Boe kS t a r t EnVerder 5 www.boekstar t.nl
lezen, luisteren, kijken, spelen met baby’s en peuters in bibliotheek en kinderopvang
De kikkergroep van Allio kinderopvang, locatie Triangel in Kampen.
Pedagogisch medewerker Brenda: ‘Door het voorlezen beleven we steeds weer nieuwe of juist dezelfde avonturen… en soms krijgt het avontuur een verrassende wending door de inbreng van de kinderen.’
Wil jij in de volgende BoekStartEnVerder met je groep op de foto? Mail naar Marijke Bos, Stichting Lezen:
[email protected]. Er komt een fotograaf bij je langs.
2
IN HET NIEUWS BereslimmeBoeken kortingsactie
De kortingsactie is bedoeld voor bibliotheken. Die kunnen kennismaken met BereslimmeBoeken, digitale prentenboeken die beschikbaar zijn op de kindercomputers. Bibliotheken kunnen nu tijdelijk voor € 50,- per vestiging de beschikking krijgen over BereslimmeBoeken (t/m 1-12-2012; de reguliere licentieprijs is € 295,- per jaar). Meer informatie: www.bereslim.nl/bibliotheken_actie.htm.
Jip magazine
Dit blad richt zich op (groot)ouders en leerkrachten van kinderen tot 7 jaar, en is te koop in supermarkten en de tijdschriftenhandel. Naast onder meer verhalen en kijkplaten heeft het blad een aantal vaste rubrieken, zoals het schetsboek van de illustrator, de rubriek ‘Opvoeden met boeken’, een vaste column van Tjibbe Veldkamp en een strip van Floor de Goede. Meer informatie: www.jipmagazine.nl.
Leespluim
Iedere maand wordt er een prentenboek bekroond met de Leespluim. De bekroonde boeken herken je in kinderboekwinkels aan de Leespluiminsteker. In bibliotheken vallen ze op door de Leespluim-sticker. Alle juryrapporten zijn te vinden op www.leesplein.nl (Laten lezen / Achtergronden en links / Bekroningen). Deze boeken zijn bekroond tussen december 2011 en maart 2012: Vrolijk. Mies van Hout (tekst & illustraties). Lemniscaat Lieve kleine Rolf. Nadia Shireen (tekst & illustraties). De Vries-Brouwers Rapido. Jean-Luc Fromental (tekst) & Joëlle Jolivet (illustraties). De Harmonie Tararì tararera. Emanuela Bussolati (tekst & illustraties). Tutti
3
BOEKSTART: Baby’s houden van boeken. Dreumesen en peuters ook!
Al vanaf 2008 laat het leesbevorderingsprogramma BoekStart via de bibliotheek baby’s en hun ouders kennismaken met boeken om hen te laten ervaren hoe leuk samen lezen is. Via de kinderopvang wil BoekStart ook dreumesen en peuters in aanraking brengen met boeken en voorlezen. In de bibliotheek én bij de kinderopvang. Ook daar moet een aantrekkelijke leesplek zijn met mooie boeken. Aandacht voor boeken, lezen en voorlezen in de kinderopvang is van grote betekenis. Elke vier jaar wordt er onderzoek uitgevoerd naar voorlezen in de kinderopvang. Dat laat zien dat kinderdagverblijven en peuterspeelzalen in de loop der tijd meer contact hebben met de bibliotheek en dat er regelmatiger wordt voorgelezen. Maar pedagogisch medewerkers geven ook aan dat ze het moeilijk vinden om geschikte boeken uit te zoeken en niet weten hoe ze heel jonge kinderen, met name baby’s, moeten voorlezen. Pedagogisch medewerkers die graag voorlezen en hierin een centrale rol willen hebben in hun instelling kunnen door de bibliotheek opgeleid worden tot Voorleescoördinator. BoekStart is begonnen met het opleiden van bibliotheekmedewerkers die op hun beurt pedagogisch medewerkers een training Voorleescoördinator kunnen geven. Ze krijgen basiskennis van jeugdliteratuur voor kinderen van 0–4 jaar en leren hoe ze het voorlezen een vaste plaats kunnen geven in praktijk en beleid. Regelmatig voorlezen is belangrijk. Daarom is het goed om het voorlezen op te nemen in het dagprogramma. Een voorleesplan zorgt ervoor dat er blijvend aandacht is voor voorlezen. Alle leesbevorderende activiteiten die je voor de kinderen wilt inzetten worden erin opgenomen, zoals het samenstellen van een basisboekencollectie, het dagelijkse voorlezen en projecten als De Nationale Voorleesdagen en de Kinderboekenweek. Een voorleesplan kan opgenomen worden in het pedagogisch beleidsplan.
☞
Kijk op www.boekstart.nl voor de mogelijkheden van BoekStart in de kinderopvang. Kijk voor het leesplan op www.leesplan.nl > Kinderopvang > Mijn leesplan. Kijk op www.boekstart.nl > Bibliotheek > Boeken en baby’s > Boekentips / Boekenideeën. Kijk voor babyboekjes, dreumes- en peuterboeken op www.voorleesplein.nl > Boeken zoeken > Op onderwerp > Kies dan: # Babyboekjes, # Dreumesboeken of # Peuterboeken.
