Boe kS t a r t EnVerder 3 www.boekstar t.nl
lezen, luisteren, kijken, spelen met baby’s en peuters in bibliotheek en kinderopvang
Theatermaker Ageeth de Haan leest voor tijdens De Nationale Voorleesdagen bij kinderopvang De Bonte Specht in Rotterdam. Pedagogisch medewerker Barbara: ‘Als ik voorlees, gebruik ik de vertelkoffer van Ben ik in Beeld met echte materialen. Zelfs baby’s zijn dan heel erg betrokken bij het boekje. Daar geniet ik van.’
Wil jij in de volgende BoekStartEnVerder met je groep op de foto? Mail naar Marijke Bos, Stichting Lezen:
[email protected]. Er komt een fotograaf bij je langs.
❛ Een beetje snuggere ouders weten wel dat het goed is voor de taalontwikkeling van hun kind om samen boekjes te lezen. Maar dat kinderen die al in een vroeg stadium vertrouwd worden gemaakt met lezen later beter scoren op school en meer succes hebben in het leven, dat vind ik wel een eye-opener. Niet wachten met voorlezen dus tot je kindje dreumes of peuter is... ook je baby heeft er al profijt van! 2
❜
IN HET NIEUWS
100 jaar Annie M.G. Schmidt
Dit jaar wordt de honderdste geboortedag van Annie M.G. Schmidt gevierd. Het hele jaar staan er speciale uitgaven gepland. Februari stond in het teken van Floddertje en in mei verschijnen twee stoffen boekjes over Pluk. Voor de liefhebbers komt er een feestuitgave: 100x Annie, met de mooiste gedichten en verhalen van de schrijfster en met tekeningen van illustratoren als Wim Bijmoer, Philip Hopman en natuurlijk van Fiep Westendorp.
Deskundigen aan het woord
Iedere maand is er op Voorleesplein een deskundige uit de wereld van het kinderboek te gast: boekverkopers, bibliothecarissen, onderzoekers, mensen die werken met speciale doelgroepen… Kortom, een bonte stoet deskundigen die vertellen over de dagelijkse praktijk, vanuit heel verschillende invalshoeken. Kijk op www.voorleesplein.nl bij: Leestips > Aan het woord.
Leespluim
Iedere maand wordt er een prentenboek bekroond met de Leespluim. De bekroonde boeken herken je in kinderboekwinkels aan de Leespluiminsteker. In bibliotheken vallen ze op door de Leespluim-sticker. Alle juryrapporten zijn te vinden op www.leesplein.nl (Laten lezen / Achtergronden en links / Bekroningen). Deze boeken zijn bekroond tussen december 2010 en maart 2011: Honden doen niet aan ballet. Anna Kemp (tekst) & Sara Ogilvie (illustraties). Lemniscaat Een bos vol enge wilde beesten. Chris Wormell (tekst & illustraties). Gottmer Vriendjes boos en blij. Alice Hoogstad (illustraties) & Hans Kuyper (tekst). Leopold Welkom op de dierderij. Lida Dijkstra (tekst) en Noëlle Smit (illustraties). Pimento
3
BOEKSTART: Baby’s houden van boeken BoekStart al in 500 bibliotheken
BoekStart is een leesbevorderingsprogramma voor baby’s vanaf 3 maanden. Ouders worden gestimuleerd om hun baby lid te maken van de bibliotheek. De nadruk ligt op de actieve rol van bibliotheken en consultatiebureaus. BoekStart is in 2008 begonnen op zes locaties in Noord-Brabant. Nu doen al 500 bibliotheekvestigingen in het hele land actief mee! Wekelijks starten er weer nieuwe vestigingen.
☞
Kijk op www.boekstart.nl > Locaties of jouw bibliotheek al meedoet of dat binnenkort gaat doen.
BoekStart ook in de kinderopvang
Inmiddels worden er proeven gedaan met BoekStart in de kinderopvang. In Groningen, Gelderland en Noord-Brabant gaan de eerste pilots van start. Per provincie doen zestien kinderdagverblijven en/of peuterspeelzalen mee. Ook hierbij speelt de bibliotheek een belangrijke rol. In samenwerking met de kinderopvang wordt een rijke en stimulerende leesomgeving gecreëerd voor jonge kinderen van 0–4 jaar. Voorlezen moet een vaste plek krijgen in de kinderopvang. Bibliotheekspecialisten jeugd worden geschoold om pedagogisch medewerkers een praktische training te kunnen geven over alles wat zij moeten weten over voorlezen. Er wordt gezorgd voor een aantrekkelijke leesplek in de kinderopvang en een startcollectie geschikte boekjes. Ouders worden erbij betrokken, zodat er thuis ook meer voorgelezen wordt. Na de zomer kunnen ook andere kinderopvanglocaties met BoekStart van start gaan. Zij kunnen dan gebruikmaken van de ervaring die opgedaan is in de pilotlocaties. BoekStart-website
Voorleestips voor hele jonge kinderen vind je op de website van BoekStart. Elke maand is daar een nieuwe Boekentip te vinden. Bovendien is een aantal boeken uitgewerkt in een Boekidee: praktische tips voor het gebruik van een boekje met een groepje kinderen en leuke ideeën voor extra activiteiten. Het gaat hierbij om babyboekjes en boeken met liedjes en rijmpjes, ook leuk voor dreumesen en peuters.
☞ ☞ 4
Kijk op www.boekstart.nl > Bibliotheek > Boeken en baby’s > Boekentips / Boekenideeën. Kijk voor babyboekjes op www.leesplein.nl bij Voorleesplein > Boeken zoeken > Op onderwerp
> Babyboekjes.
ZACHTE BABYBOEKJES Voor een baby rond een half jaar is er nog geen verschil tussen een boek of speelgoed: hij wil het op zijn eigen manier ontdekken. Door te voelen, te sabbelen, ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen.
