2 0
j a a r
b u u r t w e r k
c a s a b l a n c a
20 jaar
Buurtwerk Casablanca
vrijwilligers in beeld partners in de pers
ontmoeting staat centraal mensen activeren en mobiliseren beleidswerk
inhoud
20 jaar buurtwerk
voorwoord
Verdwenen groentewinkel in de wijk
De periode 1993-2013 lijkt kort in de geschiedenis van de sociale woonwijk Casablanca. Toch is er heel wat veranderd in die 20 jaar. Met de bril van het buurtwerk op de neus: een beknopt overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en maatschappelijke veranderingen in die periode.
2 Voorwoord 3 20 jaar buurtwerk 6
Ontmoeting staat centraal
10
Mensen activeren en mobiliseren
12
Gedragen door vrijwilligers
14
Buurtwerk: beleidswerk
15
In samenwerking met partners
16
Met enthousiaste medewerkers
18
In beeld
20
In de pers
Fysieke ontwikkelingen in de wijk
Buurtwerk Casablanca
bestaat 20 jaar! Wat begon met een buurtwerker die bewoners ondersteunde om de wijk te verfraaien, groeide uit tot een project met een vierkoppig team dat op verschillende terreinen actief is. Buurtwerk Casablanca organiseert een jeugd- en volwassenenwerking voor de bewoners van de wijk. Woon je in Lolanden, aan ‘de Albertbuilding’ of op het Krakauplein? Altijd is er ook voor jou wel wat te doen.
c a s a b l a n c a 2 0
j a a r
b u u r t w e r k Buurtwerk Casablanca is een project van Riso VlaamsBrabant. Meer informatie over de projecten van Riso Vlaams-Brabant kan je vinden op www.risovlb.be. © Riso Vlaams-Brabant 2013
02
Het bestuur van de stad Leuven vindt deze initiatieven heel waardevol. Om die reden subsidieert ze al meerdere jaren deze werking. We zijn dan ook blij dat we – naar aanleiding van het twintigjarig bestaan – deze publicatie kunnen steunen. Ze geeft een overzicht van de realisaties doorheen de jaren. Veel leesplezier, Louis Tobback, Burgemeester Wijkfeest te Lolanden
Inspraak en participatie Vroeger werkten we met een vast wijkcomité aan de fysieke leefbaarheid van de buurt. Nu organiseren we hiervoor regelmatig thematische wijkvergaderingen. We activeren de bewoners om deel te nemen aan de infomomenten van onze partners. We hopen dat de bewoners in de toekomst intensiever betrokken worden bij de ontwikkelingen van hun wijk. Het buurtwerk heeft alvast de knowhow in handen om bewoners op een constructieve manier te laten participeren.
c a s a b l a n c a
20 jaar Buurtwerk Casablanca Redactie: Rina Duro, Johan Fobelets, Toon Gees, Filip Huysmans, Lies Pelsmakers, Amber Van Uystel Foto’s: Riso Vlaams-Brabant, Chris Verreck Vormgeving: Riso Vlaams-Brabant i.s.m. www.dartel.be V.U.: Dirk Masquillier, Eenmeilaan 2, 3010 Kessel-Lo
Onze verschillende locaties hebben een grote impact gehad op onze manier van werken. Een goed uitgebouwd buurthuis en jongerenlokaal biedt immers veel meer mogelijkheden tot bewonersparticipatie. Samen met de buurtvrijwilligers hebben we onze ontmoetingslokalen altijd gezellig en praktisch kunnen inrichten en renoveren. In de komende jaren zal de buurt Lolanden helemaal opnieuw worden opgebouwd en aangelegd. Het buurtwerk zal er vanaf dan kunnen werken in een gloednieuw locatie.
Omvorming van de Centrale Werkplaatsen Pal naast de sociale woonwijk bouwt de stad de Centrale Werkplaatsen om tot een nieuw hart voor Kessel-Lo. Tal van gemeenschapsfuncties krijgen er een onderkomen. Er komt een aantrekkelijk groot publiek domein voor de brede buurt. Naast deze centrumrol groeit het terrein met de typische industriële hallen ook verder als een woonwijk met een mix van woningen, waaronder een belangrijk aandeel betaalbare woningen.
b u u r t w e r k
De werking organiseert daarom allerlei ontmoetingsactiviteiten voor jong en oud, geeft vormingen over diverse thema’s en doet op tijd en stond een leuke uitstap. Je kan er vaak terecht voor een tas koffie of een bord soep; of je loopt binnen en buiten met een kleine of grote vraag. De buurtwerkers spannen zich samen met vrijwilligers in om de buurt beter leefbaar te maken en het sociale contact te versterken. In de eerste plaats werken ze met en voor de bewoners van de buurt. Ze werken ook samen met de gemeenschapswachten, wijkagenten, de sociale bouwmaatschappij Dijledal, wijkmanagers van de stad Leuven en tal van andere organisaties.
in gebruik genomen door de groendienst van de stad. Zo konden we ook die lokalen gebruiken voor onze speelpleinwerking in de zomerperiode. De Nederlandse taallessen voor allochtone vrouwen kregen hier ook tijdelijk onderdak. In 2012 tenslotte gaven containers in de wijk onze huiswerkbegeleiding en speelpleinwerking de nodige ruimte in afwachting van de renovaties van Lolanden.