4
ZACHTE BABYBOEKJES Voor een baby rond een half jaar is er nog geen verschil tussen een boek of speelgoed: hij wil het op zijn eigen manier ontdekken. Door te voelen, te sabbelen, ermee te gooien. Een babyboek moet hier tegen kunnen. In bad met Rupsje Nooitgenoeg. Eric Carle (illustraties) Gottmer (2011) 10 blz. (ISBN 9789025750244) € 9,95
Aan de ene kant van deze plastic leporello staan afbeeldingen van vruchten; aan de andere kant staan andere lekkernijen, waaraan het beroemde rupsje – hij heeft nooit genoeg – zich tegoed doet. Bij het boekje hoort een waterspuitertje in de vorm van het groene rupsje. Daarmee kan heerlijk gespetterd worden. Succes verzekerd! AP (1+)
Tips en suggesties
• Voor baby’s zijn zachte materialen geschikt: stoffen boekjes, boeken van plastic of foam dat met plastic is bekleed. • Er zijn leuke uitklapboeken (leporello’s), rammelaarboekjes en zogenoemde knisperboekjes in de handel. • Houten boekjes kunnen gevaarlijk zijn, evenals boekjes met losse voorwerpen eraan, zoals een houten kraal. Een kind zou zich kunnen bezeren of het voorwerp in zijn mond stoppen.
Deze boekjes blijven leuk: Kikker binnen / Kikker buiten. Max Velthuijs (tekst & illustraties) Leopold (1999/2000) 8 blz. (ISBN 9789025848699 / 9789025848644) € 6,95 AP (6 mnd+)
Kleine Ezel knispert. Rindert Kromhout (tekst) & Annemarie van Haeringen (illustraties) Leopold (2007) 8 blz. (ISBN 9789025850852) € 6,95 AP (6 mnd+)
Het mooiste vis badboekje. Marcus Pfister (tekst & illustraties) De Vier Windstreken (2000) 6 blz. (ISBN 9789055794706) € 7,50 AP (6 mnd+)
Nijntje speelt met water. Dick Bruna (tekst & illustraties) Mercis (1997) 6 blz. (ISBN 9789056473112) € 6,50 AP (6 mnd+)
5
BOEKIDEE 0–2 JAAR: Muis’ bedtijd knuf felboek DOOR: ELLY VAN DER LINDEN
Fijn knuffelen met baby of dreumes voordat hij in bed wordt gelegd, dat moet natuurlijk even. Je creëert de sfeer van ‘wij tweetjes, je bent lief en nu ga je lekker slapen’. Meestal is dit het laatste onderdeel van het bedritueel. Welke speelse dingen gebeuren er voor het slapengaan? Een praatje, een kriebelspelletje, een liedje en even spelen met een boekje. Het stoffen Muis’ bedtijd knuffelboek is voor dit moment van de dag een heerlijk boekje. Het knalrode boekje straalt je tegemoet. Het is vrolijk en fris met die leuke Muis voorop. De stof is lekker zacht en licht. Voor een baby een fijn speelboek, voor een dreumes een fijn kijkboek. Het groeit dus een tijdje met het kind mee.
6
Leestip: lezen met de baby
Geef een baby die zelf iets kan pakken het boekje maar eens aan. Omdat het boekje nogal groot is, past het het best bij de wat grotere baby die al wat langere armpjes heeft. Kijk wat er gebeurt. Waarschijnlijk gaat het meteen naar het mondje en worden de bladzijden samengeknepen in de knuistjes. De oogjes worden naar de vrolijkgekleurde figuurtjes getrokken en met het handje zal de baby grabbelen naar Muis en haar vriendjes. Hoewel een baby nog niet begrijpt wat hij ziet, valt er toch gezellig te praten samen. Benoem wat de baby doet: ‘Goed zo, houd het boek maar goed vast, even proeven…’, en pats! met het handje, ‘wil je Kora pakken? O, op de grond. Ik raap het op en hier is je boek weer. Pak het maar!’ Leestip: lezen met de dreumes
‘Waar is jouw boek van Muis? Muis die lekker gaat slapen, net als jij?’ Ongetwijfeld weet de dreumes precies welk boek je bedoelt. Misschien wil de dreumes meteen naar de afbeelding die hij het leukste vindt. Of het is nog gewoon toeval welke bladzijde openvalt. Of zoekt de dreumes al een plaatje als je vraagt: ‘Waar is Eddie? Eddie drinkt een beker melk.’ Vertel bij het plaatje: ‘Muis heeft haar pyjama aan, net als jij. Waar is jouw pyjama? Wat een lieve knuffel heeft Muis. Panda mag mee in bed. Kijk eens, waar ligt Panda lekker bij Muis onder de deken?’ Idee
Omdat bij het bedritueel vaste handelingen horen, is het spelen en kijken in steeds hetzelfde boekje ook iets waar een baby of dreumes aan gehecht raakt. Het Muis’ bedtijd knuffelboek is daarvoor een fijn boekje. Het heeft een ‘lekkerslapen-sfeer’. Ook al kent het kind het boekje van voor naar achter en weet het precies wat jullie er samen mee doen en wat jij vertelt, juist dat heel vertrouwde en voorspelbare geeft het fijne gevoel van veiligheid waarmee iedere baby of dreumes fijn in slaap zal vallen.
Muis’ bedtijd knuffelboek
Lucy Cousins (tekst & illustraties) Leopold (ISBN 9789025858292) € 11,95
☞
Kijk op blz. 23 voor meer informatie over Lucy Cousins.
