De Brief Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania
Jaargang 11 Nummer 8 22 oktober 2013
Inhoud nieuwsbrief De Brief nummer 8: Büchmania nieuws Unieke Elvis Expositie in Nederland Rondleiding voor Büchmania van samensteller en Büchmania-lid Eric van Rooij Geef je nu op! 12 e Interplanetaire Boudewijn Büch Dag Historiezucht in de negentiende eeuw Peter van Zonneveld, de historische letterkunde en de gefnuikte arend Atlas der Neederlanden : de tentoonstelling en het boek Op reis met Spinoza Darwins vrouwen
Met dank voor het insturen van bijdragen aan: René van Haaster, Arjan Honkoop en Eric van Rooij.
Eindredactie en samenstelling Karin Piters.
1/9
Unieke Elvis Expositie in Nederland Rondleiding voor Büchmania van samensteller en Büchmania-lid Eric van Rooij Museum RockArt in Hoek van Holland presenteert, in samenwerking met de enige echte Officiële Elvis Presley Fanclub van Nederland It’s Elvis Time een unieke tentoonstelling over Elvis Presley. Deze tentoonstelling is slechts een half jaar te zien in Nederland, van 19 september tot 2 maart 2014. Tijdens de tentoonstelling maakt u een tijdreis door het leven van Elvis Presley. Naast heel veel bijzondere verzamelobjecten, zoals gouden LP’s en andere items die een mooi beeld geven over het leven van Elvis, worden ook unieke, persoonlijke items van Elvis tentoongesteld. Deze items komen uit zeer bijzondere privé-collecties alsmede museumcollecties uit onder andere: Amerika, Duitsland (Elvis Museum Düsseldorf), Denemarken (Graceland Randers), België en natuurlijk Nederland. Ze zijn in samenwerking met de Nederlandse fanclub It’s Elvis Time bijeengebracht voor deze expositie. Veel van de bezienswaardigheden zullen voor het eerst en exclusief te zien zijn in Nederland. De tentoonstelling It’s Elvis Time mag worden gerekend tot één van de grootste in Europa en wordt ondersteund door de platenmaatschappij van Elvis: Sony Music Nederland. Speciaal voor Büchmania wordt op zaterdag 16 november een exclusieve rondleiding verzorgd langs de vele museumstukken. Eric van Rooij vertelt veel wetenswaardigheden en diverse anekdotes die ervoor zorgen dat hetgeen u ziet (nog) meer gaat leven. Het museum RockArt is gevestigd aan de Zekkenstraat 42 in Hoek van Holland. Parkeren is daar gratis! De toegang tot het museum bedraagt € 6,50. Aanvang van de rondleiding is 13.30 uur. Büchmania ontvangt haar leden om 13.30 uur met een drankje. Geef je op voor deze activiteit en mail daarover naar Eric van Rooij:
[email protected]
2/9
12 e Interplanetaire Boudewijn Büch Dag Zondag 8 december 2013 Traditioneel is de tweede zondag van december altijd de Interplanetaire Boudewijn Büch Dag. Ook dit jaar zijn we weer te gast bij de Openbare Bibliotheek in Amsterdam en is er een echt Büchiaans programma. Een oude bekende komt ons bijpraten, twee bijzondere lezingen en klassieke muziek. Met aan het slot natuurlijk de presentatie van de nieuwe bibliofiele publicatie met dit jaar wel een heel bijzondere auteur. Vanzelfsprekend is er natuurlijk ook weer een kleine boekenmarkt met de bekende antiquariaten. Programma: 10.00 uur
OBA open
10.30 uur
Inloop en ontvangst
11.00 uur
Opening van de 12e Interplanetaire Boudewijn Büch Dag
11.15 uur
Bart van der Boom Nicht gewusst? Gewone Nederlanders en de Holocaust
12.15 uur
Koffie- theepauze en signeren
12.30 uur
Eva Rovers Het eilandgevoel: angst en liefde in het leven van Boudewijn Büch
13.00 uur
Lunch
14.00 uur
Jaap Stork en Lilian Bakker Debussy, Ravel, Baudelaire et les autres…
15.00 uur
Koffie- theepauze
15.15 uur
Michiel van Straten Eilanden in een niet bestaande wereld
16.15 uur
Presentatie Büch en… geen einde, deel 12
16.45 uur
Sluiting 12e BB Dag + uitreiking “Büch en… geen einde” en signeren.
