwaardig en zijn daarom aantrekkelijker geworden om geld bij uit te zetten. Door de kredietcrisis zijn de banken, Landsbanki, Icesave en Lehman Brothers in 2008 omgevallen. Een aantal decentrale overheden is door deze ontwikkeling direct in de problemen gekomen, omdat zij middelen bij deze banken uitgezet hadden. Dergelijke problemen kunnen zich bij de gemeente Heusden niet voordoen. In het treasurystatuut is namelijk opgenomen, dat de gemeente uitzettingen uitsluitend bij financiële instellingen binnen het EMU-gebied mag doen. Genoemde banken voldeden niet aan dit vereiste. Bovendien is in het treasurystatuut opgenomen dat uitzettingen langer dan één jaar alleen bij financiële instellingen met minimaal een AA-rating gedaan mogen worden. Ook aan dit criterium voldoen de omgevallen banken niet. Door een aanzienlijke financieringsbehoefte heeft de gemeente in 2008 overigens geen gelden uitgezet. Naar aanleiding van de problemen als gevolg van omgevallen banken, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties eind 2008 de “Werkgroep uitzetten van middelen door decentrale overheden“ ingesteld. Deze werkgroep heeft gerapporteerd over de vraag of weten regelgeving met betrekking tot het uitzetten van middelen volstaat in tijden van onrust op de financiële markten. De belangrijkste voorstellen uit deze rapportage zijn het bevorderen van het schatkistbankieren, het verbeteren van de informatie-uitwisseling tussen decentrale overheden en de volgende drie aanpassingen in de regeling “uitzettingen en derivaten decentrale overheden”: 1) Landencriterium beperken tot EU of Eurozone. 2) Verkapt near-banking inperken. Dit betekent dat opgenomen middelen niet tijdelijk bij een andere financiële instelling uitgezet mogen worden. 3) Strengere eisen aan de kredietwaardigheid van tegenpartijen naar mate de looptijd van uitzettingen toeneemt. Het kabinet komt nog met voorstellen naar aanleiding van de rapportage.

2. Rentevisie De gewogen gemiddelde rente van de leningenportefeuille is in 2008 gestegen van 3,96% (peildatum 01-01-2008) naar 4,31% (peildatum 31-12-2008). Op een leningenportefeuille van € 80,68 miljoen betekent dit een stijging van € 282.588 op jaarbasis. De stijging van de gemiddelde rente komt enerzijds door reguliere aflossingen op goedkope leningen uit het verleden. Anderzijds zijn in het eerste halfjaar vier langlopende leningen afgesloten op het moment dat de economische vooruitzichten nog goed waren, de kredietcrisis beheersbaar leek en de inflatie hoog was. Deze factoren hebben voor relatief hoge prijzen gezorgd. Pas in het tweede halfjaar, toen de kredietcrisis een nieuwe “fase” inging, is de rente op de financiële markten gedaald. Voor de rente op de geldmarkt (kort) geldt dat de ECB het tarief in juli nog verhoogd heeft met 0,25%. Het doel van deze verhoging was bestrijding van de inflatie. Vanaf oktober heeft de ECB de korte rente aanzienlijk verlaagd tot 2,5% als gevolg van een negatieve economische groei. Op basis van economische groei- en inflatieverwachtingen is ook de kapitaalmarktrente in het eerste halfjaar van 2008 gestegen van 4,4% tot 4,8%. Eind 2008 is de lange rente vervolgens weer gedaald tot een niveau van 3,6%. Daar staat tegenover dat financiële instellingen door de kredietcrisis hogere risico-opslagen zijn gaan berekenen. Per saldo levert de rentedaling daardoor weinig voordeel op. In de begroting werd nog uitgegaan van een stijging van beide rentetarieven naar 4,5% voor kort geld en 4,5% à 5% voor lang geld.

3. Financieringsbeleid Tot de kasgeldlimiet is in de financieringsbehoefte voorzien met kort vreemd vermogen. Dit wil zeggen dat kort geld is opgenomen tot het bedrag wat volgens de Wet Financiering decentrale overheden (wet Fido) is toegestaan. Boven dit bedrag is lang geld aangetrokken. De leningenportefeuille is met circa € 22 miljoen gestegen tot circa € 80,68 mln. Dit komt allereerst doordat een lening van € 15,4 miljoen is aangetrokken voor de aankoop van de Poort van Heusden. Ook is de lening die in 2007 was opgenomen voor de aankoop van de gronden t.b.v. complex De Grassen geherfinancierd (€ 20 mln.). Ten slotte is nog voor € 13,6 miljoen aan vreemd vermogen aangetrokken, hoofdzakelijk voor rente- en aflossingsverplichtingen uit reguliere leningen. Onderstaande tabel geeft inzicht in het verloop van de portefeuille. Ontwikkeling leningenportefeuille (Bedragen x 1.000.000) Stand 1-1-2008 Nieuw aangetrokken vaste schuld Aflossingen Stand 31-12-2008

€ 58,72 € 46,00 € 24,03 € 80,68

De gemeente werkt met totaalfinanciering. Voor de Poort van Heusden en de Grassen is vanwege de omvang van de projecten echter een afzonderlijke financiering afgesloten. De rente van deze leningen wordt direct aan deze projecten toegerekend. Er is gekozen voor projectfinanciering om grote schommelingen in het renteresultaat te voorkomen. Er zijn geen nieuwe geldleningen verstrekt. Het saldo van de verstrekte geldleningen is door aflossing afgenomen met circa € 6.000 tot € 203.000. Het saldo van gewaarborgde geldleningen is toegenomen tot circa € 5,9 mln. Dit is het bedrag wat schuldeisers op de gemeente zullen verhalen als de leningnemer niet aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. Dit risico is geminimaliseerd door bij het aangaan van de lening een analyse van de huidige en toekomstige financiële positie van de leningnemer te maken. De toename kan worden verklaard door het feit dat voorheen de gemeentegaranties van lopende hypotheken voor woningen niet werden opgenomen. Aan de boekwaarde van de activa en van grondexploitaties wordt rente toegerekend via een rekenrente. Het verschil tussen de rekenrente en de werkelijke rente leidt in 2008 tot een positief renteresultaat van circa € 4,4 miljoen. In de begroting is rekening gehouden met een resultaat van circa € 4,1 miljoen. Deze afwijking is te verklaren door een hoger bedrag (€ 195.000 i.p.v. € 45.000) voor de rente rekening courant bouwgrondexploitatie. Daarnaast heeft een correctie van de boekwaarde het Hoog II plaatsgevonden hetgeen een gunstig rente effect heeft van € 204.000.

4. Risicobeheer De gemeente heeft als doel om financiële risico`s zo veel mogelijk te beperken. Met deze risico`s wordt onder andere bedoeld: Het risico dat de rentelasten toenemen door een stijgende rente. Het risico dat de rentelasten gelijk blijven, terwijl de rente daalt. Het risico dat uitgezet geld niet terugontvangen wordt. Het risico dat derden, waarvoor de gemeente garant staat, niet aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen. De wet Fido heeft een tweetal instrumenten om het renterisico te kwantificeren en te begrenzen, de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. In beginsel mogen gemeenten deze limiet en norm niet overschrijden. In 2008 zijn de financiële risico`s op de volgende manieren beperkt: 1) De kasgeldlimiet is niet overschreden. Dit duidt erop dat de gemeente de risico`s op kortlopende verplichtingen heeft beperkt. 2) Financieringsbeslissingen zijn gemaakt op basis van de meerjarige liquiditeitsbegroting en de opbouw van de leningenportefeuille. De renterisiconorm is in 2008 met € 12,3 miljoen overschreden. Van een overschrijding is sprake als de jaarlijkse herfinanciering en renteherziening hoger is dan 20% van de leningenportefeuille. Het doel van de renterisiconorm is het beperken van de gevolgen van een stijgende kapitaalmarktrente op de rentelasten van de gemeente. In de begroting is uitgegaan van een normonderschrijding van € 7,7 miljoen. Hierbij werd wel rekening gehouden met het herfinancieren van de lening die is aangetrokken voor de aankoop van de gronden Innoseeds. In dat geval zou de norm namelijk worden overschreden. De lening is in 2008 inmiddels geherfinancierd en heeft in combinatie met de lening voor de gronden Poort van Heusden gezorgd voor de overschrijding van € 12,3 miljoen. De overschrijding is het gevolg van eenmalige, onvoorziene uitschieters in het uitgavenpatroon. Deze uitschieters zorgen voor een incidentele overschrijding van de renterisiconorm, terwijl het meerjarenperspectief goed is. Er is met andere woorden geen sprake van een structureel renterisico op de langlopende schuld. Dit komt doordat voldoende spreiding in de leningenportefeuille is aangebracht. De kapitaalmarktrente is in de periode tussen het afsluiten van de lening Innoseeds en herfinanciering ervan overigens gedaald. Het gelopen renterisico heeft dus gezorgd voor een lagere rentelast.

II.2.5 Paragraaf: Bedrijfsvoering Met als leidraad “de burger centraal door op innovatieve wijze, integraal en flexibel te werken” geven we aan de verbetering van onze dienstverlening vorm. Centraal staat de burger als inwoner en/of bezoeker klantgericht te bejegenen en niet onnodig lastig te vallen. Dit impliceert zaken in samenhang behandelen en hierbij inspelen op veranderende „externe omstandigheden‟ en „behoeften van de burger‟. Voor de waarborging van het integrale karakter van onze dienstverlening is een aantal verbeteringen aangebracht. Zo zijn er vanaf 2008 klantcoördinatoren, die integraal verantwoordelijk zijn voor de klantvraag binnen hun vakgebied. Ook is de dienstverlening in de frontoffice uitgebreid door het overhevelen van taken vanuit de backoffice. De komende tijd zal dit nog verdere aandacht krijgen. Ook is gestart met wijkgericht werken in de buitendienst, waarbij het onderhoud, zowel groen als grijs, door 7 wijkteams in eigen beheer wordt uitgevoerd. De medewerkers van deze teams kunnen direct door de burgers worden aangesproken en beslissingen nemen om problemen snel op te lossen. Zo fungeren zij als de „ogen en oren‟ van de gemeente in de wijk. In de informatievoorziening, automatisering en in deregulering, bezwaarschriften WOZ en vergunningen zijn verbeteringen aangebracht met als doel de complexiteit te verminderen. Voor het verder uitbouwen van een 100% digitale dienstverlening en het inrichten van de digitale bedrijfsprocessen is vanaf 1 januari 2008 het project Informatievoorziening van start gegaan. Onder het principe van „eenmalig vastleggen, meermalig gebruik‟ worden belangrijke registraties gestroomlijnd. In 2008 zijn op dit punt stappen gezet met de basisadministratie adressen en gebouwen (BAG), het geo-informatiesysteem (Geoweb) en de registraties van gemeentelijke accommodaties en gronden. Voor een verdere professionalisering van bestuur en organisatie is in 2008 ingestoken op een aanzienlijke versterking van de kwaliteitszorg binnen de organisatie, de verzelfstandiging van de griffie, het opzetten van een integrale besturingscyclus en integrale beleidsplanning. Deze ontwikkelingen gaan samen met een cultuur, gericht op integraliteit en flexibiliteit. Dit doen we door ons te richten op externe ontwikkelingen en behoeften van burgers en door een aantrekkelijke werkgever te zijn. Ook door een personeelsbeleid te voeren, gericht op de veranderende behoeften van de medewerkers (levensfasen), rekening houdend met een evenwichtige balans tussen werk en privé en met de competenties van de medewerkers. Daarmee bevorderen we ook de doorstroom. Voor de werving en selectie van nieuwe collega‟s hebben we in 2008 gebruik gemaakt van een voor gemeenten vernieuwend instrument, genaamd Heusden MatchPoint. Tijdens de MatchPointdag vinden alle selectiegesprekken geconcentreerd plaats met als doel een benoembare kandidaat te selecteren.

Aandacht is gegeven aan het beheer van gegevens zodat op organisatieniveau managementinformatie beschikbaar is. Ook is levensfasebewust beleid opgesteld dat gebaseerd is op kwalitatieve en kwantitatieve informatie over de organisatie. Pijlers daarvoor zijn blijvende inzetbaarheid, mogelijkheden voor interne mobiliteit, motivatie, en opleiding en ontwikkeling, motivatie en fitheid. In 2008 blijkt onder andere dat ondanks een daling van het ziekteverzuimpercentage van 7,99% naar 6,13%, het ziekteverzuimpercentage hoger is dan het landelijk gemiddelde en de landelijke norm van 4,4%. Aandacht voor het welzijn van de medewerkers blijft daarmee een van de speerpunten. Ter versterking van de begeleiding en ondersteuning van de organisatie- en de personeelsontwikkeling is een apart team P&O opgericht. Deregulering is het verminderen van officiële regelingen, wetten en bemoeienissen van overheidswege. Tot nu toe is de Heusdense burger al op diverse fronten ontlast: op jaarbasis al zo‟n 250 aanvragen minder, en ruim 1000 weken minder wachttijd door vergunningen te schrappen en te vereenvoudigen en doorlooptijden te verkorten. De gemeente leverde dit zo‟n 600 uur op door regels te schrappen, te vereenvoudigen en te integreren. Deze tijd wordt weer gebruikt op de dienstverlening op andere fronten te verbeteren. Zo is extra inzet gepleegd op onder andere het gebied van handhaving en projectleiding. Er is daardoor minder formatie extra nodig geweest om de ambities van het college te realiseren De raad heeft in december 2008 ingestemd met de notitie deregulering. Eens in de 4 jaar wordt een onderzoek gehouden naar de tevredenheid van burgers, bedrijven en instellingen over de gemeentelijke producten en dienstverlening. Eenmaal per 2 jaar wordt een bevolkingsenquête gehouden. Jaarlijks worden (per wijk) statistische gegevens verzameld. In 2008 hebben 5000 inwoners van de gemeente Heusden een bewonersenquête ontvangen. Hierin is gevraagd naar hun meningen en wensen over aansprekende thema‟s als veiligheid, leefbaarheid, arbeidsmark en integratie. De resultaten hiervan, alsmede de statistische jaarinformatie, worden opgenomen in de Wijkatlas, die in 2009 voor de eerste keer wordt gepresenteerd. Een klanttevredenheidsonderoek staat voor 2009 op de rol. In het kader van de evaluatie van de verordeningen 212, 213 en 213a Gemeentewet zijn is samenspraak met de auditcommissie voorbereidingen gaande over een nieuwe opzet van de zogenaamde zelfonderzoeken van het college (213a-onderzoeken). Door middel van een raadsvoorstel over genoemde evaluatie wordt de raad hierover geïnformeerd. In 2008 is gestart met het structureel periodiek monitoren van de 10 projecten, die de hoogste prioriteit hebben gekregen van het college. In dit overleg brengen projectleiders verslag uit over de stand van zaken en wordt er gekeken naar de toekomst en de verwachte bestuurlijke beslismomenten in de komende 3 tot 6 maanden. Het college kan hierdoor indien nodig direct bijsturen. In 2009 wordt deze manier van monitoren uitgebreid tot 16 projecten. In 2008 heeft ook een herijking van de systematiek van projectmatig werken plaatsgevonden met als doel om meer grip te krijgen op de projectresultaten.

De rechtmatigheid van handelen is een van de onderdelen van risicomanagement. In de verantwoording richten we ons op de verkrijging van een goedkeurende rechtmatigheidsverklaring van de accountant. In een workshop met de auditcommissie hebben we de belangrijkste risico‟s (tactisch en strategisch), die een gemeente loopt, geïnventariseerd. Het doel is om deze risico‟s transparant en beheersbaar te maken. Klachten geven de gemeente een kans om de dienstverlening aan burgers te verbeteren. In 2008 is het totaal aantal klachten over ambtelijke medewerkers met circa 25% gedaald. Met name de klachten over wacht-/behandeltijd zijn fors minder geworden. Daarentegen namen de klachten over nakoming van afspraken toe. In het jaarverslag klachten 2008 is over klachten (inclusief meldingen) verdere informatie te vinden. De belangrijkste doelstellingen van het inkoopbeleid zijn optimalisatie ven beleid en uitvoering, transparantie van handelen en duurzaamheid. In 2008 zijn voorbereidingen getroffen om tot een herijking van het inkoopbeleid te komen.

II.2.6 Paragraaf: Verbonden partijen 1. Inleiding In het Besluit Begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt onder verbonden partij verstaan een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Bij een bestuurlijk belang is er sprake van zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur, hetzij uit hoofde van stemrecht. Onder een financieel belang wordt verstaan een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is wanneer de verbonden partij failliet gaat, danwel het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat wanneer de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt. De paragraaf verbonden partijen geeft de visie op deze partijen in relatie tot de uitvoering van de doelstellingen, zoals opgenomen in de programbegroting. De relatie met verbonden partijen, die altijd is gebaseerd op het publiek belang, is een manier om een bepaald beleidsvoornemen uit te voeren. Gezien het financiële en bestuurlijke belang van de verbonden partijen, dient voor het inzicht van de raad de relatie tussen verbonden partijen en het publieke belang te worden aan gegeven.

2. Gemeenschappelijke regelingen De gemeente Heusden neemt deel aan een aantal gemeenschappelijke regelingen. Deze samenwerkingsverbanden met andere gemeenten en/of provincies voeren namens de gemeente bepaalde beleidstaken uit. De gemeente is dan ook, samen met de andere deelnemers bestuurlijk en financieel bij de gemeenschappelijke regeling betrokken en heeft invloed op het beleid van de regeling. De gemeenschappelijke regelingen waarin wordt geparticipeerd, zijn:

Intergemeentelijke Samenwerking Regio ’sHertogenbosch GGD, inzake Regionale ambulancevoorziening GGD, Hart voor Brabant Regionale Hulpverleningsdienst Brabant-Noord Gemeenschappelijk Meldcentrum Brabant-Noord (GMC) Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat (WML) Centrum Muziek en Dans Midden-Langstraat Welstandszorg Noord-Brabant Streekarchief Land van Heusden en Altena ISD (intergemeentelijke sociale dienst)

Werkelijke bijdrage 2007 € 18.010

Werkelijke bijdrage 2008 € 16.879

€ 44.893 € 580.684 € 281.141 € 82.419

€ 68.516 € 572.575 € 264.651 € 83.889

€0

€0

€ 298.378 € 42.153 € 275.961 € 1.793.046

€ 296.294 € 43.565 € 274.139 €1.657.020

De relatie van deze gemeenschappelijke regelingen met het publieke belang spreekt naar onze mening voor zich.

3. Deelnemingen Een deelneming is een participatie in een naamloze of besloten vennootschap, waarin de gemeente aandelen heeft. De belangrijkste deelnemingen van de gemeente betreffen: Bank Nederlandse Gemeenten Brabant Water N.V. Intergas N.V. Bank Nederlandse Gemeenten De N.V. Bank Nederlandse Gemeenten is gevestigd in Den Haag. Dit is een bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met gespecialiseerde financiele dienstverleningen draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten voor de burger. Daarmee is de bank essentieel voor de publieke taak. De gemeente Heusden heeft zeggenschap in de BNG via het stemrecht op de aandelen die zij bezit. Het aantal aandelen ad € 2,50 van de gemeente Heusden bedraagt 44.499. Het resultaat na belastingen 2008 is € 158 miljoen, tegen € 195 miljoen over 2007. De resultaten van de bank staan onder druk. De lagere nettowinst is het gevolg van hogere rentelasten onder invloed van de extra uitkering van EUR 500 miljoen aan de aandeelhouders in december 2007 en een ongerealiseerd negatief Resultaat financiële transacties. Daartegenover staan een positieve ontwikkeling van het renteresultaat en een lagere belastinglast. Brabant Water N.V. Brabant Water N.V. is gevestigd in ’s-Hertogenbosch. Heusden bezit 41.239 aandelen in Brabant Water N.V. Naar onze mening behoeft de relatie met het publieke belang geen toelichting. Op het moment van samenstelling van onze jaarrekening zijn geen resultaatgegevens van 2008 bekend. Conform bestendig beleid keert Brabant Water geen dividend uit aan zijn aandeelhouders. De winst wordt gebruikt om de kwaliteit van het drinkwater op een hoog niveau te houden, scherpe tarieven te bieden en investeringen nu en in de toekomst zo veel mogelijk uit eigen middelen te realiseren. Intergas N.V. Intergas N.V. is gevestigd in Oosterhout. Heusden bezit 305 aandelen. Naar onze mening behoeft de relatie met het publieke belang geen toelichting. Op het moment van samenstelling van onze jaarrekening zijn geen resultaatgegevens van 2008 bekend. De opbrengsten van de deelnemingen zijn opgenomen in het product 913.2 Beleggingen. Oprichting Coöperatieve vereniging Dimpact U.A. In 2007 is het intergemeentelijk samenwerkingsverband “Dimpact” opgericht. Deze coöperatieve vereniging van een aantal gemeenten heeft tot doel de elektronische

dienstverlening rond het Digitaal Loket te verbeteren. De gemeente Heusden heeft dit samenwerkingsverband met ingang van 2008 beeindigd.

4. Risico’s Het algemene risico bij gemeenschappelijke regelingen is dat tariefsverhogingen slechts beperkt door de gemeente Heusden te beïnvloeden zijn. Het streven is om de stijging van de bijdragen te beperken tot de jaarlijkse indexering en soms zelfs de nullijn. Het risico bij de deelnemingen is beperkt, omdat het veelal (semi-)overheidsinstanties zijn en het totaalbedrag relatief laag is.

II.2.7 Paragraaf: Grondbeleid 1. Inleiding Het gemeentelijk grondbeleid heeft raakvlakken met verschillende andere beleidsterreinen van de gemeente en is daarnaast een beleidsterrein met een aanzienlijk financieel belang, met de daaraan verbonden financiële risico‟s. Met het oog hierop is in artikel 16 van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bepaald dat de begroting van de gemeente een paragraaf grondbeleid dient te bevatten, waarin het grondbeleid en de financiële aspecten daarvan worden toegelicht. Ingevolge artikel 26 van het besluit dient ook in het jaarverslag een paragraaf grondbeleid te worden opgenomen, welke een verantwoording bevat van hetgeen in de begrotingsparagraaf is opgenomen. In dat kader worden onderstaand de belangrijkste ontwikkelingen in de grondexploitatie in het jaar 2008 gemeld. In het kader van de jaarafsluiting zijn de belangrijkste exploitatieopzetten geactualiseerd. De financiële consequenties van deze zogenaamde “herzieningen” zijn cijfermatig in de voorliggende jaarrekening verwerkt. Hierna volgt een samenvatting van de belangrijkste financiële mutaties, die zich in 2008 rondom de grondexploitaties hebben voorgedaan. In de uitgebreide versie van deze paragraaf, die als een apart boekwerkje ter inzage ligt, wordt uitgebreid op elk individueel complex ingegaan.

2. Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Voor grondexploitaties geldt een aantal bijzondere grondslagen van waardering en resultaatbepaling. De grondexploitatie wordt in principe gewaardeerd op netto-vervaardigingskosten (kosten minus gerealiseerde opbrengsten). Deze waardering geldt eveneens voor zogenaamde niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG). Voor deze gronden is nog geen exploitatie-opzet gemaakt, maar wel bestaat het stellige voornemen deze gronden in de nabije toekomst te gaan bebouwen. Voor onze gemeente betreffen deze NIEGG met name de gronden in De Grassen, Geerpark, Poort van Heusden en het stadsvernieuwing project centrumplan Vlijmen. Wanneer de boekwaarde van deze NIEGG de marktwaarde overtreft, zal voor het verschil een voorziening (contante waarde) getroffen worden. De resultaten van de grondexploitaties worden op contante waarde en op eindwaarde berekend. Wanneer een dergelijke exploitatieberekening per balansdatum een verlies laat zien, is voor de contante waarde een voorziening gevormd. Voorgesteld wordt bij de resultaatbestemming van de jaarrekening deze mutaties ten laste van de algemene reserve grondexploitaties te brengen. Bij een voordelige exploitatieberekening (winst) vindt een gedeeltelijke winstneming plaats conform de hiertoe bepaalde richtlijnen in de nota grondbeleid.

3. In 2008 afgewikkelde exploitaties In 2008 zijn een vijftal complexen financieel afgesloten, het betreft de complexen: Nieuw Hulten, Drunen Achterstraat, Drunen Vennepad, Drunen Grote Kerk, Vlijmen Kees Klerksstraat, Vlijmen Totaal

-96.453 -18.401 25.820 -59.782 -77.375 -226.191

Voordeel Voordeel Nadeel Voordeel Voordeel Voordeel

Met betrekking tot een aantal van deze complexen moet de overdracht van het openbaar gebied nog juridisch worden afgewikkeld. Ook de exploitatie van het centrumplan Drunen is in 2008 financieel afgesloten. Voor de nog uit te voeren werkzaamheden is de voorziening nog uit te voeren werkzaamheden gevoed voor een bedrag van € 297.826,--. Het saldo van dit complex kan worden afgedekt uit de hiertoe gevormde reserve. Het overschot ( € 686.286,--) van deze reserve is gestort in de algemene reserve grondexploitatie.

