Gemeente Den Haag
Burgemeester
Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag
De voorzitter van de Commissie Bestuur
Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk
BSD/2012.1409 – RIS 255782 Doorkiesnummer
070 - 353 2937 E-mailadres Aantal bijlagen Datum
19 december 2012 Onderwerp
Invoering gewijzigde Drank- en Horecawet in de gemeente Den Haag
Zeer geachte mevrouw Michels-Spee, Op 1 januari 2013 treedt de vernieuwde Drank- en Horecawet (DHW) in werking. Deze brief informeert uw Commissie over de belangrijkste wijzigingen van de DHW, de wijze waarop de gemeente zich hierop voorbereidt en de onderdelen waarop de gemeenteraad aan zet is. Deze brief is tevens de uitwerking van de door de wethouder SWE gedane toezegging in de vergadering van uw Commissie d.d. 19 september jl. om de gemeenteraad nader te informeren over de vernieuwde DHW. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde:
belangrijkste wijzigingen; bevoegdheden van de raad; relatie met alcohol preventiebeleid; voorbereiding op de nieuwe wet; verdere procedure.
1. Belangrijkste wijzigingen De doelstelling van de vernieuwde DHW is drieledig: alcoholgebruik door jongeren terugdringen; alcoholgerelateerde verstoring van de openbare orde aanpakken; bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten. Bovendien is de verwachting dat de leeftijdsgrens voor het kopen en nuttigen van alcoholhoudende drank in 2013 wordt verhoogd van zestien naar achttien jaar. In het schema op de volgende pagina worden de belangrijkste wijzigingen van de DHW weergegeven.
Inlichtingen bij
Anneke Duijvenvoorde Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Internetadres: www.denhaag.nl
Telefoon: 070 - 353 29 37 Fax: 070 - 353 2758
BSD/2012.1409
2
WIJZIGING
TOELICHTING
Bevoegd gezag
Burgemeester bevoegd gezag
De burgemeester wordt het bevoegd gezag voor vergunningverlening én toezicht Het toezicht wordt nu nog uitgevoerd door de NVWA. De vernieuwde DHW maakt de gemeente verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de DHW. De burgemeester wordt bevoegd om toezichthouders aan te wijzen. De vernieuwde DHW verbiedt jongeren onder de zestien jaar om alcoholhoudende drank bij zich te hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen. De vernieuwde DHW biedt meer mogelijkheden voor gemeenten om regels vast te leggen in een verordening op het gebied van: koppeling van toegangsleeftijd en sluitingstijd; regulering van prijsacties. De burgemeester kan vanaf 1 januari 2013 detailhandelaren die alcohol verkopen (supermarkten, warenhuizen, snackbars etc) tijdelijk het recht hierop ontnemen als ze in een periode van twaalf maanden drie keer alcohol verkopen aan jongeren onder de zestien. De gemeente is verplicht om een verordening vast te stellen om de drankverstrekking en het houden van bijeenkomsten van persoonlijke aard en niet-verenigingsgebonden activiteiten binnen de paracommercie (sportkantines, buurthuizen etc) te reguleren. De burgemeester kan de DHW-vergunning van horecagelegenheden en slijterijen voor maximaal twaalf weken schorsen. In het kader van het verminderen van administratieve lasten wordt het vergunningstelsel aangepast.
Burgemeester
Decentralisatie toezicht
Strafbaarstelling jongeren
Uitbreiding bevoegdheden
Three strikes out
Paracommerciële verordening
Schorsen vergunning Vereenvoudiging vergunningstelsel
Burgemeester
Openbaar Ministerie
Gemeenteraad
Burgemeester
Gemeenteraad
Burgemeester Burgemeester
2. Bevoegdheden van de raad 2.1 Paracommerciële verordening De vernieuwde DHW bepaalt dat de gemeenteraad vóór 1 januari 2014 een paracommerciële verordening moet vaststellen. In deze verordening worden ter voorkoming van oneerlijke mededinging regels gesteld waaraan paracommerciële instellingen zich moeten houden bij de verstrekking van alcoholhoudende drank (artikel 4, lid 1 vernieuwde DHW). Deze regels hebben in ieder geval betrekking op: 1. de tijden gedurende welke in de betrokken inrichting alcoholhoudende drank mag worden verstrekt; 2. in de inrichting te houden bijeenkomsten van persoonlijke aard, zoals bruiloften en partijen; 3. in de inrichting te houden bijeenkomsten die gericht zijn op personen die niet of niet rechtstreeks bij de activiteiten van de desbetreffende rechtspersoon betrokken zijn (artikel 4, lid 3 vernieuwde DHW). In het tweede kwartaal 2013 legt het college aan de gemeenteraad een voorstel voor met betrekking tot de verplichte paracommerciële verordening. 2.2 Uitbreiding verordenende bevoegdheden van de gemeenteraad Gemeenteraden krijgen met de komst van de vernieuwde DHW extra bevoegdheden om alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Het is aan de gemeenteraad om daar wel of geen gebruik van te maken. Het betreft de volgende mogelijkheden: a. Toegangsleeftijden koppelen aan (sluitings)tijden (artikel 25b vernieuwde DHW) Bij gemeentelijke verordening kan worden verboden dat in horecalokaliteiten en op terrassen bezoekers worden toegelaten beneden een bepaalde leeftijd die niet hoger mag zijn dan 21 jaar. Het is mogelijk om dat voor bepaalde gebieden en tijdstippen te bepalen.
