Zaaknummer 00453545 Onderwerp
Mantelzorgondersteuning
Collegevoorstel Aanleiding / voorgeschiedenis Tot 2015 werd jaarlijks door de SVB het ‘mantelzorgcompliment’ uitgedeeld. Iedere mantelzorger die voldeed aan de door het Rijk gestelde criteria, kreeg jaarlijks € 200 als financieel extraatje. Sinds 2015 maken deze middelen onderdeel uit van het Wmo-deel inzake de decentralisaties binnen het sociaal domein. Gemeenten zijn dan ook sinds dit jaar zelf verantwoordelijk voor de inzet van deze middelen, voorheen bekend onder het ‘mantelzorgcompliment’. Aan het samenwerkingsverband O3, met Stichting Modus als uitvoerende partij, is gevraagd om hieraan invulling te geven. Feitelijke informatie Een van de huidige taken van O3 is het verzorgen van een steun- en adviespunt voor mantelzorgers. Zij zijn al actief voor deze specifieke doelgroep en het is de bedoeling dat O3 het huidige aanbod aanvult. Naast het op een laagdrempelige manier bereiken van zo veel mogelijk mantelzorgers, moet de nadruk vooral liggen op het versterken van (intensieve) mantelzorgers en hen faciliteren bij het uitvoeren van hun taak. Dit om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken en duurdere zorg noodzakelijk wordt. Bij de invulling van de mantelzorgondersteuning moet speciaal aandacht uitgaan naar mantelzorgers van mensen met een psychiatrische problematiek. Het gaat hierbij dan ook niet alleen om de invulling van het ‘mantelzorgcompliment’ maar om mantelzorgondersteuning in brede zin. Aan O3 is de opdracht gegeven een plan van aanpak te maken voor de invulling van de mantelzorgondersteuning. De opdracht bevat de volgende voorwaarden: er moet aandacht zijn voor de bovengenoemde doelgroep; het moet in afstemming met de Wmo-adviesraad worden opgesteld; het moet een reële kostenraming bevatten; de uitvoering van het plan moet kunnen plaatsvinden binnen het maximaal beschikbare budget van € 72.000. Het door O3 opgestelde plan van aanpak treft u bijgaand aan. In het plan is te zien wat O3 aan aanvullende activiteiten in heeft gezet en in wil gaan zetten voor de doelgroep mantelzorgers gedurende 2015 en 2016. Er is een tweedeling gemaakt tussen enerzijds het mantelzorgcompliment en anderzijds intensieve mantelzorgondersteuning voor specifieke doelgroepen. Het plan is gebaseerd op de 4 aandachtspunten binnen de mantelzorgondersteuning: Vinden: hoe bereiken we mantelzorgers; Versterken: versterk mantelzorgers in hun regie en positie; Verlichten: organiseer ondersteuning voor mantelzorgers; Verbinden: leg verbinding tussen mantelzorgers en professionals. Omdat de aandachtspunten Versterken en Verlichten vaak in combinatie voorkomen, is ervoor gekozen om deze aandachtspunten te combineren. Alle activiteiten zijn ondergebracht bij een van de thema’s waarbij ook wordt aangegeven met welke partners in het voorliggend veld wordt samengewerkt. Voor een aantal activiteiten maakt men gebruik van vrijwilligers of studenten en sponsoring wordt ingezet als een vorm van cofinanciering. Naast de specifieke doelgroep (mantelzorgers van mensen met een psychiatrische beperking) krijgen overbelaste mantelzorgers ook nadrukkelijk aandacht in het plan. Verder houdt het rekening gehouden met andere doelgroepen voor de toekomst (bijv. jonge mantelzorgers of mantelzorgers met een kleine beurs). er wordt een doorkijk gemaakt naar 2016 waarin onder andere de invulling van het ‘mantelzorgcompliment’ herzien zal worden, om ook hier wat meer individuele ondersteuning te bieden.
