Zorg begint met goed kijken en luisteren

Relatieblad van Medisch Centrum Leeuwarden

Jaargang 2

Nummer 1 Mei 2008

Verwijzen in een paar muisklikken Voorloper in knoopsgatoperaties Extra katern jaardocument

‘Zorg begint met goed kijken en luisteren’

www.mcl.nl



Een goed begin…

in dit nummer:

‘Kijken en luisteren’ is het thema van ons jaardocument. Het is immers de basis van zorg. Medewerkers vertellen in het extra katern (en op pagina 6) wat de rol van kijken en luisteren in hun werk is. Want naast

Klaar voor het Verwijsmodel Hematoloog over kijken en luisteren

3

de bondige samenvatting van cijfers en resultaten, geeft juist ook hun visie een goed beeld van onze werkpraktijk in het afgelopen jaar. Een andere belangrijke basis is een goede samenwerking tussen de eerste- en tweedelijnszorg. Verwijzen

4

speelt daarin een centrale rol. Een goed begin is het halve werk. Wij zijn daarom blij dat alle partijen positief hebben gereageerd in het vooronderzoek naar de implementatie van het Verwijsmodel en elektronisch verwijzen via ZorgDomein. Hiernaast leest u waarom!

Laparoscopische chirurgie

6

Kijken en luisteren is de basis, maar daarna ligt er nog veel werk om goede zorg te bieden. Zo blijkt uit het artikel over laparoscopische chirurgie dat ‘doen’ essentieel is om de knoopsgattechniek onder de knie te krijgen. En de werkgroep hoofd-halsoncologie laat zien hoe belangrijk goede onderlinge afstemming is. Blader, kijk en lees!

Extra: katern jaardocument





Wander Blaauw Voorzitter Directie MCL



Edith Edens-Schipper Voorzitter Bestuur Medische Staf MCL

en verder: EXTRA is een uitgave van het MCL voor verwijzers, beleidsmakers, zorgprofessionals en andere geïnteresseerden.



Route 65

5

Kort nieuws

7

Operatiestoelen

8

Verschijnt drie keer per jaar in een oplage van 2.000 exemplaren. Jaargang 2 - nummer 1 - mei 2008 Redactie: afdeling Voorlichting en Communicatie Fotografie: Martin Aukes, Het Hoge Noorden, afdeling Voorlichting en Communicatie Tekst en vormgeving: Groot Haar + Orth, Leeuwarden Druk: Telenga Drukkerij BV, Franeker Redactie-adres: afdeling Voorlichting en Communicatie - Postbus 888 - 8901 BR Leeuwarden Tel. (058) 286 7352 [email protected] www.mcl.nl

Een heel enkele keer duikt er nog eens ééntje op: de handgeschreven verwijzing op een receptenbriefje. Het hoort bij een tijdperk waarin huisartsen patiënten op hun eigen manier naar specialisten verwezen. Standaardisatie heeft inmiddels haar intrede gedaan, maar het kan nog veel beter. Het Verwijsmodel en elektronisch verwijzen via ZorgDomein zijn de toekomst. Uit vooronderzoek blijkt dat alle partijen er klaar voor zijn.

Marga Driessen

Gerda Vermeer

Verwijzen in een paar muisklikken De samenwerkingsafspraken die huisartsen en

Overtuigd ‘Het succes staat of valt

verwijzingen waren er al, maar die moest je

specialisten binnen het Verwijsmodel maken,

met het enthousiasme van alle partijen’, stelt

down­loaden, printen, invullen en vervolgens

worden vastgelegd in het geautomatiseerde

Marga Driessens. Zij heeft in ziekenhuis De

faxen. Nu kan het allemaal elektronisch.’ Vermeer

verwijssysteem van ZorgDomein, een toe­

Tjongerschans in Heerenveen het model vorig

ziet nog een voordeel: ‘Door meer en uitvoeriger

gankelijke internetapplicatie. Deze een­duidige

jaar succesvol geïmplementeerd en is nu

werk­afspraken te maken binnen het Verwijs­

elektronische aanpak levert alle partijen winst

gedetacheerd bij het MCL. In nauwe samen­

model, verbetert de communicatie tussen huis­

op: de patiënt hoeft minder vaak naar het

werking met Gerda Vermeer, arts en coördinator

artsen en specialisten. Alle afspraken worden nu

ziekenhuis, de huisarts heeft inzage in het

van het Medisch Coördinerend Centrum (MCC)

in één toegankelijk systeem geborgd, dus ze zijn

aanbod en de toegangstijden van het ziekenhuis

Leeuwarden, heeft Driessens de afgelopen

moeilijk over het hoofd te zien.’