We hopen jullie allemaal te mogen begroeten op ons jaarlijkse Büchiaans festijn. In de volgende nieuwsbrief gaan we dieper in op de verschillende onderdelen van het programma. 3/9
Historiezucht in de negentiende eeuw Ingezonden door René van Haaster Marita Mathijsen presenteert op 23 oktober om 17.00 uur in Felix Merites te Amsterdam haar nieuwe boek getiteld Historiezucht. Samen met Peter van Zonneveld was zij een van de intimi van Boudewijn Büch op het gebied van de historische letterkunde, vooral die van de negentiende eeuw. Marita Mathijsen was tot haar emeritaat in 2009 hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Marita Mathijsen stelt in haar boek dat er in Europa vanaf ongeveer 1800 een democratisering van geschiedenis plaatsvond: de belangstelling voor geschiedenis steeg explosief. Geschiedenis werd van iedereen en was niet alleen maar meer in handen van de adel en de specialisten. Dat uitte zich in onder meer in het oprichten van monumenten en gedenktekens. De 'infrastructuur' voor de beoefening van de geschiedkunde werd aangelegd: leerstoelen voor vaderlandse geschiedenis, musea, bibliotheken, verplicht geschiedenisonderwijs. Ook de gewone man werd bereikt: er kwamen vereenvoudigde geschiedenisboekjes uit. Kunstenaars speelden daarop in met historische verbeeldingen: de historische roman en het historievers, de illustratie. Het genre van de historieschilderkunst bloeide op, en door nieuwe technieken konden er bij die vereenvoudigde geschiedenissen ook mooie plaatjes komen. Dat leidde ertoe dat de negentiende-eeuwer zich zijn eigen geschiedenis ging toe-eigenen: 'geschiedenis is van mij'. Dit alles werd versterkt door technische ontwikkelingen. De goedkope massale boekproductie ontstond en dus verschenen er 'vaderlandsche geschiedenissen voor het volk'. De lithokleurendruk maakte het mogelijk goedkoop te illustreren, waardoor de geschiedenis ook visueel een sterke indruk kon achterlaten. Het historische kreeg waarde door die verandering, het werd 'erfgoed' dat je niet meer zomaar weggooide of liet verkrotten. Mensen beseften plotseling dat een oude ruïne de historische verbeelding op gang bracht en als 'lieu de mémoire' beschermd moest worden. Er kwamen verenigingen op tot behoud van erfgoed. Op 24 oktober geeft Marita Mathijsen bij de Bijzondere Collecties van de UvA een lezing naar aanleiding van haar nieuwe boek Historiezucht. De lezing begint om 17.00 uur en duurt tot 19.00 uur. Tegelijkertijd is in de halvitrines een tentoonstelling te zien van vaderlandse geschiedenisboeken, historische romans en historieprenten uit het omvangrijke bezit van de Bijzondere Collecties op dit gebied. Marita Mathijsen, Historiezucht : De obsessie met het verleden in de negentiende eeuw (Vantilt 2013) , 512 pagina's. ISBN 9789460041440. Zie voor meer informatie: http://www.vantilt.nl/detboek.aspx?Boek_ID=422 4/9