Raad eens hoeveel ik van je hou: knuffelboek. Sam McBratney
(tekst) & Anita Jeram (illustraties)
Lemniscaat (2011) 6 blz. (ISBN 9789047703389) € 11,50
Dit zachte stoffen babyboek is gebaseerd op het klassieke prentenboek uit 1994, over Grote Haas en Hazeltje, die verschrikkelijk veel van elkaar houden, zóveel dat ze het bijna niet onder woorden kunnen brengen. Op de stoffen, met schuimplastic gevulde pagina’s laat Hazeltje op drie manieren zien hoeveel hij van Grote Haas houdt. AP (9 mnd+)
Spelen. Dick Bruna (illustraties)
Mercis Publishing (2011) 20 blz. (ISBN 9789056474805) € 4,95
Dit blokboekje is gemaakt van karton op foam. Het is licht van gewicht, waardoor het makkelijk door kleine knuistjes te hanteren is. Op de illustraties is een spelende Nijntje te zien, die muziek maakt, buiten speelt en druk in de weer is met een puzzel. Op dezelfde manier uitgevoerd is Dieren, waarmee dierengeluiden geoefend kunnen worden. AP (12 mnd+)
Lekker pakken. Guido van Genechten (illustraties)
Uitgeverij Clavis (2010) 10 blz. (ISBN 9789044814361) € 6,95
Dit vrolijk gekleurde stoffen boekje laat verschillende dieren zien: een zebra, krokodil, leeuw, olifant, tijger… Er zijn vier van dit soort buggyboekjes, die vastgemaakt kunnen worden aan een stoel of aan de kinderwagen. Het zijn stuk voor stuk aantrekkelijke boekjes voor de allerkleinsten. AP (6 mnd+)
Floddertje in bad. Fiep Westendorp (illustraties)
Uitgeverij Querido (2011) 8 blz. (ISBN 9789054112206) € 6,95
Floddertje is bekend uit de verhalen over dit kleine viespeukje van Annie M.G. Schmidt. Over haar is nu – zeer toepasselijk! – een badboekje gemaakt. En als Floddertje iets doet, doet ze het goed. Badderen met lekker veel water en bergen schuim… AP (6 mnd+) 5
BOEKIDEE 0–4 JAAR: Hop hop paardje. Zingen en spelen met je kindje DOOR: ELLY VAN DER LINDEN
‘Kom kindje, we gaan slapen. Leg je bolletje maar op mijn schouder dan zing ik een liedje voor je.’ Het slaapzakje is al aan en de gordijnen zijn dicht. ‘Slaap kindje slaap….’ klinkt het zachtjes en even later legt een moeder haar kindje neer in het bedje. Nog een aai en een kusje, ‘dag, slaap lekker.’ Het slaapliedje zal nog een tijdje lekker nazoemen in het kinderlijfje en helpen bij het stilletjes in slaap glijden. Wiegen en zingen tot het slaapje komt, zo worden er al tijden lang kinderen naar bed gebracht.
Samen zingen en spelen
Zingen en spelen horen bij rituelen. We zingen vaste liedjes op vaste momenten van de dag. Veel mensen kennen ze van toen ze zelf kind waren. Die liedjes blijven in het geheugen hangen. Ze worden doorgegeven aan steeds weer nieuwe jonge ouders en opvoeders. En nu is er dit vrolijke boek met kinderliedjes, bakerrijmpjes, wiegeliedjes, kriebelversjes, schootrijmpjes en knuffelliedjes. Oud en vertrouwd. 6
Een klein aantal is eigentijds. Dat ze met liefde zijn verzameld, voel je als je dit boek doorbladert, nieuwsgierig naar welke liedjes en rijmpjes je allemaal kent. Als je de inleidende teksten leest, proef je hoe wijs en waar het is wat daar op speelse toon wordt uitgelegd over het belang en het plezier van samen zingen en spelen. De illustraties laten je vanzelf glimlachen. Kijk maar eens naar de illustratie van de vader die zijn kind helpt bij het leren lopen. Wat een aandacht voor waar ze mee bezig zijn! Bij alles een versje
Het boek is verdeeld in hoofdstukken van telkens vijf pagina’s: ‘Schootliedjes’, ‘Zingen met je handen’, ‘Op de grond’, ‘Liedjes over het kinderlijfje’, ‘Eten’, ‘In het (zwem)badje’, ‘Wiegeliedjes en versjes voor het slapengaan’. Het is een handige indeling van soorten liedjes en versjes. Zoek je een versje om op te zeggen als je de baby in het badje laat dobberen? Welk spannend beweegspelletje wil je doen als je samen op het grote speelkleed zit? Of welk liedje kun je zingen als je een dreumes hapjes eten voert? Leestip
Kruip eens in een hoekje van de bank en bekijk en lees dit boek op je gemak. Proef de zinnen en de woorden, hoor de melodie die ergens verstopt zit in je geheugen, voel het ritme en de bewegingen en stel je voor hoe je dit liedje of versje zult spelen met je kindje. De spelletjes zijn kort en helder beschreven. Weet je niet meer hoe een bepaald wijsje gaat? Het advies in het boek is: beluister een cd met kinderliedjes of vraag het een andere moeder, vriendin of basisschoolkind. Idee
In het kinderdagverblijf organiseer je om de zoveel tijd een ‘zingen op schoot kwartiertje’. Samen met je collega’s en met ieder een kind op schoot zingen jullie de liedjes die jullie kennen. Wat een pret als alle kinderen tegelijk het spelletje van ‘het damespaard ‘mee spelen. Spreek af dat er telkens een nieuw liedje wordt geoefend dat aan jullie repertoire wordt toegevoegd. Houd het boek in de buurt als houvast en neem de tekst voor iedereen over zodat ieder het zelf ook nog eens kan oefenen.