en de specialist krijgt de verwijsbrief vóór het

maanden de mening van alle betrokken partijen

spreekuur en heeft niet meer te maken met

gepeild. ‘Niet alleen de huisartsen en specialisten

de zogenoemde ‘handenschudconsulten’. De

moeten overtuigd zijn van de voordelen, ook de

ontmoeten elkaar in het Verwijsmodel op

voordelen spreken voor zich. Toch deed het

managers en vooral de secretariaten moeten het

inhoud’, besluit Driessens. ‘Dat zorgt voor

MCL eerst een vooronderzoek om te kijken of er

Verwijsmodel zien zitten. Alleen dan kom je tot

draagvlak, evenals het gezamenlijke doel de

voldoende draagvlak is voor het Verwijsmodel.

concrete afspraken en daadwerkelijk gebruik van

kwaliteit van zorg te verhogen.’ De wil is er,

het systeem.’

maar hoe komt de weg er? ‘Het komt nu aan op

Werkbaar systeem

Samenspel

‘Huisartsen en specialisten

samenspel tussen alle betrokkenen. Werkgroepen De plannen

gaan per specialisme het systeem vullen, waarbij

zijn positief ontvangen. ‘Belangrijk voor de

bestaande afspraken aangescherpt en uitgebreid

huisartsen is het feit dat de technische applicatie

worden. De invoering verloopt in drie fases tot

aan het HIS gekoppeld wordt. Dat maakt het

circa april 2009, maar huisartsen kunnen naar

verwijssysteem heel werkbaar. Formats voor

verwachting vanaf november al naar alle poli’s elektronisch verwijzen.’

Mels Hoogendoorn is internist en hematoloog in het MCL, in een maatschap van zeventien internisten. Door zijn aandachtsgebied hematologie komt hij onder meer in aanraking met leukemiepatiënten.

‘Problemen in de context plaatsen’ ‘Bij hemato-oncologie moet ik weten waar mensen

sneller verloopt. Ik zie dat we vanuit de organisatie

mee worstelen; de anamnese is van essentieel

nog meer vanuit de klant moeten denken, daar

belang. Ik haal daar veel uit, voordat er überhaupt

is nog veel te halen. MCL doet het heel goed

laboratoriumonderzoek of foto’s aan te pas komen.

wat de prettige sfeer betreft, maar als het gaat

Kijken en luisteren zijn in mijn vakgebied dus

om klantvriendelijkheid is er nog voldoende te

heel belangrijk. Achter onduidelijke klachten van

verbeteren. Het beste wat ik voor een patiënt kan

patiënten blijken soms angsten of gebeurtenissen

doen, is goede uitleg geven en ervoor zorgen

te zitten, waardoor ik problemen in een bepaalde

dat er na de diagnostiek zo snel mogelijk een

context kan plaatsen.’

behandelplan is. Daarmee maak ik de periode van

Uitleggen ‘Patiënten krijgen vaak een moeilijke boodschap van mij en ingewikkelde

onzekerheid voor de patiënt zo kort mogelijk.’

Mondigheid ‘Om onderzoeksgegevens

behandelschema’s. Daarom is het belangrijk dat ik

zo snel mogelijk te krijgen, moet ik soms de

de tijd neem om alles uit te leggen op het niveau

organisatie onder druk zetten. Maar dat doe ik

van de patiënt. Het is gemakkelijk om een patiënt

alleen als het echt nodig is. Bij minder urgentie

met medische termen te overladen, maar niet

leg ik dat uit aan een patiënt. Het is geven en

iedereen begrijpt dan waar het over gaat. Ik kijk en

nemen. Mondige patiënten? Prima! Vaak schuilt

Noorderbreedte, waar ook het MCL deel van

luister daarom ook altijd goed naar de reactie van

er achter een mondige patiënt grote onzekerheid.

uitmaakt, staat in het teken van ‘Kijken en

een patiënt en de familie. Hoe zij op elkaar reageren,

Als arts doe ik altijd moeite die weg te nemen.

luisteren’. In het hart van deze Extra zit een

telt ook mee.’

Mondige patiënten doen een beroep op mijn

katern met een bondige samenvatting van

communicatieve vaardigheden. Ze leren mij op dat

de belangrijkste resultaten van het afgelopen

Klantgericht

‘Door naar de verlangens

vlak kritisch naar mezelf te kijken. “Heb ik het wel

en wensen van patiënten te luisteren, zijn we

goed uitgelegd?”, vraag ik me dan af. Ik leer daar zelf

binnen het MCL in staat de organisatie zo in te

ook van.’

richten dat het behandelproces voor hen beter en

Het jaardocument van Zorggroep

jaar, aangevuld met interviews over het thema. Ook hematoloog Mels Hoogendoorn werd geïnterviewd over de rol die kijken en luisteren in zijn werk spelen.