j a a r
Gebouwen De sociale woonwijk groeide. Eind jaren ‘90 kwam er een wijk bij: de Lovensveldwijk. De sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal bouwde er hoofdzakelijk huurwoningen, maar ook een tiental koopwoningen. In 1996 werd in Lolanden het buurthuis geopend en in 2003 opende het fonkelnieuw jongerenlokaal op het Prins-Regentplein. Zo hadden we meer ruimte om de jeugdwerking uit te bouwen. De gebouwen van de waterleidingmaatschappij in de Spaarstraat werden ook
2 0
De wijk kent ook veel bewoners die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. Ze moeten rondkomen met een minimuminkomen, leefloon of andere uitkeringen. Als gevolg geraken mensen vaak in een neerwaartse spiraal: een slechte woonsituatie, gezondheidsproblemen, vereenzaming,… De kinderen vinden vaak geen aansluiting bij het gewone vrijetijdsaanbod, hebben problemen op school,…
Straten en pleinen In 1993 gaf de wijk een wat verwaarloosde aanblik. Samen met enkele buurtbewoners werd het eerste wijkcomité opgericht en startten we de dialoog met de stad om de wijk te verfraaien. De verroeste speeltuigen werden vervangen, de straten en pleinen grondig aangepakt, het PrinsRegentplein gerenoveerd, … Samen met vele partners hebben we dit onderwerp nooit losgelaten. Wat later werden er extra speeltuigen geplaatst, het eerste hondentoilet aangelegd, 7 afvalhokken geïnstalleerd en vrij recent een openbare BBQ geplaatst op het Albert Dejongheplein. Een opvallend creatieve realisatie is het graffiti-kunstwerk op
de kaatsmuur: een aandenken aan de wijkwerking ‘Carrousel’ van 2011. Heel wat investeringen dus die van Casablanca heden een aantrekkelijkere en groenere wijk maakt.
03
20 jaar buurtwerk Kinderkamp in 1993
Sociale veranderingen in de samenleving
Stijging van de armoede Met de bouw van de nieuwe wijk Lovensveld steeg ook het aantal sociale huurders in de wijk en bijgevolg ook het aantal bewoners die het wat moeilijker hebben in onze samenleving. Dit hebben we vooral gemerkt aan de toename van het aantal hulpvragen en de stijging van bezoekers met psychosociale problemen. We zoeken daarom steeds naar partners die ons kunnen helpen bij deze toenemende nood aan hulpverlening en begeleiding. De armoedeproblematiek is in die 20 jaar niet afgenomen, integendeel! Meer en meer bewoners hebben het moeilijk om rond te komen en mee te kunnen in onze samenleving. We hebben spijtig genoeg ook moeten vaststellen dat de nood aan sociale woningen steeds is gegroeid. Door de ellenlange wachtlijst op de sociale huisvestingsmarkt en de zeer hoge huurprijzen vinden buurtbewoners geen aangepaste woning meer en zoeken ze vaak een betaalbare woning buiten Leuven. Tot slot stellen we vast dat onze wijk vergrijst, met problemen van armoede en sociale uitsluiting tot gevolg.
Financiering en aansturing Onze financiering en aansturing was in de eerste 10 jaren nogal wisselend van aard. Dit had enerzijds te maken met de financieringsbronnen. We zijn gestart onder het Vlaams Fonds voor Integratie van Kansarmen. Nadien kwam het Sociaal Impuls Fonds. Vervolgens werkten we onder de financiering van het Vlaams Stedenfonds. Anderzijds sleutelden
Evolutie naar meer professionaliteit Door de opgebouwde ervaring en de aansturing van Riso zijn we steeds professioneler gaan werken. Ons communicatiebeleid is er sterk op vooruitgegaan door onze nieuwsbrief, facebookpagina’s, weblog, folder en de buurtkrant. We pasten ook onze manier van werken aan volgens de veranderende samenstelling van de buurt. Zo besteden we momenteel veel meer aandacht aan het samenleven in diversiteit. Daardoor is onze activiteitenwaaier veel diverser dan vroeger en bereiken we meer bevolkingsgroepen, over alle leeftijden heen. We werken constructiever samen met verschillende partners te Leuven. Door de jaren heen hebben we een goede samenwerking opgebouwd met diverse stadsdiensten: wijkmanagers, stedelijke buurtwerk, jeugd- en integratiedienst, … . Zo zijn we sinds 2006 gestart met de uitgave van welkomstbrochures die we regelmatig up-to-date houden, organiseren we jaarlijks een vrijwilligersforum, brachten we zopas de overzichtelijk brochure ‘Ontmoeting in Leuven’ uit, … Buurtwerk Casablanca timmert daarbij met de doelgroep aan het verbeteren van de maatschappelijke structuren. Dit doen we groepsgericht en op een procesmatige manier, waarbij veel aandacht wordt besteed aan informatie, vorming en ervaringsuitwisseling. Zo komen we tot gefundeerde en realistische verbeteracties, die we voorleggen aan onze beleidspartners van de stad of het OCMW.
Steeds met vrijwilligers Al onze activiteiten worden uitgevoerd met de hulp van buurtvrijwilligers. Onze specifieke manier van werken met vrijwilligers hebben we steeds meer verfijnd en uitgebouwd. Je kan dit merken aan onze organisatienota en de draaiboeken voor het werken met de vrijwilligersgroepen.
1993 - 1998
j a a r
Startschot met VFIK : Buurtweekends La Reid, Yvoir, Bastogne
Eerste hondentoilet in de wijk in 1994
Brandstichting in Lolanden in 1995
Eerste activiteit voor ouders en kinderen
2 0
j a a r
Eerste knelpuntenwandeling in 1996
Start zitdag wijkagent vanaf 1997
c a s a b l a n c a
Vlaams Fonds Voor Integratie van Kansarmen 1993- 1996
Start speelpleinwerking, buurtvoetbal huiswerkbegeleiding en kinderanimatie
b u u r t w e r k
b u u r t w e r k
Buurtwerk Casablanca vroeger en nu
De buurtwerkers We startten met 1 buurtwerker. Vandaag zetten 4 buurtwerkers zich in: twee jeugdwerkers en twee volwassenenwerkers. Meer dan tien sociaal werkers passeerden de revue, maar het buurtwerk kent ook werkers met een lange staat van dienst. Kurt werkte gedurende 17 jaar in de wijk, Johan is na 20 jaar nog steeds actief. Zij bouwden heel wat ervaring en expertise op en trachten dit door te geven aan de nieuwkomers.
we ook aan onze organisatiestructuur. Eerst waren we een project van Leuven Sociaal, nadien werden we een vzw met een samenwerkingsovereenkomst met Riso Vlaams-Brabant. Sinds 2005 zijn we een project van Riso.