Peter van Zonneveld, de historische letterkunde en de gefnuikte arend Ingezonden door René van Haaster Peter van Zonneveld nam onlangs afscheid van de Universiteit Leiden met een lezing vol anekdotes over zonen van bekende schrijvers die in Nederlands-Indië hebben gewoond . Hij was sinds 1976 verbonden aan de opleiding Nederlands en gespecialiseerd in historische letterkunde, in het bijzonder die de 19e eeuw en van Nederlands-Indië. Zie voor het verslag : http://www.litnet.co.za/Article/het-einde-van-een-tijdperk-prominente-docenten-aan-de-universiteit-leiden-nemen
van
van drie-
Lang gelden vatte Peter van Zonneveld het plan op om samen met Boudewijn Büch een biografie te schrijven over het leven van Willem Bilderdijk. Hij was ‘een ruziemaker, een aartsreactionair en vooral een melancholicus van de meest moordende soort’, schreef Boudewijn Büch ooit. Na het wegvallen van Boudewijn Büch nam Rick Honings de taak als coauteur over. Deze biografie verschijnt op 1 november onder de titel De gefnuikte arend : het leven van Willem Bilderdijk (Prometheus/Bert Bakker 2013) ISBN 978 90 351 3809 4. Prijs: ± € 45 (gebonden, ca. 650 blz.). De boekpresentatie vindt plaats in het Academiegebouw te Leiden. Het eerste exemplaar wordt uitgereikt aan Maarten ’t Hart. De biografie laat Bilderdijks grillige levensloop zien: een opeenstapeling van politieke twisten, ballingschap, miskenning, ziekte, armoede, kindersterfte en doodsverlangen. Uit de gedichten, brieven en andere documenten komt een melancholieke hypochonder naar voren, die desondanks een enorme werkkracht aan de dag legde en regelmatig onder invloed van opium verkeerde. Het programma van de presentatie luidt: Peter van Zonneveld: Voorgeschiedenis Lotte Jensen: Groot, groter grootst of: Lodewijk Napoleon, Napoleon en Bilderdijk Joris van Eijnatten: Semper idem. Teisterbantse metafysica in de revolutietijd Marita Mathijsen: Bilderdijk, romantische aansluiting of uitzondering Rick Honings: Wat wij willen Tussendoor luistert Cees Steeman de middag op met de voordracht van enkele beroemde gedichten van Willem Bilderdijk. Aanmelden voor deze boekpresentatie op 1 november (15.15-17.00 uur) in het Academiegebouw, Rapenburg 73 te Leiden (Klein Auditorium) voor 29 oktober door een 5/9
mail te sturen naar
[email protected] onder vermelding van De gefnuikte arend Ter gelegenheid van het afscheid van Peter van Zonneveld verscheen eerder dit jaar een aan hem opgedragen bundel Ellendige levens : Nederlandse schrijvers in de negentiende eeuw onder redactie van Rick Honings en Olf Praamstra bij uitgeverij Verloren in Hilversum. ISBN 9789087043742. Zie voor meer informatie en de inhoudsopgave: http://www.verloren.nl/boeken/2086/264/5382/18e-19eeeuw/ellendige-levens
Atlas der Neederlanden : de tentoonstelling en het boek Ingezonden door René van Haaster In 2013 bestaat het Koninkrijk der Nederlanden 200 jaar. De Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam zetten dit jubileum luister bij met de tentoonstelling Atlas der Neederlanden: de dageraad van het Koninkrijk die loopt van 18 oktober 2013 tot en met 9 februari 2014.