Special: jaarbericht 2007

kijken & luisteren Kijken & luisteren. Dat is het thema van dit jaarbericht. Maar wat betekent dat eigenlijk? We kijken naar wat er om ons heen gebeurt. Natuurlijk luisteren wij naar onze patiënten. Maar net zo goed naar verwijzers, verzekeraars, relaties, medisch specialisten, medewerkers, stagiaires en vrijwilligers. Met alles wat we zien en horen, doen wij ons voordeel. Onze zorg is uitstekend, maar kan altijd beter. Daar werken we elke dag hard aan. Dit jaarbericht blikt terug op de belangrijkste resultaten van het MCL in 2007. Ook vertellen twee medewerkers hoe zij in hun werk kijken en luisteren.

Andrea de Boer is verpleegkundige op de spoedeisende hulp (SEH) in het MCL.

‘De eerste indruk is essentieel’ ‘De eerste persoon die een patiënt ziet bij binnenkomst op de spoedeisende hulp, is de zorgcoördinator. Deze houdt een intakegesprek, legt uit wat er gaat gebeuren, hoe lang dit duurt en verwijst de patiënt naar de wachtkamer. De patiënt krijgt aandacht en duidelijkheid en wij krijgen daardoor de benodigde informatie over de patiënt. Deze werkwijze heeft een positieve invloed op de logistiek binnen de spoedeisende hulp en de agressie van patiënten is daardoor aantoonbaar afgenomen. Begin dit jaar heb ik een cursus gevolgd om met agressieve patiënten om te gaan en daarin heb ik onder meer geleerd dat het belangrijk is om oogcontact te maken en belangstelling te tonen. Eigenlijk was dit voor mij een bevestiging van wat ik altijd doe. Ik houd patiënten ook steeds op de hoogte van wat er gaat gebeuren en leg uit waarom iemand moet wachten. Als dat lang duurt, laat ik regelmatig mijn gezicht even zien. De eerste indruk die je van een patiënt krijgt, is essentieel. Ik kijk altijd goed naar iemand die hier binnenkomt. Loopt iemand moeilijk? Heeft iemand pijn? Vervolgens stel ik vragen en ik

Andrea de Boer heeft een bijzondere hobby waarbij het ook aankomt op kijken & luisteren. Meer hierover in het uitgebreide jaardocument 2007 (www.mcl.nl).

luister goed om nog meer informatie te krijgen. Ik krijg gemakkelijk contact met patiënten en probeer in korte tijd het vertrouwen van een patiënt te winnen, door hem gerust te stellen. Door mijn ervaring kan ik goed onderscheid maken tussen patiënten. Iemand met een hartinfarct bijvoorbeeld krijgt alle aandacht die hij nodig heeft. Bij een stabiele patiënt werp ik af en toe een blik om het hoekje. Ik wil graag goed werk leveren. Dat betekent in de eerste plaats goede zorg.

Daarvoor ben ik verpleegkundige. Als dat niet lukt, omdat het te druk is bijvoorbeeld, vind ik dat frustrerend. Gelukkig is dat niet structureel. Soms zie ik wel patiënten die veel te lang moeten wachten, op laboratoriumuitslagen bijvoorbeeld. Dat kan sneller, denk ik dan. Ik vind ook dat specialisten zich meer op de afdeling moeten laten zien, voor overleg over een patiënt. Gelukkig is er wel aandacht voor dit soort knelpunten. Hopelijk wordt daardoor de logistiek binnen de spoedeisende hulp nog beter.’

Special: jaarbericht 2007

Een greep uit de resultaten van 2007 Andere organisatie van zorg

Meer comfort

Opleidingsafdelingen uniek in Nederland

In 2007 is begonnen met de organisatie van zorg in zo’n 23 centra. In een centrum komt de zorg voor een bepaalde patiëntencategorie (bijvoorbeeld neurologie, kno of orthopedie) samen. Kliniek en polikliniek zitten voortaan in hetzelfde centrum. Ook verandert de verpleegkundige organisatie, zodat het voor de patiënt duidelijk is wie binnen een centrum aanspreekpunt is. Er komen nieuwe functies, zoals unithoofd en senior verpleegkundige. De functies van teamleider en zorgcoördinator verdwijnen.

Verschillende afdelingen hebben in 2007 ‘proef­ gedraaid’ met de nieuwe functie van kamerassistent. Deze persoon verricht ondersteunende werkzaam­ heden voor het verpleegkundig personeel. Ook zijn in 2007 afspraken gemaakt met de verzekeraar over het aanbieden van een ‘comfortpakket’. Dit pakket biedt patiënten extra service, zoals een gratis telefoon of roomservice.

