Duurzaamheidsverslag. Keuzes maken

Duurzaamheidsverslag

Keuzes maken

4

Profiel van onze organisatie

6

Voorwoord

8

Over dit verslag

10

Stakeholderconsultatie 2005

14

Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Nuon

15

Ontwikkelingen 2005

15

Drie pijlers voor MVO bij Nuon

16

Corporate governance

16

Meerjarige doelstellingen en ambities

18

Verduurzamen van de energievoorziening

19

Ontwikkelingen 2005

20

Brandstofmix

21

Trias Energetica

21

Energiebesparing

22

Duurzame energie

29

Energie-efficiency

32

Verantwoorde bedrijfsvoering

33

Ontwikkelingen 2005

33

Dienstverlening

35

Medewerkers

37

Veilig werken

38

Milieu-effecten energieproductie

43

Milieu-effecten energiedistributie

44

Milieu-effecten bedrijfsvoering

46

Maatschappelijke betrokkenheid

47

Ontwikkelingen 2005

47

Stakeholderdialoog

48

Energie-educatie

48

Natuur en milieu

49

Energie en armoedebestrijding

50

Arbeidsmarkt

51

Overige maatschappelijke sponsoring

51

Nuon Foundation

52

Assurance Rapport

54

GRI-index

56

Begrippenlijst

4 - 13

1 4 - 17

1

2

M A AT S C H A P P E LI J K VERANTWOORD ONDERNEMEN

18-3 1

3

VERDUURZAMEN VAN DE ENERGIEVOORZIENING

3 2 -45

4

VERANTWOORDE BEDRIJFSVOERING

46 - 51

5

MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID

52 - 56

Nuon Duurzaamheidsverslag 2005

3

6

Profiel van onze organisatie Nuon is een toonaangevende energieonderneming die bijna drie miljoen klanten bedient in met name Nederland, België en Duitsland. De onderneming is actief in de productie, handel, distributie en levering van energie. De cumulatieve netto-omzet over 2005 bedroeg EUR 5,017 miljard. Het aantal medewerkers aan het eind van 2005 bedroeg 9.665. De grootste aandeelhouders van Nuon zijn de provincies Gelderland, Noord-Holland, Friesland en de gemeente Amsterdam.

Visie We gebruiken in ons dagelijks en werkzame leven steeds meer energie. Zonder energie ligt het openbare leven stil. Nuon beseft dan ook dat energie een onmisbare rol vervult voor consumenten, bedrijven en de maatschappij. In al ons handelen sluiten wij aan bij het belang dat energie heeft voor de miljoenen huishoudens en organisaties waaraan we diensten leveren. In de Europese energiesector willen we een vooraanstaande positie innemen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Strategie Als geïntegreerde producent, distributeur en leverancier van energie voor bedrijven en huishoudens heeft Nuon een leidende positie op de Nederlandse markt. Daarnaast bouwt Nuon aan een sterke positie in België en Duitsland. Nuon wil als geïntegreerde energieonderneming winstgevend groeien in de volledig geliberaliseerde energiemarkt van NoordwestEuropa. We investeren doorlopend om te kunnen voldoen aan onze publieke verantwoordelijkheid ten aanzien van de leveringszekerheid. Wij zien het als onze verantwoordelijkheid de kwaliteit van het netwerk op peil te houden,

4


te verbeteren en voldoende productiecapaciteit te kunnen bieden voor de vraag van onze klanten. Respect voor mens en omgeving is daarbij steeds ons uitgangspunt. Wij versterken onze concurrentiepositie in NoordwestEuropa door: 1. versterking van kernactiviteiten van Nuon; 2. selectieve groei in Nederland, België en Duitsland; 3. afstoten van activiteiten die hieraan niet bijdragen.

Organisatie Onze activiteiten zijn ondergebracht in drie segmenten en een groep Overige activiteiten. Het segment Distributie en Verkoop Nederland bestaat uit drie divisies: Netwerk Services, Business Customers en Retail Customers. Netwerk Services verzorgt voor Continuon de infrastructuur waarmee wij onze klanten van energie voorzien. Dat betekent: aanleg, onderhoud en beheer van het netwerk waarmee wij elektriciteit, gas en warmte leveren. De divisie Business Customers verkoopt energieproducten en -diensten voor de zakelijke markt, en verzorgt de energievoorziening van bedrijven. De derde divisie binnen Distributie en Verkoop Nederland is Retail Customers. Deze divisie richt zich op de dienstverlening aan consumenten en kleinzakelijke afnemers. Retail Customers verkoopt aan die groep klanten elektriciteit, gas, warmte en aanvullende producten.

1 PRO FI EL VA N O NZ E O RGA NI SATI E

Het tweede segment is Productie en Handel. Dit richt zich op de inkoop van brandstoffen, de productie van (duurzame) elektriciteit en warmte, technologie en projectontwikkeling en de handel in onder andere brandstoffen, elektriciteit en milieucertificaten. Het segment Netbeheer richt zich op het leveren van aansluitingen op het elektriciteits- en gasnet, zorgt voor transport van elektriciteit en gas en biedt marktfaciliterende activiteiten. Naast deze (gereguleerde) activiteiten biedt Continuon op beperkte schaal ook aanvullende diensten als meterverhuur.

Het segment Overige activiteiten ten slotte biedt plaats aan Nuon Duitsland, Nuon België, het Corporate Center en overige serviceactiviteiten. Nuon Duitsland richt zich op de verkoop van elektriciteit en gas, vooral aan een groeiend aantal grootzakelijke klanten. Daarnaast houdt het zich bezig met het beheer en de exploitatie van energie-intensieve industrieparken. Nuon België levert elektriciteit, gas en energiegerelateerde diensten aan consumenten en bedrijven.

De belangrijkste resultaten van 2005 in vogelvlucht Financieel1)

▲

2005

2004

Netto-omzet (in EUR miljoen)

5.017

4.843

Bedrijfsresultaat (in EUR miljoen) Nettowinst (in EUR miljoen)

1.098 1.138

532 387

Balanstotaal

11.183

10.225

1) Deze financiële cijfers zijn opgesteld met inachtneming van de IFRS-waarderingsgrondslagen zoals aanvaard binnen de Europese Unie. De vergelijkende cijfers over 2004 zijn dienovereenkomstig herberekend. Financiële aspecten van n.v. Nuon komen uitgebreider aan de orde in ons Jaarverslag 2005.

2005

Milieu

2004

Zie pagina

▲

459

669

27

Investeringen in duurzame energie (in EUR miljoen) % duurzame energie in de brandstofmix Aantal groene-energieklanten in Nederland

▲

27,5 21,0 516.102

73 16,5 664.647

23 20 28

CO2-uitstoot per geleverde kWh (in grammen)

▲

437

461

20

149.384

153.000

30

Duurzame productiecapaciteit (in MW)

CO2-reductie als gevolg van levering warmte, tapwater en koude (in tonnen)

Sociaal-maatschappelijk Aantal medewerkers % allochtonen % vrouwen in management Ziekteverzuim Aantal ongevallen met verzuim tot gevolg Betrokkenheid medewerkers (rapportcijfer) Afsluiting van energielevering (aantal klanten) Gemiddelde stroomonderbrekingsduur per klant (in minuten)

2005

2004

Zie pagina

9.665

9.441

35

4,3 13 4,1

4,3 9 4,2

35 35 36

45

37

37

7,6 8.362

7,5 7.868

35 33

24,3

25,4

33


5

Betrouwbaarheid vraagt om keuze voor duurzaamheid

Voorwoord

Ludo van Halderen (CEO, voorzitter Raad van Bestuur)

Om een betrouwbare en betaalbare energievoorziening op lange termijn te verzekeren, is verduurzaming een noodzaak. Conventionele bronnen raken op en leiden tot problemen met klimaat en milieu. Nuon draagt maatschappelijke verantwoordelijkheid voor een betrouwbare energievoorziening en kiest voor een leidende rol in de verduurzaming ervan.

6


1 V O O RWO O RD

Onze samenleving staat of valt met de ongestoorde beschikbaarheid van energie en ook de individuele klant wil steeds verzekerd zijn van energie in zijn dagelijks leven. Om daaraan te kunnen blijven voldoen, is een langetermijnvisie vereist. Ik ben ervan overtuigd dat onze klanten, medewerkers, aandeelhouders én maatschappij en ons milieu het beste gediend zijn met verdergaande verduurzaming van de energievoorziening. Verduurzaming waarbij continuïteit en betaalbaarheid gewaarborgd zijn, vraagt om heldere keuzes. Daarbij moeten we steeds opnieuw korte- en langetermijneffecten tegen elkaar afwegen. Het is vaak niet gemakkelijk de juiste balans tussen alle belangen te vinden. Door een open dialoog met onze stakeholders werken wij aan keuzes die draagvlak hebben. Deze keuzes worden vervolgens zichtbaar in onze activiteiten. Zo zijn we in 2005 begonnen met de voorbereidingen voor een nieuwe elektriciteitscentrale met de nieuwste multifuel-vergassingstechnologie. Deze centrale van 1.200 MW zal in 2011 energie gaan leveren. Nuon heeft jaren ervaring opgedaan met deze technologie in de Willem-Alexander Centrale in Buggenum. De technologie heeft voordelen die wij van groot belang vinden voor de energievoorziening van de naaste toekomst. Steenkool, gas en biomassa kunnen als basisbrandstof dienen. Dat maakt Nederland politiek en economisch minder afhankelijk. Bovendien beperkt de vergassingstechnologie de uitstoot van stikstof- en zwaveloxiden tot een minimum. Ten slotte is de technologie geschikt te maken voor afvang van koolstofdioxide, die daarna ondergronds kan worden opgeslagen. Diverse milieuorganisaties steunen onze keuze dan ook.

Technologie die gebruikmaakt van fossiele brandstoffen is, hoe modern ook, niet werkelijk duurzaam. Maar deze technologie is een forse stap op weg naar volledig schone energie, en volgens mij de beste keuze op dit moment zonder afbreuk te doen aan onze verantwoordelijkheden. De komende decennia kunnen geen opties worden uitgesloten om te blijven voldoen aan de eisen van een betrouwbare en betaalbare energievoorziening. Wij geven daarbij veel aandacht aan energiebesparing en investeringen in duurzame energie, maar zullen ook blijven investeren in modernisering van conventionele technologieën. Onze omgeving kent zijn onzekerheden, zoals de dreigende afsplitsing van het netwerkbedrijf en een soms wisselvallig overheidsbeleid. Dat weerhoudt ons niet om binnen onze mogelijkheden belangrijke stappen te zetten in de richting van een duurzaam bedrijf in een duurzame samenleving. Zoals gezegd: maatschappelijk verantwoord ondernemen draait om keuzes maken. Keuzes in de dilemma’s die zich dagelijks aandienen. In dit verslag leest u waar die keuzes in 2005 toe hebben geleid.

Amsterdam, 14 april 2006 Namens de Raad van Bestuur

Ludo van Halderen, voorzitter


7

Over dit verslag Dit is het vierde achtereenvolgende integrale Duurzaamheidsverslag dat Nuon publiceert. Om ons meer op de ontwikkelingen van 2005 te kunnen concentreren hebben we ons in het verslag beperkt tot een selectie van onze activiteiten. Global Reporting Initiative Nuon volgt bij het opstellen van het Duurzaamheidsverslag de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). Het GRI is (nog) niet sectorspecifiek. Voor dit verslag werken wij daarom volgens de algemene uitgangspunten van GRI. We gebruiken alle kernindicatoren en een aantal aanvullende indicatoren. Achter in dit verslag vindt u een overzicht van alle indicatoren van GRI met vermelding van de indicatoren die in het verslag zijn gerapporteerd. GRI werkt in 2006 aan een supplement dat specifiek is voor de energiesector. Hierbij zijn we met onze ervaring in verslaglegging volgens GRI nauw betrokken.

Reikwijdte gegevens In dit verslag leest u over de activiteiten en resultaten van n.v. Nuon op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In het verslag vindt u de kwalitatieve en kwantitatieve gegevens van het kalenderjaar 2005. In 2005 is een aantal deelnemingen van de Nuon-groep verkocht waarover in 2004 nog werd gerapporteerd. In december werd de verkoop afgerond van onze Spaanse dochteronderneming DESA (Desarollos Eölicos S.A.) aan Nuevas Energías de Occidente, een dochteronderneming van de Portugese energieonderneming EDP.

8


In Nederland werd in dezelfde maand de Berkelcentrale, een warmtekrachtcentrale in Borculo, verkocht en in januari 2006 overgedragen aan Morgan Stanley. In september werd het aandeel van 74% in Karma Energy Ltd verkocht, een onderneming actief in windenergie in India. In mei 2005 werd overeenstemming bereikt over verkoop van het 100%-belang in Utilities, Inc., een waterbedrijf in de Verenigde Staten. Afronding van de verkoop verwachten wij in 2006. Over beide deelnemingen werd in voorgaande jaren niet gerapporteerd in het Duurzaamheidsverslag. Voor het vaststellen van de reikwijdte van de gegevens in dit verslag is het GRI Boundaries Protocol (januari 2005) gebruikt. Voor de methodiek hiervan verwijzen we naar het genoemde protocol. Nuon hanteert ook de internationale IFRSprincipes voor de financiële verslaglegging en rapportage. Deze leiden onder meer tot richtlijnen voor de waardering en weergave van nieuwe en af te stoten bedrijfsonderdelen in de financiële jaarcijfers. In combinatie met de gegevens op onze site www.nuon.com, het financieel verslag en de Milieujaarverslagen van de centrales ontstaat een volledig overzicht van alle activiteiten.

1 O V ER D I T V ERS LAG

Reikwijdte Duurzaamheidsverslag 2005 Segment

Binnen reikwijdte

Deelnemingen buiten reikwijdte

Distributie en Verkoop Nederland

Divisie Netwerk Services Divisie Retail, inclusief Feenstra verwarming B.V. Divisie Business, inclusief ingenieursburo Ebatech, industriepark Emmtec Services B.V. en industriepark De Kleef B.V.

