BLISS. Take care. voor mensen die keuzes durven maken NR GRATIS

BLISS NR. 5-2008 GRATIS

voor mensen die keuzes durven maken

Take care Gent-Gand-Gandaham Goede soja Bikram yoga 5 visions on food kurkvloeren windenergie voor doe-het-zelfers bijzondere wellnessbehandelingen zwangerschapskwaaltjes

BAH!!!

Plastiek... BL .. bLL ...

Onderwaterfotografie Dos Winkel

Waarom zit Extra Virgin Cocos olie van Amanprana in glas? Omdat vissen niet graag zwemmen in een zee van plastiek

Zeevogels en vissen eten plastiek gewoon op en worden ziek en sterven. In Alaska werden zelfs vogels gevonden met hun maag vol onverteerbare plastiek. Het sterftecijfer bij jonge pinguïns op de stranden van Zuid-Afrika ligt hierdoor heel hoog. Een plastiek zakje lijkt voor schildpadden sterk op een kwal. Ze slikken het in en schildpadden kunnen het niet uitspuwen. Ze sterven de hongerdood. In de Middellandse Zee neemt

Plastiek is een polymeer waar monomere componenten worden aan toegevoegd. Juist deze monomeren komen vrij in voeding. Overdracht van plastiek molecules in voeding treedt vooral tussen plastiek en vethoudende levensmiddelen op, zoals olie, margarine, kaas, boter, chocolade. Sommige van deze stoffen geven smaak- en geurafwijkingen maar zijn ook vaak toxisch. Eens opgenomen worden ze opgeslagen in het vetweefsel van mensen en dieren waar zich een cocktail van chemische stoffen opstapelt. Stoffen zoals bisfenol-A, ftalaten, EDC’s,PFOA’s,PVC, PBDE’s, etc... Vele van deze stoffen gedragen zich als xeno-oestrogenen. ‘Op onvoorspelbare manier kunnen zelfs triljoenste plastiekdeeltjes onze voortplanting, ontwikkeling en evenwicht ontregelen en mede oorzaak zijn van kanker.’ Aldus Colbron, Dumanoski, Myers, in hun boek ‘Our Stolen Future’. Xeno-oestrogenen in plastiek zijn medeverantwoordelijk voor de toenemende onvruchtbaarheid bij mannen. Dat zegt Deborah Cadbury in haar aangrijpend boek ‘Stervend Sperma’. Plastiek is een wereldprobleem. De oplossing begint echter bij onszelf. Hoe minder we kopen in plastiek, des te beter voor milieu, dier en mens. Amanprana probeert het gebruik van plastiek tot een minimum te beperken. Daar waar mogelijk gebruiken we glas, gerecycleerd papier of andere snel bio-composteerbare verpakkingsmaterialen. Zeg nu zelf, bio en plastiek gaan moeilijk samen. Samen moeten we zoeken naar meer ecologische en gezondere oplossingen.

3 Tips om plastiek in voeding te vermijden: 1. Verwarm nooit in plastiek. In geen enkele soort. 2. Geen warme dranken of voeding in plastiek. 3. Koop nooit olie of vetrijke producten in plastiek. Glas is beter voor milieu, smaak en gezondheid. www.noble-house.tk

Wij leven in een plastieken gemakscultuur. Kan je je de berg plastiek voorstellen die we met zijn allen jaarlijks wegwerpen? 60 miljard ton per jaar is de raming. Plastiek kan men niet blijven recycleren. Na elke recyclage wordt het minder waardig en komt uiteindelijk als een blijvend belastend product in het ecosysteem terecht. Daardoor groeit de berg snel. Waar gaat al die plastiek naar toe? Er zijn slechts 3 mogelijkheden: op aarde, in de lucht of in de oceanen. Zelfs op de meest afgelegen diepten van de Stille en de Atlantische Oceaan vinden onderzoekers plastiek terug. Zes keer meer plastiekdeeltjes dan plankton. Tijdens het trage afbraakproces komt plastiek steeds opnieuw in microscopische partikels in het milieu terecht. Daar richten ze de volgende eeuwen dodelijke schade aan.

plastiek in groeiende mate de plaats in van grassen en algen.

Verkrijgbaar in bio-winkels:

ZEE VAN PLASTIEK - Op het strand van Oostende loopt Rita Van Eersel elke ochtend met haar hond. Ze raapt alle plastiek op die aanspoelde. Jaak Hermsma doet net hetzelfde op het strand van Scheveningen. En elke ochtend is er opnieuw een lading plastiekafval. Rita Van Eersel werpt thuis de plastiek in de afvalbak. Na jaren beseft ze echter dat de plastiekafval nooit van de aarde verdwijnt.

100%

AMAN PRANA SERENE

LEVENSKRACHT

Colofon Hoofdredactie: Filip Muylle Vormgeving: Dazzl Art Eindredactie: Daniëlla Sloots Redactie: Jeron Dewulf, Bernard Lietaer, Saloprim, Daniëlla Sloots, Alinda van Assen, Ralf Hart, Pedro Domingo, Vivian Van Dyck, Piëtro, Guido Duerinck, Winiefried van Killegem, Liselot Salando, Rieno Bonfarto, Juan van Nieuwenhuyse, Wim Bommerez, Claudia Opdebeeck, Dick Van Dijck Fotografie: Shutup Photo Diamond Photo Sales en Marketing: Filip Muylle 0478 33 72 46 [email protected] Redactie adres: Bliss - Marie Josélaan 39 2600 Antwerpen [email protected] Abonnementen: Bliss vindt u gratis in natuur- en ecowinkels, fitness en wellness. Wilt u Bliss zéker ontvangen, schrijf dan € 32 voor 8 nummers via KBC 731-0008754-96 met vermelding van naam, adres + mailadres. Het bedrag verantwoordt de kosten van administratie en portkosten. Verantwoordelijke Uitgever: Filip Muylle Marie Josélaan 39 2600 Antwerpen Bliss is niet verantwoordelijk voor de tekst en inhoud van de advertenties en aanbiedingen in het magazine. Advertenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm, zonder toestemming van de uitgever.

Oplage: 100.000 ex.

Inhoud Fo o d +: 5

Editorial

Wo n d e r e n d e r N a t u u r :

The Bod y Factor y

11

paniek om

p r o b i o t i c a ”o n z i n n i g ”

Langs de

B l i s s m e e t l a t : 14

Dirk Cornelis

Biofood: 20

van Gandaham

ve r h a a l va n d e g o e d e s o j a vo o r g r o te s c h o o n m a a k !

22

Het

Ye s , t i j d

Wo r k O u t :

24

B i k r a m Yo g a

D e P s yc h o n a u t :

26

De te rugke e r van de Wildeman

visions on food 31

5

Frank Fol,

W i n i e f r e d , V i v i a n e Va n D i j c k , N i ko l a s Ke r s t i n g e n R a w !

35

Home & Living

Ontkurk je wijn op een zachte

kurkvloer

36

Zelf broccoli telen

37

M i c r o s c o p i s c h k l e i n e we z e n t j e s c r e ë r e n e ve nw i c h t

We l l n e s s 4 0

Bijzon-

dere behandelmethoden van over de we r e l d

42

z wa n g e r s c h a p s k wa a l t j e s

R u b r i e ke n: 41 K r i s t a l l e n 46 De laatste

Bladzijde

C o lu m n s: 13

D o s W i n ke l

21

Bernard Lietaer

46

Jeron Dewulf

‘Werkdruk’ en ‘tijdsdruk’ hebben ‘in no time’ hun opmars gemaakt. Werk schijnt de sleutel tot participatie en volwaardigheid te zijn. In onze individualistische doe-het-zelf maatschappij, is het hebben van werk een onontbeerlijk stuk gereedschap om maatschappelijk te kunnen doe-hetzelven. We hechten in onze gedachten veel belang aan voldoende vrijheid, vrije tijd en vrije momenten. Echter in de realiteit voelen we pas waardering als we veel en hard werken én geld verdienen. Dat is pas ‘efficiënt omgaan met je tijd’. Goede banen en topbanen eisen je op en ‘time-management’ is een verwoede poging om aan de tijdsdictatuur nog wat vrije momenten te ontfutselen. Slim met tijd omgaan lijkt dan een uitkomst. Maar als intimiteit en seks worden verdrongen naar de marge van je agenda, is het persoonlijke leven vercom-mercialiseerd, uit handen gegeven aan de markt. En dat vormt een belangrijke bron van stress. Wie geen vrije momenten kan uitlokken, heeft geen verstand van het leven! (H)erkennen dat je werk, je gezin, je ‘wat ook’ je zodanig in beslag nemen, dat de glans uit je leven verdwijnt, is een burn-out voor zijn! We hebben meer dan ooit vrije momenten en zelfs lege momenten nodig om onze energie en creativiteit op peil te houden. Het punt is dat we onze prestaties zien als een marathon. We lopen tot we erbij neer vallen. Beter zou het zijn om regelmatig een sprintje te doen, dan uitblazen om daarna weer in de race te springen. Onder meer daarom is het beter meerdere keren een weekendje weg te gaan dan jaarlijks één of twee forse vakanties te nemen. Stress moet met rustperiodes worden afgewisseld, momenten waarop niemand iets van je verwacht. Dat laatste is essentieel om helemaal tot jezelf te komen. Ben je te lang en te vaak over je fysieke, emotionele en geestelijke grenzen gegaan dan is het recht om lui te zijn een uitspraak die jij verdient. EX-Burn-in Burn-out’er

B l i s s maart 2008-

Bescherm uw gezin met de juiste probiotica

INFANT’S BLEND

CHILDREN’S BLEND

ADULT’S BLEND

ADVANCED ADULT’S

SUPER 8 HI-POTENCY

SUPER 5 ZUIGTABLET

Voor zuigelingen en

Voor kinderen

Voor volwassenen

Voor senioren

Om gistoverwoekering in de

Voor een goede mond-

peuters 0-5 jaar

5-15 jaar

16-60 jaar

60 plus

darmen tegen te gaan

en darmhygiëne

UW DARMFLORA IN BALANS MET DE JUISTE GOEDE BACTERIËN In onze darmen leven meer dan 400 soorten en in totaal meer dan 100.000 miljard bacteriën. De totale bevolking noemen we de darmflora. Daaronder zitten zowel ‘nuttige’ als ‘schadelijke’ bacteriën. Zodra die ‘schadelijke’ of ‘ziekmakende’ bacteriën de overhand krijgen, is het delicate evenwicht verstoord en worden we ziek. Diverse factoren kunnen het aantal nuttige bacteriën drastisch verminderen: leeftijd, stress, slechte eetgewoonten, alcoholgebruik en te weinig beweging. Ook een bevalling met een keizersnede, chloorhoudend drinkwater, bacteriële infecties en het gebruik van vele medicijnen zoals o.a. antibiotica doen irritaties zoals gasvorming en een opgeblazen gevoel ontstaan.

Onderzoek toont het belang van supplementering met de juiste probiotica aan. Een consequent gebruik versterkt het immuunsysteem, produceert antioxidanten, verbetert de opname van de voeding door de verhoogde afbraak en opname van vitaminen, mineralen en aminozuren én synthetiseert de B vitaminen die noodzakelijk zijn voor een gezond zenuwstelsel. Probiotica zijn heilzame, nuttige bacteriën die voorkomen in het spijsverteringskanaal, waarbij hun effectiviteit afhangt van de juiste samenstelling en concentratie. Die zijn bij zuigelingen, peuters en kleuters verschillend van volwassenen of senioren. Daarom heeft Dr. Udo Erasmus nu voor elke leeftijd en conditie een specifieke probiotica ontworpen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK.

UDO’S CHOICE®

PROBIOTICA • verbeteren de weerstand tegen slechte bacteriën • optimaliseren de spijsvertering • verbeteren de opname van vitaminen, mineralen en aminozuren • bevorderen een regelmatige stoelgang • verhinderen de woekering van gisten en schimmels • versterken de immuniteit

voor meer informatie over de probioticaproducten

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

Wonderen der Natuur v

Jeugdig met vitamine E De huid is de spiegel van onze ziel, onze gezondheid en ons gemoed. Dus spreekt de stelling dat voeding er een direct effect op zou hebben tot de verbeelding. Aangezien diverse huidziekten en -afwijkingen vandaag worden toegeschreven aan stress en slechte voeding, is het in marketingland stilaan een rage geworden om aan huidcrèmes, shampoo etc. stoffen als de provitamine bètacaroteen en de vitamines A, B5, B8 en E toe te voegen. Van deze stoffen wordt immers beweerd dat zij op de een of andere manier bijdragen tot stralende haren en huid. Barrière van de huid De samenstellers willen u doen geloven dat de aanwezige vitaminen via de huid of het haar kunnen worden opgenomen. De huid vormt echter zo’n goede barrière tegen stoffen van buitenaf dat vitaminen het lichaam enkel via de huid kunnen betreden via zeer hoog gedoseerde medicinale crèmes. Gelukkig zijn deze crèmes alleen op doktersvoorschrift verkrijgbaar want eigenlijk gaat het hier om pure geldklopperij. Dan doe je er beter aan om tocoferol (vit E) in te nemen als voedingssupplement. Het beschermt onze celwanden tegen de schadelijke gevolgen van oxidatie en ondersteunt de werking van meervoudige onverzadigde vetzuren, die een essentiële bouwstof voor het lichaam vormen. Veel vit E in combinatie met voldoende omega-3-vetzuren innemen helpt je dan ook om je huid fris en mooi te houden.

V

Bruine vlekken op je hand Zenuwcellen die rijk zijn aan vetten hebben nood aan vitamine E om oxidatie te voorkomen. Misschien heb je bij oudere mensen wel eens gemerkt dat zij bruine vlekken op hun handen of gezicht hebben. Deze zogenaamde levervlekken wijzen op de aanwezigheid van afbraakproducten van geoxideerde vetten (lipofuscinen) en situeren zich doorgaans op de aan licht blootgestelde delen van de oudere huid. Vitamine E kan preventief worden ingezet tegen dit verouderingsverschijnsel evenals tegen bepaalde welvaartsziekten.

v

S

G

p

09

00

5 55

g

Teksten: Rieno bonfarto

NOVO MSM natuurlijke bron van organisch en gemakkelijk opneembaar zwavel

Vitamine E voor spierherstel Vitamine E is net als vitamine C een krachtig antioxidant, wat inhoudt dat het de in het lichaam aanwezige vrije radicalen onschadelijk maakt. Boven het 40ste levensjaar neemt onze natuurlijke weerstand tegen vrije radicalen geleidelijk af. Daarom nemen meer mensen vanaf deze leeftijd extra vitamine E in, vaak in dosissen die tot 40 keer de officieel aanbevolen dagelijkse hoeveelheid bereiken. Tocoferol helpt de vorming van rode bloedcellen en de opbouw, het herstel en de instandhouding van spier- en andere weefsels. Een tekort leidt tot spierzwakte en het afsterven van rode bloedlichaampjes. Mogelijk is een te laag gehalte aan vit E zelfs van grotere betekenis voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten dan factoren als het totale cholesterolgehalte of een hoge bloeddruk. De resultaten van bestaand onderzoek verschaffen echter nog te weinig duidelijkheid.

ergeet ook de beste bronnen van vit E in de voeding niet: levertraan (20mg/100gram), pinda (11.7 mg/100gram), tar wek iemen(olie) (9.0 mg/100gra m), pinda k aa s (7.7 mg/100gram), zonnebloemolie (7.0 mg/100gram), garnalen (6.6 mg/100gram) rauwe eierdooier (4.6 mg/100gram), erwten, bonen en lever (1.6 mg/100gram), de meeste groenten (0.5 mg/100gram) en de meeste vissen (0.4mg/100gram). De ADH is 100 mg in Amerika, terwijl het in België maar 10 mg is. De dosis die orthomoleculaire dokters adviseren is 100 à 800 mg per dag.

NOVO MSM: • bouwstof voor kraakbeen, pezen en ligamenten • bevordert soepel en vrij bewegen • voor sterke botten, haren en nagels • verhoogt de winterse weerstand • vermindert gevoeligheid voor pollen en huisstofmijt • bevordert de eliminatie en verhoogt de vitaliteit • goed voor de darmwerking NOVO MSM: methylsulfonylmethaan of biologisch beschikbaar zwavel vult tekorten aan en bevordert de stofwisseling op verschillende niveaus. NOVO MSM is verkrijgbaar bij de betere natuurvoedingszaak. Voor meer informatie: Mannavita bvba, tel.(056) 43 98 51 of [email protected]

Wonderen der Natuur Calcium: Hoe u botten gezond houdt zonder zuivel Iedere zes minuten breekt iemand in België een pols, heup of ander bot als gevolg van osteoporose. Botontkalking is een gevreesde volksziekte geworden. In plaats van méér calcium, een algemeen gekend mineraal voor behoud en opbouw van sterke botten en tanden, te nemen is het misschien beter om je calciumhuishouding eens onder de loep te nemen. Calcium in ons lichaam zit voor 99% in het beendergestel en het gebit. Botten krijgen stevigheid door calcium in samenwerking met fosfor en magnesium. Het resterende procent calcium zit in het bloed en in weefsels en is belangrijk bij de bloedstolling, de prikkeloverdracht in het zenuwstelsel en bij de samentrekking van spieren. Botweefsel wordt voortdurend vernieuwd: een klein deel van het calcium in de botten vormt een buffervoorraad die gemakkelijk kan worden opgenomen om schommelingen in de bloedspiegel op te vangen. Deze voorraad moet wel elke dag weer vanuit de voeding aangevuld worden. Als dit niet gebeurt wordt het uit de rest van het skelet gehaald en zal dit broos worden. Een gangbare gedachte in West-Europa is dat zuivel een onontbeerlijke calciumbron is. Calcium kan echter ook heel goed uit groentes worden opgenomen in het lichaam, wat bovendien vaak beter opneembaar is dan het calcium uit koemelk. Bij een onderzoek van twee universiteiten in de V.S. werd de hoeveelheid calcium in het bloed gemeten na de consumptie van melk en na de consumptie van donkergroene bladgroentes. Daarbij bleek dat de melkdrinkers minder calcium opnamen dan de andere groep. En een grootschalig onderzoek onder 121.000 personen (ook in de Verenigde Staten) heeft uitgewezen dat mensen die meer dan één glas melk per dag dronken een 45% hogere kans liepen op een gebroken heup. Goed door het lichaam opneembare calciumleveranciers zijn: donkergroene bladgroentes, bijna alle koolsoorten (vooral boerenkool, Chinese kool en broccoli), noten, zaden (vooral sesamzaad), gedroogde abriko-

zen en vijgen. Daarbij is het interessant om te weten dat de Britse voedingsdeskundige Shane Heaton op basis van uitgebreid literatuuronderzoek concludeert dat biologische producten gemiddeld ook nog eens 26% (!) meer calcium bevatten dan gangbare. De menselijke behoefte aan calcium is niet zo makkelijk in cijfers te benoemen. Mensen die een plantaardig dieet volgen en een actief leven leiden hebben waarschijnlijk een lagere calciumbehoefte. Er zijn volkeren met een gezond beendergestel die niet meer dan 300 - 400 mg per dag consumeren. De nieuwste broze-botten richtlijn voor artsen adviseert dokters in ieder geval een calciumsupplement voor te schrijven aan mensen die via hun voeding minder dan 500 mg calcium per dag binnenkrijgen. Tevéél calcium in de voeding (boven de 2500 mg per dag) zorgt overigens voor verkleuringen van de tanden, verkalking van de nieren en vaatwanden en nierstenen. Bovendien wordt de opname van zink, ijzer en magnesium dan verhinderd. Rond de leeftijd van 45 jaar neemt het lichaam nauwelijks nog calcium op terwijl het wel wordt afgevoerd via urine, ontlasting en zweet. Verliezen we te veel calcium in een te snel tempo dan kan dat poreuze botten tot gevolg hebben. Calcium wordt in het lichaam door een reeks van stoffen afgebroken nog vóór het wordt opgenomen. Vooral eiwitrijke voeding is berucht. Daar komt nog bij dat calcium de belangrijke functie heeft om de zuurvorming in het lichaam te neutraliseren. Melkprodukten zijn uiterst zuurvormend. Niet alleen wordt door dit zuur de calciumopname uit melk belemmerd; er is zelfs bestaand calcium voor nodig om de zuurvorming te neutraliseren. En dat bestaande calcium wordt onttrokken aan de botten! Vervolgens bevordert te veel fosfor in de voeding, het onttrekken van calcium aan het beendergestel. En fosfor zit weer vooral in eiwitrijke producten… Voor je calciumhuishouding is het beter om je eiwitinname rond de 60 gram per dag te houden. Dagelijks een halfuurtje naar buiten is noodzakelijk voor de aanmaak van vitamine D in je huid, die essentieel is voor het kunnen opnemen van calcium in je lichaam. Verder zijn de mineralen magnesium, borium, silicium, koper, zink, mangaan en fluor en de vitamines K en C heel belangrijk. Deze komen alle ruim voor in een voeding met groentes en fruit, granen, noten en peulvruchten. De belangrijkste oorzaak van botontkalking is niet te weinig calciuminname maar het feit dat de moderne levensstijl het vasthouden van kalk overbodig maakt. Hoe meer fysieke inspanning, hoe hoger de ‘botmineraal-dichtheid’ en de kwaliteit van de structuur van het bot en hoe minder risico op fracturen. Dus uit je luie zetel en beweeg, beweeg en beweeg! Anne Verlinden

ECOMIL PETIT DÉJ ONTBIJT + CALCIUM 400 gr vervangt SUM 250g 100% plantaardig / zonder lactose / zonder soja / zonder cholesterol /zonder glüten Ingrediënten: instant- amandelen (39%), boekweit (25%); voederwikke (25%), instant-kastanjes(10%), kalkrijk algje: Lithothamnium calcareum(1%)

Meer info Mannavita: 056 43 98 51

Prostaatkankercellen kunnen niet tegen pectine Vezels van granen maar ook fruit zijn prebiotica die een gunstige werking hebben in het verweer tegen darmkanker. Maar ook zouden, volgens onderzoekers aan de Universiteit van Georgië, prostaatkankercellen zeer slecht reageren op de aanwezigheid van pectine. Pectine is een gomsoort die van nature in vruchten voorkomt. Appel, pruim, kweepeer en sinaasappel bevatten relatief veel pectine. Uit laboratoriumonderzoek kon men vaststellen dat specifieke structurele elementen van het pectine zelfs aanleiding geven tot een ‘apoptotische’ activiteit binnenin dit type van kankercellen. Daartegenover staat dat pectine geen aanleiding geeft tot een programmering van celdood in aanwezigheid van gezonde cellen. Dit kan leiden tot een vermindering van het aantal kankercellen met bijna 40 %, een werking die tot stand komt na het verhitten van pectine. Hoewel bij de resultaten nog heel wat vragen rijzen, stellen de onderzoekers van dit onderzoek dat deze ontdekking wellicht de basis vormt voor een nieuwe behandeling van prostaatkanker. Het is in ieder geval een bijkomend element dat het al omvangrijk pakket van aanbevelingen komt versterken: eet voldoende fruit en groenten ter preventie van kanker. Pedro Domingo

Maken antioxidanten onsterfelijk? Enkele maanden geleden wisten Amerikaanse wetenschappers te melden dat wormen gevoed met antioxidanten anderhalf keer langer leefden dan wormen zonder het speciale dieet. Volgens de onderzoekers was dit de eerste keer dat aangetoond is dat antioxidanten verouderingsprocessen vertragen. Kortom: de worm is al op weg naar onsterfelijkheid! Soms zijn oxidatiereacties absoluut noodzakelijk voor de instandhouding van onze gezondheid. We gebruiken zuurstof om ons voedsel te oxideren zodat we daar de benodigde energie uit kunnen halen. Maar niet altijd zijn oxidatiereacties gewenst. De reden van deze impopulariteit zijn de zogenaamde vrije radicalen. Vrije radicalen kunnen schade berokkenen aan eiwitten, nuttige vetten en zelfs ons erfelijk materiaal is niet veilig voor de vernietigende werking van vrije radicalen. De vrije radicalen, die ontstaan als gevolg van oxidatiereacties in ons lichaam, hebben hetzelfde effect als een rotte appel in een mand: er volgt een kettingreactie waarbij het schadelijke effect over gaat van het ene molecuul op het andere. Zuurstof heeft dus twee gezichten: een onmisbare functie en een erg schadelijke kant doordat

het zo graag electronen steelt en daardoor allerlei stoffen in het lichaam verandert. Bij de bestrijding van vrije radicalen maakt het lichaam onder andere gebruik van een aantal enzymen. De bekendste is het superoxide-dismutase (SOD), dat enzym kan duizenden vrije radicalen onschadelijk maken. Er zijn verschillende soorten SOD zoals het koper-zink SOD en het mangaan-SOD. De eerste verdedigingslinie tegen vrije radicalen wordt dus gevormd door dit soort antioxidant enzymen. Mocht dit niet voldoende zijn of aan de aandacht van de enzymen ontglippen dan volgt een tweede barrière van antioxidanten, de zogenaamde nutritieve antioxidanten die we via het voedsel binnen krijgen. Elk vit C molecuul kan twee vrije radicalen onschadelijk maken. Verder hebben citrusvruchten, tomaten, uien, groene thee, rode wijn, kool, peterselie, ...ook een grote antioxidatieve werking. Liselot Salando

Veenbessensap lief voor de blaas

M

et name vrouwen hebben geregeld last van blaasontstekingen. Huisartsen en urologen geven dan vaak maar een antibioticum. Bij 10 tot 15 procent van de vrouwen keert de ontsteking echter regelmatig terug en dan is elke keer antibiotica slikken bezwaarlijk. Het leidt tot bijwerkingen en resistentie. Regelmatig sap van veenbessen drinken vermindert de kans op herhaalde urineweginfecties. De academische ziekenhuizen in Amsterdam (AMC) en Maastricht (AZM) zijn daarom in oktober 2005 begonnen met een drie jaar durend onderzoek, de NAPRUTI-studie (Non-antibiotic versus Antibiotic Prophylaxis for Recurrent Urinary Tract Infections). In deze studie wordt de werking van cranberry’s met die van antibiotica vergeleken. Uiteindelijk zullen 280 premenopausale vrouwen, die last hebben van hun blaas, deelnemen. Geerlings, die projectleider is van het onderzoek, zegt:” ik bezoek regelmatig Terschelling waar de veenbessen – de donkerrode bosvruchten van de lepeltjesheide - het land sieren. Als internist ken ik het probleem van de terugkerende urineweginfecties en de volkswijsheid dat veenbessen een gunstige werking hebben op dit soort ontstekingen. Op zich vond ik het geen hocuspocusverhaal, want het is bekend dat de veenbes twee werkzame stoffen bevat: fructose en proanthocyanidine. Deze zorgen ervoor dat de bacterie E. coli zich moeilijker kan hechten aan de blaaswand. Experimenten met veenbessen hebben dat inmiddels uitgewezen.’ Blaasontstekingen worden in de meeste gevallen veroorzaakt door de E.coli bacterie. Deze hecht zich aan het membraam van dierlijke cellen, dus ook aan de blaaswand, door middel van dunne haartjes aan zijn oppervlak (fimbriae). Dit start het ontstekingsproces. Duidelijk is inmiddels dat antibiotica niet altijd alle E.coli’s in de urinewegen onschadelijk maken. Sommige E.coli’s verstoppen zich in de diepere slijmvliescellen en doorstaan daar antibioticakuren. In die gevallen is er sprake van een chronische ontsteking, die steeds kan terugkomen. Dat dagelijks 50 tot 100 milliliter cranberrysap drinken de kans op een volgende ontsteking met de helft verkleint, is inmiddels afdoende aangetoond.