Vrijwel alle afdelingen zijn in 2007 ‘opleidings­ afdelingen’ geworden. Op zo’n afdeling doen studenten hbo-v en mbo-v als ‘echte’ werknemers in een team praktijkervaring op. De samenwerking tussen het MCL, hogescholen en ROC’s is uniek in Nederland.

MCL haalt NIAZ-keurmerk In 2007 heeft het MCL het NIAZ-keurmerk ontvangen. NIAZ staat voor Nederlands Instituut Accreditatie Ziekenhuizen. Dit instituut geeft een keurmerk af aan ziekenhuizen die werk maken van kwaliteit.

Fors minder decubitus Het aantal gevallen van decubitus (‘doorliggen’) daalt fors. Het landelijk prevalentiecijfer (percentage patiënten met decubitus op een bepaalde datum in het ziekenhuis aanwezig) ligt op 6,2%. In het MCL ligt dat percentage volgens het onderzoek op 5,29%.

Avondspreekuren Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) In 2007 zijn de randvoorwaarden voor het EPD vastgesteld. Alle informatie van patiënten wordt vastgelegd in een elektronisch dossier. Dit verkleint de kans op fouten en vergroot de kwaliteit van de informatie. Verdere ontwikkeling volgt in 2008.

Een aantal poliklinieken - zoals urologie, KNO en bijzondere tandheelkunde – is in 2007 gestart met een avondspreekuur. Voor mensen die overdag niet in de gelegenheid zijn de polikliniek van het MCL te bezoeken, zijn deze avondspreekuren een uitkomst. In 2008 volgt een evaluatie van dit type spreekuur.

Tevreden patiënten

Betere afstemming huisartsen

De polikliniek oogheelkunde van het MCL behoort tot de top in Nederland. Dat blijkt uit een landelijk onderzoek naar patiëntentevredenheid van Prismant waarvan de resultaten in 2007 bekend werden. De poli scoort vooral goed op het verstrekken van informatie en behandeling van patiënten.

Het MCL wil de afstemming met de huisartsen verbeteren door het ontwikkelen van een verwijsmodel. Binnen dit model maken huisartsen en specialisten praktische afspraken over bijvoorbeeld verwijscriteria, toegangstijden en behandeltrajecten. In 2008 start een vooronderzoek onder huisartsen en specialisten.

Dialysecentrum in Heerenveen Het MCL is samen met ziekenhuis De Tjongerschans een tweede dialysecentrum gestart in Heerenveen. Dit dialysecentrum – met de naam Súdhage (www.sudhage.nl) – richt zich op patiënten in de zuidelijke regio.

Samenwerking met UMCG In 2007 hebben het MCL en het UMCG een samenwerkingsovereenkomst opleiding ondertekend. Onder de naam Auletius Instituut verzorgt het MCL onder andere opleiding en onderwijs aan coassistenten en medisch specialistisch vervolgonderwijs.

Patiëntenveiligheid De komende jaren is het bevorderen van patiëntveiligheid één van de speerpunten van het MCL. Het beleidsplan ‘Patiëntveiligheid in het MCL’, dat in 2007 verscheen, geeft de aanzet voor de ontwikkeling van een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) dat voldoet aan landelijke normen.

Gezond aan de slag Met een pakket aan maatregelen wil het MCL medewerkers gezond, gemotiveerd en met plezier aan het werk houden. Het beleid richt zich bijvoorbeeld op het terugdringen van fysieke belasting, resultaatgerichte reïntegratie en de preventie van psychosociale werkbelasting.

Endosuites® verder verbeterd Het MCL was in 2003 het eerste ziekenhuis in Europa met niet minder dan vier Endosuites®. Deze operatiekamers, speciaal ingericht voor minimaal invasieve ingrepen (laparoscopische chirurgie oftewel ‘knoopsgatoperaties’), zijn in 2007 verder verbeterd. Door digitale beeldtechniek en nieuwe software krijgt de chirurg een veel beter beeld via de monitoren.

Zorginnovaties in 2007 Sportspreekuur Spreekuur voor sporters met een blessure. Biedt multidisciplinaire aanpak van fysiotherapeuten, chirurgtraumatologen en orthopedisch chirurgen.

SPAC Spoed Afdeling Cardiologie, voor hartpatiënten die met spoed worden door verwezen.

Bariatrisch Centrum Leeuwarden (BCL) Dit centrum biedt hulp bij de aanpak van overgewicht (bijvoorbeeld door het plaatsen van een maagband of –ballon).

Nazorgpoli CVA Speciale polikliniek voor patiënten die met een beroerte of TIA in het MCL hebben gelegen.

‘Als er maatwerk gevraagd wordt, kijk en luister ik extra goed’

SICHT Centrum voor zwangerschapsonderzoeken. Voert onder andere NT-metingen en termijnecho’s uit.