Hop, hop, paardje. Zingen en spelen met je kindje
Truusje Vrooland-Löb (tekst) & Ceseli Josephus Jitta (illustraties)
Ploegsma (ISBN 9789021668543) € 14,95
7
KARTONNEN BABYBOEKJES Met ongeveer 10 maanden ontdekt een baby hoe een boek ‘werkt’. Hij raakt meer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar dat geeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn.
Daar buiten loopt een schaap. Mies van Hout (illustraties) Lemniscaat (2011) 28 blz. (ISBN 9789047703624) € 8,95
Dit kartonnen boekje bevat een aantal bekende liedjes voor de allerkleinsten. Bij het vrolijk geïllustreerde boekje hoort een cd, waarop de liedjes te beluisteren zijn. Voor iets groteren is er het liedjesprentenboek dat dezelfde titel heeft en twaalf versjes bevat. Ook in kartonnen uitgave (met cd) verscheen Op een grote paddenstoel. AJ 788.2 (6 mnd+)
Dikkie Dik: Bengelboekje. Jet Boeke (illustraties) Gottmer (2010) 10 blz. (ISBN 9789025748654) € 7,50
In dit hardkartonnen buggyboekje staat op iedere dubbele pagina een vrolijk gekleurde illustratie van Dikkie Dik met een dier afgebeeld. De korte tekst op rijm geeft iets weer wat bij dat dier past: een bloem bij een bij, een kip bij een ei, een schaap in de wei.... om op de laatste twee pagina’s te besluiten met de regel ‘kijk... dit ben jij!’. In een spiegeltje van glinsterend folie kan het kindje zichzelf bewonderen. AP (6 mnd+)
Piep! Allemaal dieren. Fleur van der Weel (illustraties) Querido (2011) 28 blz. (ISBN 9789045111681) € 6,95
Piep doet het kleine badeendje in bad, voert knuffelbeer een lekker hapje en laat de hond uit aan zijn staart! Naast de grappige illustraties staat een beknopte tekst, die uitnodigt om samen de geluiden na te doen (de vis zegt… blub) en te praten over wat er allemaal te zien is. Over Piep verscheen ook: Piep! Een nieuwe dag. Leuke, uitnodigende kartonboekjes voor de allerkleinsten. AP (1+)
❛ Bij peuters lees ik het verhaal voor zoals het in het prentenboek staat, bij dreumesen en baby’s gebruik ik soms hetzelfde prentenboek en vertel ik zelf bij de plaatjes en noem ik vooral veel nieuwe woorden. 8
❜
DREUMESBOEKEN (1-2 JAAR) Een dreumes rond 1 jaar gaat herkennen wat er op de plaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dieren doen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje. Vertel er iets bij. Het geeft niets als de kleine dreumes in het midden van het boek wil beginnen. Hij is toch nog niet toe aan een echt verhaal.
Fien en Milo: Feest. Paulien Oud (tekst & illustraties) Clavis (2010) 14 blz. (ISBN 9789044812503) € 6,95
Het is feest bij konijntje Fien en muis Milo. Daar horen slingers, feesthoedjes, ballonnen, taart en natuurlijk cadeautjes bij! Het vierkante hardkartonnen boekje met afgeronde hoeken heeft afbeeldingen zonder veel details, in heldere kleuren. De eenvoudige tekst in enkele regels vertelt wat er te zien is. Er zijn al meer kartonboekjes voor dreumesen over dit tweetal verschenen, bijvoorbeeld over uitstapjes naar het park en de dierentuin en over de dagelijkse rituelen. Er zijn ook prentenboeken over Fien en Milo voor peuters. AP (1+)
Kiekeboe ogen, neus, tenen. Dawn Sirett (tekst) & Dave King
(illustraties)
Veltman (2010) 12 blz. (ISBN 9789048302390) € 6,95
Op elke bladzijde van dit hardkartonnen boek is iets verborgen. De dreumes moet op zoek naar de ogen van een pop, de neus van een beer, de oren van een konijn, de tenen van een dino en ten slotte naar een baby. Op elke linkerpagina staat een foto van een al wat grotere baby met daaronder de eenvoudige zoekopdracht. De grote flap op de rechterpagina zorgt voor een verrassing. Ook verscheen Kiekeboe op de boerderij. AP (1+)
Kom bij mij. Nakawaki Hatsue (tekst) & Komako Shoten (illustraties) De Eenhoorn (2010) 20 blz. (ISBN 9789058386359) € 11,50
Een peuter is in de tuin. Vol enthousiasme probeert hij achtereenvolgens een gele vlinder, een hagedis, een grijze duif en een oranje poes te pakken te krijgen, maar alle dieren zijn hem te snel af. Dan wordt het kleintje zelf opgepakt door twee sterke armen en hoog op papa’s schouders gezet! Vierkante uitgave met dunkartonnen bladzijden waaruit geborgenheid spreekt. AP (1+)
9
BOEKENTIPS Interactief voorlezen met knuffels Bij sommige peuterboeken zijn pluchen of stoffen knuffels gemaakt. Daarmee kan, bij de start van een voorleessessie in een groep, de aandacht gevraagd worden. Als de knuffel wordt gepakt, betekent dat dat het voorlezen begint. Kinderen leren dit ritueel al snel herkennen en weten dat er iets leuks gaat gebeuren.
Gonnie. Olivier Dunrea (tekst & illustraties)
Gottmer (2009) 30 blz. + knuffel (ISBN 9789025745011) € 13,95
Bij dit eerste boekje over het aandoenlijke gansje met knalrode lievelingslaarsjes is een pluchen gansje gemaakt, natuurlijk met de rode laarsjes aan! Er zijn verschillende kartonboekjes verkrijgbaar, ook over Gonnies vriendje Ollie. AP (2+)
Tips en suggesties
• Introduceer een boek voordat je gaat voorlezen. Door zogeheten voorleesroutines op te bouwen, vergroot je de betrokkenheid. Zet bijvoorbeeld boek en knuffel op een vaste plek klaar. Dat stimuleert de nieuwsgierigheid. • Introduceer de knuffel door te vragen: Wie is dit? • Praat tegen het knuffeltje (kijk het daarbij recht in de ogen aan) en laat deze ook met de kinderen ‘praten’. • Maak daarna een natuurlijke overgang naar het boek door een vraag te stellen aan de knuffel. ‘Zullen we eens beginnen…’.