3TRESS !NGSTIG 3LAAPPROBLEMEN

/VERWINANGST STRESS ENSLAAPPROBLEMENOPNATUURLIJKEWIJZE $E MODERNE PRESTATIEMAATSCHAPPIJ EIST STEEDS MEER

:%."%6 IS EEN POEDER OP BASIS VAN POMPOENPITTEN EN

VANDEMENS $AARDOORSLAGENVEELMENSENERNIETMEER

NATUURLIJKE INGREDIpNTEN OPLOSBAAR IN WATER OF VRUCH

IN OM ´S AVONDS TOT RUST TE KOMEN WAT LEIDT TOT STRESS

TENSAP$OORZIJNUNIEKESAMENSTELLINGVERZEKERT:ENBEV

EN SLAAPPROBLEMEN #HRONISCH SLAAPTEKORT HET JACHTIGE

OVERDAG EEN BETER HUMEUR BETERE STRESSBESTENDIG

LEVENENDEVREESOMNIETTEKUNNENVOLDOENAANDEHOGE

HEID MINDER ANGST EN EEN VERHOOGD GEVOEL VAN WELZIJN

EISENVANWERKOFGEZINVEROORZAKENNOGMEERSTRESSEN

7ANNEER HET³S AVONDS WORDT INGENOMEN ZORGT :ENBEV

SLAPELOOSHEID WAT UITEINDELIJK KAN LEIDEN TOT CHRONISCHE

VOOREENRUSTIGE NATUURLIJKESLAAP

ANGSTTOESTANDEN %ENDAGELIJKSEDOSIS:%."%6ZORGTERVOORDATUUITGERUSTDEDAGKANBEGINNENENHELPTUOMHETJACHTIGELEVENBETERAANTEKUNNEN

6OORMEERINFO SURFNAARWWWOJIBWA DEROECKCOMOFBEL 

0K*CXB

%F
SPFDL

YOURHEALTH OURMISSION

ANTI-OXIDANTEN

OJ-adv Zenbev 196-139_2007 1

27-01-2008 09:12:06

IN OVERVLOED TER BESCHERMING TEGEN DE VRIJE-RADICALEN

ACTIF LIFE EEN VLOEIBAAR EN STERK W U NIE GECONCENTREERD ANTI-OXIDANT COM-

PLEX VOOR KINDEREN EN VOLWASSENEN.

Voor een dagelijkse aanvoer van de belangrijkste anti-oxidanten is Actif Life de ideale oplossing. Een perfecte manier om zich te beschermen tegen de vrije-radicalen die ongunstige reacties in het lichaam kunnen teweegbrengen. Actif Life, geschikt voor het hele gezin, is een bijzonder geconcentreerd en vooruitstrevend voedingssupplement aanbevolen om het lichaam te voorzien van alle essentiële anti-oxidant nutriënten gecombineerd met talrijke beschermende plantenextracten en andere essentiële co-factoren. Samen 33 actieve stoffen van de hoogste kwaliteit. De combinatie van de actieve stoffen in Actif Life bevordert het behoud van een goede werking van het afweersysALTISA maakt enkel gebruik van ingrediënten van de allerbeste kwaliteit en zuiverheid in (fyto)doeltreffende actieve doseringen, met als resultaat een gewaarborgd effect. Al onze producten zijn vrij van scheikundige bewaar-, smaak- en kleurstoffen, suiker, zout, zetmeel, gist, tarwe, maïs, melk (-derivaten), soja, gluten, talk, lactose en dierlijke derivaten, en worden geproduceerd volgens de internationaal erkende en zéér strenge cGMP (current Good Manufacturing Practices) richtlijnen en/of andere

teem, een goede vitaliteit en een optimale gezondheid. Actif Life is zeker de oplossing voor personen die problemen hebben met de inname van tabletten of capsules, met de vertering en met een slechte absorptie (bv op gevorderde leeftijd). Verpakking: in een dubbel verzegelde en tegen het licht beschermende fles, 473ml. Aanbevolen dagelijkse portie(ADP): 1 soeplepel (15ml). De inhoud is voldoende voor een periode van 31 dagen. Kan zelfs aangelengd worden met water of fruitsap. Zonder suiker, zout, zetmeel, gist, tarwe, mais, melk(derivaten), soja, gluten, talk, lactose en dierlijke derivaten. Aanbevolen verkoopprijs: slechts €15,90.

farmacopee-/productiestandaarden. Voor meer informatie over de ALTISA-producten, bel 03/321 67 19. Te verkrijgen in alle reform- en dieetwinkels. Een product van DIEXIMPORT. Een gevarieerde en evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl zijn belangrijk. Voedingssupplementen niet gebruiken ter vervanging, maar ® wel als aanvulling van een evenwichtig voedingspatroon.

Sinds 1970

Wonderen der Natuur Creatine in de sport de spier uit. Dit zou vooral tijdens opeenvolgende explosieve inspanningen zoals spurtjes, gewichtheffen, hoogspringen nuttig zijn, maar geenszins de uithouding verbeteren. Er zijn twee manieren om het in te nemen. Ofwel 20 g per dag (of 0.3g/kg lichaamsgewicht) verspreid over 4 innames gedurende 5 tot 7 dagen, gevolgd door een onderhoudsbehandeling van 2-5 g per dag (of 0.03g/kg lichaamsgewicht) wat het snelste effect heeft. Ofwel starten met 2-5 g creatine per dag, wat na ongeveer één maand tot hetzelfde resultaat leidt. Inname van hogere dan bovenvermelde dosissen levert geen bijkomend voordeel op, gezien ons lichaam een beperkte opslagcapaciteit voor creatine heeft en het teveel zal gewoon door de urine worden uitgescheiden. Ongeveer een maand na het stoppen met de inname van extra creatine, raak je grotendeels kwijt wat er is opgebouwd; theoretisch is het mogelijk dat je een gedeelte kunt vasthouden. In de praktijk blijkt dat vaak niet zo te zijn. Wel kan Creatine als prima hulpmiddel gebruikt worden om zwaarder te trainen en daardoor een lichaam aanzetten om spiermassa te doen groeien. Hoewel niet alle studies het er over eens zijn, zijn er die beweren dat enkel jonge mensen van rond de twintig baat hebben bij creatine gebruik. Ook zijn er soms bijwerkingen door creatine zoals gewichtstoename door ophoping van water, spierkrampen, diarree. Creatine mag niet worden gebruikt door mensen die al problemen met de nierfunctie, hoge bloeddruk of een leverziekte hebben.

Spring is in the air zonder vetkussentjes

Tekst: Dick Vandijck

Als de lente in het land is, denkt menigeen aan zuiveren, afslanken én gezondere eetgewoontes. Wil men afslanken dan is het vooral een kwestie van je eetgewoontes aan te passen. Eigenlijk, en dat weten we wel, eten we beter het hele jaar door gezond. Maar dikwijls is onze goesting groter dan onze honger. En dan willen we vermageren, en liefst nog een beetje snel ook. Nu heeft Biover een nieuw biologisch product in hun “Slank plus” gamma met plantenextracten die je lichaam ondersteunt bij de eliminatie van je extraatjes. Gedurende verschillende eeuwen gebruikten de mensen planten om oplossingen te vinden voor hun kwaaltjes. Tegenwoordig, zijn de planten meer dan ooit fantastische bondgenoten om uw dagelijks welzijn te verbeteren. Het is goed het lichaam niet over te belasten met suikers, vetten en eiwitten want ons lichaam heeft weinig “extraatjes” nodig. Daar we vaak té veel en té vet eten en het lichaam enkel gebruikt wat het nodig heeft, ontstaan vetophopingen. Naast een gezonde eetgewoonte moeten de stockages in het lichaam, onze zogenaamde “vetkussentjes”, worden verwijderd. Door een goede voedingsgewoonte aan te leren en vooral te behouden, zullen deze vetreserves verbrand worden, waardoor we terug een strak silhouet verkrijgen. Lichaamsbeweging bevordert daarenboven de afbraak van deze ‘overstockage’. Groene thee, guarana, groene koffie en opuntia zijn gekend om hun eigenschap de vetverbranding te ondersteunen. Guarana is een tonicum en geeft een nieuwe boost van energie bij het afslanken. Niet gebrande groene koffie

bevat extracten cafeïne en chlorogeenzuur. Het chlorogeenzuur helpt de bloedsuikerspiegel in evenwicht te krijgen waarbij overtollige suikers niet in vetten wordt omgezet. Niet gefermenteerde groene thee, Camellia sinensis, bevat minder looistoffen bevat en is rijker aan antioxidanten, de catechines. Deze laatste geven de vetverbranding een duwtje in de rug en helpen zo het gewicht onder controle te houden. Daarnaast bevordert moerasspirea de eliminatie van afvalstoffen. Wanneer vetten worde n ve rbra nd, maakt het lichaam afvalstoffen aan. Deze moeten ver wijderd worden. In het nieuwe product Biodraine tref je volgende bestanddelen aan Camellia sinensis groene thee 3,6 g, Coffea arabica cruda groene koffie 3,6 g, Filipendula ulmaria moerasspirea 2,7 g, Paullinia cupana guarana 2,7 g.

Tekst: Pedro Domingo

Misschien is het goed voor de niet-sporters om uit te leggen wat creatine is. Creatine wordt door sporters gebruikt om de prestaties te verbeteren. Het zorgt voor snel herstel van de spieren tijdens en na het leveren van een prestatie. Het is een aminozuur, de bouwstof van eiwitten of proteïnen, dat via de voeding, voornamelijk vlees en vis, opgenomen wordt. Wild vlees is de rijkste bron van creatine, maar ook rood vlees en vis (haring, zalm en tonijn) doen het goed als bron voor creatine. De andere helft wordt door het lichaam zelf aangemaakt in de lever, nieren en de alvleesklier. Creatine wordt via de nieren uitgescheiden als creatinine na verbruik door de spieren; ook een teveel aan creatine wordt rechtstreeks via de nieren uitgescheiden. Het is een belangrijk bestanddeel in de spieren, doch het komt ook voor in het hart, hersenen, testikels en andere organen. In de spieren wordt het voor ongeveer 1/3 als vrij creatine teruggevonden en voor 2/3 onder de vorm van Phosphocreatine (PCr), een belangrijk element voor het aanmaken van ATP (adenosine trifosfaat) ofte de energieleverancier in het lichaam. Gedurende de eerste 3 tot 10 seconden van een spierinspanning levert creatine energie, maar duurt de inspanning langer dan dient men over te gaan tot andere energieleverende mechanismen, namelijk anaërobe glycolyse en aërobe oxidatie van koolhydraten en vetten. Bij deze vorm van energielevering wordt géén melkzuur geproduceerd. Een toename van creatine in de spiervezel optimaliseert de maximale energieoverdracht en stelt verzuring van

Natuurlijk gezond met planten

Wat als er een voedingsmiddel bestond dat je zou helpen om je hart te openen? Wat als het je zou toelaten meer plezier, speelsheid en sensualiteit te ervaren? Wat als dat voedingsmiddel ook gezond en natuurlijk was? Zou je dat willen eten? JA!

Uw terechte keuze -

Biologische kruidenextracten Zonder alcohol of bewaarmiddelen In handige ampullen Met de beste formuleringen

Chocolade Er is één voedingsmiddel dat de onbetwiste nummer één lijkt op vlak van openen van het hart. Onbewust weten we dit: we geven het aan onze geliefde, we associëren het met plezier, sensualiteit, feesten, geven. Chocolade. Het is wereldwijd geliefd. Wij Belgen eten gemiddeld 7 kg per persoon per jaar. Maar. wat we kopen in de winkel is meestal slechts een flauw afkooksel van de oorsprong: de cacaoboon! Hoewel bijna iedereen al eens chocolade gegeten heeft, heeft nagenoeg niemand al een pure cacaoboon gegeten! Is dat niet vreemd? Deze cacaoboon ondergaat een lang verwerkingsproces waar door hitte en druk een groot deel van de 300 complexe verbindingen verloren gaan. Tot overmaat van ramp worden er dan nog suiker en andere ongewenste zaken aan toegevoegd. Zelfs donkere chocolade is dus eigenlijk niet gezond. Men moet de cacaobonen puur eten om echt gezonde chocolade te hebben. iets met unieke eigenschappen.

R PHYTABILIUM stimuleert de spijsvertering en ondersteunt de reinigende werking van de lever

• met Mariadistel en Paardenbloem tegen de gevolgen van vet, suiker en alcohol • met Artisjok en Rammenas voor een goede vertering van vetten • met Gentiaan en venkel voor een gezonde eetlust en vlotte vertering

PHYTABILIUM stimuleert de spijsvertering en ondersteunt de eliminatie

Verkrijgbaar in alle natuurvoedingswinkels Info Mannavita: 056 43 98 52 [email protected] www.mannavita.be

10-B l i s s maart 2008

auwe cacao bevat bijvoorbeeld het hoogste antioxidantengehalte van alle voeding die we kennen, 2-3 keer meer dan groene thee of rode wijn. Deze flavonolen beschermen het hart op verschillende manieren. Ze verbeteren ook het seksueel functioneren bij mannen. Antioxidanten zijn niet het enige waarop cacao het hoogste scoort van alle voedingsmiddelen die we kennen. Ook voor bijvoorbeeld magnesium is het de absolute topper. Magnesium zorgt voor meer energie, meer mentale helderheid en een verhoging van stressbestendigheid. Het werkt samen met calcium spierontspannend en maakt de spieren ook soepeler. Magnesium is hét mineraal van het hart. In het hart is magnesium 18 keer meer geconcentreerd dan in het bloed. Magnesium is het belangrijkste mineraal dat ontbreekt bij hartproblemen. De oude volkeren van Midden-Amerika gebruikten vaak de metafoor “hart bloed” als ze over cacao praatten. Chocolade opent letterlijk het hart (en geef toe, heeft onze wereld dat niet hard nodig?) Onbewerkte cacao heeft een nog sterkere liefdesenergie. In oude Azteekse trouwceremonies wisselden de bruid en bruidegom 5 cacaobonen uit met elkaar. Theobromine, de stimulerende stof in cacao die verwant is aan cafeïne, is een cardiovasculair stimuleermiddel. Terwijl cafeïne het zenuwstelsel prikkelt, stimuleert theobromine... het hart. Het ontspant ook de gladde spieren en verwijdt bloedvaten. Een 10-tal boontjes per dag is al genoeg voor optimaal effect. Cacao bevat ook arginine, wat men ‘natuurlijke Viagra’ zou kunnen noemen. Alsof dat niet genoeg is: als je pure cacaoboter op de arm van een vrouw inmasseert, wekt dit haar zin in seks op. Je kan via het internet (www.healthxl.be) rauwe cacaobonen bestellen, gepelde bonen in stukjes (‘cacao nibs’), cacaopoeder die niet verhit of behandeld geweest is en cacaoboter. Tekst: Wim Bommerez

T h e

B o d y f a c t o r y

Tijdens een onderzoek van het UMCU (Utrecht Universitair Medisch Centrum Utrecht) rond de effecten van probiotica kreeg ongeveer de helft van een groep van 296 patiënten met acute alvleesklierontsteking via een sonde een preparaat van probiotica (goedaardige bacteriën) toegediend in de darmen. De andere helft werd behandeld met een regulier medicijn. Toen de onderzoekers constateerden dat de sterftegraad in de probioticagroep beduidend hoger lag dan in de andere, beëindigden zij het experiment onmiddellijk. Tijdens een afgeladen persconferentie benadrukten zij dat de proef zorgvuldig en overeenkomstig de voorgeschreven richtlijnen was opgezet. Na het stopzetten van het experiment hielden velen, onder wie de onderzoekers zelf, de gebruikte probiotica verantwoordelijk voor de dood van de 24 patiënten.

Paniek om probiotica ’onzinnig’ Paniekvoetbal of is er meer aan de hand? Voor de resultaten van dit onderzoek naar buiten kwamen, zaten de probiotica in de lift en droegen ze in brede kring de predikaten ‘gezond’ en ‘veilig’. Ze kunnen dan ook bogen op bijzonder goede resultaten in de strijd tegen multiresistente ofte ziekenhuisbacteriën. Sindsdien zitten de ’gezonde bacteriën’ echter in de hoek waar de klappen vallen. Ook hier in Vlaanderen was er veel onrust, vooral bij de fervente gebruikers van de probioticadrankjes en droge mengsels.

Tekst: Rieno Bonfarto

H

oogleraar immunologie Eric Claassen van de Erasmus Universiteit Rotterdam vindt dat deze radicale omslag niet wordt gerechtvaardigd door de onderzoeksresultaten die het UMCU bekendmaakte. “Vooropgesteld: als patiënten overlijden tijdens een wetenschappelijk onderzoek, is dat verschrikkelijk. Dat ontslaat ons echter niet van de plicht onbevooroordeeld naar de feiten te kijken. Bij het UMCU-onderzoek werden speciale probiotica gebruikt van het bedrijf Winclove. Deze bevatten een nieuw soort melkzuurbacteriemengsel dat niet vrij te koop is maar in samenwerking met een ziekenhuis werd ontwikkeld specifiek voor gebruik tijdens dit onderzoek. De kwalijke nevenwerkingen ervan zijn dan ook niet van toepassing op andere, wel in de handel verkrijgbare probiotica en onder andere omstandigheden. De probiotische droge mengsels en de dranken die in de supermarkten te verkrijgen zijn, hebben een andere samenstelling dan de probiotica die zijn gebruikt bij het onderzoek. Enerzijds hebben probiotica in zuivelproducten hebben een te lage concentratie en er zijn te weinig goede probioticastammen in aanwezig om echt efficiënt te kunnen werken bij darmproblemen, laat staan om te goed te werken. De droge mengsels verkocht in de natuurwinkel of apotheek zijn dan weer uitgebreid getest en volkomen veilig: ieder merk heeft zijn eigen zeer specifieke samenstelling en de werking daarvan is met wetenschappelijk onderzoek intensief onderzocht. Als je dus

baat ondervindt bij het gebruik van je probioticum, kan je het zonder zorgen blijven innemen.

Onderzoek zélf moet ter discussie staan Diverse wetenschappers benadrukken dat nog steeds niet vaststaat of het wel de probiotica van Winclove waren die verantwoordelijk zijn voor de dood van de 24 patiënten. Volgens Claassen staat niet zozeer de veiligheid van probiotica maar het verloop van dit specifieke onderzoek ter discussie. “Er moet duidelijkheid komen over wat er daar precies is gebeurd. De zaak dient tot op de bodem te worden uitgespit. Ik denk persoonlijk dat de sterfgevallen niets te maken hebben met de probiotica.” Ook volgens de Berlijnse chirurg Nada Rayes, die voor een vakwetenschappelijk tijdschrift de vertrouwelijke resultaten van het experiment kon inzien, dient nog eens goed te worden gekeken naar de statistische verwerking van de

onderzoeksgegevens. Rayes wijst erop dat de patiënten in de probioticagroep er voor de behandeling al slechter aan toe waren dan de anderen en de rol die het bacteriepreparaat bij het overlijden van deze patiënten speelde om die reden wellicht minder groot was.

Intensivecarepatiënten De probiotica werden toegediend bij personen met een ernstige alvleesklierontsteking, een aandoening waar gemiddeld 10% van de patienten aan overlijdt. Deze mensen waren bovendien al erg ziek en

lagen allemaal op de afdeling intensieve zorgen. Het is dan ook heel waarschijnlijk dat hun darmwand was aangetast. Bovendien werden de probiotica tijdens het onderzoek via een maagsonde toegediend. Allemaal elementen die afwijken van een normale situatie, waarbij de probiotica oraal worden ingenomen en terechtkomen in een intacte darmwand.

De cijfers onder de loep Zoals gezegd namen aan het UMCUonderzoek 296 patiënten met ernstige acute alvleesklierontsteking deel, verdeeld over een onderzoeks- en een controlegroep. In totaal overleden 24 patiënten (16%) in de groep die probiotica kreeg toegediend. In de controlegroep, die een placebo kreeg, stierven 9 patiënten (6%). “De totale sterfte tijdens het onderzoek bedroeg 11%. Dat stemt overeen met wat je zou mogen verwachten op basis van de statistieken. De ervaring leert immers dat 10 tot 20% van alle patiënten met ernstige acute alvleesklierontsteking eraan overlijdt” aldus Claassen. “Als de totale sterfte was uitgekomen boven de 20% had ook ík gezegd dat het wel de probiotica zouden moeten zijn geweest. Nu meen ik daarentegen dat het absoluut niet noodzakelijk hun schuld was. Als in totaal 70 mensen waren overleden, was de paniek terecht geweest. Dat is hier echter niet het geval. Laten we de getallen eens omdraaien: stel dat 24 patiënten uit de placebogroep waren overleden en 9 uit de probioticagroep. Dan had men gezegd: “33 doden, dat is conform de verwachtingen”. Maar nu hoor ik dat nergens. De gegevens worden niet in het juiste perspectief geplaatst. Op basis van de statistieken is het realistisch om te veronderstellen dat wanneer deze 296 patiënten niet aan dit onderzoek hadden deelgenomen, er net zo veel slachtoffers zouden zijn gevallen - of zelfs méér. Dat geluid mis ik.”

B l i s s maart 2008-11

Afslankend, vochtafdrijvend en zuiverend

Neem de natuurlijke weg. In sommige situaties, zoals bij overgewicht of warm weer, kan het lichaam meer vocht opslaan dan normaal. Ook zwangere vrouwen, vrouwen tijdens de menopauze of de postmenopauze of voor de mentruatie kennen deze problemen. Een kuur met Grünwalder Drainage kan helpen, op een natuurlijke manier. Asperge en peterselie worden op een unieke manier gecombineerd, waarbij ze beide dienst doen als milde vochtafdrijvers. Het belangrijkste voordeel van de combinatie van asperge en peterselie is dat enkel water wordt afgevoerd terwijl zouten en mineralen in het lichaam aanwezig blijven. De vochtafdrijvende werking van Grünwalder Drainage helpt bij: • Afslanken • Vocht afdrijven • Zuiveren en revitaliseren van het lichaam

Verkrijgbaar in uw apotheek of natuurvoedingswinkel. Te bewaren buiten het bereik van jonge kinderen. De aanbevolen dagelijkse portie niet overschrijden. Een voedingssupplement vervangt een evenwichte voeding niet. Niet te gebruiken bij nierziekten.

column

Orgaan: onze nieren De zuiveringsinstallaties van het lichaam

N

et als de longen, zijn de nieren met z’n tweeën. Ze hebben de vorm van een boon en ze zijn ongeveer 12 centimeter lang. Een nier is ongeveer zo groot als een vuist.