4. Vermogenspositie grondexploitaties Netto-geïnvesteerde bedragen inbouwgrondexploitaties en projecten stedelijke vernieuwing: per 31.12.2007 per 31.12.2008 x €. 1.000 x €. 1.000 36.195 64.486

a. gronden (nog) niet in exploitatie b. gronden in exploitatie 1. Uitleggebieden 2. Stedelijke vernieuwing 3. Bedrijventerrein 4. Overige totaal gronden in exploitatie

-2.691 1.316 8.508 0 7.133

-3.031 998 8.080 0 6.047

c. projecten stedelijke vernieuwing Centumplan Vlijmen Centumplan Drunen totaal projecten stedelijke vernieuwing

6.837 5.183 12.020

8.990 8.990

Totaal boekwaarde (netto-investeringen )

55.348

79.523

3.970 4.075 5.417 356

4.657 4.319 6.508

46.947

64.039

d. algemene reserve bouwgrondexploitatie e. bestemmingsreserve centr. Plan Vlijmen f. bestemmingsreserve centr. Plan Drunen g. voorzieningen bouwgrondexploitatie Financieringstekort bouwgrondexploitatie

De totale boekwaarde per 31 december is met € 24,1 miljoen toegenomen: van € 55,3 miljoen in 2007 tot € 79,5 miljoen in 2008. De belangrijkste mutaties zijn te constateren bij de complexen De Grassen (+ € 2,4 miljoen), Nassaulaan/hoek Vendreef (+ € 3,9 miljoen met name inbrengwaarde vml. werf) Poort van Heusden (+ € 16,4 miljoen verwerving vml. Land van Ooit) en complex Elshout V (+€ 2,3 miljoen).

5. Algemene reserve bouwgrondexploitaties Het verloop van de algemene reserve bouwgrondexploitaties (in € ) is als volgt:

Saldo per 1 januari 2008 Resultaat (deels) afgewikkelde complexen Overschot reserve centrum plan Drunen

3.970.339 686.286 686.286 4.656.625

Saldo per 31 december 2008 Bij de resultaatbestemming van het saldo van de jaarrekening 2008 worden de volgende mutaties voorgesteld: Afwikkeling diverse complexen vormen voorziening verliesgevende complexen aanvulling reserve grondexploitatie tot minimum Totaal mutaties n.a.v. resultaatbestemming 2008 Saldo algemene reserve grondexploitatie na resultaatbestemming

226.191 -4.096.004 1.213.188 -2.656.625 2.000.000

5.1 Financiële positie In vergelijking met de reservepositie van vorig jaar (per ultimo 2007) is de algemene reserve grondexploitaties met ongeveer € 0,6 miljoen toegenomen tot € 4,7 miljoen per 31 december 2008.

Deze stijging is met name veroorzaakt door de vrijval van de reserve centrumplan Drunen i.v.m. de afsluiting van dit complex. Uit de jaarrekening vloeien echter een aantal mutaties tot in totaal € 3,9 miljoen voort ten laste van de algemene reserve bouwgrondexploitatie voort, die niet meer verwerkt mochten worden in 2008 en waarvan wordt voorgesteld deze middels de resultaatbestemming bij de jaarrekening 2008 alsnog ten laste van deze reserve te brengen. Deze mutaties zijn hierboven opgesomd. De belangrijkste complexen waar een voorziening i.v.m. een verwacht te kort is gevormd zijn: de ontwikkeling van deelgebied 1 van het complex Grotestraat/ Verdoorn Heesbeen ad. € 1.141.206,-- en het verwachte tekort voor het plan ‟t Hoog II van € 2.400.000,--. Na deze mutaties bedraagt het saldo van de algemene reserve ca. € 0,8 miljoen. Dit is een minimaal niveau en valt onder de minimumgrens € 2 miljoen volgens de nota grondbeleid. Er wordt afzonderlijk voorgesteld dit saldo ten laste van de algemene exploitatie reserve aan te vullen. 5.2 Risico’s afdekken De algemene reserve grondexploitaties vervult een bufferfunctie voor de opvang van algemene risico‟s van grondexploitaties en voor specifieke risico‟s van de grondexploitaties, voor zover deze niet zijn afgedekt door voorzieningen. De algemene risico‟s worden met name gevormd door de ontwikkeling van de rente (van belang voor onze grondposities) en de marktontwikkeling. Het renterisico is laag; de rentestand dit jaar is gedaald en ligt onder het door ons gehanteerde renteomslag-percentage. De (algemene) marktontwikkeling is op dit moment niet gunstig door de economische crisis. Wij merken dit in de afnemende vraag vanaf 2009 bij met name ‟t Hoog I. Dit is echter doorgerekend in de herziene exploitatieopzet. Gezien het feit dat wij in 2008 en 2009 geen grootschalige uitgifte van bouwgrond hebben voor woningbouw, merken wij de gevolgen van de crises niet in stagnatie van de uitgifte van bouwgrond voor woningbouw. Grote woningbouwplannen zoals Geerpark en De Grassen zitten nog in een voorbereidende fase. Als deze plannen in de uitgifte gaan, is naar verwachting de economische crisis over zijn dieptepunt heen en hebben wij hier niet echt grote nadelige gevolgen van. Verder is het belangrijk te weten hoe de specifieke risico‟s zijn afgedekt. Veruit de meeste risico‟s zijn door een voorziening (voor het verwachte tekort) afgedekt. Er zijn o.a. voorzieningen gevormd voor de plannen “t Hoog II en deelgebied 1 van Grotestraat/Verdoorn Heesbeen en het plan Wolput/Looiersteeg/Achterstraat. Voor deze laatste ontwikkeling is voorziening gevormd ad. € 1,8 miljoen. Deze voorziening komt overigens niet ten laste van algemene reserve grondexploitatie maar van de algemene exploitatie reserve. Ten aanzien van de Poort van Heusden wordt er van uitgegaan dat de boekwaarde kan worden terugverdiend. Mocht dit onverhoeds niet lukken dan biedt, wanneer gewenst en noodzakelijk, het gebied voldoende potentie, om met behoud van de belangrijkste uitgangspunten en door mogelijk wat kleine aanpassingen bijvoorbeeld aan de randen van het gebied te doen, toch nog de boekwaarde goed te maken. 5.3 Toekomstperspectief De omvang van de algemene reserve grondexploitaties is per 31-12-2008 goed op niveau. Echter als de boekingen in 2009 worden verwerkt is de reserve aanzienlijk gedaald tot onder het minimum niveau van de nota grondbeleid ad. € 2.000.000,--. Hiervan wordt voorgesteld dit aan te vullen tot het minimum niveau. Anderzijds is qua financiële positie een sprong vooruit gemaakt, omdat de risico‟s van de andere plannen nu goeddeels afgedekt zijn door voorzieningen. Qua toekomstperspectief bieden de winstpotenties van de diverse plannen kansen.. De belangrijkste winstpotenties zijn: Vennewest III ca. € 5.000.000,-Elshout IV € 768.000,-„t Hoog I € 6.000.000,-Verder toont de globale exploitatie verkenning van het plan De Grassen ook een aanzienlijk winstpotentie van ettelijke miljoenen. Door deze winstpotentie kunnen we mogelijke toekomstige risico‟s opvangen dan. Hierbij moet wel gemeld worden dat in het meerjarenperspectief al rekening is gehouden met de winstpotenties in Vennewest III en het Hoog.

6. Voorzieningen en reserves bouwgrondexploitaties De specificatie van de voorzieningen en reserves bouwgrondexploitaties is als volgt:

per 31-12-2007 per 31-12-2008 bedragen x € 1.000 bedragen x € 1.000 a. b.

Voorzieningen geprognosticeerde exploitatie-resultaten restant-kosten afgewikkelde exploitaties

a. b

Reserves stadvernieuwingsprojecten centrum plan Vlijmen centrum plan Drunen Totaal Totaal

327.345 27.975 355.320

6.192.613 315.858 6.508.471

4.074.675 5.417.192 9.491.867

4.319.155 0 4.319.155

9.847.187

10.827.626

Voor de verwachte tekorten van de in exploitatie genomen plannen is het voorstel ten laste van de algemene reserve grondexploitatie en de algemene exploitatiereserve (Wolput/Looiersteeg/ Achterstraat) een voorziening te vormen. Batige saldi, worden voorzover gerealiseerd, voorgesteld ten gunste van de algemene reserve te boeken en zijn al wel ten laste van de boekwaarde van het de betreffende plan gebracht. Aan de voorzieningen en de reserves vindt geen rentetoerekening plaats. Centrumplannen Bij de centrumplannen voor Drunen en Vlijmen is meer sprake van een dorpsvernieuwingsproject dan van een bouwgrondexploitatie. Bij deze plannen is niet primair het uitgangspunt een sluitende exploitatie te bereiken. Om deze reden zijn voor de dekking van deze plannen afzonderlijke reserves gevormd. Centrumplan Drunen is in 2008 financieel afgewikkeld. De voorzieningen en reserves bouwgrondexploitaties zijn ten opzichte van vorig jaar met ca. € 1 miljoen toegenomen. De grootste mutaties hebben betrekking op voorzieningen geprognosticeerde exploitatie-resultaten voor met name de plannen Grotestraat/Verdoorn Heesbeen (+€ 1,1 miljoen) ‟t Hoog II (+ € 2,4 miljoen) en Wolput/Looiersteeg/Achterstraat (+ € 1,8 miljoen) en de afname van de reserve centrumplan Drunen met € 5,4 miljoen.

7. Risicoparagraaf 7.1 Algemeen Exploitatie van bouwgrond gaat per definitie gepaard met risico's. De volgende algemene risico‟s kunnen worden genoemd: nationale en regionale marktomstandigheden inzake woningbouw en bedrijventerreinen; (verwachte) overheidsmaatregelen (zoals milieuvoorschriften, ruimtelijke ordening, subsidiemogelijkheden); prijsontwikkelingen in onder andere de bouwsector; procedures die moeten worden doorlopen en de resulterende (mogelijk lange) doorlooptijd; claimgevoeligheid (onder andere planschade); algemene economische ontwikkelingen; renteschommelingen; invloed van provincie en rijksoverheid op gewenste woningbouwprogramma's en uitgifte van bedrijventerreinen. Verder moet worden bedacht, dat de activiteiten rond de bouwgrondexploitatie de nodige bestuurlijke en ambtelijke inspanning vergen. Het geheel of gedeeltelijk wegvallen van grondexploitaties, betekent het ontbreken van een kostendrager; een beroep op de algemene middelen van de gemeente is dan onontkoombaar.

Binnen bepaalde marges zijn de risico's beheersbaar. Inherent aan een bouwgrondexploitatie is immers het meerjarig karakter. Om dit proces goed te kunnen beheersen is het noodzakelijk voortdurend inzicht te hebben in de ontwikkeling van baten en lasten. Om die reden is het streven erop gericht tenminste een keer per jaar alle belangrijke exploitatieopzetten te herzien. Dat is dit jaar gebeurd. Het spreekt voor zich dat, zodra de omstandigheden zich wijzigen, ook op andere momenten de exploitatieopzet zal worden herzien. 7.2 Economische crisis Sinds september 2008 hebben we te maken met de economische crisis. In het algemeen zijn de gevolgen hiervan ook merkbaar in de stagnatie in de verkoop van woningen. De stagnatie in de verkoop van woningen vindt ook zijn weerslag in de verkoop van bouwrijpe kavels. In onze gemeente zijn op dit moment geen grote woningbouw projecten in de verkoop, maar zitten wij gelukkig nog meer in de voorbereidingsfase van grote projecten zoals Geerpark en de Grassen. Hierdoor hebben wij in 2008 weinig hinder gehad van de recessie dan wel verwachten we in 2009, voor wat betreft de verkoop van bouwrijpe gronden voor woningbouw. De ervaring leert dat na een bepaalde tijd het toch weer beter gaat, zodat op dit moment er nog geen zorgen zijn voor de op stapel staande grotere woningbouwlocaties. Vanzelfsprekend zullen we de ontwikkelingen wel kritisch blijven volgen en waar nodig tijdig hierop inspelen. Bij de uitgifte van de kavels op het bedrijvenpark het Hoog I is duidelijk wel verminderde vraag naar kavels te zien. Dit is niet zozeer het gevolg dat bedrijven zelf niet willen, maar meer het feit van niet rond krijgen van de financiering. Het gevolg hiervan is wel dat de doorlooptijd van dit plan minimaal een jaar langer wordt. De financiële consequenties hiervan zijn verwerkt in de herziene exploitatie opzet van dit complex. 7.3 Specifieke risico’s Onze specifieke financiële risico‟s zijn dit jaar expliciet beoordeeld en waar nodig zijn voorzieningen gevormd ter hoogte van het verwachte verlies per plan of is een voorziening gevormd ter afdekking van de te hoge boekwaarde van de gronden. Ten aanzien van bedrijventerrein „t Hoog I en De Grassen bieden de verwachte positieve resultaten uit de grondexploitatie nog voldoende zekerheid om binnen deze plannen tegenslagen op te kunnen vangen. Het Geerpark heeft een kostendekkende grondexploitatie. De risico‟s bij dit plan zitten in het feit dat de aannames voor de nog te verwerven percelen wel gehaald moeten worden. Anderzijds liggen er ook kansen als belendende percelen in de toekomst kunnen worden ontwikkeld. De specifieke risico‟s bij de Poort van Heusden zijn gelegen in het feit dat mogelijk de boekwaarde niet geheel kan worden terugverdiend middels het nu ingezette traject. Mede omdat dit gezien de gewenste bestemming een redelijk uniek traject is, dit op voorhand niet goed in te schatten. Anderszijds biedt het gebied ook voldoende potentie om bij een wat gewijzigde invulling, zonder volledig afbreuk te doen aan de gebiedsvisie, tegenslagen op te kunnen vangen . De ontwikkeling van het centrum van Vliijmen is op dit moment qua risico‟s voldoende afgedekt middels de gevormde reserve. Bij de verdere uitwerking in 2009 en 2010 zullen uitdrukkelijk de risico‟s in beeld gebracht en bewaakt worden. Door de relatief hoge boekwaarde van het totaal van onze grondexploitaties, heeft de rentefactor een belangrijke invloed, zeker bij stagnatie van de realisatie of uitgifte van gronden. Dit aspect speelt nu wel zoals gemeld bij de stagnatie in de uitgifte van bedrijventerreinen. Dit wordt nauwlettend gevolgd. Overigens hoeft dit de eventuele verwerving van gronden niet in de weg staan, als door een dergelijke aankoop onze marktpositie wordt versterkt en beleidsdoelstellingen kunnen worden gerealiseerd.

Deel III

Jaarrekening

1 Programmarekening en toelichting

2 Balans en toelichting

3 Bijlagen 1a Grondslagen b Tabel afschrijvingstermijnen c Staat van gewaarborgde geldleningen 2 Lopende investeringen/kredieten 3 Reserves en voorzieningen, aard, reden en verloop 4 Algemene dekkingsmiddelen 5 Post onvoorzien 6 Toelichting op de kostenplaatsen 7 Bijlage Single Information Single Audit 8 Matrix beleidsvelden en producten

Deel III.1

Programmarekening en toelichting

1 Programmarekening

2 Toelichting, analyse per beleidsveld

III.1.1 Programmarekening Beleidsvelden 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Bestuur en communicatie Burgerdiensten Openbare orde en veiligheid Verkeer en vervoer Gebouwenbeheer en eigendommen Economische zaken Onderwijs Cultuur en toerisme Sport Beheer groen en vesting Heusden Werk en inkomen Zorg en welzijn Milieu en afval Bouwen en wonen

15 Financiering en belastingen exclusief reserves Resultaat voor bestemming

Primaire begroting 2008 lasten baten saldo 4.029 0 -4.029 1.879 677 -1.202 2.880 12 -2.868 5.513 180 -5.333 598 1.448 851 1.197 41 -1.156 5.259 855 -4.404 4.132 499 -3.633 4.690 1.735 -2.955 3.623 122 -3.501 8.626 6.156 -2.470 10.642 1.186 -9.456 8.346 6.945 -1.401 2.731 8.280 5.548 64.146 28.137 -36.009 437 40.493 40.056 64.582 68.630 4.047

Begroting incl.wijz. 2008 lasten baten saldo 4.207 0 -4.207 1.993 907 -1.086 2.761 20 -2.742 8.327 180 -8.147 1.161 3.949 2.788 1.882 41 -1.842 4.831 955 -3.876 4.411 546 -3.864 5.215 1.690 -3.525 4.042 122 -3.920 13.801 11.181 -2.620 11.351 1.221 -10.131 8.682 7.405 -1.276 14.359 17.700 3.341 87.024 45.917 -41.107 1.383 41.153 39.770 88.407 87.070 -1.337

Jaarrekening 2008 lasten baten saldo 3.993 98 -3.896 2.004 865 -1.139 2.926 23 -2.903 9.324 4.773 -4.551 604 3.760 3.156 409 35 -374 4.621 929 -3.691 3.995 548 -3.447 5.039 1.686 -3.353 3.549 270 -3.279 13.436 11.253 -2.183 11.753 1.392 -10.361 8.112 7.414 -698 15.445 6.579 -8.866 85.212 39.626 -45.585 1.100 41.412 40.311 86.312 81.038 -5.274

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Mutatie reserves per beleidsvelden (fnc 980) Bestuur en communicatie Burgerdiensten Openbare orde en veiligheid Verkeer en vervoer Gebouwenbeheer en eigendommen Economische zaken Onderwijs Cultuur en toerisme Sport Beheer groen en vesting Heusden Werk en inkomen Zorg en welzijn Milieu en afval Bouwen en wonen Financiering en belastingen

Resultaat na bestemming

Primaire begroting 2008 lasten baten saldo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1.000 1.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 500 500 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 115 115 0 122 122 7.300 0 -7.300 8.939 9.865 926 16.739 11.602 -5.137 81.321

80.232

-1.090

Begroting incl.wijz. 2008 lasten baten saldo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4.064 4.064 0 0 0 0 1.183 1.183 0 -153 -153 0 984 984 518 155 -363 0 0 0 0 115 115 0 0 0 -68 -170 -102 7.300 8.594 1.294 16.253 9.286 -6.967 24.003 24.058 54

Jaarrekening 2008 lasten baten saldo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 317 1.170 853 0 0 0 0 247 247 0 -221 -221 0 148 148 8 168 160 0 0 0 0 115 115 0 209 209 554 94 -460 4.086 5.629 1.543 10.366 7.596 -2.770 15.331 15.154 -177

112.410

101.643

111.127

-1.282

96.192

-5.451

III.1.2 Verklaring verschillen per beleidsveld In deze toelichting worden de verschillen tussen de begroting na wijziging en de jaarrekening per beleidsveld toegelicht.

Beleidsveld 1: Bestuur en communicatie Financiën (* 1.000)

Lasten Baten Saldo Mutaties reserves Stortingen in reserves Onttrekkingen uit reserves Per saldo mutaties reserves Saldo inclusief mutaties reserves

Jaarrekening 2007 3.755 3.7553.755-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 4.029 4.207 4.0294.2074.029-

Jaarrekening 2008 3.993 98 3.896-

4.207-

De vergoedingen voor fractie-ondersteuning, die in 2008 met terugwerkende kracht over 2007 voor het eerst zijn uitgekeerd, zijn € 11.000,-- lager dan geraamd. De kosten van notulering van de raadsvergaderingen zijn € 10.000,-- hoger voornamelijk als gevolg van de huur van een extra geluidsinstallatie ten behoeve van de informatievergaderingen in de trouwzaal. Diverse kosten van de raad, waarvoor geen raming is opgenomen, hebben € 13.000,-- bedragen en zijn voornamelijk het gevolg van de raadsexcursie. De salariskosten van het college van burgemeester en wethouders zijn vanwege een te hoge raming € 29.000,-- lager dan geraamd. De uitkeringen aan voormalig wethouders hebben € 15.000,-- minder bedragen. Het budget voor de kernenbezoeken ad € 20.000,-- is voor een bedrag van € 18.000,-- niet besteed. Voor de uitvoering van een bewonersenquête en de samenstelling van een dorpenatlas is een bedrag van € 11.000,-- meer uitgegeven. Overigens is voor de samenstelling van een dorpenatlas van de provincie een subsidie van € 24.000,-- ontvangen, welke niet was geraamd. Aan bestuursondersteuning en college van B&W zijn voor een bedrag van € 207.000,-- minder uren besteed, voornamelijk aan bestuursondersteuning. Hiervan is een een bedrag van € 110.000,-- toe te schrijven aan minder uren voor leefbaarheid, omdat die in werkelijkheid op openbare veiligheid zijn verantwoord. Overigens werden minder uren verantwoord door de griffie, omdat de uitbreiding daarvan pas in de tweede helft van 2008 werd gerealiseerd en door het team Bedrijfseconomische Control vanwege een onderbezetting in 2008.

3.896-

De kosten van juridische advisering hebben € 34.000,-- meer bedragen. Het betreft oa de advisering omtrent het alleenrecht inzake aanbestedingen en externe advisering inzake bibob. Van de Rabobank werd een bijdrage van ruim € 13.000,-- ontvangen voor een door de Heemkundekring uit te geven boekje vanwege het 10-jarig bestaan van de gemeente Heusden. De betreffende kosten ten behoeve van de Heemkundekring zijn in het jaar 2007 verantwoord. De kosten van representatie zijn € 20.000,-- hoger dan geraamd. Voor het symposium in verband met het 40-jarig jubileum van de restauratie van de vesting Heusden werd een provinciaal subsidie van € 22.000,-- ontvangen, welke niet was geraamd. In 2008 werd ten laste van het budget van € 43.000,-- voor het project Otjiwarongo een bedrag van € 11.000,-- verantwoord. Omdat nog verplichtingen lopende zijn zal voor het resterende bedrag van € 32.000,-- een budgetoverheveling worden voorgesteld. De salariskosten van de griffie, die in de tweede helft van 2008 is uitgebreid, zijn € 16.000,-hoger dan geraamd. Aan doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoeken werd een bedrag van € 22.000,-- minder aan kosten van derden uitgegeven dan was geraamd.

Beleidsveld 2: Burgerdiensten Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 1.856 983 873873-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 1.879 1.993 677 907 1.2021.0861.202-

Jaarrekening 2008 2.004 865 1.139-

1.086-

Aan burgerzaken werd voor een bedrag van € 14.000,-- minder uren besteed. De minderkosten zitten met name in de gemeentelijke basisadministratie. Daarnaast zijn de uitvoeringskosten van de gemeentelijke basisadministratie en de kosten huisnummering € 17.000,-- lager. Daarentegen zijn de kapitaallasten bij verkiezingen € 63.000,-- hoger omdat er sprake is van een extra afschrijving (restant boekwaarde) van de stemmachines. De gemeente heeft hiervoor in de algemene uitkering een extra vergoeding ontvangen. De kosten en opbrengsten van rij- en reisdocumenten zijn hoger gebleken dan bij de 2e berap was ingeschat waardoor er op baten secretarieleges burgerzaken per saldo een voordeel van € 12.000,-- is ontstaan.

1.139-

De kosten van begraven zijn € 35.000,-- hoger dan geraamd. Dit komt o.a. door € 28.000,-- hogere kosten voor inhuur en voor onderhoud van de begraafplaatsen en door een lagere opbrengst van € 22.000,-- aan grafrechten als gevolg van minder verlengingen van het grafrecht en minder reserveringen. Hier staat tegenover dat aan begraven voor een bedrag van € 19.000,-- minder uren werden besteed dan geraamd.

Beleidsveld 3: Openbare orde en veiligheid Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 2.538 42 2.4962.496-


Jaarrekening 2008 2.926 23 2.903-

2.742-

De kosten van de brandweer en rampenbestrijding zijn € 87.000,-- hoger dan geraamd. Hiervoor zijn voornamelijk de volgende oorzaken aan te wijzen: meer urenbesteding: € 28.000,--; hogere diverse kosten: € 16.000,--, voornamelijk als gevolg van de kosten van het verbetertraject van de organisatie; hogere kosten van keuringen, kleding en cursussen van het brandweerpersoneel: € 39.000,-- vanwege het grote aantal nieuwe vrijwilligers in 2008; lagere kosten van de gemeenschappelijke regelingen Veiligheidsregio en Gemeenschappelijk meldcentrum: € 12.000,-- vanwege meer ontvangen doorschuif-BTW dan was geraamd. Aan openbare orde en veiligheid zijn voor een bedrag van € 141.000,-- meer uren besteed. Dit wordt voor een bedrag van € 110.000,-- veroorzaakt door de verantwoording van de werkzaamheden voor leefbaarheid, terwijl de raming hiervoor op bestuursondersteuning heeft plaats gevonden. Oorzaak is dus gelegen in de wijze van verantwoording. Op bestuursondersteuning is voor eenzelfde bedrag minder aan uren geschreven. Zie hiervoor de verklaring bij beleidsveld 1. De kosten van het steunpunt en casusoverleg huiselijk geweld zijn mede vanwege een terugontvangst van een teveel betaalde bijdrage over 2007 € 28.000,-- lager geweest. Er zijn nog geen kosten voor de aansluiting bij het Veiligheidshuis, waardoor het geraamde budget van € 30.000,-- niet is besteed. De formele aansluiting zou in 2008 gerealiseerd worden, maar door de gemeente „s-Hertogenbosch gehanteerde procedure bleek dit niet haalbaar.

