Zaaknummer: 00378506 Onderwerp:
BEC motie rekentool begroting 2014
Collegevoorstel Inleiding Bij de begrotingsbehandeling 2014 is unaniem een motie van het CDA aangenomen waarin u wordt verzocht de toepasbaarheid van de rekentool “Houdbaarheidstest gemeentefinanciën” te onderzoeken en de raad daarover te informeren. Bijgaande raadsmemo geeft hier invulling aan. Feitelijke informatie Het raadsmemo gaat in op het doel van de rekentool en in hoeverre de uitkomsten van de tool bruikbaar zijn. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. Afweging Het voorstel is om de raadsleden te informeren met bijgevoegde memo. Inzet van Middelen Er zijn geen financiële en/of personele consequenties verbonden aan dit voorstel. Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen.
1
Zaaknummer: 00378506 Onderwerp:
BEC motie rekentool begroting 2014 BESLUIT
Het college van Heusden heeft in de vergadering van 1 april 2014 besloten: de raadsleden met de bijgevoegde memo te informeren over de toepasbaarheid van de rekentool “Houdbaarheidstest gemeentefinanciën”.
namens het college van Heusden, de secretaris,
mr. J.T.A.J. van der Ven
2
MEMO RAAD Aan: Van: Datum: Onderwerp: Doel: Aanleiding: Aard informatie:
de leden van de raad college van Heusden 1 april 2014 toepasbaarheid rekentool "Houdbaarheidstest gemeentefinanciën” ter kennisname/ter informatie integrale planning babs nr.194 openbaar
Aanleiding Bij de begrotingsbehandeling 2014 is unaniem een motie aangenomen waarin het college wordt verzocht de toepasbaarheid van de rekentool „Houdbaarheidstest gemeentefinanciën‟ te onderzoeken en de raad daarover te informeren. Informatie Strikt genomen is een test altijd toepasbaar. De vraag is echter of de uitkomsten van de test bruikbaar zijn en een meerwaarde hebben op andere sturingselementen. Deze memo gaat daarom in op de kern van de houdbaarheidstest en de bruikbaarheid van de uitkomsten. Inkomsten, uitgaven en schulden Een gemeente krijgt het grootste deel van zijn inkomsten van het Rijk met name via de Algemene uitkering uit het gemeentefonds. Daarnaast int de gemeente zelf belastingen waarvan de belangrijkste de OZB is. Met deze inkomsten doet de gemeente uitgaven. Zijn de uitgaven in een jaar hoger dan de inkomsten dan moet de gemeente aanvullend geld lenen. Er ontstaan schulden. Houdt de gemeente in een jaar een deel van zijn inkomsten over dan kan de gemeente een deel van zijn schulden afbetalen. Hoe hoger de schulden hoe meer toekomstige inkomsten voor aflossingen en rente worden vastgelegd. Daarnaast kunnen gemeenten leningen aangaan voor de aankoop van gronden die op termijn, na planontwikkeling, uit de verkoop worden terugverdiend en afgelost. Op basis van de balans kunnen kengetallen worden berekend die iets zeggen over de schuldpositie. Met het kengetal schuldratio (schulden uitgedrukt in een % van het balanstotaal) wordt beoordeeld in hoeverre het bezit is belast met schuld. De rekentool draait vooral om de ontwikkeling van de nettoschuldquote: de nettoschuld uitgedrukt als percentage van de totale baten waarbij de nettoschuld berekend wordt door van de aangegane schulden de uitgezette leningen en liquide middelen in mindering te brengen Deze nettoschuldquote voor Heusden bedraagt op basis van de balans per 31 december 2012 en de omvang van de totale baten in de jaarrekening 2012 175%. Normaal bevindt de nettoschuldquote van een gemeente zich tussen 0 en 100%. Bij een uitkomst van meer dan 130% „springt het licht op rood‟ en zou er sprake zijn van een zeer hoge schuld. Voor een goed oordeel over de hoogte van de nettoschuldquote, moeten echter ook de uitleenquote (de uitgezette gelden) en de voorraadquote (waarin de bouwgrondpositie wordt geëlimineerd) worden betrokken. De uitleenquote (de uitgeleende gelden uitgedrukt als aandeel van het totaal van de baten) bedraagt voor Heusden 10,3%. De voorraadquote (de voorraad bouwgrond en overige voorraden uitgedrukt als aandeel van de totale baten bedraagt 127,4%. Bij een meer dan gemiddelde hoeveelheid bouwgrond (wat voor Heusden het geval is) en/of een grote portefeuille uitgeleend geld (in beperkte mate het geval), is een nettoschuldquote van hoger dan 130% minder alarmerend. Door de uitleenquote en de voorraadquote van de nettoschuldquote af te trekken, wordt de schuld weergegeven die werkelijk op de exploitatie drukt (de zogenaamde effectieve schuldquote). Deze bedraagt voor Heusden dus 37,3% (175 - 10,3 - 127,4). Een oordeel over de grens van deze quote wordt in de toelichting op het model niet aangeduid, maar 37% lijkt zeer acceptabel.