De nieren zitten aan de achterkant van het lichaam, zo ongeveer bij de onderste rib aan de linker- en rechterkant. Als filters van het lichaam houden ze het bloed schoon. Ze halen de afvalstoffen uit het bloed en via de urineleiders gaat dat naar de blaas en als die vol is, plas je het uit. Maar... dat is niet het enige wat de nieren doen. Ze zorgen er ook voor dat het vocht in het lichaam op het juiste peil blijft. Tweederde van het lichaam bestaat uit water en dat moet ongeveer op hetzelfde peil blijven. Dat heeft niet alleen te maken met hoeveel je drinkt per dag, maar ook of het een warme dag is (en je veel zweet) of wanneer je aan het sporten bent. De nieren zorgen er dus ook voor dat je meer vocht vasthoudt wanneer je lichaam dat nodig heeft. Op je werk zul je meer vocht vasthouden dan wanneer je een liter water drinkt en lekker op de bank ligt... Via de nierslagaders stroomt het bloed de nier in. Vocht en afvalstoffen blijven achter in de nieren en het bloed gaat via de nierader weer het lichaam in. Het vocht (voorurine) dat achterblijft in de nieren, wordt in het niermerg zo gefilterd dat er uiteindelijke urine overblijft. De urine wordt verzameld in de nierbekken en vandaar uit gaat het via de urineleiders naar de blaas. Behalve het zuiveren en het controleren van het waterpeil in het lichaam, maken de nieren ook hormonen. Hormonen zijn stoffen die via het bloed naar allerlei cellen gaan. De cellen die gevoelig zijn voor die hormonen gaan harder of juist langzamer werken. Het hormoon EPO is een van de hormonen die in de nieren gemaakt worden. Het zorgt ervoor dat er bloedlichaampjes gemaakt worden. Als de nieren niet goed functioneren en minder EPO gaan maken, kan dat voor bloedarmoede zorgen. Kruiden die goed zijn voor de nieren: echte guldenroede, Indisch nierkruid of Java thee, Jeneverbes, Peterselie, Beredruif, Heermoes, Berkensap, Zwarte populierensap en bladeren van de es. Ook heel heilzaam zijn:

Kweek (kweekgras): een aftreksel van de kweekwortel wordt gebruikt bij geelzucht, nier-, blaas-, of galstenen. De thee kan best in twee fasen worden bereid: ‘s avonds 1 soeplepel fijngesneden wortel met ½ L water overgieten en een nacht laten trekken. ‘s Morgens het water opvangen en de wortels opnieuw in kokend water gedurende 10 min. laten trekken. Beide aftreksels mengen en op één dag uitdrinken. Wat zoethout verbetert de smaak. Robertskruid: een kruid dat het bloed via de lever en de nieren reinigt, de uitscheiding bevordert, en het organisme versterkt. Brandnetel:  stimuleert de nieren. Die moeten de vuile troep (stofwisselingsslakken) opruimen. Dat doen ze door meer urine te vormen. Die is in het begin van de brandnetelkuur donkerder van kleur en ruikt sterker. Maar één ding mag je zeker niet doen: overdrijven. Dan zou je een nierkoliek kunnen krijgen. Meer info: www.tbuskruid.be of 013 52 11 84

Dos Winkel Visolie MOET je slikken, want het is zo gezond! Vis MOET je minstens twee maal per week eten, want het is zo gezond! Welk tijdschrift je ook openslaat, waar je ook kijkt, overal wordt de consument wijsgemaakt dat we het zonder vis en visolie niet lang zullen trekken, zonder dat we door allerlei allergieën, maag- en darmproblemen, maar vooral door hart- en vaatziekten en allerlei vormen van hersendegeneratie en de Ziekte van Altzheimer getroffen zullen worden en er uiteindelijk aan te gronde zullen gaan. Zelfs sommige vegetariërs beginnen te twijfelen en gaan onder druk van artsen soms toch maar aan de visoliecapsules , of eten dan toch maar een enkel visje…! Al deze opmerkingen golden lange tijd ook voor vlees, melk en melkproducten. Nu weet men beter. Los van het feit dat de moderne wetenschap ernstig twijfelt aan het jagersverleden en de eetgewoonten van de homo sapiens, weten we al heel lang dat de mens zeker niet gebouwd is om vlees te eten en te verteren. Melk is goed, maar dat geldt in feite alleen voor zuigelingen – logisch toch! Het groeihormoon dat zo goed is voor de kalfjes is bepaald niet gezond voor wie ouder is dan zuigeling, en….kan niet uit de melk worden verwijderd! Echter, onder invloed van de machtige vlees- en zuivelindustrie wordt de consument gehersenspoeld…! Zonder vlees en melk kun je niet gezond blijven…! Niets is echter minder waar. Mensen die overwegend plantaardige voeding tot zich nemen worden gezonder oud dan diegenen die overwegend vlees en vis eten. Uit studies blijkt dat, in vergelijking met het voedingspatroon van een doorsnee omnivoor, een vegetarische leefwijze het risico op bepaalde aandoeningen als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde kankers met 40% (The British Medical Journal) verkleint. Hoe zou dat nu kunnen? Zou de vlees- en melklobby toch ongelijk hebben? Inderdaad, zij hebben ongelijk. Het barst inmiddels van de wetenschappelijke studies die aantonen dat deze producten eigenlijk beter maar te vermijden zijn. Iedereen weet tegenwoordig dat fruit, verse groenten, bonen en andere plantaardige voedingsmiddelen onze gezondheid bevorderen. Maar hoe zit dat nu met de alom geprezen vis…? En met visolie die tegenwoordig overal ingestopt wordt als “verrijking”? In een recent promotie-onderzoek van Isabelle Sioen van de Universiteit van Gent (2007), toont zij aan dat vetzuren uit vis een belangrijke bijdrage leveren aan het voorkómen van harten vaatziekten. Tegelijkertijd geeft zij echter aan dat er een groot probleem bestaat bij het consumeren van vis, namelijk de opstapeling van gifstoffen in het vetweefsel en de lever van vis. Haar proefschrift heet dan ook “The nutritional toxicological conflict related to seafood consumption”. Met andere woorden: er zitten gezondheidsbevorderende stoffen in het vetweefsel van vis, maar… helaas ook veel gifstoffen. Hiermee is de toon meteen gezet, want wat moeten we nu doen…? Vis eten en hopen dat de gezonde stoffen sterker werken dan de gifstoffen? Of laten we vis staan nu we weten dat deze gifstoffen verantwoordelijk zijn voor heel wat ernstige ziekten, zoals een groot aantal soorten kanker! Wordt vervolgd w w w.d o s - b e r t i e - w i n ke l . b e

d o s .w i n ke l @ s k y n e t . b e

Dos Winkel is onderwaterfotograaf, fysiotherapeut én milieuactivist. Zijn foto’s van de onderzeese wereld zijn al over de hele wereld geexposeerd. Tegenwoordig zet hij zich met hart en ziel in voor het behoud van de vissen, koraalriffen en alles wat de zee te bieden heeft.

B l i s s Maart 2008-13

Langs de BlissMeetlat De Kelten bewonen zo`n 400 vChr. het grootste gedeelte van het huidige West-Europa. Een ideale plaats voor een nederzetting vinden ze op het punt waar de rivieren de Leie, de Schelde en de Lieve samenvloeien. Ganda, het Oud-Keltische woord voor samenvloeiing, zal zijn naam geven aan de stad Gent. In Vlaanderen vond men toen nog reusachtige bossen, waar wortels, eikels, kastanjes en beukennoten het ideale voer vormen voor de varkens, die er in kudden leefden. De Oude Belgen slagen erin om deze varkens te domesticeren. Dan reeds beheersen zij de kunst om de heerlijkste gedroogde en gezouten hammen te bereiden. De Romeinen zijn onder de indruk van deze delicatesse. Ze begrijpen dat gedroogd en gezouten vlees lang houdbaar is en dus ideaal is als voedsel voor de legioenen, die vaak lang onderweg zijn. De artisanale traditie voor de bereiding van drooggezouten rauwe ham werd overgeleverd van generatie tot generatie. In 1954 starten Roger Cornelis en zijn echtgenote Maria Mattheeuws een bescheiden slagerij in Wetteren. Vier jaar later verhuist het gezin naar Mariakerke, bij Gent. Zoon Dirk Cornelis vervoegt de firma in 1980 en begint meteen te experimenteren met het zoutprocédé van de hammen. Door terug te grijpen naar de aloude methodes van de kleinschalige varkenshouders, ontdekt hij dat droogzouten een gunstig effect heeft op de uiteindelijke smaak. Al doende leert hij dat een drooggezouten ham perfect kan rijpen zonder toevoeging van nitraat. Verder ondervindt Dirk dat het gebruik van zeezout interessante aroma’s oplevert. In 1985 zoekt men naar een eigen merknaam om de toenmalige Vlaamse Boerenham te vervangen. Het wordt ‘Ganda Ham’, een naam die verwijst naar de plaats van herkomst. Vandaag produceert Corma 180.000 drooggezouten hammen op jaarbasis. BLISS spreekt met de huidige directeur Dirk Cornelis.

Gent, Gand, Ganda een ambachtelijke Belgische delicatesse

1. Eerste zouting: de hammen worden met zeezout ingewreven. De zoutmachine strooit een extra laagje op de hammen. Dan verdwijnen ze voor een week in de zoutkamers bij een temperatuur van 2 tot 4 °C. 2. Tweede zouting: Na een week wordt het resterende zout weggeblazen. Het vlees wordt door masseren opnieuw soepel gemaakt, waardoor het gemakkelijker zout opneemt. 3. Drogen : De Ganda Ham wordt opgehangen in licht geventileerde droogkamers bij een temperatuur van ongeveer 17 °C. In deze droogkamers bereikt men na jaren een optimaal bacteriologisch evenwicht. Zo kunnen de natuurlijke fermenten hun werk doen en een traag, enzymatisch proces op gang brengen. 4. Smouten: Na tien weken drogen, vormt zich een droge korst op de snijkant van de ham. Daarom wrijft men de snijkant bij het been in met een mengsel van smout (reuzel), bloem, peper en zout. De Ganda Ham wordt verder gedroogd tot hij minimum 9 maanden oud is. 5. Afwassen en ontbenen: Na 9 maanden worden de kleinere hammen opnieuw gewassen om het smoutlaagje te verwijderen. Grotere hammen rijpen verder tot ze 12 à 14 maanden oud zijn. De hammen zijn nu klaar.k

‘We moeten teruggaan naar de details, want daar gaat duurzaamheid uiteindelijk over: over goed vaderschap. Deugdelijk bestuur. Dat is wat een vader in zijn familie en zijn bedrijf moet toepassen. ‘ Dirk Cornelis, directeur van Corma, die onder meer Gandaham produceert, spreekt zich uit. Ik vind het belangrijk dat mijn medewerkers niet tegen hun goesting naar hun werk komen. Er wordt van mij niet verwacht dat ik bij iedereen vriend aan huis ben. Ik zorg ervoor dat er een respectvolle samenwerking is binnen het team, waar men probeert politiek en roddels te vermijden. Ik probeer sleur te voorkomen. Tot ik de zaak overnam, waren zorgen niet aan mij besteed. Toen ik de kans had, hebben we gekeken naar: wat zit onze kracht, waar zitten onze zwakten, wat zijn onze opportuniteiten, waar willen we naartoe.

U heeft ook samengewerkt met Jan Fabre (in 2000, waarbij de zuilen van de aula in Gent werden bekleed met duizenden plakjes Gandaham) Voor de gemiddelde dakloze was dat werk misschien nogal pijnlijk om te zien?` Het was vooral bedoeld als metafoor voor de wetenschap, waarvan de huid gestript moest worden. Dus de zuilen van de aula, de tempel van de wetenschap, werd als het ware blootgelegd. Het rauwe vlees toonde de naakte spieren en huid. Dat dit werk zoveel reacties losmaakte is eigenlijk een dubbel succes. Door deze reacties is namelijk naar buiten gekomen hoeveel er eigenlijk verspild en geknoeid wordt in de voedingsindustrie. Als je in de universitaire ziekenhuizen, de scholen, de grote bedrijven, horeca... een systeem inbouwt, waarbij al die overschotten gekanaliseerd kunnen worden en overgebracht naar bijvoorbeeld opvanghuizen en daklozen, dan zou dat een hele vooruitgang zijn. In Gent is naar aanleiding van Fabres’ kunstwerk een zeer sterke polemiek gekomen, die heeft geleid naar de kanalisering van voedingsoverschotten naar de armen. Dat gebeurt op zich al wel op veel plaatsen, maar niet gestructureerd genoeg. Er moet natuurlijk ook nog rekening worden gehouden met hygiënische voorschriften. Je kunt niet zomaar bij warme temperaturen voedsel gaan afgeven; daar moet wel controle over gehouden worden. Wat dat betreft vond ik het een fantastisch project. Ik zou het zo weer doen.

Het biologische aspect wordt voor u ook steeds belangrijker? Mochten wij veel veel biologische hammen of grondstoffen kunnen

kopen, dan zouden we al onze capaciteit daarvoor benutten. Maar dat kunnen we (voorlopig) niet doen. Ten eerste zijn er niet genoeg biologische grondstoffen (hammen) en ten tweede is de markt nog niet voldoende geëvolueerd om naar volledig biologisch te kunnen overschakelen. Maar de consument vind biologisch wél steeds belangrijker. Biologische ham is er nog bijna niet. We hebben een totale productie van 180.000 hammen per jaar en biologisch kunnen we er zo’n 5000 à 7000 per jaar doen. Dat is voorlopig dus maar een paar procent.

Waarom is de productie van biologische hammen zo belangrijk voor u? Dat is onze missie; wij geloven daarin. Wij zoeken continu naar biologische producten en naar een afzetmarkt daarvoor. In Europa is er op dit gebied nog niet zoveel. In Italië, Spanje en Frankrijk zijn er een paar die gedroogde hammen produceren. De kleinschaligheid zorgt ervoor dat de prijs nog hoog ligt. Op het moment dat wij onze biologische hammen grootschaliger kunnen promoten, dan zal de prijs ook lager worden. Ik zou eigenlijk een statement willen maken met mijn biologische hammen. Er is een vrije markteconomie, maar geen kwalitatieve vrije markt economie. Er worden normen gesteld aan chips, aan auto’s etc. waarom dan niet aan voeding? Zo kun je geen wereld opbouwen. Wat is theoretisch vandaag de dag mogelijk? Ze zijn met tien-jarenplannen bezig voor bijvoorbeeld luchtkwaliteit, waarom dan niet voor goede voeding? Ik zou willen samenzitten met mensen die experts zijn op het gebied van het bemesten van land en in het kweken, om met hun te bespreken: waar zouden we willen staan over 20 jaar? Binnen 30 jaar? We kunnen het gaan hebben over het gebruik en hergebruik van dierlijke meststoffen, aangevuld met mineralen. Het nastreven van een minimale vervuiling. Een soort van voedingssupplement voor de grond ontwikkelen. Je moet mest hebben die goed stinkt. Vroeger in de middeleeuwen was er handel in mest. Dierlijke en menselijke mest. Boten voeren met de mest naar boerderijen en die mest werd dan gekeurd door mestproevers. Men zag het als een organisch product. Die proevers roken en proefden of de mest in orde was; zodat mensen er niet ziek van werden. Het werd gebruikt als eerste hulpmiddel om akkerbouw te industrialiseren. Voor een gezonde akkerbouw is rotatie-akkerbouw bovendien beter dan intensieve akkerbouw.

De varkens komen nu nog uit belgië, blijft dat zo? Onze verantwoordelijke inkoper heeft nu ook contact met een Nederlands bedrijf om daar eventueel bio-hammen te kopen.

Hoe commercieel kan of mag ‘bio’ zijn? Kunnen bio-producten ook grootschalig(er) geproduceerd worden? Zolang er niet meer biologische voeder gekweekt wordt, zoals granen en graangewassen, zaldat een dure grondstof blijven. Men zegt mij dat de boeren die biologisch fokken geen antibiotica gebruiken en dat de geboorte van de jonge varkens buiten in de vrijheid gebeurt. Ook worden de oren niet afgesneden. Al die maatregelen zijn er. Omdat er sprake is van zelfgenezing duurt dat wat langer. Er is meer energieverbruik. Als een varken écht ziek is, wordt hij wel behandeld met antibiotica, maar wordt dan ook uit het (bio)circuit gehaald. de kosten voor de bioboer zijn misschien iets hoger, maar wat er netto overblijf voor hem, verschilt niet zo veel van de industriële boer. Ook al staat de rest van de markt sterk onder druk, de prijs van de varkens zakt niet mee. Daar heeft een bioboer nu een voordeel. Hij werkt aan een deugdelijker samenwerking met de keten die tot aan de eigen consument de producten levert. Het bouwt zichzelf op. Wij zijn tien jaar geleden gestart met bio-ham, omdat Delhaize daarnaar vroeg. Uiteindelijk had die ze niet nodig. Dat was voor ons wél 2 à 3 miljoen franc méér aan grondstof. We hebben die ham toen als gewone ham moeten verkopen. Toch geloven wij in bio. Wij willen ook niet méér verdienen op bioham als op Gandaham. Buiten België kent bijna niemand Gandaham. In Frankrijk, Duitsland en Nederland maar enkelen. Daarom willen we samenwerken met partners die ook in de niches zitten van het hoogwaardige, ethisch verantwoorde voedselcircuit. We zijn inmiddels ook bezig met het maken van geitenkaas en yoghurt. Het één zal het ander versterken.

Tekst: Filip Muylle en Daniëlla Sloots Foto’s: Daniëlla Sloots

Vertel eens over jullie lopende projecten met betrekking tot energiebesparende maatregelen? Eén van de aspecten van topkwaliteit is ook: wat is de afvalproduktenstroom en wat verbruiken wij? Ik voel mij niet schuldig als wij water oppompen uit de grond. Met ons verbruik van 100.000 liter water per week, zijn wij geen hele grote verbruikers. Er is geen grondwaterdaling door onze aanwezigheid hier. Tot 1996 was ons afvalwater licht melkachtig, want er zat vet in. Dat stroomde dan in de open riolen, tot in de grachten hier. Daar hebben wij een waterzuiveringsstation voor gebouwd. Wij waren één van de allereersten die dat deden. Voor een klein bedrijf van onze omvang was dat niet zo evidend om te doen. Dat verloste ons van een hoop druk. Als wij vroeger ons water loosden, kon men eventueel zeggen dat Gandaham een goed product is, maar dat zijn vervuilende ‘brol’ een beetje verder indirect òòk bij de consument terechtkomt. Dat was niet goed. Je moet er eigenlijk meer aan

16-B l i s s maart 2008

doen dan ze vragen. Dan heb je pas een goede buur. Een goede buur is pas iemand die u respecteert. Nu zijn we bezig met energiebesparing. We hebben nogal veel compressoren om in de zomer te koelen. Daarvan vliegt veel warmte de lucht in. We gaan nu 95% van die warmte proberen te recupereren om het water waarmee we de hammen afwassen te verwarmen en de temperatuur in de droogkamers op peil te houden. Een dubbel circuit dus en vergelijkbaar met het principe van warmtekrachtkoppeling. Het werkt tweeledig: het verlaagt onze kosten van stookolieverbruik en we zijn ethisch bezig. Binnen het bedrijf zijn veel mensen met rugklachten, omdat ze 12.000 keer per week een ham van 10 kg moeten optillen. Veel medewerkers haken na verloop van tijd af, ook vanwege de koude in de koelcellen. Daarom gaan we daar een robot plaatsen, die de hammen optilt en op de juiste hoogte legt. Dat is een flinke investering, dat klopt.

Hoe zie jij de biologische sector evolueren in de toekomst? Het zal groeien, waardoor er meer omzet komt en de kostprijs hopelijk lager kan worden. Er is ook nog een categorie tussen bio en het conventionele: het Vita-project is daar één van. Dat is een keten van een aantal boeren, waar voedsel wordt gebruikt wat hoogwaardiger is en waar geen antibiotica wordt gegeven. Men gaat er hier vanuit, en ik sta daar wel achter, dat voeding die goed is voor mensen, ook goed genoeg is voor dieren. Het enige verschil tussen deze boeren en de biologische boeren is, dat het voer wat zij gebruiken niet biologisch is. Het gebruik van pesticiden is tegenwoordig trouwens ook aan banden gelegd. Men mag ze maar gebruiken tot zoveel maanden voor het oogsten, het moet afbreekbaar zijn...Het verschil tussen bio en conventie lijkt steeds kleiner te worden, waardoor op een bepaald moment ‘bio’ zichzelf zelfs in vraag kan gaan stellen. Dat is ook goed, vind ik.

De bio-boeren moeten hun krachten bundelen in coöperatiefjes? Daar zijn we eigenlijk al mee bezig. Niet zozeer met samenwerkingen binnen de vleesindustrie, want daar ligt het aspect ‘bio’ nog gevoelig, maar wel met bijvoorbeeld een Demeter-boerderij in Nederland die geitenkaas maakt. Kroketjes laten we weer bij iemand anders maken. Dat is eigenlijk ook een vorm van groepssamenwerking; van opvangen wat verloren dreigt te gaan. Wij zien onze collega’s niet als concurrent; we zijn blij dat ze er zijn. We zien elkaar dus meer als partners. De zon schijnt tenslotte voor iedereen. Bepaalde wetgevingen die niet juist of ethisch zijn opgesteld kunnen veranderen met een kleine groep, dat zou toch niet slecht zijn,he? Bedankt Dirk!

The Unconvenient truth About

depression

Gezondheid aan banden

lekkere Frietjes Dat klassiek frituren niet goed is voor ons organisme is al meermaals bewezen. Alle grote merken verkopen immers frituuroliën die weliswaar goedkoop zijn, maar helaas ook uiterst ongezond.

G

eraffineerde plantaardige olie, ontgeurde olie, geharde plantaardige olie of geharde dierlijke vetten: daar bakken en frituren de meeste mensen mee en ook fabrikanten van koekjes gebruiken massaal goedkope, geraffineerde oliesoorten. Wat daarbij verzwegen wordt: deze vetten verstoren de lichaamsfuncties en zijn nefast voor de celmembranen en onze vitaliteit van zodra je er één frietje insteekt. Na 7 tot 11 keer bakken zijn ze zo explosief schadelijk geworden dat zelfs de fabrikanten je aanraden om er niet meer verder mee te frituren. Kunnen we dan niet van lekkere frietjes genieten zonder ongezond bezig te zijn? Toch wel, de oplossing bestaat erin te frituren in een gezondere oliesoort. Elke olie bestaat namelijk uit meerdere soorten vetzuren. De meervoudig of poly-onverzadigde vetzuren (MOV’s) zijn ongeschikt om te verhitten. Ze oxideren immers erg snel en worden schadelijk bij blootstelling aan warmte, licht en zuurstof door de vorming van vrije radicalen. Hoe minder MOV’s een olie bevat, hoe geschikter ze is om te verhitten. Enkelvoudig of mono-onverzadigde vetzuren in olie zijn redelijk geschikt voor verhitting, maar best niet vaker dan één keer. Verzadigde vetzuren tenslotte zijn zeer geschikt om te verhitten, ook meermaals. Deze laatste soort bevat bij verhitting nauwelijks schadelijke elementen en haar gezonde eigenschappen blijven grotendeels intact. Hoe meer verzadigde vetzuren een olie dus bevat, hoe geschikter ze is om meermaals te verhitten.

Tekst: Rieno Bonfarto

Twee uitstekende voorbeelden van olie met overwegend verzadigde verzuren zijn koudgeperste (‘extra vierge’) kokos- en palmpitolie. Beide soorten zijn dankzij hun bereidingsmethode pure natuurproducten en bevatten daarenboven vele gezonde eigenschappen die niet verloren gaan als je ermee bakt. Bij koud gebruik proef je de smaak van kokos of palmpit - lekker voor op de boterham bijvoorbeeld. Bij frituren krijgt de olie echter een neutrale smaak, zodat je frietjes niet anders smaken dan normaal. Koudgeperste kokos- en palmpitolie maken jouw baksels dus supergezond, lekker, zacht van smaak en extra licht verteerbaar. Tip: bak je frietjes eens in extra vierge kokosolie van Aman Prana, een uitstekend voorbeeld van een supergezonde olie die haar gezonde eigenschappen behoudt en niet schadelijk wordt bij verhitting. Deze olie gaat in theorie eindeloos mee als ze regelmatig gefilterd wordt, maar in de praktijk wordt toch aanbevolen ze na 2 jaar volledig te vervangen. Vergeet ook niet om regelmatig wat olie bij te vullen aangezien tijdens het gebruik kleine hoeveelheden verloren gaan, en om je frietketel na gebruik goed af te dekken. Opgelet: gebruik geen ontgeurd, gehard, gedeeltelijk gehard of geraffineerd kokosvet, maar alleen de koudgeperste soort (extra vierge)! Het kokosaroma wordt tijdens het bakken zoals gezegd grotendeels geneutraliseerd en de frietjes krijgen een bijzonder zachte smaak die alleen deze kokosolie kan geven. Smakelijk!