Nuon Retail Beveiligingsservice B.V. Nuon Roemenië Nuon SIB S.R.L. (Roemenië)

Productie en Handel

Divisie Energy Sourcing, inclusief Windenergie ontwikkelingsmaatschappij B.V. (WEOM)

Nuon UK Ltd (GB) Nuon Raps Utility (Pty) Ltd (Zuid-Afrika) Karma Energy Ltd1)

Netbeheer

Continuon Netbeheer

–

Overige activiteiten

Nuon België Nuon Duitsland, inclusief industrieparken Heinsberg Düren Corporate Center en overige serviceactiviteiten Energy & Water investments

Utilities, Inc.2) (VS) Shantou DanNan Wind power Co. Ltd2) (China)

1) Verkocht per 15 september 2005. 2) Assets held for sale, 31 december 2005, conform IFRS.

Nuon rapporteert de Milieujaarverslagen van de grotere centrales rechtstreeks aan de betrokken overheden.

Informatieverzameling Medewerkers zijn een belangrijke bron van informatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Nuon. De kwalitatieve verzameling van gegevens is gedaan door 47 interviews met directieleden en medewerkers. Voor de kwantitatieve dataverzameling is waar mogelijk gebruikgemaakt van beschikbare informatiesystemen op groepsniveau. Daarnaast is aan de bedrijfsonderdelen gevraagd vanuit eigen bronnen kwantitatieve gegevens te rapporteren. De kwaliteit van de informatie ten behoeve van het Duurzaamheidverslag is getoetst met een intern assessment

en volgens GRI guidelines 2002 is gecontroleerd of de opgeleverde informatie voldoet aan de GRI-richtlijnen. In dit verslag is invulling gegeven aan 70% van de kernindicatoren van GRI.

Onafhankelijke verificatie Met dit Duurzaamheidsverslag willen wij openheid geven over de activiteiten en resultaten waarmee wij onze maatschappelijke verantwoordelijkheid vormgeven. PricewaterhouseCoopers Accountants NV heeft de informatie in het verslag gecontroleerd. Achter in dit verslag vindt u het Assurance Rapport zoals is afgegeven. In het verslag zijn cijfers met een ▲ gemarkeerd als teken van redelijke mate van zekerheid.


9

Stakeholderconsultatie 2005 In de voorbereidingen van het Duurzaamheidsverslag 2005 hebben we acht stakeholders gevraagd mee te lezen met de tekst van het verslag. Zij stelden vragen over Carla van Stralen Manager Productmanagement & Communicatie, Nuon Warmte

Diversiteit onder medewerkers vindt Nuon belangrijk. Ook het klantenbestand is een afspiegeling van onze samenleving. Waarom komt de multiculturele samenleving nauwelijks tot uitdrukking in de externe communicatie van Nuon? Nuon wil haar kleurrijke klantenkring van dienst zijn met medewerkers van velerlei afkomst en leeftijd. In onze communicatie proberen we dit ook te laten zien. We willen dat al onze klanten zich in de foto’s voor bijvoorbeeld de brochures en de website kunnen herkennen. Op de vier covers van ons klantenmagazine Altijd stonden in 2005 modellen van verschillende afkomst. Waar we met eigen medewerkers werken in plaats van modellen, komt de diversiteit van ons personeelsbestand duidelijk naar voren. De docusoap die begin 2006 op televisie te zien was gaf daarvan een goed beeld.

Door actuele ontwikkelingen is er meer aandacht voor de onzekere levering van fossiele brandstoffen en de enorme economische gevolgen die deze kan hebben. Hoe bereidt Nuon zich hierop voor? De afgelopen jaren is bij Nuon het inzicht gegroeid dat we vooral kunnen bijdragen aan de voorzieningszekerheid op korte termijn door de flexibiliteit van brandstoffen te vergroten. Tegelijkertijd willen we brandstoffen gebruiken die wereldwijd in veel landen beschikbaar zijn, zoals kolen. De multi-fuel-centrale die wij willen bouwen is geschikt voor gas, kolen en biomassa. We investeren in grootschalige ondergrondse gasopslag om tijdelijke schaarste op te kunnen vangen. Ten slotte investeren we in nieuw duurzaam vermogen en participeren we in onderzoek naar decentrale opwek bij klanten thuis. Zo wordt ook op termijn de individuele voorzieningszekerheid van klanten vergroot. (Lees meer over dit onderwerp vanaf pagina 19.)

Claire Noordhuis-Koppelaar Lid Nuon Klantenraad

Het aantal Nuon GroenStroom-klanten loopt snel terug. Hoe wil Nuon de aandacht van haar klanten voor groene stroom vasthouden? Vanwege stijgende prijzen kiezen ook groene klanten steeds vaker voor de zekerheid van een vaste prijs met Nuon VastePrijsStroom. Dit product wordt opgewekt met gewone energiebronnen zoals kolen en aardgas. Om ook groene klanten de zekerheid van een vaste prijs te kunnen bieden is in 2005 hard gewerkt aan de voorbereidingen voor de introductie van Nuon VastePrijsNatuurStroom in 2006. Daarmee wordt 100% schone energie voor het eerst aangeboden met de zekerheid van een vaste leveringsprijs voor één, twee, drie en zelfs vijf jaar. In 2006 zullen we actief campagne voeren door direct mail en ons klantenmagazine om dit product bij klanten onder de aandacht te brengen.

10


Haalt Nuon een aandeel van 9% duurzame elektriciteit in haar productie in 2010 conform de Nederlandse EUdoelstellingen en is dit percentage voor Nuon realistisch? In Europees verband is afgesproken dat in 2010 9% van de in Nederland verbruikte elektriciteit duurzaam moet zijn opgewekt. De Nederlandse overheid heeft ervoor gekozen om deze doelstelling te realiseren met binnenlandse productie. In 2005 wekte Nuon al 5,5% van de door haar geproduceerde elektriciteit duurzaam op. Door uitbreiding van het aandeel biomassa in onze centrale in Buggenum, realisatie van het offshore windpark bij Egmond aan Zee en opschaling van de bestaande windparken verwachten we deze doelstelling van 9% in 2010 te halen.

1 STA KEH O LD ERCO NSULTAT I E 20 05

maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Nuon en gaven advies voor verbeteringen. Op deze wijze is er in het verslag meer aandacht gekomen voor onderwerpen die voor onze stakeholders relevant zijn. Hieronder volgt een selectie uit de vragen die door de betrokken stakeholders werden gesteld. Clemens Cornielje Commissaris van de Koningin Provincie Gelderland

Het netbedrijf Continuon heeft een onafhankelijke, wettelijke taak om elektriciteitsproductie, energiebesparing en vraagsturing te faciliteren. Welke inspanning doet het bedrijf hiervoor? Continuon wil voorloper zijn in innovatie en duurzaamheid bij de netbeheerders. Zij stimuleren duurzame ontwikkelingen door proactief te onderzoeken hoe de netwerken die optimaal kunnen faciliteren. Zo werd fors in het net geïnvesteerd om de teruglevering van windenergie mogelijk te maken. Andere voorbeelden zijn het testnet in Lelystad, waar de inpassing van decentrale opwekking en opslag wordt onderzocht, evenals de ontwikkeling van een slimme meter in combinatie met data-uitwisseling via het elektriciteitsnet. In Europees verband wordt de mogelijkheid van bijmengen van waterstofgas en biogas in het gasnet onderzocht. Ook onderzoekt Continuon de effecten van grootschalige toepassing van decentrale opwekking door micro-WKK’s.

Heeft Nuon de ambitie om marktleider te zijn op het gebied van duurzame oplossingen in de gebouwde omgeving en zo ja, hoe wil Nuon deze ambitie realiseren? Marktleiderschap is geen op zichzelf staand doel op dit brede terrein. Een herkenbare rol wel, zolang de oplossing in potentie binnen afzienbare tijd rendabel kan zijn. Wij gaan de financiële risico’s die gepaard gaan met de introductie van nieuwe technologieën niet uit de weg. Voorbeelden hiervan zijn de introductie van warmtepompen, koudelevering uit oppervlaktewater en de ontwikkeling van micro-WKK. Een gedegen technologieen kennisbeleid voor de lange termijn maakt het mogelijk om ook in de toekomst innovatieve duurzame oplossingen te blijven introduceren.

Contijn van Marle Jurist Stichting de Ombudsman

In welke landen in Europa kunnen consumenten kiezen voor groene energie? In veel landen kunnen klanten kiezen voor groene stroom. In Nederland groeide het aantal groene klanten door de fiscale stimulering tussen 2000 en 2004 spectaculair. In andere landen is groene stroom een nicheproduct. De Nederlandse overheid houdt zich strak aan de Europese richtlijn dat stroom alleen als groen mag worden aangemerkt als er een Garantie van Oorsprong tegenover staat. In sommige landen wordt groene stroom verkocht op basis van certificering door milieuorganisaties, wat afwijkt van de Europese richtlijn.

Wat mag de klant verwachten van de snelheid en de kwaliteit van de dienstverlening van Nuon, hoe scoort Nuon nu en wat zijn de ambities voor de toekomst? Nuon wil haar klanten de best mogelijke service bieden. De afgelopen jaren lukte dat lang niet altijd even goed. Dat kwam door de grote veranderingen in de organisatie van de energiesector. Door de liberalisering werden procedures veel ingewikkelder en de uitwisseling van gegevens tussen de marktpartijen veel omvangrijker. Volgens onderzoek van DTe, de toezichthouder in de energiesector, waren de prestaties van Nuon eind 2005 goed voor een toppositie in de sector. Die positie willen wij in de toekomst vasthouden.


11

Kornelis Blok Directeur Ecofys

Om de gevolgen van klimaatverandering te beperken moeten we de uitstoot van broeikasgassen terugbrengen. Als richtlijn wordt aan een reductie van 15-30% in 2020 gedacht. Hoe voldoet Nuon aan deze doelstelling? Nuon zal op zijn minst voldoen aan haar verplichting. In de komende 10 tot 15 jaar zal een groot deel van ons productiepark moeten worden vervangen of gerenoveerd. Waar mogelijk kiezen we voor toepassing van de best beschikbare technologie, wat ook tot emissiereducties leidt. Om economische redenen moeten wij steeds een afweging maken tussen de technische en financiële haalbaarheid van zulke aanpassingen en de mogelijkheid om via het Europese handelssysteem een tekort aan emissierechten aan te vullen. Wij hebben ook ervaring met het behalen van emissierechten door middel van emissiereducerende projecten in ontwikkelingslanden.

Duurzame energie wordt in Europa als een belangrijke groeisector gezien. Welke kansen ziet Nuon in deze markt om economisch rendement op een maatschappelijk verantwoorde manier te realiseren? Nuon wil vooroplopen in de toepassing van nieuwe technologieën die de energievoorziening voor onze klanten helpen verduurzamen. Om die reden houden wij technologische ontwikkelingen nauwgezet in de gaten. Door de schaalgrootte waarmee wij in Nederland kunnen opereren hebben we de kracht om kansrijke technologieën als eerste naar de markt te brengen. Op die manier stimuleren wij duurzame technologische ontwikkeling. Voorbeelden van deze strategie zijn het offshorewindpark bij Egmond aan Zee en het gecombineerde koude/warmteproject in Amsterdam. In samenwerking met klanten werken wij aan duurzame commerciële oplossingen voor specifieke markten, zoals bij de GeslotenKas®. (Over de GeslotenKas® leest u meer op pagina 30.)

Louise van Deth Directeur Stichting Natuur en Milieu

In 2005 gaf de Kamer minister Brinkhorst een doelstelling van 2% energiebesparing per jaar. Hoe haalbaar vindt Nuon dit en welke bijdrage levert Nuon? Met goede richtlijnen voor bouwkundige en technische maatregelen is 2% energiebesparing per jaar zeker haalbaar. Investeringen in woningisolatie en energiezuinige kantoorverlichting kunnen bijvoorbeeld grote besparingen opleveren in energie en kosten. Direct aanspreken van de eindgebruiker is essentieel: een bezoek van een Nuon-adviseur blijkt een effectief middel. Wij besteden al jaren veel aandacht aan energiebesparing, in onze communicatie en in onze producten. Om een doorbraak in energiebesparing te bereiken pleit Nuon voor de invoering van energiecertificaten voor woningen en minder vrijblijvendheid in de opvolging van daaraan gekoppelde besparingsadviezen.

12


Nuon presenteerde in 2005 het plan om een supermoderne centrale te bouwen die biomassa, kolen en gas als brandstof gebruikt. Natuur en Milieu staat welwillend tegenover dit initiatief. Wat heeft Nuon nodig om de centrale ook echt te kunnen realiseren? Goede samenwerking tussen alle betrokken partijen, in open dialoog, is de sleutel tot succes. De finale beslissing voor de bouw van deze centrale is afhankelijk van veel factoren. Uiteenlopende stakeholders, zoals overheden, havenbedrijven en belangenorganisaties spelen een rol. Voor de voortgang en het welslagen van het project zijn in 2006 vooral de locatiekeuze en het tijdig verkrijgen van vergunningen cruciaal. Nuon heeft nu drie mogelijke locaties op het oog, te weten Eemshaven, Maasvlakte en Sloehaven. Voor deze locaties is een Milieu Effect Rapportage-procedure gestart.

1 STA KEH O LD ERCO NSULTAT I E 20 05

Marjan van der Plas Vice President Sustainability Strategy & Reporting ABN AMRO

Nuon vervangt oude meters door nieuwe die niet langer terugdraaien als er met zonnepanelen meer wordt opgewekt dan gebruikt. Ontmoedigt Nuon zo niet het gebruik van zonnepanelen thuis? Zonnepanelen zijn een goede manier om het gebruik van fossiele brandstoffen te beperken. Teruglevering van stroom vraagt om betrouwbare metingen. Nuon heeft daarvoor een eigen, gecertificeerd meetbedrijf. De traditionele meter draait bij teruglevering achteruit, waardoor teruggeleverde stroom wordt afgetrokken van het eerdere verbruik. Dit is wettelijk eigenlijk niet toegestaan. Nieuwe meters zijn elektronisch en beschikken, als de klant daarvoor kiest, over een apart telwerk voor teruglevering. De meterhuur is daardoor echter circa 10 euro per jaar hoger dan voor een standaardmeter. Klanten die nog via een oude meter terugleveren, rekenen alleen hun nettoverbruik af. Klanten met een nieuwe meter, die de extra kosten van een telwerk voor teruglevering niet willen dragen, kunnen kiezen voor een vaste jaarlijkse terugleververgoeding op basis van het geïnstalleerd vermogen.