Andere boeken met bijpassende knuffels Jij bent de liefste. Hans en Monique Hagen (tekst) en Marit Törnqvist (illustraties) Querido (2010) 56 blz. (ISBN 9789045111520) € 17,95 AJ Nederlands 875 (3+)
Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft.
Wolf Erlbruch (illustraties) & Werner Holzwarth (tekst)
De Vries-Brouwers (2004) 21 blz. (ISBN 9789059273320) € 14,50 AP (2+)
Rupsje Nooitgenoeg. Eric Carle (tekst & illustraties) Gottmer (2010) 8 blz. (ISBN 9789025732455) € 15,95 AP (2+)
Waar is Dribbel? Eric Hill (tekst & illustraties)
Unieboek (2010) 22 blz. (ISBN 9789047516064) € 14,99 AP (2+)
10
BOEKENTIPS Uitstapjes De wereld van kleine kinderen wordt groter door op stap te gaan. Kleine uitstapjes: lopend naar de kinderboerderij, met de bolderkar naar de speeltuin, met de bakfiets naar de bibliotheek. En altijd valt er onderweg veel te beleven!
Rik op stap. Zoekboek. Liesbet Slegers (tekst & illustraties) Standaard (2010) 26 blz. (ISBN 9789002238864) € 12,95
Op het titelblad wordt peuter Rik met zijn poes Sam voorgesteld. Zij zijn op elke grote zoekplaat in dit boek terug te vinden. Rik maakt allerlei leuke uitstapjes: naar het zwembad, met mama op de fiets naar oma, met papa naar de markt, wandelen in het bos en zelfs kamperen. Ook zijn er hele feestelijke activiteiten: naar het circus, de kermis en het partijtje van zijn vriendinnetje. Zelfs boodschappen doen is een feest… Bij elke plaat staan opdrachten. Achter in het boek zijn de antwoorden op de vragen terug te vinden. Veel zoekplezier voor peuters en jonge kleuters. AP (2,5+)
Tips en suggesties
• Bekijk een plaat samen en laat het kind vertellen wat het allemaal ziet. • Stel vragen: ben jij wel eens in de dierentuin geweest? Of naar de kinderboerderij? Wat heb je nodig als je gaat zwemmen? • Vul een tas voor ‘onderweg’: knuffel, boekje, warm vest, iets lekkers… en een cd met liedjes, bijvoorbeeld Vroem vroem: liedjes voor onderweg.
Andere boeken Jules in de dierentuin. Annemie Berebrouckx (tekst en illustraties)
Zwijsen-Infoboek (2004) 22 blz. (ISBN 9789055352043) € 14,95 AP (1,5+)
Knorretje. Dick Bruna (tekst & illustraties)
Mercis Publishing (2010) 26 blz. (ISBN 9789056474201) € 5,95 AP (2,5+)
Victor aan zee. Frank Daenen (tekst & illustraties) Clavis (2008) 14 blz. (ISBN 9789044809145) € 6,95 AP (1,5+)
Zomerpret. Leen van Durme (tekst & illustraties)
Clavis (2010) 10 blz. (ISBN 9789044813128) € 9,95 AP (2+)
11
BOEKIDEE 2+: Boe! roept Klein Konijn DOOR: LEA KESSELS
Het ene geluid is nog leuker dan het andere, het is een lawaai van jewelste. Maar wat is nou het lievelingsgeluid? Welk geluid past het beste bij welk dier? En, de allerbelangrijkste vraag: welk geluid vindt Klein Konijn nou het allermooist? Boe! roept Klein Konijn is een grappig boek met een heerlijk stapeleffect. Het verrassende einde zal iedereen aan het lachen maken. Het boek nodigt uit om steeds weer voor te lezen en vooral om erop door te gaan. Vooraf
Dieren zijn in alle soorten en maten veelvuldig te vinden in boeken voor jonge kinderen. Het zal dan ook niet veel moeite kosten om in de bibliotheek of de eigen boekenkast een paar boekjes te vinden waarin boerderijdieren een rol spelen. Let dan op de verschillende soorten illustraties: foto’s, tekeningen, dieren met en zonder kleren, dieren in hun stal of in een andere omgeving. Leg deze boeken zo neer dat de kinderen er lekker in kunnen kijken en grasduinen. Het lokt gesprekjes uit over de eigenschappen van de dieren, de geluiden en de vacht en andere uiterlijke kenmerken. Voorlezen
Het boek heeft mooie, grote en duidelijke platen en weinig tekst en is dus vrij eenvoudig aan een groep kinderen voor te lezen. Laat de kinderen tijdens het voorlezen lekker meeroepen: bèè, knor of ia. En dan weer concentratie voor de volgende bladzijde: waar het volgende geluid wordt geïntroduceerd. Voordat je de laatste pagina omslaat, wordt er eerst geraden welk geluid Klein Konijn het mooist vindt.