1
Zaaknummer 00453545 Onderwerp
Mantelzorgondersteuning
Afweging Het plan van aanpak voldoet aan de randvoorwaarden die zijn gesteld. Het plan speelt ook in op de behoeften van de doelgroep. Vanuit het programma ‘Aandacht voor iedereen’1 is onderzoek gedaan naar de ervaringen van mensen met de decentralisatie van zorg en ondersteuning naar de gemeenten. Hieruit blijkt dat mantelzorgers met name behoefte hebben aan versterking van het netwerk, lotgenotencontact en respijtzorg2. Het plan voorziet in activiteiten die hierop aansluiten. Met de aanvullende inzet voor mantelzorgers in dit plan van aanpak, kan overbelasting vroegtijdig worden gesignaleerd of zelfs worden voorkomen. Het gebruik van het model mantelzorgondersteuning, zoals beschreven in het plan van aanpak, biedt niet alleen mogelijkheden voor O3, maar ook voor het mandaatteam van Bijeen. Met name het gebruik van een ecogram binnen deze methode, om het netwerk van een cliënt of mantelzorger goed in beeld te krijgen, kan voor ons mandaatteam en de maatschappelijke partijen in het voorliggend veld een meerwaarde hebben. De ervaringen die O3 hiermee opdoet, kunnen in de toekomst dan ook breed gedeeld worden. De oorspronkelijke uitvraag betrof 2015. Omdat het opstellen van het plan van aanpak meer tijd in beslag nam dan gepland, is de daadwerkelijke uitvoering van de activiteiten zeker ook gefocust op 2016. Vanuit O3 is het plan dan ook geschreven voor 2015 en een deel van 2016. Het voorstel is om O3 opdracht te geven om het door hen opgestelde plan van aanpak mantelzorgondersteuning in 2015 en 2016 uit te voeren. De middelen voor de mantelzorgondersteuning maken onderdeel uit van de budgetten die zijn bestemd voor Wmo-maatwerkondersteuning. Mantelzorgondersteuning vindt echter vooral plaats in het voorliggend veld, met als doel het voorkomen dat (duurdere) maatwerkondersteuning nodig is. Vandaar dat wordt voorgesteld om het budget dat beschikbaar is voor mantelzorgondersteuning af te splitsen en te bestemmen voor het voorliggend veld. Inzet van middelen De middelen die voor de nieuwe taken van de Wmo (onderdeel van de decentralisaties) beschikbaar zijn gesteld, bevatten een component voor mantelzorg. Voor Heusden gaat het om een structureel bedrag van € 72.000. Tot nu toe zijn deze middelen niet afzonderlijk opgenomen in de begroting maar maken ze onderdeel uit van de budgetten die beschikbaar zijn voor de kosten van zorg/hulp. Op basis van nu bekende informatie leidt het afsplitsen van dit bedrag niet tot een overschrijding van het voor zorg beschikbare budget in 2015. Omdat het laat in het jaar is, is met een deel van de activiteiten uit het plan van aanpak nog niet gestart. Het plan richt zich dan ook op de periode tot en met juni 2016. In 2015 is al een bedrag betaalbaar gesteld van € 27.625. Het bedrag dat in 2015 niet wordt besteed, loopt mee in de bepaling van de mutatie met de reserve sociaal domein. Het voorstel is om voor 2016 nog een bedrag van € 44.375 beschikbaar te stellen op basis van het door O3 opgestelde plan waarmee het totaal van het voorliggende plan uitkomt op € 72.000. Daarmee is er nog de mogelijkheid om O3 voor de tweede helft van 2016 een opdracht te geven voor aanvullende of andersoortige werkzaamheden ten laste van het restantbudget 2016. Voor de uitvoering in 2017 en verder moet nog besluitvorming plaats vinden.
1
Aandacht voor iedereen is een driejarig gezamenlijk programma van een groot aantal cliëntenorganisaties. Respijtzorg is dat de mantelzorger even ‘rust’ krijgt door bijv. de tijdelijke inzet van een andere verzorgende of weekendopvang 2
2
Zaaknummer 00453545 Onderwerp
Mantelzorgondersteuning
Risico's De invulling van de mantelzorgondersteuning wordt met dit voorstel vastgelegd voor 2015 en 2016. In de communicatie moet duidelijk worden vermeld dat over de uitvoering van de mantelzorgondersteuning in 2017 en verder, nog geen besluit is genomen. Als er geen aanvullende inzet komt voor deze doelgroep, bestaat het risico dat er steeds meer mantelzorgers overbelast raken. In dat geval gaan zowel de mantelzorgers zelf, als de mensen die mantelzorg ontvangen een groter beroep doen op maatwerkondersteuning uit de Wmo. Procedure / vervolgstappen Als u volgens dit voorstel besluit, wordt O3 hierover schriftelijk geïnformeerd en wordt het bedrag van € 44.375 begin 2016 aan Stichting Modus beschikbaar gesteld. Voorgenomen besluit Het voorstel is om bijgaand besluit vast te stellen.
3
Zaaknummer 00453545 Onderwerp
Mantelzorgondersteuning BESLUIT
Het college van Heusden heeft in de vergadering van 22 december 2015 besloten:
O3 opdracht te geven om het door hen opgestelde plan van aanpak mantelzorgondersteuning in 2015 en 2016 uit te voeren; O3 hiervoor een bedrag van € 72.000 ter beschikking te stellen; het beschikbare budget voor mantelzorgondersteuning ter grootte van € 72.000 af te splitsen van de budgetten voor Wmo-maatwerkondersteuning en te bestemmen voor het voorliggend veld.