E

ind februari 2008 verscheen in het nieuws: “Antidepressiva hebben weinig tot geen effect op de meeste mensen. De medicatie is alleen zinvol voor patiënten die zéér depressief zijn.” Dat blijkt uit een onderzoek van de Britse universiteit van Hull. Pharma. be, de koepel van farmaceutische bedrijven in ons land, is verontrust over de berichten dat antidepressiva geen effect hebben. ‘De berichtgeving hieromtrent kan een gevaar inhouden voor de therapietrouw’, luidt het. Volgens de onderzoekers worden veel patiënten ook beter wanneer ze een placebo gebruiken. Dit zou betekenen dat depressiviteit ook zonder chemische behandeling en zonder de nare bijwerkingen kan worden bestreden. Ook mocht blijken dat de industrie alleen onderzoeken naar buiten hebben gebracht die hun producten positief benaderen. Zou het kunnen dat er mensen zijn die daarvoor omgekocht worden? Ik kan dat zeer moeilijk geloven! Echter het vrij meedelen van gezondheids-, therapeutische- en medische voordelen van natuurlijke voeding, planten, kruiden en natuurlijke remedies wordt streng gecensureerd en aan banden gelegd. Het is verboden terrein voor het gezond verstand en voorbehouden aan de farmaceutische - en medische wereld. Alleen niet-medische termen, die werden voorgekauwd mogen worden opgenomen. Zo zie je termen als winterongemakken in plaats van verkoudheden, bronchitis of overgangsverschijnselen. Maar ondertussen leven we in een wereld waar het verboden is verse eieren, rauwe melk en rauwe kazen te consumeren. Lang leve een steriele wereld waar de farmaceutici en medici geen gouden maar diamanten zaken zullen doen. Niet genezen maar instandhouden is het doel. Als we de farmaceutische en medische wereld hun ding laten doen, zullen natuurlijke supplementen, vitamines, mineralen, kruiden, etherische oliën en zelfs onbewerkt voedsel morgen niet meer verkrijgbaar zijn. We zullen in leven blijven door sterk bewerkt voedsel, ontdaan van haar gezonde eigenschappen. Mens, plant en dier zullen bestaan uit een steeds groter wordende cocktail van vaccinaties, antibiotica en chemische stoffen. De farmaceutische- en medische industrie waarschuwen voor de risico’s van zelfgenezing door het gezonde verstand en eeuwenoude tradities. Ze waarschuwen voor kruiden, voor vitaminen en mineralen. Maar deze superwinstgevende industrie vergeet dat zij de 3de belangrijkste doodsoorzaak is geworden van de mens. Jawel, je leest het goed. De bijwerkingen van medicijnen en medische interventies zijn de derde belangrijkste oorzaak van onnatuurlijk sterven. Een fenomenale 30% van haar omzet gaat naar marketing! Tweemaal meer dan naar onderzoek en ontwikkeling. Enfin ik krijg er warmteopwellingen van.

B l i s s maart 2008-17

Tekst: Rieno Bonfarto

Kokos- of Palmpitolie voor

C

onsumenten zien vitaminen- en mineralensupplementen maar al te vaak als ‘pillen’ en koppelen hen aan gezond of ziek zijn. Ook ‘moeten’ er soms diverse tabletten of capsules worden ingenomen per dag, waarbij doosjes met verschillende kleurtjes een handig hulpmiddel zijn. Een veelvoud aan supplementen levert ook bij mij soms een psychologisch effect op: spontaan borrelt de vraag “Ben ik dan ziek?” op. Ik eet toch gezond, dus zou ik genoeg moeten hebben aan mijn dagelijkse dosis groenten en fruit. Ik zie op restaurant ook heel vaak mensen die groenten

Tekst: Pedro Domingo

zien als voedsel voor konijnen. Voor hen worden tegenwoordig gezondheidsdrankjes als V8 of Knorr Vie op de markt gebracht, en die nemen we nu voor jullie even onder de loep. Nu wil ik als onderzoeksjournalist wel meteen opmerken dat ik op het moment van schrijven al enkele uren bezig ben met mijn research en ik nog altijd niet weet wat de vitaminen- en mineraleninhoud is van deze drankjes. Je krijgt maar geen zicht op wat er nu eigenlijk exact in een flesje V8 of Knorr Vie zit. Bij V8 gaat het vooral om een concentraat groentesap op basis van tomaten, wortelen, bleekselderij, bieten, peterselie, sla, waterkers en spinazie. Aangezien het hier om groentesap en niet om fruitsap gaat, ligt het suikergehalte gelukkig lager dan bij Knorr Vie. De hoeveelheid zout van V8 ligt dan weer veel te hoog en de inhoud is niet erg voedzaam. Je kunt dus beter hele groenten eten om je dagelijkse dosis vitaminen en mineralen binnen te krijgen. Een andere reden waarom dat wordt aanbevolen is dat groenten in hun natuurlijke vorm je sneller een verzadigingsgevoel bezorgen. Groentesap dient dan ook eerder te worden opgevat als een aanvulling van en niet als een afdoende vervanging voor twee porties groenten per dag, de door de producent aanbevolen hoeveelheid - die flink te laag ligt. De combinatie van de twee reclameslogans voor V8, ‘200 ml = 2 groenteporties’ en ‘je dagelijkse dosis vitaliteit!’ is dan ook niet weinig misleidend voor de goedbedoelende supermarktconsument. Ook Knorr Vie maakt veel reclame voor zijn geconcentreerde groente- en fruitsap. De inhoud: 26% perzikpuree, 26% geconcentreerd wortelsap, 17% kokosmelk, 14%

geconcentreerd appelsap, 10% geconcentreerd ananassap, sinaasappelpulp, 3% geconcentreerde puree van West-Indische kers, voedingsvezels (appelpectine) en 0,5% kokosschilfers. 200 ml daarvan moet volgens hun marketingteam volstaan om 50% te bereiken van de ‘door voedingsdeskundigen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)’ groenten en fruit. Welke voedingsdeskundigen dan wel? In ieder geval exemplaren die horen te weten dat je best 1000 mg als absoluut dagelijks minimum hanteert - en die hoeveelheid geldt enkel op voorwaarde dat je geen stress in je leven ondervindt. Desondanks profileert Knorr Vie zich als vervangmiddel voor de helft van de dagelijkse aanbevolen dosis groenten en fruit, een hoeveelheid die de weinig gezondheidsbewuste consument sowieso niet haalt. Het moet gezegd: de aanvoer van onder andere vitamine C via Knorr Vie situeert zich op de limiet om deze doelstelling te verwezenlijken. Er wordt echter gemakshalve vergeten dat vitamine C verre van de volledige toegevoegde waarde van groenten en fruit binnen een evenwichtige voeding omvat.

C

onclusie: producten met toegevoegde vitaminen en mineralen leveren maar een heel beperkt nut op en dienen eigenlijk niet geconsumeerd te worden met als doel je gezondheid te bevorderen. De kostprijs van deze gezondheidsdrankjes loopt bovendien ook erg hoog op. Als je gewonnen bent voor de idee van vloeibare groente- en fruitconcentraat zou je dergelijke drankjes eens grondig moeten vergelijken met bijvoorbeeld Vibracell, een alternatief dat je in de betere natuurwinkel vindt. Vibracell is een concentraat van koudgeperste sappen uit 42 verschillende ingrediënten (waaronder groenten, kruiden, planten en fruit). Bij inname van een dagelijkse dosis van 10 ml verschaft Vibracell het lichaam in principe alle mineralen, vitaminen en oligoelementen die het in de loop van de dag nodig heeft. De sappen zijn zoveel mogelijk van koudgeperste oorsprong en worden op lage temperatuur en onder vacuüm ontdaan van het grootste deel van hun vocht, zodat een dik concentraat overblijft dat langer vers blijft zonder conserveringsmiddelen.

Vibracell is samengesteld uit de volgende ingrediënten: * Vruchtensapconcentraat van: sinaasappel, citroen, maracuja. * Groentensapconcentraat van: wortelen, rode biet, melkzuurgefermenteerde wortelen, selder, augurken, zuurkool, rode bieten en uien, paprikapulp, tomatenpulp, artisjokextract, aardpeer- en broccoliconcentraat. * Concentraat uit bessen van: aalbes, blauwe bosbes, vlierbes, acerolakers. * Kruidenextracten: brandnetel, rozenbottel, hop, mate thee, melisse, leeuwentand, kamille, rozemarijn. * Andere ingrediënten: rozenbottelpittenolie, inactieve biergist, merriemelk, natuurlijke aroma’s, citroenzuur, magnesium, carbonaat, seleengist, koninginnebrij, sojalecithine (niet genetisch gemodificeerd), L-carnitine en co-enzym Q10. Vitaminen: vitamine C, niacine, vitamine E acetaat, calciumpantothenaat, ß-caroteen, vitamine B6-hydrochloride, vitamine B1hydrochloride, vitamine B2, biotine, vitamine B12 en foliumzuur

Liquide Vitaminen voor mensen die gezond (willen) zijn!

Vermoeid? Gestrest? Gebrek aan vitaliteit? Neem vibracell“ en je voelt dat het werkt! 11. vloeibaar zodat het voor 100% opgenomen wordt door ons lichaam in tegenstelling tot tabletten 12. gemakkelijk en gebruiksvriendelijk Geen slikproblemen! 13. voor elke leeftijd Ook ten zeerste aanbevolen als ontbijtdrankje voor kinderen om de lange schooldag fit en energiek door te komen. 14. verschaft vitaliteit, energie en verhoogt fors de immuniteitsweerstand

Men stelt vast dat we een minder complete en natuurlijke voeding innemen dan vroeger. Bovendien heeft men wetenschappelijk vastgesteld dat voeding nu minder mineralen en vitaminen bevat. We nemen dus via onze voeding niet meer alle mineralen en vitaminen op die we dagelijks nodig hebben.

15. wereldprimeur: met energieplaatje voor een verhoogde energetische trilling (meer bio-fotonen) en een rechtsdraaiend energieveld (natuurlijk en gezondheidsstimulerend). Dit plaatje kan opnieuw gebruikt worden onder een fles water, schaal fruit, … zodat uw voeding en drank energetisch kunnen opladen.

1998 – 2008

10 jaar

Vibracell wil hiervoor een oplossing bieden en is:

vibracell“

1. een vloeibaar multi-vitaminen concentraat uit fruit, bessen, groenten, planten en kruiden

*Bij aankoop van een fles Vibracell

3. 100% natuurlijk, zonder toevoeging van chemische stoffen 4. voor > 90% biologisch, maar door toevoeging van natuurlijke vitaminen niet biologisch te certificeren 5. 10 ml per dag = 100% ADH (aanbevolen dagelijkse dosis) van alle vitaminen 6. verrijkt met mineralen, L-carnitine, co-enzym Q10, koninginnebrij, foliumzuur, merriemelk, … 7. 47 actieve stoffen in het totaal!

tijdens de maand maart 2008, zolang de voorraad strekt.

2. door een wetenschappelijk team samengesteld

8. een concentraat zodat het milieu minder belast wordt 9. een compleet voedingssupplement Voor het complete lichaam het beste uit de natuur. 10. heerlijk van smaak, ook kinderen vinden het lekker

Vraag er naar in Uw natuurwinkel! Het glas heeft een handige maatstreep van 10 ml (portie Vibracell) en 130 ml (toevoeging van 120 ml water) voor een perfecte Vibracell.

Voor meer informatie kunt U contact opnemen met onze verdeler SANVITA: T & F 02 522 77 82. Vraag ook meer informatie over ons biologisch Noni de Tahiti sap, ons Aloe ferox sap en gel en het biologisch papajasupplement Caricol. Meer informatie op onze website. Bezoek ook onze stand op Life² (Brussel, 14-16/03). Made by: GDI nv – T 051 31 36 28 F 051 31 48 81 [email protected] www.martera.com

Regenwouden die verdwijnen door sojateelt. Hoe vaak hebben we dit nieuws al in de media kunnen vernemen. Sinds 1995 breidt het soja-areaal in Zuid-Amerika zich sterk uit. Dit brengt ernstige sociale en milieuproblemen met zich mee, zoals werkloosheid, verminderde voedselzekerheid, onteigening van land, aantasting van inheemse en natuurreservaten, ontbossing, erosie en watervervuiling door landbouwchemicaliën. Daarnaast is de sojaboon vaak in opspraak vanwege genetische modificatie. Om die reden gebruiken Europese fabrikanten nauwelijks meer sojaolie in voedingsmiddelen. Veevoeder bevat echter wel hoge percentages genetisch gemodificeerde soja. Producten voor menselijke consumptie, zoals producten met het EKO-keurmerk, bevatten echter enkel niet-gemodificeerd soja. De niet-gemodificeerde sojabonen worden voor een groot deel geïmporteerd uit Brazilië. Gemodificeerde soja komt voornamelijk uit Argentinië. Toch is soja een beetje ‘besmet’ geraakt. Bestaat er eigenlijk nog wel ‘goede’ soja?

H

Het verhaal van de goede soja

et hele verhaal van de domesticatie van de sojaboon begon ruim 3000 jaar geleden, toen boeren in de oostelijke helft van NoordChina de zwarte en bruine zaden van een wilde liggende rank gingen planten. Waarom ze dat deden, is niet duidelijk; liggende planten zijn moeilijk te cultiveren en de zaden van de wilde sojaboon zijn minuscuul, hard en, als ze niet goed worden bereid, onverteerbaar. Welke reden ze ook hadden, de boeren volhardden. Het nieuwe gewas kwam op het juiste moment. Namelijk rond 100 V.C. De boon is namelijk zeer rijk aan eiwit van de hoogste kwaliteit en groeit vrij goed op gronden die te arm zijn voor andere gewassen. De boeren waren bijzonder enthousiast over het nieuwe gewas. Sommige van de namen die zij aan de verschillende variëteiten gaven, wijzen daarop: Grote schat, Brenger van geluk, Gele parel, Vogel uit de hemel. De volgende eeuwen verspreidde de gedomesticeerde sojaboon zich vanuit het noordoosten over het hele land en werd het gewas het basisvoedsel van de Chinezen. Daardoor werd duidelijk dat de boon nog een derde goede eigenschap had (naast de hoge voedingswaarde en het productiegemak), namelijk een wonderbaarlijke veelzijdigheid. Met soja werden een groot aantal verschillende voedingsmiddelen ontwikkeld. Tot de bekendste behoorden taugé, gestoomde groene bonen, geroosterde sojanoten, sojadranken, sojasaus, miso, sojaboonolie, tempeh, sojameel en natuurlijk tofu, dat de basis vormt voor veel andere sojaproducten. De cultivering van de sojaboon verspreidde zich langzaam maar zeker vanuit China naar Korea, Japan en Zuidoost-Azië. In Japan werd de sojaboon voor het eerst geteeld in de achtste eeuw n.Chr., en in Europa pas zo’n 1000 jaar later. In de jaren tachtig van de 19de eeuw meldden Franse

20-B l i s s maart 2008

wetenschappers dat sojabonen, in tegenstelling tot andere bonen, vrijwel geen zetmeel bevatten (dat door het lichaam wordt omgezet in suikers) en dat ze daarom konden worden gebruikt in voeding voor diabetici. Dit was de eerste van een reeks ontdekkingen die in de nieuwe voedingsleer werden gedaan bij het bestuderen en analyseren van Glycine max, de sojaboon. De tweede ontdekking kwam twintig jaar later, toen het belang van eiwit duidelijk werd: vreemd genoeg bleek de sojaboon een nog hoger eiwitgehalte te hebben dan mager rundvlees.

Soja: voor mens én dier Soja wordt op vele manieren gebruikt. Voor menselijke consumptie, onder meer in de vorm van tofoe, tempeh, sojasaus,sojamelk en sojaolie. In de westelijke wereld wordt het gewas ook zeer veel gebruikt voor de productie van plantaardige olie en veevoeder. Voor één kilo vlees(eiwit) is zo’n vijf kilo soja-eiwit nodig. Nederland is na China de grootste importeur van soja ter wereld. Vanuit Nederland wordt een groot deel van de Noordwest-Europese intensieve veehouderij (kippen, varkens, kalveren) van veevoeder voorzien.

Biologische soja De wetgeving op biologische landbouw verbiedt het gebruik van genetische modificatietechnieken. Biologische producten worden dus niet geproduceerd met genetisch gemodificeerde grondstoffen en ingrediënten. Ook worden enkel ingrediënten en grondstoffen gebruikt, geteeld zonder chemisch- synthetische meststoffen en pesticiden. In 1980 waren er nog geen standaarden voor de gebieden waar duurzaam soja verbouwd mocht worden. Nu wel. Zo is het van belang, dat de soja niet uit ‘recent ontboste gebieden’ komt. Daar wordt mee bedoeld dat de bossen niet na 1994 zijn gekapt. Deze norm wordt

genoemd door Greenpeace en de Basel criteria. In 1994 zijn de Basel criteria voor verantwoorde sojaproductie opgesteld. De Basel criteria van 2004 bestaan uit regels voor: overeenstemming met de wetgeving, technisch management en productie, milieu management, sociaal management en traceerbaarheid. Greenpeace heeft een gebied aangeduid in het Amazonewoud

De plant

De oorspronkelijk uit Azië of Afrika afkomstige sojaplant –de meningen verschillen– is net als de bonenen de erwtenplant peuldragend. De sojaplant is een rechtopstaande, behaarde plant die 0,6 tot 1,5m hoog wordt. De plant heeft grote drietallige bladeren, kleine witte of paarse bloemen en korte peulen met één tot vier zaden. Na een groeiduur van 100 tot 150 dagen, afhankelijk van de variëteit, de locatie en het weer, worden de bladeren geel en vallen ze af. De peulen worden daarna snel bruin en droog.

De zaden

De zaden van de sojaboon, die bijna rond van vorm zijn, zijn meestal lichtgeel, met uitzondering van enkele zeldzame variëteiten die zwart, bruin of groen zijn. Ze hebben een zwarte, bruine of gele navel (het litteken) en bevatten eiwit van hoge kwaliteit dat absoluut niet onderdoet voor dat in andere voeding. De sojaboon bevat ongeveer 38% eiwit, 18% olie, 15% oplosbare koolhydraten, 15% onoplosbare koolhydraten en 14% andere bestanddelen (waaronder vocht en as). Sojaboonolie is rijk aan meervoudig onverzadigd vetzuur en bevat geen cholesterol. Sojabonen bevatten ook veel calcium, ijzer, zink, fosfaat, magnesium, vitamine B en folaat. En omdat ze zoveel voorkomen is biologische beschikbaarheid geen probleem. In sojabonen worden acht essentiële aminozuren aangetroffen die onontbeerlijk zijn voor de menselijke voeding en die van nature niet in het lichaam worden aangemaakt. Grond waarop nog nooit soja is verbouwd, moet worden geënt met de bacterie Rhizobium sp. voor een goed gewas.De peulen zijn allemaal op hetzelfde moment rijp en kunnen daarom in één keer worden geoogst, in het najaar.

column

�ernard �ietaer Het Verband Tussen Geschenken En Gemeenschapszin

Sojateeltgebieden: In 1996 produceerde de Verenigde Staten 2.382 miljoen bushel sojabonen, zo’n 49% van de totale wereldproductie. Brazilië produceerde 20%, China 10% en Argentinië, Taiwan, Canada en India nog minder. Meer dan 30% van de bonen is bestemd voor de export.

dat als beschermd gebied wordt beschouwd en daar wordt dus ook niet gebouwd door duurzame sojaproducenten. Zo zegt Inge van Thuyne van Provamel: “Er is geen enkele relatie tussen de sojaplantages in het regenwoud in Noord-Brazilië en onze sojaboerderijen in het zuiden van Brazilië. Onze sojabonen komen rechtstreeks van boerderijen waar ze al vele jaren lang worden geteelt en waar rekening wordt gehouden met wisselbouw. Geen enkele boerderij ligt op landbouwgrond die werd ontgonnen of ontbost. We kopen alleen van landbouwers waarmee we rechtstreeks contact hebben. We kopen onze bonen nooit op de grondstoffenmarkten. In sommige gevallen werken we al meer dan 20 jaar met dezelfde landbouwers. Hierdoor kunnen we de herkomst van de boon volledig traceren van het oogsten tot het afgewerkte product.” Het is belangrijk om te weten dat er duidelijke verschilen zijn tussen soja voor de veevoederindustrie en soja voor voedingsmiddelen. Biologische, ggo-vrije soja is echt een waardevol voedingsmiddel die ook als alternatief voor melkproducten kan dienen. Naast de zogeheten ‘sojamelk’ (Tonyu), die afkomstig is van geweekte en fijngemalen bonen en meestal wordt verrijkt met calcium, zijn er allerlei desserts op basis van soja, sojayoghurt (Yofu) en zelfs ‘sojakaas’ (Tofu). Tofu lijkt een beetje op platte kaas en kan rauw worden gebruikt in slaatjes, worden gebakken of als een alternatief voor kaas worden toegevoegd aan soep, een omelet of een quiche. Ook bekend is soja-olie, die rijk is aan poly-onverzadigde vetzuren en arm aan verzadigde vetzuren en die, zoals alle plantaardige oliën, geen cholesterol bevat, en daarom wordt aanbevolen in een hartvriendelijk dieet.

Tekst: Alinda van Assen

Minder bekend, tenzij dan bij mensen die vertrouwd zijn met de vegetarische keuken, zijn producten als miso, tamari en tempeh die meestal gebruikt worden om vegetarische schotels op smaak te brengen. Voor recepten: www.provamel.be

Als gemeenschapszin een lap stof was, wat zou dan de individuele draad zijn? Als u een doos spijkers nodig hebt, gaat u naar de ijzerhandel en koopt daar een doos. U noch de winkelbediende verwacht enige toekomstige wederkerigheid. Dit is één van de redenen waarom geldhandelingen zo efficiënt zijn: elke transactie staat op zichzelf. Op deze manier wordt echter geen gemeenschapszin geschapen. Neem nu eens aan dat u nog een doos spijkers gaat kopen en uw buurman net op zijn veranda zit. Als u tegen hem zegt wat u gaat doen, antwoordt hij: “Oh maar ik heb nog een doos spijkers over. Hier heb je er een, dat scheelt je de rit naar de winkel.” Hij wil er bovendien niet voor betaald worden. Wat is hier gebeurd? Uit puur materieel oogpunt hebt u in beide gevallen uw doos spijkers. Een antropoloog zou echter aangeven dat er in het tweede geval nog iets anders is gebeurd. Als u uw buurman weer eens ziet, zult u hem beslist gedag zeggen. En als hij op een zaterdagavond bij u aan de deur komt omdat hij boter heeft vergeten te kopen, zult u hem zeer waarschijnlijk wat boter ter beschikking stellen. Het schenken van die doos spijkers was dus een daad die gemeenschapszin heeft opgebouwd. Iets kopen doet dat niet. Een commerciële transactie is een gesloten systeem: de spijkers tegenover het geld. Een geschenk daarentegen creëert een open systeem: de transactie leidt tot een onevenwichtigheid die door een mogelijke toekomstige transactie in evenwicht wordt gebracht. Het proces van schenken schept iets dat de geldruil niet doet. Er is een nieuwe draad in het weefsel van de gemeenschap geweven. Het bewijs dat er een relatie bestaat tussen geschenken en gemeenschapszin, zit in de etymologie van het woord ‘communiteit’ verborgen. Het komt van twee Latijnse bronnen: ‘cum’, wat ‘samen’ en ‘onder elkaar’ betekent, en ‘munus’, een ‘gift’. Het bijbehorende werkwoord ‘munere’ betekent ‘ geven’. Communiteit wil dus zeggen ‘geven onder elkaar’. Kan het nog duidelijker? Volgens boeddhistische kloosterregels is het monniken en nonnen niet toegestaan geld te aanvaarden of handel te plegen met leken. Zij leven dus geheel in een geschenkeneconomie. Lekenvolgelingen zorgen voor giften van materiële zaken aan het klooster, terwijl de monniken hun lekenvolgelingen de gift van hun onderwijs schenken. Idealiter is dit een ruil die voortkomt uit het hart, iets geheel vrijwilligs. De wederkerigheid in deze economie hangt niet af van de materiële waarde van het gegeven voorwerp maar van de zuiverheid van de gever of de ontvanger. Dit is maar een voorbeeld, ik zou er nog vele kunnen noemen. Wat ik eigenlijk duidelijk wil maken is het volgende: we dienen een gemeenschap niet te zien als een toestand maar als een proces. Ik definieer een gemeenschap als een groep mensen die elkaars geschenken honoreren en erop kunnen vertrouwen dat hun geschenken op een gegeven moment op een of andere manier zullen worden beantwoord. Bernard Lietaer, Leuven (°1942) is een BelgischAmerikaans econoom. Professor Lietaer was diegene die achter de schermen voor de Europese unie, de Ecu schiep, de voorloper van de Euro. Zijn boek ‘Geld van de Toekomst’ (2000) is waarschijnlijk het bekendst. Hij leeft momenteel in Boulder, Colorado.