BSD/2012.1409
3
b. Regulering prijsacties (artikel 25d vernieuwde DHW) Het is mogelijk grote prijsacties voor alcoholhoudende dranken die kortdurend van aard zijn in een verordening te reguleren/verbieden. Dit wordt gekoppeld aan een kortingspercentage (meer dan 40% korting voor horeca en meer dan 30% korting voor de detailhandel). Ook hiervoor geldt dat het mogelijk is bepaalde gebieden aan te wijzen. Acties waarbij in Den Haag onbeperkt kan worden gedronken voor een laag bedrag en happy hours zijn zowel de gemeente als Koninklijke Horeca Nederland, afdeling Den Haag niet bekend. De gemeente en Koninklijke Horeca Nederland spannen zich al langere tijd gezamenlijk in om alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Dit neemt niet weg dat de gemeente het alcoholgebruik onder jongeren strak blijft monitoren. Ook zal een beroep worden gedaan op het leeftijdsgrenzenteam van de Nederlandse Voedsel- en Waren Authoriteit (NVWa). Dit leeftijdsgrenzenteam kan onder bepaalde voorwaarden ondersteunen in het verkrijgen van een beter beeld op de regelnaleving. Uit een eerste inventarisatie onder politie en hulpverleningspartners (GGD, Brijder en Parnassia Context) moet blijken waar in de stad probleemlokaties zijn. In dit kader vindt ook een breed opgezet GGD onderzoek plaats naar alcoholgebruik in het Haagse uitgaansleven, waarbij alcoholgebruik door jongeren nadrukkelijk aandacht krijgt. Mogelijk levert dit onderzoek nadere gegevens op over de plekken waar alcoholgerelateerde problematiek onder jongeren voorkomt en de aard van de problematiek. De eerste inventarisatie van probleemlokaties leidt in het tweede kwartaal van 2013 tot een eerste overzicht. Zodra de resultaten van de gesprekken met de branche en de inzet van het leeftijdsgrenzenteam bekend zijn, ontvangt de gemeenteraad deze informatie. De gemeenteraad kan deze gebruiken om te bepalen of het noodzakelijk is om bij verordening nadere regels te stellen voor de regulering van prijsacties en de koppeling van een toegangsleeftijd en sluitingstijd. De resultaten van het GGD-onderzoek zijn in de loop van 2014 beschikbaar en kunnen tot nieuwe inzichten leiden. 3. Alcoholpreventiebeleid In de Haagse nota volksgezondheid “2012-2014 (“Gezond aan de slag!”) worden de negatieve gevolgen geschetst voor jongeren door overmatig alcoholgebruik, vooral op jonge leeftijd. Het kan onder meer leiden tot schooluitval, verkeersincidenten, ziekenhuisopnames, risicovol seksueel gedrag, agressie en overlastveroorzakend gedrag. In paragraaf c. “Gezondheid en Genotmiddelen“ van de nota staat dat de diverse activiteiten die waren opgestart onder het Haagse alcoholpreventieprogramma ‘Natuurlijk: matig met Alcohol!’ worden voortgezet, zoals:
De activiteiten uit de succesvolle alcoholcampagne gericht op het onderwijs; Context, de preventieafdeling van de Parnassia Bavo Groep, geeft voorlichting over genotmiddelen c.q. alcohol op scholen o.a. door middel van het lespakket ‘Gezonde School en Genotmiddelen’; via de voorlichting op de scholen worden ook de ouders betrokken.
Het ondersteunen van sportverenigingen bij het opstellen en implementeren van een alcoholmatigingsbeleid. Het gaat dan om verantwoord gebruik van alcohol in de sportkantine, zoals: niet doorschenken bij dronkenschap, niet drinken tijdens het sporten, alcoholgebruik ontmoedigen bij jongeren onder de achttien jaar en rijden onder invloed tegengaan.