namens het college van Heusden, de secretaris, b/a
mr. J.T.A.J. van der Ven
4
Mantelzorgwaardering (en ondersteuning) in de gemeente Heusden De gemeente Heusden heeft de opdracht aan O3 verstrekt om het mantelzorgcompliment dat voorheen verstrekt werd door de CVB uit te voeren. Zij verzoekt O3 hiervoor een plan van aanpak te maken en deze voor te leggen aan de gemeente. Citaat uit opdrachtbrief gemeente: Met de invulling van het mantelzorgcompliment willen we een aanvulling op het huidige aanbod. Naast het laagdrempelig bereiken van zo veel mogelijk mantelzorgers, willen we dat de nadruk vooral ligt op het versterken van (intensieve) mantelzorgers en hen faciliteren bij het uitvoeren van hun taak. Het plan voor de invulling van de mantelzorgwaardering moet aan de volgende voorwaarden voldoen: - Er moet aandacht zijn voor de doelgroep van mantelzorgers van mensen met psychiatrische problematiek - Het moet in afstemming met de WMO adviesraad zijn opgesteld - Het moet een reële kostenraming bevatten - De uitvoering van het plan moet kunnen plaatsvinden binnen het budget van €72.000,-Waardering als onderdeel van de ondersteuning van mantelzorgers in het algemeen De waardering voor mantelzorgers is een onderdeel van de ondersteuning van mantelzorgers in het algemeen. Het is van belang om de waardering van mantelzorgers goed in te bedden in het gehele ondersteuningsaanbod. Stichting Modus verzorgt voor de gemeente Heusden, binnen O3, de ondersteuning van mantelzorgers in de gemeente Heusden. Uiteraard ondersteunen ook andere partners, zeker de MEE organisatie mantelzorgers. O3 werkt ook met verschillende zorgpartijen samen om de ondersteuning te optimaliseren. Om het huidige aanbod uit te bereiden met de waardering voor mantelzorger is het van belang dat er niet alleen een PvA (plan van aanpak) wordt ingediend voor het budget van 72.000 euro maar dat dit wordt ingebed in het huidige ondersteuningsaanbod. Het budget voor de waardering is in overleg met de gemeente ingedeeld in 2 delen: Deel 1: - Budget dag van de mantelzorg met een (klein) bedankje voor alle mantelzorgers o Dit budget ter hoogte van 27.625 euro is reeds toegekend Deel 2: - Waardering en ondersteuning voor ernstig belaste mantelzorgers. - Aandacht voor mantelzorgers die zorgen voor een naaste met een psychische aandoening o Voor dit tweede deel is €44.375 beschikbaar Leeswijzer: In onderstaand plan wordt aangegeven op welke wijze O3, met als belangrijkste uitvoerder stichting Modus uitvoering geeft aan de ondersteuning en waardering van mantelzorgers. Per aandachtpunt is een tabel bijgevoegd waarin helder wordt wat gefinancierd wordt uit regulier budget en welke activiteit uit het aanvullende budget wordt gefinancierd.
1.
Ondersteuning en waardering mantelzorgers 2015 - 2016 in de gemeente Heusden
1.1 Definitie mantelzorger De definitie van mantelzorg in de Wmo 2015 luidt: Mantelzorg is hulp ten behoeve van zelfredzaamheid, participatie, beschermd wonen, opvang, jeugdhulp, het opvoeden en opgroeien van jeugdigen en zorg en overige diensten als bedoeld in de Zorgverzekeringswet, die rechtstreeks voortvloeit uit een tussen personen bestaande sociale relatie en die niet wordt verleend in het kader van een hulpverlenend beroep. 1.2 Grenzen aan mantelzorg Er zijn talloze manieren om mantelzorgers te ondersteunen, maar één van de belangrijkste is de zorg delen met meer mensen. Professionele hulp zal zich in de toekomst daarom steeds vaker richten op het faciliteren en versterken van het netwerk om zorgvragers en mantelzorgers heen. Maar niet iedereen heeft een partner. Gezinnen worden kleiner, zijn vaker ‘samengestelde’ gezinnen en de zorg voor oudere ouders komt op minder kinderen aan. Ook zijn er mensen die niet in staat zijn om sociale contacten te onderhouden, om welke reden dan ook. Het blijft altijd een keuze of iemand gebruik wil maken van een mantelzorger of dat iemand mantelzorger wil zijn. De rol van de consulenten van O3 in deze zeer belangrijk. Door de rol van mantelzorger “behapbaar” te maken en de mantelzorger te verlichten en te versterken zullen mensen meer geneigd zijn om mantelzorg voor hun naaste te verrichten. De hulpvrager heeft er baat bij dat hij of zij, voor zover dit mogelijk is, de regie blijft houden op de situatie en dus kan bepalen waar de grens van mantelzorg ligt. 1.3 Overbelasting voorkomen Veel mantelzorgers hebben een druk bestaan. Ze werken, hebben een gezin en daarnaast de regelmatige zorg voor iemand uit hun familie of netwerk. De mantelzorg kan betekenen dat ze weinig tijd hebben voor ontspanning, of voor hun eigen vrienden. Bovendien maken ze zich druk over degene voor wie hij of zij zorgt. En door de zorg verandert hun relatie met die persoon. Het bijzondere van mantelzorg is de relatie: mensen delen veel herinneringen en gelukkige momenten. De zorg voor een naaste kan zin geven aan het leven. Aan de andere kant kan het ook te veel zijn. Mantelzorgers kunnen door de zorg kampen met de gevolgen van stress of andere klachten. Dit kan uiteindelijk leiden tot overbelasting en uitval. Vanuit de hulpvrager leeft vaak de gedachte dat men zo lang mogelijk thuis wil wonen met zoveel mogelijk eigen regie. Men heeft behoefte aan integrale ondersteuning en zorg dichtbij door een beperkt aantal bekende mensen. Dit gegeven ligt ten grondslag aan de grote stelselherziening van zorg en ondersteuning, waar de nieuwe Wmo die per 1 januari 2015 van kracht is geworden onderdeel van is. Mantelzorgers hebben in die zorg en ondersteuning een steeds centralere rol. Zij kennen degene voor wie ze zorgen en bieden die zorg vanuit de relatie die ze met de ander hebben. De nieuwe Wmo verplicht gemeenten dan ook om aan te geven welke maatregelen ze nemen voor het ondersteunen van mantelzorgers om zo overbelasting en uitval te voorkomen. 1.4 Aandachtspunten mantelzorgondersteuning Vinden, Versterken, Verlichten en Verbinden zijn de 4 aandachtspunten voor gemeenten bij het vormgeven van hun lokale mantelzorgbeleid. Ze worden beschreven in de notitie ‘Mantelzorgondersteuning is de basis. Aandachtspunten voor lokaal mantelzorgbeleid”. O3 gaat voor haar mantelzorgondersteuning uit van deze 4 aandachtpunten: Vinden: hoe bereiken we mantelzorgers? Versterken: versterk mantelzorgers in hun regie en positie Verlichten: organiseer ondersteuning voor mantelzorgers Verbinden: leg verbindingen tussen mantelzorgers en professionals
2.