B l i s s Maart 2008-21

Vasten is al sinds de oudheid een begrip. Het betekent letterlijk: Zich onthouden van... Meestal denken we daarbij aan voedsel. Maar er zijn ook cilturen waarin men vast door niet te praten of door onthouding van bepaalde luxe. Een tijdelijke onthouding van voedsel werd vroeger al gezien als een belangrijk onderdeel van een gezonde leefwijze. Zoals we bij het begin van de lente op een ochtend besluiten onze ramen en deuren wagenwijd open te gooien en ons huis grondig te zuiveren, zo voelen velen onder ons ook de behoefte om onze innerlijke huishouding af en toe eens grondig te reinigen.

V

aak eten we meer dan ons lichaam nodig heeft. Vooral van verzadigde vetten, (dierlijke) eiwitten en suiker gebruiken we vaak teveel. Overschotten worden in ons lichaam opgeslagen. Ook antibiotica, uit vlees en zuivel, zware metalen, pesticiden en door het lichaam geproduceerde afvalstoffen, worden onvol-

doende afgevoerd. Ook emotioneel lopen de meesten van ons rond met overtollige ‘ballast’ en ‘gifstoffen’ zoals woede, haat, jaloersheid, intolerantie, verdriet, rouw etc. die ons uit balans brengen. Teveel afvalstoffen kunnen ons op den duur ziek maken. Om ons goed te voelen moeten we onze afvalstoffen dus zien kwijt te raken

van tijd tot tijd. We nemen ons voor te gaan ‘ontslakken’ of ons te ontdoen van concentraties van afvalstoffen die in het lichaam zijn opgehoopt. Je kunt kiezen voor een reinigingskuur, waarbij je bijvoorbeeld een week lang ‘s ochtends alleen fruit eet en daarna alleen groenten, rauwkost en groentesappen. Je kunt ook gaan vasten.

Yes! Tijd voor grote schoonmaak

In dat geval onthoud je je in het geheel van voedsel. Je drinkt enkel water, thee en groentesappen. Vasten wordt ook wel eens gezien als de diepste vorm van meditatie. Het “dwingt” je als het ware naar het moment van NU en naar de kracht ervan. We bespreken hier de de meest gangbare vastenkuren.

Tekst: Liselot Salando

Theevasten Gedurende de hele periode drinkt men alleen kruidenthee. Deze theeën kunnen als doel hebben een specifiek orgaanstelsel te ontgiften, of kunnen zo zijn samengesteld dat ze meer stelsels ondersteunen. Specifieke theesoorten zijn: voor de nieren - guldenroede, brandnetel, berk, heermoes; voor de lever - paardebloem, mariadistel, st. janskruid; voor de longen - weegbree, longkruid, hondsdraf; voor de darmen - goudsbloem, kamille, braam. Er zijn ook kant en klare theemengsels te koop in de natuurvoedingswinkel.

Sapvasten Gedurende de hele periode drinkt men alleen sappen van groente of fruit. De sappen moeten sloksgewijs gedronken worden, goed inspeekselen! Groente en fruitsappen kunnen afgewisseld worden, maar niet te snel achter elkaar i.v.m. gis-

22-B l i s s maart 2008

ting. Verder mag er natuurlijk ook kruidenthee en water gedronken worden. Zowel het sapvasten als het theevasten zijn zware vormen van vasten, die echter wel na vijf á zeven dagen beëindigd kunnen worden.

Rijstvasten Gedurende de hele periode wordt een paar keer per dag een kommetje zeer goed gaargekookte zilvervliesrijst of een ander graan gegeten. Over de rijst mag wat gomasio gestrooid worden of wat geroosterde noten of zaden. Zeer goed kauwen is belangrijk. Tussendoor kan kruidenthee, bambu (surrogaat koffie) of bouillon gedronken worden. Deze vorm vraagt veel zelfdiscipline en is in dat opzicht zwaar, ook al omdat hij ongeveer een maand duurt. Er zijn nog veel meer soorten vasten zoals bijvoorbeeld rauwkostvasten en Budwig vasten.

Vastenbreken Het moeilijkste van het vasten is het vastenbreken. Dit moet zeer zorgvuldig gebeuren en niet te abrupt, omdat anders ernstige maagdarm klachten kunnen ontstaan. Het lichaam moet geleidelijk wennen aan grotere voedselopname, met name bij de eerste twee vormen van vasten. Alle moeite zou voor niets zijn geweest, als men daarna weer snel begint aan de

dagelijkse pot inclusief de gebruikelijke lekkernijen en snoeperijen. Om je darmen weer in optimale conditie te krijgen kun je een darmflora preparaat gebruiken, (bijv. Darmocare Forte van Bonusan). Darmflora preparaten bevatten in de regel een aantal bacterie stammen in de juiste verhouding. Wat ook een mogelijkheid is is vlozaad (zit bijv. in Colon Clean) of gebroken lijnzaad. Na het thee- en sapvasten moet je je eetpatroon weer langzaam opbouwen. De eerste dag kun je beginnen met het langzaam eten van een rijpe, liefst biologische appel en wat later, een niet zoute groentesoep, eventueel met een rijstewafel of een snee knäckebröd. De volgende 3 à 4 dagen introduceer je telkens weer een andere produktgroep: eerst de zuivelprodukten, dan goed gaar gekookte granen en gekookte groentes en pas in een veel later stadium vers brood en zwaardere spijzen zoals kool, uien, peulvruchten, vlees...liever geen koffie en zoetigheid en geen scherpe specerijen of kruiden. Het vastenbreken van de andere vastenkuren verloopt veel sneller omdat de hele periode wel gegeten werd, maar ook hierbij geldt: voorzichtig opbouwen als hierboven en niets forceren. De genoemde vastenkuren zijn niet geschikt voor iedereen. Wanneer je dia-

betes, chronische infectie, maagzweer, neurologische -, hartof schildklieraandoening hebt, dan is het beter niet te gaan vasten. Ook mensen die leven onder sterke psychische druk, zwanger zijn of een baby zogen en mensen met eetproblemen vormen een risicogroep. Raadpleeg eventueel een deskundige als je niet zeker bent.

Vastencrisis Bij het echte vasten hoort een vastencrisis, men ziet het dan even niet meer zitten, het lichaam reinigt zich dan op volle toeren. Zo’n crisis moet je juist stimuleren door reinigende maatregelen te nemen die de afvalstoffen nog sneller doen afvoeren. Te denken valt aan sauna, hydrotherapie, massages, veel in de buitenlucht zijn, wandelen, veel drinken, klisma’s enzovoort. Hoe beter de voorbereiding voor het vasten is geweest, hoe milder de crisis verloopt.

Mayrkuur Voor de mensen onder ons die het écht serieus willen aanpakken is een Mayrkuur een mogelijkheid. De Mayrkuur of darmreinigingskuur volgens de Oostenrijkse Dr. F.X. Mayr omvat vier sleutelbegrippen: Sparen, Zuiveren, Herscholen en Herbronnen. Met ‘sparen’ wordt het ontzien van de darm bedoeld. Met ‘zuiveren’ wordt verwezen naar het ontslakkingsproces en het verwijderen van afvalstoffen. Herscholen verwijst naar het inoefenen van een hernieuwde eetcultuur waarbij het ‘inspeekselen’ van het (karig) voedsel, door goed te kauwen en traag te eten, de volle aandacht krijgt. Om zo na het kuren nog beter te kunnen genieten van de “goede dingen des levens”… Herbronnen tenslotte betekent: het zich reinigen door te vasten wat een uitstekende kans tot herbronning en verdieping van de innerlijke en spirituele krachten is. Het brengt je dichter bij jezelf, bij de wortels van je bestaan. Om de afvalstoffen zo goed mogelijk te verwijderen en de darmfuncties optimaal te herstellen wordt een maag- en darmsparend dieet voorgeschreven dat minstens drie weken duurt: 1 week voorkuren thuis, gevolgd door 1 week intens kuren in groep o.b.v. een professioneel team en tenslotte minstens 1 week nakuren thuis volgens het advies van de begeleidende Mayrarts.

+

Door op deze wijze te kuren krijg je een betere darmwerking die de voedingstoffen efficiënter opneemt en de afvalstoffen gemakkelijker verwijdert. Hierdoor wordt het genezingsproces van bepaalde ziektes en/of lichamelijke ongemakken gestimuleerd en ervaar je een toenemende vitaliteit. De Mayrkuur wordt beschouwd als een verjongingskuur, die zowel de fysieke als geestelijke conditie terug op peil kan brengen en houden. Mogelijkheden genoeg dus om jezelf eens onder handen te nemen en alle opgehoopte ballast eruit te gooien.

NATURTINT NUTRIDEEP M U LTIPLIER 20 0 ml: Garandeert de fixatie van Uw kleur en geeft Uw haar de perfecte finish. Één keer per week te gebruiken tussen de 2 haarverven door, goed voor +/- 5 weken. Weet je dat: NU BIO-plardige ingrediënten in de NATURTINT-verven!

-> Ecocert-gekeurd! Te vinden bij de betere natuurwinkel Meer info: T 056 43 98 51

B l i s s maart 2008-23

W o r k o u t Check: matje, fles water, bloot outfitje, body-olie... alles paraat. Ik vertrek om vijf voor zes richting Admiraal de Boisotstraat op Zuid. Hopelijk zal ik nog wat tijd over hebben om te acclimatiseren en te relaxen in de broeierige ruimte waar ik me straks zal bevinden, vòòr het grote werk begint: 90 minuten Bikram Yoga. Ik weet nu al: ik zal zwéten. Een verslag van een vrijwillige beproeving.

“Mind like parachute only function when open,” says Feroze Khan, quoting Charlie Chan.

O

Tekst en grote foto: Daniella Sloots

p een doordeweekse dag loop ik de kans ineens tussen bandleden van Hooverphonics, medewerkers van Jan Fabre of andere in Antwerpen wonende beroemdheden te staan. Niet dat het echt opvalt, want iedereen staat hier even halfnaakt te puffen en te zweten. Het geeft wel aan dat de mond-op-mond reclame snel gaat en men uit alle hoeken en gaten zijn weg weet te vinden naar deze studio, die heel onopvallend in een zijstaat nabij het Museum voor schone kunsten staat. Ik kleed me snel om, snuit nog eens flink mijn neus, ledig mijn blaas en loop snel de bikramyogastudio in, waar het al lekker op temperatuur is, namelijk ongeveer 40° celcius. Meestal kan ik nog een kwartiertje liggend op mijn rug acclimatiseren. Dat is belangrijk voor mij, want ik houd namelijk helemaal niet van hitte. Maar het is nou eenmaal goed voor me en gezond. Enkele plafondventilatoren zorgen voor voldoende luchtcirculatie.De warmte gaat ervoor zorgen dat spieren, bindweefsel en gewrichten op een veilige manier opgerekt worden. Dan floepen de lichten aan en begint de les. Met een onverwoestbaar optimisme

wordt de serie van 26 ‘asana’s’, houdingen mondeling uitgelegd, inclusief aandachtspunten en aanmoedigingen. Elke les is altijd precies hetzelfde. Qua poses, volgorde, duur... Sommigen vinden dit misschien saai. Voor mensen zoals ik, die in deze jachtige tijden veel te veel in hun hoofd zitten, is dit juist perfect. Ik hoef niet na te denken, ik volg gewoon de aanwijzingen en kan me volledig op mijn lichaam focussen. Ik leer luisteren naar mijn lichaam. Een frictie in mijn knie, waar ik niets van gemerkt heb, openbaart zich ineens. De ene keer buig ik ineerns dieper of strek ik hoger. De andere keer moet ik halverwege een houding even ‘passen’. Dat is heel leerzaam, want hoe kan dat? Is mijn lichaam zomaar veranderd, is moeheid of stijfheid een excuus, of is het iets anders? Meestal is het iets anders. Een zurend, klagend stemmetje in mijn achterhoofd dat niet wil, niet tot het uiterste wil gaan, huiverig is voor het kleinste sprankje pijn, lui is...

M

ind over matter, make up your mind”, is een zinnetje dat vooral bij de evenwichtsoefeningen regelmatig te horen is. 60 seconden je been in de lucht houden is niet niks en toch zouden we het in principe een heel uur kunnen volhouden, als we maar zouden

willen. De eerste serie staande oefeningen eindigt met de ‘treepose’ en daarna volgt de ‘deadbodypose’, wat zoals de naam al doet vermoeden héél moeilijk is, omdat je liggend op je rug gedurende 2 minuten aan NIETS probeert te denken, uitsluitend aan ademhalen. De liggende poses maken vooral je rug heel flexibel. Alle poses hebben een specifieke functie, sommige zijn bedoeld om hart en longen te stimuleren, anderen om je sex-centrum te openen, of je metabolisme beter te laten werken. Je voelt je al snel weer als herboren...Nà het douchen welteverstaan. Na de laatste ademhalingsoefening gaan de lichten uit en blijft iedereen nog enkele minuten in stilte liggen op zijn of haar matje. Namasté.

I

k neem een douche en neem na het aankleden nog wat dampende kruidenthee die al klaarstaat op een klein tafeltje in de hal. Sommigen praten nog wat na. Het samen geconcentreerd ondergaan van een 90 minuten durende fitheidsbeproeving schept een band. Ik groet iedereen en spring geheel opgefrist op mijn fiets. Morgen weer?

Bikram Choudhury: grondlegger van Bikramyoga Bikram Choudhury (61) beoefent yoga vanaf zijn vierde levensjaar. Als leerling van de gerenommeerde school van Bishnu Ghosh in Calcutta wordt hij op 13 jarige leeftijd India’s jongste yoga-kampioen aller tijden. Hij houdt deze titel drie jaren en zijn leraar vraagt hem in de volgende kampioenschappen, om alleen een demonstratie te geven. In deze demonstratie voert Bikram binnen een half uur tijd 500 houdingen zo precies uit, dat hij door Swami Shivananda wordt uitgeroepen tot “Yoga Raj” (koning van de yogis). Hij gaat zich vervolgens richten op sporten als marathonlopen en gewichtheffen, waarvoor hij In 1964 deelneemt aan de Olympische Spelen. Zijn sportcarrière eindigt abrupt als hij door een ongeluk tijdens het gewichtheffen zijn knie verbrijzelt. De doktoren geven hem geen hoop: hij zal voor altijd kreupel blijven. Bikram accepteert deze prognose niet en gaat terug naar Bishnu Ghosh. Onder zijn begeleiding herstelt Bikram volledig en is de basis voor Bikramyoga ,met zijn 26 houdingen, geboren. Bikram ontwikkelt een uitstekende reputatie als leraar en expert op het gebied van yoga. Aan de universiteit van Tokyo verenigt hij zijn kennis van Oosterse filosofie met de kennis van Westerse doctoren en natuurwetenschappers. Aan de hand van de natuurwetenschappen heeft Bikram aangetoond dat yoga de mogelijkheid biedt om weefsel te regenereren en chronische aandoeningen te genezen. Hij heeft zijn techniek aangepast aan de Westerse mens en zijn cultuurgebonden gewoonten en situaties zoals (werk)stress, te veel eten, een slechte lichaamshouding en een snelle levensstijl. Vandaag de dag zijn er inmiddels meer dan 720 Bikram scholen wereldwijd en bestaat Bikrams’ lesmethode al meer dan 35 jaar.

24-B l i s s maart 2008

Bikram Yoga

F

eroze Khan, directeur van de Bikram Yoga studio’s in Brussel, waaronder in het Berlaymont gebouw

van de Europese commissie, Frankfurt (sinds begin maart!) en Antwerpen, formuleert de kracht en het balang van Bikram yoga als volgt: “je maakt een keuze over wat goed is voor jou. ‘Mind over Matter’. Het moment dat je besluit dat je het kunt, kun je alles. Je moet je leven simpel, helder en eenvoudig houden. Je lichaam behoort jou niet toe, maar aan je ziel en het is je plicht om daar verantwoordelijkheid voor te nemen. In alles wat je doet, zou je je ziel moeten aanraken, om je ziel gelukkig te maken en je lichaam en geest gezond. In India is yoga ‘a way of life’. Verbonden zijn met je familie en het universum is daar ook heel belangrijk. Hier zijn mensen enrgetisch vaak volledig geblokkeerd. Mensen denken dat ze niets hebben, maar ze hebben alles. “ Bikram yoga is een eerste stap op de ladder naar spiritualiteit. We zijn nog niet klaar voor zuivere spiritualiteit. Je kunt je ogen dichtdoen en vragen “ oh god, help me”, maar in de eerste plaats moet je leren om jezelf te helpen. Zo simpel is het. We kunnen nog niet één seconde ophouden met denken. Bij Bikram yoga werk je hard, je zweet, je probeert in balans te blijven, niet te vallen....en dat gedurende 90 minuten. Je prepareert jezelf om daarnà te kunnen mediteren.

www.bikramyogaantwerp.com

When the body is healthy, the mind is healthy. When the mind is healthy, the soul is happy. B l i s s maart 2008-25

E

xcuseert u mij dames, maar wij hebben dringend een klein beetje advies van doen”. Dirk was op enkele niet onknappe dames afgestapt. “Mijn vriend heeft dringend nieuwe kleren nodig, en ook een beetje een nieuwe stijl en jullie zien er mij toch vrouwen met smaak uit dus.... “ Dirk richtte zich terug op Erik en gaf hem een plagerig tikje op de billen. “Mijn schatje straks zie jij er uit als een snoepke, dan pak ik u uit en eet ik u op” Hij ging duidelijk ‘all the way’ om duidelijk te maken aan de dames dat zij een koppel waren. “t’is goed, ik wil wel even helpen. Ik heb dat vroeger ook nog gedaan met mijn broer.” De dames schoten meteen in actie samen met Dirk. Erik versaste met onmiddelijke ingang naar de kleedkamers waar de drie anderen af en aan liepen met nieuwe kleren. De meest bizarre dingen passeerden de revue, dingen die Erik nooit zou kopen. Hij moest combinaties aantrekken waarvan hij zeker wist dat ze zouden vloeken maar als hij ze eenmaal aanhad en uit de paskamer kwam stonden ze daar met drie hun enthousiasme te etaleren. “Oh waw” en “dit past u als gegoten”. Erik moest toegeven dat er dingen tussenzaten die werkten. Dat beetje kleur veranderde zelfs zijn gemoed en hij begon zich ook al vrolijker te gedragen. “Schatje, dit past mij echt wel goed” Dirk lachte naar hem, hij leek tevreden over zijn leerling. De twee dames die zaten nu zelfs aan zijn lijf. “ Dit knopje open, en zo en ja dat is het...”

Tekst: Juan van Nieuwenhuyse en Ralf hart

Zouden zij dit ook gedaan hebben indien Erik en Dirk niet hadden gedaan alsof zij een koppel waren? “Wat heb je nu geleerd? “ Ze zaten in de wagen naar huis. Op de achterbank voor 400 € nieuwe kleren. “Wel, dat vrouwen zich op hun gemak voelen bij homo’s”. “En waarom voelen dames zich op hun gemak bij homo’s?” “Omdat ze zichzelf kunnen zijn, omdat het toch nooit verder zal komen dan gewone vriendschap, ik bedoel dat ze er geen sex mee zullen hebben, snapt ge. Nu heb ik ook wel een vraag aan u Dirk, wij kunnen toch niet blijven doen alsof wij homo’s zijn want dan geraken wij nooit aan een lief.” “Dirk zuchtte: “Die vrouwen voelden zich op hun gemak omdat wij niet handelden vanuit een onderliggend verlangen om met hen het nest in te duiken. Wij waren daarnet ongevaarlijk, anders en die vrouwen konden zich volledig laten gaan. Veel mannen stappen op een vrouw af met één bepaald doel en vrouwen hebben een zesde zintuig voor zoiets.” De volgende dag kwam Erik op zijn werk toe, anders dan anders; Hij droeg de kleren die hij de dag ervoor had gekocht. Hij voelde zich modern en hip maar was toch nieuwsgierig naar de reacties van zijn

collega’s. Hij hoopte zeker Sylvie tegen te komen want hij had nog wat goed te maken van de vorige keer. “Amaikes, der heeft er ene kosten gedaan.” Els zat aan de receptiebalie en werd door iedereen “Mama Els” genoemd omdat zij altijd eerste was in het bedrijf die je tegen kwam. Ze had altijd vrolijk en goedgezind en had altijd wel een minuutje om uw ochtend op te vrolijken. “Gij ziet er nu eens echt goed uit. Als ik 20 jaar jonger zou zijn, ik zou het wel weten” Dirk moest lachen “op liefde moet geen leeftijd staan hé Els, als gij mij nodig hebt wil ik altijd wel eens langskomen.” “maar jongske toch, ik zou uw moeder kunnen zijn, en ik denk niet dat mijn hart zoveel opwinding nog aankan, gij kleine charmeur.” “Maar ik zal heel zacht zijn” Dirk gaf nog een knipoogje terwijl hij in de lift verdween. Dat viel al mee. Ik, een charmeur? Dirk voelde zich goed bij het complimentje. “Waarom kan ik bij een oudere vrouw wel wat ik niet durf bij een andere, een jongere? Is het omdat ik toch weet dat Els en ik nooit iets zullen hebben en het nooit verder zal gaan dan die kleine complimentjes. Dus is dat het wat Dirk bedoelde? Het moment dat ik een verlangen voel naar iemand dan krijgen mijn eigen daden ineens een andere intentie. Dan stop ik met mezelf speels te gedragen en wordt alles ineens zo beladen.” “Pling”, de lift haalde hem uit zijn gedachten. Goed, nu de mannelijke collega’s. Daar had hij eigenlijk nog het meeste schrik voor. Mannen konden soms zo hard zijn naar elkaar. De pikorde van de groep mag niet verstoord worden. Er wordt constant om posities gevochten. Elke groep is anders maar toch herken je zelfs in je eigen vriendenkring een zekere rangorde. Naar de ene zal iedereen luisteren als die spreekt terwijl de andere misschien de grapjas van de hoop is. Hij was altijd de stille geweest. Niet onpopulair maar ik ook niet degene waarvan men wist dat ie op elk feestje de boel gaat entertainen. “Goedemorgen Wilfried” “Goedemorgen Erik, en wat ....” Wilfried keek nu pas op en fronsste zijn wenkbrauwen. “ Ja wadde, ik wist niet dat het vandaag al carnaval was,” “Ja beste Wilfried, niet iedereen loopt in bureaucamouflage rond” “ gij zijt nog grijzer dan de muren” Deze rechtse had Wilfried niet verwacht. Straks tijdens het eten zou hij Wilfried wel even apart nemen om het terug bij te leggen. Hans had de scherpe counteraanval van Erik opgemerkt van achter zijn bureau. Hij had geen zin om ook gedegradeerd te worden tot camouflagekleur en besloot dan

maar de zijde van de winnaar te kiezen. “Ik vind uwe nieuwe look best wel geslaagd, knap dat ge zoiets durft.” “Haha, eindelijk een collega met smaak” beloonde Erik het compliment. Het was wel vreemd, tot gisteren was hij hier “de nieuwe” en vandaag was hij goed bezig om het “alfa-mannetje” van het departement te worden. Wat kleren allemaal niet kunnen doen. Is het dan toch waar, “kleren maken de man”. In de namiddag had hij de wekelijkse planningsvergadering op het vierde en hij wist dat Sylvie daar ook zou zijn. Hij had tijd en redenen genoeg gehad om zich zenuwachtig te maken. Zeker na het debacle van vorige vrijdag waarbij zij kwaad was weggestapt. In de lift sprak hij zichzelf nog een beetje moed in. “Neen, ik ga me niet excuseren voor vorige vrijdag, neen ik ben niet onder de indruk omdat zij een lekkker wijf is, neen zij zal de wildeman in mij niet doen wankelen. Hij ademde nog eens diep, bracht zijn hand naar de klink en stapte zelfzeker binnen.