12
Naspelen
Het verhaal kan meerdere keren worden voorgelezen en de kinderen zullen de structuur al snel doorhebben. Het is leuk om met handpoppen, knuffels, vingerpopjes of gewoon kleine speelgoeddieren het verhaal na te spelen. Geef zes kinderen zo’n dier in handen en vertel het verhaal met het boek erbij. Na een paar keer zullen de kinderen het helemaal zelf naspelen. Raadspelletje
Beschrijf de dieren die in het boek voorkomen: wat voor kleur, oren, staart of vel heeft het dier? Welk geluid maakt het? Door ze steeds weer te benoemen, zullen ook kinderen die minder taalvaardig zijn, het oppikken. Stop de handpoppen of speelgoeddieren in een doos met deksel, haal er een uit, maar laat hem nog niet aan de kinderen zien. Noem de eigenschappen van dat dier. Degene die het goed heeft, mag de volgende beschrijven. Bewegen
Ieder dier heeft zo zijn eigen manier van (voort)bewegen. Spreek met elkaar af welke beweging bij welk dier hoort. Je kan ook andere dieren kiezen dan in het boek voorkomen. Roep de naam van het dier, of het geluid dat het maakt en alle kinderen rollen als een varken of flapperen door de ruimte als een eend. Knutselen
Teken de contouren van de dieren op een vel papier en kopieer dit. Maak propjes van gekleurd crêpepapier in de kleuren van de dieren uit het boek en laat de kinderen de tekening beplakken.
BOE! roept Klein Konijn
Jonathan Allen (tekst & illustraties)
Van Goor (ISBN 9789047508366) € 12,50
13
PEUTERBOEKEN 2+ Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaaltje. Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat het kind herkent. Ook dieren doen het erg goed. De platen moeten duidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt.
Beertje vaart. Frank Daenen (tekst & illustraties) Clavis (2010) 18 blz. (ISBN 97890944812787) € 10,95
Met een speedboot, een vissersboot, een roeibootje, duikboot, motorboot, piratenschip, zeilboot en ten slotte een vrachtschip bevaart Beertje de wateren. Elke dubbele pagina toont een andere boot, met allerlei leuke details. Beertje draagt steeds een bijpassende outfit, zoals een helm op de speedboot en natuurlijk uitgedost als zeerover op zijn piratenschip. AP (2,5+)
Ik hou van jou! Yusuke Yonezu (tekst & illustraties)
De Vier Windstreken (2010) 14 blz. (ISBN 9789051161595) € 8,95
Kameleon Carlo is op zoek naar zijn vriendinnetje Amelie. Hij zoekt in het hoge gras en stuit op een slang, hij kijkt achter een rots en ziet een wolf, in het water zit een krokodil… Gelukkig kan hij zich qua kleur steeds snel aanpassen aan zijn omgeving, wat in het boekje bewerkstelligd wordt door een draaischijf of treklip. De blozende Amelie steekt echter goed af tegen de bloemenstruik! Met deze dunkartonnen uitgave van vierkant formaat kunnen op een speelse manier de kleuren geoefend worden. AP (2,5+)
In en om het huis. Moni Port (tekst & illustraties) Gottmer (2010) 24 blz. (ISBN 9789025749309) € 12,50
Groot aanwijsboek met zaken die de meeste peuters zullen kennen. Per dubbele pagina zijn benoemde dieren, voedingsmiddelen en voorwerpen rond een thema gegroepeerd. Er is ook een plaat met gevaarlijke zaken, waarbij in grote letters ‘NEE!’: punaises, heet strijkijzer, nagelschaartje enzovoort. Door de grapjes is het ook leuk voor de volwassen (mee)kijker. AP (2,5+)
Knorretje en de oren van nijntje. Dick Bruna (tekst & illustraties) Mercis Publishing (2011) 32 blz. (ISBN 9789056474881) € 5,95
Knorretje is apetrots op de papieren konijnenoren die haar tante betje big voor haar gemaakt heeft. Nu heeft ze net zulke mooie, lange oren als nijntje! Die vindt het ook leuk en tante betje maakt een mooie foto van die twee. Een nieuw deel in de meer dan dertig titels tellende reeks vierkante nijntje-boekjes. AP (2,5)
14
BOEKENTIPS Vertelplaten Bij het vertellen in peuterspeelzaal, kinderdagverblijf of bibliotheek is het leuk de kamishibai te gebruiken, een draagbaar vertelkastje waar losse platen in geschoven kunnen worden. Verschillende uitgevers brengen platen bij bekende prentenboeken op de markt. Die platen –uitvergroot op A3 formaat – laten een aantal belangrijke momenten uit het verhaal zien.
De vertelplaten worden in het vertelkastje geschoven. Eerst is het kastje gesloten. Bijna vanzelf wordt de aandacht van de kinderen naar het theater getrokken. Eenmaal geopend, kan het vertellen beginnen. Bij iedere plaat kan een kort verhaal worden verteld. Gebleken is dat kinderen aandachtig kijken en luisteren, waardoor de aangeboden informatie beter verwerkt en onthouden wordt. Een leuk voorbeeld van hoe kinderen op het vertellen met een vertelkastje reageren, is de verfilming van een vertelsessie rond Fiet wil rennen van Bibi Dumon Tak & Noëlle Smit.
☞
Kijk op: www.latenlezen.nl > Schrijvers en illustratoren > zoek op achternaam auteur (Dumon Tak) of illustrator (Smit).
Andere vertelplaten
Anna in het verkeer / De eerste schooldag van Milan. Kathleen Amant (Clavis) € 25,Bang mannetje. Mathilde Stein & Mies van Hout (Lemniscaat) € 24,95 Dikkie Dik Jarig. Jet Boeke & Arthur van Norden (Gottmer) € 24,95
Ik zou wel een kindje lusten!. Sylviane Donnio & Dorothé de Monfreid (Gottmer) € 24,95 Rikki is jarig / Rikki en de eekhoorn. Guido van Genechten (Clavis) € 25,-
☞
Een overzicht van vertelplaten staat op www.voorleesplein.nl > Boeken zoeken > Op onderwerp 15
PRENTENBOEKEN (3+) Eenmaal drie, hoeft een boek niet meer per se te gaan over een figuurtje waarin het kind zichzelf ziet. Het wil nu ook een beeld krijgen van wat andere kinderen overkomt en wat zij doen. Een verhaal moet naast herkenbare elementen ook iets nieuws bevatten.