Het middelpunt van de tentoonstelling is de Atlas der Neederlanden: de grootste verzamelaarsatlas van ons land. In meer dan 600 kaarten laat deze atlas zien hoe het Koninkrijk der Nederlanden vorm gekregen heeft. De tentoonstelling werd op 17 oktober geopend door Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander door het in ontvangst nemen van het eerste exemplaar van de facsimile-uitgave van de Atlas der Neederlanden. Het origineel van de atlas bevindt zich bij de Bijzondere Collecties en is de afgelopen jaren gerestaureerd en gedigitaliseerd om hem voor de toekomst te kunnen behouden. Om de atlas toch onder een breder publiek te kunnen brengen zijn er honderd facsimileexemplaren van gemaakt, elk bestaande uit tien delen. De facsimile-uitgave van de Atlas der Neederlanden wordt uitgebracht door Uitgeverij Asia Maior/Atlas Maior, in samenwerking met de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, en verschijnt in een genummerde oplage van 100 sets van elk tien delen. Er zijn nog enkele exemplaren beschikbaar (medio april 2013 waren er nog 20 sets beschikbaar). Het tiende deel van de facsimile-uitgave bevat een toelichting door Jan Werner, conservator Kaarten & Atlassen bij de Bijzondere Collecties. Dit deel verschijnt ook als 6/9
zelfstandige uitgave. In meer dan 600 pagina’s wordt de Atlas kaart voor kaart beschreven en in beeld gebracht. Bij uitgeverij Athenaeum is gelijktijdig met de uitgave van de facsimile-editie en met de tentoonstelling ook het boek Wandelingen der Neederlanden verschenen, een boek met wandelingen aan de hand van kaarten uit de Atlas der Neederlanden, door Joyce Roodnat, Kester Freriks en Erik van Zuylen. Roodnat en Freriks maakten wandelingen door het Nederland van nu aan de hand van de kaarten van toen. Verder is het jongste nummer van het tijdschrift De Boekenwereld gewijd aan Historische cartografie. Het eerste artikel is van de hand van Jan Werner en gaat – hoe kan het ook anders – over de Atlas der Neederlanden Titelbeschrijvingen: Atlas der Neederlanden . Red. Jan Werner (Asia Maior/Atlas Maior, in samenwerking met de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam 2013) in een genummerde oplage van 100 sets van elk tien delen. ISBN 9789074861359. De verkoopprijs is €6.995 per set, inclusief bezorgkosten. Jan Werner, De Atlas der Neederlanden: Kaarten van de Republiek en het prille Koninkrijk, met ‘Belgiën’ en ‘Coloniën’ (Asia Maior/Atlas Maior 2013) ISBN 978 90 81926 44 7. Verkoopprijs € 190 (t/m 15 november 2013, daarna € 245, exclusief verzendkosten). Wie intekent, ontvangt bovendien een kaart uit de Atlas der Neederlanden in facsimile. Kester Freriks, Joyce Roodnat, Erik Van Zuylen, Wandelingen der Neederlanden : hedendaagse voetreizen door historisch Nederland (Athenaeum 2013) ISBN 97890 25300944 € 29,95 De Boekenwereld jaargang 29, nummer 5 (Vantilt 2013) themanummer ‘De Neederlanden in kaart’. Zie http://www.deboekenwereld.nl Zie voor aanvullende informatie de website van Bijzondere Collecties http://www.bijzonderecollecties.uva.nl/nieuwsagenda/agenda/content/tentoonstellingen/2013/10/atlas-der-neederlanden.html
Op reis met Spinoza Ingezonden door René van Haaster Over Boudewijn Büch’s favoriete filosoof heeft de Vlaamse schrijver Rudi Rotthier recent een belangrijk boek geschreven. Het boek is zowel een studie als een ontdekkingsreis naar de denker en wiskundige Spinoza (1632 – 1677) en zijn faam in Nederland. Het bestaat uit twee delen. In het eerste deel gaat Rotthier op zoek naar Spinoza, naar de betekenis van zijn werk en naar het Nederland ten tijde van de Verlichting. Rotthier probeert overal te komen en te logeren waar Spinoza ooit met zekerheid is geweest. Hij bezoekt onder andere: Almere (‘de meest spinozistische stad van Nederland’), Amsterdam, Breda, Capelle aan den IJssel, Den Haag, Deventer, Haren, 7/9
Leiden, Osdorp, Ouderkerk aan de Amstel, Rijswijk, Schiedam, Voorburg, Waddinxveen (‘een dieptepunt’) en Zwolle. In het tweede deel gaat hij op bezoek bij een aantal mensen die zich, professioneel of als amateurs, in Spinoza's filosofie verdiepen. Rotthier laat in dit boek duidelijk zien hoe verschillend de Spinoza-bestudeerders met hun studieobject omgaan. Het interessante is dat er evenveel smaken Spinozisme bestaan als er Spinoza-studerenden zijn. Juist uit hun passie voor Spinoza blijkt hoe 'het' Spinozisme trekken van een religie krijgt. Het boek is van alles - ook een verslag van een tientallen jaren oude interesse in en nieuwsgierigheid naar Spinoza. De gefascineerdheid door Spinoza en de verandering van het Spinozabeeld van de auteur door de jaren heen, spat van sommige bladzijden af. Met af en toe een treffend Spinozacitaat tussen de tekst, een mooi hoofdstuk over het 17e eeuwse Nederland, een fraaie samenvatting van Spinoza's kijk op bijgeloof en religie, met veel interessante weetjes uit de Spinozastudie. Dit is een ideaal Spinozaboek voor Büchinanen, wat mij betreft. Een interview met Rudi Rothier over dit boek staat te lezen op: http://blog.seniorennet.be/spinoza_in_vlaanderen/archief.php?ID= 1476607 Rudi Rotthier, De naakte perenboom. Op reis met Spinoza (AtlasContact 2013) ISBN 978-90450-2552-0 €21,95.