7
KARTONNEN BABYBOEKJES Met ongeveer tien maanden ontdekt een baby hoe een boek ‘werkt’. Hij raakt meer gericht op de inhoud en slaat bladzijden om. Soms vijf tegelijk, maar dat geeft niet. Het gaat om het ontdekken en samen met het boekje bezig zijn.
Dikkie Dik in de tuin. Jet Boeke (tekst & illustraties) Gottmer (2011) 10 blz. (ISBN 9789025749934) € 7,95
Dikkie Dik scharrelt graag in de tuin rond. Daar ziet hij een slak, hoort een muis en zoekt Beer om mee te spelen. Met uitklappagina’s en eenvoudig rijmpje, die voor extra voorleesplezier zorgen. In eenzelfde uitvoering verscheen Dikkie Dik op de boerderij. AP (1,5+)
Mijn allereerste bedtijd voelboek. Stella Baggott (tekst & illustraties) Usborne (2011) 10 blz. (ISBN 9781409538080) € 6,95
In dit boekje over het bedritueel zijn voelelementen verwerkt: een zachte wollige trui, fonkelende gouden sterren van folie, een pluizige beer, een ruwe tandenborstel. Achterin worden de plaatjes in het klein herhaald, voorzien van passende kleuraanduidingen. Op dezelfde manier uitgevoerd: Mijn allereerste dieren voelboek. AP (1,5+)
Poesje mauw. Elly van der Linden (tekst) & Liesbeth Bernaerts (foto’s) Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044816181) € 6,95
Kartonboekje met foto’s van dreumesen met hun lievelingen, zoals een pluizige poes, een kleurige parkiet en een grote hond. Met korte ritmische rijmpjes. Ook is er Auto boem met foto’s van spelende kinderen. AP (1+)
❛ Door samen plaatjes te kijken, te praten of te zingen krijg je een goed contact met de baby. Dat is niet alleen gezellig, juist het samenspel is heel goed voor de taalontwikkeling van het kind. 8
❜
DREUMESBOEKEN (1–2 JAAR) Een dreumes rond een jaar gaat herkennen wat er op de plaatjes staat. Foto’s of duidelijke tekeningen van dieren doen het erg goed. Het liefst niet meer dan één per plaatje. Vertel er iets bij. Het geeft niets als de kleine dreumes in het midden van het boek wil beginnen. Hij is toch nog niet toe aan een echt verhaal. Hoofd, schouders, knie en teen. David Ellwand (tekst & foto’s) Memphis Belle (2011) 16 blz. (ISBN 9789089417381) € 9,95
Tien heel verschillende teddyberen beelden het bekende peuterliedje uit in dit hardkartonnen prentenboek. Met een druk op de grote gele knop is een muziekje met de beginregels te horen. Kijken, aanwijzen, tellen en zingen! AP (1,5+)
Binnenpret met Fien en Milo. Pauline Oud (tekst & illustraties) Clavis (2011) 16 blz. (ISBN 9789044815962) € 10,95
Fien en Milo – al lang geen onbekenden meer – blijven een dagje lekker binnen. Wat ze daar allemaal doen, zit verscholen achter flapjes. AP (1,5+)
Het grote eet-boek. Guido van Genechten (tekst & illustraties) Clavis (2011) 29 blz. (ISBN 9789044814460) € 5,95
De baby drinkt melk bij mama, apen vinden bananen lekker, hazen eten groenten… En Jos? Die eet alles met smaak en lust dan ook nog drie toetjes! Stevige kartonuitgave. AP (1,5+)
Lentekriebels. Liesbet Slegers (tekst & illustraties) Clavis (2011) 12 blz. (ISBN 9789044815221) € 6,95
De zon schijnt, er komen nieuwe blaadjes aan de boom, de vogels fluiten, er bloeien bloemen, er komt een kuikentje uit het ei en er worden kleine konijntjes geboren: het is lente! Ook zijn er de kartonnen boekjes: Herfstblaadjes, Wintersneeuw en Zomerzee. AP (1,5+) 9
BOEKENTIPS Dierengeluiden Geluiden van dieren nadoen, dat geeft pret voor twee! Er zijn veel boekjes over dieren, waarbij de bijpassende geluiden kunnen worden gemaakt. Zo leert een kind dieren herkennen en benoemen. Af en toe een ‘foutje’ maken geeft aanleiding tot verontwaardigd verbeteren: lees maar eens voor over het konijn dat ‘boe’ en ‘bèè’ zegt…
Gromgrom. Mack (tekst & illustraties) Clavis (2011) 20 blz. (ISBN 9789044816464) € 10,95
Bij een foto van een dier staat een jonkie, maar dan getekend. Dat levert een leuk geheel op. De tekst geeft aan welke geluiden deze wilde dieren maken. Op dezelfde manier uitgevoerd is Woefwoef, over dieren dichter bij huis. AP (1+)
Tips en suggesties
• Aanwijzen en de namen noemen van alle dieren is het eerste waar dit boek om vraagt. • Maak de geluiden die bij de dieren horen: vraag ‘wat zegt de olifant?’, ‘en het kleine olifantje?’ • Oudere peuters kunnen misschien al wat eigenschappen van de dieren noemen (kleur, aantal poten, lange of korte staart). • Zing of zeg het liedje ‘Tikke, takke, tonen...’, of ‘Boer wat zeg je van mijn kippen’.