Uitwerking aandachtspunten
2.1
Vinden
O3 vraagt via de media regelmatig aandacht voor mantelzorgers. Van de O3 partners bereikt Modus van oudsher met name ouderen en mantelzorgers van ouderen en mensen met dementie. Stichting MEE is met name gericht op mensen met een verstandelijke beperking en hun mantelzorgers. In 2015 – 2016 willen wij, naast de huidige doelgroepen, mantelzorgers met psychiatrische problematiek beter in beeld krijgen. Nadat deze doelgroep voldoende in beeld is zullen andere doelgroepen in beeld worden gebracht. Hierbij valt te denken aan jonge mantelzorgers of mantelzorgers die werken of juist mantelzorgers die in een uitkeringssituatie zitten. Deze keuze zal op een later tijdstip worden gemaakt. Bestaande activiteiten tbv vinden van mantelzorgers: - Door samenwerking BIJEEN partijen o Mantelzorgers worden geïnformeerd over mogelijkheid om als mantelzorger informatie en begeleiding te krijgen - Door samenwerking overige partijen bv huisartsen o Overige zorgpartijen zijn op de hoogte van mogelijkheden om als mantelzorger informatie en begeleiding te krijgen - Cirkels van het gewone leven o Project door O3 partijen en zorgpartijen om het netwerk en de buurt te betrekken bij de zorg voor buurtbewoners. Deze activiteiten worden gefinancierd uit de reguliere budgetten Nieuwe activiteiten tbv vinden van mantelzorgers Activiteit PR campagne
2.2
Toelichting PR campagne in 2 delen: - Bewustwording mantelzorger algemeen - Informatiecampagne gericht op mantelzorger van mensen met een psychische aandoening
Uitvoerder(s) Modus is samenwerking met GGZ/Ypsilon etc
Budget Aanvullend budget
opmerking Naast de reguliere informatiekanalen zal de website “wij helpen” worden gebruikt.
Versterken en Verlichten
In dit plan van aanpak kiezen we ervoor om de aandachtspunten versterken en verlichten in één kopje onder te brengen. De ondersteuning die geboden wordt heeft vaak een tweeledig effect: het versterkt de mantelzorger en het verlicht de taak van de mantelzorger. Bij Versterken staat de vraag centraal hoe de eigen regie en de positie van mantelzorgers versterkt kan worden. Het versterken van het eigen leven van de mantelzorger speelt daarbij een belangrijke rol. Zelfredzaamheid, zelfregie en zelfhulp zijn belangrijke uitgangspunten van de stelselherziening in zorg en ondersteuning. Met het aandachtspunt versterken zorgen we ervoor dat mantelzorgers de regie kunnen voeren en behouden, en keuzemogelijkheden hebben hoe zij de mantelzorg vormgeven. Bij Verlichten draait het erom de ondersteuning zo te organiseren dat mantelzorgers de mantelzorgtaken kunnen (blijven) uitvoeren. Goede ondersteuning voor mantelzorgers draagt ertoe bij dat hun draaglast en draagkracht in evenwicht zijn. Dit derde aandachtspunt, Verlichten, gaat over de draagkracht van mantelzorgers. Een mantelzorger is, naast mantelzorger, immers ook partner, kind, werknemer, scholier of vrijwilliger. Om overbelasting te voorkomen is het belangrijk dat de balans tussen verschillende taken en rollen behouden blijft. De vraag is hoe de taak van
mantelzorgers verlicht kan worden en hun draagkracht vergroot wordt, zodat zij de zorg beter en langer vol kunnen houden. Waar de oude basisfuncties veel aandacht besteedden aan de overbelaste mantelzorger, komt daar in de vernieuwde Wmo het belang van preventie en vroegtijdige ondersteuning bij. Vroegtijdige ondersteuning betekent bijvoorbeeld dat huishoudelijke hulp wordt geboden aan de zorgvrager ter verlichting van de mantelzorger, zodat hij of zij de zorg kan combineren met werk. Of dat tijdig informatie en advies over ondersteuningsmogelijkheden wordt gegeven, respijtzorg is hier een onderdeel van. Bestaande activiteiten versterken en verlichten op Mantelzorgniveau door O3 en zorgpartijen: - Individuele ondersteuning d.m.v. opening receptie Modus ma t/m vr ochtend, spreekuren