Nuon heeft in 2005 afspraken gemaakt met GGD Amsterdam zodat incassomedewerkers informatie door kunnen spelen over schrijnende gevallen. Breidt Nuon dit initiatief uit naar andere gemeentes? Het ondertekenen van het convenant met de GGD heeft veel positieve reacties opgeleverd. De kracht van het convenant ligt in het feit dat de privacywet als uitgangspunt is genomen. Respect voor privacy, maar hulp bieden waar dat nodig is. GGD’s in andere regio’s hebben veel belangstelling getoond voor ondertekening van het convenant. Met een aantal denken wij in 2006 tot concrete afspraken te kunnen komen. Het idee is via onze branchevereniging, EnergieNed, ook gepresenteerd aan andere energiebedrijven. Deze hebben positief gereageerd. Wij hebben de tekst van het convenant beschikbaar gesteld voor alle bedrijven die het willen gebruiken. (Over het convenant met de GGD Amsterdam leest u meer op pagina 34.)

Ton Boon von Ochssee Ambassadeur Duurzame Ontwikkeling, ministerie van Buitenlandse Zaken

Welke criteria stelt Nuon aan het gebruik en de herkomst van biomassa om duurzaamheid in de hele keten te waarborgen? Nuon gebruikt beperkte hoeveelheden biomassa voor opwekking, maar dit verandert in de nabije toekomst. Er bestaat helaas nog geen keurmerk dat de keuze van verantwoorde biomassa borgt. Nuon wil hier in 2006 in een dialoog met de overheid en milieuorganisaties aan gaan werken. Tot een dergelijk systeem er is maken wij zelf een zorgvuldige afweging, waarbij naar de hele keten wordt gekeken, van bron tot verbranding. In die afweging worden milieu, economische effecten voor het land van herkomst, effecten van het vervoer van de biomassa en de technische mogelijkheden van onze centrales betrokken.

Nuon is actief in energie voor armoedebestrijding in ontwikkelingslanden. Is er een langetermijnstrategie voor deze samenwerking en wat is de bijdrage van Nuon in deze projecten? Toegang tot energie is vaak essentieel om te kunnen ontsnappen aan armoede: licht waarbij kan worden gestudeerd, stroom voor elementaire communicatiemiddelen, stroom voor bedrijfsactiviteiten. Via langlopende partnerships met gespecialiseerde organisaties, zoals Oxfam/Novib, werken wij aan innovatieve projecten. Wij helpen mensen op weg in hun economische ontwikkeling met zonnepanelen, maar bijvoorbeeld ook met training en bedrijfsruimte. Het doel is dat zij na afloop van het project onafhankelijk verder kunnen. Nuon stelt daarbij geld, maar ook expertise ter beschikking.


13

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN




Maatschappelijk verantwoord ondernemen bij Nuon Beschikbaarheid van energie is een basisvoorwaarde voor het functioneren van onze samenleving. Niet alleen nu, maar ook over 50 jaar. Diezelfde energievoorziening heeft negatieve gevolgen voor mens en milieu. Wij zien het als onze opdracht de energievoorziening in balans te brengen met de belangen van al onze stakeholders: aandeelhouders, klanten, medewerkers, milieu en maatschappij. Dat is voor ons de essentie van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

14

15

Ontwikkelingen 2005

16

Corporate governance

15

Drie pijlers voor MVO bij Nuon

16

Meerjarige doelstellingen en ambities


2 M A AT S C H A PPELI JK V ERA NT WO O RD O ND ERNEM EN

Ontwikkelingen 2005 Het jaar 2005 was voor Nuon een waterscheiding. Door een aantal gebeurtenissen werden we ons pijnlijk bewust dat goede intenties niet gelijkstaan aan een goed imago. In januari plaatsten wij advertenties waarin wij onze excuses aanboden voor hardnekkige problemen met onze dienstverlening aan verhuizende klanten. De toonzetting leidde tot publieke verontwaardiging en de politiek gaf opdracht voor diepgaand onderzoek naar operationele problemen in de branche. Vlak daarna ontstond heftige commotie over de beloning van de voorzitter van de Raad van Bestuur. Beide issues deden een groot beroep op het incasseringsvermogen en de motivatie van onze medewerkers. De klanttevredenheid bereikte in deze periode een dieptepunt. Deze ontwikkelingen waren voor de Raad van Bestuur aanleiding om een uitgebreid onderzoek te laten doen onder externe stakeholders naar de reputatie van Nuon. Naast waardering lieten de conclusies zien dat we onvoldoende aansluiting hebben bij de vragen en zorgen die leven in onze omgeving. Onze communicatie werd ervaren als te veel vanuit het eigen gelijk en te weinig aansluitend bij de politieke realiteit. Ten slotte bleek dat waarnemers vraagtekens zetten bij de geloofwaardigheid van onze visie op het verduurzamen van de energievoorziening. In hun ogen ondersteunden we onze visie sinds enige tijd onvoldoende zichtbaar met activiteiten. De twijfel in onze omgeving werd gedeeld door een deel van onze medewerkers. Bij het ontstaan van het huidige Nuon in 1999 stond duurzaamheid centraal in onze strategie. We wilden vooroplopen in de verduurzaming van de energievoorziening. Met wereldwijde overnames wilde Nuon een multidisciplinaire dienstverlener worden in energie en water, sterk in een internationaal speelveld. Met grote investeringen in bedrijven en duurzame energieprojecten in landen waar het milieurendement hoog was – onder andere Spanje, China, Duitsland, Noorwegen en de Verenigde Staten – droegen we naar onze mening op de meest zinvolle wijze bij aan de oplossing voor het wereldwijde klimaatprobleem. Ondertussen kondigden zich ingrijpende veranderingen aan die nieuwe mogelijkheden voor onze organisatie boden en tegelijkertijd een groot beroep deden op onze inzet en ons incasseringsvermogen: de liberalisering van de Nederlandse markt voor elektriciteit en gas en de mogelijkheid van privatisering op termijn. Economische en politieke ontwikkelingen in de eerste jaren van dit decennium luidden een periode van herbezinning in. De aandacht binnen Nuon is de afgelopen jaren verlegd naar rationalisatie en realisme in de bedrijfsvoering van alledag. Dat vertaalt zich in het scherper hanteren van rendementscriteria. Onze geografische focus is beperkt tot de kernlanden Nederland, België en Duitsland.

Binnen het raamwerk van een efficiënte, winstgevende onderneming zoeken we nu meer evenwicht in de aandacht die we geven aan de belangen van alle stakeholders. Verbeterde sturing en controle geven een stevige basis voor dat beleid. We hebben veel werk gemaakt van de uniformering en betrouwbaarheid van onze bedrijfsprocessen. De ontwikkelingen in 2005 hebben ons geleerd dat het nu tijd is om weer meer naar onze omgeving te kijken en te luisteren. Deze rationalisatie heeft ons sterker gemaakt maar ook minder herkenbaar als voorloper in het verduurzamen van de energievoorziening. Nu de organisatie op orde is voor een volgende stap heeft de Raad van Bestuur besloten onze visie te herijken in 2006. Tegelijkertijd gaan we in gesprek met onze stakeholders over hoe we onze geloofwaardigheid vasthouden in het nastreven van onze visie. Duurzaamheid blijft centraal staan. U leest in dit verslag waar we opschieten en waar we nog slagen te maken hebben.

Drie pijlers voor MVO bij Nuon Op drie manieren brengen we bij Nuon maatschappelijk verantwoord ondernemen in de praktijk: door het verduurzamen van de energievoorziening, door het zorgdragen voor een verantwoorde bedrijfsvoering en door een maatschappelijk betrokken bedrijf te zijn.

Pijler 1: Duurzame energievoorziening Nuon richt zich op drie stappen om de energievoorziening te verduurzamen. Het beperken van de vraag naar elektriciteit, gas en warmte is de eerste stap. De elektriciteit of warmte die toch nodig is zoveel mogelijk opwekken uit duurzame energiebronnen, is de tweede stap. De derde stap is het zo efficiënt en milieuvriendelijk mogelijk inzetten van fossiele energiebronnen.

Pijler 2: Verantwoorde bedrijfsvoering Waarborgen van de continuïteit in de energielevering, verminderen van de belasting van onze bedrijfsprocessen op milieu en maatschappij en goed werkgeverschap zijn belangrijke elementen die leiden tot een verantwoorde bedrijfsvoering.

Pijler 3: Maatschappelijke betrokkenheid Nuon maakt als bedrijf deel uit van de samenleving en wil verantwoord omgaan met die rol. We willen met onze belanghebbenden een relatie onderhouden op basis van transparantie en dialoog. En we ondersteunen ook anderen die bijdragen aan duurzame ontwikkeling in Nederland en daarbuiten. Dit Duurzaamheidsverslag is opgebouwd volgens deze drie pijlers. U kunt per pijler lezen wat de belangrijkste activiteiten en ontwikkelingen in 2005 zijn geweest. Een overzicht van deze activiteiten vindt u op onze website.

www.nuon.com


15



Corporate governance Goed ondernemerschap betekent integer en transparant handelen door alle medewerkers van Nuon. Voor medewerkers bieden de ondernemingsprincipes en de Nuon Gedragscode houvast voor het dagelijks handelen. De Nuon Gedragscode is een belangrijk onderdeel van de invulling van de Nederlandse Corporate Governance Code bij Nuon. Sinds 1 januari 2005 past Nuon deze Code toe. De Code geldt in eerste instantie voor beursgenoteerde ondernemingen, maar ook voor niet-beursgenoteerde ondernemingen zoals Nuon is de Code een goede leidraad voor deugdelijk bestuur. Een aantal afwijkingen van de Code werd op 25 april 2005 voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders volgens het principe ‘pas toe of leg uit’. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft met deze afwijkingen ingestemd. Medewerkers en geïnteresseerden vinden een uitgebreide toelichting op de Code, de Nuon Gedragscode en de Klokkenluidersregeling op internet (www.nuon.com).

Meerjarige doelstellingen en ambities Nuon ambieert een vooraanstaande positie in MVO. Per pijler leidt dit tot ambities en inspanningen die in de divisies worden gerealiseerd. Een oordeel over de voortgang kan alleen worden gegeven als er duidelijkheid is over het doel dat men wil bereiken. Wij beseffen dat wij tot dusver niet op alle punten van ons beleid doelen helder hebben gedefinieerd of gekwantificeerd. Zoals gezegd werkt Nuon in 2006 aan haar visie. Op grond daarvan zal Nuon ook haar ambities voor de toekomst herijken. Voor maatschappelijk verantwoord



ondernemen betekent dit een nieuwe impuls voor het vaststellen van heldere doelen. In dit verslag rapporteren wij op basis van bestaande ambities. Deze staan in de tabel op pagina 17. De doelstellingen zijn in sommige gevallen concurrentiegevoelig, daarom zijn de indicatoren niet-gekwantificeerd weergegeven. Onze ambities en doelstellingen zijn onderdeel van de jaarlijkse bedrijfscyclus en komen in nauw overleg binnen de onderneming tot stand. Over de realisatie van de doelstellingen wordt maandelijks gerapporteerd en tenminste jaarlijks verantwoording afgelegd.

Terugblik doelstellingen 2005 Naast bovengenoemde ambities heeft Nuon voor 2005 een aantal specifieke doelstellingen in het Duurzaamheidsverslag 2004 opgenomen. Het resultaat is in onderstaande tabel weergegeven. De voorziene daling van het aandeel groene elektriciteit in de brandstofmix van Retail bleek minder groot dan verwacht. De productie en inkoop van duurzame elektriciteit voor eigen klanten is gestegen naar 714 GWh. De doelstelling werd hiermee niet gehaald. In tegenstelling tot onze verwachting in 2004 werden in 2005 nog geen sector specifieke GRI-richtlijnen vastgesteld. Hierdoor is in dit verslag gebruikgemaakt van de bestaande kernindicatoren van 2002. In plaats van de beoogde 100% is in dit verslag invulling gegeven aan 70% van de kernindicatoren van GRI.

Overzicht doelstellingen 2005 Doelstelling 2005 Aandeel groene elektriciteit in brandstofmix Retail Productie en inkoop van duurzame elektriciteit voor eigen klanten1) Duurzaamheidsverslag 2005 conform richtlijn GRI 1) Inkoop op basis van langetermijn contracten met producenten van duurzame elektriciteit.

16


Resultaat 2005

18%

21,8%

803 GWh 100%

714 GWh 70%

2 M A AT S C H A PPELI JK V ERA NT WO O RD O ND ERNEM EN

Duurzaamheidsambities per pijler 2006 Pijler Duurzame energievoorziening

Verantwoorde bedrijfsvoering

Maatschappelijke betrokkenheid

Ambitie

Inspanning

Toonaangevende positie in duurzame productiecapaciteit

- Nieuwe CO2-vrije productiecapaciteit in Nederland en België

Vooraanstaande positie in energiebesparing en energieefficiency

- Verduurzamen van bestaande installaties op basis van best beschikbare technologie - Energiebesparingsadvies aan klanten - Maximaal benutten van mogelijkheden van warmtelevering

Voorbeeldpositie in betrouwbare levering groene energie

- Aandeel groene elektriciteit in brandstofmix Nuon Retail - Maximale dekking van geleverde groene elektriciteit met behulp van eigen productie - Aandeel groene klanten Nederland en België - CO2-compensatieproduct zakelijke klanten

Verminderen milieu-effecten eigen energieproductie

- Reduceren CO2- en NOx-emissies bij centrales

Meest duurzame netwerk-facilitator

- Voorkomen gaslekken en stroomonderbreking - Gecontroleerd energie- en materiaalgebruik - Professioneel afval- en reststoffenmanagement - Inzicht in en terugdringen van milieu-incidenten - Professioneel keten- en leveranciersmanagement

Intern milieumanagement

- Energiebesparing eigen faciliteiten - Managementsystemen op basis van erkende normen (ISO/VCA)

Ontwikkeling medewerkers

- Nuon-medewerkers zijn afspiegeling samenleving - Bevorderen doorstroom vrouwen naar managementfuncties - Terugdringen ongevallen met verzuim - Positief betrokkenheidscijfer medewerkers

Samenwerking met natuur- en maatschappelijke organisaties

- Partnerschappen met Novib, Natuurmonumenten, stichting Fres - Grotere deelname medewerkers aan maatschappelijke initiatieven

Transparantie, verantwoording afleggen

- Duurzaamheidsverslag op basis van actuele GRI-(sector)richtlijnen

Dialoog met stakeholders

- Vormgeven structurele dialoog


17





Verduurzamen van de energievoorziening Nuon investeert sinds 1987 in nieuwe duurzame productiecapaciteit om het aandeel duurzame elektriciteit in de totale energieproductie te vergroten. De afzet van duurzame elektriciteit groeit in Europa snel. Toch blijken veel duurzame opwekkingstechnieken zonder subsidiëring nog niet rendabel te zijn op korte termijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor windenergie, waar opstart, onderhoud en beheer hoge kosten met zich meebrengen.