2 0
c a s a b l a n c a
Vermindering van de sociale cohesie We zijn er van overtuigd dat de vereenzaming sterk is toegenomen. Mensen brengen meer hun tijd door in de huiskamer, waardoor ze elkaar veel minder ontmoeten in de openbare ruimte. De mogelijkheden om elkaar te ontmoeten in de wijk zijn trouwens afgenomen. De groentewinkel, bakker, beenhouwer, droogkuis en kapster aan het Prins-Regentplein zijn verdwenen. Het lokale buurtwerk vangt dit nu gedeeltelijk op, door sterk in te zetten op ontmoeting en animatie in de ontmoetingslokalen en op de pleintjes in de wijk.
Naar een superdiverse samenleving De diversiteit van bewoners is sterk toegenomen. Er zijn heel wat bewoners met een andere etnische en culturele achtergrond in onze sociale woonwijk komen wonen. We stellen vast dat dit bij veel bewoners leidt tot angst en onzekerheid, met spanningen en conflicten tot gevolg. Daarom organiseren we verschillende activiteiten die bruggen slaan tussen de verschillende groepen van bewoners: ons wekelijks naaiatelier voor vrouwen, info en vormingen over diversiteit, gemengde groepen die samen activiteiten voorbereiden, … Ontmoeting en dialoog zorgen ervoor dat mensen elkaar beter leren kennen en dat ze goed uitgerust zijn om verdraagzamer met elkaar samen te leven.
04
Opening buurthuis Lolanden 16/2 in 1996, met start van alle buurthuisactiviteiten
05
Ontmoeting staat centraal Vorming in het buurthuis
Het buurtwerk biedt een hele waaier aan activiteiten: buurtmaaltijden, animatie, info en vorming, uitstappen, buurtactiviteiten, … Tijdens die activiteiten kunnen buurtbewoners banden smeden met elkaar. De buurtwerkers gaan daarbij bewust op stap in de wijk, om mensen uit hun isolement te halen en met anderen in contact te brengen. Zo versterken we de bestaande groepen, ontstaan nieuwe sociale netwerken en wordt aan een aantal basisbehoeften beantwoord: ergens bij horen, waardering, geborgenheid, materiële en emotionele steun. Een ideaal tegengewicht tegen de verzuring van de samenleving. Werken met volwassen bewoners
b u u r t w e r k j a a r 2 0
Diversiteit in huis Het buurtwerk bereikt een gevarieerd publiek, waarbij alleenstaanden, bejaarden en kansarmen toch 80% uitmaken van de bezoekers. We helpen deze bezoekers ook door hen de weg te wijzen naar andere sociale
organisaties en diensten, en betrekken hen bij onze andere activiteiten. Het serveren van maaltijden en het open houden van het buurthuis gebeurt in samenwerking met vrijwilligers die we opleiden, zodat ze de bezoekers op een respectvolle en persoonlijke manier kunnen ontvangen. We willen immers dat iedereen zich thuis kan voelen in het buurthuis en er mag zijn wie hij is. We vinden het belangrijk om mensen een gratis tas koffie aan te bieden, om zo onze waarden uit te dragen: warmte, solidariteit, erbij horen, tot rust komen. Om de diversiteit aan bewonersbereik te vergroten, werkten we nog een waaier aan activiteiten uit: oudergroep, naaiatelier, energiesnoeiers en zo veel meer.
De jeugdwerking
Ontmoeting van jong tot minder jong Binnen het jeugdwerk heeft ontmoeting altijd centraal
gestaan. Daarom organiseerde Jeugdwerk Casablanca tal van laagdrempelige activiteiten. Eerst werkten we vanuit het buurthuis in Lolanden, later kregen – vooral de jongeren – een eigen plaats, in het jeugdlokaal op het Prins-Regentplein. Voor kinderen bouwden we een kinderwerking uit, waar kinderen op een speelse manier werken aan samenwerken, vrienden maken en zich creatief ontplooien. Daarnaast bieden we ook huiswerkbegeleiding aan voor de lagereschoolkinderen die thuis om welke reden dan ook moeilijkheden hebben om hun huiswerk te maken. Onder begeleiding en in een stimulerende omgeving worden de kinderen begeleid bij het maken van hun schoolwerk. Tot slot zijn alle kleuters en kinderen in de wijk welkom op ons speelplein, dat zowel in de paasvakantie als de grote vakantie doorgaat. Onder begeleiding van monitoren,
krijgen de kinderen plaats om te ravotten, te spelen en plezier te maken, zodat ze op een leuke manier de grote vakantie doorbrengen. Ook hier staan sociale en creatieve vaardigheden centraal. Bij onze zoektocht naar monitoren, geven we zo veel mogelijk kans aan jongeren uit de wijk, om kennis te maken met het begeleiden van kinderen. Zo heeft Casablanca een groot aantal monitoren uit de wijk, die deel uitmaken van een knotsgek, speels en creatief monitorenteam.
c a s a b l a n c a
Werken aan een gezonde levensstijl Jammer genoeg zien we dat de maaltijden in het buurthuis voor sommige bezoekers de enige gezonde en gevarieerde maaltijden van de week zijn. Gezonde en betaalbare voeding is nog steeds geen recht voor iedereen. Slechte voeding is één van de elementen in de armoedecirkel. Armoede vraagt een integrale aanpak op diverse levensdomeinen. Daarom organiseerden we jaarlijks uiteenlopende vormingen, die te maken hebben met gezonde voeding: koken met een kleine portemonnee, groente zoekt kok, een gezond en gevarieerd ontbijt, leren koken met kruiden, …
b u u r t w e r k
Buurtmaaltijden doorheen de jaren Nadat de kinderkribbe te Lolanden 16 tot een buurthuis werd omgetoverd, startten we vrij snel onze eerste maaltijden. Het was een experimentele en eenvoudige keuken. Het eten werd met veel enthousiasme klaargemaakt. De eerste ouders die we bereikten waren ook onze eerste gedreven kookvrijwilligers. De keuken was primitief ingericht. We werkten met keukenmateriaal dat de vrijwilligers en buurtwerkers meebrachten. Dankzij sponsoring konden we na enkele jaren onze keuken beter inrichten. Een steamer, werktafels, een afwaseleEen lekkere maaltijd in het buurthuis ment in roetsvrij staal, een elektrisch fornuis: onze kleine keuken werd semiprofessioneel. Ander materiaal kochten we gaandeweg met onze jaarlijkse werkings-
middelen. Door de groeiende ervaring in de keuken, werden de gerechten steeds verfijnder en gevarieerder. Het is een bewuste keuze om buurtbewoners te betrekken bij de organisatie in de keuken. Vaak nodigden we bewoners uit, om hun favoriete recept te komen klaarmaken. Hoewel de typisch Vlaamse kost vaak primeerde, kregen we meer en meer aandacht voor gerechten uit diverse streken en culturen: Marokkaanse kip, Chili Con Carne, een Indonesische schotel, een maniokrecept uit Afrika, ... Onlangs nog een Thaïs soepje, een echt toprecept! In ons enthousiasme waren we wel eens overmoedig. We hadden in het buurthuis maar 45 plaatsen. Op een bepaald moment beslisten we om in twee beurten op te dienen, zodat we regelmatig voor meer dan 60 personen kookten. We startten zelfs even met meeneemmaaltijden. Deze evolutie bleek te hoog gegrepen voor de kleine keuken. We verlaagden de te zware belasting op de vrijwilligersgroep tot een aanvaardbaar aantal van 50 couverts: 40 bezoekers en 10 vrijwilligers die nadien samen aten. De verhuis naar het Prins-Regentplein
j a a r
06
vrienden geworden. Ze staan paraat voor elkaar, delen lief en leed, zijn elkaars steun en toeverlaat. Verschillende tafelgenoten ontmoeten elkaar ook buiten het buurthuis of gaan samen naar onze cultuurvoorstellingen, die we maandelijks aanbieden tegen een democratische prijs.