Voor een uitgebreidere toelichting op de berekening van de ratio‟s en de betekenis daarvan wordt kortheidshalve verwezen naar de brochure die zowel digitaal als op papier beschikbaar is gesteld. Overigens heeft de VNG eind januari 2014 “Kengetallen financiële positie gemeenten eind 2012” gepubliceerd. Enkele van de hiervoor genoemde kengetallen komen hierin terug. Er zijn kleine verschillen in de berekeningen van enkele ratio‟s. Dit heeft te maken met het feit dat de VNG gebruik maakt van de cijfers van het CBS. Hierin wordt de balans iets anders aangeleverd dan gepresenteerd in onze jaarrekening (zo wordt de voorraad bouwgrond in de jaarrekening netto gepresenteerd na voorzieningen en in de CBS-aanlevering bruto en daarin staan de voorzieningen onder de passiva. Dit zorgt voor andere subtotalen van balansonderdelen en een ander balanstotaal). Wat doet de test? De test meet de houdbaarheid van de gemeentefinanciën door een schatting te maken van de toekomstige schuldontwikkeling onder „normale‟ verwachte economische omstandigheden van een licht economische groei en vervolgens een tweede scenario waarbij een hevige economische schok wordt gesimuleerd waarbij eenmalige en structurele tegenvallers worden ingegeven (daling inkomsten en stijging van de lasten) in een model waardoor de schuld oploopt. Het brengt voor beide scenario‟s de ontwikkeling van de nettoschuldquote in beeld voor de komende tien jaar. Als deze aan het eind van de periode een stijgend verloop kent, is sprake van onhoudbare gemeentefinanciën en als deze gelijk blijft of daalt van houdbare gemeentefinanciën. Afweging Een belangrijk aspect in de hoogte van de schuldquote is de grondpositie van de gemeente. Hiervoor is veel aandacht en monitoring vindt het hele jaar plaats. Bij de jaarlijkse herziening worden voor de raad de ontwikkelingen en de financiële vertaling daarvan zichtbaar gemaakt. Ook de accountant heeft diverse aanbevelingen gedaan voor de beheersing van de grondportefeuille. Tot slot heeft de rekenkamercommissie eind 2013 onderzoek gedaan naar grondexploitaties. Ook hier zullen aanbevelingen worden gedaan waar de raad over besluit. Alvorens een nieuw instrument toe te voegen aan dit palet, lijkt het ons verstandiger om eerst deze adviezen af te wachten en te kijken hoe hier invulling en opvolging aan wordt gegeven. Omdat de financiële omvang van de grondexploitaties een groot effect heeft op de uitkomst van het model, zoals hierboven geschetst, is deze test voor onze gemeente bovendien minder geschikt. Daarnaast wordt de test gepresenteerd als alternatief voor de paragraaf weerstandsvermogen. Juist in de beheersing, kwantificering en kansbepaling hiervan zijn in de afgelopen raadsperiode stappen gemaakt. Als de ontwikkeling van de schuldquote ongunstig wordt, zijn ombuigingen noodzakelijk. Al vanaf 2011 is een ombuigingstraject gestart dat nog doorloopt tot en met 2017 waarbij ruim € 6 mln. zal worden bezuinigd. De houdbaarheidstest geeft in die zin geen nieuwe handvatten om de financiële situatie beter in beeld te krijgen. Nu wordt bij nieuwe investeringsbeslissingen gekeken of de meerjarige lasten passen binnen de begroting. Als onderdeel van de lasten zijn ook de rentekosten opgenomen en er wordt dus naast de kosten van financiering bij een investeringsbeslissing gekeken naar de ontwikkeling van de totale lasten én baten. Ook is in de begroting de grondexploitatie geëlimineerd wat een zuiverder afweging mogelijk maakt. Als de schuldquote zich negatief ontwikkelt in een model en de consequentie daarvan zou zijn dat er keuzes moeten worden gemaakt om die kasstromen te beïnvloeden, dan zijn we met het al ingezette ombuigingspakket (beredeneerd vanuit de baten en lasten, maar ook alle consequenties voor de kasstromen) op de goede weg. Wel kunnen de voornaamste ratio‟s uit deze test op ieder moment dat de balans wordt opgesteld, inclusief de meerjarige ontwikkeling van de ratio‟s tot dat moment, worden opgenomen in de toelichting op de balans. Het gaat dan om de nettoschuldquote, de voorraadquote en de uitleenquote zodat deze ratio‟s op basis van werkelijke kasstromen in de tijd gevolgd kunnen worden (op dezelfde wijze als de risicoprofielen in de paragraaf weerstandsvermogen). Gelet op het vorenstaande zullen wij de test niet integraal gaan invullen. Wel zullen we de kernelementen die bepalend zijn in de test, namelijk de ontwikkeling van enkele kernratio‟s, toevoegen aan de balanspresentatie.
Motie rekentool De raad van de Gemeente Heusden in openbarevergaderingbijeen, op 7 november 2013, overwegendedat: Het VNG de rekentool "Houdbaarheidstestgemeentefinancien"heeft ontwikkeldin het kader van de FinancieleAgenda; In
het VNG Magazinevan 25 oktober 2013 de gemeente Het
Bildt is
gepresenteerd
gemeente met houdbaregemeentefinancien;Ondanks alle onzekerheden over transities en dergelijkekan worden bepaald hoe een gemeente er financieel voor staat, nu en in de toekomst; De gezondheid van de gemeentefinancienmet deze rekentoolonafhankelijk kan worden gemeten; als eerste
Verzoekthet college:
De toepasbaarheid van de
rekentool "Houdbaarheidstest gemeentefinancien" te
onderzoeken en de raad hierover zo spoedig mogelijk te informeren; En gaat over tot de orde van de dag,
FractieCDA
Desiree Rijnders-Huisman
Ans Muskens