19

18

Ontwikkelingen 2005

21

Energiebesparing

20 Brandstofmix

22

Duurzame energie

21

29 Energie-efficiency

Trias Energetica


3 VERDUURZAMEN VAN DE ENERGIEVOORZIENING

Ontwikkelingen 2005 Een aantal ontwikkelingen geeft vertrouwen dat de kosten voor elektriciteit uit fossiele en duurzame bronnen in de toekomst dichter naar elkaar toe groeien. De kosten van gewone elektriciteit stijgen door de stijgende olieprijs. Daarnaast krijgt de milieubelasting van fossiele brandstoffen een prijs door de emissierichtlijnen van de overheid voor elektriciteitsproductie. Ten slotte maakt technologische vooruitgang opwekking met duurzame bronnen steeds aantrekkelijker. In een gezamenlijke inspanning zoeken energiebedrijven naar nieuwe en meer duurzame toepassingen die op lange termijn vrucht kunnen afwerpen. Er is internationale consensus dat we de komende vijftig jaar alle energiebronnen nodig hebben die beschikbaar zijn om te kunnen voldoen aan de groeiende internationale vraag naar energie. De groeiende economieën in Azië leiden tot een herverdeling van de vraag naar brandstoffen wereldwijd. De afhankelijkheid van Europa van gasexporterende landen werd begin 2006 ook een zorg van Nederlandse burgers en beleidsmakers als gevolg van het gasconflict tussen Rusland en Oekraïne. Met verduurzaming, flexibiliteit van brandstoffen en meer nationale onafhankelijkheid wil Nuon bijdragen aan voorzieningszekerheid op korte en lange termijn. Als waarborg voor de korte termijn werken we aan verbetering van energieefficiëntie. Zoals door inzet van warmtekrachtkoppeling, warmtepompen en stadsverwarming. Ook kondigden we in 2005 aan EUR 250 miljoen te investeren in ondergrondse opslag van aardgas. Vanaf 2009 versterkt dit onze commerciële positie, maakt het ons minder gevoelig voor prijsschommelingen en vergroot het de leveringszekerheid bij piekvraag. De plannen voor de bouw van een nieuwe, deels met biomassa gestookte multi-fuel-energiecentrale en het omvangrijke windenergiepark in de Noordzee bij Egmond aan Zee illustreren onze inspanningen voor de lange termijn. Zowel bij de overheid als binnen Nuon is er de komende jaren meer aandacht voor de rol van energiebesparing in het verduurzamen van de energievoorziening. In de besparing die consumenten en zakelijke klanten zélf kunnen bereiken door efficiënter energiegebruik valt nog ontzettend veel winst te halen.

Wij zoeken dan ook door naar oplossingen die kostenbesparing voor klanten en milieuvriendelijkheid aan elkaar koppelen. In dit hoofdstuk leest u dat wij in 2005 op al deze terreinen stappen vooruit hebben gezet, via onze divisies Retail Customers, Business Customers en onze zakelijke dienstverlener Ebatech. Om te investeren in innovatieve techniek is een stabiel investeringsklimaat noodzakelijk, waarin het beleid van de overheid voor de langere termijn vastligt. De Nederlandse overheid toont helaas onvoldoende consistentie in haar beleid. Op 1 januari 2005 maakte de Nederlandse overheid de laatste stap van vraagstimulering naar aanbodstimulering voor groene stroom. De vrijstelling van de energiebelasting voor klanten met groene stroom verviel. De MEP-subsidieregeling op productie bleef bestaan. Deze regeling beperkt zich voor Nederland tot subsidiëring van de onrendabele top van duurzame energieprojecten. Dit noodzaakte Nuon om een deel van onze buitenlandse deelnemingen in 2005 te verkopen en gedreven te zoeken naar nieuwe kansen in Nederland. Voor wat betreft duurzame investeringen is 2005 voor Nuon dan ook een jaar geweest van heroriëntatie. De in 2005 heropende discussie over kernenergie volgen wij met interesse, maar ook met reserve. Wij beschouwen kernenergie als een realiteit. Met het oog op de voorzieningszekerheid is het ondenkbaar dat de bestaande nucleaire capaciteit in de wereld op korte termijn wordt afgestoten. Ook onze betrokkenheid bij kernenergie is een feit. Kernenergie maakt deel uit van de door ons in Nederland geïmporteerde elektriciteit en is vooralsnog onderdeel van de productiecapaciteit in de landen waar wij willen groeien. Maar kernenergie is in onze ogen niet duurzaam, vanwege de eindigheid van de uraniumreserves en het afvalprobleem. Nuon investeert in technologische vernieuwing van conventionele opwekking en verduurzaming van het productiepark en zal niet proactief investeren in nieuwe kerncentrales. Wij pleiten voor een helder overheidsbeleid dat beheersing van de bedrijfseconomische risico’s die horen bij gebruik van nieuwe technologieën mogelijk maakt.


19





Brandstofmix

▲

De brandstofmix geeft aan welke brandstoffen zijn gebruikt voor de productie van de elektriciteit die in 2005 aan onze klanten is geleverd. Wij hebben de brandstofmix en de milieueffecten berekend voor de consumentenmarkt, zakelijke markt, België, Duitsland en de Nuon-groep. We baseren ons daarbij op de voor de Nederlandse markt geldende methodiek van EnergieNed, hierin wordt ook handel in elektriciteit meegenomen. Dit beïnvloedt de uiteindelijke brandstofmix in belangrijke mate. De Directie Toezicht Energie controleert namens de overheid.

Brandstofmix Nuon-groep

De brandstofmix van de Nuon-groep laat een stijging zien van het aandeel duurzame energie. Dit komt vooral door de toename van het gebruik van duurzame bronnen door Nuon in België en Duitsland. De lichte stijging van het aandeel kernenergie in 2005 wordt verklaard door de toename van kernenergie in de Nederlandse import- en handelsmix. Nuon heeft daar geen directe invloed op. Als gevolg van de ontwikkelingen in de brandstofmix nam de CO2-emissie in 2005 af.

CO2-emissie (gram per kWh) Radioactief afval (gram per kWh)

437,4 0,000218

Groene energie Grijze energie

21,0% 79,0%

▲

Brandstofmix Nuon België1)

33,9% Aardgas

2,2% Biomassa 20,4% Kolen

16,2% Waterkracht 0,01% Zon 2,6% Wind 5,3% Overig

2005

8,8% Nucleair

44,5% Aardgas

▲

Brandstofmix Nuon Duitsland 0,7% Biomassa 12,8% Waterkracht 0,01% Zon 1,4% Wind 7,5% Overig

31,8% Kolen

2005

2005 66,1% Waterkracht

32,0% Nucleair

13,6% Aardgas


162,6 0,0


461,3 0,000961


66,1% 33,9%


14,9% 85,1%

Brandstofmix Nuon Retail Customers 2,9% Biomassa 14,0% Waterkracht

20,7% Kolen

0,02% Zon 4,9% Wind 5,4% Overig

▲

Brandstofmix Nuon Business Customers 2,2% Biomassa 4,7% Waterkracht 0,3% Wind 6,4% Overig

24,6% Kolen

9,4% Nucleair

2005

2005

7,9% Nucleair

44,2% Aardgas

52,4% Aardgas


436,3 0,000186


517,6 0,000221


21,8% 78,2%


7,2% 92,8%

1) De brandstofmix van Nuon België behoefde bij het publiceren van dit verslag nog goedkeuring van de Vlaamse reguleringsinstantie voor de Electriciteits- en Gasmarkt (VREG).

20


▲


Stroometiket

Beleid en regelgeving

Sinds 1 januari 2005 zijn energieleveranciers verplicht hun klanten persoonlijk te informeren over de brandstofmix van de geleverde stroom in het voorgaande jaar. Het ‘stroometiket’ maakt het mogelijk voor klanten om leveranciers te vergelijken op het aandeel groene elektriciteit in de brandstofmix. Ook Nuon heeft in 2005 voor het eerst het stroometiket gepubliceerd voor alle klanten.

Energiebesparing is terug op de agenda van de Tweede Kamer. Het landsbestuur kijkt met belangstelling naar het buitenland, waar energiebedrijven verplicht worden tot besparing.

Trias Energetica Nuon streeft naar het verduurzamen van de energievoorziening in lijn met de Trias Energetica. Dit model beschrijft drie gelijktijdige stappen in de richting van een duurzame energievoorziening. De eerste stap is het beperken van de energievraag door energiebesparing. Ten tweede moet de energie die toch gebruikt wordt bij voorkeur duurzaam worden opgewekt. De laatste stap ten slotte is om voor de resterende energievraag fossiele brandstoffen zo efficiënt en schoon mogelijk te benutten.

Trias Energetica

Energie Prestatie Label In 2002 besloot de Europese Unie om in 2006 het Energie Prestatie Label (EPBD) in te voeren. Het EPBD is een certificaat met daarop de energiekwalificatie ofwel energieefficiëntie van een woning. Als een partij een woning of gebouw verkoopt of verhuurt, dan moet hij aan de koper of nieuwe huurder een energielabel overhandigen. Hier staat op wat de energiekwalificatie is van het gebouw. Aan de bij het certificaat gevoegde adviezen zijn geen verplichtingen verbonden. De adviseurs van Nuon Energie Advisering (NEA) hebben als verkenning voor het EPBD in 2005 quick scans gedaan bij 200 huishoudens en voor een aantal woningbouwverenigingen. Het kabinet heeft echter op grond van de te verwachten administratieve lasten van dit systeem besloten om het certificaat in 2006 nog niet in te voeren. Deze Europese maatregel zal echter uiterlijk in 2008 moeten worden ingevoerd.

2

e

am urz du ik gie bru ener Ge

1

Be pe rk de en erg iev raa g

Witte certificaten

Gebruik indien nodig fossiele brandstoffen zo efficiënt en schoon mogelijk

3 Wij beschrijven onze activiteiten in dit deel van het verslag volgens de stappen van de Trias Energetica.

Energiebesparing In de verduurzaming van de traditionele energievoorziening verwachten wij op korte termijn veel van energiebesparing. Het beperken van de vraag naar energie is een effectieve manier om de druk op de voorzieningszekerheid te verlagen. Energiebesparing kan bijvoorbeeld worden bereikt door bouwkundige maatregelen (isolatie), innovatie in energiezuinige apparatuur en aanpassing van gedrag.

De overheid verwacht veel van de zogeheten witte certificaten. Volgens het huidige concept legt de overheid daarbij een energiebesparingsdoelstelling op aan een marktpartij, bijvoorbeeld een energieleverancier. Bij een aantoonbare besparing levert dit een ‘wit’ certificaat op, dat verhandeld kan worden. De verantwoordelijkheid voor energiebesparing zou op deze manier bij de energiebedrijven komen te liggen. De besparing moet echter gerealiseerd worden bij de klant. Om aan de verplichting te voldoen kan het bedrijf ook certificaten van andere partijen kopen. De energiebedrijven hebben maar beperkte invloed op het energiebesparingsgedrag van de klant. EnergieNed heeft daarom een alternatief voorstel uitgewerkt, dat bestaat uit een combinatie van maatregelen. Daarin wordt vooral de eindgebruiker veel meer aangesproken op zijn verantwoordelijkheid. In dit plan zou onder andere het uitvoeren van het advies uit het energiecertificaat (EPBD) een meer verplichtend karakter moeten krijgen. Die aanpak zou de invoering van de witte certificaten en de daaraan verbonden kosten van het handelssysteem overbodig maken. Een projectgroep van het ministerie van Economische Zaken brengt in 2006 een advies uit aan de minister.

Stimulering energiebesparing consumenten Nuon ziet energiebesparing als een gedeelde verantwoordelijkheid van energieleveranciers, overheid én klanten. We zetten ons in om consumenten te overtuigen van het belang en de voordelen van energiebesparing.


21



www.nuonenergiebesparen.nl Internet biedt continuïteit in onze dienstverlening voor energiebesparing. De oude website www.energieadviesonline.nl werd in 2005 vernieuwd en met nieuwe functionaliteit uitgebreid tot www.nuonenergiebesparen.nl. Er zijn tips voor bouwkundige verbeteringen, apparatuurgebruik en gedragsaanpassingen die leiden tot een lager verbruik. In 2005 hielden circa 5.000 huishoudens via de oude site hun meterstanden bij. Met de verbetering van de gebruiksvriendelijkheid verwachten we meer deelnemers in 2006. In 2006 streven we naar 400.000 unieke bezoekers. De site wordt onder de aandacht gebracht van klanten via folders, internet en commercials van Nuon.



verbruik en invloedsfactoren (zoals productiehoeveelheden en buitentemperaturen) gemeten en geregistreerd. Gemiddeld levert dit een besparing van 2,5% op het energieverbruik. In totaal zijn in 2005 1.200 meetpunten neergezet, verdeeld over 20 klanten.

Quick scans Naast monitoring en analyses voert Ebatech ook quick scans uit naar het energieverbruik van bedrijven. Aan de scan is een advies verbonden voor energiebesparende maatregelen. In 2005 is met de opvolging van deze adviezen een CO2uitstoot van circa 1.940 ton vermeden. De doelstelling voor 2006 is om de totale reductie die voortvloeit uit deze energieonderzoeken met 30% te verhogen.