schrijft een nieuw hoofdstuk in de kroniek van het sociaal restaurant. Al het bruikbare professionele materiaal werd meegenomen en geïntegreerd in de lokalen van het voormalig wijkbureau. Het vroegere kleine vergaderlokaal werd omgebouwd tot een functionele keuken. Vandaag zijn we in blijde verwachting: we kijken ernaar uit om de verhuis te maken naar ons nieuwe buurthuis in Lolanden, hopelijk al in 2015. Een blik op de plannen zorgt dat we staan te popelen van ongeduld om aan de slag te gaan in een professionele keuken, ontworpen voor een sociaal restaurant dat tot 80 personen kan ontvangen.
2 0
c a s a b l a n c a
Ontmoeting bij een hapje en een drankje Sinds 1996 serveert het buurthuis iedere woensdag een goedkope en gezonde warme maaltijd voor mensen uit de buurt. De laatste vijf jaar bieden we ook wekelijks op dinsdag en donderdag een brood- en
soepmaaltijd aan. Die maaltijden vormen een erg laagdrempelige activiteit om mensen met elkaar in contact te brengen. Door de jaren heen hebben we vele nieuwe sociale netwerken zien ontstaan tussen bewoners die elkaar bij aanvang niet kenden. Doordat ze jaren met elkaar de tafel delen, zijn verschillende bewoners echte
Speelplein 2013 met begeleiding van buurtwerk Casablanca
Voor de tieners en jongeren uit Casablanca is er een prachtig jeugdlokaal gebouwd, waar allerhande activiteiten doorgaan om de jongeren bij elkaar te brengen. Tijdens instuif zijn tieners en jongeren welkom om gezellig samen te zijn, een spelletje te spelen, op de computer te surfen, of gewoon samen iets drinken. Daarnaast organiseren we
07
Ontmoeting staat centraal Vrijwilligers delen soep uit
in het jeugdlokaal regelmatig activiteiten die aansluiten bij de interesses van de jongeren. Sinds 2 jaar heeft het jeugdwerk sterk ingezet op de uitbouw van een kerngroep: een groep jongeren die zich op een positieve manier inzet voor de wijk en de jongeren die erin wonen. Na uitgebreide teambuildingsactiviteiten is de groep begonnen met het renoveren van het jeugdlokaal: een likje verf, een zithoek en een computerhoek. Ze hebben van het jeugdlokaal een gezellige plaats gemaakt. Geleidelijk aan kreeg de kerngroep meer verantwoordelijkheden, zodat ze zelfstandig het jeugdlokaal openhielden. Naast al deze vrijetijdsactiviteiten hebben we binnen Casablanca steeds aandacht voor sport en cultuur. Voetbalclub Tropical, dansgroep Dance-Action en theatergroep ‘Casablanca Speelt Casablanca’ zijn slechts een paar van de voorbeelden waarin we jongeren de kans geven zichzelf te ontplooien in een sport- of cultuurgroep. Daarbij hebben we de jongeren steeds veel vrijheid gegeven om zelf op zoek te gaan naar hun sterktes.
Activiteiten in de wijk
c a s a b l a n c a
Sociaal impulsfonds van 1996 tot 2003.
Start van de jaarlijkse vorming in samenwerking met Open School.
Start van werkgroep afval in 1999, vrijwilligers onderhouden en houden sindsdien de afvalhokken open.
Start vrijwilligersforum, jaarlijkse uitstap voor alle vrijwilligers van de Leuvense buurtwerkingen.
b u u r t w e r k
10 jaar buurwerk in 2003.
2 0
j a a r
c a s a b l a n c a
b u u r t w e r k
1998 - 2003
j a a r
Met de bouw van de zeven afvalhokken in de wijk ontstond
er een samenwerkingsverband tussen de sociale huisvestingsmaatschappij Dijledal, de stad Leuven en buurtwerk Casablanca. De sociale dienst van Dijledal en het buurtwerk ondersteunen vrijwilligers die de afvalhokken open houden en poetsen. Deze vrijwilligers helpen de buurtbewoners bij het sorteren van hun afval. Door dit project namen ook sociale contacten in de appartementsblokken toe. Bij het afvalhok ontkiemen er fijne contacten tussen de vrijwilligers en medebewoners die hun afval langsbrengen.
2 0
Voor jong en oud Het buurtwerk organiseert niet alleen activiteiten in de ontmoetingslokalen, maar ook op de pleintjes in de buurt. Sinds 1998 organiseren we een jaarlijks wijkfeest op een centrale plek in de wijk. Animatie, rommelmarkt, muziekoptredens, eten en drinken zijn een aantrekkingspool voor veel buurtbewoners. Het is ook een activiteit die vele verschillende bewoners samenbrengt. Daarnaast organiseerden we tal van andere activiteiten in en rond de wijk: een fotowedstrijd over de buurt, opruimacties, schrikkeltochten, een go-cartrace, sportwedstrijden op de pleintjes, toneel op het basketpleintje, de jaarlijkse buitenspeeldag, een buurtbarbecue, …
Oprichting van de VZW buurtwerk Casablanca in 1998.