2.903-

Beleidsveld 4: Verkeer en vervoer Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 4.635 211 4.424858 858 3.566-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 5.513 8.327 180 180 5.3338.1471.000 1.000 4.333-

Jaarrekening 2008 9.324 4.773 4.551-

4.064 4.064 4.083-

Wegen, straten en pleinen Aan wegen, straten en pleinen zijn voor een bedrag van € 188.000,-- meer uren besteed dan geraamd, waarvan een bedrag van € 53.000,-- voor de openbare verlichting en een bedrag van € 60.000,-- voor de geografische informatie. De stelpost voor aanpassing van straten en wegen is voor een bedrag van € 418.000,-- nog niet gerealiseerd, omdat in 2008 een groot aantal projecten in voorbereiding is genomen, die pas in 2009 tot uitvoering zullen komen. Hiervoor wordt een budgetoverheveling voorgesteld ten laste van de algemene reserve. Van de reeds beschikbaar gestelde kredieten voor de aanpassing van diverse straten en wegen en de parallelstructuur fase 1c, waarvoor een extra afschrijving ten laste van de hierna genoemde reserves is geraamd, is een bedrag van € 1.757.000,-- eveneens nog niet gerealiseerd. Ook voor dit bedrag dient een budgetoverheveling ten laste van de algemene reserve (€ 908.000,--) en de reserve parallelstructuur (€ 849.000,--) plaats te vinden. Voor de aanleg van de fases 1a en 1b van de parallelstructuur is voor een bedrag van € 469.000,-- minder extra afschrijving ten laste van de reserve parallelstructuur noodzakelijk vanwege een lagere investering en de ontvangst van subsidies. In 2008 werd een voorbereidingskrediet van € 585.000,-- beschikbaar gesteld voor het aanbrengen van geluidsschermen langs de A59. Omdat dit krediet naar verwachting geheel door een rijksbijdrage kan worden gedekt, behoeft de stelpost voor extra afschrijving ten laste van de algemene reserve in principe niet te worden aangewend. Voor de eventuele ongedekte kosten en ten behoeve van het vervolg van deze werkzaamheden wordt een budgetoverheveling ten laste van de algemene reserve voorgesteld. In 2008 werd voor een bedrag van € 317.000,-- minder onderhoud gepleegd aan de wegen omdat in 2007 een aantal onderhoudswerkzaamheden naar voren is gehaald. Dit bedrag is gestort in de reserve onderhoud wegen. In 2008 werden voor een bedrag van € 54.000,-- minder werkzaamheden uitgevoerd aan de markering van wegen. Dit is enerzijds het gevolg van € 12.000,-- lagere kosten voor de uitvoering van het resterende programma voor 2007 en het niet bestede budget van € 42.000,-- in 2008 vanwege andere prioriteiten, met name de inrichting van het betreffende beheersysteem.

317 1.170 853 3.698-

Openbare verlichting De energiekosten van de straatverlichting zijn in 2008 € 91.000,-- lager uitgevallen. Dit heeft onder meer te maken met de aanschaf van energiezuinige armaturen en het onderbrengen van zoveel mogelijk aansluitingen bij één leverancier, waardoor gunstigere tarieven zijn bedongen. Er is voor een bedrag van € 27.000,-- meer besteed aan de vervanging van lichtmasten. Omdat het saldo van de bij de jaarrekening 2007 gevormde reserve vervanging lichtmasten € 0,00 bedraagt, kon deze reserve niet worden aangewend om de betreffende meerkosten te egaliseren. Van het budget voor innovatieve verlichting van € 40.000,-- is in 2008 een bedrag van ruim € 26.000,-- besteed. Het resterende bedrag van € 13.600,-- dient te worden overgeheveld voor nog uit te voeren werkzaamheden in 2009. Straatmeubilair De onderhoudskosten van de abri‟s zijn € 17.000,-- lager uitgevallen, omdat de onderhoudskosten slechts in rekening worden gebracht voorzover die meer bedragen dan de maximum-kosten volgens het eind 2007 afgesloten (reclame)contract. Reiniging en gladheidsbestrijding In 2008 werd voor het opruimen van zwerfafval een subsidie van € 15.000,-- toegekend. Door de nieuwe wijze van onkruidbestrijding is in 2008 voor een bedrag van € 60.000,-- minder besteed. De overstap van de “Wave” methode naar de “Aquavince”methode is een stuk goedkoper. Het afgesproken percentage verharding is chemiecaliënvrij behandeld. Vanwege de zachte winter begin 2008 hebben de kosten van gladheidsbestrijding € 15.000,-minder bedragen. Kadaster De kosten van het kadaster hebben € 10.000,-- minder bedragen. Bermen Aan het onderhoud van de bermen is voor een bedrag van € 46.000,-- minder besteed. Kunstwerken In 2008 hebben voor een bedrag van € 22.000,-- noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden aan civieltechnische kunstwerken plaats gevonden zoals fiets- en voetgangersbruggen, trap stadshaven en scheidingsmuur. Hiervoor was geen budget geraamd. Nutsvoorzieningen De kosten van de werkzaamheden voor nutsvoorzieningen hebben € 13.000,-- minder bedragen. Verkeersmaatregelen Aan de uitvoering van verkeersen vervoersbeleid werden voor een bedrag van € 108.000,-meer uren besteed. De stelpost voor verkeersmaatregelen in het kader van het G(emeentelijk) V(erkeers) en V(ervoers) P(lan) is voor een bedrag van € 32.000,-- nog niet gerealiseerd, omdat in 2008 een aantal projecten in voorbereiding is genomen om uitgevoerd te worden in 2009. Het in 2008 nog niet bestede budget voor het opstellen van het nieuwe GVVP van € 19.000,-dient te worden overgeheveld naar 2009, omdat het plan dit jaar zal worden gestart.

In 2008 werd een afrekening ontvangen van het subsidie voor mensgerichte verkeersmaatregelen van € 16.000,--. Omdat de betreffende kosten in 2006 werden verantwoord is hierdoor in 2008 een voordeel ontstaan. Parkeren Aan parkeren werden voor een bedrag van € 24.000,-- meer uren besteed, waarvan een bedrag van € 20.000,-- aan invalidenparkeerplaatsen. In 2008 is een meeropbrengst van € 12.000,-- geboekt voor parkeervergunningen. Dit betreft een incidenteel effect, omdat eind 2008 ten behoeve van de vergunningen voor het nieuwe jaar automatische incasso‟s zijn toegepast en in 2008 zijn geboekt, terwijl voorheen de betaling bij het afhalen in het nieuwe jaar plaats vond. Op deze wijze zijn in 2008 eenmalig zowel de opbrengsten van 2008 als die van 2009 verantwoord.

Beleidsveld 5: Gebouwenbeheer en eigendommen Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 536 1.405 868 868

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 598 1.161 1.448 3.949 851 2.788

Jaarrekening 2008 604 3.760 3.156

2.788

3.156

851

De beschikbaar gestelde kredieten voor de aankoop van gronden nabij de Emmamolen Nieuwkuijk en aan de Dekkerseweg werden in 2008 nog niet gerealiseerd. De hiermee verband houdende extra afschrijving ten laste van de algemene reserve van in totaliteit € 506.000,-- dient daarom te worden overgeheveld naar 2009. Om dezelfde reden zijn de kapitaallasten € 27.000,-lager als gevolg van onderuitputting. De afgedragen belastingen zijn € 31.000,-- lager, voornamelijk als gevolg van de niet meer verschuldigde ruilverkavelingslasten vanaf 2008. De kosten voor het verkrijgen van energielabels voor een tiental gemeentelijke gebouwen blijken € 19.000,-- lager te zijn dan geraamd. De onderhoudskosten aan de pomp in Giersbergen hebben € 19.000,-- meer bedragen, omdat onverwacht herstel van het mechanische gedeelte van de pomp heeft plaats gevonden. De taakstelling tot verkoop van gemeente-eigendommen voor een bedrag van € 1.000.000,-- in 2008 is voor een bedrag van € 176.000,-- niet gerealiseerd. Daarnaast zijn voor aan- en verkoop van gemeente-eigendommen € 10.000,-- kosten gemaakt. De pachtopbrengst is € 21.000,-- lager, voornamelijk als gevolg van het wegvallen van de pachtopbrengst van het Land van Ooit.

De opbrengst van de verhuur van de Verolmewoningen in Heusden en de diverse terrassen is € 11.000,-- hoger, voornamelijk vanwege de verantwoording in 2008 van de huuropbrengst van € 8.000,-- voor de Verolmewoningen over 2007.

Beleidsveld 6: Economische zaken Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 271 41 22946 46 183-


Jaarrekening 2008 409 35 374-

1.183 1.183 658-

247 247 127-

Aan markten en standplaatsen werden voor een bedrag van € 13.000,-- minder uren besteed dan geraamd. Aan bevordering bedrijvigheid werden voor een bedrag van € 23.000,-- minder uren besteed dan geraamd. Van de voor bedrijfsverplaatsingen en herstructurering bedrijventerreinen in 2007 en 2008 beschikbaar gestelde gelden ten laste van de algemene reserve is een bedrag van € 1.436.000,-nog niet besteed. De planvorming en voorbereidingen voor bedrijfsverplaatsingen en herstructurering bedrijventerreinen heeft in de jaren 2007 en 2008 plaatsgevonden. In de jaren 2009, 2010 en 2011 zullen, gekoppeld aan de invoering van Parkmanagement bedragen worden uitgegeven aan vitalisering, herstructurering en bedrijfsverplaatsing(en). Voor de uitvoering in 2009 en volgende jaren wordt dan ook een budgetoverheveling voorgesteld.

Beleidsveld 7: Onderwijs Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 4.844 2.778 2.0662.066-


Jaarrekening 2008 4.621 929 3.691-

(153) 1534.029-

Aan openbaar basisonderwijs zijn voor € 71.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Dit is met name een verschuiving van uren binnen het beleidsveld. Aan bijzonder basisonderwijs zijn voor € 33.000,-- meer uren besteed dan geraamd.

(221) 2213.912-

Tevens zijn de onderhoudskosten voor schoolgebouwen van het bijzonder basisonderwijs € 68.000,-- lager dan geraamd. Dit wordt via functie 980 verrekend met de onderhoudsreserve. Aan bijzonder speciaal onderwijs zijn voor € 16.500,-- minder uren besteed dan geraamd. De kosten van het leerlingenvervoer zijn € 32.000,-- hoger dan geraamd (na 2e berap). De ontvangen eigen bijdrage van ouders is echter ook € 10.000,-- hoger dan geraamd. Aan uitvoering van leerplichttaken werden voor een bedrag van € 29.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Aan overige bestuurlijke onderwijstaken werden voor een bedrag van € 82.000,-- minder uren besteed dan geraamd. Dit is met name een verschuiving van uren binnen het beleidsveld. De stelpost voor onderwijshuisvesting/multifunctionele accommodatie ad € 130.000,-- is voor een bedrag van € 163.000,-- ingezet voor de kosten van tijdelijke huisvesting van het Palet met daar tegenover een bijdrage in de huur van stichting Kinderopvang Heusden van € 19.000,--. Dit betekent per saldo een nadeel van € 14.000,--. Aan lokaal onderwijsbeleid is € 24.000,-- minder besteed. Van de reeds eerder gereserveerde gelden voor onderwijsachterstandenbeleid is een bedrag van € 14.500,-- niet meer benodigd en als voordeel verwerkt in de jaarrekening. De ontvangen vergoeding van de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie is € 40.000,-- hoger dan geraamd en de projectkosten zijn € 26.000,-- lager dan geraamd. Aan het eind van het jaar is de bijdrage 2008 toegekend en die is beduidend hoger dan ingeschat. De onderhoudskosten voor het gebouw van volwasseneneducatie zijn € 37.000,-- lager uitgevallen. Dit wordt via functie 980 verrekend met de onderhoudsreserve.

Beleidsveld 8: Cultuur en toerisme Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 3.463 499 2.96489 89 2.875-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 4.132 4.411 499 546 3.6333.864500 500 3.633-

Jaarrekening 2008 3.995 548 3.447-

984 984 2.881-

Aan openbaar bibliotheekwerk werden voor een bedrag van € 10.500,-- minder uren besteed dan geraamd.

148 148 3.299-

Aan kunst en cultuur werden voor een bedrag van € 23.000,-- meer uren besteed dan geraamd vanwege het opstellen van de cultuurnota. De kosten van beeldende kunst zijn € 11.000,-- hoger als gevolg van onderhoud en vervanging van een kunstwerk. Aan amateurischtische kunstbeoefening werden voor een bedrag van € 19.000 meer uren besteed dan geraamd. Dit kan mede verklaard worden door de werkzaamheden voor de vorming van een lokaal kunstencentrum. Er is een bedrag van € 96.000,-- van het incidenteel voor ontvlechting van het muziekonderwijs beschikbaar gestelde geld nog niet benut in 2008. Dit bedrag wordt voorgesteld voor budgetoverheveling naar 2009. Betaling vind in 2009 plaats. Aan creativiteitscentra werden voor een bedrag van € 18.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Het budget ad € 13.000,-- voor continuering cultureel erfgoed is niet besteed in 2008 en wordt voorgesteld voor budgetoverheveling naar 2009. De onderhoudskosten aan het gebouw van „t Stuurhuis zijn € 15.000,-- minder dan geraamd. Dit zal via functie 980 worden verrekend met de onderhoudsreserve. De onderhoudskosten van de Emmamolen hebben € 10.000,-- minder bedragen. Dit bedrag wordt via product 980 verrekend met de storting in de reserve onderhoud openbare gebouwen. Het bedrag voor de uitvoering van de Cultuurnota ad € 117.000,-- is in 2008 niet besteed. Voor het incidentele deel uit de Cultuurnota dat nog gerealiseerd moet worden wordt een budgetoverheveling ad € 80.000,-- voorgesteld. Het betreft zoal de kosten voor onderzoek mogelijkheid gebouw Mommersteeg, ontwikkelen kunstprijs, kosten instellen kunstfonds e.d. In 2008 werden voor een bedrag van € 17.000,-- minder subsidies verstrekt voor gemeentelijke monumenten. Aan toerisme werden voor een bedrag van € 26.000,-- minder uren besteed dan geraamd. Het project Giersbergen de Margriet is nog niet helemaal afgerond waardoor de extra afschrijving t.l.v. reserves nog niet geheel gerealiseerd kon worden. Dit betreft een bedrag van € 143.000,-- dat wordt voorgesteld als budgetoverheveling naar 2009. Van het voor subsidie beschikbare budget is een bedrag van € 18.000,-- niet ingezet voor het HBT. Er wordt een budgetoverheveling van € 12.000,-- inzake aanleg passantensteiger voorgesteld omdat niet alles gerealiseerd is in 2008. De onderhoudskosten aan het gebouw van de Voorste Venne zijn voor een bedrag van € 18.000,-- lager dan geraamd. Dit zal via de functie 980 worden verrekend met de onderhoudsreserve. Aan speelterreinen werden voor een bedrag van € 40.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Dit kan verklaard worden door een wijziging in de bezetting en de voorbereiding voor het opstellen van de nota speelruimte.

Beleidsveld 9: Sport Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 4.164 2.016 2.1482.148-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 4.690 5.215 1.735 1.690 2.9553.5252.955-

Jaarrekening 2008 5.039 1.686 3.353-

518 155 3633.888-

De externe kosten voor Breedtesport zijn € 27.000,-- lager dan geraamd. De in de loop der jaren ontvangen subsidie voor dit project ad € 85.000,-- is in 2008 van vooruitontvangen bedragen overgeboekt naar dit product, omdat het project inmiddels is beëindigd. De subsidie heeft betrekking op zowel de interne als de externe kosten van breedtesport, die in 2008 en voorgaande jaren zijn verantwoord. Het bedrag aan verstrekte accommodatiesubsidies is € 21.000,-- lager, als gevolg van de vestiging van korfbalvereniging NDZW op één locatie. De onderhoudskosten aan gebouwen zijn € 10.000,-- hoger dan geraamd. Dit is via functie 980 verrekend met de onderhoudsreserve. Door een betere bezetting van zwembad Die Heygrave is de opbrengst uit zwemactiviteiten € 24.000 hoger. Dit komt vooral door een toename van het doelgroepenzwemmen, zwemlessen en de verhuur aan derden. Door een lagere bezetting is de huuropbrengst van de sporthallen € 14.000,-- lager. De exploitatiekosten van de sportzalen zijn € 24.000,-- lager, voornamelijk door een afname van de energiekosten (€ 21.000,--). Aan groene sportvelden en terreinen werden voor een bedrag van € 97.000,-- minder uren besteed dan geraamd. De kapitaallasten van de groene sportvelden en terreinen zijn € 48.000,-- lager vanwege onderuitputting, omdat er nog niet afgeschreven is op de kunstgrasvelden van VV Haarsteeg en RKDVC. Voor de voorbereidingen van de nieuwe kleedaccommodatie RKDVC is van het beschikbaar gestelde budget € 22.000,-- nog niet gebruikt. Van het budget voor de aanleg van een kunstgrasveld bij VMHC is € 10.000,-- nog niet gebruikt en het beschikbaar gestelde bedrag aan NDZW ad € 155.000,-- is niet betaald in 2008. Voor deze 3 bedragen wordt een budgetoverheveling voorgesteld. De onderhoudskosten aan gebouwen zijn € 11.000,-- hoger dan geraamd. Dit zal via functie 980 worden verrekend met de onderhoudsreserve. De onderhoudskosten aan de velden zijn op nagenoeg alle sportparken hoger uitgevallen. Dit betekent € 220.000,-- aan meerkosten.

8 168 160 3.193-

Verklaringen zijn: Meerkosten vervanging polstokhoogspringmat € 11.000,-Meerkosten onderhoud sportpark de Schroef € 18.000,-Meerkosten (renovatie) sportparken Drunen € 45.000,-Vervangingskosten defecte voedingskast sportpark de Schakel € 15.000,-Meerkosten aanpassingen veldverlichting\stroomvoorziening en extra onderhoudswerkzaamheden als gevolg van de verplaatsing NDZW op sportpark de Hoge Heide € 51.000,-Meerkosten aanpassingen sportpark Haarsteeg € 80.000,--. De huur voor RKDVC en VV Haarsteeg is € 66.000,-- lager vastgesteld. De huur was onjuist verwerkt in de begroting, omdat van te hoge kapitaallasten werd uitgegaan.

Beleidsveld 10: Beheer groen en vesting Heusden Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 3.440 247 3.1943.194-


Jaarrekening 2008 3.549 270 3.279-

3.920-

Aan vesting Heusden zijn voor een bedrag van € 67.000,-- minder uren besteed. In 2008 werden aan de waterwerken voor een bedrag van € 44.000,-- minder onderhoudskosten besteed. De onderhoudskosten van de gebouwen zijn € 28.000,-- lager uitgevallen. Dit bedrag wordt via product 980 verrekend met de storting in de reserve bouw openbare gebouwen. De stelpost bij natuur en landschap ad € 60.000,-- voor revitalisering landelijk gebied is niet gebruikt in 2008 en wordt voorgesteld voor budgetoverheveling naar 2009. Daarnaast zijn er € 329.000,-- minder extra afschrijvingen ten laste van de algemene reserve vanwege nog niet uitgevoerde werkzaamheden, waarvan € 275.000,-- voor het waterplan en het overige bedrag voor de revitalisering van het landelijk gebied. Ook hiervoor dient een budgetoverheveling plaats te vinden. Aan openbaar groen werden voor een bedrag van € 142.000,-- meer uren besteed. Hiertegenover staat dat de inzet van externen € 100.000,-- minder heeft gekost. De kosten voor het opstellen van een groenbeleidsplan en de kosten van het onderzoek kaderrichtlijn water en Howabo zijn € 67.000,-- lager dan geraamd. Voor baggerwerkzaamheden zijn de kosten per saldo € 120.000,-- lager door de ten gunste van 2008 verantwoorde rijksbijdrage, waarvan de betreffende kosten in 2007 werden verantwoord.

3.279-

Aan volksfeesten werden voor een bedrag van € 26.000,-- meer uren besteed dan geraamd.

Beleidsveld 11: Werk en inkomen Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 8.478 6.140 2.3382.338-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 8.626 13.801 6.156 11.181 2.4702.6202.470-

Jaarrekening 2008 13.436 11.253 2.183-

115 115 2.505-

Aan bijstandverlening werden voor een bedrag van € 35.000,-- minder uren besteed dan geraamd. Dit is met name een verschuiving van uren binnen het beleidsveld. Er zijn voor een bedrag van € 68.000,-- minder kosten gemaakt voor uitvoering hoogwaardig handhaven. Dit omdat er gedurende 2008 wel een projectplan door de ISD is vastgesteld, echter het is nog niet voorgelegd aan de gemeente De bijdrage in de apparaatskosten aan de ISD is als gevolg van doorschuif btw en herrekening bijdrage 2008 en het terughalen van backofficetaken € 140.000,-- lager. Van de eerder ontvangen gelden voor ID-banen is € 60.000,-- niet meer benodigd en komt ten gunste van de exploitatie. Van de Weenergroep is een afrekening over 2007 ontvangen die € 5.000,-- hoger is dan geraamd. Dit is een verschuldigde bijdrage per medewerker in het nadelig exploitatieresultaat. Aan gemeentelijk minimabeleid is voor een bedrag van € 29.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Dit heeft te maken met de voorbereidingen van de armoedenota. De kosten voor uitvoering minimabeleid en bijzondere bijstand zijn € 64.000,-- lager en de kosten van Kwijtscheldingen zijn € 37.000,-- lager dan geraamd. Er zijn minder aanvragen ingediend. Voor het nog niet benutte bedrag ad € 56.000,-- inzake armoedebestrijding wordt een budgetoverheveling voorgesteld. De verwachting is dat bij de vaststelling van de nieuwe armoedenota in 2009 deze middelen benodigd zijn.

115 115 2.068-

Beleidsveld 12: Zorg en welzijn Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 11.020 1.888 9.13220 20 9.112-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 10.642 11.351 1.186 1.221 9.45610.131115 115 9.341-

Jaarrekening 2008 11.753 1.392 10.361-

10.131-

Aan maatschappelijke begeleiding en advies werden voor een bedrag van € 43.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Aan integratie van minderheden zijn voor een bedrag van € 24.000,-- meer uren besteed dan geraamd. De van het rijk ontvangen bijdrage voor uitvoering is € 34.000,-- hoger dan de gemaakte kosten. Van de eerder ontvangen gelden voor uitvoering van de regeling Oudkomers is een bedrag van € 23.000,-- niet langer benodigd, wat een voordeel betekent in 2008. Aan de Wet Maatschappelijke Ondersteuning werden voor een bedrag van € 29.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Mede gelet op de gerealiseerde urenbesteding in 2007 was de urenraming in de begroting 2008 te laag. Bij de begroting van de WMO zijn de nettokosten opgenomen en is er geen rekening gehouden met een eigen bijdrage. Hierdoor lijkt het alsof de kosten € 468.000,-- hoger zijn dan geraamd. In werkelijkheid bedragen de meerkosten nadat rekening gehouden is met de ontvangen eigen bijdrage ad € 400.000,-- een bedrag van € 39.000,--. Aan sociaal cultureel werk werden voor een bedrag van € 38.000,-- minder uren besteed dan geraamd. De totale onderhoudskosten aan de sociaal culturele gebouwen zijn € 87.000,-- minder dan geraamd. Dit bedrag zal via functie 980 worden verrekend met de onderhoudsreserve. Minder uitgaven aan welzijnsaccommodaties leidden tot € 20.000,-- lagere kosten. Aan jeugd- en jongerenwerk werden voor een bedrag van € 20.000,-- meer uren besteed dan geraamd. De stelpost ad € 60.000,-- voor jeugd- en jongerenwerk is niet benut in 2008. De beoogde inzet van deze middelen is in 2008 niet gerealiseerd omdat plannen hiertoe hebben geleid tot een bezwaar- en beroepsprocedure, welke nog steeds aanhangig is. De kosten voor coördinatie kernnetwerken zijn € 13.000,-- lager dan geraamd.