Nuon BespaarDirect! In 2005 is een proef gestart met het Nuon BespaarDirect!advies. Dit is een persoonlijk bezoek van een adviseur, die aan klanten thuis in één uur een persoonlijk advies geeft hoe zij energie kunnen besparen en hoeveel dat oplevert. Bij het advies hoort een Nuon BespaarDirect!-doos. Die bevat een aantal eenvoudige energiebesparende producten die direct van invloed zijn op het energieverbruik. De producten in de doos leveren een directe besparing op van minstens 50 euro per jaar.

Meten is weten In maart 2005 werd Nuon partner in de actie ‘Meten is weten’ van Milieucentraal. Voor de actie stelde Nuon energiemeters beschikbaar, een apparaat dat het verbruik van huishoudelijke apparaten, zoals een wasmachine, kan meten. De actie had als doelstelling om consumenten meer inzicht te geven in hun energieverbruik. Consumenten konden een energiemeter lenen waarna deze werd doorgegeven aan een volgende belangstellende. Er werden 4.050 meters in omloop gebracht via Milieucentraal, plus nog eens 200 via Energiewinkels van Nuon. In 2005 waren er 6.453 geregistreerde deelnemers. Meer dan de helft van de deelnemers bleek het energiegedrag aan te passen na gebruik van de meter.

Energiebesparing zakelijke klanten Ingenieursbureau Ebatech is een technisch adviesbureau op het gebied van installatietechniek en een dochteronderneming van Nuon. Een van de diensten is het uitbrengen van advies over hoe organisaties en bedrijven energie kunnen besparen.

E-Kwadraat Met ‘E-Kwadraat’ biedt Ebatech industriële klanten en grote ondernemingen een hulpmiddel voor efficiënt energiemanagement. Het product bestaat uit advies en analyse in combinatie met meters en dataloggers. Op deze wijze worden

22


België en Duitsland In 2005 wist Ebatech de dienstverlening uit te breiden naar België en Duitsland. In België werd energieonderzoek gedaan en werden metingen uitgevoerd bij Mobistar, Edigo (scholencomplex) en bij het farmaceutisch bedrijf ICI in België. In Duitsland voerde Ebatech in samenwerking met Nuon Duitsland 67 scans uit.

Duurzame energie 2005 was voor Nuon een jaar van heroriëntatie. Door nieuwe regelgeving en onze focus op de kernlanden Nederland, België en Duitsland werden in 2005 de deelnemingen met windactiviteiten in Spanje, India en China verkocht of voor verkoop aangeboden. In Nederland bleken de voorbereidingen voor het nieuwe windpark voor de kust bij Egmond aan Zee complex, waardoor de werkzaamheden later dan verwacht van start gingen. Het MEP-tarief voor grootschalige biomassaprojecten en offshorewindparken werd op nul gezet, waardoor nieuwe plannen voor een deel in de la bleven liggen. Door deze ontwikkelingen leek 2005 voor duurzame energie bij Nuon meer een stap terug dan vooruit. Maar in oktober 2005 kondigde Nuon de voorbereidingen voor de bouw aan van een nieuwe multi-fuel-vergassingscentrale van 1.200 MW waarin biomassa een belangrijke brandstof is. We blijven naar mogelijkheden zoeken om het aandeel duurzame energie te vergroten, ook als de focus van onze omgeving en organisatie van richting verandert.

Beleid en regelgeving Op 1 januari 2005 maakte de overheid een einde aan de vraagstimulering voor groene elektriciteit. Vanaf dat moment genoten consumenten en bedrijven die kiezen voor groene elektriciteit niet langer een vrijstelling van de Energiebelasting. De overheid stimuleert sinds 1 januari 2005 uitsluitend nog de productie van groene elektriciteit in Nederland.


Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie De Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP) geeft producenten van groene stroom een vergoeding voor de ‘onrendabele top’ van hun productie, dat wil zeggen het verschil tussen de kostprijs van groene en de prijs van grijze energie. Het niveau van de subsidie verschilt, afhankelijk van de kosten van de toegepaste techniek. De MEP-subsidie wordt voor een periode van maximaal tien jaar toegekend aan installaties die duurzame energie produceren (uitgezonderd warmtekrachtkoppelinginstallaties). Waar de vrijstelling van energiebelasting ook voor geïmporteerde groene stroom gold, geldt de huidige MEP uitsluitend voor projecten in Nederland. In het voorjaar van 2005 bleek dat de vraag naar MEPsubsidies veel groter was dan het door de overheid gebudgetteerde bedrag. De overheid besloot daarop de tarieven voor

Investeringen duurzame energie in EUR miljoen

een groot aantal categorieën van productie-installaties te verlagen. Voor toepassing van grootschalige biomassa en windenergie op zee werden de tarieven per 10 mei 2005 op nul gezet. Voor veel investeringen in duurzame projecten die Nuon in voorbereiding had viel daardoor de zekerheid van financiële steun door de MEP-gelden weg. De overheid heeft het voornemen om van de MEP een tenderregeling te maken. Dit betekent dat alle aanvragen onderling worden vergeleken en binnen een vastgesteld budget een selectie van projecten een vergoeding krijgt.

EOS Voor een aantal projecten vragen we andere subsidie dan MEP aan. Zo kreeg een koudeproject Energie Onderzoek Subsidie (EOS) toegekend. EOS is een programma van het ministerie van Economische Zaken. Het programma wil de kwaliteit van onderzoek en kennis in Nederland op een hoger niveau brengen door de ontwikkeling van nieuwe technologie te stimuleren. Het doel is de bevordering van een duurzame energievoorziening.

80

Garanties van Oorsprong

70 Zon 60 50 40 Water 30 20 10 Wind 0 2001

2002

2003

2004

20051)

1) Exclusief Joint Venture Noordzeewind.

Sinds oktober 2004 is de zogenaamde Garantie van Oorsprong (GvO) het standaardcertificaat voor groene stroom in Europa geworden. Dit is vastgesteld in de Europese richtlijn voor duurzame elektriciteit zoals deze in 2001 door lidstaten is geratificeerd. Een GvO garandeert dat een MWh elektriciteit met duurzame bronnen is opgewekt (wind, water, biomassa of zon). Garanties van Oorsprong waarborgen dus de duurzame herkomst van de stroom. Er wordt vaak gedacht dat certificering met GvO alleen geldt voor stroom die buiten Nederland wordt geproduceerd en naar Nederland wordt geïmporteerd. Dit is niet juist. Ook voor groene stroom die in Nederland wordt geproduceerd geldt dat elke MWh een GvO krijgt. GvO’s zijn vrij verhandelbaar in Europa.

Investeringen en subsidies in duurzame energie

in EUR

20051)

2004

2003

Investeringen Investeringen in zonne-energie Investeringen in windenergie Investeringen in kleinschalige waterkracht

0 25.704.461 1.845.336

800.000 72.200.000 0

4.456.757 42.532.571 55.614

Totaal

27.549.797

73.000.000

47.044.942

17.746.684 4.185.845 989.312

10.431.722 735.621 1.659.115

– – –

22.921.841

12.826.458

–

Subsidies Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie (MEP) Energie-investeringsaftrek (EIA) Overige subsidies Totaal

1) Conform IFRS zijn minderheidsbelangen en niet meegeconsolideerde belangen niet meegenomen. Het betreft investeringen in 2005 van de Joint Venture Noordzeewind (EUR 38.805.001).


23



De handel in deze certificaten (niet in de fysieke stroom) gebeurt via een veilig elektronisch systeem dat in elk land wordt beheerd door de organisaties die GvO toekennen. In Nederland voert CertiQ, een dochteronderneming van Tennet, deze taak uit. Deze organisaties handelen volgens de geharmoniseerde regels van het European Energy Certificate System en zien erop toe dat er maar één GvO is voor elke geproduceerde MWh groene stroom. Zij dragen er ook zorg voor dat wanneer de levering van de groene waarde van deze stroom heeft plaatsgevonden, het certificaat niet meer verhandeld kan worden. In Nederland houdt de DTe toezicht op de naleving van deze spelregels. Op dit moment krijgt een groot deel van de groenestroomconsumenten in Nederland elektriciteit die deels in Nederland is opgewekt en deels in het buitenland. Omdat de binnenlandse vraag naar groene stroom veel groter is dan de Nederlandse productie is Nuon net als andere energieleveranciers genoodzaakt een deel van haar groene stroom te importeren uit het buitenland. Maar voor de import van groene stroom heeft de Europese Commissie bepaald dat de geïmporteerde stroom alleen mee kan tellen voor de duurzame doelstelling van het importerende land als landen hier onderling sluitende afspraken over hebben gemaakt. Alleen op deze wijze wordt vermeden dat meerdere landen aanspraak maken op dezelfde hoeveelheid duurzame stroom. Er zijn op dit moment nog geen afspraken tussen landen onderling over de status van groene stroom. Nuon betreurt deze situatie en heeft daarom in 2005 meerdere malen aangedrongen bij het ministerie van Economische Zaken en de Directie Toezicht Energie (DTe) om de rol van de groene klant voor het realiseren van de Nederlandse doelstelling weer scherp te definiëren. Wij pleiten voor een Europese oplossing voor de huidige situatie door heldere onderlinge afspraken tussen lidstaten van de Europese Unie. Het ministerie heeft inmiddels toegezegd om in 2006 met de sector gezamenlijk een oplossing voor deze problematiek uit te werken.

Productie duurzame energie Nuon richt haar aandacht sinds 2005 op de productie van duurzame energie in de kernlanden Nederland en België. In 2005 werd 16,8 MW aan nieuwe windprojecten gerealiseerd in Nederland.

24




Windenergie Nederland In 2005 zijn er drie windparken bijgebouwd en we boekten goede voortgang met de ontwikkeling van nieuwe windparken. Met de bouw van het offshorewindpark Egmond aan Zee hebben we een start gemaakt. Het behoeft geen uitleg dat de productie van windparken afhankelijk is van de windomstandigheden. Die waren vorig jaar minder gunstig dan het jaar daarvoor. In totaal hebben onze windturbines in 2005 6% minder energie opgeleverd dan begroot. Negen bestaande parken zijn gerenoveerd en kunnen weer tien jaar mee. Het gaat hierbij om de parken Bjirmen, Herbayum, Irene Vorrink, Lely, Oudeschild, een solitaire molen in Noord-Holland (het Schouw), Spannenburg en Wagendorp. Door deze renovatie waren de windmolens tijdelijk buiten gebruik. Ook was er in 2005 7% minder wind in Nederland. Toch hebben de windmolens nog een redelijk rendement geleverd, namelijk 79% van het aandeel van 2004. Nuon gaat door met de uitbreiding van windparken op plaatsen in het land waar dat uit landschappelijk en economisch oogpunt verantwoord is. In 2005 hebben we drie nieuwe windparken gerealiseerd van totaal twaalf windmolens. Het betreft drie molens op industrieterrein De Mars in Zutphen (6 MW), drie molens in Culemborg (6 MW) en een deelneming in zes molens in Noorder-Koggenland, de Horn (4,8 MW). Met deze laatste oplevering heeft de provincie Noord-Holland haar doelstelling gerealiseerd van in totaal 205 MW in 2010. In Noord-Holland werken we aan plannen voor verdere uitbreiding. Zo tekende Nuon in 2005 een samenwerkingsovereenkomst met Windconstructors International (WCI) voor de ontwikkeling en bouw van het windturbinepark Wieringermeerdijk. Het plan betreft een park van ongeveer 24 windturbines voor de kust van Medemblik in het IJsselmeer met een opgesteld vermogen van circa 100 MW. De provincie Noord-Holland onderzoekt momenteel de meest geschikte locatie en de effecten op het milieu. De ontwikkeling van het windpark van circa 16 molens in Moerdijk (16-24 MW) is in een vergevorderd stadium. Nuon zal acht turbines op het terrein van Shell Chemie plaatsen. In een tweede fase zullen nog meer windmolens verrijzen. Het gaat om een totaal vermogen van 50 MW. Veel voortgang is ook geboekt met de ontwikkeling van het windplan Reyndersweg in Velsen-Noord. Het gaat hier om een windplan van 15 MW ter vervanging van een oud windpark langs de Noordzeekust en nabij een industrieterrein.


Offshorewindpark Egmond aan Zee Op 30 mei ondertekenden de raden van bestuur van Shell en Nuon het contract met BCE (Bouw Combinatie Egmond) voor de bouw van offshore windpark Egmond aan Zee. Het windpark is met 36 turbines, een vermogen van 108 MW en een meetmast een gezamenlijk project van Nuon Energy Sourcing en Shell Wind Energy. Het park wordt naar verwachting eind 2006 in bedrijf genomen. De verantwoordelijkheid voor het ontwerp en de bouw ligt bij BCE, een combinatie van Ballast Nedam en de Deense windturbinefabrikant Vestas. In Denemarken wordt gebouwd aan de fundatiepalen voor de windturbines. Ook de bouw van de torens is van start gegaan en in het najaar van 2005 werd de boring voor de doorvoer van de kabels door de duinen uitgevoerd. Vanaf april 2006 wordt er op zee gebouwd. Het is voor het eerst dat windturbines op open zee geplaatst worden bij een waterdiepte van 20 meter. Fabrikant Vestas heeft ervaringen met de bouw van turbines in ondieper water, onder meer voor de Britse en de Deense kust. Het uitgebreide Monitoring- en Evaluatieprogramma onder-

Biomassa Nuon beschouwt biomassa als een schoon alternatief voor gas- en kolenverbranding.

zoekt de effecten op natuur en milieu van windparken op zee. In 2004 zijn uitvoerige tellingen gedaan van vogels, vissen en zeezoogdieren. De gegevens uit die tellingen vormen de nulmeting. Later worden deze vergeleken met nieuwe telresultaten als het windpark eenmaal in bedrijf is. Voor de communicatie met belangstellenden hebben Nuon en Shell de website www.noordzeewind.nl in het leven geroepen. Op deze website kan iedereen de activiteiten rondom de bouw volgen.