H

a Erik, je bent er, kom binnen en ga maar naast sylvie zitten” Marcel, de CEO had zich maar even naar hem gewend en was alweer druk in de weer om zijn laptop aangesloten te krijgen met die verdomde projector. “Hallo allemaal”, de helft van de mensen die binnenzaten had Erik nog maar een paar keer gezien. Eigenlijk de enige waar hij echt al meer dan drie woorden had gewisseld was Sylvie. “En? Is het nog gezellig geworden vrijdag?” Ze sprak stil zonder hem aan te kijken, maar de toon was direct gezet.” “Ja, eigenlijk wel, Wilfried en Hans zijn ook direct vertrokken maar jullie hadden wel besteld en heb ik dus jullie drinken moeten opdrinken en toen kwam Gert en Samson binnen en toen begon Samson voor heel het Café te zingen, ge had dat moeten meemaken, spijtig dat ge zijt doorgegaan.” Erik begon in zijn beste Samsoniaans een liedje te zingen, zo stil als hij kon. Sylvie keek hem eerst vreemd aan maar toen kon er toch een glimlachje af. “Als je iet te melden hebt, gelieve dat dan voor de hele groep te doen” Marcel had zijn gevecht met de laptop opgegeven en keek nu recht naar Erik die zijn laatste stukje Samson duidelijk gedeeld had met de hele groep. Sommigen keken geamuseerd, anderen geïriteerd maar het kon Erik niet schelen. Sylvie had gelachen en had het hem duidelijk vergeven. “Eh, ja meneer directeur, Sylvie wil een hond kopen en ze vroeg raad om een leuke naam te verzinnen en ik dacht aan Samson...is het niet Sylvie?” “Jaja, Erik, een hondje” en ze lachte nog eens. Wordt vervolgd

O n l y Bevrijd van het verlangen, realiseer je het mysterie R.V. uit Waregem schreef ons het volgende: “Ik ging naar een evenement en merkte in mijn ooghoek een heel mooie vrouw op met een glimlach uit de duizend. Dankzij het wildemanverhaal durfde ik op haar toestappen. We raakten aan de praat en, wonder boven wonder, we lezen dezelfde boeken, hebben dezelfde studieachtergrond, houden van dezelfde muziek en willen hetzelfde bereiken in het leven. Enfin, het was meer dan gezellig … Ik zag de sterretjes al in haar ogen. Toen ik haar echter iets vroeg over haar vakantie begon het gesprek plots te haperen. Ik raakte de kluts kwijt en zit nu met een niet zo best gevoel. Ik heb zelfs haar gegevens niet om weer contact met haar op te nemen. Ik snap niet wat er met mij gebeurt op zo’n moment.”

De Terug keer van de

Wilde man

Je hunkert naar iets en als het eenmaal binnen handbereik is, gebeurt het slechts denkbare. De oorzaak van dit probleem heet ‘verlangen’. De tao van de wildeman ziet verlangen als volgt: ‘bevrijd van het verlangen, realiseer je het mysterie. Gevangen in het verlangen, zie je enkel wat er zich voor je ogen manifesteert’. Wanneer je te hard naar iets verlangt, bevestig je voor jezelf het tekort in je leven. Dat straalt van je af. Erger nog ga je op dat moment door je slechte onderscheidingsvermogen een hoge ‘verlangenbelasting’ betalen. Ik durf het wel eens vergelijken met een man die naar een autodealer stapt met het geld klaar in zijn handen!”. In zo’n toestand stel je niet meer de juiste vragen en zie je door de bomen het bos niet meer. De kans dat jij jezelf misleidt of dat een vrouw je misleidt stijgt evenredig met je verlangen. Als je tijdens een ontmoeting met een vrouw je zicht op het bredere kader verliest, verlies je ook de controle over je interacties. Het is niet de bedoeling dat je gecrispeerd jezelf onder controle probeert te houden, noch draait het in zo’n situatie om een vrouw of haar gedachtegang te controleren, lees domineren. Doe niet wat je al duizenden keren hebt geprobeerd en toch niet werkt. Onder mannen kom je gemakkelijk in een competitiespel: je vertelt wie je bent, wat je kan, wat je graag doet, kortom je trekt alle registers open. Dat is een challenge en je wordt uitgedaagd… er is communicatie en het spel kan beginnen. In contact met een vrouw, naar een relatie toe of in een relatie verlopen de zaken anders,

J

ullie vragen en reacties kan je altijd kwijt op [email protected] en heb je interesse om meer te weten dan zijn er nog enkele plaatsen op de workshops op 22 & 23 maart, 26 & 27 april en 31 mei & 1 juni 2008. Speciale tarieven voor studenten. In de zomer organiseren we bovendien een heus vierdaags Wildeman-Bootcamp. Interesse? Laat het ons weten via dewildeman@ hotmail.com of 0488 60 26 90. Heb je een leuke anekdote hoe je een vrouw ooit hebt ontmoet met een leuke herinnering of minder leuke mag ook natuurlijk. Schrijf ons in geuren en kleuren. Het origineelste verhaal wordt bekroond met een gratis deelname aan onze workshop.

f o r

m e n

zelfs omgekeerd. Een vrouw wil niet horen wat je allemaal kan, ze wil het zien en vooral voelen. Dus maak dat ze actie voelt of vertel een kleurrijk verhaal dat ze actie voelt waarbij de hoofdrolspeler het gevoel is en niet de verteller, domoor! Een man die goed staat met zichzelf laat geen ruimte voor een vrouw. Vertel dus niet het was zalig op het strand, maar vertel hoe het warme zand tussen je tenen wegschoof. Dit is geen kwestie van macht, wel van je positie binnen het geheel te kunnen erkennen. Hiervoor dien je jezelf los te schakelen van het verwachte resultaat. Als je een discussie aangaat met je werkgever, je broer, je zus, een vriend(in) of je (toekomstige) partner, dan doe je dat best zonder resultaatverbintenis met jezelf. De truc zit er hem in het volgende in gedachten te houden: oké, je wilt het, maar niet ten koste van jezelf of de ander. En wil je weten wat een vrouw denkt, wat ze voelt? Kijk haar (een onbekende, een vriendin of je vriendin) bewust in de ogen en hou dat contact aan. Als jullie iets voor mekaar kunnen betekenen, dan weet jij binnen de minuut wat ze je al dan niet wil vertellen en omgekeerd ook. Dat is de kracht van non-verbale communicatie. Voel je dat ze even aarzelt of bloost, moedig haar aan of vraag haar wat ze je graag zou willen zeggen, wat ze op dat moment voelt, … zoveel welgemeende aandacht heeft ze nog niet vaak gekregen. Gaat ze daar op een positieve manier mee om, dan kan ze nog meer van hetzelfde krijgen en jij ook een lieve, vriendelijke, warme lach. Indien niet, scheiden jullie wegen en vervolg jij verder je eigen weg vanuit je mannelijke kracht, energie en kwetsbaarheid. Denk je nu “Maar ze kijken nooit zo naar mij”, dan heb je ‘het’ gewoon gemist, heb je ‘het’ verkeerd geïnterpreteerd of was je te bang om er iets mee te doen. Als je tot op het einde deze kleine lettertjes hebt gelezen, dan vond je het toch de moeite waard, niet? Zo werkt het ook in een relatie. Durf gaan voor wie je bent. Dat maakt het voor de ander niet altijd gemakkelijk, maar dan weet je wel dat de ander gaat voor wie je wel bent. En zoiets weet je beter in het begin dan op het einde.

WORKSHOP DE WILDEMAN Als ik me uitsloof voor een vrouw, dan wil ze me niet omdat ik te hard mijn best doe. Als ik haar negeer, dan slooft iemand anders zich uit en hem lukt het wel. Herkenbaar? Hoe verander ik een dilemma als dit in een win-win-situatie? 22 & 23 maart én 26 & 27 april 2008. Kostprijs 225 euro, maaltijd en drank inbegrepen. Meer info: 0488 60 26 90 of

[email protected]. Juan van Nieuwenhuyse & Ralf Hart zijn de lesgevers

E

en zoektocht naar onze eigen mannelijkB l i s s maart 2008-27 heid die ons zal helpen in het zoeken naar of het gezond houden van een relatie.

Spijsvertering

O

ns dagelijks eten en drinken levert brandstof die ons lichaam nodig heeft. Maag en darmen zorgen voor de vertering en de opname van de voedingsstoffen. Zo krijgt ons lichaam de kracht en energie die het nodig heeft. De spijsvertering is een vrij ingewikkeld, maar goed georganiseerd systeem. Om klachten te voorkomen en de darmen voldoende aan te zetten tot beweging, is het belangrijk dagelijks vezelrijk voedsel, groenten en fruit te eten en voldoende te drinken (minstens 2 liter). Kauw goed en eet rustig, zodat het speeksel de voorvertering op gang kan brengen. Ook dagelijks voldoende lichaamsbeweging, niet te vet eten, eet voldoende vezels en stress vermijden, is belangrijk. Je kunt dus veel zelf doen om klachten te voorkomen, maar soms is er iets meer nodig. In dat geval kun je zelfzorgproducten gebruiken die bijdragen aan het behoud van een gezonde spijsvertering. Bekende ingrediënten zijn Paardebloem en Mariadistel tegen de gevolgen van vet, suiker en alcohol. Met Artisjok en Rammenas voor een goede vertering van vetten en met Gentiaan en Venkel voor een goede eetlust en vlotte vertering.

Paardebloem: Taraxacum stimuleert de spijsverteringsklieren via lever en alvleesklier. Verder werkt het vochtafdrijvend en is licht laxerend. Men gebruikt Paardebloem voor haar algemeen ontslakkende werking Paardebloem is een ondersteuning bij vermageringskuren, ze vermindert de bijkomende verschijnselen als hoofdpijn en dergelijke. Verse paardebloemblaadjes en de wortel zijn te eten als rauwkost.

Mariadistel: Sylibum Marianum is een weldaad voor de spijsvertering. Het vermeerdert de secretie en de stroom van gal uit de lever en galblaas en wordt gebruikt bij alle problemen die men associeert met de galblaas (galstenen, galkoliek) en problemen met de lever (zoals leververvetting, -cirrose, hepatitis, geelzucht. Volgens de laatste inzichten helpt Mariadistel gezonde levercellen beschermen en ondersteunt via de stof ‘Silymarine’ de lever bij de afbraak van genotsmiddelen. Het is een van de weinige kruiden

die in staat is om celvernieuwing in de lever te bewerkstelligen. Drink veel water of groene thee bij het gebruik van Mariadistel.

Rammenas: Rammenas is eigenlijk een grote zwarte radijs. Voor de 15de eeuw was er in onze streken nauwelijks sprake van rammenas, maar nadien werd de groente bekend als geneesmiddel bij gal- en leverproblemen. Op zich heeft rammenas weinig voedingswaarde en is uitstekend bij het lijnen. Het reinigt het lichaam van binnenuit en geeft je als het ware een darmspoeling. De pikante smaak veroorzaakt speekselvorming en wekt een gezondere eetlust, een betere klierwerking en gemakkelijker vertering op. Rammenas versterkt ook de doorbloeding, prikkelt het slijmvlies, wakkert de levensfuncties aan. Rammenas mag je niet in te grote hoeveelheden eten, maar wel regelmatig.

Gentiaan: De wortel van de Gele Gentiaan bezit tonische en bloedzuiverende eigenschappen en bevat bittere heterosiden die men gebruikt als versterkend middel om de spijsvertering te bevorderen, als stimulerend middel voor de maag- en galafscheiding. De gele kleur van de wortel is te wijten aan de aanwezigheid van xanthonen. Anderzijds, door zijn gehalte aan xanthonen, bevordert Gentiaan ook het welzijn en de ontspanning, waardoor men serene nachten terugvindt. Tekst: Rieno Bonfarto

Muesli & Smoothie

Ingrediënten 30-40g pp Provamel Bio Muesli & Soya Crunchy Choco 500g Provamel Bio Soya Yofu Vanille 2 middelgrote goed rijpe bananen 2 dl sinaasappelsap of een verse sinaasappel in stukjes gesneden Eventueel 2 eetlepels vloeibare honing

Bereiding • Doe de Yofu, de bananen, het sinaasappelsap en de honing in een blender en mix alles goed fijn. • Giet de smoothie in een glas of kom en schep er de muesli over.

Frank Fol De Groentekok

Tartaar van witte bonen en amandelen gestoofde snijboontjes mals gegaarde eendenbout en okra één kopje gedroogde witte bonen (nacht laten weken in water) 2 knoflookteentjes, stukje rood piment zeezout, peper van de molen 2 eendenbouten olijfolie, takje tijm, laurierblaadje 1 ui 2 dl kalfsfond 4 snijbonen 4 okra’s (peulachtige, onrijpe vruchten; de smaak lijkt op die van sperziebonen) 60 g gepelde amandelen nootmuskaatpoeder 145 g légumaise van gele paprika met citroen (Bilbao)

 Gaar de witte bonen in water met één knoflookteentje, een stukje piment en zout.  Bak de eendenbouten met een beetje olijfolie in een pan. Kruid ze stevig en

plaats ze in een kookpot. Voeg het tweede teentje knoflook toe, de tijm, het laurierblaadje en de fijngehakte ui.  Blus de pan met de kalfsfond en giet dit bij de eend. Doe een geut water in de pan, roer en voeg ook bij de eend. Snij de snijbonen en kook ze kort in water met zout.  Giet het vocht in de kookpot met de eendebouten. Spoel de snijbonen onder koud stromend water. Zet de eend op een zacht vuurtje met een deksel. Laat een uur garen. Laat vervolgens rusten. Kook de okra gedurende enkele minuten gaar in water met zout.

 

Laat de overige jus een beetje inkoken. Giet vervolgens door een zeef. Warm de snijbonen even op met wat olijfolie en nootmuskaat. Plaats de warme tartaar in vier ringen. Leg hierop een laag warme eend en dan de snijbonen. Garneer met amandelen.

  

Giet af en laat afkoelen. Snij de okra in schuine plakjes. Doe het weinige kooknat van de witte bonen bij de eend. Snij de bonen grof tot een tartaar. Meng er de fijngehakte amandelen onder. Ontdoe de eendenbouten van vel en been. Snij het vlees grof en meng met wat kookjus.

Versier elk bord met een veeg légumaise, die u aanbrengt met een borsteltje. Schik de okra op de légumaise en plaats de ring met de eend en sperziebonen ernaast. Verwijder de ring en overgiet met warme kookjus.

Recent uit: De groentekok leeft zich uit Uitgever: Davidsfonds/ Leuven ISBN: 978-90-5826-459-6

Als kind was ik op een dag een beetje schoolziek en alleen thuis. Het was ten tijde van de Ramadan en ik ging een kijkje nemen bij één van de bakkers in de buurt. Hij liet zien hoe een brood werd gemaakt. Dat inspireerde mij in die mate dat ik meteen naar het dorp fietste om bloem, gist, eieren...te halen. ‘s Avonds stond op tafel een warm, vers brood. Zo is het eigenlijk begonnen. Ik kom uit een regio waar men veel groenten kweekt. De asperges, de aardbeitjes... zijn typisch van bij ons, het Haagenland. Mijn ouders vertelden me later dat ik al jong met ‘chemie’ bezig was; het samenbrengen van producten om te zien wat er zou gebeuren. Dat creatieve, dat zoeken, dat zat er al vroeg in. Tijdens mijn schoolperiode op de hotelschool kon ik een stageplaats kiezen. Ik dacht: ”als ik dan toch mag kiezen, dan maar meteen de beste. Ik kende iemand die bij Chateau du Saulchoir werkte. Een 3-* restaurant en behorend tot de top-3 van België. De chef kok was akkoord, maar de school vond het veel te hoog gegrepen. Ja, en dan?, dacht ik, als ik deze kans kon krijgen, dan moest ik die grijpen. Tegen de wil van de school in ben ik daar begonnen. Na 3 maanden opende de chef mijn stageboekje en schreef : “Als Frank afgestudeerd is mag hij hier komen werken. “Boem. Hij klapte het boekje weer dicht en gaf het terug. “Zeg maar tegen de school dat je bent geslaagd.” Een droomscenario. Ik studeerde af en kreeg de prijs voor meest veelbelovende leerling.

Lijnen met plezier

winiefreds kruidenhoekje

Volle rijst met gerst en Hato-Mugi één kop volle, ronde rijst 2/3 kop gerst 1/3 kop Hato-Mugi 4 koppen water 2 snuifjes wit zeezout

 Was de groenten grondig. Weken hoeft niet.  Doe de granen en het water in een zware pot, met een

Sinaasappelsoep met koriander



   

2 sinaasappelen 2 wortels 2 uien 20 gram boter 1 liter bouillon 3 takjes tijm 2 el korianderzaadjes 1 dl whisky peper en zout

Linzenstoverij

Schil de sinaasappelen Snij ze in stukjes zonder de witte velletjes Snij ook de wortels en uien in stukken Laat alles aanstoven in de boter Overgiet met bouillon en voeg tijm en korianderzaadjes toe Laat de soep koken tot alles gaar is en verwijder de tijm Mix en breng op smaak met de whisky, peper en zout Laat nog even doorkoken

D

e whisky soep maakt deze soep stoer en zet meneer in de stijgbeugels voor het grotere werk. Ze stimuleert de bloeddoorstroming, vooral rond het hart. Koriander is het geheime kruid van de haremvrouwen. ‘Koriander voor mij en voor geen ander’, welke vrouw droomt daar niet van?

1 kop groene linzen Dupuis 5 cm kombu 1 ui, in grote parten gesneden 1 wortel, idem snuifje wit zeezout 1 el sesamolie 1 pastinaak, in grote stukken gesneden 1/4 pompoen, idem 1 el witte miso, 1 el gele curry-pasta scheutje shoyu, scheutje wortelsap 2 laurierblaadjes pijpajuin of peterselie

Liefdesreceptjes van Winiefred ISBN 978-90-5826-489-3 Davidsfonds/ Leuven

       



zwaar deksel en breng aan de kook. Voeg de snuifjes zout toe als het water kookt. Leg deksel op pot en zet op vlamverdeler. Laat 50 min. zachtjes koken. Open het deksel, keer de granen om met een houten spatel en serveer.

Bij deze soep kun je eventueel een broodje met waterkers serveren. De bereiding is eenvoudig: pureer een bosje waterkers met een handvol gemalen amandelen, flink wat pijnboompitten, wat olie en limoensap en besmeer er een toast mee. Waterkers staat in de volksgeneeskunde bekend als een bijzonder werkzaam afrodisiacum. Ovidius prees al de lustopwekkende eigenschappen van pijnboompitten aan. Geccombineerd met amandelen zorgt dit hapje ervoor dat slapen niet op het programa staat.

 Was en week de linzen (weken hoéft niet)  Sauteer de ui in wat sesamolie, als hij zacht, niet bruin!





breng aan de kook

 Voeg nu de wortel, pastinaak en pompoen toe, alsook de

witte miso Deksel op je pot en zet op vlamverdeler Laat nog 20-30 min. sudderen Giet voor extra vocht bij je linzen wortelsap Als linzen gaar en zacht zijn, voeg je de currypasta toe. Werk af met shoyu Vlak voor het opdienen roer je wat fris groen (peterselie of pijpaluin) door je linzen

     

Brandnetelthee De plant bezit een grote rijkdom aan vitaminen en mineralen. Het is een plant/kruid, dat in de homeopathie bekend staat om zijn enorme reinigende werking van het menselijk lichaam. Brandnetel is het best bekende bloedreinigende maar ook bloedvormende geneeskruid dat er is. Het wordt vooral aanbevolen bij ziektes en ontstekingen van de urinewegen.  Verwarm een theepot kort op een laag vuurtje. Doe er +/- 30 gram brandnetelsnippers in . Giet hier 6 dl. kokend water op. Doe deksel erop en laat 10 min. trekken. Zeef de thee door een fijn zeefje en de thee is klaar om te drinken.

is, voeg dan de gewassen linzen toe

 Zet onder water en voeg de kombu en laurier toe  Breng ze aan de kook, laat 10 min. koken zonder deksel  Voeg weer koud water toe tot de linzen onderstaan en

Knapperige groentjes in de wok 1 wortel, 1/2 broccoli of paksoi, 2 rode uien, 1/4 witte kool of spitskool, scheutje sesamolie, snuifje wit zeezout, 1 à 2 el shoyu, 5 cm verse gember, geraspt

 Breng olie aan in wok en verhit het. Voeg rode ui toe, soauteer even en voeg dan snuifje zout toe.  Als rode ui soepel is, voeg je de wortel toe, dan de witte kool en tot slot de schijfjes broccoli.  Breng op smaak met shoyu en vers gembersap

Nishime van raapjes en daikon 2 raapjes, in partjes gesneden 15 cm daikon, in grote partjes gesneden 1 el kuzu 5 cm kombu eventueel 1 el witte miso

 Leg onder in pot de strook kombu  Giet er 1 cm water bovenop  Leg hierop eerst de grote stukken



 



 



daikon, daarna de raapjes in partjes Breng voorzichtig aan de kook Laat nog 1 min. sudderen op klein vuurtje breng evt. op smaak met witte miso Bind het gerecht met wat kuzu, die je eerst in wat koud water oplost

5

Koken met Viviane Van Dijck

visions on food

voor een gezond en gelukkig Leven vegetarisch en in balans Chinese kool-rolletjes 3 chinese koolbladeren verse tempeh of tofu zuurkool 1 blad nori snuifje zeezout bieslook Ginger-Thai-Sauce van Lima

 Blancheer de chinese koolbladeren in water met een snuifje zeezout  Laat ze uitlekken en dep evt. droog met keukenpapier

 Bak reepjes tempeh in sesamolie en breng op smaak met Ginger-Thai-Sauce  Knijp de zuurkool uit en snijd fijn  Scheur een blad nori in 3 repen  Leg chinese koolblad vòòr je en leg hierop de reep nori  Leg er dwars een reepje gebakken tempeh op  met daarachter 1 cm fijngesneden zuurkool en bundeltje bieslook bovenop  Rol van onder naar boven het chinese koolblad dicht  Je kunt 3 rolletjes uit 1 chinees koolblad krijgen

Gestoomde appel met jasje van abrikoos 2 appels sap van één citroen geraspte schil van één citroen 2 koppen appelsap 4 el abrikozenconfituur 1 el kuzu eventueel beetje wortelsap snuifje wit zeezout

 Giet onmiddellijk na het schillen het citroensap over de appels, zodat ze niet verkleuren

 Snijd de appels doormidden

 Verwarm het appelsap met een snufje zout  Stoom hierin de appelhelften gaar

 Leg de appels op een bordje als ware het taartjes  Verwarm de abrikozenconfituur met een beetje water, appelof wortelsap en snufje zout

 Bind met in koud water opgeloste kuzu

 Giet over de gestoomde appel en serveer!

B l i s s maart 2008-31

Nikolai`s Mixed Worldkitchen

Gestoomde nems van koolvis met wortel en granaatappelsalade

Gestoomde nems van koolvis 600 gram koolvisfilet 200 gram grijze gepelde garnalen 1 bosje verse koriander 50 gram rijst vermicelli 2 eieren 3 stronken prei 2 wortelen 25 gram gember 2 eetlepels shoyu 12 rijstpapier vellen (ø 22)

 Snijd de koolvis in kleine blokjes van een 1/2 cm  Snijd het wit van de prei en de wortelen in een



fijne jullienne

 Hak de korinader grof en laat 4 mooie takjes



over voor de afwerking

 Rasp de gember  Laat de rijst vermicelli 5 minuten weken in lauw



gezouten water

 Laat goed uitlekken  Meng dit alles met de garnalen, losgeklopte

eieren en de shoyu tot een homogene massa

 Week het rijstpapier 1 voor 1 in lauw water tot



ze zacht zijn (1 à 2 min.)

 Leg de vellen op een keukenhanddoek  Verdeel de vulling over de 12 vellen  Leg de vulling 2 cm van de onderkant naar

binnen

 Rol de nem op  Snijd het groen van de prei op maat van de nem  Leg de nem erop, zodat onderkant niet aan



stoommandje blijft plakken

 Na 10 min. stomen kun je de nems serveren Tip: Je kunt de nems ook frituren

Wortel granaatappelsalade 2 kleine wortelen 1 kleine granaatappel Sap van 1/2 sinaasappel Limoensap naar smaak

 Rasp de wortels en haal de pitjes uit de granaatappel

 Meng ze met de geraspte wortel en het sap van de sinaasappel

 Breng op smaak met een beetje zout Faites Simple is er weer elke vrijdag & zaterdag vanaf 18.00! Faites Simple Quellinstraat 30 Antwerpen. Reserveer voor de culinaire uitstap van je leven:-) 03/232 64 67

5

visions on food

Raw!

Dieet-Ontbijt Karen Knowler maakt haar eigen muesli, een fantastisch ‘raw food’ dieet- ontbijtrecept. gedroogde ingredienten: hazelnoten amandelen paranoten gedroogde abrikozen dadels rozijnen verse ingredienten: 1 rijpe banaan in plakjes blauwe bessen frambozen 1/2 appel in stukjes Meng alle ingredienten door elkaar. Je kunt natuurlijk andere vruchten kiezen die je lekker vindt, zoals kiwi, mango, sinaasappel, peer of passiefruit. Voeg op het eind notenmelk toe, zoveel als je wilt. Garneer met wat geraspte kokos, frambozen en blauwe bessen. Dit zorgt voor een fantastisch ontbijt!