209 209 10.151-

Aan ouderenbeleid werden voor een bedrag van € 40.000,-- meer uren besteed dan geraamd. Een verklaring hiervoor is te vinden in het succesvol uitvoeren van het project Ouderenproof. De stelpost ad € 25.000,-- voor de implementatie van een zorgloket is niet benut. Er heeft namelijk nog geen besluitvorming plaatsgevonden over de wijze van doorontwikkeling van het loket maatschappelijke ondersteuning. Aan jeugd- en jongerenbeleid werden voor een bedrag van € 13.000,-- meer uren besteed dan geraamd. De totale onderhoudskosten aan de gebouwen voor kinderopvang zijn € 12.000,-- minder dan geraamd. Dit bedrag zal via functie 980 worden verrekend met de onderhoudsreserve. Aan voorzieningen gehandicapten werden voor een bedrag van € 183.000,-- meer uren besteed dan geraamd. De hiervoor benodigde uren blijken nog steeds moeilijk in te schatten. Een klein deel kan verklaard worden omdat halverwege 2008 een aantal administratieve taken van de ISD teruggekomen zijn naar de gemeente. In 2007 is van de Provincie een bedrag ad € 209.000,-- ontvangen uit het fonds regiogemeenten vraagafhankelijk vervoer dat bij de jaarrekening niet geoormerkt is en dus gestort is in de Algemene Reserve. In de loop van 2008 is duidelijk geworden dat deze middelen ingezet moeten worden voor het verbeteren van het openbaar vervoer. Dit bedrag is in 2008 uit de algemene reserve gehaald via functie 980 en via deze functie overgeboekt naar vooruitontvangen bedragen. Dit bedrag wordt in 2009 ingezet voor aanpassing haltevoorzieningen. Daarnaast blijken de kosten van de WVG-voorziening € 30.000,-- lager te zijn uitgevallen dan verwacht bij de 2e berap. De kosten zijn lager uitgevallen omdat niet alle verwachte kosten voor (duurdere) woningaanpassingen gefactureerd zijn in 2008. Van het Rijk zijn in het kader van de jeugdgezondheidszorg voor € 15.000,-- extra gelden (BDUCJG) ontvangen, die in 2008 zijn besteed.

Beleidsveld 13: Milieu en afval Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 8.515 7.505 1.011278 231 461.057-

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 8.346 8.682 6.945 7.405 1.4011.276-

Jaarrekening 2008 8.112 7.414 698-

(68) (170) 1021.378-

554 94 4601.158-

122 122 1.279-

Afvalverwijdering en -verwerking Aan afvalverwijdering en –verwerking werden voor een bedrag van € 81.000,-- meer uren besteed, verband houdende met taken op het gebied van Diftar. Hier staat tegenover een nog niet gerealiseerde stelpost voor uitvoeringskosten in het kader van Diftar van € 206.000,--. De kapitaallasten van afvalverwijdering en –verwerking zijn € 231.000,-- lager als gevolg van onderuitputting. Deze onderuitputting is het gevolg van het nog niet afsluiten van de kredieten voor de invoering van Diftar, waardoor nog geen afschrijving heeft plaats gevonden en de lagere kapitaallasten vanwege een veel lagere investering nog niet zijn afgeraamd. De inzamelingskosten van papier en glas zijn € 11.000,-- lager dan geraamd. De inzamelingskosten van huishoudelijk afval zijn daarentegen € 33.000,-- hoger dan de bij de 2e Berap 2008 al bijgestelde raming. De verwerkingskosten van huishoudelijk afval zijn eveneens hoger en wel tot een bedrag van € 67.000,-- ten opzichte van de bij de 2e Berap 2008 bijgestelde raming. Daarentegen zijn de reguliere kosten van de containers € 18.000,-- lager dan geraamd. Daarnaast is het verstrekte subsidie voor het ophalen van oud papier € 14.000,-- lager uitgevallen. De opbrengst van oud papier, die bij de 2e Berap 2008 naar boven werd bijgesteld, is vanwege de daling van de papierprijs vanaf november € 17.000,-- lager. Van de VNG werd voor de inzameling van papier en glas over de jaren 2006 en 2007 een bijdrage van € 69.000,-- ontvangen. De verwerkingskosten van de milieustraat zijn vanwege een te hoge raming € 56.000,-- lager uitgevallen. Riolering en waterzuivering Aan riolering en waterzuivering zijn voor een bedrag van € 27.000,-- meer uren besteed. De onderuitputting op de stelpost voor nieuwe investeringen en de kapitaallasten van de riolering bedraagt € 10.000,-- meer dan is geraamd. Er vindt een extra afschrijving van € 78.000,-- plaats ten laste van de reserve riolering op het onderdeel riolering van de mindervalidenroute in de vesting Heusden. De onderhoudskosten van de riolering hebben € 69.000,-- meer bedragen. De kosten in verband met verstoppingen zijn daarentegen € 39.000,-- lager uitgevallen. Milieubeheer Aan milieubeheer zijn in verband met enkele vacatures voor een bedrag van € 102.000,-- minder uren besteed. Er is voor een bedrag van € 15.000,-- minder beroep gedaan op adviezen van derden. De externe handhavingskosten zijn € 10.000,-- lager dan geraamd. Ook het milieutoezicht in het kader van het Besluit Risico Zware Ongevallen is € 12.000,-- lager uitgevallen. De opgelegde dwangsommen hebben een meeropbrengst van € 11.000,-- opgeleverd. De kosten van bestrijding van illegaal grondgebruik hebben € 17.000,-- minder bedragen. De kosten van bestrijding van geluidsoverlast zijn met een bedrag van € 15.000,-- overschreden.

Het eenmalige budget van € 30.000,-- voor de duurzaamheidsagenda, wat bestemd is voor het onderzoek en de aanschaf van kleine windmolens is nog niet besteed. Voor realisering in 2009 dient een budgetoverheveling te worden gedaan. De provinciale bijdrage voor externe veiligheid voor 2008 is € 20.000,-- hoger dan geraamd. Bovendien is in 2008 over 2007 in dit kader nog een bijdrage van € 20.000,-- ontvangen, terwijl de kosten, die daarmee verband houden, in 2007 zijn verantwoord. Afvalstoffenheffing De opbrengst van de afvalstoffenheffing is € 67.000,-- lager dan geraamd, voornamelijk door een hogere afrekening over 2007 en een (verwachte) lagere afrekening over 2008. Rioolrechten De opbrengst van de rioolrechten is € 134.000,-- hoger dan geraamd, waarvan ongeveer de helft betrekking heeft op de afrekening over 2007, vanwege een hoger aantal aansluitingen in verband met screening van het bestand.

Beleidsveld 14: Bouwen en wonen Financiën (* 1.000)


Jaarrekening 2007 25.501 26.464 963 546 546 1.509

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 2.731 14.359 8.280 17.700 5.548 3.341 7.300 7.3001.752-

Jaarrekening 2008 15.445 6.579 8.866-

7.300 8.594 1.294 4.635

Aan ruimtelijke ordening werden voor een bedrag van € 11.000,-- meer uren besteed. De extra verhoging van het budget voor actualisatie van bestemmingsplannen is voor een bedrag van € 37.000,-- niet besteed. Bovendien werd in 2008 een stelpost van € 150.000,-- voor de actualisatie van bestemmingsplannen en met name voor het bestemmingsplan buitengebied toegevoegd, die eveneens nog niet is gerealiseerd. Ten behoeve van de uitvoering van de (vervolg)werkzaamheden in 2009 en het eenmalige karakter van deze extra budgetten is een budgetoverheveling naar 2009 noodzakelijk. In 2008 werd aan een aanvrager in Elshout een planschadevergoeding van € 98.000,-toegekend, waarvoor geen budget was geraamd. De opbrengst van leges in het kader van ruimtelijke ordening heeft € 21.000,-- meer bedragen. Dit betreft met name veel vrijstellingen artikel 19 lid 3 (of nieuwe ontheffingen 3.23) bij bouwaanvragen. Aan overige volkshuisvestingszaken werden voor een bedrag van € 96.000,-- meer uren besteed, waarvan een bedrag van € 87.000,-- voor bouwwoning- en welstandstoezicht. Voor bouwwoning- en welstandstoezicht hebben de advieskosten van derden € 32.000,-- meer bedragen.

4.086 5.629 1.543 7.324-

Er zijn meer zaken ter advisering uitbesteed. Daar staat tegenover dat ook hogere leges zijn gerealiseerd dan bij de oorspronkelijke begroting was geraamd. In 2008 werden van het Rijk afkoopsommen voor rijksbijdragen van diverse woningcomplexen ontvangen tot een bedrag van € 680.000,--, welk bedrag doorbetaald dient te worden aan Woonveste. Een en ander is dan ook budgettair neutraal. Van het investeringskrediet voor de uitvoering van de wijkvisie Oudheusden, 1e fase, is een bedrag van € 1.136.000,-- nog niet besteed. De oorzaak daarvan is, dat dit gedeelte van het krediet is geraamd voor de uitvoering van civieltechnische werkzaamheden zoals het bouwrijp maken. Omdat alle benodigde gronden nog niet in eigendom zijn, is de uitvoering van deze werkzaamheden nog niet gestart. Voor de extra afschrijving van deze investering dient een budgetoverheveling naar 2009 ten laste van de algemene reserve plaats te vinden. In 2008 werd in het kader van het Besluit Woninggebonden Subsidies een bijdrage van € 38.000,-- ontvangen. Dit bedrag mag vrij worden besteed. In 2007 is een bijdrage van € 32.000 ontvangen in het kader van het Besluit Lokatiegebonden Subsidies en aan het rekeningssaldo toegevoegd. Deze zogenaamde BLS-gelden moeten echter worden besteed in het kader van de volkshuisvesting. In 2007 is dat niet gebeurd. Dit wordt nu gecorrigeerd door overboeking naar vooruitontvangen bedragen. De lasten van de bouwgrondexploitatie zijn € 1.286.000 hoger dan geraamd. De baten van de bouwgrondexploitatie zijn € 11.833.000 lager dan geraamd. Voor een toelichting hierop wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid.

Beleidsveld 15: Financiering en belastingen Financiën (* 1.000)

Lasten, excl.fnc.980 Baten, excl.fnc.980 Saldo Mutaties reserves Stortingen in reserves Onttrekkingen uit reserves Per saldo mutaties reserves Saldo inclusief mutaties reserves Mutaties reserves Lasten, fnc.980 Baten, fnc.980 Per saldo mutaties reserves Saldo inclusief mutaties reserves

Jaarrekening 2007 1.510 39.214 37.703

Primaire Begroting begroting incl.wijzi2008 gingen 2008 437 1.383 40.493 41.153 40.056 39.770

Jaarrekening 2008 1.100 41.412 40.311

2.630 1.511 1.12036.584

8.939 9.865 926 40.982

16.253 9.286 6.96732.802

10.366 7.596 2.77037.541

2.908 3.301 393 5.299

16.739 11.602 5.1371.090-

24.003 24.058 54 1.282-

15.331 15.154 1775.451-

Er is sprake van een hoger renteresultaat ad € 275.000,--. Dit is met name te verklaren door een hoger bedrag (€ 195.000,-- i.p.v. € 45.000,--) voor de rente rekening courant toe te rekenen aan bouwgrondexploitatie. Daarnaast heeft een correctie van de

boekwaarde het Hoog II plaatsgevonden hetgeen een gunstig rente effect heeft van € 204.000,--. Voor het overige zijn het verschillen in rente voor kort geld. Het totaal effect van een aantal ontwikkelingen op de algemene uitkering is € 16.000,-- nadelig. Een en ander kan als volgt worden gespecificeerd: De algemene uitkering is verhoogd met een bedrag van € 60.000,-- als gevolg van taakmutaties. Ook is via de algemene uitkering een vergoeding voor de stemmachines ontvangen van € 71.055,-- en is er een voordeel van € 52.000,-- op afrekeningen van voorgaande dienstjaren. Een negatieve ontwikkeling van de Rijksuitgaven in 2008 zorgt voor een lagere uitkering van de behoedzaamheidsreserve van € 30.000,--. Daarnaast zorgt de ontwikkeling van de uitkeringsbasis en uitkeringsfactor voor een lagere uitkering van € 170.000,--. Om de voorziening dubieuze debiteuren op het noodzakelijke niveau te brengen heeft een storting van € 81.000,-- plaatsgevonden. De stand van de stelpost voor incidentele onvoorziene uitgaven bedraagt € -421.000,-- en de stelpost voor structurele onvoorziene uitgaven bedraagt € -23.000,--. Dit geeft een nadelig effect. Aan heffing en invordering van gemeentelijke belastingen werden voor een bedrag van € 17.000,-- meer uren besteed. In 2008 werden nog geen invorderingskosten gemaakt voor de toeristenbelasting. Het budget van € 10.000,-- dient daarom te worden overgeheveld naar 2009. Voor een specifikatie van het saldo van de kostenplaatsen wordt verwezen naar de betreffende toelichting. Voor een toelichting op het verloop van de reserves en voorzieningen wordt verwezen naar de bijlagen. Voor een nadere verklaring van het saldo wordt verwezen naar de algemene toelichting op het resultaat van de jaarrekening.

Deel III.2 1 Balans 2 Toelichting

Balans en toelichting

III.2.1 Balans ACTIVA (bedragen x € 1.000)

31-12-2008

31-12-2007

Vaste activa Immateriële vaste activa - Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio - Kosten van onderzoek en ontwikkeling Materiële vaste activa - Investeringen met een economisch nut - gronden uitgegeven in erfpacht - overige investeringen met een economisch nut - Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Financiële vaste activa - Kapitaalverstrekkingen aan - deelnemingen - gemeenschappelijke regelingen - overige verbonden partijen - Leningen aan - woningbouwcorporaties - deelnemingen - overige verbonden partijen - Overige langlopende leningen u/g - Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer - Bijdrage aan activa in eigendom van derden

520

520

174

174 61.437

60.206

59.156

58.454

2.281

1.752 2.148

2.253

185

185

1.760 203

1.859 209

Totaal vaste activa

64.105

62.633

73.340

51.630

Vlottende activa Voorraden - Grond- en hulpstoffen - niet in exploitatie genomen bouwgronden - overige gronden hulpstoffen - Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie - Gereed product en handelsgoederen - Vooruitbetalingen Uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar - Vorderingen op openbare lichamen - Verstrekte kasgeldleningen - Rekeningcourantverhoudingen met niet financiële instellingen - Overige vorderingen - Overige uitzettingen Liquide middelen - Kassaldi - Bank- en girosaldi Overlopende activa Totaal vlottende activa Totaal generaal

61.786

41.088

11.545 9

10.533 9

10.705

7.896

9.246

3.460

1.459

4.436

19 19

12 12

2.521

1.194

86.585

60.732

150.690

123.365

PASSIVA (bedragen x € 1.000)

31-12-2008

31-12-2007

Vaste passiva Eigen vermogen - Algemene reserve - Bestemmingsreserves - voor egalisatie van tarieven - overige bestemmingsreserves - Nog te bestemmen resultaat Voorzieningen - Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's - Onderhoudsegalisatievoorzieningen - Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsrichting

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer - Obligatieleningen - Onderhandse leningen van: - binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen - binnenlandse banken en overige financiële instellingen - binnenlandse bedrijven - overige binnenlandse sectoren - buitenlandse instellingen, fondsen, banken bedrijven en andere sectoren - Waarborgsommen - Verplichtingen uit hoofde van financial-lease overeenkomsten

50.303

55.577

22.860

21.078

11.847 21.047 -5.451

11.320 17.880 5.299 684

2.672

574

2.547

110

125

81.207

59.270

80.683

58.717

524

553

Totaal vaste passiva

132.194

117.519

14.888

5.758

Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar - Kasgeldleningen - Bank- en girosaldi - Overige schulden Overlopende passiva Totaal vlottende passiva

Totaal generaal

Gewaarborgde geldleningen Garantstellingen

3.000 1.513 10.375

1.871 3.887 3.608

88

18.496

5.846

150.690

123.365

3.322

3.349

III.2.2 Toelichting op de balans per 31 december 2008 Bij de balans is rekening gehouden met: - de terzake in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) opgenomen bepalingen en - de verordening financieel beleid op grond van artikel 212 van de Gemeentewet. A. ACTIVA VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa De post immateriële vaste activa bestaat per 31 december 2008 uit:. Omschrijving (bedragen x € 1.000) Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio Kosten van onderzoek en ontwikkeling

Boekwaarde 1-1-2008

Totalen

Boekwaarde 31-12-2008

0 174

0 520

174

520

Het onderstaand overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2008: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Voorb.samenv. backoffices Onderzoek Voorste Venne Diftar, invoeringskosten Afkoppeling Haarsteeg Totalen

Boekwaarde 1-1-2008

Vermeerderingen

Afwaarderingen

Afschrijvingen

BoekWaarde 31-12-2008

68 13 80 13

81 5 147 113

149 18 227 126

174

346

520

Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Investeringen met een economisch nut - gronden uitgegeven in erfpacht - overige investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut Totalen

In de gemeente zijn geen erfpachtgronden aanwezig.

Boekwaarde 1-1-2008


0 58.454

0 59.156

1.752

2.281

60.206

61.437

Het onderstaand overzicht geeft het verloop van de boekwaarde aan van de overige investeringen met economisch nut. Omschrijving Boekwaarde Correc- InvesAfschrij- Bijdragen Afwaar- Boekwaarde 1-1-2008 ties * teringen vingen van deringen 31-12-2008 (bedragen x derden € 1.000) Gronden en terreinen 12.808 479 179 175 12.933 Woonruimten 25 25 0 Bedrijfsgebouwen 14.797 1.728 880 962 16.443 Grond-, wegen waterbouwkundige werken 19.168 709 203 36 124 19.513 Vervoersmiddelen 601 -4 631 91 1.137 Machines, apparaten en installaties 2.789 419 574 2.634 Overige materiële 4 vaste activa 8.266 -1.728 315 308 53 6.496 Totalen 58.454 0 3.433 2.342 36 352 59.156

* De correcties onder Bedrijfsgebouwen hebben betrekking op een drietal onroerende zaken en de correctie onder Vervoersmiddelen heeft betrekking op afschrijving van een vervoersmiddel. Deze waren allemaal onder een andere soort investering gerubriceerd. Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan het betrokken actief. Onder de afwaarderingen staan de duurzame waardeverminderingen vermeld. De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop: Omschrijving Boekwaarde Investe- Desinves- Afschrij- Bijdragen AfwaarBoekwaarde 1-1-2008 ringen teringen vingen van deringen/ 31-12-2008 (bedragen x derden reserves € 1.000) Bedrijfsgebouwen 250 13 237 Grond-, wegen waterbouwkundige werken 1.321 1.815 25 140 1.155 1.816 Machines, apparaten en installaties 181 280 3 230 228 Totalen 1.752 2.095 41 140 1.385 2.281

Onder de afwaarderingen/reserves worden de afwaarderingen vermeld wegens duurzame waardeverminderingen en de bijdragen uit de reserves. Alle bedragen in deze kolom hebben betrekking op bijdragen uit reserves. Onder bijdragen van derden zijn de bijdragen opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan het betrokken actief.

Financiële vaste activa In 2008 waren er geen nieuwe kapitaalverstrekkingen in de vorm van deelnemingen. De aandelen van het Bouwfonds zijn opgenomen onder "Leningen aan overige verbonden partijen". Er zijn geen nieuwe geldleningen verstrekt. Voor een overzicht wordt verwezen naar boek 2, de Productenrekening en bijlagen: de Staat van vertrekte langlopende geldleningen. Het verloop van de financiële activa treft u hierna aan: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Kapitaalverstrekking aan deelnemingen Leningen aan overige verb.partijen Overige langlopende leningen Totalen

BoekVermeer- Verminde- Afschrijwaarde deringen ringen vingen 01-01-2008 185 1.859 99 209 6 2.253 105

Boekwaarde 31-12-2008 185 1.760 203 2.148

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Het bedrag van de voorraden bestaat nagenoeg volledig uit voorraden gronden bij de bouwgrondexploitatie. Voor een overzicht van de mutaties in voorraad gronden wordt verwezen naar boek 2, de Productenrekening en bijlagen: de Toelichting bouwgrondexploitatie. Omschrijving (bedragen x € 1.000) Grond- en hulpstoffen: - niet in exploitatie genomen bouwgronden - niet in exploitatie genomen bouwgronden ; 64.486 minus voorziening bouwgrondexploitatie cf BBV ; 2.700 - overige gronden hulpstoffen Onderhanden werk, gronden in exploitatie ;10.860 minus voorziening bouwgrondexploitatie cf BBV ; 327 Onderhanden werk, gronden in exploitatie ;15.038 minus voorziening bouwgrondexploitatie cf BBV ; 3.493 Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen Totalen

Boekwaarde 1-1-2008


41.088 61.786

10.533

9

11.545 9

51.630

73.340

Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet-financiële instellingen Overige vorderingen, debiteuren ; 4.530 minus voorziening voor dubieuze debiteuren cf BBV ; 96 Overige vorderingen, debiteuren ; 1.513 minus voorziening voor dubieuze debiteuren cf BBV ; 54 Overige uitzettingen Totalen

Boekwaarde 1-1-2008 3.460

Boekwaarde 31-12-2008 9.246

4.436 1.459

7.896

10.705

Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Kassaldi Bank- en girosaldi Totalen

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 12 19

12

19

Overlopende activa De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Totalen

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 105 146 1.089 2.375 1.194

2.521

B. PASSIVA VASTE PASSIVA Eigen vermogen Het in de balans opgenomen eigen vermogen bestaat uit de volgende posten: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Algemene reserve Bestemmingsreserves: - voor egalisatie van tarieven - overige bestemmingreserves Nog te bestemmen resultaat

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 21.078 22.860

Totalen

11.320 17.880 5.299

11.847 21.047 -5.451

55.577

50.303

Voor het verloop van het eigen vermogen in 2008 wordt verwezen naar de “staat van reserves voorzieningen”, die als bijlage is opgenomen in dit boek. Tevens wordt verwezen naar de paragraaf weerstandsvermogen in dit jaarverslag. De aard en de reden van iedere reserve wordt nader toegelicht in de bijlage bij dit onderdeel. Voorzieningen Voor voorzieningen is het onderstaande bedrag op de balans opgenomen: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s Correctie stelselwijziging gelden derden Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsRichting Totalen

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 2.547 -/- 1.844 703 574 125 110 828

684

Ook voor het verloop van de voorzieningen wordt verwezen naar de “staat van reserves en voorzieningen” en naar de paragraaf weerstandsvermogen in dit boek. Op de eindbalans 2007 is de voorziening gelden derden verantwoord als vaste passiva bij de voorzieningen voor een bedrag van € 1.843.759,--. Als gevolg van een stelsel wijziging moeten deze gelden per 1-1-2008 verantwoord worden als vlottende passiva. Deze stelselwijziging is verwerkt. De aard en de reden van iedere voorziening wordt ook nader toegelicht in de bijlage bij dit onderdeel. Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Onderhandse leningen van: - binnenlandse banken en overige financiële instelling Waarborgsommen Totalen

Boekwaarde 1-1-2008


58.717 553

80.683 524

59.270

81.207

De totale rentelast voor het jaar 2008 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt € 2.956.130. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar boek 2, de Productenrekening en bijlagen, de Staat van opgenomen langlopende geldleningen. Het betreft onderhandse geldleningen van de Bank voor Nederlandse Gemeenten en de Waterschapsbank. VLOTTENDE PASSIVA Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Schulden korter dan 1 jaar Overlopende passiva Totalen

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 5.758 14.888 88 3.304 5.846

18.192

Schulden korter dan 1 jaar De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden Totalen

Boekwaarde 1-1-2008

Boekwaarde 31-12-2008 3.000 1.871 1.513 3.887 10.375 5.758

14.888

Overlopende passiva De specificatie van de overlopende passiva is als volgt: Omschrijving (bedragen x € 1.000) Vooruit ontvangen bedragen Correctie stelselwijziging gelden derden

Totalen

Boekwaarde Boekwaarde 1-1-2008 31-12-2008 88 1.037 + 1.844 + 2.571 1.932 3.608 1.932

Als gevolg van een stelselwijziging worden vooruitontvangen gelden waarvoor nog een bestedingsverplichting is met ingang van de jaarrekening 2008 hier verantwoord. Voorheen werden deze gelden opgenomen onder de vaste passiva.