Andere boeken over dierengeluiden BOE! roept Klein Konijn. Jonathan Allen (tekst & illustraties) Van Goor (2009) 26 blz. (ISBN 9789047508366) € 12,99 AP (2+)
Grrr: een boek om te beluisteren. Arnaud Roi (tekst & illustraties) Lannoo (2010), 16 blz. (ISBN 9789020991680) € 19,95 AP (2,5+)
Kwak!. Leen van Durme (tekst & illustraties) Clavis (2009) 12 blz. (ISBN 9789044811377) € 6,95 AP (1+)
10
BOEKENTIPS Boek en tv-programma Op tv zijn regelmatig animatieseries te zien, die gebaseerd zijn op peuter- en kleuterboeken. Soms ook worden boekjes ontwikkeld bij een tv-serie. Bied film en boekje beide aan: samen naar een filmpje kijken en daarna alles nog eens opnieuw beleven met het bijbehorende boek!
Spetter is een super slimme hond. Lauren Child (tekst & illustraties) Van Goor (2011) 14 blz. (ISBN 9789047519928) € 7,99
Veel kinderen kennen Charlie en zijn zusje Lola van tv. En natuurlijk Spetter, de hond van vriend Mark. Zijn kopje piept door het gat van dit hardkartonnen boekje, waarin Spetter trots zijn kunsten vertoont! Over Charlie en Lola verschenen verschillende boeken voor peuters en kleuters. AP (2+) Tips en suggesties
• Voor een ouderavond over mediaopvoeding: wijs op de betere animatiefilmpjes en op het feit dat die vaak op boekjes gebaseerd zijn. Zoek wat titels bij elkaar voor op de leestafel. • Adviseer ouders samen met hun kind naar de tv te kijken: zelfs de poezelige leeuw uit Teletubbies kan een ‘nare droom’ veroorzaken! • Al wat ouder, maar nog steeds bruikbaar: Waar kijken ze naar?: boeken, televisie, computers: antwoorden voor ouders van Annemarie van den Brink (Zwijsen, 2000). Er zijn twee delen: voor baby’s en peuters (ISBN 9789027686312), en voor kleuters (ISBN 9789027686497). • In het onderzoeksrapport App noot muis vind je informatie over het internetgedrag van peuters en kleuters (zie: appnootmuis.nl).
DVD’s met animatieseries Dikkie Dik. Jet Boeke. Weton-Wesgram Kikker & Vriendjes. Max Velthuijs. Moefie Klub! Molletje. Zdeněk Miler. Lumière Muis. Lucy Cousins. Universal Pictures Video Nijntje. Dick Bruna. Warner Home Video
☞
Een overzicht van films van kinderboeken staat op www.voorleesplein.nl > Kijken en luisteren > Films 11
BOEKIDEE 2–4: Hoep, zei de chauf feur DOOR: MARGRIET CHORUS
Al meer dan zestig jaar oud en nog steeds springlevend is dit ‘Gouden Boekje’ over een olijke chauffeur die veel plezier heeft in het rijden met zijn vrachtauto. Bij wijze van groet laat hij telkens de bak van zijn vrachtauto kiepen. Dat doet hij ook tijdens een plezierig ritje waarbij hij alle dieren van de boerderij laat meerijden: eerst het varken en dan de kip, de eend, de hond en de kat. Die vinden het prachtig want steeds als de bak kiept, glijden de dieren op een kluitje naar beneden tegen de laadklep. Ze hebben veel pret en worden tot slot op de boerderij afgezet. De chauffeur laat de bak voor het laatst kiepen, nu met de klep open, en de dieren glijden de vrachtauto uit. Dat was nog eens een mooie glijbaan!
Dit is een echt voorleesboek voor peuters: één grote plaat per pagina en maar een paar regeltjes tekst. Samen vormen die een leuk, kort verhaaltje dat precies lang genoeg is om de aandacht van driejarigen vast te houden. Nestel je samen met een klein groepje kinderen op de bank zodat ze mee kunnen kijken en genieten van dit echte voorleesverhaal. 12
Dierengeluiden en meer
De dieren in dit boek laten hun plezier duidelijk horen. Dat werkt aanstekelijk. Peuters kunnen zich heerlijk uitleven als ze dieren nadoen. Blijf bij de vijf dieren uit het boek. Dan valt er heel wat te leren: als een dier iets zegt, is er een speciaal woord voor, net als in het verhaaltje. Een kip kakelt, een eend kwaakt, een hond blaft, een kat mauwt en een varken knort. Gebruik die woorden als je de kinderen vraagt het geluid te maken. Wie kan er kakelen als een kip? Blaffen als een hond? Of kwaken als een eend? Als de kinderen er plezier in krijgen, kun je het spelletje uitbreiden. Wie kan er hinniken als een paard? Tjilpen als een vogel? Of piepen als een muis? Alle dieren in de kar
Een écht ritje maken, net als de dieren in het boek, is het allerleukst. Je kunt deze activiteit zo uitgebreid maken als je wilt. Begin bijvoorbeeld met het maken van een dierenmasker voor elk kind. Op de site van kinderpleinen.nl vind je inspiratie. Je kunt een masker uitprinten en door de kinderen laten kleuren, of je kunt de kinderen schminken als het dier dat ze willen zijn. Als alle dieren klaar zijn, kunnen ze naar buiten. ‘Bestuur’ zelf als chauffeur de trekkar en maak met de ‘dieren’-kinderen een ritje op het speelplein. Met bijbehorende dierengeluiden, of met een dierenliedje.