08
Daguitstappen met groot en klein naar: VRT, Bokrijk, de Beekse Bergen, Brugge, Brussel, Hasselt, …
Vademecum vrijwilligerswerking in 1999. Onze eerste regels en afspraken met alle vrijwilligers.
Opening jongerenlokaal in 2002 op het Prins- Regentplein. Start van de jongerenwerking vanuit zijn eigen lokaal.
09
mensen activeren en mobiliseren Samen actie voeren tijdens de Leuvense dag tegen de armoede
Buurtwerk Casablanca stimuleert de betrokkenheid van de bewoners op de sociale en fysieke leefbaarheid van de buurt. We doen dit door bewoners te betrekken en te begeleiden in onze vrijwilligerskernen. Met onze activiteitenwaaier trachten we samen met de buurtbewoners te werken aan een betere buurt.
• de kerngroep van jongeren: zij houden het jongerenlokaal open en vertegenwoordigen de jongeren in de wijk • de losse vrijwilligers: zij werken sporadisch mee aan grotere activiteiten zoals het wijkfeest of buurtweekend Vrijwilligers zijn erg belangrijk in onze samenleving. Zij zijn het levende bewijs van solidariteit. Zij zijn het menselijk kapitaal waar een warme samenleving nood aan heeft!
Vrijwilligers bij buurtwerk Casablanca
Buurtwerk Casablanca richt zich naar alle bewoners in de wijk, maar heeft specifieke aandacht voor bewoners die het wat moeilijker hebben in onze samenleving. Op eigen tempo en met individuele en groepsgerichte begeleiding benutten we zo de talenten van de vrijwilliger. Heel wat bewoners krijgen zo hun zelfvertrouwen terug en ontwikkelen extra vaardigheden die hen helpen in de samenleving. Momenteel zijn er enkele tientallen buurtbewoners als vrijwilliger betrokken bij buurtwerk Casablanca. Ze werken in verschillende deelwerkingen: • de buurthuisvrijwilligers: werkgroep sociaal restaurant, werkgroep onthaal, administratie • de vrijwilligers van de kinderwerking: animatie en huiswerkbegeleiding • de monitoren van de speelpleinwerking • de afvalvrijwilligers: zij houden de afvalhokken open en zijn experts in selectief sorteren
In samenwerking met vele partners organiseerden we in die 20 jaar tientallen bewonersvergaderingen over uiteenlopende onderwerpen. Bij deze vergaderingen informeren we de bewoners en peilen we naar hun reacties. In de mate van het mogelijke nemen onze partners dan maatregelen die tegemoet komen aan de noden en wensen van de buurtbewoners. Vaak helpen we de bewoners bij het formuleren van hun klachten, zodat ze die op een opbouwende manier kunnen formuleren in een wijkvergadering. De thema’s van de vergaderingen waren divers: van knelpunten in een sociaal woonblok, over de heraanleg van een pleintje, tot overlast van jongeren.
In een professioneel kader
De expertise en houding van een buurtwerker zijn vaak cruciaal voor een geslaagde activering. Buurtwerkers zoeken contact met bewoners, allemaal anders van aard en karakter. Daarom is een professionele basishouding van groot belang: • een luisterend oor en begrip tonen als de bewoner iets vertelt • met een open blik naar andere personen en situaties kijken • discretie en respect voor het tempo van bewoners • gericht doorverwijzen bij specifieke problemen • bewoners warm kunnen maken • kritisch zijn over het eigen handelen
2003 - 2008 Jeugdhappening op en rond het basketbalpleintje in 2004.
Schrikkeltochten in de wijk 2006.
2 0
Instuif op vrijdag in het jongerenlokaal vanaf 2003.
010
Literair project in 2004: buurtbewoners leren verhalen schrijven en bundelen dit in een boek ‘Ei-land’.
Buurtwerk Casablanca wordt een project van Riso Vlaams-Brabant in 2005.
Cultuur in the spotlight krijgt vorm: we organiseren een maandelijkse culturele uitstap in groep vanaf 2008.
Start van het wekelijks naaiatelier in 2008.
011
c a s a b l a n c a
Een analyse van de sterktes en zwaktes bij buurtwerk Casablanca in 2008. Een degelijke voorbereiding voor de eerste meerjarenplanning.
j a a r
Rommelmarkt te Lolanden
Start van het Leuvens samenwerkingsverband rond de dag tegen de armoede (17 oktober).
b u u r t w e r k
Start Stedenbeleid van 2003 tot op heden.
j a a r
b u u r t w e r k
Samen werken aan een betere buurt
Door de jaren heen organiseerden we heel wat activiteiten die rechtstreeks of onrechtstreeks het samenleven in de wijk bevorderen. De buurtwerkers en hun vrijwilligers namen bewust tijd om buurtbewoners persoonlijk te motiveren om deel te nemen aan die activiteiten. We zorgen voor een diverse mix van bewonersgroepen. Mensen leren zo elkaar beter kennen, vooroordelen worden doorbroken en er ontstaat geleidelijk meer respect voor elkaar. De laatste drie jaar slagen we er goed in om jongeren van andere herkomst in contact te brengen met de autochtone vrijwilligerskern van het buurthuis.