Een grote stap. Amber Stewart (tekst) & Layn Marlow (illustraties) Ploegsma (2010) 26 blz. (ISBN 9789021668123) € 13,95
Kuiken Peddeltje kan niet wachten totdat hij ook naar school mag, net als de grotere eendjes. Elke dag kijkt hij hen na, met zijn vriendjes Pip en Kroosje. Maar als het dan zover is, wacht Peddeltje toch liever tot hij een heel oude eend is. Met zachte dwang helpt mama eend hem op weg en natuurlijk valt het reuze mee, waarbij het door mama met zorg gevulde rugzakje een grote steun is. Fijne, warme uitgave voor (bijna) kleuters die ook die grote stap gaan zetten. AK (3+) Lassa gaat verhuizen. Esther & Kirsten Plomp (tekst & illustraties) Studio Lassa (2010) 20 blz. (ISBN 9789077990810) € 12,50
Het huis van Lassa staat vol dozen: ze gaat verhuizen! Samen met haar grote roze knuffelkonijn pakt ze alles in. In het nieuwe huis is alles anders, maar gelukkig kan ze ’s avonds wel in haar vertrouwde eigen bed stappen! Over Lassa verschenen al meer delen. Op de site www.lassa.nl zijn tips rond de boeken te vinden en materialen die erbij te gebruiken zijn. AP (3+) Welkom op de grote wonderboot! Taro Gomi (tekst & illustraties) De Eenhoorn (2011) 36 blz. (ISBN 9789058386618) € 18,95
Kijk- en praatboek waarin de peuter wordt meegenomen voor een bezoek aan een groot schip, dat hele werelden in zich bergt. Natuurlijk is er een machinekamer, maar er zijn ook ruimtes die je niet op een boot zou verwachten, zoals een laboratorium, een bibliotheek en zelfs een plantentuin en een boerderij! Zo wordt er een reis gemaakt die via een stad, het platteland, eindigt op een berg die grenst aan zee. En wat vaart daar? Een grote boot! Het avontuur kan weer van voor af aan beginnen. AP (3+)
Als ik een prentenboek een paar keer heb voorgelezen, ❛ kunnen kinderen het verhaal al bijna zelf vertellen bij de prenten. Ook dat is voorlezen.❜ 16
VOORLEESBOEKEN Fijn om bij de hand te hebben is zo’n dikke verhalenbundel. Er kan steeds weer een ander verhaaltje gekozen worden. Of juist keer op keer die ene favoriet!
Kleine Huppel groot versjesboek. Clara Suetens (illustraties) Deltas (2010) 16 blz. € 14,95 (ISBN 9789044726763)
Voorleesversjes op rijm over haasje Huppel. Zijn belevenissen zijn voor peuters herkenbaar en veilig bevestigend: ook zij gaan naar de kermis, spelen in de tuin of gaan op het potje. Op de grote illustraties is veel te zien. Over haasje Huppel verschenen ook boekjes met losse verhaaltjes. AP (2,5+)
Liedjes & verhaaltjes voor peuters en kleuters. Marianne Busser
& Ron Schröder (tekst) & Dagmar Stam (illustraties)
The House of Books (2010) 45 blz. (ISBN 9789044327472) € 14,95
Bundel met tien verhalen op rijm. Na elk verhaal volgt een toepasselijk liedje dat te beluisteren valt op de bijbehorende cd. De onderwerpen zijn goed afgestemd op de doelgroep. Een dwarse peuter die zich absoluut niet wil wassen, kibbelen, een poppenziekenhuis, mama helpen. Het boek is goed thematisch te gebruiken. AJ Nederlands 875 (3+)
Pret met Muis! Lucy Cousins (tekst & illustraties) Leopold (2010) 90 blz. (ISBN 9789025856557) € 17,50
Lekker groot boek met vier voorleesverhalen over Muis en haar vriendjes. Spetteren in het opblaasbad, met de bus mee, naar de kermis en tot slot is er limonade voor de grote dorst. De vrolijk gekleurde platen zijn groot genoeg om iedereen bij het voorlezen mee te laten kijken. AP (2+)
❛
Als ik voorlees, bevordert dat de interactie tussen mij en de kinderen. Bovendien vergroot voorlezen de woordenschat enorm, zeker bij herhaald voorlezen.
❜
17
BOEKIDEE 3+: Mama kwijt DOOR: JULIENNE VAN DEN HEUVEL
Een kleine uil valt over de rand van het nest en dan begint de grote zoektocht naar mama. Eekhoorn ontfermt zich over hem. Aan de hand van kenmerken die Kleine Uil opnoemt (mama is heel groot, heeft puntige oren, grote ogen), brengt Eekhoorn hem achtereenvolgens bij een beer, een haas en een kikker. Deze laatste weet gelukkig echt zijn moeder te vinden!