Vogelonderzoek Nederland Naast de twee bestaande biogascentrales en de biomassacentrale in Lelystad heeft Nuon in 2005 met succes proeven uitgevoerd om biomassa mee te vergassen met de bestaande voorzieningen in de kolencentrale Willem-Alexander in Buggenum. Tegelijkertijd is, na het onherroepelijk worden van de benodigde milieuvergunning, in hoog tempo gebouwd aan de biomassa-installatie. Nabij de haven is een grote tussenopslagsilo gebouwd waarin biomassa vanuit schepen en vrachtauto’s wordt gelost. De transportleidingen naar de vergassingsinstallatie zijn aangelegd. Met deze installatie kan biomassa worden gevoed ter vervanging van tot circa 30% van de koleninzet. De installatie wordt begin 2006 in bedrijf genomen.

Bij het ontwikkelen van windparken streven we ernaar om de gevolgen voor flora en fauna zo beperkt mogelijk te houden. In samenwerking met Vogelbescherming Nederland heeft Nuon in 2005 onderzoek uitgevoerd naar de effecten van grote windturbines op vogels. Daarvoor is veldonderzoek gedaan bij drie Nuon-parken, namelijk het park Jaap Rodenburg in Almere en twee windparken in Wieringermeer. Uit dit onderzoek blijkt dat door grote en moderne windmolens, met een rotordiameter van 60 tot 70 meter, gemiddeld 28 aanvaringsslachtoffers per jaar vallen. Dat is ruim drie keer minder dan aangenomen werd.

Buitenlandse windparken Als gevolg van de gewijzigde regelgeving en de focus op groei in de kernlanden richt Nuon zich voortaan op de aanleg van windparken in haar kernlanden Nederland en België. Dit leidde ertoe dat in 2005 de deelnemingen in Spanje en India verkocht zijn. Ook de Chinese windparken zijn in 2005 voor verkoop aangemerkt. Daarmee komen onze inspanningen op het gebied van windenergie buiten Europa ten einde. De overeenkomst met het Noorse Statkraft voor de afname van windcertificaten uit de parken Smøla 1 en 2 en Hitra werd in 2005 beëindigd.


25



Onze windactiviteiten in Duitsland zijn ook voor verkoop aangemerkt. In onze kernlanden zoeken we aansluiting tussen de productie van duurzame energie en onze kernactiviteiten, te weten de levering van gas en stroom aan klanten. In Duitsland is het subsidiesysteem zo opgezet dat de Duitse overheid direct eigenaar wordt van de opgewekte elektriciteit en groene waarde waarvoor zij subsidie geeft. Het is dus niet mogelijk om door levering van eigen productie aan klanten een aandeel groen te realiseren in de brandstofmix. Omdat de aansluiting tussen eigen duurzaam vermogen en de levering van elektriciteit ontbreekt hebben we besloten onze activiteiten in windenergie in Duitsland te beëindigen. Nuon heeft nog activiteiten in Engeland en Noorwegen. In het park Havøygavlen (een joint venture met Norsk Hydro, 40 MW) werden in 2005 werkzaamheden afgerond die de beschikbaarheid met 10% hebben verbeterd. In 2004 en 2005 werden tandwielkasten en bladverstelmotoren vervangen. Elektrische componenten die weergevoelig bleken zijn vervangen door stabielere uitvoeringen. De productie was daardoor in 2005 hoger dan in 2004. In Engeland heeft Nuon twee parken, waarvan één samen met Shell, Eon en Borderwind. Bij dit laatste park staan twee molens offshore, die dienen als proefproject voor het offshorewindpark Egmond aan Zee. In Engeland is Nuon betrokken bij nieuwe initiatieven in verschillende stadia van ontwikkeling.



Multi-fuel-vergassingscentrale In oktober van 2005 kondigde Nuon aan te willen investeren in een 1.200 MW multi-fuel-vergassingscentrale. De centrale kan een mix aan brandstoffen verwerken zoals gas, kolen en biomassa. De flexibiliteit in brandstoffen vergroot de onafhankelijkheid van Nuon en Nederland van gas. Met name steenkool en biomassa zijn in veel landen te koop. Anders dan in het verleden willen wij ons meer gaan richten op biomassa als brandstof. De succesvol verlopen proeven met vergassing van biomassa en kolen in de Willem-Alexander Centrale geven vertrouwen om deze technologie verder uit te bouwen. Door de kolen en de biomassa te vergassen ontstaat een synthetisch gas, dat met een hoog energetisch rendement en lage emissies in elektriciteit kan worden omgezet. De luchtverontreiniging wordt op deze wijze geminimaliseerd. Het is daarbij technisch mogelijk – hoewel nog niet economisch rendabel – om de uitstoot van CO2 af te vangen, waarna het ondergronds kan worden opgeslagen. Op deze wijze kan elektriciteit vrijwel zonder uitstoot van schadelijke stoffen worden opgewekt. We verwachten de centrale begin 2011 in gebruik te nemen. Voor de keuze van de locatie worden drie mogelijkheden onderzocht: de Eemshaven in Groningen, de Maasvlakte/Europoort bij Rotterdam en de Sloehaven bij Vlissingen. Medio 2007 verwachten we over de bouw een definitieve beslissing te kunnen nemen.

Waterkracht Nuon heeft in 2005 haar Nederlandse waterkrachtcentrales geoptimaliseerd. De grotere centrales in Maurik (10 MW) en Alphen (14 MW) zijn gerenoveerd en gemoderniseerd waardoor productieverlies is geminimaliseerd. De centrales bevinden zich nu technisch weer in goede staat en we verwachten voor 2006 een goede productie. Nuon exploiteert nog twee kleine centrales, Nederstroom en Hagestein (samen met Rijkswaterstaat). Het wateraanbod door de Maas en Nederrijn in 2005 was minder dan verwacht. Ook hadden de renovatiewerkzaamheden hun weerslag op de productie. Daardoor is in 2005 21% minder energie opgewekt dan gebudgetteerd. Dat ging beter in Frankrijk, waar Nuon een tweetal waterkrachtinstallaties in de Seine bezit. Deze centrales met een gezamenlijk vermogen van 14 MW zijn technisch in goede staat. Vanwege een uitstekend wateraanbod hebben ze in 2005 op vol vermogen kunnen draaien. Deze centrales hebben 53% meer energie geproduceerd dan gebudgetteerd.

26


Zonne-energie In 2005 tekende Nuon een overeenkomst met de gemeente Almere voor de realisatie van het Zoneiland Almere, een park van 8.000 m2 zonnecollectoren. Het Zoneiland gaat de toekomstige bewoners van de wijk Noorderplassen West voorzien van duurzaam opgewekte warmte. De wijk wordt aangesloten op het stadsverwamingsnet, waarbij een deel van de warmte duurzaam opgewekt wordt. Het project levert naar verwachting vanaf 2007 stadswarmte en elektriciteit aan 2.700 woningen en gebouwen. De bestaande projecten op het gebied van zonne-energie produceerden in 2005 zoals gebudgetteerd.


Productie duurzame energie 2005 Productie in GWh1)

Productiecapaciteit in MW ▲

31-12-2005

Opwektype Wind Nederland

31-12-2004

208 174

Wind buitenland Wind totaal

209 380 382

Kleinschalige waterkracht Nederland

26

Kleinschalige waterkracht buitenland

14

589

10 nvt 10

Warmtepompen2) Aard- en omgevingswarmte totaal Totaal

14

16

15

8 98

5

0

47 7 71

15

2

5

5 50 20

176

-6

35

5

14 nvt

815

100

11

-19 195

63

43

11 11

Bio-energie (stand alone)2) Bio-energie (bij/meestook) Bio-energie totaal

991

40

11

Zon fotovoltaïsch (zonnepanelen) Zonne-energie totaal

291 524

57

14 40

2004

272 719

26

Kleinschalige waterkracht totaal

▲ 2005

Verschil in productie in GWh

0 3 13

54 11

17 4

16

15

15

11

4

459

669

1181

982

199

1) Betreft het aandeel van Nuon. 2) De weergegeven cijfers betreffen productie in duurzame-elektriciteitsequivalenten; voor de omrekening verwijzen naar de begrippenlijst achterin dit verslag.

Opgesteld vermogen duurzame energie in MW per 31-12-2005 700 Zon 600 500 Bio

stroom niet langer een fiscaal voordeel door de vrijstelling van de energiebelasting. Toch is er voor klanten van Nuon GroenStroom en Nuon NatuurStroom niets veranderd. Voor Nuon GroenStroom betaalde de klant nog steeds hetzelfde als het standaardtarief van gewone stroom. Nuon NatuurStroom heeft dezelfde meerprijs gehouden. Wel is Nuon gestopt met de actieve promotie van Nuon GroenStroom, Nuon Greenstep en Nuon Greenpower. We ontwikkelden wel acties voor Nuon NatuurStroom.

400

Ontwikkeling groene energie – consumenten 300 Water 200 100 Wind 0 2001

2002

2003

2004

2005

Verkoop duurzame energie In 2005 liep de belangstelling voor groene stroom sterk terug. Vooral in de consumentenmarkt nam het aantal klanten met Nuon GroenStroom snel af. Hiermee zette de dalende lijn door die we al in de tweede helft van 2004 zagen. Sinds 1 januari 2005 is er voor klanten die kiezen voor groene

Consumenten en kleinzakelijke klanten kunnen kiezen voor Nuon GroenStroom of Nuon NatuurStroom. Nuon GroenStroom wordt opgewekt met biomassa, grootschalige waterkracht of wind en grotendeels geïmporteerd uit het buitenland. Nuon NatuurStroom wordt volledig opgewekt door zon, kleinschalige waterkracht en wind in Nederland. In 2005 liep het aantal Nuon GroenStroom-klanten terug van 527.290 naar 387.309. Door de sterke stijging van de energieprijzen maken prijsbewuste groene klanten de overstap naar Nuon VastePrijsStroom, waarbij klanten hun energieprijs voor een aantal jaren kunnen vastzetten. Nuon VastePrijsStroom wordt opgewekt met gewone energiebronnen zoals kolen en aardgas.


27





Groene-energielevering 2005 Groene energie Nuon in Nederland

per 31-12-2005

per 31-12-2004

NatuurStroom HH/KZM

125.968

131.959

NatuurStroom GZM

365

Aantal klanten

Huishoudequivalenten1)

Geleverd in MWh

2005

436.534

462

2004

483.034

93.926

2005 114.877

86.048

24.717

Totaal

126.333

132.421

530.460

569.082

139.594

GroenStroom en VastePrijsStroom HH, KZM/PWGM

387.309

527.290

1.803.952

2.192.453

474.724

Nuon Greenstep en Greenpower GZM/PWGM

2.460

4.936

474.613

896.827

124.898

516.102

664.647

2.809.025

3.658.362

739.216

Totaal groene producten eind 2005

HH: huishoudens, KZM: kleinzakelijke markt, GZM: grootzakelijke markt, PWGM: gemeenten en woningbouwcorporaties. Nuon VastePrijsStroom is sinds 1 januari 2005 omgezet in grijze stroom. Klanten met dit product tellen niet mee in het aantal groene klanten in 2005. 1) Huishoudequivalent: het gemiddelde elektriciteitsverbruik per huishouden. Dit is circa 3800 kWh in Nederland.

Klanten groene energie

We zijn er niet in geslaagd de groep NatuurStroom-klanten te laten groeien. Door gerichte acties in de tweede helft van het jaar wisten we de afname van het aantal gebruikers van NatuurStroom te beperken. Om ook groene klanten prijszekerheid te bieden is in 2005 de introductie van Nuon VastePrijsNatuurStroom voorbereid. Vanaf 1 maart 2006 kunnen klanten kiezen voor de zekerheid van een vaste stroomprijs met 100% duurzame elektriciteit uit Nederland.

x 1000

700 600 500 400

Ontwikkeling groene energie – zakelijke markt 300 200 100 0 2001

2002

2003

2004

2005

Het aantal consumenten en kleinzakelijke gebruikers van NatuurStroom kwam in 2005 uit op 125.968, wat ongeveer 6.000 minder is dan eind 2004. In vergelijking met de periode 2003-2004, toen het aantal gebruikers van Nuon NatuurStroom sterk afnam, lijkt er sprake van een stabilisatie.

28


Het aantal zakelijke Nuon NatuurStroom-klanten is in 2005 licht gedaald ten opzichte van 2004, als gevolg van aflopende contracten en bedrijfsbeëindigingen. Eind 2005 waren er 365 grootzakelijke NatuurStroom-klanten. De actieve promotie van Nuon Greenstep (de eerste 100 duizend kWh groen zonder meerprijs) en Nuon Greenpower (levering elektriciteit boven 10 duizend kWh groen met meerprijs) is in 2004 beëindigd als reactie op het wegvallen van de fiscale vrijstelling op groene elektriciteit. In 2005 had Nuon in totaal 2.460 Greenstep- en Greenpower-klanten met een totaal verbruik van 475 GWh.


NatuurStroom-boekhouding 2005 Aantal Nuon NatuurStroom-klanten en verkochte kWh Aantal klanten

Verkopen

Geleverd in duizend kWh

▲ per 31-12-2005

per 31-12-2004

125.968 365

131.959 462

436.534 93.926

483.034 86.048

-46.500 7.878

126.333

132.421

530.460

569.082

-38.622

Huishoudelijk en kleinzakelijk Zakelijk inclusief gemeenten Totaal

▲ 2005

2004

Verschil in duizend kWh

Ingezet vanuit het groencertificatensysteem (geredeemed) Hoeveelheid in duizend kWh ▲

2005

Verschil in duizend kWh

2004

Wind Eigen productie Nederland Inkoop Nederland Eigen productie buitenland Inkoop buitenland Totaal wind

322.904 135.509 0 0

238.010 148.931 46.818 64.522 458.413

84.894 -13.422 -46.818 -64.522 498.281

-39.868

Kleinschalige waterkracht Eigen productie Nederland Inkoop Nederland Inkoop buitenland

7.371 23 62.715

Totaal kleinschalige waterkracht

49.310 67 19.924 70.109

-41.939 -44 42.719 69.301

808

Zon Eigen productie Nederland Totaal Zon Totaal ingezet voor Nuon NatuurStroom

1.938

1.500

438

1.938

1.500

438

530.460

569.082

-38.622

Energie-efficiency

Stadswarmte

Bij industriële processen en bij elektriciteitsproductie ontstaat veel restwarmte. De warmte die industrieën niet benutten kan in een aantal gevallen uitstekend worden gebruikt voor stadsverwarming. In 2005 combineerde Nuon voor het eerst stadswarmte met koudelevering. Op de Amsterdamse Zuidas kunnen bedrijven gebruikmaken van koude uit het water van de Nieuwe Meer. Zo wordt elektriciteit uitgespaard die in de zomer normaal gebruikt wordt voor airconditioning bij bedrijven. Naast de benutting van restwarmte geeft het opwekken van warmte door gasverbranding ook de mogelijkheid voor het opwekken van elektriciteit. Door de combinatie van deze twee energietechnieken in warmtekrachtkoppeling wordt efficiënt gebruikgemaakt van gas voor verwarming én elektriciteit.