2 0
c a s a b l a n c a
Vanaf het prille begin in 1993 zijn we gestart met bewoners te activeren, zoals wij dit noemen. Vanaf het moment dat we een volwaardig buurthuis te Lolanden hadden uitgebouwd, slaagden we erin om buurtbewoners te betrekken bij verschillende buurthuistaken: koken, het buurthuis open houden, de boekhouding, poetsen, flyers en buurtkranten bussen, winkelen, administratie, hulp bij de organisatie van ons jaarlijks wijkfeest, hulp bij de kinderanimatie, onze speelpleinwerking en zo veel meer. Gaandeweg groeide het aantal vrijwilligers. Door de jaren heen hebben zeker een honderdtal buurtbewoners op één of andere manier meegewerkt aan de uitbouw van buurtwerk Casablanca. Bij aanvang ging het er losjes aan toe, maar we ondervonden al snel dat duidelijke regels en afspraken nodig waren. We maakten samen met hen ons eerste vademecum in 1998: een bundeling van regels en afspraken. De manier van samenwerken tussen buurtwerkers en de verschillende vrijwilligersgroepen werd vastgelegd. We hebben dit document steeds in nauwe samenspraak met de vrijwilligers verder verfijnd. Zo komt het dat we vandaag een duidelijke organisatienota met draaiboeken van onze voornaamste activiteiten ter beschikking hebben.
gedragen door vrijwilligers erkt w n e m a lang s o z e j een s e j Al d e e , sm en leeft nd met elkaar. ba hechte onbetaalbaar. is En dat Daguitstap vrijwilligersforum 22/09/2012
d r o o w t e h n a a s r e rijwillig
V
een boek vol lessen
012
b u u r t w e r k j a a r 2 0
Me nuttig voelen ‘20 jaar buurtwerk Casablanca betekent voor mij bijna 20 jaar vrijwilligerswerk. Als alleenstaande moeder bood dit vrijwilligerswerk de kans om me in te zetten en me nuttig te voelen, en er tóch te zijn voor mijn kinderen. Het is altijd mijn droom geweest om te werken met kinderen. Toen mijn jongste zoon oud genoeg was om mee te komen naar de kinderwerking, begon ik daar dan ook mee te werken. Eerst bij de kinderanimatie op woensdagnamiddag, later ook bij de huiswerkbegeleiding. Enkele jaren later kwamen er ook het speelplein en het kinderkamp bij. Daar heb ik een belangrijke bijdrage kunnen leveren bij de opstart en de uitbouw van ons kleuterspeelplein.
c a s a b l a n c a
Al die tijd was er wel één constante: buurtwerker Johan, samen met jongerenwerker Kurt, die we een paar jaar geleden zagen vertrekken. En er zijn ook een aantal vrijwil-
Vrijwilligers voeren actie tegen armoede
b u u r t w e r k
Toen mijn contract afliep vroeg Johan of ik in afwachting van een andere baan misschien verder als vrijwilliger bij hen wilde blijven werken. Iets wat ik ervoor maar raar en dom zou hebben gevonden. Ik heb ja gezegd. Voorjaar ’98 was het. En ik heb er geen spijt van gekregen. Ik heb zoveel geleerd, dat kun je niet in een kort artikeltje vatten. Ik zou er een boek over kunnen schrijven. Ik heb veel mensen zien komen en gaan: vrijwilligers, werkers, coördinatoren, talloze stagiairs. Ook schepenen lieten zich niet onbetuigd, politiecommissarissen, de burgemeester, … We hebben daar in Lolanden zelfs een minister over de vloer gehad, dat wil toch wat zeggen.
Maria
j a a r
Mijn werk was aanvankelijk voornamelijk administratief, maar al gauw werd ik betrokken bij de andere aspecten van het buurtwerk, waarbij ik de vrijwilligers en bezoekers beter leerde kennen. Natuurlijk werd ik ook nauw betrokken bij het werk van volwassenenwerker Johan, jeugdwerker Kurt en mijn begeleidster, kersverse wijkmanager Kathleen. En ik moet zeggen, het is een heel verrijkende tijd met voldoening geweest. Eén van de belangrijkste dingen die ik daar geleerd heb, is openheid naar en begrip voor mensen met allerlei verschillende achtergronden. We zijn allen niet meer of minder waard dan een ander.
ligers die er net als ik al heel lang bij zijn. Als je zo lang samen werkt en leeft, smeed je een hechte band met elkaar. En dat is onbetaalbaar. Wat mij betreft, ik heb ook zo mijn wensen, verlangens en gezonde kritiek op tijd en stond. Maar laat mij nog maar een hele tijd doorgaan, bij leven en welzijn.’
Je werkt a ls v op je eent rijwilliger niet je. gedragen d Bij alles ben je oor de werkers het buurtwerk, en vrijwilligers andere .
2 0
c a s a b l a n c a
‘Toen ik in 1996 bij buurtwerk Casablanca vzw solliciteerde, was het niet de eerste keer dat ik er kwam. Ik had al eens deelgenomen aan een reeks groepsgesprekken over kinderen en school, waarna ik uitgenodigd werd voor de gezamenlijke broodmaaltijd achteraf. Ik woonde recht tegenover het buurthuis, maar tot dan toe trok het me niet echt aan om daar eens binnen te stappen.
rijk in g n a l e b zijn erg ijn het s r e g i l l i Vrijw g. Zij z it. Zij n i v e l n e onze sam ijs van solidarite r een aa bew levende nselijk kapitaal w eft! he me zijn het nleving nood aan me warme sa
Ook bij de volwassenenwerking heb ik mijn steentje bijgedragen, onder andere bij het onthaal, de boekhouding, verslaggeving, het maken van flyers en affiches. Werken als vrijwilliger bij het buurtwerk gaf en geeft me de kans om andere mensen te helpen en mee te werken aan een beter leven in onze wijk. Door dit werk en de vele vormingen en cursussen die ik mocht volgen, leerde ik zelf veel bij. Je werkt als vrijwilliger ook niet op je eentje. Bij alles ben je gedragen door het buurtwerk, de werkers en andere vrijwilligers.’ Reinilde
013
buurtwerk: beleidswerk Samen met de bewoners neemt het buurtwerk deel aan het publieke debat om noden en behoeften van de doelgroep op de beleidstafel te krijgen. Ze proberen die vervolgens te vertalen in structurele oplossingen. Wij noemen dit beleidsparticipatie.
om na te denken over de verbetering van de dienstverlening van het OCMW. In dialoog zoeken we samen naar haalbare oplossingen voor problemen. We spreken af de oplossingen samen uit te voeren en te evalueren. Diezelfde dialoog wil ook de relatie tussen medewerkers van het OCMW en cliënten verbeteren. Dit heeft alles te maken met ontmoeting, informeel contact, wederzijdse erkenning en begrip.