Het prentenboek heeft een royaal, vierkant formaat met grote, rustig gehouden platen. Dit maakt het geschikt om in een groepje peuters voor te lezen en met hen te bekijken. Het herhalingselement in de eenvoudige tekst werkt enthousiasmerend. Dat Eekhoorn steeds met het verkeerde dier op de proppen komt, roept hilariteit op. Lezen en praten
Laat het boek zien en vertel dat het Kleine Uil is die op het omslag staat. Vraag hoe de kinderen denken hoe hij zich voelt. Help ze daarbij door vragen te stellen: is hij blij, boos, verdrietig, bang? 18
Doe vervolgens het boek open om samen te kijken waarom hij zich zo voelt. Dit blijkt vrijwel meteen als hij al slapend uit het nest valt en zijn moeder kwijt is. Eekhoorn vraagt hoe zijn moeder er uitziet. Blader terug naar de eerste plaat en laat de kinderen daarbij de kenmerken van de uil opnoemen, al of niet geholpen met gerichte vragen. Vraag vervolgens bij elk dier waarom dat niet de moeder van Kleine Uil kan zijn (het is een beer; die is wel groot, maar heeft geen snavel, vleugels enzovoort). Het grapje op het eind van het verhaal nodigt uit tot praten over wat er volgens de kinderen verder gebeurt. Dieren
Er komen heel verschillende dieren in het verhaal voor: een uil, eekhoorn, beer, haas en een kikker. Een aantal kenmerken kwam al bij het voorlezen naar voren. Praat daar nu verder over door. Een uil is een vogel. Laat de kinderen kenmerken van vogels opnoemen. Misschien kent iemand wel een andere vogel. Een eekhoorn leeft in het bos. Welke dieren leven daar nog meer? Bespreek zo alle dieren en laat steeds vergelijkbare dieren noemen. Het is leuk als je knuffels hebt van de betreffende dieren. Emoties
Kleine Uil schrikt als hij uit het nest valt, misschien heeft hij zich wel pijn gedaan, hij is bang zonder zijn mama, hij is steeds hoopvol als hij denkt zijn mama gevonden te hebben en als dat werkelijk zo is, is hij opgelucht en blij! Deze emoties zijn duidelijk op de platen te zien. Maak een jantje-lacht-jantje-huilt-tekening. Vraag de kinderen aan welke kant de verschillende emoties uit het boek thuishoren. Vul aan met andere emoties. Vraag de kinderen met zijn allen verschrikkelijk boos te zijn of juist verschrikkelijk blij. Spel
Sluit af met verstoppertje spelen. Laat de kinderen zich verstoppen, waarna je hen gaat zoeken. Of verstop jezelf en dan mogen de kinderen jou zoeken. Net als in het verhaal mag iedereen na afloop een lekker koekje.
Mama kwijt
Chris Haughton (tekst en illustraties) Gottmer (ISBN 9789025748456) € 10,95
19
LIEDJES Een verzamelbundel met liedjes komt altijd van pas. Bij elke activiteit kan wel gezongen worden. Al of niet met bijpassende bewegingen of een spelletje.
Bijt-ie in je bil! De 25 meest gezongen crècheliedjes.
Petra Koeleman (tekst) & Pater Willem (illustraties)
Gottmer (2010) 56 blz. (ISBN 9789025748449) € 8,95
Top-25 van liedjes die in de kinderopvang gezongen worden. Bovenaan staat ‘Olifantje in het bos’. Maar ook evergreens als ‘In de maneschijn’, ‘Poesje mauw’ en ‘Lang zal-ie leven’ doen het goed. Op de cd worden de liedjes gezongen door theatermaker Ageeth de Haan. AJ 788.2 (2+) Huis, tuin en keukenliedjes. Dirk Scheele (tekst) & Harmen
van Straaten (illustraties)
Pimento (2010) 39 blz. (ISBN 9789049924331) € 14,95
Muziek in en om het huis, waardoor alledaagse dingen ineens heel leuk worden. Alles in huis maakt geluid, en over alles is wel een liedje: de ronddraaiende trommel van de wasmachine, de kraan, het bad, de fluitketel. Op de cd hoor je die geluiden ook. Met twintig liedjes uit het gelijknamige theaterprogramma dat begin 2010 van start ging. AJ 788.2 (2+) Op een klein stationnetje: liedjes om in mee te reizen.
Harmen van Straaten (illustraties)
Leopold (2010) 16 blz. (ISBN 9789025857530) € 9,95
Kartonnen uitgave met op de voorkant een rode locomotief – aan een zijde in vorm gesneden – beladen met enthousiaste reizigers. In het boek staan twaalf liedjes over vervoermiddelen: de trein (titellied), boot (onder meer ‘Schipper mag ik overvaren’), vliegtuigen (bijvoorbeeld ‘Helikopter’), de bus (‘Autobus’), auto (‘Klein rood autootje’) en bolderkar (‘Rije rije rije in een wagentje’). De uitbundige, vrolijke tekeningen zijn een lust voor het oog. AJ 788.2 (2,5+) 20
MULTIMEDIA Een luistercd of een dvd met daarop een paar verhaaltjes en liedjes doen het bij kleintjes ook altijd goed. Luister of kijk in kleine groepjes. Dat is gezelliger en je kunt dan samen praten over wat er te zien en te horen is.
De avonturen van Pim & Pom: Dierenvriendjes. Mies Bouhuys
(tekst) & Fiep Westendorp (illustraties)
Bridge Pictures (2010) dvd € 13,99
De avonturen van Pim en Pom, twee nieuwsgierige poezen, zijn in deze animatiefilmpjes humoristisch in beeld gebracht. Er zijn drie dvd’s verschenen: Op avontuur in huis, Erop uit! en Dierenvriendjes. A (3+)
Ik ben Jip, Ik ben Janneke. Annie M.G. Schmidt (tekst) & Fiep
Westendorp (illustraties)
Querido (2010) 24 blz. (ISBN 9789045111247) € 12,95
Voorleesverhaal, opgebouwd uit bekende avonturen van het tweetal: het gat in de heg, de nieuwe meisjes- en/of jongensjas, de supermarkt, een zoekgeraakte knoop, elektrisch grasmaaien, een (verregend) huis van een kartonnen doos. Met een cd met mini-musical op muziek van Harry Bannink. A (3+)
Nellie & Cezar: Buiten spelen. Ingrid Godon (tekst & illustraties) Bridge Pictures (2010) dvd € 11,99
Nellie de muis en Cezar de kikker zijn bekend van tv. De animatiefilmpjes zijn gebaseerd op de prentenboekenreeks van Ingrid Godon. Op deze dvd staan negen afleveringen die elk circa 7 minuten duren. Regelmatig worden kinderen aangespoord om mee te doen. De teksten zijn VlaamsNederlands ingesproken. Een dik uur kijk- en speelplezier voor peuters en kleuters. A (3+)