door consulenten, huisbezoeken. o T.b.v. informatie/advies/emotionele steun. - Individuele ondersteuning overige organisaties (bv MEE) o T.b.v. informatie/advies/emotionele steun, vaak mantelzorgers van mensen met een verstandelijke beperking. - Themaochtenden bv kennis met koffie - Bieden cliëntondersteuning (door Modus en MEE), bv bij keukentafelgesprekken maar ook bij familiegesprekken, zorgpartijen, woningbouwvereniging etc. - Begeleiding van mensen met dementie en hun mantelzorgers (door Modus al vanaf de niet pluis fase, door Schakelring bij verwijzing geriater of huisarts) - Bieden van ondersteunende diensten door vrijwilligers: variërend van klussendienst, vervoersdienst, zorgvrijwilligers, boodschappendienst etc. - Alzheimercafé Nieuwe activiteiten mantelzorgniveau in het kader van het aanvullend budget mantelzorg Mantelzorgniveau Nieuwe activiteit In kaart brengen vraag en belasting mantelzorger met als doel overbelasting te voorkomen of te verminderen
Video interactie ondersteuning
Toelichting
Uitvoerder
Budget
Opmerkingen
Model mantelzorgonderst euning: Op basis van vragenlijst wordt mate van overbelasting gemeten. Vervolgens wordt actieplan gemaakt om de mantelzorg op goede wijze vol te kunnen houden. Daarnaast wordt d.m.v. een ecogram het netwerk inzichtelijk gemaakt zodat de zorg over meer schouders verdeeld kan worden. Doel: Door de mantelzorger en de hulpvrager te filmen in de thuissituatie kan inzicht gegeven worden in handelen mantelzorger en het effect van
O3: Modus , in later stadium wellicht ook BIJEEN team / zorgpartijen
Aanvullend budget
Mate van overbelasting wordt in kaart gebracht. Bij ernstig overbelaste mantelzorgers kan extra begeleiding worden gegeven. Naast mate van overbelasting wordt ook gemeten in welke leeftijd en doelgroep overbelasting voorkomt en kan beleid daarop aangepast worden
O3, consulent mantelzorg
Aanvullend budget
Zelf sponsoring vinden voor opleiding 6000 euro (4 personen). Indien dit lukt dan starten met cliënten.
zijn/haar gedrag (vaak bij hulpvrager met dementie) Lotgenotencontact -
via sociale media, emailgroepe n en wij helpen
Doel: lotgenoten contact creëren via deze media zodat mantelzorgers (eventueel van specifieke doelgroep) elkaar kunnen ondersteunen
O3 , mantelzorgconsulenten en cliëntondersteuners
-
psysalon / mantelzorgs alon
Informatie en lotgenotencontact. In 2015 / 16 gericht op mantelzorgers en mensen met een psychische beperking. Doel waarderingsdag / verwendag voor mantelzorgers inclusief bedankje zoals een bos bloemen. Verwacht aantal bedankjes 750/1000 en max aantal bezoekers dag vd mantelzorg 200
Organisatie door O3 partijen, samenwerking met Ypsilon
O3 door mantelzorgcon sulent
Aanvullend budget, beschikking reeds afgegeven.
Respijtzorg
Incidentele respijtzorg regelen voor mantelzorgers: Begeleiding voor de hulpvrager zodat mantelzorger dagje weg kan.
O3, door vrijwilliger onder begeleiding van een professional
Aanvullend budget
Mantelzorgpas
Pasje maken voor mensen die zij in hun portemonnee kunnen doen zodat bij een ongeluk / onwel worden men kan zien dat de hulpvrager
O3, uitvoering door Modus
Regulier budget
Dag van de Mantelzorg
Aanvullend budget
Student laten opzetten. Begeleiding studenten door consulent. Eerste jaar 100 uur begeleiding student en groepen op jaarbasis daarna helft van de uren
In 2016 wordt gekeken of dit contact kan plaatsvinden binnen een nog te realiseren, inlooppunt.
Inclusief opzet registratie van mantelzorgers. In 2016 zal voor andere, meer individuele opzet worden gekozen. In het eerste half jaar zal worden onderzocht aan welke vorm van waardering mantelzorgers behoefte hebben (naast een verwendag wellicht andere behoefte bv meer individueel gerichte waardering dmv bv respijtzorg / check etc?, Nader uit te werken
Wordt op verzoek gemaakt. Wordt aangeboden bij intakegesprek.