Werkgroep ‘Ons gedacht’
Met de algemene werking leggen we verbindingen tussen mensen onderling en de samenleving. We sturen voortdurend signalen uit naar het beleid. We vinden dat het beleid te weinig aandacht heeft voor armoedebestrijding. De laatste vijf jaren voeren we samen met mensen in armoede intensief actie om dit aan te klagen. Zo zijn we vandaag een sterke partner in het Leuvense samenwerkingsverband bij de jaarlijkse actiedag tegen de armoede (17 oktober: internationale dag tegen armoede en sociale uitsluiting).
Januari 2010. We startten met onze werkgroep beleidsparticipatie. Het thema? De werking van het OCMW. Zeven wijkbewoners engageerden zich om minstens één maal per maand samen te komen in het buurthuis. De meesten hebben ervaring met armoede en kwamen ooit op één of andere manier in contact met het OCMW. Met behulp van vorming en uitwisseling van ervaringen stelden we een nota op met allerlei suggesties en verbeteringen voor de dienstverlening van het OCMW. Door in te spelen op het project ‘Leuven overmorgen’ in 2011, verruimde de groep tot 15 buurtbewoners. Samen kozen we om verder te werken onder de naam ‘Ons gedacht’. Deze groep steekt elke maand de koppen bij elkaar en bereidt zich inhoudelijk voor op acties ter verbetering van het lokaal sociaal beleid.
Werken aan maatschappelijke dienstverlening
Ieders stem telt
De sector Samenlevingsopbouw, waar Buurtwerk Casablanca deel van is, greep de voorbije gemeenteraadsverkiezingen aan om sociale thema’s en de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen op de politieke agenda te plaatsen. Nadat we heel wat tijd hadden besteed aan informatie en vorming, gingen we het gesprek aan met onze groepen uit de buurt. Zo kwamen we van de buurtbewoners te weten welke onderwerpen meer aan bod moesten komen bij de uitbouw van een sociaal beleid te Leuven. Deze verbeterpunten werden doorgegeven aan het Leuvens samenwerkingsverband ‘Ieders stem telt’. We goten het verzamelde materiaal in een Leuvens sociaal memorandum en bezorgden dat aan
Maatschappelijk kwetsbare jeugd in Leuven
Ook onze kinderen, tieners en jongeren uit de wijk trachtten we doorheen de jaren de nodige ‘beleidsaandacht’ te geven. We nemen al jaren deel aan het Leuvense jeugdwelzijnsoverleg (JWO), dat een aantal organisaties samenbrengt die werken met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren. Ze bundelen de krachten om gezamenlijke projecten uit te bouwen en geven regelmatig advies aan de jeugddienst over diverse thema’s. Intussen nemen we ongeveer een jaar het voorzitterschap waar en proberen we zo mee de agenda
2008 - 2013 Plaatsing van de openbare BBQ op het Albert-Dejongheplein in de wijk in de zomer van 2010.
Carrousel happening in 2011.
Eerste dialoogmoment met OCMW in 2012.
b u u r t w e r k
Fototentoonstelling jongeren. “Casablanca door de lens” in 2008.
j a a r
Actie ‘Ieders stem telt’
2 0
j a a r
c a s a b l a n c a
b u u r t w e r k
Bewonersbetrokkenheid in de wijk
De afgelopen 20 jaar werden heel wat pleinen en parkjes in de buurt grondig gerenoveerd. Samen met onze partners in de wijk organiseerden we hierover informatiemomenten. Het buurtwerk heeft steeds mensen gemotiveerd om deel te nemen. Die momenten kenden echter wisselend succes, omdat er hoofdzakelijk geïnformeerd werd bij het plan van aanpak, eerder dan de mensen echt te horen bij het plannen zelf. Veel buurtbewoners wensen écht betrokken te worden bij de ontwikkelingen in de wijk. Het plannen gebeurt nog al te vaak boven de hoofden van de bewoners. Participatief werken met buurtbewoners is iets waar we als buurtwerk bedreven in zijn. We hopen dan ook in de toekomst meer participatief te mogen werken met de buurtbewoners aan de ontwikkeling van onze buurt.
te bepalen van het overleg. Een betere communicatie over het aanbod voor de jeugd, advies over het hangjongeren- en GAS-beleid, doorstroming van kind naar jongere,… zijn enkele thema’s die we aan bod lieten komen. Daarnaast werkten we mee aan de nieuwe identiteit voor het JWO. Samen met kinderwerking De Kettekeet, kinderwerking Fabota en jongerenwerking Den Tube trokken we ook een traject naar ‘buurtgerichte kinder- en jongerenwerking’. Waar staan we voor en waar gaan we voor waren daarbij de kernvragen. Intussen leidde dat ook tot gemeenschappelijke visienota’s over jongerenwerking en huiswerkbegeleiding. Nota’s die we graag hanteren in het leggen van nieuwe contacten en in overleg met het beleid (schepen, gemeenteraadscommissies).
2 0
c a s a b l a n c a
Vanaf 2012 organiseren we samen met het buurtwerk ‘t Lampeke dialoogmomenten met medewerkers van het OCMW. Buurtbewoners, buurtwerkers en sociaal werkers van het OCMW komen minstens driemaal per jaar samen
Armoedebestrijding
de lokale politici. Anno 2013 plannen we gesprekken met de Leuvense beleidsmakers om met ons in dialoog te gaan over het armoedebeleid van Leuven.
Deelname aan ‘De week van de smaak’. Burgemeester Louis Tobback op bezoek in het buurthuis. November 2009.
014
2011: • Verhuis van het buurthuis naar het Prins-Regentplein 34. • opstart kerngroep en theatergroep jongeren
Onze weblog van het buurtwerk werd opgericht in mei 2012 www.risovlb.be/buurtwerkCasablancaLeuven
Huiswerkbegeleiding in containers in de wijk in 2012.
20 jaar buurtwerk in 2013.
015
in samenwerking met partners
met enthousiaste medewerkers
Schepen Bieke Verlinden bezoekt het buurthuis (2013)
Onze eigenheid en positionering maken dat we vaak anderen nodig hebben om onze doelstellingen te bereiken. We hebben een ruim netwerk aan partners en diensten, waarmee we occasioneel of soms zeer intens samenwerken. Enkelen van hen getuigen.