dat baby’s niet zoveel kunnen, maar moet je eens opletten: ❛ Ik dachtzealtijd brabbelen hele verhalen terwijl ze plaatjes bekijken. ❜ 21
KIJKEN EN LUISTEREN Wie in de bibliotheek of in de kinderopvang eens iets speciaals wil doen, kan een voorstelling organiseren. Zelf, met behulp van een verteltheatertje, maar er kan ook een voorleesvoorstelling worden gehuurd. Of laat een geschikte dvd zien! Voorlezen met Kikker
Theater Terra reist met de kikkerpop uit de voorstelling ‘Kikker’ langs onder meer kinderdagverblijven en bibliotheken. De verhalen over de beroemde Kikker van Max Velthuijs worden spelenderwijs voorgelezen. Zo lijkt het net of Kikker de boekjes zelf voorleest en zal er altijd een bijzondere interactie zijn met de kinderen. Informatie:
[email protected] of 020-6638433. Auteursbezoek via SSS
SSS (Stichting Schrijvers School Samenleving) bemiddelt bij het organiseren van lezingen door auteurs of prentenboekenmakers. Op hun website is uitgebreide informatie te vinden voor het organiseren van lezingen in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Zo vind je er informatie over de voorbereiding en organisatie, en er is een draaiboek beschikbaar. Zie: www.sss.nl/peuterspeelzalen.htm. Peuter- en kleutertijdschriften
Ook voor de allerkleinsten zijn er speciale tijdschriften op de markt. Pippo is een peuterblad voor kinderen vanaf 1 jaar, met verhaaltjes, spelletjes, doe-opdrachten en een katern voor ouders. Dopido (vanaf 2 jaar) bevat korte verhalen, knutselpagina’s, spelletjes en kleurplaten. Voor peuters vanaf ongeveer 3 jaar zijn er Pompoen en Babar Magazine. In al deze bladen zijn soms praktische tips voor ouders opgenomen. Het tijdschrift Het Zandkasteel is gemaakt bij het gelijknamige televisieprogramma. De onderwerpen in het tijdschrift sluiten aan bij de thema´s van de afleveringen van het televisieprogramma. Een overzicht van bruikbare tijdschriften vind je op www.voorleesplein.nl > Kijken en luisteren > Tijdschriften. Prentenboeken in andere talen
Van veel Nederlandstalige prentenboeken zijn versies in andere talen verschenen. Op www.leesplein.nl zijn die gemakkelijk terug te vinden. Zoek op www.latenlezen.nl > Achtergronden en links > Meertalig. Er kan onder meer gezocht worden op titel, twaalf verschillende talen en leeftijd.
22
PEUTERBOEKENEXPERT: PAULINE OUD Pauline Oud maakt peuterboeken over konijn Fien en muis Milo. In de reeks hardkartonnen boekjes over deze twee vriendjes snijdt ze echte peuteronderwerpen aan: aankleden, eten, in bad gaan… Voor de allerjongsten zijn er stoffen knisperboekjes en buggyboekjes, uitgevoerd in vrolijke kleuren en herkenbare dessins. Het is feest! Pauline Oud (tekst & illustraties)
ImageBooks Factory (2010) 6 blz. (ISBN 9789059648180) € 6,95
Vierkant stoffen boekje, waarvan de bladzijden omzoomd zijn door met stippeltjes, ruitjes of patroontjes bedrukte stof in frisse kleuren. Daarbinnen zijn voorwerpen afgebeeld die met een verjaardag te maken hebben: een mooi verpakt cadeau, taart en limonade… en op de voorkant staat de jarige zelf! Tussen de bladzijde is knispermateriaal verwerkt. Op dezelfde manier uitgevoerd is Op de boerderij! AP (6 mnd+)
Tips en suggesties
• Laat een baby eerst nog wat met het boekje spelen; vooral het geknisper zal zijn aandacht trekken. • In de boekjes worden de voorwerpen benoemd. Door samen te kijken en te praten over wat er te zien is, bouw je aan de woordenschat. Maar dan moet het kindje al wel iets ouder zijn.
Andere boeken van Pauline Oud
Op dezelfde manier uitgevoerd als de knisperboekjes zijn twee hardkartonnen buggyboekjes: Spelen! en Naar buiten! Die kunnen met een stoffen band aan de box, de buggy of het autostoeltje bevestigd worden. Voor ouders zijn er invulboeken, bijvoorbeeld Mijn opgroeiboek. Daarin kunnen aantekeningen worden gemaakt over de eerste jaren van een kindje. Ook verkrijgbaar in een cadeaubox, samen met een stoffen knuffel.
23
LINKS
BoekStart www.boekstart.nl
BoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van baby’s te stimuleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden door de Openbare Bibliotheek. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikte boekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd.
Voorleesplein www.voorleesplein.nl
Het Voorleesplein is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen tussen 0 en 6 jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht van theaterproducties en tentoonstellingen, tips om voor te lezen en nog veel meer. Het voorleesplein is onderdeel van Leesplein (www.leesplein.nl).
Prentenboekje open
Pedagogisch medewerkers, ouders en peuters maken via dit project kennis met de wereld van het prentenboek. Er wordt een cursus verzorgd voor medewerkers van kinderdagverblijven, een voorlichtingsavond voor de ouders en een groepsbezoek aan de bibliotheek. Meer informatie: Lemniscaat (010-2062929).
De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de Openbare Bibliotheek; AP betekent geschikt voor peuters (0–4 jaar), AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar). COLOFON Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen FOtOgrAFIe Daan van der Pennen; Julienne van den Heuvel, p.4; Jørgen Koopmanschap, p.6 VOrmgeVINg lijn 1, Haarlem DruK Verhagen communicatie BV SAmeNStellINg eN reDActIe
BoekStart is ontwikkeld door Stichting lezen en het Sectorinstituut van Openbare Bibliotheken, is onderdeel van het programma Kunst van lezen en wordt gefinancierd door OcW. www.kunstvanlezen.nl www.boekstart.nl
© Biblion uitgeverij 2011 24
Artikelnummer 1800000480