Kijk en luisteren. Dat is ook wat de hobby van Libbe Hoekstra zo bijzonder maakt. Meer hierover in het uitgebreide jaardocument 2007 (www.mcl.nl).

Libbe Hoekstra is beheerder van het Reprocentrum, een onderdeel van het facilitair bedrijf van het MCL.

‘Op mijn werk kijk en luister ik anders dan daar buiten. Op de Repro is mijn aandacht volledig gericht op de klant. Als die hier binnenkomt met een kopieeropdracht wil ik dat in een goed resultaat vertalen. Daarom kijk ik allereerst of het opdrachtformulier goed en volledig is ingevuld. Maar ik stel ook vragen: wat wil de klant? Hoe snel wil hij dat? Moeten er dingen veranderd worden? Kan ik de klant adviseren, over de huisstijl bijvoorbeeld? Kijken en luisteren zijn dus allebei belangrijk. Vooral bij kleine opdrachten en opdrachten waarvoor een zeker maatwerk wordt gevraagd, let ik extra op. Dat is prettig voor de opdrachtgever, maar ook voor mij. Daardoor kan ik een beter product leveren, voorkom ik dat ik een opdracht opnieuw moet uitvoeren en ik een deadline niet haal. Daar hoort ook bij dat ik soms taalfouten verbeter in opdrachten die ik via de mail ontvang, uiteraard in over­ leg met de klant. Dat zie ik als een stuk service, het bespaart tijd en geld. Een enkeling doet wel eens moeilijk over het

invullen van een formulier, maar ik heb nou eenmaal een bon nodig voor de omschrijving van de opdracht en voor de administratie: om te zien wat ik moet doen en voor het geval ik iets moet nazoeken.’ ‘Tijdens het kopieerproces controleer ik regelmatig de out­ put. Maar ik luister ook goed naar de apparatuur. Er zit een bepaalde cadans in, ik hoor het direct als er iets fout gaat. Het aantal opdrachten is in twaalf jaar tijd verzevenvoudigd. Zo draaide ik de afgelopen maand februari 412.000 kopieën in veertien werkdagen, plus zo’n 10.000 kleurenkopieën. Alleen al voor patiëntenvoorlichting ben ik anderhalve dag per week bezig. Mijn werk is erg leuk, het is afwisselend en vaak hectisch. Maar als het echt te druk wordt, besteed ik werk uit. Ik roep wel eens dat ik eigenlijk een eenmansbe­ drijf heb binnen het MCL. Het werkt prima zo, met korte lijnen naar de klant.’

Special: jaarbericht 2007

Het MCL in cijfers Medewerkers Geopende DBC’s Opnames

2.773 2.899

2007 2006

214.374 205.561 27.822 28.574

Verpleegdagen

180.452 191.324

Dagverpleging

22.389 20.309

1e polibezoeken

140.236 126.261

Omzet (in duizenden euro’s)

225.780 216.805

Verder in 2007 Het MCL heeft in 2007 een nieuw systeem in gebruik genomen dat de ouderwetse ponskaartjes overbodig maakt. Patiëntenidentificatie gebeurt tegenwoordig door middel van barcodes. De kans op fouten wordt hierdoor verkleind.  Patiënten die de Nederlandse taal niet of niet goed machtig zijn, kunnen een beroep doen op een ‘taalcoach’. Uit onderzoek in het MCL blijkt dat de taalcoach een belangrijke rol kan vervullen voor zowel de patiënt als de hulpverlener.

Op Wereld COPD-dag, 14 november, is bij zo’n 350 belangstellenden een longfunctietest uitgevoerd. Op grond van deze test kon worden bepaald of iemand mogelijk COPD heeft. De door het MCL uitgevoerde longfunctietest werd mede mogelijk gemaakt door De Friesland Zorgverzekeraar en het Astma Fonds. In maart organiseerde het MCL een knuffelpoli. De knuffelpoli biedt kinderen van zeven jaar de mogelijkheid op een speelse manier kennis te maken met het ziekenhuis. Basisschoolleerlingen konden met hun ‘zieke’ knuffel naar het ziekenhuis komen.

Meer weten? Elk jaar verantwoordt Zorggroep Noorderbreedte, waartoe ook het MCL behoort, haar prestaties in een uitgebreid jaardocument. Het jaardocument 2007 is te vinden via onze website www.mcl.nl.

route 65

Hoofd-halsoncologie is breed netwerk binnen MCL Achter ‘route 65’ schuilt veel meer dan alleen de polikliniek voor mondziekten, kaak- en

Grote impact

Verpleegkundig

aangezichtschirurgie. Neem bijvoorbeeld de werkgroep hoofd-halsoncologie, die binnen

consulenten Wilma van Abbema en Klaske

het MCL een breed netwerk van specialismen vertegenwoordigd; van kaakchirurgen die