Op de lange termijn is benutting van restwarmte een goede manier om de tijd te overbruggen totdat duurzame energieopwekking wegvallende fossiele bronnen als aardgas en olie kan compenseren. Hergebruik van restwarmte won in 2005 aan belangstelling in de gemeentelijke politiek door de mogelijke bijdrage aan CO2-reductiedoelstellingen. Nuon is innovatief en kwalitatief koploper in Nederland op het gebied van stadswarmte. In 2005 ontvingen we nieuwe opdrachten voor stadswarmtenetten. Het gaat om verschillende projecten in Amsterdam, Almere Poort, Rotterdam en Arnhem. In 2005 groeide het aantal kleinverbruikers met stadswarmte van 78.322 naar 82.200. Het aantal grootverbruikers bleef vrijwel gelijk, van 1.155 naar 1.161.


29





Warmtelevering 2005 2005

Eenheid Bruto-investeringen in warmteprojecten Levering warmte en tapwater aan eindgebruikers Aantal klanten in woningequivalenten

(WE)1)

CO2-reductie als gevolg van levering warmte, tapwater en koude

2004

2003

EUR

52.278.000

30.641.000

38.980.000

GJ

4.327.598

4.356.000

4.253.000

WE

138.509

132.291

126.096

Ton

149.384

153.000

niet berekend2)

1) Een woningequivalent is een woning (huishouden) of een 10 kWh aansluitvermogen van een grootverbruiker. 2) Methodiek sinds 2004 in gebruik.

Innovatie door Nationale en Internationale samenwerking In de voorgaande jaren werd een nieuw type kunststofleiding voor stadswarmte ontwikkeld. In 2005 werden de eerste proefprojecten gerealiseerd. KemaKeur test de komende drie jaar of de kwaliteit van de nieuwe leidingen aan de verwachtingen blijft voldoen. Nuon en Thermaflex onderzoeken tegelijkertijd in opdracht van het IEA (International Energy Agency) de technische en economische effecten van het toepassen van dit soort leidingen in warmtedistributiesystemen. Met deskundigen uit onder meer Canada, Korea en Duitsland bekijken we in dit project of deze nieuwe warmteleidingen voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de infrastructuur voor stadswarmte.

Warmtekrachtcentrales Warmtekrachtcentrales verwarmen op gas en wekken tegelijkertijd elektriciteit op. Daardoor zijn ze energetisch gezien veel efficiënter dan centrales die alleen elektriciteit opwekken. 40% van de opgewekte energie in Nederland komt inmiddels uit warmtekrachtkoppeling (WKK). Dat is hoog, in Engeland werkt men bijvoorbeeld nog nauwelijks met WKK.

WKK in de zakelijke markt Omdat de bestaande kleinschalige warmtekrachtcentrales verouderd en verliesgevend bleken, is Nuon begonnen met een saneringsslag. Had Nuon in 2002 nog 500 kleine centrales, in 2004 waren dat er nog 195 en in 2005 154. In 2005 is de focus voor energie-efficiëntie bij zakelijke klanten in Nederland verschoven van industrieterreinen naar glastuinbouw en woningbouwcorporaties. Dit geeft minder investeringsrisico omdat de afname van gas en elektriciteit zekerder is. Naast warmtekrachtkoppeling is er ruimte voor nieuwe concepten. Nuon werkt samen met Innogrow in het project GeslotenKas®. De ramen van de kassen blijven in dit systeem altijd gesloten, wat het gebruik van veel bestrijdingsmiddelen overbodig maakt. Het systeem slaat de overtollige zonnewarmte in de zomer op in het grondwater, de tuinder kan die vervolgens in de winter weer gebruiken.

30


Een luchtcirculatiesysteem verdeelt de warmte gelijkmatig over de planten, zodat deze beter groeien, wat weer een hogere oogstopbrengst oplevert. Een haalbaarheidsstudie in 2005 leverde gunstige resultaten, zoals een energiebesparing van 35% en een verhoging van de oogstopbrengsten met wel 20%. Wij verwachten dat in 2006 meerdere kwekers op het GeslotenKas®-systeem zullen overstappen.

WKK voor consumenten Ook in de woning verwachten we de introductie van warmtekrachtkoppeling. Nuon neemt deel aan een proef van de Gasunie met micro-WKK’s. Dit is een kleine warmtekrachtcentrale, die elektriciteit en warm water levert. Deze apparaten worden ook wel thuiscentrales genoemd en worden gezien als de toekomstige HR-ketel met een zeer efficiënt energiegebruik. In 2005 werd bij zeven huishoudens een micro-WKK geplaatst. Uit deze proef bleek dat deze techniek goed toepasbaar is in huishoudens. In 2006 wordt gewerkt aan het verbeteren van de technologie. Eind 2006 vindt een nieuwe proef plaats. Het zal nog enige jaren duren voordat de microWKK op de markt komt. De netbeheerder Continuon is in 2005 in samenwerking met andere netbeheerders een onderzoek gestart naar het Smart Power System. Hiermee wordt met een thuiscentrale, een windturbine of zonnepanelen een blok huizen of een bedrijf voorzien van eigen energieopwekking. Een dergelijk slim systeem moet volgens de planning over vijf jaar geïmplementeerd kunnen worden.

Hoogrendementketels Voor de installatie van HR-ketels, service en onderhoud bij consumenten werkte Nuon in 2005 intensief samen met de dochterondernemingen Feenstra, Energie Service Apeldoorn en Energie Service Amsterdam. Er werd via direct mail, internet en Nuon-winkels actief campagne gevoerd om consumenten de overstap te laten maken naar een energiezuinige verwarmingsketel. De verkoop steeg met 50% ten opzichte van 2004.


Kantoorgebouw

Productiegebouw Overdrachtstation en productie-eenheid

Het meer

Koudewisselaar

Koude Stadswarmte is gebaseerd op het hergebruik van restwarmte. Grote utiliteitsgebouwen hebben naast stadswarmte steeds meer behoefte aan koeling. Voor deze klanten heeft Nuon voor de Amsterdamse Zuidas een alternatief voor traditionele airconditioning geïntroduceerd. Naast restwarmte leveren we koude die onttrokken wordt aan het water uit de diepte van de Nieuwe Meer ten zuiden van Amsterdam. Ten opzichte van een conventionele gescheiden warmte- en koudeproductie kan de hoeveelheid benodigde energie met 60% worden teruggebracht door inzet van restwarmte uit Diemen en vrije koude uit de Nieuwe Meer. Er is veel belangstelling van bedrijven voor de infrastructuur voor koude en warmte die Nuon heeft aangelegd in het sterk groeiende kantorencentrum aan de Amsterdamse Zuidas. Van de 50 MW koude die beschikbaar is werden in 2005 voor 30 MW contracten gesloten. De bouw van de koudecentrale startte in september 2005. Vanaf mei 2006 zal de eerste koude aan het net geleverd worden.

www.nuon.com


31





Verantwoorde bedrijfsvoering In 2005 was er veel aandacht van klanten, media en politiek voor onze dienstverlening aan verhuizende klanten. Begin 2005 bleek de complexiteit van het verhuisproces volgens de nieuwe vrijemarktprocessen voor alle energieleveranciers te groot. De uitwisseling van gegevens tussen verschillende energiebedrijven liep niet soepel. Er ontstonden grote achterstanden, waardoor in de periode januari tot juni 60.000 klanten vertraging opliepen met de verwerking van hun verhuizing.

32

33

Ontwikkelingen 2005

38 Milieu-effecten energieproductie

33

Dienstverlening

43

35

Medewerkers

44 Milieu-effecten bedrijfsvoering

37

Veilig werken


Milieu-effecten energiedistributie

4 VERANTWOORDE BEDRIJFSVOERING

Ontwikkelingen 2005 Om klanten te informeren maakten we gebruik van een paginagrote advertentie in de landelijke dagbladen. De toon van de advertentie schoot klanten, media, politiek en consumentenorganisaties in het verkeerde keelgat. De problemen rondom het verhuisproces bij de energiebedrijven leidden op 19 januari in de Kamer tot een spoeddebat met minister Brinkhorst. Hierin werd afgesproken dat energiebedrijven in juni de problemen opgelost zouden hebben. Het eerste halfjaar heeft de divisie Retail Customers zich vrijwel uitsluitend geconcentreerd op het wegwerken van achterstanden en het structureel verbeteren van de administratieve processen, vooral rond verhuizingen. We hebben veel geleerd van deze moeilijke periode. Sinds 30 september 2005 kan iedereen op de website van de Directie Toezicht Energie (www.dte.nl) zien in hoeverre Nederlandse energiebedrijven erin slagen switches en verhuizingen tijdig af te handelen. Onze inspanningen hebben ertoe geleid dat we eind 2005 op een tweede plaats zijn geëindigd van de Nederlandse energiebedrijven met de beste dienstverlening op dit vlak, na Nutsbedrijven Maastricht. Belangrijker voor ons was dat, na een daling, de klanttevredenheid in 2005 sterk is gestegen. Om de milieu-effecten van elektriciteitsproductie te beperken spannen we ons in om de uitstoot van schadelijke stoffen verder terug te brengen. Het opwekken van elektriciteit met fossiele brandstoffen is schadelijk voor mens en milieu. Bij verbranding komen CO2 (koolstofdioxide), SO2 (zwaveldioxide) en NOx (stikstofoxiden) vrij. De uitstoot van CO2 draagt bij aan klimaatverandering en de uitstoot van SO2 en NOx veroorzaakt verzuring van het milieu en luchtvervuiling.

Schone lucht is belangrijk voor de volksgezondheid, vooral voor kinderen, mensen met klachten aan de luchtwegen en hart- en vaatziekten. Onder aanvoering van de Stichting Natuur en Milieu en Milieudefensie was er in 2005 veel aandacht voor luchtkwaliteit. Door regelgeving van de overheid de afgelopen decennia is de energieproductie uit fossiele brandstoffen in Nederland relatief schoon vergeleken met andere industriële processen in Nederland. In 2005 werkten we aan het nog schoner maken van bestaande centrales om zo de milieubelasting verder terug te dringen. In december 2005 werd de fundering gestort voor de bouw van twee DeNOx-reactoren op de kolencentrale Hemweg 8. Dankzij deze installatie gaat de totale NOx-uitstoot van Nuon met ongeveer 35% omlaag.

Dienstverlening In de laatste maanden van 2004 werd duidelijk dat we achterstanden opliepen omdat we niet snel genoeg eindnota’s en voorschotnota’s konden versturen aan verhuizende klanten. Op 1 juli 2005 waren de opgelopen achterstanden weggewerkt en er zijn structurele verbeteringen aangebracht in het proces zodat ook in de toekomst de administratieve verwerking van verhuizingen geen vertraging hoeft op te leveren. De oorspronkelijke doelstelling om de klanttevredenheid ten opzichte van 2004 te verbeteren werd niet gehaald. Maar door de structurele verbeteringen steeg de tevredenheid in de tweede helft van 2005 snel. Daardoor slaagden we er bijna in de tevredenheid van 2004 te evenaren. Bijna 80% van onze consumentenklanten was in 2005 tevreden tot zeer tevreden over Nuon als leverancier.

Dienstverlening 2005 2005 Klanttevredenheid (consumenten)1) Klantperceptie duurzaamheid2) Aantal klanten afgesloten3) Gemiddelde stroomonderbrekingsduur per klant van Continuon (in minuten)4) Aantal Continuon-klanten getroffen door een stroomstoring Aantal storingsmeldingen gas

2004

2003

79%

81%

82%

71% 8.362

75% 7.868

73% 6.621

24,3

25,4

31,9

997.579 17.057

1.002.779 17.550

1.008.748 17.669

1) Percentage klanten dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn over de dienstverlening van Nuon. 2) Percentage klanten dat aangeeft tevreden of zeer tevreden te zijn over de inspanningen van Nuon op het gebied van duurzame energievoorziening. 3) Als gevolg van wanbetaling. 4) Bron: Jaarverslag Continuon 2005. De inspanningen van NWS in opdracht van Continuon dragen bij aan het verlagen van de stroomonderbrekingsduur per klant.


33



In de zakelijke markt bereikte de klanttevredenheid een dieptepunt in het tweede kwartaal van 2005. 40% van de klanten was toen tevreden tot zeer tevreden over Nuon als leverancier. Door snelle opvolging van klantvragen en klachten (meer dan 90% binnen 10 dagen), controle van eerste facturen en andere structurele verbeteringen van de dienstverlening groeide de tevredenheid tot 60% in het vierde kwartaal.

Klachtenbehandeling Zoals aangekondigd in 2004 is de dienstverlening voor klachten in mei 2005 veranderd. Voorheen bepaalde Nuon wat een klacht was. Dit leidde soms tot een gevoel van onbegrip bij klanten. Sinds mei bepaalt de klant zelf wanneer een vraag of opmerking over onze dienstverlening een klacht is. De afhandeling van klachten is verder geoptimaliseerd op basis van de verwachtingen van klanten. De afhandelingstermijnen zijn scherp gesteld, alle klachten worden geregistreerd en klanten krijgen één medewerker als verantwoordelijke voor de oplossing voor hun klacht, zodat er in de afhandeling geen vragen tussen de wal en het schip vallen. In 2005 lukte het om 90% van de klachten volgens de nieuwe procedure af te handelen. Daarmee heeft Nuon haar doelstelling gehaald maar blijft er ruimte voor verbetering. Bijna de helft van alle klachten gaat over nota’s. Ook jaarafrekeningen en de verhuisproblematiek waren in de eerste helft van 2005 een bron van ergernis.