In het verlengde van deze preventieve maatregelen zal overleg plaatsvinden met de meest betrokken branches zoals de horeca en supermarkten om scherp te krijgen of en zo ja welke maatregelen zij al nemen of van plan zijn te nemen om de verkoop van zwakalcoholhoudende dranken aan jongeren te voorkomen. Daarbij zal uiteraard ook aandacht zijn voor de verhoging van de leeftijdsgrens voor alcohol van zestien naar achttien jaar en het informeren van jongeren onder de achttien jaar over de consequenties van deze wetswijziging. Het overleg met de branche richt zich mede op het verwerven van draagvlak bij de ondernemers voor de alcoholmatigingsdoelstellingen onder jongeren.
BSD/2012.1409
4
4. Voorbereiding op de nieuwe wet 4.1 Gesprekken met belanghebbende partijen De voorbereidingen op de implementatie van de vernieuwde DHW en de decentralisatie van het toezicht zijn al geruime tijd in volle gang. Momenteel vinden gesprekken plaats met een aantal belanghebbende partijen, waaronder de politie, het Openbaar Ministerie, de GGD en andere hulpverlenende instanties. 4.2 Organisatorische inbedding toezicht Tot nu toe wordt het toezicht op horecabedrijven en evenementen uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), de politie en de handhavingsteams. In de afgelopen jaren is hiervoor in het jaarlijks opgestelde stedelijke handhavingsprogramma van de dienst Stadsbeheer toezichtcapaciteit gereserveerd. Het toezicht op de DHW betekent zowel kwantitatief als kwalitatief een taakverzwaring voor de handhavingsteams. In 2013 moet blijken hoe deze taakverzwaring zich verhoudt tot het huidige takenpakket, waarbij naast het toezicht op leefbaarheidsdoelstellingen ook toezicht moet plaatsvinden bij risicovolle horeca en evenementen. In dit kader is relevant dat in 2012 op de bestaande organisatie van 90 stadswachten 28 nieuwe stadswachten zijn aangesteld en dat er nog zeven vacatures zijn die de komende periode worden vervuld. De NVWA zal nog tot één jaar na inwerkingtreding van de nieuwe DHW onder voorwaarden ondersteuning bieden met het leeftijdsgrenzenteam. Daarna moeten gemeentelijke toezichthouders zelfstandig opereren. Om de kwaliteit van het toezicht te garanderen heeft het Rijk vastgesteld dat toezichthouders DHW een examen toezichthouder Drank- en Horecawet met goed gevolg moeten afleggen. In ‘Handhaven op Haagse Hoogte’ is aangegeven dat de stadswachten zich moeten ontwikkelen tot breed inzetbare handhavers. Het is echter niet haalbaar en evenmin noodzakelijk om direct alle stadswachten op te leiden tot toezichthouder DHW. Niet in elk stadsdeel is immers evenveel DHWexpertise noodzakelijk. Vooralsnog worden daarom vier stadswachten opgeleid tot toezichthouder DHW, die gezamenlijk een kernteam vormen. Hiermee wordt versnippering voorkomen en worden kennis en ervaring gebundeld. Dit kernteam zal risicogestuurd worden ingezet, waarbij de werktijden conform de uitgaanstijden ’s avonds, ’s nachts en in het weekend kunnen zijn. Zodoende wordt het risicogestuurd toezicht op de naleving van de DHW een volwaardig element van het veiligheids- en leefbaarheidstoezicht in de stadsdelen. Dit sluit aan bij de wens van de gemeenteraad om het veiligheidsoverleg tot het scharnierpunt te maken van een probleemgerichte aanpak in de stadsdelen (Integraal Veiligheidsplan 2012-2015 RIS 247393 en Handhaven op Haagse Hoogte RIS180710 ). 4.3 Samenwerking met politie In het kader van Handhaven op Haagse Hoogte wordt de samenwerking tussen gemeentelijke handhavingsteams en de politie versterkt. Ook bij het toezicht op de naleving van de DHW wordt gezocht naar een optimale samenwerking tussen politie en stadswachten. Dit geldt niet alleen voor de horeca en de evenementen, maar ook voor de andere elementen van de DHW, zoals het toezicht op supermarkten, slijterijen en het verbod voor jongeren onder de zestien jaar om in de openbare ruimte alcoholhoudende drank in bezit te hebben.