Rozestraten zien dagelijks dat het vaak pittig is wat

zich hebben toegelegd op oncologie tot specialisten van onder meer radiotherapie, KNO, interne oncologie, dermatologie, oogheelkunde en bijzondere tandheelkunde. Daarbij worden ze ondersteund door paramedici als verpleegkundig consulenten, logopedisten, mondhygiënisten en diëtisten. Aanleiding tot een bezoek aan route 65 is de

terecht komen. ‘Vooral de combinatie van opereren en bestraling is zwaar. Mensen krijgen moeite met praten, slikken en eten. Dat heeft grote impact op je sociale leven. Ook het aangezicht kan behoorlijk

Inhaalslag Landelijk is jaarlijks sprake van

uit­breiding van de werkgroep hoofd-halsoncologie

circa 2500 nieuwe patiënten met een tumor in het

met de nieuwe kaakchirurg Erik van der Meij, die net

hoofd-halsgebied; een relatief kleine groep als je

als Jan de Visscher is gespecialiseerd in oncologie. Tot

bedenkt dat jaarlijks alleen al 10.000 mensen

nu toe was De Visscher de enige kaakchirurg in het

long­kanker krijgen. Het aantal groeit echter, onder

MCL die patiënten behandelde met tumoren in het

meer door het toenemende aantal vrouwelijke

hoofd-halsgebied; waarbij het vooral gaat om

patiënten. Belangrijke risicofactoren voor kanker van

tumoren van het slijmvlies van de bovenste adem- en

het slijmvlies zijn roken en drinken, maar soms is de

voedings­weg en speekselkliertumoren. ‘Versterking is

oorzaak onbekend, zoals bij speekselkliertumoren.

welkom, niet alleen omdat ik als ‘eenpitter’ kwetsbaar

Het MCL is in Nederland het enige niet-academische

ben binnen de werkgroep, maar ook omdat het

ziekenhuis dat patiënten met dergelijke aan­

aantal patiënten jaarlijks met vijf procent stijgt.

doeningen behandeld. Het team werkt daarbij al ruim

Bovendien groeit het aandeel van grote(re)

twaalf jaar nauw samen met collega’s in het

gezwellen, ondanks de toenemende vroeg­

Universitair Medisch Centrum Groningen.

diagnostiek door goede voorlichting.’

patiënten meemaken als ze bij hoofd-halsoncologie

veranderen na grote ingrepen, bijvoorbeeld als een groot deel van de kaak wordt weggehaald of verwijdering van tumoren in het gezicht. Goede begeleiding is heel belangrijk. We geven voorlichting en praktische informatie, maar bieden ook een luisterend oor. Bovendien zorgen we ervoor dat mensen alle benodigde ondersteuning krijgen van specialisten of paramedici binnen ons team.’

Afstemming

De werkgroep hoofd-

hals­oncologie is volgens De Visscher een bevlogen groep mensen die zich onvoorwaardelijk inzet voor de patiënt en zijn naasten. ‘Iedereen hééft echt iets met het specialisme. We stemmen wekelijks met elkaar af en bespreken alle patiënten. De problema­ tiek waar onze patiënten mee komen, is gerelateerd aan meerdere disciplines, dus dat vraagt intensieve afstemming. Door die ingewikkelde logistiek, is ook de centrale rol van de verpleegkundig consulenten Wilma en Klaske heel waardevol. Met de komst van de nieuwe kaakchirurg-oncoloog kunnen we nog betere zorg bieden. En de ontwikkelingen gaan door. Zo wordt bijvoorbeeld de combinatie­behandeling radiotherapie-chemotherapie steeds vaker toegepast in het hoofd-halsgebied. Ook het feit dat oor-, neusen oogprotheses nu houvast vinden op implantaten,

V.l.n.r.: Jan de Visscher, Klaske Rozestraten en Wilma van Abbema.

zie ik als winst.’

MCL voorloper in knoopsgatoperaties De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) luidde in november vorig jaar de noodklok met een kritisch rapport over de patiëntveiligheid bij de zogenoemde ‘knoopsgatoperaties’. Als positieve uitzondering noemt het rapport het MCL. ‘Maar ook wij werken altijd aan verbetering’, zegt chirurg Jean-Pierre Pierie. ‘In de praktijk voldoen we aan bijna alle eisen die de IGZ stelt, alleen is nog niet alles formeel vastgelegd.’