Gratis ondersteuning bestaande diensten
wellicht hulp moet krijgen. Op het pasje staan twee contactadressen. Indien er sprake is van een overbelaste mantelzorgsituatie krijgt mantelzorg vouchers voor bv boodschappendien st, vervoer of klussendienst of andere diensten in de gemeente Heusden
O3, Organisatie door Modus, vouchers kunnen door meerdere organisaties worden geleverd. Modus betaald geleverde diensten
Aanvullend
Indicatie d.m.v. model mantelzorgondersteuning
Bestaande activiteiten beleidsniveau aandachtspunten versterken en verlichten - Aanpassen wet- en regelgeving (door gemeente, advies Modus) - Adviseren mbt Wmo beleid (via Wmo adviesraad) - Toegankelijkheid sociale kaart (JALP) garanderen (gemeente) - Jaarlijkse evaluatie met mantelzorgers over ondersteuning (heeft 8 september plaatsgevonden) 2.3 Verbinden Bij verbinden draait het om de verbinding tussen formele en informele zorg en ondersteuning. Mantelzorgers leveren een onmisbare bijdrage aan de informele zorg en ondersteuning. Ze hebben daarom een belangrijke positie in de Wmo 2015. Gelijkwaardige samenwerking tussen de informele zorg van mantelzorgers en de formele zorg van beroepskrachten is dan ook noodzakelijk voor integrale zorg en ondersteuning. Verbinden is daarom het vierde aandachtspunt. De centrale vraag is: wat moeten we organiseren om mantelzorgers en professionals in zorg en ondersteuning met elkaar te verbinden. Activiteit Mantelzorgers worden als volwaardige gesprekspartner gezien door formele zorgorganisaties
Toelichting Modus en MEE maken afspraken met zorgpartners over de rol en positie van mantelzorgers. Samen organiseren zij zo nodig een ronde tafel conferentie
Uitvoerder O3 samen met zorgpartijen
Budget Regulier budget
Samenvatting Budget mantelzorgaardering: Activiteit Deel 1: Dag vd mantelzorg inclusief algemeen bedankje en registratie mantelzorgers
Aanvullend Budget Reeds toegekend € 27.625
Uitvoerder Modus
Opmerking
Deel 2 PR campagne
Nog toekennen € 5.000
Model mantelzorgondersteuning
€ 4.000
Video interactieondersteuning
€ 5.000
Lotgenotencontact via sociale media, mantelzorgsalon of via een inlooppunt
€ 12.000
Incidentele respijtzorg / gratis ondersteuning bestaande diensten
€ 16.000
Onvoorzien
€ 2.675
Subtotaal deel 2 Totaal waarderingssubsidie
€ 44.675 € 72.000
O3: Modus en MEE , in samenwerking met gemeente en GGZ/Ypsilon O3: Mantelzorgconsulenten, later uitzetten naar andere partijen, bv mandaatteam, zorgpartijen etc O3: door mantelzorgconsulenten, daarnaast wordt gezocht naar sponsoring voor de opleidingskosten a €6000 O3: door mantelzorgconsulenten en vrijwilligers. Project met sociale media door student Fontys Hogeschool O3: Organisatie door Modus, respijtzorg / gebruik maken van diensten wordt indien mogelijk verleend door vrijwilligers, soms door professionals. Uitloop i.v.m. extra mantelzorgers t.b.v. bedankjes, respijtzorg etc.
Doorkijk naar 2016: Registratie: De registratie van mantelzorgers is een doorlopend proces. Daar er geen bestand is overgedragen vanuit de SVB moeten mensen zich opnieuw aanmelden. Vanuit O3 hebben alleen MEE en Modus een adressenbestand. Deze bestanden zullen gekoppeld worden voor zover mensen de behoefte hebben om geregistreerd te staan. Dag / Maand vd Mantelzorg Voor 2015 was het niet haalbaar om een meer individuele waardering te organiseren. In 2016 wil O3 dit wel doen. Er kan dan meer waardering op maat worden gegeven. Dit varieert van het organiseren van respijtzorg tbv een dagje uit tot een activiteit gericht op een bepaalde doelgroep mantelzorgers (bv jonge of werkende mantelzorgers). In het najaar van 2016 zal dus meer een op maat gerichte waardering kunnen worden gegeven. Waardering / ondersteuning voor ernstig (over) belaste mantelzorgers In de toekomst is het mogelijk om met het model mantelzorgondersteuning de ernstig belaste mantelzorgers te filteren. Er kan dan gekozen worden om deze groep extra te ondersteunen. Relatie met alternatieve vormen van dagopvang Een goede manier van waardering en ondersteuning van mantelzorgers kan worden gegeven door het realiseren van een lotgenotencontact voor mantelzorgers. Voor de hulpvragers is het van belang dat er alternatieve vormen van dagopvang gerealiseerd worden die het gebruik op de huidige (dure) dagopvang / dagbehandeling aan de ene kant verminderd en aan de andere kant zorgt dat meer mensen gebruik kunnen maken van een alternatieve ondersteuning met behulp van vrijwilligers maar ook de eigen mantelzorgers. De gemeente heeft O3 de opdracht gegeven om in 2016 een alternatieve dagopvang te realiseren. Beide wensen zouden gehonoreerd kunnen worden indien een of meerdere inlooppunten gerealiseerd kunnen worden waarin de eigen kracht van mantelzorgers en vrijwilligers gecombineerd wordt met hun behoefte aan lotgenotencontact. Om dit te kunnen realiseren moeten afspraken worden gemaakt om een deel van het budget dat nu gebruikt wordt voor individuele dagopvang in te zetten in een bredere toegankelijke alternatieve opvang van kwetsbare mensen en hun mantelzorgers. Mogelijk kan er in deze vorm van opvang ook een vorm van dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking worden aangeboden.