BSD/2012.1409
5
De politie en de handhavingsteams zullen onverkort samen blijven optrekken bij specifieke horecaacties, waarbij de politie als ‘sterke arm’ aanwezig is. De concretisering van de samenwerking tussen politie en stadswachten bij het toezicht op de DHW krijgt vorm en inhoud via de veiligheids -en leefbaarheidsscans en de daarop gebaseerde werkplannen van de politie en de stadswachten 4.4 Toezichtscapaciteit en risicogestuurd toezicht Toezicht moet plaatsvinden bij de circa 1800 horecabedrijven in de stad1, maar ook bij de ongeveer 240 supermarkten, 126 slijterijen, alsmede bij evenementen, sportkantines en andere elementen van de DHW, zoals het verbod voor jongeren onder de zestien jaar om alcoholhoudende drank bij zich te hebben en het verbod van verkoop van alcoholhoudende drank aan jongeren onder de zestien jaar. Het toezicht dient in 2013 uit bestaande middelen te worden gefinancierd (zie ook 4.8 “Financiën). Dat betekent dat er scherpe keuzes gemaakt moeten worden. Voor horecabedrijven en voor evenementen heeft de burgemeester, om redenen van efficiency en effectiviteit, met ingang van 2012 risicogestuurd toezicht ingevoerd. Essentie van deze benadering is, dat het toezicht zich richt op de bedrijven waar zich problemen voordoen en minder inspecties bij bedrijven die de regels naleven. Risicogestuurd toezicht kan ook vorm krijgen door slimme combinaties te maken in de locaties die bezocht worden, zoals het combineren van toezicht op een evenement waarbij het risico bestaat dat er veel wordt ingedronken met toezicht op omliggende supermarkten en straten. Het risicogestuurde toezicht draagt zo bij aan efficiënte en effectieve inzet van de schaarse handhavingscapaciteit. 4.5 Analyse van problematiek en probleemlocaties De analyse van problematische horeca en evenementen is sinds 2012 een vast onderdeel van de jaarlijks in de stadsdelen door het veiligheidsoverleg op te stellen leefbaarheidsscans. Deze scans vormen de basis van de uitvoeringsprogramma’s voor de inzet van de stadswachten. In de uitvoeringsprogramma’s wordt per stadsdeel vastgelegd waar de toezichtsprioriteiten liggen. In het verlengde van de eerste inventarisatie van probleemlokaties, het GGD-onderzoek naar alcoholgebruik in het Haagse uitgaansleven en de observaties van het leeftijdsgrenzenteam zal in de loop van 2013 bij de analyse van problematische horeca en evenementen in de leefbaarheidsscans ook worden gekeken naar het risico dat zwakalcoholhoudende drank wordt verkocht aan minderjarigen. Dit gebeurt op basis van de lokale kennis van de deelnemers aan het veiligheidsoverleg en informatie van de GGD en van hulpverleningsinstanties zoals Parnassia Context en Brijder. Ook het toezicht op supermarkten, slijterijen, sportkantines en andere elementen van de DHW, zoals het verbod voor jongeren onder de zestien jaar om alcoholhoudende drank bij zich te hebben, zal risicogestuurd plaatsvinden via de leefbaarheidsscans en de uitvoeringsprogramma’s van de stadsdelen. Daarbij zal net als bij de horeca en evenementen gebruik worden gemaakt van de input van de deelnemers aan het veiligheidsoverleg, de GGD en de genoemde hulpverleningsinstanties. 4.6 Handhavingsprotocol In de Toekomstvisie Horeca is uitgewerkt welke maatregelen bij welke overtredingen worden genomen; het zogenoemde handhavingsprotocol. Dit protocol zal in verband met de nieuwe DHW worden aangepast. Voor het nieuwe handhavingskader wordt aansluiting gezocht bij de principes die worden gehanteerd in de Toekomstvisie Horeca, zoals vertrouwensbenadering en lastenreductie. Op basis van de leefbaarheidsscans wordt daarbij onder meer bepaald in hoeverre de burgemeester gebruik maakt van de mogelijkheid die de vernieuwde DHW biedt om niet-vergunningplichtige detailhandelaren die alcohol verkopen, zoals supermarkten, te sanctioneren als ze in een periode van twaalf maanden drie keer alcoholhoudende drank verkopen aan jongeren onder de zestien (“three strikes out”). 1
Het aantal bestaat uit: circa 1300 alcoholhoudende bedrijven, zoals cafés, bars, restaurants e.d. circa 500 alcoholvrije bedrijven zoals snackbars en cafetaria
BSD/2012.1409
6
De mogelijkheden die de vernieuwde DHW biedt, worden gericht ingezet om daar in te grijpen waar het effect het grootst is bij het terugdringen van schadelijk alcoholgebruik onder jongeren en alcoholgerelateerde verstoringen van de openbare orde. 4.7 Verminderen administratieve lasten Een aanzienlijke vermindering van administratieve lasten voor ondernemers wordt bereikt door het vereenvoudigen van het vergunningenstelsel. Het vergunningenstelsel wordt onder meer op de volgende punten aangepast:
De vergunning staat op naam van de ondernemer en beschrijft inrichtingsgebonden eisen. In een aanhangsel komen de personalia van leidinggevenden. Bij wijziging van een leidinggevende is een melding aan de burgemeester met een landelijk formulier voldoende; voorheen moest hiervoor een aanvraag tot wijziging van de vergunning worden ingediend; De nieuwe leidinggevende kan direct na ontvangst van de bevestiging van de melding aan de slag. De burgemeester toetst of deze leidinggevende voldoet aan de vereisten; In de toekomst komt er een landelijk digitaal systeem van personen met een SVH-diploma sociale hygiëne.