Hoep, zei de chauffeur
Myrian (tekst) & Tibor Gergely (illustraties) Bewerkt door Annie M.G. Schmidt Rubinstein (ISBN 9789054449058) € 6,50
Verder lezen
Voor jonge peuters, vanaf een jaar of twee, is er een aanstekelijk groot prentenboek over dieren die een ritje maken: Klipperdeklop (Nicola Smee, uitgeverij Gottmer, ISBN 9789025741143, € 11,95) over meneer Paard die Poes, Hond, Big en Eend laat rijden op zijn rug. In een gemengde groep kun je beide boeken afwisselen. 13
PEUTERBOEKEN 2+ Een peuter van een jaar of twee is toe aan een echt verhaaltje. Over een meisje of een jongetje dat iets beleeft wat het kind herkent. Ook dieren doen het erg goed. De platen moeten duidelijk laten zien wat er in het verhaal gebeurt. Waar is mijn sok?. Marijke ten Cate (tekst & illustraties) Lemniscaat (2011) 18 blz. (ISBN 9789047703808) € 7,95
Een jongetje wil zich aankleden. Waar is zijn gestreepte onderbroek, zijn lichtblauwe hemd, zijn blauwe spijkerbroek en zijn warme rode trui? Kartonnen zoekboek dat eerder als prentenboek verscheen voor wat oudere peuters. AP (2+)
Bij mij thuis. Roger Priddy (tekst & foto’s) Van Goor (2011) 16 blz. (ISBN 9789000303328) € 9,99
Achter glanzend zwarte silhouetten op felgekleurde flappen zie je foto’s van allerlei voorwerpen in en om het huis. Dat zorgt voor verrassingen: raden maar en dan herkennen en benoemen. AP (2,5+)
Dag giraf!. Betty Sluyzer (tekst) & Mies van Hout (illustraties) Mercis Publishing / Kimio (2012) 24 blz. (ISBN 9789056477486) € 9,95
De dierentuindieren uit dit stevig uitgevoerde boek kunnen alles wat peuters ook kunnen: zwemmen, klimmen, eten, spelen en gapen. De ritmische voorleesversjes nodigen uit om mee te doen. AP (2+)
Otto rijdt heen en weer naar de stad. Tom Schamp (tekst &
illustraties) Lannoo (2011) 34 blz. (ISBN 9789020999433) € 17,99
Otto mag vandaag met papa mee in de auto. Er valt onderweg heel wat te zien en te beleven! Het wemelt op de weg van de meest fantastische auto’s. Een boek dat ook van achteren naar voren te bekijken en te lezen is. AK (2+)
❛ Voorlezen biedt rust en jonge kinderen leren er veel van. Door het kijken naar de plaatjes en die te benoemen, leren ze heel snel de woordjes.❜ 14
BOEKENTIPS Muziek Ook al zijn kinderen nog zo klein en begrijpen ze niets van al die woorden die op hen afkomen, op het zingen van liedjes of het opzeggen van rijmpjes en versjes zal altijd enthousiast worden gereageerd. Daardoor maken zij kennis met klank, rijm en ritme. Met een groepje peuters kan ook feestelijke muziek worden gemaakt: met een tamboerijn, trommel en allerlei andere ritme-instrumentjes.
Een toren vol muziek. Nils Smit (tekst) & Kristien Aertssen
(illustraties) De Eenhoorn (2010) 16 blz. (ISBN 9789058386366) € 14,95
De bewoners van een flat maken muziek, de een nog harder dan de ander. Al snel is het een lawaai van jewelste! Tekstloze, kartonnen uitgave met een verhaaltje als leidraad op de achterkant. AP (3+)
Tips en suggesties
• Gebruik dit boekje om aan te geven dat je muziek samen maakt, en niet ieder voor zich. Laat eerst de kinderen fijn lawaai maken met verschillende muziekinstrumenten. • Instructies zijn te vinden in: Zingen met duimelot: liedjes en muzikale spelletjes voor baby’s en dreumesen van Herma Hopster en Marjanka van Maurik (Van Tricht; ISBN 9789077822388, € 17,-). Bij elk liedje in dit boek is een ‘cd-tip’ te vinden.