Zorg naar gemeenten Goed voor elkaar Aanbevelingen van cliëntenorganisaties aan gemeenten over informele zorg en het gesprek met de burger over zorg en ondersteuning
AVI-cliëntenmonitor November 2015
Van 3 september tot 5 oktober 2015 heeft het programma Aandacht voor Iedereen – een driejarig gezamenlijk programma van een groot aantal cliëntenorganisaties - voor de vierde keer de digitale raadpleging ‘Zorg naar gemeenten’ gehouden. De raadpleging was bedoeld voor mensen die vrijwillig en onbetaald hulp en ondersteuning bieden én mensen die sinds 2015 voor hun zorg en ondersteuning terecht kunnen bij hun eigen gemeente. De onderwerpen waren deze keer informele zorg en het gesprek van de gemeente met de burger over zijn zorg en ondersteuning. De raadpleging is geen representatief onderzoek. Maar met 10.130 ingevulde vragenlijsten geeft ze wel belangrijke informatie over de ervaringen van mensen met de decentralisatie van zorg en ondersteuning naar de gemeenten.
Informele zorg Veel burgers leveren een bijdrage In het nieuwe zorglandschap is meer nadruk komen te liggen op het inschakelen van mantelzorg of het eigen sociale netwerk. De resultaten laten zien dat veel mensen het afgelopen jaar één of meerdere buren geholpen hebben (46%), vrijwilligerswerk gedaan hebben (52%) of hun naasten ondersteund hebben als mantelzorger (42%). Ongeveer de helft van de burenhulp en het vrijwilligerswerk wordt gegeven aan mensen met een chronische ziekte of beperking. Besteed meer aandacht aan burenhulp, mantelzorg en vrijwilligerswerk 68% van mantelzorgers, 78% van de mensen die burenhulp geven en 68% van de vrijwilligers zegt plezier te hebben in het helpen van anderen. 67% van de mantelzorgers, 74% van de mensen die burenhulp geven en 88% van de vrijwilligers geeft aan dat het helpen van anderen voldoening geeft. Veel vrijwilligers (59%) en mantelzorgers (60%) geven echter ook aan dat er onvoldoende mensen zijn om hun taken mee te delen. 38% van de mantelzorgers ervaart gezondheidsklachten door het mantelzorgen. 73% van de mensen vindt dat de gemeente meer aandacht moet besteden aan burenhulp, mantelzorg en vrijwilligerswerk. De deelnemers zien vooral een rol voor de gemeente bij het samenbrengen van mensen die burenhulp of ondersteuning nodig hebben en de mensen die deze ondersteuning bieden. Verbeter mantelzorgondersteuning en respijtzorg Ongeveer een kwart van de mantelzorgers kan er niet even een paar dagen tussenuit. 32% van de mantelzorger zegt dat de afstemming met de professionele zorg niet naar wens verloopt. Slechts 26% zegt voldoende informatie te krijgen over hulp en hulpmiddelen om mantelzorgtaken goed te kunnen vervullen. Besteed als gemeente in de zorginkoop aandacht aan de afstemming van de professionele zorg en de mantelzorg. 40% beoordeelt de mantelzorgondersteuning als voldoende tot goed. Menigeen ziet mogelijkheden om mantelzorgondersteuning te verbeteren. Zoals een betere vindbaarheid van mantelzorgondersteuning maar ook het beter afstemmen van de mantelzorgondersteuning op de behoefte van mensen die zorgen voor een naaste met psychische of psychiatrische problemen. Breng als gemeente de mogelijkheden in kaart om de mantelzorgondersteuning en respijtzorgwaardoor de mantelzorger wordt ontlast - te verbeteren.
2
Factsheet Zorg naar gemeenten – Goed voor elkaar?