3.608

Verloopoverzicht gelden derden (x€ 1.000,--) Omschrijving Bestuurlijke onderwijstaken algemeen Afrekening VVE voorgaande jaren Onderwijs Achterstands Beleid 2008 Inburgering nieuwkomers Invoeringskosten nieuwe reg. Nieuwkomers Rijksbijdrage inburgering vreemdelingen 07 Rijksbijdrage inburgering vreemdelingen 08 Inburgering Oudkomers Inburgering Oudkomers nieuwe regeling Subsidiering uitbreiding kinderopvangplaatsen Inkomensvoorziening Rijksbijdr. Schuldhulpverlening ISV gelden tbv milieu Prov. Bijdrage Bodeminformatiesysteem Baggersubsidie marktplaats/cultuureducatie Subsidie breedtesportimpuls Subsidie Bosimpuls Prov. Bijdrage Armoedebestrijding Rijksbijdrage preventief jeugdbeleid Elshoutsezeedijk Mensgerichte maatregelen Project Otjiwarongo Corridorstudie Gelden CVV tbv haltevoorzieningen Prov.subs.volgens Besluit Locatiegeb.subs. BDU / CJG 2008 RSU Gelden tbv vervanging automatisering ISD

1-1-2008 mutatie -/- mutatie + 475 16 (15) 27 25 158 136 106 1 167 324 38 36 112 74 (37) 43 43 19 42 76 4 (0) 135 112 5 8 2 85 85 24 13 13 24 2 50 50 151 51 113 113 218 296 100 304 1.844 627 1.354

31-12-08 445 2 158 136 106 167 324 2 19 42 80 (0) 23 24 24 2 100 218 296 100 304 2.571

Waarborgen en garanties Voor een specificatie en meer informatie over de door de gemeente (deels) gewaarborgde geldleningen wordt verwezen naar boek 2, de Productenrekening en bijlagen: de staat van gewaarborgde geldleningen”. In het jaar 2008 zijn geen bedragen betaald vanwege de verleende borg of garantstellingen. Niet uit de balans blijkende financiële verplichtingen Een deel van de activa is aangeschaft via een lease-contract. Omschrijving Bodebus, Peugeot Expert Printers Sharp (29 stuks)

Termijnbedrag € 513,45 per maand € 4.700 per maand

Duur Afloopdatum 48 mnd Jan 2012 60 mnd Dec 2013

Deel III.3

Bijlagen

1a Grondslagen b Tabel afschrijvingstermijnen c Overzicht gewaarborgde geldleningen 2

Lopende investeringen/kredieten

3

Reserves en voorzieningen, aard, reden en verloop

4

Algemene dekkingsmiddelen

5

Post onvoorzien

6

Toelichting op de kostenplaatsen

7

Bijlage Single Information Single Audit

8

Matrix beleidsvelden en producten

III.3.1.a GRONDSLAGEN Wettelijke bepalingen. De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) daarvoor geeft. Algemene grondslagen De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als baten genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke. Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting gevormd te worden. Grondslagen voor de balans Vaste activa:

Conform artikel 59 BBV hanteren wij het onderscheid tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die op enigerlei wijze kunnen leiden tot of bijdragen aan het verwerven van inkomsten zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie.

Immateriële vaste activa:

De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsof vervaardigingsprijs onder aftrek van ontvangen subsidies en bijdragen van derden. De kosten van (dis)agio en het afsluiten van geldleningen worden overigens rechtstreeks op de exploitatie verantwoord. De kosten van onderzoek en ontwikkeling zullen eveneens als algemene lijn rechtstreeks ten laste van de exploitatie worden gebracht. Alleen bij specifiek raadsbesluit kan van deze algemene lijn worden afgeweken en mag de maximale afschrijvingstermijn 5 jaar zijn.

Materiële vaste activa met economisch nut:

In erfpacht uitgegeven gronden Deze materiële vaste activa komen in de gemeente Heusden niet voor. Overige investeringen met economisch nut Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsof vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven in de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Investeringen die worden gedekt door een huuropbrengst of andere jaarlijkse vergoeding, worden annuïtair afgeschreven, ook als voor deze investeringen standaard een lineaire afschrijving geldt. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. Volledigheidshalve vermelden wij dat op investeringen die vóór 2004 gedaan zijn soms extra is afgeschreven zonder economische noodzaak (ter verlichting van toekomstige lasten). Ook zijn in voorkomende gevallen reserves op dergelijke investeringen afgeboekt. Voor de bij raadsbesluit d.d. 21 december 2004 vastgestelde afschrijvingstermijnen wordt verwezen naar de “tabel afschrijvingstermijnen” in dit onderdeel.

Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut:

Overeenkomstig de d.d. 21 december 2004 vastgestelde beleidsnota worden infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken geactiveerd en afgeschreven volgens de in deze programmarekening opgenomen bijlage. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en dus ook afgeschreven). Voor zover in voorkomende gevallen een snellere budgettaire dekking mogelijk is, wordt op dergelijke activa overigens (resultaatafhankelijk) extra afgeschreven. De boekwaarden moeten dus nadrukkelijk als nog te dekken investeringsrestanten worden gezien.

Financiële vaste activa: Bijdragen aan activa van derden worden conform het raadsbesluit d.d. 21 december 2004 geactiveerd conform de voorschriften. Dergelijke geactiveerde bijdragen zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven in de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak. Op grond van artikel 36 BBV worden in de balans onder de financiële vaste activa afzonderlijk opgenomen: Kapitaalverstrekkingen aan: deelnemingen gemeenschappelijke regelingen overige verbonden partijen Langlopende leningen aan: deelnemingen woningbouwcorporaties overige verbonden partijen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden De Financiële activa kunnen worden gespecificeerd als volgt: Verstrekte leningen: De verstrekte leningen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Leningen aan overige verbonden partijen: - HNG: Tot ultimo 1995 waren de voormalige gemeenten deelnemer in de gemeenschappelijke regeling Hypotheekfonds Noord-Brabantse Gemeenten (HNG). Het bestuur van het HNG heeft goedkeuring verleend tot de verkoop van alle activa en passiva aan de N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten. Hierbij was onder meer overeengekomen dat het bouwfonds aan het HNG een koopsom is verschuldigd, bestaande uit 25 jaarlijkse termijnen ter grootte van € 209.988,-- tot het jaar 2020. De jaarlijkse baten uit deze transactie worden toegevoegd aan de rekening van baten en lasten. De waardering heeft plaatsgevonden tegen de contante waarde van de te ontvangen 25- jaarstermijnen met een passiefpost onder de financiële vaste activa.

Voorraden:

De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. Er wordt rente bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. De als “onderhanden werken” opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouwen woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winstneming vindt ingaande 2007 bij kleinere woningbouwlocaties (minder dan 100 wooneenheden) plaats op het moment dat de laatste bouwkavel in een complex is uitgegeven. Bij grotere woningbouwlocaties (100 wooneenheden en meer) en bij bedrijventerreinen wordt na uitgifte van 75% van de uitgeefbare grond, 50% van de verwachte winst genomen. De resterende winst wordt genomen na uitgifte van de laatste bouwkavel. De winst komt ten gunste van de algemene reserve bouwgrondexploitatie, voorzover deze het in de nota reserves en voorzieningen bepaalde maximum van € 4 miljoen nog niet heeft bereikt. Bij overschijding van het maximum wordt de genomen winst toegevoegd aan de algemene reserve.

Vorderingen en overlopende activa:

De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte inningskansen. De voorgeschreven indeling voor wat betreft vorderingen is: vorderingen op openbare lichamen (gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, Rijk) verstrekte kasgeldleningen rekeningcourantverhoudingen met niet-financiële instellingen overige vorderingen overige uitzettingen

Liquide middelen en overlopende posten:

Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Voorzieningen:

Voorzieningen worden in principe gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. De voorzieningen behoren tot het vreemd vermogen. Voorzieningen worden op grond van artikel 44 BBV gevormd voor: - verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is doch redelijkerwijs te schatten. - bestaande risico’s op balansdatum terzake van verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs te schatten is. - kosten die in een volgend begrotingsjaar worden gemaakt maar de oorsprong hebben in het begrotingsjaar of een eerder begrotingsjaar en de voorziening strekt tot kostenegalisatie.

De voorzieningen gevormd voor de verwachte verliezen in het kader van grondexploitatie worden gevormd op basis van contante waarde, dit omdat jaarlijks deze voorzieningen opnieuw zullen worden berekend. Deze voorzieningen worden in de balanspresentatie rechtstreeks in mindering gebracht op de voorraden grond. De gelden in de voorziening voor van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden zijn conform de nieuwe voorschriften per balansdatum 1-1-2008 overgeboekt naar vooruitontvangen bedragen. De voorzieningen zijn conform het raadsbesluit van 21 december 2004 tot vaststelling van "de nota reserves en voorzieningen, weerstandsvermogen, activering, waardering en afschrijving activa, en rente van de gemeente Heusden". Reserves:

De reserves zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De staat van reserves maakt onderscheid in algemene reserves en bestemmingsreserves. De reserves behoren tot het eigen vermogen. De reserves zijn conform het raadsbesluit van 21 december 2004 tot vaststelling van "de nota reserves en voorzieningen, weerstandsvermogen, activering, waardering en afschrijving activa, en rente van de gemeente Heusden".

Vaste schulden:

Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rentetypische looptijd van één jaar of langer.

Vlottende passiva:

De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Borg- en garantstellingen:

Voor zover leningen door de gemeente gewaarborgd zijn, is buiten telling het totaalbedrag van de geborgde schuldrestanten per einde boekjaar opgenomen. Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen.

III.3.1.b Tabel afschrijvingstermijnen Materiële vaste activa met economisch nut

Afschrijvingsduur

Afschrijvingswijze

1 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06

Gronden en terreinen Begraafplaatsen Sportterreinen Ondergrond schoolgebouwen Woonwagencentra Gemeentewerf/milieustraat Gronden, niet voor de openbare dienst bestemd

40 25 -25 40 --

Lineair Lineair Geen Lineair Lineair Geen

2 2.01 2.02 2.03

Woonruimten Aankoop, nieuwbouw Renovatie Woonwagens

40 20 15

Lineair Lineair Annuïtair

3 3.01 3.02 3.03

Bedrijfsgebouwen Aankoop, nieuwbouw, uitbreiding Semipermanente bouw Renovatie

40 15 20

Lineair Lineair Lineair

4 4.01 4.02 4.03

Vervoermiddelen Voertuigen buitendienst (Pick-ups, servicewagens) Vrachtwagens/tractoren Voertuigen brandweer

8 10 15

Lineair Lineair Lineair

5 5.01 5.02 5.03 5.04 5.05 5.06 5.07 5.08 5.09 5.10 5.11 5.12 5.13

Machines, apparaten en installaties Veegmachines Maaimachinens Gladheidsbestrijdingsmaterieel Hulpmiddelen brandweer Electrische-, c.v.- en klimaatinstallaties Mechansche installaties Mechanische en electronische componenten t.b.v. riolering Parkeermeters Overige installaties/machines Hardware, uitbreiding Software uitbreiding Communicatiemiddelen Bluswatervoorzieningen

8 7 10 10 15 15 15 10 10 5 5 5 20

Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Annuïtair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair

6 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.08 6.09 6.10 6.11

Overige materiële vaste activa Inventaris Leermiddelen Uitvoering IHP onderwijs Sportvloeren Sportattributen Hekwerken Uitvoering Wet WOZ Kunst Persoonlijke hulp- en beschermingsmiddelen Afvalcontainers Niet in te delen activa

15 10 20 15 10 20 4 25 5 15 5

Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair

Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut 7 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16 7.17 7.18 7.19

Grond-, wegen waterbouwkundige werken Groenvoorzieningen Speelterreinen Parkeerterreinen Vijvers Gronden met openbare bestemmingen Binnenwater Aanleg, reconstructie en herinrichting wegen Aanleg fiets- en voetpaden Parkeervoorzieningen Civieltechnische kunstwerken Voorzieningen verkeersveiligheid Straatmeubilair/abri's/bewegwijzering/verkeersborden Verlichting vrijvervalriolering Persleidingen riolering Bouwkundig deel rioolgemalen, pompunits en bergbezinkbassins Afkoppelen en overige zaken riolering Aanleg en renovatie waterstaatkundige werken Kaartmateriaal

25 15 25 25 25 -40 25 25 40 25 10 20 60 45 40

Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Geen Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Lineair Annuïtair Annuïtair Annuïtair

40 40 5

Annuïtair Lineair Lineair

Immateriële vaste activa 8 8.01

Kosten sluiten geldleningen Kosten, verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio

1

Ineens

9 9.01

Kosten van onderzoek en ontwikkeling Kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief

5

Lineair

10 10.01 10.02 10.03 10.04

Overige immateriële vaste activa Beleidsplannen Structuur- en bestemmingsplannen Subsidies Bodemsanering Financiële vaste activa

5 10 5 5

Lineair Lineair Lineair Lineair

11 11.01 11.02 11.03

Kapitaalverstrekkingen aan Deelnemingen Gemeenschappelijke regelingen Overige verbonden partijen

----

Geen Geen Geen

12 12.01 12.02 12.03

Leningen aan Woningbouwcorporaties Deelnemingen Overige verbonden partijen

----

Geen Geen Geen

13 13.01

Overige langlopende leningen Overige langlopende leningen

--

Geen

14 14.01

15 15.01

Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden Bijdragen aan activa in eigendom van derden

--

Geen

5

Lineair

Toelichting/bijzonderheden -

Investeringen beneden € 10.000 worden niet geactiveerd, met uitzondering van gronden. Investeringen die worden gedekt door een huuropbrengst of andere jaarlijkse vergoeding, worden annuïtair afgeschreven, ook als voor deze investeringen standaard een lineaire afschrijving geldt. Groot onderhoud gebouwen en terreinen worden via een voorziening gedekt uit de exploitatie en worden dus niet geactiveerd.

III.3.1c Staat van gewaarborgde geldleningen Nr

Oorspronkelijk bedrag van de lening

Doel van de lening

Naam van de geldnemer

Gevallen van gemeenschappelijke waarborging van de geldlening

namen van de andere borgen 1 31 36 38 39 41 42 47 50 51 52 53 90 91 92

2

3 47.646,92 Bouw akkommodatie 102.100,55 Bouw clubgebouw 26.319,25 2 kunstgrastennisbanen 113.445,05 Aank. + verb. P.Heinstr. 50 453.780,22 Herinvestering Jacobushof 45.378,02 Renovatie baan 1 t/m 6 90.756,04 Buurthuis de Korf 181.512,09 Bouw tennishal 2.949.571,40 Nieuwbouw & Sint Janshof 43.109,12 Bouw tafeltennisaccom. 4.537,80 Bouw verenigingsaccom. 13.613,41 Accommod. Constantia 95.293,85 Boog in 45.378,02

95

43.109,12

96

160.000,00

97

53.500,00

LTC de Hoge Heide St. Ouderenzorg Heusden Tafeltennisver. Hooghei Onderwatersportv. Amicus Aquae Handboogver. Constatia Ltc Achter de Bogen 2 kunstgrasTennisverenitennisbanen ging Heusden lening + rek.cour. Heusdense Televisie en Radio 3e grasveld Mixed Hockey Club Drunen verbouw clubgebouw Tennisverenigin Heusden renov.\uitbr. PavilMHCD joen De Wissel uitbreiding LTC de Hoge tennisbanen Heide Rekening courant stg Parkmanagement Heusden kunstgrasbanen Tennisvereni1t/m 5 gin Klinkaert uitbreiding TTV de Hooghei clubhuis 2e kunstgrasveld VMHC

98

95.000,00

99

75.000,00

100

60.000,00

101

110.000,00

102

25.000,00

103

75.000,00

104

75.000,00 2e kunstgrasveld

105 106 107 108

404.796,31 woningbouw 1.725.761,69 diverse woningen 19.437,22 woning 639.811,68 diverse woningen

8.046.125,89

4 St. Scouting Akkermangroep LTC "De Klinkaert" St. Tennispark Achter de Bogen St. Beheer "De Carrousel" St. Ouderenzorg Heusden St. Tennispark Acht De Bogen St. Drieluik

5

Datum en nr. van het besluit

Rente Percentage

Grondslag of percentage raadsgoedkeuvan het deel van de geldbesluit ringsbesluit lening dat door eigen gemeente wordt gewaarborgd 6 7 8 9 rente variabel 02-10-89 27-11-89 G.nr.76983 06-07-93 27-08-93 G.nr.267375 08-03-94 -

St.Waarborg- 50% fonds Sport St.Waarborg- 50% fonds Sport St.Waarborg- 50% fonds Sport

6,600 6,650

04-04-95

6,900

16-04-96

6,100

16-01-96

7,500

04-10-73

24-10-73

8,750

25-02-91

03-04-91

9,500

27-01-92

20-02-92

5,560

25-01-93

08-02-93

6,100

30-05-94

6,800

12-05-98

6,250

23-09-97

5,900

29-09-98

5,800

19-02-02

100%

5,400

19-02-02

variabel

15-10-02

5,800

24-06-03

5,500

17-08-04

4,700

20-12-05

4,200

10-01-06 50% 50%

20-06-06

5,000

100%

08-07-08

6,100

VMHC

100%

08-07-08

variabel

Stg Woonveste

100%

02-08-93

Diverse personen SNS bank particulier SNS bank Diverse personen Stater\Delta Lloyd

50%

5,000

div 9,000 div

Restantbedrag van de geldlening aan het begin van het dienstjaar

Bedrag van de in de loop van het dienstjaar te waarborgen/ gewaarborgd geldleningen

2008 Nr.

10 31

totaal

11

Totaalbedrag van Restantbedrag van geldlening gewone en buiten- aan het einde van het dienstgewone aflossing jaar 2008

2008

waarvan door de gemeente gewaarborgd 12

totaal (11+13-14)

13

14

15

waarvan door de gemeente gewaarborgd 16

Toelichting

17 262,19 annuïtair

3.984,26

3.984,26

3.722,06

262,19

36

44.924,25

44.924,25

4.084,02

40.840,23

40.840,23 lineair

38

1.754,67

1.754,67

1.754,67

0,00

0,00 lineair

39

42.541,90

42.541,90

5.672,25

36.869,65

36.869,65 lineair

41

162.585,31

162.585,31

37.110,52

125.474,79

42

9.075,64

9.075,64

3.025,20

6.050,44

47

34.755,90

34.755,90

34.755,90

0,00

0,00 annuïtair

50

120.088,39

120.088,39

7.623,14

112.465,25

112.465,25 annuïtair

51

2.567.737,82

2.567.737,82

54.771,93

2.512.965,88

2.512.965,88 annuïtair

52

10.977,55

5.488,78

2.128,53

26.764,47


53

420,19

210,10

302,22

117,97

58,99 lineair

90

8.168,05

4.084,03

680,67

7.487,38

3.743,69 lineair

91

45.264,58

45.264,58

4.764,69

40.499,89

40.499,89 lineair

92

4.077,21

4.077,21

4.077,21

0,00

0,00 lineair

95

7.941,17

7.941,17

4.537,80

3.403,37

3.403,37 lineair

96

106.662,66

66.664,16

10.668,00

95.994,66

59.996,66 lineair

97

33.884,00

33.884,00

5.349,96

28.534,04

28.534,04 lineair

98

85.393,38

85.393,38

80.568,87


99

60.000,00

60.000,00

7.500,00

52.500,00

52.500,00 lineair

100

-12.382,00 99.008,00 23.333,33

12.382,0049.504,00 11.666,67

-11.076,07

-1.305,93

-1.305,93 rct*

5.496,00

93.512,00

46.756,00 lineair

0,00

23.333,33

11.666,66 lineair

101 102

17.915,45

4.824,51

125.474,79 annuïtair 6.050,44 lineair

103

75.000,00

1.565,00

73.435,00

73.435,00 lineair

104

75.000,00

1.565,00

73.435,00

73.435,00 lineair

105

381.271,78

106

1.594.695,99

92.289,27

1.502.406,72

107

5.389,87

1.644,19

3.745,68

3.745,68

108

639.811,68

639.811,68

639.811,68

3.460.196,25

3.349.244,19

2.789.084,77

381.271,78

288.836,68

381.271,78 annuïtair 1.502.406,72 div

5.960.444,34 5.848.838,77 * Rekening-courantsaldo is positief

III.3.2 Lopende investeringen/kredieten Dit overzicht geeft de stand van de lopende investeringen/kredieten weer. Het is opgesplitst in drie delen: - deel 1: kredieten die geheel of gedeeltelijk gedekt worden uit een bijdrage uit de reserve "Investeringen vóór invoering Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)" - deel 2: kredieten die gedekt worden uit een andere reserve. - deel 3: overige kredieten. De kolom "Af J/N" geeft aan of de investering in 2008 afgesloten is of niet. Deel 1 Kredieten die geheel of gedeeltelijk gedekt worden uit een bijdrage uit de reserve Investeringen vóór BBV Dit deel geeft een overzicht van de kredieten die geheel of gedeeltelijk gedekt worden uit een bijdrage uit de reserve Investeringen vóór invoering Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Deze reserve is gevormd in verband met nieuwe regelgeving en de vorming is vastgelegd in de notitie reserves en voorzieningen. Het gaat hierbij om investeringen die voor de invoering van dit besluit al geheel of gedeeltelijk gedekt werden uit een reserve. De investeringen waarachter "(deel)" staat geven het gedeelte van de investering aan dat ten laste van deze reserve wordt gebracht. (Bedragen x € 1.000) Progr. 14

Omschrijving Bijdr.stadvern.Will Properties

Mutaties Mutaties Krediet t/m 2007 2008 334 2 0

Restant 31-12-08 Af J/N 332 Nee

Deel 2 Kredieten die gedekt worden uit een reserve Dit deel geeft een overzicht van de kredieten die gedekt worden uit een reserve. (Bedragen x € 1.000) Progr. 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 6 6 6 8 9 9 10 10 10 14

Omschrijving Parallelstructuur Fase 1a/1b Parallelstructuur Fase 1c Voorbereid.aansluiting A59 DrunenGeluidwerende voorzieningen A59 Voorbereid.reconstructie Ei van Drunen Aanpassing diverse straten en wegen Reconstructie Honderdbunderweg Reconstructie Irenestraat Reconstructie Burgem.wijk Vlijmen Verkeersmaatregelen Eindstraat Reconstructie Eindstraat Herstructurering bedrijventerreinen Bedrijventerreinen en bedrijfsverplaatsingen Bedrijfsverplaatsing van Hulten Real.Giersbergen Margriet Voorbereiding uitbreiding Heygrave Voorbereiding kleedruimte RKDVC Bezoekerscentrum aanpassingen Revitalisering landelijk gebied Voorbereiding uitvoering waterplan Wijkvisie Oudheusden 1e fase (deel)

Mutaties Mutaties Krediet t/m 2007 2008 2.152 1.345 542 1.400 0 551 0 0 16 585 0 220 0 0 84 207 153 20 300 28 -14 325 3 31 68 0 7 100 24 76 297 0 96 34 17 17 966 200 414 45 26 135 60 275 2.310

0 0 266 0 0 0 0 0 1.017

30 0 5 50 3 139 4 0 158

Restant 31-12-08 Af J/N 265 Ja 849 Nee -16 Nee 365 Nee -84 Nee 34 Nee 286 Nee 291 Nee 61 Nee 0 Ja 201 Nee 0 Ja 936 200 143 -5 23 -4 56 275 1.135

Nee Nee Nee Ja Nee Ja Nee Nee Nee

Deel 3 Overige kredieten Dit deel geeft een overzicht van de overige kredieten. (Bedragen x € 1.000) Progr. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 5 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 8 8 9 9 9 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 14

Omschrijving Gwerf Dr Nieuwbouw/duurz goed Voertuigen buitendienst Voertuigen buitendienst Machines buitendienst Verv.automatisering 2007 Verv.automatisering 2008 Wmo applicatie Voorbereid.samenvoeg.backoffice Invoering Wet Puberr Uitbreiding Begraafpl Heusden Aansch.hulpverl.voert.Vlijmen Vervanging ademluchtapparatuur Vervanging tankautospuit Drunen Aanschaf Volkswagen transporter Voorbereidingskosten Naulandseweg Duurzaam veilig maatregelen 2006 Ruijsdaelstraat Verkeersmaatregelen Haarsteeg Verkeersmaatregel Statenl.-Torenstr. 60km.inricht.ZW-buitengebied Aankoop grond aan de Dekkerseweg Onderwijskundige vernieuwingen 2005 Voorber. Ontw. Brede school Onderwijskundige vernieuwingen Onderwijskundige vernieuwingen 2006 4 lokalen Olof Palmeschool grond Olof Palmeschool Venne-west III 12e lokaal Lambertusschool 13e lokaal Lambertusschool 15e lokaal Bussel Tijdelijke huisvesting Nieuwenrooij Inhaalslag speelvoorz en ondergronden Onderzoek Voorste Venne Kunstgrasvelden Haarsteeg Kunstgrasvelden RKDVC Kunstgrasveld VMHC Diftar minicontainers idem invoeringskosten Afkoppelen Haarsteeg Gemeentelijk waterplan Riolering Burgemeesterswijk Vlijmen Riolering Inlaagdijk Haarsteeg Afkoppeling riolering kern Haarsteeg Afkoppeling riolering vesting Heusden Afkoppeling riolering Elshout Riolering Eindstraat Vervanging riolering Irenestraat e.o. Riolering Catharinastraat Rioolvervanging Joh.v.Brabantstraat Wijkvisie Oudheusden 1e fase (deel)

Krediet 4.350 146 20 28 549 410 34 0 125 166 254 153 241 35 0 0 0 35 85 73 701 378 98 1.281 469 600 191 109 112 112 711 182 0 732 819 178 1.194 475 50 117 467 725 1.115 171 0 190 911 230 0 1.100

Mutaties Mutaties t/m 2007 2008 3.948 73 0 146 0 0 0 28 188 191 0 0 0 34 68 81 89 37 56 73 36 216 0 157 0 220 0 21 22 9 36 1 0 104 0 0 0 17 0 2 0 1 235 134 75 21 1.273 0 300 130 0 0 0 0 0 101 0 0 0 0 0 648 130 51 13 5 630 67 661 159 0 168 612 107 166 147 75 -25 91 27 35 34 77 589 13 113 115 84 42 -30 0 0 0 13 0 4 0 2 800 118

Restant 31-12-08 Af J/N 329 Ja 0 Ja 20 Nee 0 Ja 170 Nee 410 Nee 0 Ja -149 Nee -1 Ja 37 Nee 2 Ja -4 Ja 21 Nee 14 Nee -31 Nee -37 Nee -104 Nee 35 Nee 68 Nee 71 Nee 700 Nee 9 Ja 2 Nee 8 Ja 39 Ja 600 Nee 191 Nee 8 Nee 112 Nee 112 Nee 63 Nee 1 Ja -18 Nee 35 Ja -1 Ja 10 Nee 475 Ja 162 Ja 0 Ja -1 Ja 398 Nee 59 Nee 989 Nee -28 Ja -12 Nee 190 Nee 898 Nee 226 Nee -2 Nee 182 Nee

Toelichting belangrijke afwijkingen op afgesloten kredieten: Nieuwbouw gemeentewerf Drunen: krediet 4.350; besteding: 4.021 restant: 329: Lagere investeringskosten als gevolg van meevallende aanbesteding. Aanleg parallelstructuur fase 1a en 1b: krediet 2.152; besteding 1.887; restant 265: Lagere investeringskosten voornamelijk door meevallende aanbesteding Onderwijskundige vernieuwingen: kredieten 1.750; besteding 1.703; restant 47: De kosten van de ingediende verantwoordingen zijn lager uitgevallen dan geraamd. Aanleg kunstgrasvelden Haarsteeg\RKDVC: kredieten 1.551; besteding 1.517; restant 34: Lagere investeringskosten door meevallende aanbesteding. Diftar minicontainers: kredieten 1.194 besteding 719; restant 475: Lagere investeringskosten voornamelijk door meevallende aanbesteding Diftar invoeringskosten: krediet 475; besteding 313; restant 162: Lagere investeringskosten door het niet toepassen van proeffacturen, de uitvoering van communicatie in eigen beheer door middel van de gemeentepagina in plaats van uitbesteding en de overname van registratie-apparatuur door de afvalstoffendienst, waarvoor overigens wel de kapitaallasten in rekening worden gebracht. Afkoppeling riolering vesting Heusden: krediet 171; besteding 199; restant -28: Hogere investeringskosten door o.a. uitgevoerd meerwerk.