EnkelE getuigenissen
De WigWam
c a s a b l a n c a b u u r t w e r k j a a r
‘Op initiatief van vrijwilligers van de buurtwerking werd een gezondheidsgroepje opgericht. We hadden samen aandacht voor gezonde voeding en eetgewoonten, voor het inbouwen van voldoende beweging in je dagelijks leven , voor je goed voelen in je vel…Naast aandacht en actiepunten wat de eigen gezondheid betreft werden er ook voorstellen gedaan voor de buurtwerking zelf. Zo zorgden we voor een lekker buurtontbijt ‘ omdat ontbijten belangrijk is’ waar veel interesse voor was.’ Wijkgezondheidscentrum De Central
Enkele anekdotes ‘Het jaar dat ik met de jongeren een Beachparty organiseerde in het jongerenlokaal, inclusief twee grote zwembaden… Alleen hadden we er op voorhand niet over nagedacht dat we dat water uit die zwembaden ook weer moesten kwijt geraken. Liters, liters en nog eens liters hebben we met twee aftrekkers uit het jongerenlokaal getrokken. Het gras voor het jongerenlokaal heeft nog nooit zo groen gezien.’ Hilde Emery, jeugdwerker van juni 2000 tot februari 2006
‘5 maart 1992. Johan en ik staan voor de ingang van de Albertbuilding. Nadat we ons voorgesteld hebben als de nieuwe buurt- en kinderwerker die graag kennismaken met de bewoners mogen we binnen. Ze doen een 25-tal interviews in de deelwijken. Dit geeft alvast een beeld van de kijk van de bewoners. Tenslotte leggen we ons oor ook te luister bij de diensten die betrokken zijn bij de wijk: de scholen en CLB’s, de postbode, het wit-geel kruis, het comité bijzondere jeugdzorg, de huisvestingsmaatschappij, enzovoort. Ook zij bevestigen de zinvolheid van een buurtwerk met kinder- en jongerenwerking. Het draagvlak is gecreëerd, nu de actie!’ Liesbeth Smeyers, buurtwerkster in 1992
‘Wijkfeesten, meerjarenplan, vergaderingen, to do lijstjes, frieten, huiswerkbegeleiding, speelpleinen, luide jongeren, schattige kinderen, coole collega’s, muziekgroepke, breakdance, capoeira, op weekend, kerngroep,... Dankjewel Casablanca voor de goeie tijden!’ Mattias Boon, jeugdwerker tussen 2007 en 2011
‘Al ooit een BBQ georganiseerd voor zo’n 50-tal grote eters tijdens ramadan om 23u, en zonder problemen? Die gasten wel, en ze hadden daar nie meer dan 15 minuten en veeeeeeeel vlees voor nodig. Al ooit met een groep van 15 man naar een zwemparadijs in Nederland geweest, 2u er voor gereden om dan een hele dag in ‘the lazy river’ te liggen? Veel snelle, kick-attracties, maar dat zei hen niks, ze vonden het leuker om een hele middag te dobberen in een band en kabaal te maken in de tunnels. Al ooit een troep jongeren de boel van een veel grotere troep jongeren onder controle zien houden tot 3u ‘s nachts in de zomermaanden? Dat was de kerngroep!’
c a s a b l a n c a
‘Het was leuk als we na zo’n wijkfeest en een dag (of meerdere dagen) hard werken, nog gezellig iets dronken en ‘verbroederden’ met de buurtwerkers en de vrijwilligers in het buurthuis. Het was leuk toen we kwamen eten in het sociaal restaurant en zo ook de vrijwilligersploeg leerden kennen en hun inspanningen leerden waarderen. Het was leuk samenwerken met de vrijwilligers die speelpleinen voor de allerkleinsten organiseerden in onze lokalen. Het was en is leuk als we buurtwerkers en vrijwilligers in de wijk tegen komen en een babbel slaan. Het was super als de jeugdwerkers ons meenamen naar JOE FM om speelgoed in ontvangst te nemen voor onze gezinnen.’
b u u r t w e r k
‘Een feit dat ik me nog heel goed herinner, is de inspraak die ik in zeven haasten rond de heraanleg van het Prins Regentplein heb georganiseerd. Participatie en inspraak stonden toen echt nog in de kinderschoenen, dus ik heb toen moeten improviseren. Maar we zijn er toch in geslaagd om de frituur op het plein te behouden, wat toen niet evident was want het toenmalige stadsbestuur wou alle frituren uit het straatbeeld weren. Denk maar aan de frituren aan het station, Sint-Pieterskerk, … die allemaal weg zijn. Ook het plan voor het jeugdhuis is toen aangevat en er effectief gekomen. Het was één van de eerste positieve ervaringen met - hetzij een beperkte vorm van – inspraak, maar waar we vandaag wel nog een concreet resultaat van zien.’
j a a r
2 0
In twintig jaar zijn er ook heel wat personeelsleden gepasseerd. Ook zij getuigen.
2 0
‘Twintig jaar geleden stelde Johan, oud-studiegenoot en goede vriend, mij fier als een gieter het buurtwerk voor. Afgelopen schooljaar bezocht ik het buurtwerk opnieuw als docent van de Erasmushogeschool Brussel samen met een groep studenten van het derde jaar. Casablanca was (en is) immers opdrachtgever voor ons projectwerk en ik kan vaststellen dat het buurtwerk Casablanca een uit de kluiten gewassen basiswerking met een warm publiek is geworden. Dikke proficiat aan het Casablanca-team!’ Wilfried Verbelen, docent Erasmus Hogeschool Brussel
Tweedaagse met RISO personeel 2012
Bieke Nackaerts, jeugdwerker tussen 2009 en 2012
Kathleen Lambié, ex-coördinator wijkontwikkeling stad Leuven
016
017
c a s a b l a n c a
b u u r t w e r k
c a s a b l a n c a
b u u r t w e r k
j a a r
j a a r
2 0
2 0
in beeld
019 018
2 0
j a a r
b u u r t w e r k
c a s a b l a n c a
In de pers
met financiële ondersteuning van Stad Leuven