Kort cv dr. J.P.E.N. Pierie (Jean-Pierre)

Als het gaat om laparoscopische chirurgie moet het MCL de verant­woordelijk­heden voor het hele proces van aanschaf, sterilisatie, gebruik, reiniging, kwaliteitscontroles en onderhoud van alle apparatuur nog omschrijven. ‘De inspectie wil een soort checklist

Opgeleid in:

realiseren die vóór de operatie doorlopen moet worden. Net als bij

• Diakonessenhuis Utrecht

vliegtuigen voordat ze opstijgen. Wat mij betreft een goede routine’,

• U  niversitair Medisch Centrum

benadrukt Pierie. ‘Goede apparatuur is essentieel, dus naast opleiding

Utrecht • M  assachusetts General Hospital, Boston, USA

en ervaring is controle een belangrijke factor bij knoopsgatoperaties.’ De IGZ constateert in haar rapport dat instrumentele veiligheid in Nederlandse ziekenhuizen niet het enige risico is bij laparoscopische chirurgie. Ook als het gaat over opleiding, beleid en kwaliteitsborging oordeelt de inspectie negatief over een aanzienlijk aantal ziekenhuizen. ‘Wij herkennen het beeld dat door de inspectie wordt

Functie: Gastro-intestinaal chirurg, opleider.

geschetst helaas wel’, vertelt Pierie. ‘Laparoscopische chirurgie heb je niet zomaar onder de knie, terwijl er veel interesse voor is onder chirurgen én patiënten. Misschien wordt de techniek daardoor soms te snel toegepast, met alle gevolgen van dien.’

Specialisaties: • Gastro-intestinale chirurgie • Laparoscopische chirurgie

Favoriet

Het MCL voert al sinds 1998 laparoscopische chirurgie

uit en vanaf 2001 worden de knoopsgatoperaties op grote schaal uit­gevoerd. ‘We beschikken inmiddels over vier chirurgen die de gevorderde laparoscopie uitstekend beheersen. Dat betekent dat wij

zo’n vijfen­tachtig procent van de darmoperaties via laparoscopie uitvoeren. Door de opleiders en ervaring die we hier huis hebben, is het MCL een favoriete opleidingsplek voor de knoopsgat­techniek. Ook de endosuites spelen een rol. Juist in een leersituatie is de infra­structuur heel belangrijk en faciliteiten als de onze zijn lang niet voor elk ziekenhuis een haalbare kaart.’ ‘Nadat de IGZ ons in het kritische rapport heeft bestempeld als positieve uitzondering, hebben we drie keer zoveel aanmeldingen binnen gekregen van chirurgen die de techniek graag (beter) willen leren.’ Om aan deze vraag te voldoen, heeft het opleidingsen kennis­instituut Limis (in 2002 opgericht door de Leeuwarder chirurgen) een nieuwe werkwijze ontwikkeld. ‘We gaan nu ook naar de ziekenhuizen in het land om chirurgen in een side-by-side-training wegwijs te maken in de nieuwe operatietechnieken.’

Omschakeling

Pierie is positief over deze ontwikkeling. ‘Extra scholing is hard

nodig, ook bij gevestigde chirurgen. Studies hebben aangetoond dat de leercurve voor deze operatietechniek langer is dan voor gewone operaties. Het vraagt een totaal andere oog-handcoördinatie en dat is een behoorlijke omschakeling. De meeste chirurgen hebben echt tientallen operatie-ervaringen nodig om zich de techniek eigen te maken.’ In Leeuwarden zijn tot nu toe ruim vijfentwintig chirurgen van andere ziekenhuizen intensief begeleid bij het aanleren van laparoscopische darmoperaties. ‘Zij kunnen die operaties nu dus veilig uitvoeren in hun eigen ziekenhuis’, stelt Pierie. ‘De resultaten van die behandelingen worden overigens bijgehouden in een centraal register, waardoor chirurgen het snel merken als ze meer complicaties hebben dan hun collega’s. Ook dat is een punt waarde inspectie veel waarde aan hecht.’

kort nieuws M  CL-oncoloog Hiltje de Graaf deed samen met ziekenhuisapothekers onderzoek naar het gebruik van dure geneesmiddelen. Door het ‘poolen’ van patiënten in het MCL gaat er minder verloren. Zorgvuldigheid loont bij medicijnen van circa 5000 euro per gram! O  p alle verpleegafdelingen in het MCL zijn vaste dispensers met handalcohol aangebracht. Iedereen moet bij het verlaten van de afdeling zijn handen desinfecteren: medewerkers, patiënten en bezoekers. Zo krijgen ‘ziekenhuisbacteriën’ weinig kans. H  et dialysecentrum Súdhaghe in Heerenveen is op 20 maart officieel geopend door voetbalcoach Foppe de Haan. K  inderarts Arvid Kamps is door de coassistenten van het MCL tot ‘specialist van het jaar’ gekozen, omdat hij volgens hen op de meest aansprekende manier onderwijs verzorgt. Ook arts-assistent Hilde Jalving en de vakgroep Kindergeneeskunde vielen in de prijzen. M  CL en Noorderbreedte Thuiszorg zijn dit jaar weer hoofdsponsor van de Marathon van Leeuwarden. Het startschot klinkt op 25 mei. Toeschouwers en deelnemers kunnen ook terecht op de gezonde markt. Twee MCL-specialisten hebben deelgenomen aan het Chirurgisch Team dat namens het ministerie van Defensie in Kandahar (Afghanistan) is geweest. Rob Leemans en Rob Niemeijer kregen tijdens een symposium over hun belevenissen herinneringsmedailles van Defensie uitgereikt.