Het gesprek Het gesprek als belangrijke schakel De Wmo 2015 beoogt toegankelijke en passende zorg en ondersteuning te bieden aan mensen, zodat zij eigen regie kunnen voeren en kunnen meedoen in de samenleving op een manier zoals zij wensen en die bij hen past. Een belangrijke schakel om tot deze zorg en ondersteuning te komen, is het gesprek met de gemeente. 1600 mensen in de raadpleging hebben het afgelopen jaar een gesprek met de gemeente gehad over zorg en ondersteuning vanuit de Wmo. Deze de peiling laat zien – net als de eerdere peiling dit voorjaar - dat er in dit contact tussen gemeente en burger op belangrijke punten verbeteringen nodig zijn. Zo zouden gemeente en inwoner veel meer samen moeten bedenken hoe er samenhangende zorg op de verschillende levensterreinen geboden kan worden. Verder moet er ook betere en makkelijk bereikbare informatie komen over de toegang tot ondersteuning uit de Wmo en over onafhankelijke cliëntondersteuning. Zorg dat mensen voorafgaand aan het gesprek goed geïnformeerd zijn 39% van de mensen die een gesprek heeft gehad over zorg en ondersteuning vanuit de Wmo, is (heel) ontevreden over de informatie betreffende toegang en procedures. 57% van de mensen weet niet dat er gebruik gemaakt kan worden van onafhankelijke cliëntondersteuning. Van de mensen die gebruik gemaakt hebben van onafhankelijke cliëntondersteuning, is 72% hierover (heel) tevreden. Informeer mensen bij het inplannen van een gesprek over de toegang, procedures en de mogelijkheden van onafhankelijke cliëntondersteuning. Want het is een taak van de gemeente om er voor te zorgen dat mensen het gesprek goed geïnformeerd en goed voorbereid kunnen voeren. Informeer mensen tijdig over eigen betalingen en eigen bijdragen 49% is ontevreden over de wijze waarop de financiële situatie in beeld gebracht is met het oog op extra zorgkosten en eigen bijdragen. 39% is van mening dat de uitkomst financieel niet haalbaar is vanwege de eigen bijdrage en stapeling van kosten. Het is daarom verstandig om mensen voorafgaand, in het gesprek en ook in het verslag zoveel als mogelijk te informeren over eigen betalingen en eigen bijdragen om te voorkomen dat aangereikte oplossingen achteraf financieel niet haalbaar zijn. Kijk in het gesprek dus niet alleen naar wat er nodig is aan ondersteuning maar ook naar de financiële draagkracht. U kunt daarbij gebruik maken van een richtinggevende minimum/maximum tarieftabel. Zorg dat degene die het gesprek voert namens de gemeente goed toegerust is 36% is (heel) ontevreden over de deskundigheid van degene die namens de gemeente het gesprek voert. 39% is (heel) ontevreden over de wijze waarop tijdens het gesprek de situatie op alle levensterreinen in kaart is gebracht. 40% is (heel) ontevreden over de wijze waarop tijdens het gesprek samen naar een passend ondersteuningsaanbod is gekeken. Zorg dat degene die het gesprek voert goed toegerust is. Hiermee wordt voorkomen dat aangereikte oplossingen niet passen bij de ondersteuningsbehoefte. Zorg voor goede informatie over bezwaar en beroep 39% geeft aan dat de situatie integraal, op alle levensterreinen, in kaart is gebracht. Toch is slechts 20% van mening dat de uitkomst precies is wat men nodig heeft. 11% zegt dat de ontvangen zorg en ondersteuning het probleem oplost. 41% is van mening dat de uitkomst uitgaat van onrealistische (extra) ondersteuning vanuit het eigen netwerk. Ook worden ontoereikende pgb-tarieven als knelpunt genoemd. 38% is (heel) ontevreden over de informatie over klachten en geschillen. Zorg voor goede informatie over hoe mensen bezwaar en beroep kunnen aantekenen wanneer zij het niet eens zijn met een beschikking. Factsheet Zorg naar gemeenten – Goed voor elkaar? 3
Als de maatwerkvoorziening wordt toegekend, dan kan gekozen worden voor verstrekking in de vorm van een persoonsgebonden budget (pgb). Er moet dan voldaan worden aan twee voorwaarden: 1) In staat zijn het pgb zelf te kunnen beheren. 2) Met het pgb veilige en kwalitatief goede ondersteuning inkopen. Een flink deel van de mensen (37%) zegt dat de mogelijkheid van een pgb niet is aangeboden. Wacht niet tot de toewijzing van een maatwerkvoorziening, maar informeer mensen al tijdens het gesprek over de mogelijkheden en voorwaarden van een pgb.
Informeer mensen met overgangsrecht Heeft u als gemeenten de indicaties ambtshalve verlengd? Informeer mensen met overgangsrecht tot welke datum de indicatie ambtshalve wordt verlengd en vóór wanneer mensen een uitnodiging voor een gesprek ontvangen. Tot slot Dit factsheet is een resultaat van de vierde digitale raadpleging uit de cliëntenmonitor van het programma Aandacht voor iedereen. De factsheet gaat in op een selectie van de uitkomsten. Met name de uitkomsten waar we gemeenten op willen wijzen. De volledige rapportage over de uitkomsten wordt december 2015 verwacht. In de AVI-nieuwsbrief en op www.aandachtvooriedereen.nl leest u hierover meer. Hier vindt u ook de uitkomsten van eerdere digitale raadplegingen. Over aandacht voor iedereen Het programma ‘Aandacht voor iedereen’ is opgezet om leden van Wmo-raden en belangenbehartigers te informeren over de transitie en de transformatie van de AWBZ-begeleiding en hen te adviseren over hun rol daarbij. Daarnaast monitort het programma de gevolgen van deze verandering voor cliënten en mantelzorgers. Het programma ‘Aandacht voor iedereen’ wordt gefinancierd door VWS. De bij het programma betrokken landelijke organisaties zijn: Ieder(in), Koepel Wmo-raden, LPGGz, Mezzo, Oogvereniging, ouderenorganisaties PCOB, Unie KBO, NOOM, NVOG, patiëntenfederatie NPCF, Per Saldo en Zorgbelang Nederland.
4 Factsheet Zorg naar gemeenten – Goed voor elkaar?