Andere boeken over muziek Bijt-ie in je bil! De 25 meest gezongen crècheliedjes (met cd). Petra Koeleman (tekst) &
Pater Willem (illustraties) Gottmer (2009) 55 blz. (ISBN 9789025746414) € 8,95
Een fluit voor Nijntje. Dick Bruna (tekst & illustraties) Mercis (2005) 27 blz. (ISBN 9789056473877) € 5,95
Versjes en liedjes voor de kleintjes. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) & Dagmar Stam
(illustraties) Van Holkema & Warendorf (2006) 121 blz. (ISBN 9789026917790) € 19,99
15
PRENTENBOEKEN (3+) Eenmaal drie, hoeft een boek niet meer per se te gaan over een figuurtje waarin het kind zichzelf ziet. Het wil nu ook een beeld krijgen van wat andere kinderen overkomt en wat zij doen. Een verhaal moet naast herkenbare elementen iets nieuws bevatten. De avonturen van Berre en Fleur. Annemie Berebrouckx (tekst &
illustraties] De Eenhoorn (2011) 30 blz. (ISBN 9789058386892) € 14,95
Beer Berre en eend Fleur zijn onafscheidelijk. Meestal zijn ze in Berres mooie bloementuin te vinden, maar op een ochtend zijn alle bloemen afgeplukt. Wie doet nou zoiets? Prentenboek over gevoelens. AK (3+)
Het grote kriebel klap kus schud blaas boek. Lotte Bräuning en
anderen (tekst & illustraties) Lannoo (2011) 76 blz. (ISBN 9789020995664) € 14,99
Tik op het grote, groen gespikkelde ei en het kleine witte ei ernaast. Daar kruipen Grote Bo (een groene draak) en Kleine Bert (een kuikentje) tevoorschijn. Interactief prentenboek waarin de lezer telkens uitgenodigd wordt tot actie. AK (3+)
Nog 100 nachtjes slapen. Milja Praagman (tekst & illustraties) Leopold (2011) 24 blz. (ISBN 9789025857127) € 13,95
Dorus moet nog honderd nachtje slapen voordat ze jarig is. Veel te lang, ze wil nú feestvieren. Om haar af te leiden geeft haar moeder haar een lap stof, waar Dorus driehoeken uit knipt. Op de laatste bladzijde blijkt waarom, en dat feest komt er ook sneller dan mama dacht! AK (3,5+)
Stoute hond. Chris Haughton (tekst & illustraties) Gottmer (2012) 32 blz. (ISBN 9789025750947) € 12,95
Hond Sjors wil echt heel braaf zijn, dat heeft hij zijn baas beloofd. Maar ja, die taart in de keuken, de poes om mee te ‘spelen’, die zwarte aarde om in te graven… de verleidingen zijn te groot! AK (3+) 16
VOORLEZEN Fijn om bij de hand te hebben is zo’n dikke verhalenbundel. Er kan steeds weer een ander verhaaltje gekozen worden. Of juist keer op keer die ene favoriet!
Klap eens in je handjes. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) &
diverse illustratoren Van Holkema & Warendorf (2012) 119 blz. (ISBN 9789000304653) € 19,99
Voorleesbundel met ruim tachtig rijmende verhalen over bekende figuurtjes van het schrijversduo: Kareltje, peutertje Ukkepuk, Liselotje, de zes kleine egeltjes... de herkenning zal groot zijn. Met heel veel plaatjes en thematische pagina’s rond onder meer tellen en woordjes leren. A (2,5+)
Muis waait weg en andere verhalen. Arnold Lobel (tekst &
illustraties) Ploegsma (2011) 216 blz. (ISBN 9789021669649) € 15,-
Fijne voorleesbundel met de klassieke verhalen over Uil, Kikker en Pad, Rode Vos, Bastiaan Big en andere bekende dieren, die elk kind zou moeten kennen. De uitgave is aangevuld met nieuwe dierenrijmpjes. A (3,5+)
Vandaag ben ik blij: het grote emotieboek van Karel.
Liesbet Slegers (tekst & illustraties) Clavis (2011) 50 blz. (ISBN 9789044815214) € 16,95
Soms is Karel boos. En soms is hij bang, verdrietig of juist heel blij. Karel laat zien waarom hij zich zo voelt in dit grote boek met kleurige platen, korte verhaaltjes en versjes. AP (2,5+)
op deze jonge leeftijd is goed voor de taalontwikkeling. ❛ Voorlezen Kinderen hebben op school daardoor vaak een voorsprong.❜ 17
BOEKIDEE 3+: Vrolijk DOOR: JULIENNE VAN DEN HEUVEL
Van benieuwd en zenuwachtig, via dapper, verlegen, verwonderd, bedroefd tot kwaad en trots: op diepzwarte pagina’s tonen vissen twintig verschillende emoties. De prachtige kleuren en de steeds totaal andere vissen zorgen voor verrassingen. De emoties zijn in grote, kleurige letters op de pagina’s ernaast benoemd. Zo is er bij ‘jaloers’, waar een magere vis zich afwendt, veel gebruikgemaakt van paars. Bij ‘verliefd’ zwemt een gelukzalige vis in roodtinten, die bijna de hele pagina vult. Fijne uitgave om met wat oudere peuters die – vaak dicht bij elkaar liggende – emoties te bespreken.
Gevoelens onder woorden brengen is moeilijk, zeker voor jonge kinderen. Ze kunnen hun vreugde, verdriet of woede nog niet benoemen, maar ze moeten er wel mee leren omgaan. Met hun eigen gevoelens, maar ook met die van anderen. Dit prentenboek is een prima én leuk hulpmiddel om gevoelens te leren herkennen. 18
Praten
Bekijk met een groepje van maximaal vier kinderen de platen stuk voor stuk. Neem daar echt de tijd voor. Stel bij elke plaat sturende vragen om hen te helpen de emotie te benoemen. Bijvoorbeeld bij de benauwd kijkende, bibberende vis: ‘Kijk eens, deze vis bibbert helemaal. Zou hij het koud hebben? Waarom denk je dat (niet)? Hij kijkt ook een beetje bang. Misschien moet hij iets moeilijks doen? Hij is… zenuwachtig.’ Benoemen
Begin weer voor in het boek. Zorg dat je van te voren de platen hebt gekopieerd, dat kan ook in zwart-wit. Hang twee grote vellen papier op. Teken op het ene vel een lachende smiley, op het andere een boos kijkende smiley. Nu mogen de kinderen – in overleg – de vissen op het juiste vel plakken. Help ze daar weer bij met sturende vragen. Zo leren ze positieve en negatieve gevoelens benoemen. Herkennen
Laat elk kind een plaat uitzoeken die hij of zij het mooist vindt. Praat over de emotie van de vis op de uitgekozen plaat. Betrek dat op het kind zelf. Bedenk een herkenbare situatie waarbij de emotie past. Vraag of het kind zich dan ook zo voelt en hoe dat komt. Het leert hierdoor een gevoel herkennen. Het is belangrijk om in een klein groepje te werken, anders moeten de kinderen te lang op elkaar wachten. Expressie
Geef elk kind een vel papier en verf, krijt of kleurpotloden. Geef dan elk kind een ander ‘gevoel’: ‘Maak jij eens een blije tekening’ of een verdrietige, een boze enzovoort.