Darwins vrouwen Door Herbert Blankesteijn Charles Darwin discussieerde met vrouwen als gelijken en sommige vroeg hij zelfs om raad. Dit ondanks de Victoriaanse neerbuigendheid tegen vrouwen die uit zijn officiële geschriften wel opstijgt. Darwin correspondeerde met zo'n 150 dames, veelal over wetenschappelijke onderwerpen. Dat vertelt dr. Philippa Hardman van het Darwin Correspondence Project in Darwin's Women, een mooie documentaire film van 20 minuten van Cambridge University over Darwins briefwisselingen met vrouwen. Het is een verzorgd werkstuk, met veel in elkaar overvloeiende foto's, schrijvende handen, en loopjes door bibliotheken van dr. Hardman. 7500 brieven van Darwin (niet alleen aan vrouwen) zijn al te lezen op de website van het project. http://www.nrc.nl/breedbeeld/2013/09/25/4531/?utm_source=email&utm_campaign=nieuwsbrief20130926&utm_content=Breedbeeld&utm_tag=blok3
Darwin’s Women Film Posted on September 16, 2013 by Darwin Letters Dr Philippa Hardman in the Darwin archive at Cambridge University Library 8/9
To conclude the Darwin & Gender research project a short film has been produced. In the film Dr Philippa Hardman presents the project’s findings saying: “Darwin was no feminist, but our research has shown that his views on gender were a lot more complex than has been acknowledged in the past.” As a man who, when working out whether to marry, once reasoned that a wife was “better than a dog, anyhow” Charles Darwin is not known to history as a leading advocate of gender equality. Controversial though his views on other subjects may have been, historians have typically seen the great scientist as the epitome of the Victorian conservative when it came to gender. Famously, Darwin even stated that there were fundamental “differences in the mental powers of the sexes”. Now, though, it seems that there may have been more to Darwin’s views on gender than he allowed into the public eye. In his book Descent of Man and Selection in Relation to Sex (1871), Darwin famously attacked John Stuart Mill’s feminist tract, The Subjection Of Women, arguing that: “Woman seems to differ from man in her mental disposition, chiefly in her greater tenderness and less selfishness”. The letters show, however, that in private he relied on a range of women correspondents for help with some of his most serious work. These included his own daughter, Henrietta, who was heavily involved in editing Descent – a book which counted as positively risqué by the standards of the time for its explicit information about sexual display. Other correspondents included scientists like Mary Treat, the New Jersey-based naturalist, Lady Florence Dixie, a British traveler and writer, and Lydia Becker, the Manchester-based secretary of the National Society of Women’s Suffrage. Philippa regards the stories that emerge from the correspondence as a message as well as an inspiration. “If we really want to honour the achievements of the women whose words we read in Darwin’s letters, we should do more than celebrate their lives,” she concludes in the film. “We should pick up where they left off.”
Learn more about the Darwin & Gender Project on our website and read more about the film in the Cambridge University press release: http://www.cam.ac.uk/research/news/darwinswomen#sthash.SKQakeJh.bmbmNjp0.dpuf http://www.darwinproject.ac.uk/editors-blog/2013/09/16/darwins-women-film/
9/9