4.8 Financiën In het kader van het Bestuursakkoord Rijk - Gemeenten zijn in 2009 afspraken gemaakt over extra taken die gemeenten moeten uitvoeren en een toevoeging aan het Gemeentefonds voor de financiering van deze taken. Hoewel gemeenten zich ertegen hebben verzet, houdt het Rijk eraan vast dat de toezichtstaken DHW ook uit dit budget moeten worden gefinancierd. Er zijn dus per 1 januari 2013 geen extra middelen meegekomen voor het toezicht op de DHW. Voor de professionalisering van de handhaving is in het collegeakkoord, ter compensatie van het wegvallen van middelen uit het Grote Stedenbeleid, extra budget beschikbaar gesteld voor vijftig extra BOA’s. De uitvoering van het toezicht DHW moet plaatsvinden binnen de huidige beschikbare handhavingscapaciteit. Vanwege de invoering van risicogestuurd toezicht voor horecabedrijven en evenementen in 2012 (zie paragraaf 4.4) ontstaat naar verwachting ruimte binnen de toezichthoudende taken van de stadswachten voor deze nieuwe taak. In 2013 wordt bekeken of dit ook daadwerkelijk zo is. 5. Verdere procedure 1e en 2e kwartaal 2013
De vereenvoudiging van het vergunningenstelsel wordt per 1 januari 2013 in de werkprocessen doorgevoerd, zodat het bedrijfsleven direct profijt heeft van deze lastenverlichting.
Momenteel worden vier stadswachten opgeleid tot toezichthouder DHW. De stadswachten ronden hun opleiding af in december 2012. Als zij het examen met succes afronden, dan kunnen zij in januari 2013 worden aangewezen als toezichthouder DHW en worden ingezet voor het toezicht DHW.
De gemeenteraad ontvangt een voorstel tot aanpassing van het handhavingsprotocol aan de gewijzigde DHW. Hierdoor wordt duidelijk voor zowel ondernemers als handhavers welke sancties er volgen op het overtreden van de regels.
Het leeftijdsgrenzenteam van de NVWA wordt ingezet om in beeld te krijgen of drankverstrekkers zich aan de regels houden.
Overleg met de meest betrokken branches zoals de horeca en supermarkten om goed scherp te krijgen of en zo ja welke maatregelen zij al nemen of van plan zijn te nemen om de verkoop van zwakalcoholhoudende dranken aan jongeren te voorkomen.
BSD/2012.1409
7
3e en 4e kwartaal
Aan de gemeenteraad wordt een voorstel gedaan om de verplichte paracommerciële verordening vast te stellen voor inrichtingen, zoals sportkantines, buurthuizen, kerkgenootschappen en studentenverenigingen.
GGD onderzoekt alcoholgebruik in het Haagse uitgaansleven, waarbij alcoholgebruik door jongeren nadrukkelijk aandacht krijgt.
De resultaten van het overleg met de betrokken branches, de bevindingen van het leeftijdsgrenzenteam van de NVWA en van de eerste inventarisatie van probleemlokaties worden aan de gemeenteraad voorgelegd. Deze informatie kan de gemeenteraad betrekken bij de besluitvorming over de noodzaak om bij verordening voor de horeca sluitingstijden te koppelen aan leeftijdsgrenzen en prijsacties (happy hours, stuntprijzen) te reguleren.
Ik vertrouw er op u met deze informatie van dienst te zijn geweest. Met de meeste hoogachting, J.J. van Aartsen