Vrolijk
Mies van Hout (tekst & illustraties) Lemniscaat (ISBN 9789047703815) € 14,95 www.miesvanhout.nl
19
RIJMPJES EN VERSJES Ook een verzamelbundel met rijmpjes en versjes komt altijd van pas. Bij elke activiteit past wel een rijmpje. Al of niet met bijpassende bewegingen of een spelletje.
Het grote versjesboek. Marianne Busser, Ron Schröder (tekst) &
Dagmar Stam (illustraties) Van Holkema & Warendorf (2011) 119 blz. (ISBN 9789000301812) € 19,99
Bijna tweehonderd versjes over bijzondere en alledaagse dingen die peuters en kleuters meemaken. De verzamelbundel was er al, maar is nu weer in een nieuw jasje verkrijgbaar. AJ Nederlands 875 (3+)
Kapitein Winokio presenteert: koekebakkevlaaien. 36 kinderliedjes en -versjes voor peuters en kleuters.
Emilie Vercruysse (foto’s) & Winok Seresia (muziek) Kapitein Winokio (2011) 75 blz. (ISBN 9789490378110) € 21,95
Bijna veertig bekende kinderliedjes bij grappige kleurenfoto’s. Op de bijbehorende cd worden de liedjes begeleid door een accordeon. Er zijn nog meer liedjesboeken van Kapitein Winokio, bijvoorbeeld Handjes draaien. AJ 788.2 (2,5+)
Zullen we zwaaien?. Bette Westera (tekst) & Suzanne Diederen
(illustraties) Gottmer (2011) 37 blz. (ISBN 9789025749828) € 9,95
Een dag op de kinderopvang met korte verhaaltjes en nieuwe liedjes, die zijn te horen op de bijbehorende cd. Het boek is ontwikkeld in samenwerking met BOinK (Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang). Met informatie over de gang van zaken in de kinderopvang. AJ 322.4 (2+)
❛
Het klinkt natuurlijk gek om baby’s voor te lezen, maar uit onderzoek blijkt dat zij hier later echt profijt van hebben. Hoe vroeger het kind wordt voorgelezen, hoe beter.
❜
20
MULTIMEDIA Een luistercd of een dvd met daarop een paar verhaaltjes en liedjes doen het bij kleintjes ook altijd goed. Luister of kijk in kleine groepjes. Dat is gezelliger en je kunt dan samen praten over wat er te zien en te horen is.
Dikkie Dik en zijn vriendjes. Jet Boeke (tekst & illustraties) Gottmer (2012) 32 blz., met cd (ISBN 9789025750145) € 13,95
Dirk Scheele is bekend van zijn programma’s rond Dikkie Dik. Op de cd staan zijn liedjes bij dit voorleesboek waarin de beroemde rode kater Dikkie Dik een poezencircus opricht. Er is een gelijknamige muzikale theatervoorstelling voor jonge kinderen, op basis waarvan Jet Boeke deze uitgave maakte. AP (2+)
12 Rijmpjes en versjes uit de gouden doos. Han G. Hoekstra
(tekst) & Fiep Westendorp (illustraties) Rubinstein (2011) 24 blz., met cd en dvd (ISBN 9789054445562 ) € 10,-
Bij dit speciale boekje in de serie ‘Gouden Boekjes’ hoort een dvd met twaalf kinderrijmpjes en versjes, waarop de tekeningen van Fiep Westendorp tot leven komen. De liedjes staan ook op een cd en worden gezongen door Karin Bloemen. Bij deze herdruk krijg je vier ansichtkaarten cadeau. AJ 912.8 (3,5+)
Jip & Janneke en andere liedjes. Annie M.G. Schmidt (tekst) CNR Music/Hema (2011) cd € 5,95
Speciaal voor de Hema is deze cd in een nieuw jasje gestoken. Met liedjes over Jip en Janneke, hondje Takkie, maar ook andere op muziek gezette gedichten als ‘De wim-wam-reus’ en ‘De heks van Sier-kon-flex’. Voor 2–6 jaar.
❛
Jonge kinderen zijn heel nieuwsgierig en altijd op ontdekkingstocht. Op de speel- en leerbehoefte van het kind kun je met verschillende media inspelen. Een cd kan een boek mooi aanvullen.
❜
21
KIJKEN EN LUISTEREN Wie in de bibliotheek of in de kinderopvang eens iets speciaals wil doen, kan een voorstelling organiseren. Zelf, met behulp van een verteltheatertje, maar er kan ook een voorleesvoorstelling worden gehuurd. Of laat een geschikte dvd zien!
Kikker leest voor, Kleine Ezel leest voor en Spuit Elf leest voor
Theater Terra verzorgt voorleessessies in bibliotheken en kinderdagverblijven, rond Kikker (Max Velthuijs), Kleine Ezel (Rindert Kromhout) en Spuit Elf (Harmen van Straaten). De poppen uit de familiemusicals worden gebruikt bij het voorlezen door een acteur. De voorleesvoorstelling duurt ongeveer 30 minuten. Voor meer informatie en boekingen: Bureau Vanaf 2, telefoon 020 - 6366860 of www.vanaf2.nl.