MENEAU BIO-SIROOP met GROENE THEE 50 cl Ingr.: Rietsuiker, groene thee gun powder, natuurlijk extract van aarmunt of groene munt (Mentha spicata) HÉÉRLIJK! Zowel koud als warm te gebruiken. Info Mannavita: 056 43 98 51

H o m e

&

l i v i n g

Ontkurk je wijn op een zachte kurkvloer Slechts weinig mensen hebben kurkvloeren in hun woning, terwijl dit een milieuvriendelijk materiaal is dat lang meegaat én lekker warm en zacht aanvoelt. Over het algemeen is het niet bekend dat er met kurk meer mogelijkheden zijn dan slechts het afsluiten van een wijnfles.

K

urk wordt tijdens de feestdagen vaak in aanzienlijk grote hoeveelheden meegegeven met het restafval. Toch is kurk eigenlijk een duurzame grondstof die heel goed gerecycleerd kan worden om achteraf te dienen als duurzaam en ecologisch bouwmateriaal. Gelukkig ontdekken steeds meer mensen de veelzijdige mogelijkheden van het mileuvriendelijke kurk. Op Batibouw 2007 was een klein marktonderzoekje gedaan en wat bleek? Maar liefst 60% overwoog om in minstens één ruimte een kurkvloer aan te leggen. Vooral in de slaapkamer en in de badkamer zien veel mensen kurk wel zitten. Kurk wordt vervaardigd uit de schors van de kurkeik, afkomstig uit Spanje, Portugal en Corsica. Pas 25 jaar na aanplanting, kan er voor de eerste maal geoogst worden. Vervolgens heeft de boom opnieuw 10 jaar nodig om bruikbare schors te laten groeien. Nadat de bast van de boom is afgehaald, blijft deze ongeveer een jaar liggen. De bast wordt dan gekookt, gedroogd en geselecteerd op kwaliteit en gebruikt in allerhande toepassingen. De kurk wordt dan vermalen tot korrels en onder hoge druk geperst tot ruwe blokken. Die worden tenslotte versneden tot platen en vellen. De kurkvloer van vandaag is niet meer te vergelijken met die van een decennium geleden. Tegenwoordig is er heel veel keus in kleuren, vormen en patronen, zoals de

parketstructuur, visgraadmotief, hexastructuur.... Verder kun je kiezen uit kurktegels, kurkparket, kurklaminaat en kurkrollen, hoewel je die laatste met name gebruikt als thermische en akoestische isolatie voor alle soorten van zwevende bevloering. Wat kurk zo populair maakt is de aangename warmte van het materiaal en het feit dat het zacht en veerkrachtig is. Dat maakt het materiaal zeker voor (kinder)slaapkamers heel aantrekkelijk. Bijkomend voordeel is dat kurk ook goede geluidsabsorberende eigenschappen heeft, waardoor het vaak als akoestisch isolatiemateriaal wordt gebruikt. Dat kurk ook in badkamers erg gewild is, dankt het natuurlijk aan zijn waterbestendigheid. Cruciaal voor de duurzaamheid is de densiteit van de kurk. Deze is afhankelijk van het aantal korrels dat samengeperst is in één tegel. Hoe hoger de densiteit, hoe sterker de vloer. In principe wordt een vloer ook nog met een viertal vernislagen afgewerkt om slijtvastheid te kunnen garanderen. U kunt uw kurkvloer zelf leggen. Om een egale vloer te verkrijgen, is het zeer belangrijk om een perfect egaal en gladde ondervloer te hebben. Wanneer dat niet het geval is zal de bestaande vloer geëgaliseerd moeten worden. Meer info: www.santana.be of bel voor een santana-winkel in uw buurt 02 452 32 40

Massieve tegelkachels zijn grote kachels met een groot accumule-

rend vermogen dankzij vuurvaste stenen (kleistenen) aan de binnenzijde en keramische tegels aan de buitenzijde. Een labyrint van rookkanalen vangt de rookgassen op voor een hoger rendement.

De voordelen zijn een hoog rendement, een erg zuivere

verbranding en een korte stooktijd voor lange warmteafgifte. Ze produceren een aangename warmte met een groot aandeel stralingswarmte. Daarin zijn ze gelijk aan de massieve speksteenkachels. Doordat speksteen ook veel meer warmte kan opnemen dan eenzelfde volume chamottesteen, zijn massieve speksteenkachels veel kleiner dan massieve tegelkachels met eenzelfde capaciteit. Dat is positief voor mensen met weing ruimte en ook stukken goedkoper, omdat er minder werk is bij de opbouw. Voor de montage van massieve tegelkachels is meestal 3 tot 5 dagen nodig, voor massieve speksteenkachels slechts 1 tot 2 dagen. Meer info: Ensign tegelkachels 015 20 85 33 of [email protected]

H o m e

&

l i v i n g

Houd uw Tuingereedschap scherp!

M

Zelf broccoli telen

H

ou jij ook zo van de groene Italiaanse bloemkool, beter bekend onder de naam broccoli? Wist je al dat er meerdere soorten zijn en dat je deze groente makkelijk zelf kunt telen?

Winter- en zomerbroccoli Broccoli kent 1- en 2-jarige rassen. De 2-jarige rassen onderscheiden zich doordat ze pas bloemhoofdjes vormen na een overwintering op het veld. Om die reden wordt deze soort winterbroccoli genoemd. Zomerbroccoli daarentegen is een veel sneller groeiend, 1-jarig gewas: 3 tot 4 maand nadat je zomerbroccoli hebt gezaaid, kan hij al worden geoogst.

Telen van zomerbroccoli Voor zomerbroccoli worden diverse teeltperiodes gehanteerd: vroege teelt, zomerteelt en herfstteelt. We bespreken hier de vroege teelt, waarbij je zaait tussen half maart en midden april. Maak daarvoor een zaaibedje in een verwarmde ruimte met een temperatuur tussen 12° en 15° Celsius. Als de zaailingen groot genoeg zijn, plant je ze over in een pot met een diameter van 5 cm. Zo’n 4 weken na het zaaien kan je de broccoliplantjes buiten in volle grond planten. Houd hierbij een onderlinge afstand aan van 45 cm. 2 maanden na het overplanten in volle grond is de broccoli oogstklaar.

Hoofd- en zijknoppen van broccoli Broccoli vormt tijdens zijn groei eerst een erg grote hoofdknop, waaruit later kleinere zijknoppen lopen. Je mag de knoppen oogsten zodra ze een donkere kleur en een mooie vaste structuur hebben gekregen. Doorgaans wordt broccoli geoogst met een stengel van 20 centimeter lang. Vergeet niet om de broccoli meteen na het oogsten koel te bewaren.

Broccoli en de ideale ondergrond Ongestoord kunnen groeien, dat is wat broccoli verlangt. Een erg natte, koude of droge ondergrond wordt dan ook ten stelligste afgeraden voor de teelt ervan. Lichte grondsoorten zijn een aanrader voor de vroege teelt van broccoli. De zomer- en herfstbroccoli doet het dan weer op alle soorten ondergrond goed.

Broccoli en rupsenplagen Op het einde van de zomer en tijdens het najaar ondervindt broccoli mogelijk heel wat last van rupsen. Deze groene veelvraten vallen amper op en handmatig vangen is dan ook geen eenvoudige klus. Heb je je broccoli eenmaal geoogst en wil je zeker zijn dat er geen rupsen op zijn achterbleven? Leg de knoppen dan na de oogst enkele uren in zout water.

aart is meestal een drukke maand voor de tuinier, want als het niet vriest kan er al veel gedaan worden. De tuin kan bemest worden, rozen gesnoeid, dahlia’s gestekt... Ook kun je al veel groenten zaaien zoals ajuin, spinazie, komkommer, sla, wortel, pastinaak, radijs, prei, paprika... Leg boven het zaaibed een vliesdoek als bescherming tegen kou. Als je je tuingereedschap weer tevoorschijn haalt is het belangrijk dat alles nog werkt en niets verroest is. Het slijpen van gereedschap kan best met een slijpsteen, die ervoor zorgt dat het snijvlak van het materiaal terug goed werkt. Gereedschappen die dit absoluut nodig hebben zijn: schoffel / hak, spade / schop en kantensteker. Deze gereedschappen worden heel vaak in de tuin gebruikt en zullen na zo’n onderhoud weer als vanouds in de tuingrond glijden. Andere tuinmaterialen zoals de tuinhark, riek etc. zijn dan weer een andere zaak. Deze dienen vooral mooi opgepoetst te worden zodat er geen aarde of andere materialen aangekoekt blijven. Dit kan gebeuren met een staalborstel die alles goed afschuurt en opblinkt. Wat inwrijven met lijnolie zal ervoor zorgen dat het gereedschap er terug als nieuw uitziet!

Teksten: Liselot Salando

Na het oppoetsen en slijpen van de materialen berg je alles goed op, tot de eerste lentezon terug aanbreekt en je gehoor kunt geven aan je tuinierkriebels. Het opbergen zorgt ervoor dat het netjes ogende en goed snijdende gereedschap langer meegaat.

36-B l i s s maart 2008

Microscopisch kleine wezentjes creëren evenwicht In de natuur bestaan twee dynamische, tegengestelde krachten: regeneratie en degeneratie. De eerste stimuleert productiviteit en vitaliteit; de tweede leidt tot verval en ontbinding. Beide krachten worden aangedreven door de kleinste levensvormen die we kennen: micro-organismen, organismen die je met het blote oog niet kunt zien. In grond waar regeneratieve micro-organismen domineren, vertonen planten en gewassen een opmerkelijke groei. Ze zijn vrij van ziekten, plagen en ongedierte. Zonder externe toevoegingen - landbouwchemicaliën, kunstmest - is hier een blijvend goede oogst mogelijk. Het tegenovergestelde is het geval in grond waar degeneratieve micro-organismen domineren. De grond neigt ertoe zieke, zwakke planten en gewassen te produceren, die veelvuldig worden aangetast door parasieten. Groei van betekenis kan hier alleen worden gerealiseerd met behulp van chemicaliën en kunstmest. Langdurig, intensief gebruik van deze toevoegingen zal de bodem eerder uitputten dan veranderen in een wérkelijk productieve bodem. Bij toeval ontdekte Teruo Higa (1941, Okinawa), hoogleraar tuinbouwkunde aan de Universiteit van Ryukyus in Japan, een combinatie van micro-organismen, die voedseltekorten en milieuverontreiniging kan terugdringen. “Ik

W

was sinds 1977 in het laboratorium van de universiteit van Ryukyus aan het experimenteren met verschillende micro-organismen om in te zetten bij het telen van gewassen. Dat liep jarenlang niet erg succesvol: ik vond niets en kieperde mijn organisch afval dus elke keer weg in de universiteitstuin. Tot me een tijdje later opviel dat juist dàt deel van het grasveldje, waar ik mijn ‘afval’ weggooide veel sneller groeide dan de rest. Ik achterhaalde welke micro-organismen ik had gebruikt en constateerde dat het mengsel een verrassend productieve uitwerking had in welke bodem dan ook.”

centraat, dat wordt geproduceerd in vaten met cultures van meer dan tachtig soorten microorganismen. Waar EM in de grond aanwezig is en de micro-organismen zich vermenigvuldigen, wordt water en lucht in de grond gezuiverd. De micro-organismen scheiden grote hoeveelheden voedingsstoffen af, waaronder vitaminen, aminozuren en organische zuren. Ook treedt een verbetering op in het antioxidatieniveau, wat het immuunsysteem versterkt. De lijst van toepassingsmogelijkheden van EM is nagenoeg eindeloos. EM kan gebruikt worden met succes in land– en tuinbouw, sierteelt, in het huishouden.

EM is de afkorting van Effectieve Micro – organismen (microscopisch kleine wezentjes). EM, kortweg, is een mengsel van nuttige, regeneratieve micro – organismen, die vrij in de natuur voorkomen. Ze zijn alle nuttig en onschadelijk, zowel voor plant, mens als dier. Dit mengsel van effectieve micro – organismen kan, o.a. op een bodem geënt worden om de microbiële diversiteit van bodem en plant te verhogen. Op die manier is EM in staat de bodemkwaliteit, de bodemvruchtbaarheid, de groei en de kwaliteit van de gewassen aanmerkelijk te verbeteren. Melkzuurbacteriën, fotosynthetiserende bacteriën, schimmels en gisten zijn enkele van de regeneratieve micro-organismen die tot de EM-groep behoren. EM is een vloeibaar con-

Meer info: www.emna.eu www.em-natuurlijk-actief.com

Windenergie voor doe-het-zelvers

indmolens beginnen stilaan een vaste waarde in ons landschap te worden, en dan hebben we het niet enkel over de grote molenparken. Er bestaan ondertussen immers ook kleinere versies, minimolens geschikt voor het opwekken van elektriciteit voor particuliere woningen. De kostprijs van een dergelijk systeem staat in verhouding tot de hoeveelheid elektriciteit die ermee kan worden geproduceerd. Houd rekening met een prijskaartje van 2000 euro voor een molen die per dag enkele honderden watturen opwekt. Om te voorzien in de behoeften van een gezin met een jaarverbruik van 2500 kWh, loopt de kostprijs op tot 15.000 euro. Een goede installatie kan afgeschreven worden op 7 jaar en heeft een levensduur die schommelt rond de 15 jaar. Bij grotere molens speelt wel een extra terugverdieneffect: als je beschikt over een versie die meer energie opwekt dan je zelf nodig hebt, kan je de overschotten verkopen aan de uitbater van je lokale distributienet. Kleine molens van doe-het-zelvers worden veelal ingeschakeld in autonome elektrische installaties (afgelegen woningen middenin de natuur). Hou er wel rekening mee dat de energieproductie uit wind onregelmatig is. Als je niet bent aangesloten op het elektriciteitsnet heb je naast een molen dus ook een aanvullende energiebron nodig voor dagelijks gebruik. Fotovoltaïsche panelen kunnen hierbij uitkomst bieden, aangezien zonneschijn veelal omgekeerd evenredig is met windkracht en er dus de ideale aanvulling op vormt. Indien je een windmolen overweegt, dien je eerst bij je gemeentebestuur na te gaan of je daar een stedenbouwkundige vergunning voor zou kunnen bekomen. Het bespaart je immers veel opzoekwerk als het bouwen van een windmolen in jouw buurt bij voorbaat

uitgesloten zou blijken, bijvoorbeeld omdat die dan te dicht bij een luchthaven of vliegveld zou komen te staan. Stap twee en al even onmisbaar is een grondige analyse van het terrein. Zo dient de potentiële windkracht op de site te worden berekend om een accuraat beeld te krijgen van de hoeveelheid herbruikbare energie die er kan worden opgewekt. Hierbij zijn vooral de gemiddelde snelheden en de overwegende windrichting van belang. Deze gegevens kan je opvragen bij het KMI of het dichtstbijzijnde vliegveld en zijn samen met de topografische kenmerken van de locatie bepalend voor de optimale hoogte van je windmolen (doorgaans tussen 5 en 20 meter voor huishoudelijke systemen).

+: Heel milieuvriendelijk. Weinig kosten na plaatsing van de installatie -: Stedenbouwkundige vergunning ligt moeilijk omwille van het Nimby-syndroom (not in my backyard). Impact op het landschap. De

gewesten reiken groenestroomcertificaten uit aan producenten van groene energie. Meer info: Voor doe-het-zelfers: www.mini-eoles.com, www.compagnons-eole. be, Groenestroomcertificaten: www.vreg.be

B l i s s maart 2008-37

Essentiële Omega-3

mijn lichaam, mijn visolie

• Verhoogt de weerstand en vitaliteit

• Ondersteunt de circulatie en cholesterolbeheersing • Versterkt het fysieke welzijn • Bevordert de concentratie en het geheugen

Nordic Naturals onderscheidt zich door hun: √ superieure zuiverheid én versheid √ 100% vetzuren in hun natuurlijke vorm, geen synthetische esters √ betere opname en unieke smaak √ strengste wereldwijde farmaceutische normen

Nordic Naturals werd verkozen als nummer 1 uit de top 10 visoliën in Noorwegen voor hoogste zuiverheid, versheid en concentratie.

Verkrijgbaar in de apotheken en betere natuurvoedingswinkels

Meer informatie? bel +322008 59 27 07 53, 38-Bons l i s sop maart email [email protected] of surf naar www.complemed.be

Schilder je huis

natuurlijk

107-944 adv davos45x240:107-944 adv davos 45x240

25-01-2008

12:51

Waarom kiezen voor natuurverf?

Je wilt je huis in een nieuw, kleurrijk

Snurken

jasje steken. De verfwinkelschappen bieden volop keus, maar waar ga jij voor? De ‘ouderwetse’ synthetische, of de natuurverven? En waarom zou

Er zijn koppels bij wie het typische, monotone zaaggeluid voor serieuze relatieproblemen zorgt. Mensen die nog amper op hotel durven gaan uit schrik voor dunne muren. Patiënten die geen nieuwe relatie durven aangaan... Zo’n veertig tot zestig procent

je eigenlijk, aangezien de eerste vaak wat goedkoper zijn?

I

n de eerste plaats zijn natuurverven en beitsen milieuvriendelijk. In alle fases van productie zijn natuurverven minder milieubelastend. De grondstoffen van natuurverf zijn zoveel mogelijk natuurlijke grondstoffen die gemakkelijk weer in de milieukringloop kunnen worden opgenomen en hernieuwbaar zijn. Natuurverffabrikanten publiceren de samenstelling van hun verven via het internet, zodat je zelf kunt nagaan of ze gezond genoeg zijn voor je gezondheid en die van je omgeving.

Muurverven met een synthetisch bindmiddel hebben bovendien de eigenschap dat ze statisch opladen. Er kan “elektriciteit” in de lucht hangen vooral in de winter wanneer er minder wordt verlucht. De muren trekken door deze statische eigenschap meer stof aan en worden daardoor sneller vuil. Natuurverven zijn antistatisch en trekken geen stof aan. Bovendien laten ze de muren ademen, wat de leefkwaliteit bevordert en de functie van muren als vochtregulator voor omgevingsvocht intact houdt. Maak je geen zorgen over de kwaliteit van de huidige natuurverven. Ze zijn soms zelfs al beter dan de ‘gewone’ verven. Meestal zit er lijnolie in de natuurlijke verven, waardoor de verf duurzaam elastisch wordt. daardoor heb je minder snel scheuren en schilfers. Natuurverven zijn niet noodzakelijk duurder dan synthetische verven. Wanneer je producten van hetzelfde kwaliteitsniveau en uitstrijkvermogen met elkaar vergelijkt, ligt de kostprijs ongeveer even hoog. Wanneer je voor felle kleuren kiest, kunnen bepaalde verven wel duurder worden. Info: www.tintelijn.be of www.spatiobiodeco.be.

� voor gezonde luchtwegen � voor een doelmatige ademhaling

Rsicofactoren die het snurken kunnen bevorderen zijn bijv. een (erfelijk bepaalde) nauwe keelholte, overgewicht, een te slap, te lang of te dik verhemelte...Ook spierverslapping ten gevolge van slaap- en kalmeermiddelen, alcohol of oververmoeidheid kunnen snurkproblemen veroorzaken, evenals slapen op de rug waardoor het zachte gehemelte, de huig en de tong naar achteren zakken.

� zuiverend en slijmoplossend

� voor frisse lucht in huis en auto

� geschikt voor in de sauna Davos® composities zijn verkrijgbaar als: • pure 100% olie • verkoudheids- en spierolie • keelpastilles • badolie • airspray • roller

Hoe kan je het snurken verminderen:

Voor een tester van de Davos Kuurolie: e-mail aan [email protected]. Distributeurs voor België:

Mannavita • www.mannavita.be Voor de beauty-sector:

Almasol • www.almasol.be Meer info:

www.chi.eu

w&k 107-944

Misschien bemerk je als doe-het-zelver niet meteen het verschil tussen een synthetischeen een natuurverf bij het schilderen zelf, maar beroepsschilders vaak wel. Zij blijken veel vaker last te hebben van allergische reacties en hersenletsels bij gebruik van synthetische verven. Wat iedereen wél onmiddellijk kan vaststellen is de aangename geur van natuurverven, wat het werken ermee aangenamer maakt.

van de westerse bevolking zou last hebben van snurken. Negentig procent daarvan zijn mannen. Hoe ouder, hoe groter de kans dat iemand snurkt. Snurkgeluiden ontstaan door een vernauwing in de luchtweg tussen de neus en de stembanden. Meestal gaat het om een vernauwing van de huig (de overgang van de neus- naar de keelholte) of het gedeelte van de keelholte achter de tong ten gevolge van de spierverslapping tijdens de slaap. Wanneer het snurken gepaard gaat met het (kortstondig) stilvallen van de ademhaling, spreekt men van een slaapapneu. Dit stilvallen kan zeer frequent voorvallen zodat de slaap ernstig verstoord wordt. Hierdoor ontstaat een ondiepe slaap waardoor de snurker zelf last krijgt van hoofdpijn, vermoeidheid en concentratiestoornissen. Ook kunnen allerlei gezondheidsproblemen (hartklachten) ontstaan.

• Vermijd alcohol kort voor het slapen. • Géén zware maaltijd vlak voor het slapen. • Stop met roken. • Streef naar een gezond lichaamsgewicht • Zorg voor een regelmatig leefpatroon. Voor mensen bij wie niets lijkt te werken bestaat er ook een snurkbeugel. Een handig apparaatje met 2 magneetjes die de driehoekszenuw van het neusweefsel activeren en zo zorgen voor een goede zuurstoftoevoer. De neusholtes worden terug geopend en het snurken vermindert. Voor meer info: www.gezondenwellness.be [email protected] of 0478 58 55 53

B l i s s maart 2008-39

Pagina

Hieronder volgen enkele bijzondere, vaak

Wellness

eeuwenoude wellnessmethoden uit landen in Europa en daarbuiten waarvan wij soms het bestaan niet eens vermoedden.

1. Hooibad ( Alpen) Met name in de bergregio’s in de Alpen wordt deze oude techniek van ontspanning en afvalstoffen afdrijven letterlijk en figuurlijk van stal gehaald. Tijdens dit zogenaamde ‘Tiroler Hooibad’ lig je op een soort luchtbed dat is gevuld met water. Het lichaam wordt flink ingestopt met vers gesneden geurig gras. Het hooi gaat broeien en brengt op die manier etherische olieën vrij. De geuren werken goed door in de bloedsomloop en zijn ideaal voor spierontspanning in nek en rug.

2. Enzymenbad (Japan)

Je neemt plaats in een houten kuip die wordt gevuld met vezels (houtschaafsels bijvoorbeeld) en plantaardige enzymen. Door de fermentatie op natuurlijke wijze, warmt de massa op waardoor toxische stoffen uitgezweet worden. Goed voor een dieptereiniging en bevordelijk voor de bloedsomloop en de stofwisseling.

3. Vinotherapie (Fr.+ Z. Afrika) Vinotherapie is een verzamelnaam voor de druivenbehandelingen die in Frankrijk en Zuid-Afrika al worden toegepast. In Thermae Son wordt deze kuur nu ook in NL aangeboden. Druiven, met name de rode, zijn echte gezondheidsbommetjes. Het vruchtvlees, de druivenvelletjes en de pitjes bevatten krachtige werkstoffen die goed zijn voor het hart, de huid en de bloedvaten. Ze worden gebruikt als basis voor wijnbaden, lichaamsscrubs en lichaamspakkingen. Tevens onderdeel van de Vinotherapie is het wijnvat, dat dienst doet als infrarode sauna. Je zit comfortabel rond een verwarmingselement die borst, rug en kuiten verwarmen. De infrarode sauna wint de laatste jaren aan populariteit. De warmte dringt dieper in de huid door dan een traditionele sauna. Je voelt je vitaal, de doorbloeding en celstofwisseling in de huid worden verbeterd en gewrichtsen spierklachten verminderen.

Tekst: Alinda van Assen

4. Saline (Polen + Duitsland)

Een saline is een bouwwerk van sleedoorntakken, waar solewater (onverdund mineraalwater) door een circulatiesysteem heen sijpelt. Hierdoor ontstaat een prikkelende zilte nevel. Inademing van de nevel zorgt voor een positieve invloed op de geest. Je krijgt een sterkere weerstand tegen onder anderd verkoudheid, griep, hoofdpijn, stress, luchtwegenproblemen, slapeloosheid en diverse allergieën. Daarnaast heeft het heilzame solewater een reinigende werking op je huid. Voor een saline worden uitsluitend sleedoorntakken gebruikt, die speciaal voor dit doel in het

40-B l i s s maart 2008

zuiden van Polen worden gekweekt. De vertakkingen aan de uiteinden van de sleedoorntakken zorgen voor de nevel, doordat de waterdruppels hierop uiteenspatten. Daarnaast rotten sleedoorntakken niet wanneer ze langdurug in contact met water komen, in tegenstelling tot andere houtsoorten. oorspronkelijk werden de salines in Duitse zoutsteden gebruikt om zout te winnen uit de solewaters. Rond 1850 kreeg men inzicht in de therapeutische werking van de nevel die rondom de salines ontstond. Hierdoor kreeg de saline een functie in de kuurtherapieën voor mensen met ademhalingsproblemen, reuma, huidziektes en oogontstekingen. Inmiddels is de saline een kuurelement dat in veel traditionele Duitse kuurparken, zoals Bad Nauheim en Bad Salzuflen te vinden is.