III.3.3 Reserves en voorzieningen, aard, reden en verloop (x € 1.000)

Algemene reserves AR05 Algemene reserve (buffer voor rekeningtekorten en algemeen weerstandsvermogen) beginsaldo: storting: bestemming rekeningssaldo 2007 bestemming jaarrekening 2007, overschot centrumplan Drunen bestemming jaarrekening 2007, overschot reserve afwikkeling BBV correctie ivm herziening boekwaarde bedrijventerrein 't Hoog II restant-reserve ISD

17.108 2.440 1.271 950 3.400 95 8.156

onttrekkingen:

reconstructie Honderdbunderweg reconstructie Irenestraat en omgeving aanpassing diverse straten en wegen reconstructie burgemeesterswijk Vlijmen reconstructie Eindstraat verplaatsingsvergoeding bedrijf van Hulten bijdrage regiotaxi bestemd voor realisering haltevoorzieningen herstructurering bedrijventerreinen kunstgras VMHC revitalisering landelijk gebied aanpassingen bezoekerscentrum uitvoering project wijkvisie Oudheusden 1e fase bijdrage i.v.m. afwikkeling locatie Timmers storting in de reserve kapitaallasten

14 -31 -20 -7 -172 -200 -209 -47 -168 -4 -138 -78 -1.000 -5.000 -7.060 18.204

eindsaldo: AR10 Algemene reserve bouwgrondexploitatie (buffer voor onvoorziene risico's in de bouwgrondexploitatie) beginsaldo saldo centrumplan Drunen onttrekking: eindsaldo:

3.970 686 4.656

Bestemmingsreserves BR01 Reserve onderhoud openbare gebouwen (bestemd voor dekking van onderhoudskosten van gemeentelijke gebouwen, exclusief de gebouwen van het gemeentelijk sportbedrijf) beginsaldo: bestemming rekeningssaldo 2007 storting: conform raming 2008 vanwege lagere onderhoudskosten

596 152 90 242 838

eindsaldo: BR02 Reserve onderhoud sportbedrijf (bestemd voor dekking van onderhoudskosten van gemeentelijke gebouwen behorende tot het sportbedrijf) beginsaldo: bestemming rekeningssaldo 2007 storting: conform raming 2008 vanwege hogere onderhoudskosten eindsaldo:

BR03 Reserve buitenonderhoud scholen

427 18 -10 8 435

(bestemd voor uitvoering buitenonderhoud aan schoolgebouwen) beginsaldo: bestemming rekeningssaldo 2007 storting: conform raming 2008 vanwege lagere onderhoudskosten

1.835 153 68 221 2.056

eindsaldo: BR04 Reserve onderhoud van wegen (bestemd voor dekking van onderhoudskosten van wegen) beginsaldo: bestemming rekeningssaldo 2007 storting: conform raming 2008 vanwege lagere onderhoudskosten

0 0 317 317 317

eindsaldo: BR05 Reserve omvorming groen (bestemd voor omvorming van groenvoorzieningen ter beperking van groenonderhoud) beginsaldo: storting/onttrekking: eindsaldo: BR06 Reserve vervanging lichtmasten (bestemd voor vervanging van lichtmasten) beginsaldo: bestemming rekeningssaldo 2007 storting: conform raming 2008 vanwege werkelijke onderhoudskosten 2008: eindsaldo: BR15 Reserve egalisatie afvalstoffenheffing (egalisatie van de tarieven van de afvalstoffenheffing) beginsaldo: storting: exploitatie afvalverwijdering en -verwerking eindsaldo:

16 0 16

0 0 0 0 0

909 554 1.463

BR20 Reserve volkshuisvesting (bestemd voor voorzieningen aan bejaardenwoningen en in de woonomgeving en verstrekking verhuis- en inrichtingsbijdragen aan bewoners bij groot onderhoud) beginsaldo: storting/onttrekking: eindsaldo:

235 0 235

BR25 Reserve aandeel verkoopsom HNG (betreft tegenwaarde geactiveerd aandeel verkoopsom Hypotheekfonds Nederlandse Gemeenten) beginsaldo: onttrekking: aandeel verkoopsom HNG eindsaldo:

913 -98 815

BR30 Reserve recreatie en toerisme (bestemd voor investeringen uit het beleidsplan Toerisme en recreatie) beginsaldo: onttrekking: uitvoering project Giersbergen-de Margriet eindsaldo:

120 -5 115

BR35 Reserve parallelstructuur (bestemd voor de realisering van de parallelstructuur langs de A59)

beginsaldo: storting: onttrekking:

opbrengst grondverkopen uitvoering parallelstructuur fase 1a en 1b uitvoering parallelstructuur fase 1c

2.596 815 -402 -551

eindsaldo:

-953 2.458

BR40 Reserve centrumplan Vlijmen (bestemd voor de realisering van het centrumplan Vlijmen) beginsaldo: storting: rentetoevoeging 2008 eindsaldo:

4.075 244 4.319

BR45 Reserve onderhoud riolering (bestemd voor uitvoering investeringen in het kader van het rioolbeheersplan) beginsaldo: storting: rentetoevoeging 2008 onttrekking: exploitatiekosten riolering 2008 eindsaldo:

8.308 499 -94 8.713

BR50 Reserve BCF (bestemd voor egalisatie van de effecten van het BTW Compensatie Fonds) beginsaldo: onttrekking: exploitatie 2008 eindsaldo:

1.987 -317 1.670

BR55 Reserve bijzondere projecten vesting Heusden (bestemd voor de uitvoering van bijzondere onderhoudsprojecten in de vesting Heusden) beginsaldo: storting/onttrekking: eindsaldo:

1.194 0 1.194

BR60 Reserve centrumplan Drunen (bestemd voor de realisering van het centrumplan Drunen) beginsaldo: bestemming jaarrekening 2007, overschot CP Drunen naar algemene reserve storting: rentetoevoeging 2008 afwikkeling Centrumplan Drunen eindsaldo: BR70 Reserve ISD (bestemd voor de dekking van de frictiekosten door vorming van de Intergemeentelijke Sociale Dienst) beginsaldo: onttrekking: exploitatie 2008 storting in algemene reserve eindsaldo: BR75 Reserve afwikkeling investeringen < BBV (bestemd voor de afwikkeling van investeringen, waarvoor voor de inwerkingtreding van de BBV beslag op de reserves is gelegd) beginsaldo: bestemming jaarrekening 2007, overschot afwikkeling reserve BBV onttrekkingen: eindsaldo: BR80 Reserve budgetoverhevelingen (bestemd voor dekking van besteding van (eenmalige) budgetten van voorgaande dienstjaren)

5.417 -1.271 325 -4.471 0

115 -20 -95 -115 0

1.116 -950 0 166

beginsaldo: onttrekking: eindsaldo:

budgetoverhevelingen 2007

BR90 Reserve wijkvisie Oudheusden (bestemd voor realisering project wijkvisie Oudheusden) beginsaldo: storting: rentetoeving 2008 onttrekking: uitvoering project wijkvisie Oudheusden 1e fase eindsaldo: BR95 Reserve investeringen met maatschappelijk nut (bestemd voor dekking van investeringen met maatschappelijk nut) beginsaldo: onttrekking: overboeking boekwaarde werf Heesbeen naar reserve kapitaallasten eindsaldo: BR99 Reserve kapitaallasten (bestemd voor dekking van investeringen met economisch nut, maar met een maatschappelijk belang) beginsaldo: overboeking boekwaarde werf Heesbeen van reserve investeringen met maatschappelijk nut storting: 741 geraamde opbrengst werf Vlijmen uit bouwgrondexploitatie 2.400 toevoeging uit algemene reserve conform begroting 2008 5.000 onttrekking: eindsaldo:

exploitatie 2008

1.189 -1.189 0

75 5 -80 0

932 -741 191

0

8.141 -250 7.891

Voorzieningen VO10 Voorziening erfenis Weimar instandhouding museum (bestemd voor de instandhouding van het Weimarmuseum) beginsaldo: storting/onttrekking: eindsaldo:

44 0 44

VO15 Voorziening herstel kerkgebouwen voormalige gemeente Heusden (bestemd voor verstrekking bijdragen voor herstel kerkgebouwen in de voormalige gemeente Heusden) beginsaldo: onttrekking: subsidie aan kerkvoogdij Heusden eindsaldo:

81 -15 66

VO30 Voorziening wachtgelden (bestemd voor dekking van geldelijke verplichtingen aan voormalig personeel) beginsaldo: onttrekking: salariskosten 2008 eindsaldo:

72 -22 50

VO45 Voorziening afwikkeling plannen bouwgrondexploitatie (bestemd voor dekking van de laatste kosten en opbrengsten van gerealiseerde bestemmingsplannen) beginsaldo: storting: bijdrage t.b.v. complex Zuiderpark bijdrage Centrum Drunen onttrekking: kosten complexen Zuiderpark en Vlaemsche Hoeve kosten complex Nieuw Hulten eindsaldo:

28 100 298 -84 -26 316

VO60 Voorziening derden (bestemd voor besteding van gelden, die voor specifieke doeleinden van derden zijn ontvangen) beginsaldo:

1.844

onttrekking eindsaldo:

balanscorrectie vanwege overboeking naar vooruitontvangen bedragen conform nieuw voorschrift BBV

-1.844 0

VO65 Voorziening automatisering ISD e.a. (bestemd voor dekking van vervangingsinvesteringen voor automatisering ISD, waarvoor van de ISD gelden zijn ontvangen) beginsaldo: storting: bijdrage van de ISD e.a. voor storting in de voorziening 2008 overboeking naar vooruitontvangen bedragen conform nieuw voorschrift BBV onttrekking eindsaldo:

-304 0

VO75 Voorziening wachtgelden voormalig wethouders (bestemd voor dekking van wachtgelden aan de in 2006 afgetreden wethouders) beginsaldo: onttrekking: uitgekeerde wachtgelden in 2008 eindsaldo:

358 -151 207

VO40 Voorziening bouwgrondexploitatie (bestemd voor dekking van gecalculeerde tekorten) beginsaldo: storting: complex Verdoorn, Heesbeen complex Locatie Palet Vliedberg complex Locatie Bruneilaan Drunen complex Locatie Schoolstraat Zuid, Drunen complex Locatie Wolput/Looiersteeg, Vlijmen complex Locatie Het Hoog II eindsaldo:

245 59

328 1.141 198 56 300 1.769 2.400 6.192

Conform BBV-voorschrift wordt deze voorziening in mindering gebracht op de balanspost voorraden. VO55 Voorziening dubieuze debiteuren (ter dekking van vorderingen, die ondanks invorderingsmaatregelen niet (geheel) ontvangen kunnen worden) beginsaldo: storting: uit exploitatie 2008: onttrekking: afboeking debiteuren 2008 eindsaldo:

162 81 -189 54

Conform BBV-voorschrift wordt deze voorziening in mindering gebracht op de balanspost (overige) vorderingen.

III.3.4 Algemene dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen (x € 1.000)

Lokale middelen, waarvan de besteding niet gebonden is: - onroerende zaakbelasting gebruikers - onroerende zaakbelasting eigenaren - hondenbelasting - toeristenbelasting Algemene uitkering uit het gemeentefonds Dividend Saldo van de financieringsfunctie Compensabele BTW versus uitkering uit BTWcompensatiefonds Overige algemene dekkingsmiddelen: - beheer gemeentelijke eigendommen Totaal:

Begroting Begroting na Jaarrekening 2008 wijziging 2008 2008

515 3.591 248 25

562 3.669 248 35

548 3.680 244 35

30.106

31.106

31.090

374

354

348

4.382

4.131

4.407

807

852

859

-149

-106

-68

39.899

40.851

41.143

Toelichting algemene dekkingsmiddelen:

Lokale middelen Voor een toelichting op de gemeentelijke belastingen wordt verwezen naar de paragraaf ‘lokale lasten’, waarin wordt ingegaan op de beleidsuitgangspunten, belastingvoorstellen, kwijtscheldingsbeleid en landelijke ontwikkelingen. De omvang van deze paragraaf is breder, omdat hierin ook de reinigingsheffingen, de riool- en andere rechten zijn opgenomen. Laatstgenoemde heffingen zijn onder de betreffende functies of producten opgenomen, omdat deze niet onder de algemene dekkingsmiddelen vallen.

Algemene uitkering uit het gemeentefonds In de bestuursrapportages 2008 is het begrote bedrag voor 2008 van de algemene uitkering verhoogd met € 1.000.000. Het werkelijke bedrag van de algemene uitkering is gebaseerd op de gegevens van de maartcirculaire 2009, de bijgestelde opbrengst wordt door de volgende factoren beïnvloed: vaststelling van definitieve aantallen; toevoegingen in verband met taakmutaties;

een definitief vastgesteld accres. De behoedzaamheidreserve is deels uitgekeerd, in de begroting 2008 is uitgegaan van een uitkering van 50% (€ 181.500). Uiteindelijk is de behoedzaamheidsreserve voor een bedrag van € 156.000 tot uitkering gekomen. De totale verantwoorde algemene uitkering over het jaar 2008 is € 68.000 lager uitgevallen ten opzichte van het in de begroting (na wijzigingen) opgenomen bedrag. Daarnaast is verantwoord een totaabedrag van € 52.000 wat betrekking heeft op afrekeningen (bijbetalingen) over voorgaande dienstjaren. Dividend Van de Bank Nederlandse Gemeenten is in 2008 een bedrag van € 78.000 dividend over 2007 ontvangen. Het in 2008 ontvangen dividend over het jaar 2007 van Intergas bedraagt € 60.000 en is € 6.000 lager in de begroting na wijziging is opgenomen. In de loop van 2008 is al duidelijk geworden dat vanwege zekerstellingen met betrekking tot een Cross-border Leaseconstructie en de bijbehorende financiële zekerheden daarvoor in de komende jaren geen dividenduitkering te verwachten zijn van Intergas. Saldo van de financieringsfunctie Het renteresultaat werd bij de 2e Berap 2008 € 250.000,-- lager geraamd, deze bijsturing is voornamelijk veroorzaakt door bijstellingen naar aanleiding van de jaarrekening 2007. In de realisatie 2008 blijkt dat het renteresultaat € 276.000 voordeliger is dan voorzien. Dit is met name het gevolg van een hogere rentebijdrage vanuit de bouwgrondexploitatie (rekening courant). Geraamd was € 45.000 in werkelijkheid is dit € 195.000 geworden. Ook de correctie van de boekwaarde Het Hoog 2, naar het oorspronkelijke niveau 2007, zorgt ervoor dat een bedrag van € 204.000 meer rente wordt doorbelast naar de grondexploitatie. Overige algemene dekkingsmiddelen In de door uw raad vastgestelde begroting 2008 was onder de algemene dekkingsmiddelen een bedrag opgenomen van € 149.000 voor de lasten van het beheer van de gemeentelijke eigendommen. In de loop van 2008 zijn extra inkomsten voor een bedrag van € 101.000 geraamd voor pachten (€ 31.000) en opbrengst melkquotum (€ 70.000). De verwachte kosten zijn verhoogd met € 57.000 wat betrekking heeft op de verzorging van energielabels (€ 30.000) en toename kapitaallasten (27.000). Hierdoor is het verwachte tekort op het beheer van de gemeentelijke eigendommen gedaald tot een bedrag van € 106.000. In de exploitatie 2008 blijkt dat de lasten voor het beheer gemeentelijke eigendommen in totaal € 59.000 bedragen. Ten opzichte van de begroting na wijzigingen van € 106.000 een voordeel van € 47.000. Dit voordeel wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door: - lagere kosten voor de energielabels - lagere kapitaallasten - lagere belastingen/waterschapslasten - lagere opbrengsten huren en pachten - hogere onderhoudskosten pomp Giersbergen Totaal

€ 19.000 € 27.000 € 31.000 € -13.000 € -19.000 € 45.000

Voordeel Voordeel Voordeel Nadeel Nadeel Voordeel

In dit overzicht van overige algemene dekkingsmiddelen zijn niet opgenomen de incidentele netto opbrengsten uit verkopen gemeentelijke eigendommen welke meteen worden doorgestort naar de reserves waartoe de opbrengsten bestemd zijn. Het betreft voor 2008 een geraamde opbrengst van € 3.400.000 waarvan € 2.400.000 is bestemd voor de reserve kapitaallasten en € 1.000.000 voor de reserve parallelstructuur. De gerealiseerde netto verkoopopbrengst is een bedrag van € 3.215.000, waarvan € 2.400.000 is gestort in de reserve kapitaallasten en € 815.000 in de reserve parallelstructuur.

III.3.5 Onvoorzien Door het jaar heen vinden naast enkele incidentele aanpassingen, alleen als gevolg van de voorjaarsnota en de bestuursrapportages aanpassingen van de post onvoorzien plaats. Per categorie volgt hieronder een overzicht. Het verloop van de post onvoorzien is als volgt: Structureel Begroting 2008 geraamde post voor structurele onvoorziene uitgaven geraamde post voor incidentele onvoorziene uitgaven Totaal begroting 2008

Diverse begrotingswijzigingen: Meerkosten verkiezingen Tijdelijke huisvesting Nieuwenrooij VW transporter voor brandweer Aankoop gronden Dekkerseweg Projectsubsidies Afrekening RAV Renovatie sportaccommodaties Muziekonderwijs Verlies verkoop woonwagen Opstellen waterplan Totaal diverse begrotingswijzigingen

Begrotingswijziging i.v.m. de 1e Berap 2008 Berap 1 tech: Vervanging brandweerauto Berap 1 tech: Meerkosten WMO Berap 1 tech: Bijdrage REAP Berap 1 tech: Schoonhouden sportzaal De Brug Berap 1 tech: Schoonhouden Havenwagthuisje Berap 1 tech: Inkoop samenwerking Bewonersenquete statistisch jaarboek Verzekeringspremies Burgerjaarverslag Representatiekosten Uitvoering BRZO Opbrengst verpachting cultuurgronden Opbrengst verkoop melkquotum Advies doordecentralisatie gelden Leerlingenvervoer Luister- en kijkonderzoek Onderzoek toekomst De Voorste Venne Polsstokhoogspringinstallatie DAK Voorzieningen korfbalaccommodatie Ecologisch werkplan baggerwerkzaamheden Uitbreiding personele capaciteit handhaving Uitbetaling reserve woninggebonden subsidies Areaaluitbreiding onroerende zaakbelastingen Totaal begrotingswijziging 1e Berap

Incidenteel

Totaal

30.000 200.000 30.000

200.000

230.000

-4.232 -16.500 -1.773 -25.300 -40.000 23.721 1.250 -86.808 -14.733 -37.000 -47.805

-153.570

-201.375

-2.357 -2.377 -2.000 -7.000 -4.000 -5.000 -38.180 200.000 -10.000 -41.000 22.000 29.000 70.000 -10.000 -40.000 -10.000 -50.000 -24.000 -52.000 -16.000 -31.000 164.000 25.000 -4.734

169.820

165.086

Structureel Begrotingswijziging i.v.m. 2e Berap 2008 Berap 2 tech: Notuleren raadsvergadering Berap 2 tech: Ontwikkeling mediabeleid Berap 2 tech: Inruil autospuit Berap 2 tech: Gedenktekens 40 jr restauratie Berap 2 tech: Inruil hogedrukreiniger Voorbereiding kleedruimte RKDVC Voorbereiding uitbreiding Heygave Activiteiten 40 jr restauratie Symposium rond vesting Heusden Accountantskosten Rij- en reisdocumenten uitvoeringskosten Uitgifte rij- en reisdocumenten Vergoeding gymnastiekonderwijs basisschool 't Palet Leerlingenvervoer Onderwijsbegeleiding Diverse aanschaffingen Die Heygrave Exploitatie zwembad Het Run Aanpassingen verlichting sportpark De Hoge Heide Renovatie sportvelden Tijdelijke kleedaccommodatie RKDVC Aanpassing sportpark Elshout Afvoeren plantsoenafval Inboet plantsoenen Kwijtschelding Uitvoering amendement Tang/Spekman Schuldhulpverlening Uitvoering WMO Uitvoeringskosten kinderopvang Dwangsommen en verhaal kosten bestuursdwang Planschadevergoedingen Structuurvisie Exploitatie woonwagencentra Leges bouwvergunningen Herinrichting plantsoen Zuiderpark Dividend Bank voor Nederlandse Gemeenten Renteresultaat Algemene uitkering gemeentefonds Onderuitputting Saldo kostenplaatsen Totaal begrotingswijziging 2e Berap

Incidenteel

Totaal

-8.000 -6.750 7.500 -6.000 6.304 -25.500 -45.000 -40.000 -40.000 -15.000 -120.000 230.000 -10.000 -75.000 68.000 -25.000 -45.000 -26.000 -65.000 -29.000 -10.000 15.000 -30.000 21.000 -92.000 -15.000 -361.000 20.000 18.000 -24.000 -10.000 -30.000 135.000 -100.000 -19.000 -250.000 550.000 -170.000 -16.000 0