Ageeth de Haan: meezingconcer t
Programma rond de meeste gezongen crècheliedjes, verzameld in Bijt-ie in je bil!, waarbij ook een cd is gemaakt. Er is een aangepaste voorstelling die ingehuurd kan worden. Zie: ageethdehaan.nl en vanaf2.nl/artiesten.
Boeken luisteren
Ook voor de allerkleinsten zijn luisterboeken gemaakt. Op Voorleesplein vind je een selectie. Van sommige titels is een fragmentje direct via de website te beluisteren! Zie: voorleesplein.nl > Kijken en luisteren > Luisterboeken (klik op het koptelefoontje rechtsonder bij de boekbeschrijvingen).
❛
Boekjes, tv-programma’s, dvd’s, cd’s, ze horen allemaal bij de wereld van baby’s en peuters. 22
❜
PEUTERBOEKENEXPERT: LUCY COUSINS Lucy Cousins kreeg grote bekendheid met Muis. Dit populaire boekfiguurtje bestaat al meer dan twintig jaar. Als eerste verscheen Muis en haar vriendjes en inmiddels zijn er meer dan honderd verschillende titels vertaald en meer dan een miljoen verkocht. Kenmerkend zijn de dikomlijnde, felgekleurde illustraties van Muis, die zich gedraagt als een levensechte peuter! Er zijn Muisboekjes voor baby’s, kartonboekjes, prentenboeken, boeken met flapjes, magneetjes… noem maar op!
Muis holt en rolt en springt!. Lucy Cousins (tekst &
illustraties) Leopold (2012) 14 blz. (ISBN 9789025859190) € 14,95
Muis is net een stuiterballetje: ze spring, huppelt, maakt een koppelduik en nog veel meer. Door aan flapjes te trekken, volgen er verrassingen. Zo kan een peuter zien hoe Muis beweegt en het eventueel nadoen. AP (2+)
Tips en suggesties
• Bekijk/lees samen het verhaal en beweeg alle flapjes. • Laat kinderen de verschillende bewegingen nadoen. • Er wordt in het boek steeds gevraagd welk van de drie afgebeelde dieren ook de beweging kan maken die Muis maakt. Probeer samen de goede antwoorden te vinden. • Dit boekje hoort bij de serie ‘Een Muis ontdek-boek’. Er zijn ook deeltjes over de natuur (Muis ontdekt de natuur), koken (Muis bakt een cake) en vervoermiddelen (Muis rijdt en vaart en vliegt). • Kijk op blz. 6–7 van deze brochure voor een Boekidee bij Muis’ bedtijd knuffelboek.
Handige websites Muisweek: www.muisfeest.nl
Vast een voorproefje op de Muisweek, die ook in 2012 in november zal worden georganiseerd. Kids at Work: www.kidsatwork.nl
Biedt een overzicht van verkrijgbare Muisspulletjes: Muispoppen, Muis op bekers, bordjes, koffertjes et cetera. Leesplein: www.leesplein.nl
Naast een auteursportret is hier een ruime selectie Muistitels te vinden. Met de mogelijkheid deze direct in de bibliotheek aan te vragen. 23
LINKS
BoekStart www.boekstart.nl
BoekStart is een speciaal programma dat bedoeld is om ouders van baby’s te stimuleren samen met hun kind te lezen. Het programma wordt aangeboden door de Openbare Bibliotheek. Daar kunnen de medewerkers adviseren over geschikte boekjes en worden activiteiten voor ouders en jonge kinderen georganiseerd. BoekStart in de kinderopvang brengt ook dreumesen en peuters in aanraking met boeken en voorlezen. Ook hierbij speelt de bibliotheek een belangrijke rol. Voorleesplein www.voorleesplein.nl
Voorleesplein is dé verzamelplek van informatie over boeken voor kinderen tussen 0 en 6 jaar. Met wekelijks een voorleestip, nieuwtjes, een overzicht van theaterproducties en tentoonstellingen, tips om interactief voor te lezen en nog veel meer. Voorleesplein is onderdeel van Leesplein (www.leesplein.nl). Kinderboeken www.digitale-kinderboeken.nl
Deze kinderboekwinkel is een gratis App voor op de iPad waar digitale en interactieve kinderboeken voor kinderen van 0 t/m 12 jaar te downloaden zijn. In de digitale winkel zijn kinderboeken van uitgeverijen Leopold, Ploegsma, Querido en Zwijsen te koop.
De AJ-nummers na sommige annotaties verwijzen naar de SISO-indeling in de Openbare Bibliotheek; AP betekent geschikt voor peuters (0–4 jaar), AK betekent geschikt voor kleuters (4–6 jaar), A betekent voorleesboek.
COLOFON Julienne van den Heuvel & Wilma van der Pennen Richard Tennekes omslag, p. 2; Daan van der Pennen p. 4; Janiek Dam p. 6 VORMGEVING Lijn 1, Haarlem DRUK Verhagen Communicatie BV
SAMENSTELLING EN REDACTIE FOTOGRAFIE
BoekStart is ontwikkeld door Stichting Lezen en Sectorinstituut Openbare Bibliotheken, is onderdeel van het programma Kunst van Lezen en wordt gefinancierd door OCW. www.kunstvanlezen.nl www.boekstart.nl