5. Fango (Italië)

De thermale bronnen van Eugano in Italië zijn één van de oudste Europese centra voor fangotherapie. Fango is een poedervormige substantie van vulkanische oorsprong, dat wordt gemengd met thermaalwater of dat men (zoals in het Italiaanse Abano Therme) laat ‘rijpen’ in thermaal water. De daardoor verkregen modder, fango genaamd, wordt gebruikt voor pakkingen of baden. De mix van fangopoeder met zeewater, verwarmd tot 50° C, wordt in een dikke massa aangebracht op het lichaam. De weldadige warmte verzacht reumatische pijn en gewrichtsaandoeningen.

6. Thalasso (Griekenland) Het Griekse woord Thalasso wordt letterlijk vertaald als ‘de zee’ en geeft daarmee direct de betekenis weer. Al eeuwenlang geneest de heilzame werking van de zee, ziektes en kwaaltjes. De combinatie van zeewater, zeeklimaat en zee-algen hebben een bijzonder opmerkelijke geneeskracht. Thalasso centra zijn altijd aan de kust gelegen. Een basiskuur bestaat uit baden met warm zeewater en/of zee-algen, een onderwatermassage en zee-algenverpakkingen voor het gezicht en lichaam. De behandelingen worden veelal gevolgd door een massage met zee-algenolie, die bijzonder rijk is aan mineralen zoals ijzer en koper, chroom en kobalt. Al deze mineralen en vitamines zorgen voor een goede afvoer van afvalstoffen, een hydraterende werking en zijn ook zeer effectief voor de bloedsomloop.

107-893 adv aromassage90x270:107-893 adv aromassage 90x270 mm

02-05-2007

13:58

Pagina 1

Kristallen

Larimar

Mineraal Chemische formule: NaCa 2 (Si 3 O 8)(OH) Kristalvorm: triklien Kleur: licht-turkoois, lichtblauw, wit, blauwgroen Hardheid: 4 - 5,5 Glans: zijdeachtig tot glazig

Vindplaats Dominicaanse Republiek

Helende krachten - Helpt de stroom van prana • pure, plantaardige massage- en huidoliën

(levensenergie) in het boven-

• verrijkt met een doelgerichte compositie van essentiële oliën

lichaam en neemt spannin-

• in 8 variëteiten: Neck & Shoulder, Back & Arm, Citrusmix, Warming Up, Cooling Down, Fun Flowers, Roses en Basic 2

gen daar weg. -Brengt extreme emoties in

• snel en effectief werkzaam op diverse klachtpatronen • verkrijgbaar in 150 ml en 1000 ml verpakking

balans

• 3 in 1 formule: 100% natuurlijke massageolie, klachtenbestrijding èn huidverzorging

- Stimuleert tolerantie - Ontwikkelt waardering

Wilt u een tester ontvangen van uw favoriete aromassage? Bel dan 076 - 571 91 99 (tijdens kantooruren) of stuur een e-mail aan [email protected] onder vermelding van de door u gewenste aromassage.

voor de persoonlijke ruimte.

Slechts 1 tester per huisadres en geldig tot 6 weken na verschijning!

tijd en ruimte

- Ontspant het bewustzijn. - Verbreedt ervaringen van - Helpt u uw plek in het ‘grote plaatje’ te accepteren.

Chakra Keelchakra (5e)

Kernwoorden Verre horizonnen, berusting,

www.aromassage.nl • www.chi.nl w&k 107-893

acceptatie

L

Larimar is een uiterst zeldzame halfedelsteen die enkel te vinden is in de Dominicaanse Republiek, meer bepaald in een moeilijk toegankelijk berggebied met uitzicht op de Caribische Zee. De blauwe steen raakte pas in de jaren ’70 bekend nadat enkele inwoners van een vissersdorpje een nabije rivier stroomopwaarts hadden gevolgd tot ze na 7 km op een rotsformatie stootten die er de herkomstplaats van bleek te zijn. Op grond van zijn buitengewone blauwe kleurenpatroon (naar gelang de kwaliteit ook blauwwit en blauwgroen) legt men bij het zien van Larimar doorgaans een verband met de hemel, de zee en de planeet Aarde gezien vanuit het heelal. De steen draagt de krachten van deze diverse elementen in zich en helpt ons om gebeurtenissen vanuit een ander perspectief te bekijken. Via zijn zacht golvende kleurpatronen ondersteunt hij ons ook bij het omgaan met de veranderingen waaraan wij constant worden blootgesteld en verzacht, verlicht en heelt hij de uitwerkingen van veranderingen op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel gebied. Larimar is uitermate werkzaam ten aanzien van het vijfde energiecentrum, dat van de keelchakra, dat voor communicatie staat. De kracht van de steen komt hier perfect tot zijn recht door hem te dragen in een hangertje of ketting. Men kan larimar echter overal opleggen zodat de steen blokkades kan wegnemen die veranderingen of vooruitgang belemmeren. Larimar kreeg zijn naam van Miguel Méndez, een Dominicaan die de naam van zijn dochter (Larissa) verbond met het Spaanse woord voor zee (mar). De steen wordt vaak ook Atlantissteen genoemt, omdat de huidige Dominicaanse Republiek volgens een profeet vele duizenden jaren geleden tot het vergane continent Atlantis behoorde. Meer dan 60 jaar geleden had Edgar Cayce - de beroemde ‘slapende profeet’ - het al over een blauwe steen die aan de beschrijving van Larimar voldoet. Bron: De kristallengids. Judy Hall

De zwangerschap is een tijd boordevol emoties met daarbovenop vaak ook nog heel wat zwangerschapskwaaltjes. Veel van deze kwaaltjes kunnen gelukkig eenvoudig vermeden of genezen worden.

Ochtendmisselijkheid De veel voortkomende ochtendmisselijkheid is afkomstig van de grote hoeveelheid hormonen die tijdens de zwangerschap in het lichaam aanwezig zijn. Gelukkig is na een paar maanden uw lichaam hieraan gewoon. Soms kan de misselijkheid worden tegengegaan door voor het opstaan een kopje thee en een beschuitje te nemen. Eens de te lage suikerspiegel in het bloed weer op peil is, gaat de misselijkheid meestal over.

Vermoeidheid Uw lichaam verbruikt veel energie tijdens de zwangerschap. Hierdoor bent u sneller vermoeid. Het enige wat u hieraan kan doen is toegeven. Doe ’s middags een middagdutje. Meestal gaat de vermoeidheid na drie maanden over maar komt deze in het laatste stadium terug. Als u echt extreem vermoeid bent kan het zijn dat u een ijzertekort hebt. In dat geval zal uw gynaecoloog uw bloed willen onderzoeken.

Frequent plassen Doordat de baarmoeder sterk groeit, drukt deze op de blaas. Hierdoor moet u vaker plassen. Hebt u echter een brandend of pijnlijk gevoel bij het plassen dan kan het gaan om een urinewegeninfectie, zwangere vrouwen zijn hier gevoeliger voor. Veel drinken helpt! Neem Ascorbinezuur (vitamine C niet gebonden aan een mineraal) dat wordt niet opgenomen in het lichaam en wordt wel afgevoerd via de nieren en blaas en maken ze zuur waardoor je snel afraakt van je urinewegeninfectie.

Brandend maagzuur Na de 20ste week kan u last krijgen van pijnlijk brandend maagzuur. Brandend maagzuur komt meestal ’s nachts voor omdat het zuur opstijgt bij het liggen. Daarom is het best niet te eten voor het slapen gaan. Kijk ook uit met sterke koffie, specerijen, uien, vet eten en grote porties. Drink komboucha om verlichting te brengen.

Obstipatie Door de verandering in uw hormonen gaan de darmen langzamer werken, hierdoor kan u last krijgen van obstipatie. Veel drinken en vezelrijk eten (bruin brood, groenten, fruit, peulvruchten,…) kan helpen. Obstipatie kan ook veroorzaakt worden door ijzersupplementen of minder beweging tijdens de zwangerschap. Neem zeker geen laxeermiddelen. Deze kunnen schadelijk zijn voor uw baby.

Zwangerschapsstriemen Striae zijn kleine scheurtjes in de onderste laag van de huid. Deze ontstaan door het uitrekken van de huid in korte tijd. U kan het spijtig genoeg niet voorkomen. Ze gaan ook nooit meer weg maar vervagen wel met de tijd. De kans op striemen heeft te maken met leeftijd en erfelijke aanleg. U kan uw huid wel zo goed mogelijk verzorgen tijdens de zwangerschap. Hierdoor blijft uw huid soepel. Dure cosmeticazalven verrichten géén wonderen.

Spataderen Het hormoon progesteron dat de bloedvaten slapper maakt veroorzaakt spataderen. U kunt dit proberen voorkomen door geen hoge hakken te dragen en regelmatig even uw benen omhoog te leggen. Indien u er echt aanleg voor hebt is het dragen van aangepaste steunkousen aangewezen. Neem kwalteitsvitamine C!

Zwanger

Bekkeninstabiliteit Veel vrouwen hebben pijn in het bekken tegen het einde van de zwangerschap, want de hormonen maken de naden tussen de bekkenbeenderen losser. Het extra gewicht dat je meedraagt is eveneens belastend. Bij ernstige pijn raadpleegt u best een osteopaat.

Bloedarmoede Als u bloedarmoede hebt zal men u waarschijnlijk ijzersupplementen voorschrijven. Deze kunnen wel voor verstopping zorgen.

42-B l i s s maart 2008

Uitgeverij: Spirit ISBN -13:978 90 215 8453 9

Zwangerschapsyoga Als je zwanger bent is het belangrijk om stil te staan bij de lichamelijke en geestelijke gevolgen die dat voor je heeft. Door zwangerschapsyoga leer je rekening te houden met je eigen behoeften als gevolg van de veranderingen die je in jezelf voelt. Zwangerschapsyoga is ook contact maken met je baby. Je kunt het weliswaar nog niet zien, maar wel voelen. Dit gevoel kun je leren uitbouwen, zodat het contact met de ongeborene steeds sterker wordt. Tijdens de lessen leer je luisteren naar en vertrouwen hebben in de natuurlijke werking van je lichaam. Je leert stil te staan bij de drukte van alledag, waardoor je in nauwer contact komt met jezelf, maar ook met je kind. Het is aan te raden om in de derde maand van je zwangerschap te beginnen met zwangerschapsyoga. De lessen worden meestal in groepsverband gegeven, een uur per keer. Makkelijk zittende kleding en sokken is het enige wat je nodig hebt. Je partner mag ook mee, om zodoende ook al vroegtijdig een band op te bouwen met het kind. Tijdens de yogalessen wordt geleerd hoe de aanstaande moeder geholpen kan worden tijdens de zwangerschap en de geboorte. In de lessen komen aan bod: - losmaakoefeningen, - een goede lichaamshouding, - de juiste ademhalings- en perstechnieken, - contact maken met je baby en jezelf, - omgaan met pijn en angst en - het verschil tussen spanning en ontspanning. Als partner leer je naast het bovenstaande ook je vrouw/ vriendin te observeren, te begeleiden en te masseren. Als zwangere leer je je bewust te worden van je lichaam, zodat je je tijdens de bevalling kunt ontspannen en je lijf het werk kunt laten doen. Zwangerschapsgymnastiek is ten zeerste aan te raden, of er nu sprake zal zijn van een normale bevalling of keizersnede. Ten eerste zal het de aanstaande moeder ten goede komen tijdens haar zwangerschap zelf, haar houding zal beter zijn, haar spieren soepeler, waardoor ze onder andere minder rugklachten zal hebben. Er worden ook veel oefeningen gedaan om kramp in de benen, die nogal eens voorkomen bij aanstaande moeders, tegen te gaan.

Het belang van foliumzuur tijdens het begin van een zwangerschap

F

oliumzuur of B11 is een vitamine die van nature voorkomt in verse groenten, fruit, aardappelen, peulvruchten, volkoren- en zuivelproducten, maar ook te verkrijgen in tabletten. Wanneer je zwanger bent heb je in het begin van je zwangerschap extra foliumzuur nodig. Iedere dag 0,4 tot 0,5 milligram foliumzuur is voldoende. Om zeker te zijn dat je elke dag voldoende foliumzuur binnenkrijgt, kan je een supplement innemen. Om B11 te kunnen opnemen heb je de andere B vitaminen en extra zink absoluut nodig, wat de dokter meestal vergeet!

del om zwanger te worden. Het gebruik van foliumzuur komt het beste tot zijn recht als je daar minstens vier weken voor de bevruchting mee begint. Zo zorg je ervoor dat er in je lichaam genoeg foliumzuur aanwezig is op het moment dat het belangrijk is voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Blijf ook B11 gebruiken als het niet meteen lukt om zwanger te raken. Het gebruik van extra foliumzuur heeft zin tot acht weken na de bevruchting. Bij een cyclus van 28 dagen is dat tien weken na de eerste dag van je laatste menstruatie.

Wanneer begin je met foliumzuur?

Is foliumzuur goed voor alle zwangere vrouwen?

Het is verstandig om extra foliumzuur te slikken als je bijvoorbeeld gaat stoppen met de pil of een ander voorbehoedsmid-

Voor alle vrouwen die zwanger willen worden en net zwanger zijn is foliumzuur goed. Ook als je al één of meer gezonde

kinderen hebt is het aan te raden foliumzuur te slikken. Als je al eerder een kind hebt gekregen met een afwijking aan het centrale zenuwstelsel, loop je meer risico dat de volgende baby het ook zal krijgen. In dat geval is het belangrijk om dagelijks een hogere dosis foliumzuur te slikken. Je arts zal een hogere dosering voorschrijven.

Miskraam B11 speelt ook een rol bij het voorkomen van miskramen. Vrouwen die al enkele miskramen meemaakten, hadden lagere concentraties B11 in hun bloed dan vrouwen die nog nooit een miskraam hebben gehad. Zelfs het krijgen van een kind met het syndroom van Down zou in verband kunnen staan met een tekort aan foliumzuur, zo blijkt uit nieuw onderzoek.

Tekst: Alinda van Assen

W

ie wil ik zijn als moeder?” vraagt Christine Pannebakker zich af in haar boek Het Mamamasterplan. Terwijl in haar oren dagenlang vioolmuziek klonk, toen zij en haar man Geert ontdekten dat ze zwanger was, viel haar tegelijkertijd op hoezeer agenda’s de daginvulling dicteerden van vrienden met kinderen. Hollen van computer naar afspraak. Van babyzwemmen naar peutergym. Van dokter naar peuterspeelzaal. Was dit een onvermijdelijk scenario, of was er een andere waarheid mogelijk? Jazeker en die beschrijft Pannebakker op een speelse, liefdevolle manier. Met tips, met quotes, eigen ervaringen, spirituele overpeinzingen en frisse ideeên. Een aanrader dus voor elke (toekomstige) mamma (en pappa) die op een ontspannen manier wilt genieten van haar kind.

RUBRIEKSA DVERTENTIES

Koken voor een Gezond en Gelukkig leven

NIEUW:

DE SNURKBEUGEL Magnetische therapie

- Handig in gebruik - Laag in prijs - Groot in efficiëntie - Optimale luchttoevoer naar de neus - Zonder ongemak voor reukorgaan

EINDELIJK WEER EEN RUSTIGE SLAAP...OOK VOOR UW PARTNER VERKRIJGBAAR IN UW NATUURWINKEL MEER INFO: T: 0478 58 55 53 WWW.GEZONDENWELLNESS.BE [email protected]

Faites Simple-Keuken: leer werelds koken m e t N i c o l a Faites Simple-Quellinstraat 30 2018 Antwerpen

Faites Simple opent haar deuren weer vanaf 29 febr. 2008 op vrijdag + zaterdag Reserveer: T 0496/24 42 92 of 03/232 64 67 [email protected]

Cursus Brain Gym® “Double Doodle Play” 5 & 6 april 2008 te Mortsel

Maak aanspraak op je volledige potentieel! Bewegen – Spiegelingkrabbels Tekenen - Schilderen met onze 2 handen. Info: 0478/532 327 www.flow-motion.be v.schoenmaeckers@ telenet.be

Wilt u hier ook uw rubrieksadvertentie of zoekertje plaatsen? I n fo: T: 0478 33 72 46 b l i s s.m a g a z i n e @skynet.be

met Viviane Van Dyck

Koken voor een gezond en gelukkig leven

OTO Electro-reflexologist ER-839S

met Viviane Van Dyck Faites-Simple Quellinstraat 30

Antwerpen Info: 0485/05 05 77 viviane_vandyck@hotma Faites-Simple-Quellinstraat 30-Antwerpen kookworkshops van 19.00u-22.30u Info: 0485/05 05 77 di 13 november 2007: Yin en yang in de keuken [email protected] di 20 november 2007: Gezonde fastfood Kookworkshops van 19.00u-22.30u di 27 november 2007: Zoet zonder suiker di 11 december 2007: Zuiverende gerechten di 18 december 2007: Japanse feestmaaltijd Juvenesco-Drielindenbaan 18-Merchtem

Info: 052/46 27 36 www.juvenesco.be Juvenesco Drielindenbaan 18 Merchtem kooklessen van 19.30u-22.30u Info: 052/46 27 36 www.juvenesco.be Laat u inspireren door de diverse thema`s kooklessen van 19.30u 22.30u woe woe woe woe woe

7 november 2007: Herfst-diner 14 november 2007: Koken voor meer vitalite 21 november 2007: Vlaamsche kost 28 november 2007: Verwarmende gerechten 5 december 2007: Feestelijke desserts

In uw voeten zitten zenuwpunten die corresponderen met alle delen van het lichaam. Door stimulatie van deze punten, verbetert u de bloedcirculatie, het immuunsysteem en relaxeert het lichaam. De OTO Electro-reflexologist ER-839S maakt gebruik van electrogolven om de zenuwpunten te stimuleren.Werkt diep en stimuleert sterk zonder ongemak. Laat uw stress, vermoeiheid en pijntjes verdwijnen als sneeuw voor de zon.

High Tech Health Belgium : 0476/ 62 63 57 of info@hightechhealth.

De Quinta Essentia™ workshop

Be All You Can Be

Stijn Elsen BA, MPsyc(Cogn), MPsyc(Health) ‘The one to call when you are tired of thinking small‘

Gezondheidscentrum Prana Kanaalweg 15 3550 Heusden-Zolder Tel 011436635 www.gezondheidsspecialisten.be

De weg van het hart

WORKSHOP DE WILDEMAN · Optimale lichamelijke, mentale en emotionele gezondheid scheppen · Je doelen, wensen en hoogstpersoonlijke bestemming duidelijk · Je financieel IQ ontwikkelen en financiële vrijheid creëren · Ontzettend veel van je Zelf gaan houden · De voorwaarden voor succes begrijpen · Oeroude, vergeten kennis · Je angsten overwinnen 22 & 23 maart én 26 & 27 april 2008. Kostprijs 225 euro, maaltijd en drank inbegrepen. Meer info: 0488 60 26 90

[email protected].

E

en zoektocht naar onze eigen mannelijkheid die ons zal helpen in het zoeken naar of het gezond houden van een relatie.

De kosten voor deelname aan deze 3-daagse workshop is 777 € per persoon. Dit bedrag is all inclusief lesmateriaal, maaltijden en overnachtingen. Reserveer je plaats voor eender welke workshop in 2008 vóór 21 maart 2008 en geniet van een tijdelijke vroegboek korting van 222 €!

Serene levenskracht zonder vetopslag met extra vierge kokosolie of palmpitolie van Amanprana

AMAN PRANA Verkrijgbaar in natuurvoedingswinkels. Info: www.noble-house.tk

SERENE

LEVENSKRACHT

Extra vierge kokos- of palmpitolie zijn rijke bronnen aan MCT • Medium Chain Triglyceriden bevorderen en versnellen de opname van eiwitten, mineralen en vitaminen • Directe energie zonder vetopslag • Helpt catabole situatie te voorkomen tijdens trainingen en competities • Ideaal bij ‘Weight Gain’ en ‘Lean Body’ dieet • Verhoogt testosterongehalte voor meer spieren, minder vet en meer libido

DE LAATSTE BLADZIJDE

column

�eron �ewul � Bescherming Papa, kom je even bij mij liggen, dan slaap ik beter. Mijn zoontje is bijna vier. Constant op ontdekkingstocht in de grote boze wereld. Maar hij keert steeds weer terug naar mijn veilige warme armen. Hij durft zijn stapjes ook te zetten omdat hij weet dat er een veilig plekje is om terug te keren. Soms zou je hem willen beschermen van al het slechte dat hij nog gaat tegenkomen, hem opsluiten in een gouden kooitje. Maar dan zal hij ook van de goede dingen verstoken blijven. Het is een wankel evenwicht dat je probeert te vinden, beschermen en loslaten en daarna weer beschermen. Ik ben nu al te oud om nog openlijk om bescherming te vragen maar diep vanbinnen... Wat was het leven toch geweldig toen ik nog vier was. De liefde van mama en papa en hun warme armen. Ik zie ze nog altijd even graag maar ik ga niet meer in hun armen in de zetel liggen. Dat is op een bepaald moment toch verdwenen als opgroeiende puber. Je trekt je los, je zet je af van de bescherming die je genoot. Je gaat de gevaren en uitdagingen alleen aan. En je ouders blijven achter met hun eeuwige drang hun bloed van gevaren te behoeden en kunnen alleen nog bidden. Kijk uit als je over straat loopt, ga niet mee met vreemde mannen. Mama, zeg ik ben al veertien, ik ben geen kind meer. Laat me nu maar gaan.

De Dageraad

Tekst en beeld: Daniëlla Sloots

De nacht maakt zich klaar om te vertrekken. Zij trekt haar zwarte sluiers zorgzaam bijeen en verzamelt haar sterjuwelen Ze dooft langzaam haar maanlamp en werpt nog een laatste blik op haar geliefde. Voor ze vertrekt zal ze hem zéker wekken. Wat hierna volgt is alleen begrijpelijk voor hen die gewend zijn om half in de wereld der levenden en half in de wereld der doden te leven. Laten we zeggen dat de nacht zich even terugtrok, zoals de zee dat ook doet dag na dag. Bescheiden en onherkenbaar vertrekt zij, zoals immer, in oostelijke richting en zal zij aankomen, op het juiste uur, in het westen. Zij ontrolt haar zwarte sluiers steekt haar maanlamp aan verspreidt haar sterjuwelen en is ademloos hemelgewelf. Wat er NU gebeurt is: dat de nacht haar dag wekte en de dag wekte mij. Werk van D. Sloots is te zien bij: Galerie Het vijfde huis - Reyndersstraat 5 - Antwerpen

46-B l i s s maart 2008

Hoe erg moet het zijn om je kinderen niet te kunnen beschermen. Je bent een mama in Afrika en je bent elke nacht bang. Het naburige dorp is vorige week nog aangevallen door de rebellen. Mannen vermoord, vrouwen verkracht en kinderen meegenomen om soldaat te worden. Is ons dorpje vannacht nog veilig? “Mijn lieve kinderen ik wil jullie wel beschermen maar ik kan niks beloven en hoe sneller jullie op eigen benen kunnen staan hoe beter.” “Lieve baby, ik wil je wel eten geven maar ik heb niks meer. Alles is op, hier, maar ook in de winkel, eigenlijk is alles op in ons land. Er is wel een land waar we naartoe kunnen, maar daar zeggen ze dat het vol is. Daar zou ik jou kunnen beschermen zoals het hoort maar we mogen niet binnen, want honger is geen goede reden.” Och Jeron, wat ben je weer melig. Geniet nu toch gewoon, jij hebt nu eenmaal de chance dat je hier bent geboren, Afrikaantjes, pech gehad. Dus je ziet mijn lieve zoon, jij hebt zo een geluk dat ik jou papa ben. Dus zolang je kan, geniet maar van mijn armen, doe je oogjes maar toe en slaap zacht. Bij mij ben je veilig.

Uw hofnar van dienst

Jeron

Antwerpen-1975-acteur-regisseur-schrijverPea rl ja m-papa-idea list-slodder vos-ha lve chileen. Nar-gescheiden-chaos-eerlijk-hobbit voeten-trouw-pa ssie-improvisatie-ba rbec ue- c aba ret-v rouwen. Ge vec ht sk u n st -lachen-huilen-voetbal-duvel-camel-en een heel klein beetje liefde.

Zal biologische voeding de norm worden in de toekomst?

Wie weet? Provamel gebruikt alvast enkel biologische soja van de beste kwaliteit. Wij geloven nu eenmaal dat lekkere en gezonde voeding het best op een natuurlijke manier geproduceerd kan worden. Zo houden we niet alleen onszelf maar ook onze planeet gezond. Meer informatie op www.provamel.com

PROVAMEL. LOVE YOUR FUTURE