-637.446

-637.446

-22.539

-421.196

-443.735

III.3.6 Toelichting op de kostenplaatsen Verdeelsystematiek Op de kostenplaatsen worden (indirecte) kosten verzameld, die vervolgens worden verdeeld over de producten en investeringen/projecten. De verdeling van de kosten vindt plaats op basis van de verdeelsystematiek volgens de begroting, waarbij in hoofdlijnen de volgende uitgangspunten zijn gehanteerd: De verdeling van de hulpkostenplaatsen naar de hoofdkostenplaatsen vindt plaats op basis van de begrote bedragen uit de primitieve begroting (voorcalculatorisch). De verdeling naar de producten en de investeringen/projecten vindt plaats op basis van de werkelijk verantwoorde uren tegen het in de primaire begroting geraamde tarief (voorcalculatorisch). Het verschil op de kostenplaatsen ontstaat door afwijkingen in de geraamde en de werkelijke doorberekening van de productieve uren, maar ook door afwijkingen in de geraamde en de werkelijke kosten. Bijstellingen in 2008 In 2008 zijn er bijstellingen geweest van de ramingen van de kostenplaatsen. Onder andere als gevolg van hogere energie- onderhouds- en schoonmaakkosten en aanpassingen van de personeelskosten, die in de 2e bestuursrapportage zijn opgenomen. Daarnaast zijn in 2008 budgetten binnen de kostenplaatsen verschoven als gevolg van vacaturegelden, die weer ingezet zijn voor tijdelijke inhuur. De verschillen worden verklaard door de werkelijkheid te vergelijken met de aangepaste ramingen. a. Verschillen op de kostenplaatsen (functie 960) Het resultaat van de verschillen op de kostenplaatsen (product 960) is als volgt: - raming (na wijziging) van de netto-last: - werkelijke netto last 2008

€ -773.000 € 51.000

Ten opzichte van de begroting een voordelig verschil van

€ 824.000

Uit een nadere analyse blijkt dat sprake is van de volgende (afgeronde) verschillen:

Per saldo is sprake van een voordeel op personeelslasten door: - lagere salarislasten/inhuur per saldo De totale lasten van informatie en automatisering vallen lager uit: - per saldo hogere doorbelasting aan de afnemers, zoals ISD, Zorgloketten, HBT en Streekarchief € 28.000 - nog niet gerealiseerde stelpost voorjaarsnota 40.000 - nog niet besteed budget voor inhaalslag automatisering,

€

95.000

-

over te hevelen naar 2009 hogere exploitatiekosten voornamelijk als gevolg van meerkosten digitale verbindingen door tijdelijk dubbele lijnen vanwege omschakeling leverancier (-51.000) en minder aanschaffingen e.d. 22.000

307.000

-29.000 €

overige verschillen op kostenplaatsen zijn: - hogere schoonmaakkosten gemeentewerf - overige kleinere verschillen buitendienst/tractie - nog niet besteed budget voor management-development, over te hevelen naar 2009 € - hogere energie- en schoonmaakkosten gemeentehuizen - hogere onderhoudskosten gemeentehuizen - hogere abonnementskosten - hogere overige administratiekosten - nog niet besteed budget voor quickscan inkoop, over te hevelen naar 2009 - lagere reis- en verblijfkosten - hogere studie- en opleidingskosten na aftrek van 11.000 voor ontvangen subsidies - meerkosten in verband met afrekening vanwege beëindiging samenwerkingsverband Dimpact - vanwege de aanstelling van een subsidiespecialist werd een stelpost opgenomen voor dekking van de salariskosten door middel van ontvangen subsidies; in werkelijkheid worden de subsidies op de functionele posten verantwoord - overige kleinere verschillen

346.000

-25.000 -30.000 66.000 -26.000 -45.000 -26.000 -39.000 15.000 13.000 -21.000 -40.000

-69.000 24.000 € -203.000

hogere doorbelasting naar producten, investeringen, voorzieningen en bouwgrondexploitatie

€

586.000

Voordelig saldo beleidstaak 960 ten opzichte van de raming 2008

€

824.000

b. Verschillen in doorberekening van de kostenplaatsen De toerekening van de apparaatskosten aan de producten vindt plaats door de werkelijk gemaakte uren voor een product te vermenigvuldigen met de voorcalculatorische uurtarieven. De hogere doorbelasting vindt in hoofdlijnen plaats door: - lagere doorbelasting aan investeringen/projecten: - hogere doorbelasting aan de bouwgrondexploitatie - hogere doorbelasting aan de overige producten van de exploitatie totaal

€

292.000 - 80.000 - 798.000

€ - 586.000

c. Saldo verschil in de exploitatie van de jaarrekening. Het voordelige verschil op kostenplaatsen vermeerderd met het verschil in doorberekening van de apparaatskosten aan de diverse functies/ producten van de exploitatie bepaalt per saldo de beïnvloeding van de exploitatie vanuit de kostenplaatsen. Deze beïnvloeding geeft in 2008 een voordeel te zien ten opzichte van de gewijzigde begroting van: - verschil op kostenplaatsen op beleidstaak 960 (zie a) € 824.000 - hogere doorbelasting van de kostenplaatsen aan de overige producten van de exploitatie ( zie b): - 798.000 voordelig saldo in de jaarrekening 2008:

€

26.000

d. Belangrijkste verschillen in doorbelasting aan de exploitatie Zoals in onderdeel b en c is aangegeven worden de functies/producten van de exploitatie met € 798.000,-- zwaarder belast (=nadeel) dan geraamd. De meeste verschillen ontstaan, omdat de ramingen in de begroting over het algemeen op basis van historisch perspectief worden gedaan, terwijl op basis van nadere prioriteitstelling en exogene factoren uiteraard jaarlijks een verschuiving van de urenbesteding over de diverse producten plaats vindt. In de loop van het jaar vinden geen bijstellingen plaats op deze ramingen. De belangrijkste/ grootste verschillen in doorbelasting zijn:

Product

Omschrijving

002 003 120 140 210 211 214 310 421 423 433 480 510 531 540 541.3 560.1 560.2 580 610

Bestuursondersteuning college B&W Burgerzaken Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Parkeren Handel en ambacht Openbaar basisonderwijs Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting Speciaal onderwijs Lokaal bestuurlijke onderwijstaken Openbare bibliotheek Groene sportvelden en terreinen Kunst en cultuur Vesting Heusden Groen en recreatie Toerisme Overige recreatieve voorzieningen Bijstandverlening

Bedrag x € 1.000 207 14 -28 -141 -191 -105 -24 37 -72 -33 16 58 11 97 -68 67 -169 26 -51 35

614 620 621 622 630 641 650 652 721 722 723 724 810 822 930 940

Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Sociaal cultureel werk Ouderenbeleid Kinderopvang Voorzieningen gehandicapten Afvalverwijdering en –verwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Begraven Ruimtelijke ordening Overige volkshuisvesting Uitvoering Wet WOZ Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen Afrondingsverschil / overige kleinere posten per saldo

-28 -43 -24 -29 18 -40 -13 -183 -81 -27 102 19 -11 -96 -27 -17 -4 -798

Voor een nadere toelichting op de verschillen per product wordt verwezen naar de toelichting bij het betreffende product in de productenrekening.

Aard Controle (16)

Toelichting afwijking (15)

Overige (14)

Te verrekenen met de Provincie / Wgr (13)

Te verekenen met het Rijk (12)

Overige besteding (11)

Besteed t.l.v. provinciale/Wgr middelen (10)

Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)

Overige ontvangsten (8)

Beschikking Rijk (7)

In euro's

2008

In euro's

2008

Besluit vaststelling Gemeenten, Beginstand In euro’s doelstelling en niet G-31 voorziening / bekostiging overlopende post Onderwijsachterstan jaar t denbeleid 2006Besteed bedrag In euro’s 2010, art 4 t/m 10 aan voorbereiding Regeling tijdelijke inrichten toekenning extra schakelklassen voorschoolse middelen, artikel 4 Besteed bedrag In euro’s Schakelklassen, voor overige of artikel 166 van de coördinerende Wet op het primair activiteiten inzake Onderwijs onderwijsachtersta ndenbeleid

Jaarlijks

Besteed bedrag aan voorschoolse educatie Besteed bedrag aan schakelklassen

€ 25.722

1

R €0

R R

€ 155.094

Jaarlijks

€0

R

Jaarlijks

€ 39.398

R

In euro’s

Jaarlijks

€ 155.544

R

In euro’s

Jaarlijks

€0

R

Besteed bedrag In euro’s aan vroegschoolse educatie

Jaarlijks

€0

R

Aantal deelnemende kinderen aan voorschoolse educatie

In aantallen

Jaarlijks

81

D2

Aantal deelnemende leerlingen aan schakelklassen

In aantallen

Jaarlijks

0

D2

III.3.7 Bijlage Single Information Single Audit

Onderwijsa chterstande n-beleid niet-GSB (OAB)

Beginstand jaar t (6)

Hieronder per beschikkingsnumm er invullen.

Onbestede middelen van ontvangen provinciale middelen 13

Realisatie (5)

Afgerond: Niet=0 Wel=1 (kolom5)

1 1114094

OCW

Afspraak (4)

APCB: eigen matchingsbijdrage gemeente t/m jaar t (kolom 11)

Frequentie (jaarrekening) (B)

Gemeenten (SiSa tussen medeoverhe den)

Toelichting per indicator (A)

Provinciale beschikkingen

Indicatoren (3)

Bekostigingsbesluit cultuuruitingen art 41 en 45 Ministeriële Regeling uitkeringen cultuurbereik 20052008

Ontvanger (C)

Actieplan Cultuurbere ik 20052008 (APCB)

Juridische grondslag (2)

Nummer 11B

Specifieke uitkering (1)

Departement OCW

Aard Controle (16)


Overige (14)




€ 512.633





R

€0

€0

R

% budget t.b.v. in dienst nemen vast personeel EV. Hieronder per beschikkingsnumm er invullen t/m jaar t. 1 1420990

In %

Jaarlijks

100,00%

D2

2 1449445

In %

Jaarlijks

100,00%

D2

3 1365661

In %

Jaarlijks

100,00%

D2

4 1398737

In %

Jaarlijks

100,00%

Besteed bedrag t.l.v. EV t/m jaar t Gemeenten, Totaal gemaakte samenwerki subsidiabele ngsverband kosten in jaar t. van gemeenten

In euro’s

Jaarlijks

1 ZAB08011 Andere subsidies van het Rijk of de Europese Commissie

In euro's

Jaarlijks

0 =niet 1 =wel (selecteer uit lijst)

Na afronding project



1

Hieronder per

D2 € 69.776

€ 15.000

R

R

R

Basisproject: Plan van aanpak bestuurlijk vastgesteld? 1 Hieronder ZAB08011per

1

1

D1


Jaarlijks


Teruggevorderd In euro's bedrag van ROC's over jaar t -1 terug te betalen aan het rijk (kolom 12) mee te nemen naar t+1 (kolom 14)

Realisatie (5)

Jaarlijks

Afspraak (4)

Subsidiereg Besluit milieusubsidies eling aanpak zwerfafval

In euro’s

Gemeenten, Lasten van niet G-31 en educatie o.g.v. gem.reg. afgesloten overeenkomst(en) met één of meerdere roc’s

Gemeenten (SiSa tussen medeoverheden)


Subsidieregeling programmafinancieri ng Externe Veiligheid (EV)beleid en andere overheden 20062010.


28

Externe veiligheid

Indicatoren (3)

VROM

23B

Wet Educatie Beroepsonderwijs Uitvoeringsbesluit WEB

Ontvanger (C)

VROM

Wet Educatie Beroepsond erwijs niet G-31


Nummer 14


Departement OCW

Aard Controle (16)


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)



Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

1

WWI

WWI

34

35

Inburgering Wet inburgering nieuwkomers (Win) (oude stelsel)

Inburgering Wet inburgering Besluit inburgering (nieuwe Regeling vrijwillige stelsel) inburgering nietG31 2007



D1

2008

22

D1

In 2006, 2007 en In aantallen 2008 afgegeven verklaringen aan nieuwkomers in de zin van de Win die betrekking hebben op beschikkingen die in 2006 zijn afgegeven.

2008

21

D1

Gemeenten Inburgeringsplichtig In aantallen niet G-31 en en en vrijwillige gem. reg. inburgeraars voor wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld

2011

D1

Inburgeringsplichtig In aantallen en en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inburgeringsvoorzie ning hebben deelgenomen aan het inburgeringsexame n.

2011

D1

III.3.7 Bijlage Single Informatio

In 2006 afgegeven In aantallen beschikkingen voor inburgeringsprogra mma's aan nieuwkomers in de zin van de Win.

Gemeenten niet G-31


Plusproject/ proeftuinproject: Projectevaluatie uitgevoerd?

D1

Inburgeringsplichtig In aantallen en en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een gecombineerde inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inburgeringsvoorzie ning hebben deelgenomen aan het inburgeringsexame n.

2011

D1

Inburgeringsplichtig In aantallen en, als bedoeld in het besluit van de Staatssecretaris van Justitie van 12 juni 2007, nr.2007/11, voor wie een inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld in de jaren 2007 t/m 2009 (gepardonneerden).

2011

D1

III.3.7 Bijlage Single Information Sing

2011


Aard Controle (16)


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)



Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

Inburgeringsplichtig In aantallen en en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2007 t/m 2009 voor het eerst een gecombineerde inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld.

D1

In 2008 bekend In aantallen gemaakte handhavingsbeschi kkingen en verstrekte kennisgevingen aan inburgeringsplichtig en.

2008

37

D1

Geestelijk In aantallen bedienaren voor wie in 2008 een inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld.

2008

1

D1

Geestelijk In aantallen bedienaren die in 2008 hebben deelgenomen aan het inburgeringsexame n.

2008

1

D1

III.3.7 Bijlage Single Inform

2011


Aard Controle (16)


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)



Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

Inburgeringsplichtig In aantallen en, als bedoeld in het besluit van de Staatssecretaris van Justitie van 12 juni 2007, nr.2007/11, voor wie een inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld in de jaren 2007 t/m 2009 én die binnen 3 kalenderjaren na vaststelling van de inbugeringsvoorzie ning hebben deelgenomen aan het inburgeringsexame n (gepardonneerden).

0

D1

In 2007 afgegeven In aantallen beschikkingen voor inburgeringsprogra mma’s aan nieuwkomers in de zin van de Win.

2008

0

D1

In 2007 en 2008 In aantallen afgegeven verklaringen aan nieuwkomers in de zin van de Win die betrekking hebben op beschikkingen die in 2007 zijn afgegeven.

2008

0

D1

Inburgeringsplichtig In aantallen en en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2008 t/m 2009 voor het eerst een duale inburgeringsvoorzie ning is vastgesteld.

2011

D1

Inburgeringsplichtig In aantallen en en vrijwillige inburgeraars voor wie in de jaren 2008 t/m 2009 voor het eerst een taalkennisvoorzieni ng is vastgesteld.

2011

D1

Besteed bedrag tot In euro’s en met jaar t (kolom 10) Afgerond: Niet=0 Wel=1 (kolom5)

Jaarlijks

0

€0

R

III.3.7 Bijlage Single Informati

2008


Aard Controle (16)


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)




Indicatoren (3)

Woningwet Besluit Locatiegebo Provinciale beschikkingen nden Subsidies 2005

Ontvanger (C)


37B


Nummer

Departement WWI

Geestelijk In aantallen bedienaren die in 2008 hebben deelgenomen aan het aanvullend praktijkdeel van het inburgeringsexame n.

In Jaarlijks arbeidsjaren

200

R

Het totaal aantal gerealiseerde begeleid werkenplekken voor geïndiceerde inwoners in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren.

In Jaarlijks arbeidsjaren

8,43

R

Totaal uitgaven inkomensdeel categorie 65 jr en ouder

In euro's kasstelsel

Afgerond: Niet=0 Wel=1 (kolom5)

Hieronder per 1 HW01707

In euro's

Jaarlijks

2 HN04007

In euro's

Het totaal aantal In aantallen geïndiceerde inwoners van uw gemeente dat een dienstbetrekking heeft of op de wachtlijst staat én beschikbaar is om een dienstbetrekking als bedoeld in artikel 2, eerste lid, of artikel 7 van de wet te aanvaarden op 31 december 2008.

Jaarlijks

€ 193.160

Nvt

III.3.7 Bijlage Single Information S

Het totaal aantal gerealiseerde arbeidsplaatsen voor geïndiceerde inwoners in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren

Besteed bedrag t/m jaar t (kolom 10 en 11)


R

Aard Controle (16)

10


Het totaal aantal In Jaarlijks inwoners dat is arbeidsjaren uitgestroomd uit het werknemersbestan d in 2008, uitgedrukt in arbeidsjaren.

Overige (14)

R



R



€ 4.027


€ 16.108

280


1

Jaarlijks


Jaarlijks


R

Realisatie (5)

Gemeenten

€ 218.651

Afspraak (4)

Gemeenten

€ 200.088


Wet Werk en Wet Werk en Bijstand Bijstand (WWB)



57

Wet sociale Wet Sociale werkvoorzie Werkvoorziening ning (Wsw) (Wsw)

1

Indicatoren (3)

SZW

55

Wet BDU Verkeer Brede doeluitkerin en Vervoer, art 10 g verkeer en vervoer Provinciale beschikkingen

Ontvanger (C)

SZW


Nummer 49B


Departement VenW

Totaal uitgaven inkomensdeel categorie jonger dan 65 jaar


Jaarlijks

Nvt

Totaal ontvangsten (nietrijk) van derden inkomensdeel categorie 65 jr en ouder


Jaarlijks

€ 21.846

Nvt

Totaal ontvangsten (nietrijk) inkomensdeel categorie jonger dan 65 jaar


Jaarlijks

€ 133.044

Nvt

Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2007 naar 2008

In euro’s 2008 kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen)

€ 799.285

R

Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2008 naar 2009

In euro’s 2008 kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen)

-€ 80.788

R

Totaal uitgaven werkdeel


2.047.468

Jaarlijks

.3.7 Bijlage Single Information Single Audit

Aard Controle (16)

4.815.961


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)


(werkdeel)

Gemeenten


Wet Werk en Wet Werk en Bijstand Bijstand (WWB)

Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

(inkomensd eel)

R

2008

€0

R

Omvang van het in In euro's 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld.

2008

€ 152.370

R

Totaal ontvangsten (nietrijk) werkdeel


Jaarlijks

Terug te betalen aan rijk


Jaarlijks

€0

R

€0

R


Omvang van het in In euro's 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan worden vastgesteld.


Jaarlijks

Ontvangsten IOAW (niet-rijk) Uitgaven IOAZ

In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel

Jaarlijks

Ontvangsten IOAZ (niet-rijk) Uitvoeringskosten IOAZ

In euro's kasstelsel In euro’s kasstelsel

Jaarlijks Jaarlijks

€0

R

Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 (excl. Bob)


Jaarlijks

€ 34.593

R

Totaal uitgaven kapitaalverstrekking Bbz 2004


Jaarlijks

€ 36.993

R

Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz (excl. Bob) (excl. rijk)


Jaarlijks

€ 6.609

R

Totaal In euro's ontvangsten kasstelsel kapitaalverstrekking Bbz (excl. rijk)

Jaarlijks

€ 102.825

R

Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 (excl. Bob)


Jaarlijks

€ 6.870

R

Totaal uitgaven uitkeringen Bob Totaal ontvangsten Bob (excl. rijk)

In euro's kasstelsel In euro's kasstelsel

Jaarlijks

€0

R

Totaal uitvoeringskosten Bob


Jaarlijks

€0

R

Betaalde uitkeringen, inclusief sociale lasten

In euro’s kasstelsel

Jaarlijks

€0

R

€ 1.570

Jaarlijks

R € 61.401

Jaarlijks

R

€0

R

R

€0

R


Uitgaven IOAW


Aard Controle (16)


Overige (14)




€ 80.443






Realisatie (5)

Gemeenten Wet Wet Werklooshe Werkloosheidsvoorz idsvoorzieni iening ng (WWV)

Afspraak (4)

Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 art 54


62

Bijstandverl ening Zelfstandige n

Gemeenten Wet inkomensvoorzienin g oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), art 54


SZW

61

Wet inkomensvo orziening oudere en gedeeltelijk

Gemeenten Wet inkomensvoorzienin g oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), art 54

Indicatoren (3)

SZW

59

Ontvanger (C)

SZW

Wet inkomensvo orziening oudere en gedeeltelijk arbeidsong eschikte werkloze werknemer s (IOAW)


Nummer 58


Departement SZW

R R

1

R

Jaarlijks

€ 108.474

R

Totale uitgaven tot In euro’s en met jaar t-1 van Rijks-, provinciale-, gemeentelijke middelen en bijdragen van derden. Uitsplitsing naar herkomst middelen is niet nodig

Jaarlijks

€ 173.436

R

Besteed bedrag in In euro’s jaar t aan jeugdgezondheidsz org, maatschappelijke ondersteuning jeugd, afstemming jeugd en gezin en het realiseren van centra voor jeugd en gezin.

Jaarlijks

€ 507.209

R


Totale uitgaven in In euro’s jaar t van Rijks-, provinciale-, gemeentelijke middelen en bijdragen van derden. Uitsplitsing naar herkomst middelen is niet nodig


Aard Controle (16)


Overige (14)


Gemeenten


Tijdelijke regeling Invoering CJG Centra voor Jeugd en Gezin (CJG)


77

€0

Jaarlijks


JenG

€0

Jaarlijks

Eenmalig na afronding


Breedtespo Stimuleringsregeling Provincies breedtesport en rtimpuls gemeenten


71


VWS

Verklaring van gemeente waaruit blijkt dat de activiteiten waarvoor de uitkering is verstrekt zijn uitgevoerd


Regeling Buurt, Onderwijs en Sport (BOS)

Realisatie (5)

69

Afspraak (4)

Tijdelijke Provincies stimuleringsregeling en buurt, onderwijs en gemeenten sport

VWS

In euro’s kasstelsel In euro’s kasstelsel 0 = niet 1= gedeeltelijk 2 = volledig


Betaalde uitvoeringskosten Ontvangsten


Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

Wet Werklooshe idsvoorzieni ng (WWV)

ngle Information Single Audit

Aard Controle (16)


Overige (14)









Realisatie (5)

Afspraak (4)



Indicatoren (3)

Ontvanger (C)



Nummer

Departement

III.3.8 Matrix beleidsvelden met bijbehorende producten Beleidsveld

Product behorend bij beleidsveld

1

Bestuur en communicatie

2

Burgerdiensten

3

Openbare orde en veiligheid

4

Verkeer en vervoer

5 6 7

Gebouwenbeheer en eigendommen Economische zaken Onderwijs

8

Cultuur en toerisme

9

Sport

001 002 005 006 003 004 724 120 140 210 211 214 215 223 913.2 310 421 423 433 443 480 482 510 540 541.1 541.2 560.2 580 530 531 541.3 560.1 610 611 614 620 621 622 630 641 650 652 714 715 716 721 722 723 725 726

10 Beheer groen en Vesting Heusden 11 Werk en inkomen

12 Zorg en Welzijn

13 Milieu en afval

Bestuursorganen Bestuursondersteuning B&W Bestuurlijke samenwerking Bestuursondersteuning raad en rekenkamer Burgerzaken Baten secretarieleges burgerzaken Begraven Brandweer en rampenbestrijding Openbare orde en veiligheid Wegen, straten en pleinen Verkeersmaatregelen te land Parkeren Baten parkeerbelasting Bergsche Maasveren Beheer gemeentelijke eigendommen Handel en ambacht Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting Bijzonder speciaal onderwijs, onderwijshuisv. Bijzonder voortgezet onderwijs, onderwijshuisv. Lokaal bestuurlijke onderwijstaken Volwasseneneducatie Openbare bibliotheekwerk Kunst en cultuur Monumentenzorg Oudheidkunde/musea Toerisme Overige recreatieve voorzieningen Sport Groene sportvelden en terreinen Vesting Heusden Groen en recreatie Bijstandverlening Werkgelegenheid Gemeentelijk minimabeleid Maatschappelijke begeleiding en advies Vreemdelingen Wet Maatschappelijke Ondersteuning Sociaal-cultureel werk Ouderenbeleid / tehuizen Kinderdagopvang / jeugd- en jongerenwerk Voorzieningen gehandicapten Openbare gezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg, uniform deel Jeugdgezondheidszorg, maatwerk deel Afvalverwijdering en verwerking Riolering en waterzuivering Milieubeheer Baten reinigingsrechten en afvalstoffenheffing Baten rioolrechten

Beleidsveld

Product behorend bij beleidsveld

14 Bouwen en wonen

810 822 823 830 913.1 914 921 922 930 931 932 936 937 940 960 980 990

15 Financiering en belastingen

Ruimtelijke Ordening Overige volkshuisvesting Bouwvergunningen Bouwgrondexploitatie Beleggingen Geldleningen en uitzettingen Algemene uitkering gemeentefonds Algemene baten en lasten Uitvoering Wet WOZ Baten OZB gebruikers Baten OZB eigenaren Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Lasten heffingen invordering gem. belastingen Saldo van kostenplaatsen Mutaties reserves Saldo van de rekening van baten en lasten

Deel IV

1 Staat van baten en lasten 2 Toelichting

IV.1 Staat van baten en lasten over 2008

bedragen * € 1.000

eliminatie Exploitatie totale grondexploitatie en Netto exploitatie gemeente toerekening activa gemeente begroot na begroot na begroot na wijziging realisatie wijziging realisatie wijziging realisatie 2008 2008 2008 2008 2008 2008

Baten: Ontvangen inkomens- en vermogensoverdrachten: Rijksbijdragen Belastingen en leges Overige inkomens- en vermogensoverdrachten

57.69244.37613.129188-

58.47844.40313.188887-

1313-

165165-

57.67944.37613.129175-

58.31244.40313.188722-

Overige inkomsten: Duurzame goederen Huren en pachten Winstuitkeringen en of rente Overige goederen en diensten Vrijval voorzieningen

25.11219.9512.5113622.288-

19.5989.3962.6297206.82826-

16.53016.46466-

6.5806.0832591278526-

8.5823.4882.4453622.288-

13.0183.3122.3695946.743-

Totaal baten

82.804-

78.076-

16.542-

6.746-

66.262-

71.330-

Betaalde inkomens- en vermogensoverdrachten: Sociale uitkeringen Bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen Rijksleges Subsidies Overige inkomens- en vermogensoverdrachten

25.971 11.785 2.900 234 7.233 3.817

25.725 12.191 2.749 202 6.654 3.929

1.000 1.000

1.005 1.005

24.971 11.785 2.900 234 7.233 2.817

24.720 12.191 2.749 202 6.654 2.925

Overige lasten: Duurzame goederen Salarissen en sociale lasten Inhuur derden Rentelasten Afschrijvingslasten Overige goederen en diensten Energie Overheadkosten Dotatie voorzieningen Stelposten

85.864 32.032 15.761 2.047 2.106 7.107 23.900 1.113 150 1.648

85.788 28.457 15.805 1.752 3.422 4.081 24.545 1.176 6.403 147

37.035 31.752 1.297 208 2.485 598 16 579 100 -

41.027 28.448 1.169 191 3.838 467 124 527 6.263 -

48.828 280 14.464 1.839 3797.107 23.302 1.097 57950 1.648

44.761 9 14.636 1.561 4164.081 24.078 1.052 527140 147

Totaal Lasten

111.834

111.512

38.035

42.031

73.799

69.481

Neutraliseren Effect doorbelastingen kostenplaatsen naar activa Effect onderhanden werken (Grondexploitatie)

27.69387926.815-

28.16258727.575-

27.69387926.815-

28.16258727.575-

00-

00-

1.337

4.949

6.200-

7.124

7.537

1.850-

54-

177

-

-

54-

177

1.282

5.451

6.200-

7.124

7.482

1.673-

Lasten:

Resultaat voor winstbestemming Effect mutaties reserves Saldo exploitatie

IV.2 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2008 (bedragen * € 1.000) Deze toelichting wordt in 2008 voor het eerst opgenomen in de jaarrekening. Dit om een ander doorzicht te geven van de diverse kostencategoriën in de jaarrekening. In deze toelichting is de keuze gemaakt omde toelichting te schrijven naar vergelijking van de cijfers van de begroting na wijziging voor het jaar 2008 en de gerealiseerde baten en lasten voor het jaar 2008, hierbij heeft een eliminatie plaatsgevonden van de baten en lasten met betrekking tot de grondexploitatie en de doorrekening naar de activa. Hier en daar is een kleine afwijking van cijfers te constateren wat veroorzaakt wordt door te rekenen met afgeronde bedragen. Deze ommissie is niet te voorkomen behalve wanneer er naar totalen wordt gerekend. Voor deze optie is niet gekozen.