Operatiestoel in MCL Harlingen

DikkeVriendenClub gaat door!

Nieuwe specialisten in het MCL

Na een succesvolle pilot start het nieuwe programma DikkeVriendenClub (DVC) bij het MCL, bedoeld voor

De nieuwe verrijdbare operatiestoel voor oogoperaties is een waardevolle aanwinst voor de SurgiCube® die in MCL Harlingen in gebruik wordt genomen. Patiënten die een oogoperatie ondergaan, kunnen in hun gewone kleding plaatsnemen. Vooral voor oudere patiënten is het een voordeel dat ze zich niet hoeven om te kleden en niet in een ziekenhuisbed en op een operatietafel hoeven te stappen. De OK-stoel is een soort verrijdbare tandartsstoel. Patiënten nemen op de verpleegafdeling plaats in de stoel en worden naar de operatieafdeling gereden. Daar wordt de rugleuning horizontaal geplaatst en wordt de oogoperatie onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. Na afloop van de ingreep wordt de patiënt weer teruggereden naar de verpleegafdeling. Het plan is dat ze voortaan in een meer huiskamerachtige setting worden ontvangen; voor de meeste oogingrepen hoeft de patiënt namelijk maar enkele uren in het ziekenhuis te blijven. Naar verwachting worden de oogingrepen efficiënter uitgevoerd, zodat de wachtlijsten nog korter worden.

kinderen van acht tot dertien jaar met overgewicht. Het behandelteam bestaat uit een kinderarts, kinder­

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

psycholoog, diëtist en een fysiotherapeut. Zij helpen het kind de spiraal die tot extra kilo’s leidt, te doorbreken. Aandachtspunten zijn voeding, beweging, zelfbeeld en omgaan met pesterijen. Zowel de kinderen als de ouders worden drie maanden intensief begeleid. Daarna houdt de groep contact met elkaar via mobiele telefoons.

nieuws Scholingsavond voor medewerkers van huisartsenpraktijken Medewerkers van huisartsenpraktijken worden van harte uitgenodigd voor een scholingsavond over osteoperose. Deze aandoening komt vaker voor omdat de bevolking steeds ouder wordt. Osteoperose zorgt voor een groter risico op botbreuken bij valincidenten. De huisartsenpraktijken kunnen een belangrijke rol spelen bij het screenen van de risicogroep. Geïnteresseerd? U kunt zich aanmelden voor de

1A  ziz al Moujahid, arts-medisch microbioloog

8C  orien van Rijswijk, anesthesioloog 9 Rinze Wolf, radioloog

2 Eric van den Bosch, anesthesioloog/pijnbestrijder

10 H  enk Sillevis Smitt, kaakchirurg

3 J aap de Vries, cardio-anesthesioloog

11 J elle Stekelenburg, gynaecoloog

4K  rystyna Knegt-Junk, dermatoloog

12 F  leur Borger van der Burg, cardioloog

5 Marjan Keizer, gynaecoloog

13 P  ax Willemse, orthopedisch chirurg

scholingsavond op 2 juni in het MCL via telefoonnummer

6 Erik van der Meij, kaakchirurg

(058) 286 60 51 of e-mail [email protected]

7 Mark Pijlman, tandarts

14 E sther Mooi-Kokenberg, medisch microbioloog

DagOnderzoekCentrum Geriatrie MCL Henri Dunantweg 2 8934 AD Leeuwarden Telefoon: 058 - 286 66 66 www.mcl.nl

Bij oudere mensen verloopt ziekte vaak anders dan bij

MCL Harlingen Zorg- en behandelcentrum Achlumerdijk 2 8862 AJ Harlingen Telefoon: 0517 - 499 999 www.mcl.nl/harlingen

brengen, is half april een geriatrisch spreekuur gestart in

jongere mensen. Hun problematiek is ingewikkelder, omdat verschillende lichamelijke en geestelijke klachten vaak gelijktijdig voorkomen. Om de specifieke gezondheidsproblemen van ouderen goed in beeld te MCL Harlingen. Het zogenoemde DagOnderzoekCentrum Geriatrie is vooral bedoeld voor eerste consulten en controlebezoeken, zodat oudere inwoners van de regio Harlingen (en hun familie) dichtbij bij huis terecht kunnen.