BATEN Inkomens- en vermogensoverdrachten De ontvangen inkomens- en vermogensoverdrachten bestaan uit de volgende onderdelen:

Begroot na wijziging Rijksbijdragen Belastingen en leges Overige inkomens- en vermogensoverdrachten Totaal

44.376 13.129 175 57.680

Jaarrekening 2008 44.403 13.188 722 58.313

Afwijking 27 59 547 633

voordeel voordeel voordeel voordeel

Onderstaand worden de afwijkingen kort aangegeven.

Rijksbijdragen Begroot na wijziging Algemene uitkering gemeentefonds Inkomensdeel WWB Werkdeel WWB Overige sociale uitkeringen Overige rijksontvangsten Totaal

31.106 4.703 1.167 147 7.252 44.375

Jaarrekening 2008 31.090 4.703 1.167 147 7.296 44.403

Afwijking -16 nadeel 0 0 0 44 voordeel 28 voordeel

De berekende algemene uitkering voor het dienstjaar 2008 is gebaseerd op de “Maartcirculaire 2009” en is per saldo € 68.000 lager als begroot (na wijziging), hierbij is ook verwerkt de ontvangst van de behoedzaamheidsreserve. Over voorgaande jaren is in 2008 een bedrag van € 52.000 ontvangen, in totaal dus een nadeel van € 16.000.

De overige rijksontvangsten welke in totaal geraamd waren op € 7.252.000 geven een voordeel in de realisatie van € 44.000. Dit wordt verklaard door: Lagere rijksvergoeding Inburgering nieuwkomers Afrekening ID-banen Afrekening kinderopvang Hogere bijdrage maatschappelijke zorg Hogere bijdrage oudkomers Lagere bijdrage overige onderwijstaken Hogere bijdrage COA Hogere bijdrage breedtesport Diverse posten < € 20 Totaal

-301 72 43 70 101 -93 37 85 30 44

nadeel voordeel voordeel voordeel voordeel nadeel voordeel voordeel voordeel voordeel

Belastingen en leges Begroot na wijziging Onroerende zaakbelastingen Rioolrechten Reinigingsrechten Begraafrechten Bouwleges Hondenbelasting Toeristenbelasting Secretarieleges Parkeren en boetes Overige belastingen en leges

4.231 2.276 4.360 223 910 248 35 684 112 50 13.129

Totaal

Jaarrekening 2008

Afwijking

4.228 2.410 4.293 201 912 245 35 664 122 77 13.187

-3 134 -67 -22 2 -3 0 -20 10 27 58

nadeel voordeel nadeel nadeel voordeel nadeel nadeel voordeel voordeel voordeel

Voor een toelichting wordt verwezen naar paragraaf A: Lokale heffingen Overige inkomens en vermogensoverdrachten Begroot na wijziging Provincie, subsidie dorpenatlas Provincie, symposium 40jr Heusden Provincie, Bevordering verkeersveiligheid RMC-budget, Lokaal Educatieve Agenda Provincie, subsidie Cultuureducatie Waterschap/Senter Novum, bijdrage baggeren Diversen, eigen bijdrage WMO/HBH Provincie, Maats zorg & beg Vereniging Nederlandse Gemeenten, bijdrage gescheiden afvalinzameling Provincie, bijdrage externe veiligheid Stelpost dekking kosten subsidioloog Diversen < € 20.000 (6posten) Totaal

Jaarrekening 2008

Afwijking

0 0 0 39 16 0 0 0

24 22 24 79 29 156 400 -209

24 22 24 40 13 156 400 -209

voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel nadeel

0 20 69 31 175

69 60 0 67 721

69 40 -69 36 546

voordeel voordeel nadeel voordeel voordeel

Overige inkomsten: De overige inkomsten bestaan uit: Begroot na wijziging

Jaarrekening 2008

3.488 2.445 362 2.288 8.583

3.312 2.369 594 6.743 13.018

Begroot na wijziging 14 4 3.400 70 3.488

Jaarrekening 2008 15 4 3.224 70 3.313

Duurzame goederen Huren en pachten Winstuitkeringen en of rente Overige goederen en diensten Totaal

Afwijking -176 -76 232 4.455 4.435

nadeel nadeel voordeel voordeel voordeel

De opbrengsten duurzame goederen bestaan uit:

Inruilwaarden materieel Jachtrechten Opbrengsten verkopen Melkquotum Totaal

Afwijking 1 voordeel 0 -176 nadeel 0 -175

Voor de incidentele verkoopopbrengsten van gemeentelijke eigendommen is in de begroting 2008 een bedrag van € 1.000.000 opgenomen. Deze opbrengst is niet geheel behaald. Een bedrag van € 824.000 is gerealiseerd.

De inkomsten huren en pachten bestaan uit: Begroot na wijziging Markten en Standplaatsen (310) Overige bestuurlijke onderwijstaken (480) Volwassenen educatie (482) Bibliotheken (510) Binnensport accommodaties (530) Buitensport accommodaties (531) Creativiteitscentrum (540) Vesting/oudheidkunde (541) Volkstuinen/vijvers (560) Kermissen (560) Bezoekerscentrum (560 De Voorste Venne (580) Sociaal Cultureel werk (630) Peuterspeelzaalwerk (650) Gezondheidszorg (614) Woonwagens (822) Gemeentelijke eigendommen (913) Subtotaal

40 0 25 175 404 718 15 66 3 40 192 76 170 49 16 33 423 2.445

Jaarrekening 2008 36 19 25 175 429 622 15 57 3 40 194 76 167 49 15 36 412 2.370

Afwijking -4 19 0 0 25 -96 0 -9 0 0 2 0 -3 0 -1 3 -11 -75

nadeel voordeel

voordeel nadeel nadeel

voordeel nadeel nadeel voordeel nadeel nadeel

De onder overige bestuurlijke onderwijstaken opgenomen inkomsten betreffen niet eerder in de begroting 2008 geraamde huurinkomsten inzake kinderopvang.

Het voordeel bij de binnensportaccommodaties betreft een hogere huuropbrengst in met name de verhuur van het zwembad en de overige ruimtes in Die Heygrave. Het nadeel bij de buitensportaccommodaties heeft betrekking op lagere huurinkomsten van met name sportpark Haarsteeg en sportpark Sportlaan, dit wordt veroorzaakt doordat op rekeningbasis lagere kapitaallasten zijn doorberekend in de huur.

De winstuikeringen en/of rente bestaan uit: Begroot na wijziging Baat deelneming gasvoorziening Baat deelneming BNG Baat deelneming HNG Baat verstrekte geldleningen Baat overige rente en winstuitkering Totaal

66 78 210 7 1 362

Jaarrekening 2008 60 78 210 7 239 594

Afwijking -6 0 0 0 238 232

nadeel

voordeel voordeel

Het voordeel van € 238.000 bij de overige rente en winstuitkering wordt voor een bedrag van € 43.000 veroorzaakt door ontvangen rente en een bedrag van € 195.000 betreft de doorbelasting naar het grondbedrijf van de rente over de uitgaven/inkomsten van het jaar 2008.

De inkomsten met betrekking tot de overige goederen en diensten kunnen als volgt worden weergegeven: Begroot na wijziging Kpl ICT, diverse inkomsten Project Otjiwarongo, diverse inkomsten Rijkswaterstaat, Bergse Maasveren Zwembad Die Heygrave, zwemlessen Zwembad Die Heygrave, Sportgebruik doel Die Heygrave verkoopopbrengsten Horeca Laag Opbrengst oud papier Milieu, dwangsommen Aansluitbijdrage rioolaansluitingen BLS/bijzondere baten BWS/bijzondere baten Leerlingenvervoer, eigen bijdragen Stelposten (nog niet ingezet) diversen 45 posten < € 10,000 Totaal

570 0 0 153 64 107 320 18 10 0 164 14 167 702 2.289

Jaarrekening 2008 604 51 4.527 170 76 74 303 29 20 -32 202 24 0 695 6.743

Afwijking 34 51 4.527 17 12 -33 -17 11 10 -32 38 10 -167 -7 4.454

voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel nadeel nadeel voordeel voordeel nadeel voordeel voordeel nadeel nadeel voordeel

De grootste afwijkingen betreffen de verantwoorde bijdrage ter afdekking van projectkosten voor Otjiwarongo voor een bedrag van € 51.000. De inkomsten met betrekking tot de Maasveren betreft de in 2008 verantwoorde afkoopsom van € 4.527.000 die van Rijkswaterstaat is ontvangen. Deze bijdrage is overigens voor hetzelfde bedrag als uitgave verantwoord omdat deze bijdrage wordt doorbetaald aan de Stichting Maasveren. Een stelpost van € 167.000 betreft de begrote onderuitputting inzake riolering.

LASTEN: Inkomens- en vermogensoverdrachten: De inkomens- en vermogensoverdrachten bestaan uit de volgende onderdelen: Begroot na wijziging Sociale uitkeringen Bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen Rijksleges Subsidies Overige inkomens- en vermogensoverdrachten Totaal

11.785 2.900 234 7.233 2.817 24.969

Jaarrekening 2008 12.191 2.749 202 6.654 2.925 24.721

Afwijking -406 151 32 579 -108 248

nadeel voordeel voordeel voordeel nadeel voordeel

Sociale uitkeringen Begroot na wijziging Last WWB inkomensdeel Last WWB werkdeel Last overige sociale uitkeringen Last sociale werkvoorziening

4.703 1.167 752 5.163 11.785

Totaal

Jaarrekening 2008 4.703 1.167 1.157 5.163 12.190

Afwijking 0 0 -405 0 -405

nadeel nadeel

Gemeenschappelijke regelingen Begroot na wijziging Last gemeenschappelijke regelingen Totaal

2.900 2.900

Jaarrekening 2008 2.749 2.749

Afwijking 151 151

voordeel voordeel

De bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen zijn afgenomen met € 131 ten opzicht van de begroting 2008 na wijziging. De belangrijkste afwijkingen betreffen: Brandweer, bijdrage gemeenschappelijke meldkamer ISD Diverse kleine afwijkingen

12 141 -2 151

voordeel voordeel nadeel voordeel

Rijksleges Begroot na wijziging Last secretarieleges

Jaarrekening 2008

234 234

Totaal

Afwijking

202 202

32 32

voordeel voordeel

Hier betreft het de in de secretarieleges ontvangen rijksleges die doorbetaald moeten worden aan het Rijk. De afwijking word veroorzaakt door: Rij- reisdocumenten Naturalisaties

28 4

voordeel voordeel

Tegenover dit voordeel staat onder de inkomsten een nadeel omdat het secretarieleges betreft die naar het rijk doorbetaald worden.

Subsidies Begroot na wijziging Last subsidies

7.233 7.233

Totaal

Jaarrekening 2008

Afwijking

6.654 6.654

579 579

voordeel voordeel

De verstrekte subsidies zijn afgenomen met € 579.000 ten opzichte van de begroting. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door: Sportpark Sportlaan, ingroei subsidie Sportpark Haarsteeg, ingroei subsidie Monumentenzorg algemeen Soc cult werk algemeen, projectsubsidies Toerisme Huursubsidie gemeentelijke accommodaties Overige bestuurlijke onderwijstaken Inburgering nieuwkomers diversen 45 posten

11 12 17 18 18 21 150 298 34 579

voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel

Overige inkomens- en vermogensoverdrachten Begroot na wijziging Overige inkomens- en vermogensoverdrachten Totaal

2.817 2.817

Jaarrekening 2008 2.924 2.924

Afwijking -107 -107

nadeel nadeel

Deze afwijking kan worden verklaard door: Meer planschadevergoeding uitbetaald 41 kleinere posten Totaal

-98 nadeel -9 nadeel -107

De overige lasten bestaan uit: Begroot na wijziging Duurzame goederen Salarissen en sociale lasten Inhuur derden Rentelasten Afschrijvingslasten Overige goederen en diensten Energie Overheadkosten Dotatie voorzieningen Stelposten Totaal

Jaarrekening 2008

280 14.464 1.839 -379 7.107 23.302 1.097 -579 50 1.647 48.828

9 14.636 1.561 -416 4.081 24.078 1.052 -527 140 147 44.761

Afwijking 271 -172 278 37 3.026 -776 45 -52 -90 1.500 4.067

voordeel nadeel voordeel voordeel voordeel nadeel voordeel nadeel nadeel voordeel voordeel

De cijfers voor de duurzame goederen luiden: Begroot na wijziging Last duurzame goederen Totaal

Jaarrekening 2008

280 280

Afwijking

9 9

271 271

voordeel voordeel

De lagere last duurzame goederen is grotendeels ontstaan omdat een bedrag van € 260.000, wat in de begroting 2008 is opgenomen voor de verwerving van een perceel grond, nog niet is uitgegeven. In de saldobestemming wordt de budgettaire ruimte overgeheveld naar het jaar 2009 zodat dit aankoopbesluit budgettair wordt afgedekt. De salarissen en sociale lasten zijn in 2008 overschreden met € 172.000. Uitgaande van het voor 2008 (na wijzigingen) begrote bedrag van € 14.464.000 is dit een overschrijding met 1,01%. De kosten van Inhuur derden zijn in 2008 (na wijziging) begroot op € 1.839.000, de uitgaven in 2008 betreffen een bedrag van € 1.561.000, een voordeel derhalve van € 278.000. Dit voordeel wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door: Lagere inhuur groenvoorzieningen Lager beslag op het algemene budget inhuur Minder doorbelast naar grondexploitatie middels urendoorbelasting Diversen 30 posten, per saldo hogere kosten Totaal

154 161 -17 -20 278

voordeel voordeel nadeel nadeel voordeel

De betaalde rente heeft betrekking op de door de gemeente betaalde rente. Enerzijds betreft dit de rente over de aangegane langlopende geldleningen anderzijds de bij de begroting berekende rente over het financieringstekort. Begroot na wijziging Rente vaste schulden Rente financieringstekort Rente doorbelast naar de grondexploitatie Totaal

1.425 681 -2.485 -379

Jaarrekening 2008 2.956 107 -3.480 -417

Afwijking -1.531 574 995 38

nadeel voordeel voordeel voordeel

Per saldo is het resultaat binnen deze posten € 38.000 voordelig. Met betrekking tot het na wijziging begrote bedragen moet worden gesteld dat dit in de loop van het jaar niet is bijgeraamd de rente die toegerekend moet worden met betrekking tot de nieuw aangegane vaste schulden en niet is afgeraamd bij het saldo financieringstekort. Het betreft hier de rente over de lening die specifiek voor een groot project is aangetrokken. Ook de doorbeasting naar de grondexploitatie is niet in een begrotingswijziging verwerkt.

Afschrijvingen Begroot na wijziging Last afschrijvingen Last extra afschrijvingen Totaal

2.996 4.111 7.107

Jaarrekening 2008 2.482 1.599 4.081

Afwijking 514 2.512 3.026

voordeel voordeel voordeel

Voor zowel de afschrijvingen als de extra afschijvingen geldt dat deze niet volledig benut zijn omdat de werken waarop wordt afgeschreven nog niet geheel zijn uitgevoerd. Ook de afschrijvingen blijven dan achter. De extra afschrijvingen hebben betrekking op: Begroot na wijziging Wegen algemeen Sporthal Die Heygrave Sportpark Sportlaan Sportpark De Hoge Heide Natuur en landschap Rioolbeheer Totaal

3.490 45 25 178 372 0 4.111

Jaarrekening 2008 1.258 50 3 168 42 78 1.599

Afwijking 2.232 -5 22 10 330 -77 2.512

voordeel nadeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel

Overige goederen en diensten Begroot na wijziging Last overige goederen en diensten Last bijdrage krediet Minder doorbelast naar grondexploitatie middels urendoorbelasting Totaal

Jaarrekening 2008

Afwijking

20.067 3.409

23.598 640

-3.531 2.769

-174 23.302

-159 24.079

15 -747

nadeel voordeel nadeel

De specificatie van de overige goederen en diensten wordt onderstaand weergegeven. Hierbij is gekozen om afwijkingen > € 50.000 te vermelden.

Kpl Dir/Management developement Kpl HvVlymen/Onderhoudskosten Kpl ICT/Kst dig verb Onderhoud wegen, onderhoudskosten groot Onderhoud wegen, onderhoudskosten klein Onderhoud wegen, asfaltonderzoek Markeringen, onderhoudskosten Reiniging verhardingen, onderhoudskosten Bergse Maasveren, kosten Stichtings- en inrichtingskosten bijzonder basis onderwijs, onderhoudskosten Overige bestuurlijke onderwijstaken, tijdelijke kosten Palet Sportpark Sportlaan, renovatiekosten Sportpark Duinzigt, onderhoud velden Sportpark De Hoge heide, bijdrage NDZW Sportpark Haarsteeg, renovatiekosten Muziekonderwijs, onderzoek Cultuurnota, uitvoering Renovatie openbaar groen, Onderhoudskosten Onderhoud openbaar groen, projectmatig onderhoud Inkomensvz uitke/Uitvoeringskoste Oudkomers, Uitvoeringskosten Diverse kosten WMO Afvalbeleid, uitvoeringskosten Onderhoud riolering Beheer gemeentelijke eigendommen, Waterschapslasten diversen < € 50.000 (815 posten) Totaal

Begroot na wijziging

Jaarrekening 2008

Afwijking

89 29 119 700 377 75 42 138 0

23 87 170 358 495 3 -12 77 4.522

66 -58 -51 342 -118 72 54 60 -4.522

415

348

0 79 10 155 60 252 117 70

163 12 83 0 111 156 0 160

-163 66 -73 155 -51 96 117 -90

nadeel voordeel nadeel voordeel nadeel voordeel voordeel nadeel

105 68 0 2.875 206 70

8 13 64 2.759 0 148

97 55 -64 116 206 -79

voordeel voordeel nadeeel voordeel voordeel nadeel

125 13.892 20.068

72 13.877 23.697

voordeel nadeel nadeel voordeel nadeel voordeel voordeel voordeel nadeel

68 voordeel

53 voordeel 115 voordeel -3.531 nadeel

De bijdrages aan kredieten bestaan uit: Begroot na wijziging Kpl ICT/Res Bevordering bedr/Bijdrage krediet Realisatie Giersbergen/Margriet Ov aangelegenhed/bijdr krediet Beheer gemeentelijke eigendommen Totaal

537 1.183 149 1.294 246 3.409

Jaarrekening 2008 230 247 5 158 0 640

Afwijking 307 936 144 1.136 246 2.769

voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel

De bijdrages kredieten worden evenals de extra afschrijving verwerkt voorzover de werken zijn uitgevoerd. Voordelen ontstaan wanneer de kosten op de kredieten nog niet zijn gemaakt.

Energie Begroot na wijziging Last energie/brandstoffen Minder doorbelast naar grondexploitatie middels urendoorbelasting Totaal

Jaarrekening 2008

Afwijking

1.113

1.067

46

voordeel

-16 1.097

-15 1.052

1 47

nadeel voordeel

Bij het energieverbruik openbare verlichting is een bedrag van € 90.000 minder verantwoord als werkelijke uitgave dan er is begroot. De overige 54 posten geven in totaal een hoger uitgavebedrag van € 44.000 dan er was begroot. In totaal nog een voordeel van € 46.000. Overheadkosten Onder de overheadkosten zijn begrepen de dekking van algemene kosten die middels uurtarieven zijn doorbelast naar de grondexploitatie en overige activa. Op dit item ontstaat een klein nadeel van € 52.000.

Voorzieningen Het nadeel bij de voorzieningen wordt voor een bedrag van € 81.000 veroorzaakt door de toevoeging aan de voorziening onïnbare debiteuren. Dit om de voorziening te brengen op het peil wat is voorzien bij de beoordeling van de debiteuren.

Stelposten Onder dit item zijn opgenomen een aantal posten waarvoor in de begroting of bij wijziging budgetten zijn gereserveerd als stelpost. Deze stelposten zijn met name begrotingstechnisch (nog) niet op de functionele posten geraamd. Het betreft de onderstaande posten: Begroot na wijziging Toerisme algemeen, Bez centr bijdrage Maats zorg & beg/toegerekende rente Kpl ICT/Stelp. VJN 2007 Div straten wegen/Stelp VJN 2007 Onderhoud wegen/Stelp VJN 2007 Innovatiev verl/VJN2007 Actual.GVVP/Stelp nw beleid Bedr.terr./Stelp VJN 2007 verplaats Ov best onderw t/MFA Vliedberg Revital.land.geb./Stelp VJN 2007 Jeugd en jongerenwerk alg/Stelpost Jeugd jongeren/Stelpost VJN 2007 Ouderenbeleid alg/Stel VJN 2007 Riolering alg/Niet in te delen Bestemmingsplann/VJN 2007 Onvoorziene uitg/Niet in te delen Onvoorziene uitg/Struct onvoorzien Doorberekening kapitaallasten Totaal

135 0 40 418 585 40 32 500 130 60 25 35 25 61 150 -421 -23 -145 1.647

Jaarrekening 2008 139 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 147

Afwijking -4 -8 40 418 585 40 32 500 130 60 25 35 25 61 150 -421 -23 -145 1.500

nadeel nadeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel voordeel nadeel nadeel nadeel voordeel

De programmarekening 2008 sluit qua uitvoering aan op de begroting 2008

Recommend Documents