Klantenman In oktober 2004 deed de klantenman bij Nuon zijn intrede. In 2005 draaide hij zijn eerste volledige jaar. De klantenman is de laatste schakel in het proces van de klachtbehandeling. Komen klant en Nuon er niet uit, dan kan de klant kiezen tussen geschillencommissie, rechter en Nuon-klantenman. Bemiddeling door de klantenman is gratis. In 2005 nam de klantenman in totaal 379 klachten in behandeling. De meeste klachten (80%) gaan over de juistheid van facturen, waarbij met name de toelichting van de Nuon-medewerkers als onvoldoende wordt ervaren. In de meeste gevallen blijkt de factuur correct, maar is volgens de klant de uitleg van Nuon niet helder genoeg geweest.

Afsluitingen Het aantal afsluitingen in 2005 was 8.362. Nuon werkt al een aantal jaren aan een strenger incassobeleid. Het verstrijken van betalingstermijnen wordt opgevolgd met herinnering en aanmaning en, bij het uitblijven van betaling na een extern incassotraject, afsluiting. We sluiten niet af als klanten beschikken over een medische verklaring ter bevestiging van een levensbedreigende situatie of bij aanhoudende vorst. In lijn met de wens van schuldhulpverleningsinstanties zorgt Nuon ervoor dat schulden van mensen met betalingsproblemen zo min mogelijk oplopen. In het incassotraject adviseren we klanten ook om zelf hulp te zoeken bij bijvoorbeeld de sociale dienst en schuldhulpinstanties.

34




In 2005 werd het bestaande incassobeleid grotendeels gehandhaafd. We boekten vooruitgang door een aantal operationele en organisatorische aanpassingen zoals de inhoudelijke verbetering van brieven voor herinnering en aanmaning en er was meer controle op betalingstermijnen. Om betalingsachterstanden te voorkomen voerde Nuon in 2005 actief campagne met folders voor automatische incasso. Uit ervaring blijkt dat klanten die automatisch betalen minder snel in het proces komen van herinneren, aanmanen, incasso en afsluiten.

Convenant met GGD Amsterdam Van de 1.070 huishoudens in Amsterdam die wegens wanbetaling werden afgesloten in de eerste negen maanden van vorig jaar hadden naar schatting 45 klanten zware psychische problemen. De medewerker die namens Nuon aan de deur komt ziet in dergelijke gevallen situaties waar professionele hulp nodig is. Deze mensen in psychosociale nood kunnen niet goed voor zichzelf en anderen in een huishouden zorgen en dat nog minder goed kunnen als ze afgesloten worden van gas en elektriciteit. Daardoor kunnen levensbedreigende situaties ontstaan. Tot in november 2005 konden de incassomedewerkers in deze situatie geen signaal geven naar hulpverleningsinstanties. De Nederlandse privacywetgeving stelt strenge regels aan het uitwisselen van persoonsinformatie tussen organisaties. In samenwerking met de GGD Amsterdam en de hoogleraar ethiek Ronald Jeurissen (Nyenrode) heeft Nuon naar mogelijkheden gezocht om binnen de wettelijke kaders toch tot gegevensuitwisseling te komen. In maart 2005 meldde het College Bescherming Persoonsgegevens op haar website dat een convenant een uitweg bood. Nuon en de GGD hebben daarop een conceptconvenant opgesteld. Hierover is met het College Bescherming Persoonsgegevens een paar keer overleg gevoerd. Sinds november 2005 maakt het convenant met de Amsterdamse GGD een beperkte doorgifte van persoonsgegevens mogelijk. De betreffende medewerker van Nuon kan nu bij schrijnende gevallen naams- en adresgegevens aan de GGD doorgeven, voorzien van een korte schets van de woonsituatie. De toestemming van de klant blijft altijd vooropstaan. De GGD kan binnen twee dagen poolshoogte nemen, en de bewoner krijgt, afhankelijk van de situatie, enige tijd uitstel van betaling. De medewerkers die de deuren langsgaan krijgen een korte training van de GGD waarin zij de signalen leren herkennen die wijzen op acute nood. Op deze wijze krijgt de GGD nu relatief vroeg zicht op hulpbehoevende situaties.


Medewerkers Ondernemen is mensenwerk. Alleen onze medewerkers kunnen door hun handelen de ambities van Nuon in praktijk brengen. Daarom willen we een goede werkgever zijn. We willen ook dat de diversiteit van onze medewerkers de diversiteit in onze maatschappij weerspiegelt. Alleen dan vinden we werkelijk aansluiting bij de wensen van al onze klanten. In 2005 heeft Nuon een paar belangrijke keuzes gemaakt om de diversiteit te waarborgen. Het werven van allochtonen krijgt prioriteit, net als de doorstroom van vrouwen naar topfuncties. Er is geld vrijgemaakt om 300 werkervaringsplaatsen voor jongeren te realiseren, en er is een discussie op gang gekomen hoe wij oudere medewerkers langer gemotiveerd aan de slag kunnen houden.

Samenstelling personeel Het aantal vaste medewerkers steeg in 2005 ten opzichte van 2004 van 9.441 naar 9.665. Ook het aantal ingehuurde medewerkers steeg, van 1.645 naar 2.255. Vooral het Nuon Customer Care Center, onze klantenservice, groeide. De betrokkenheid van medewerkers bij hun werk en bij Nuon nam toe van 7,5 in 2004 naar 7,6 in 2005. De gemiddelde leeftijd is relatief hoog, de oudere generatie is loyaal aan het bedrijf. Door medewerkers te faciliteren met opleidingen stimuleren we actief verticale en horizontale mobiliteit. Het percentage allochtonen bleef gelijk, volgens de criteria van de Wet Samen is dit 4,3%. In 2004 werd afgesproken met leveranciers van arbeid dat ten minste 25% van de kandidaten van allochtone afkomst moest zijn.

Dit heeft niet geleid tot een hoger aandeel allochtonen in het personeelsbestand. Er is onvoldoende controle geweest op de naleving van deze afspraak. In 2006 krijgt dit onderwerp opnieuw prioriteit en komt er meer controle op deze afspraken. Het medewerkersbestand moet over tien jaar een afspiegeling zijn van onze maatschappij. Het aandeel vrouwen bleef in 2005 gelijk, circa 22%. In het laatste kwartaal hebben we intern een onderzoek uitgevoerd naar welke belemmerende factoren vrouwen ervaren om carrière te maken binnen Nuon. Om ook op het hoogste niveau binnen Nuon aandacht te krijgen voor dit thema is Ludo van Halderen, de voorzitter van de Raad van Bestuur van Nuon, in 2005 lid geworden van het Ambassadeursnetwerk. Het Ambassadeursnetwerk heeft tot doel de doorstroming van vrouwen naar hogere en topfuncties te stimuleren. Een aantal topbestuurders en -ondernemers neemt gedurende een jaar deel aan het netwerk om deze doelstelling te realiseren. Zij zetten het thema ‘diversiteit en m/v-evenwicht in de (sub)top’ binnen en buiten hun organisatie op de agenda en steunen initiatieven voor uitvoering. Goede hoop voor verandering bij Nuon geeft het aantal vrouwelijke medewerkers dat deelneemt aan het management-developmentprogramma. Dit steeg van 9% in 2004 naar 34% in 2005.

Gezondheidsmanagement Na een snelle afname in voorgaande jaren is het ziekteverzuim in 2005 iets gedaald van 4,2% naar 4,1%. We hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het terugdringen van verzuim, met een goed resultaat. De verantwoordelijkheid voor het ziekteverzuim wordt gedeeld door alle managers.

Samenstelling personeel 2005

2004

2003

Aantal medewerkers (in fte’s)

9.665

9.441

9.638

Aantal inhuurkrachten (in fte’s) % allochtonen1) % vrouwen totaal1) % vrouwen in management1)

2.255 4,3 22 13

1.645 4,3 21 9

1.476 5 20 8

1) Exclusief Feenstra, Nuon België, Nuon Duitsland en Desa.

Opleidingen Nuon College1) 2005 Aantal medewerkers dat opleiding heeft gevolgd via Nuon College Aantal dagdelen opleiding via Nuon College Aantal dagdelen opleidingen per fte via Nuon College2) Betrokkenheidscijfer medewerkers

2004

2003

1.099

884

1.386

8.716

7.702

7.638

0,90 7,6

0,82 7,5

0,79 7,0

1) Exclusief Feenstra, Nuon België en Nuon Duitsland. 2) De cijfers voor 2003 en 2004 zijn gecorrigeerd.


35



Vooral het langdurig verzuim daalde. Het reïntegratiecentrum leverde een belangrijke bijdrage, binnen een jaar was 75% van de langdurig zieken weer (gedeeltelijk) aan het werk. De aard van het ziekteverzuim verschilt per divisie en kan variëren van kort, frequent verzuim tot langdurige ziekte. Omdat de aanpak sterk verschilt zijn op basis van het meest voorkomende type ziekteverzuim per divisie in 2005 deelovereenkomsten gesloten met de arbodienst. In 2006 zal de nadruk nog meer liggen op preventie.

Meer keuze in ziektekosten en prepensioen Met uitgebreide voorlichtingsbijeenkomsten op diverse locaties hebben we in het najaar van 2005 onze medewerkers geïnformeerd over de wijzigingen voor arbeidsongeschiktheid, pensioen, verlof sparen, levensloopregeling en zorgstelsel. In het najaar van 2005 werd de ABP-pensioenregeling waarin Nuon deelneemt aangepast aan de nieuwe belastingregels. Het verplichte deel van de collectieve regeling is daarmee verminderd ten gunste van een individuele opbouw. Met de aanpassing is de verplichte collectieve prepensioenregeling (FPU) vervallen. In sectorverband hebben we afspraken gemaakt over de sectorale prepensioenregeling (FUR).

Ziekteverzuim 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0 2001

2002

2003

2004

2005



De verplichte collectieve FUR is daarbij komen te vervallen. Er is een werkgeversbijdrage overeengekomen voor de nieuwe levensloopregeling als medewerkers daarvan gebruik willen maken. Met de levensloopregeling kan een medewerker verlof opnemen als sabbatical of voorafgaand aan het pensioen. De medewerkers krijgen in het voorjaar van 2006 de keuze hun opgebouwde waarde voor een levensloopregeling of versterking van hun individuele pensioen te gebruiken. Voor het nieuwe zorgstelsel sloot Nuon een collectief contract af met Zilveren Kruis Achmea. Medewerkers kunnen met 10-15% korting op basisverzekering en aanvullende verzekeringen kiezen voor een polis van Zilveren Kruis. De verplichting om deel te nemen aan de collectieve verzekering is komen te vervallen.

Medezeggenschap De medezeggenschap was in 2005 opnieuw sterk betrokken bij de splitsingsplannen van het kabinet. De gezamenlijke Ondernemingsraden van de grote energiebedrijven vroegen publieke aandacht voor de risico’s van splitsing via commercials. Om medewerkers te betrekken bij de campagne werden intern posters verspreid. De weerstand van de OR tegen splitsing is vooral gericht op het mogelijke verlies van banen in de sector als Nuon gesplitst wordt in een deel netbeheer en een deel levering. De OR is van mening dat Nuon zich beter kan versterken door nauwere samenwerking met andere energiebedrijven in en buiten Nederland. Daarnaast is de medezeggenschap betrokken bij de totstandkoming van de selectie van zorgverzekeraars. Inzet was een uitgebreid pakket voor een zo groot mogelijke groep medewerkers tegen een goede prijs. Over een nieuwe leaseregeling en vergoedingen voor dienstverkeer werd een akkoord bereikt. De OR ging akkoord met de beperking van het aanbod van leasewagens tot de energieklassen A, B en C. Medewerkers die met een eigen voertuig kilometers maken voor Nuon krijgen een betere tegemoetkoming in de kosten. In 2005 waren 116 medewerkers betrokken bij de medezeggenschap.

Fysical Fit 2005 % ziekteverzuim (CBS-norm) Aantal WAO-intreders1) Participatie Duurzaam Fit programma (totaal aantal programma’s gevolgd door Nuon-medewerkers)1)

2004 4,1

4,2

5,3

292)

30

42

2.284

3.244

3.336

1) Exclusief Nuon België en Nuon Duitsland (nvt). 2) Dit getal betreft een schatting. Formele cijfers over 2005 vanuit UWV zijn pas bekend in april/mei 2006.

36


2003


Leermeester Netwerk Services blies in 2005 het leermeestersgilde nieuw leven in. In dit project begeleiden ervaren senior medewerkers jaarlijks veertig jongeren die nieuw instromen bij de divisie Netwerk Services. Senior medewerkers die moeite hebben met het soms fysiek zware werk in bijvoorbeeld de storingsdienst, zetten zich in voor kennisoverdracht door samen op te trekken met onervaren nieuwelingen. In de storingsdienst duurt het zeker vier jaar om het vak goed onder de knie te krijgen. De gemiddelde leeftijd van Netwerk Services lag in 2005 rond de 49 jaar. In 2010 is circa 10% van het huidige personeel gepensioneerd. Naast kennisoverdracht via het leermeestersgilde werkt NWS samen met regionale opleidingencentra voor stageplaatsen en open dagen om meer jongeren te interesseren voor een baan in de techniek van netwerkaanleg en onderhoud.

Veilig werken Er waren in 2005 meer meldingen van ongevallen en bijnaongevallen dan in 2004. M.i.v. 2005 worden ook de ongevallencijfers van dochteronderneming Feenstra, Nuon België en Nuon Duitsland opgenomen in het totaal. Daarnaast moedigt Nuon medewerkers aan om bijna-ongevallen te melden, om ervan te leren. Dit heeft geleid tot een sterke stijging van het aantal meldingen in 2005. Het zwaarste ongeval van 2005 overkwam een medewerker van wie de duim verbrijzeld werd toen een grote isolator uit de takel schoot. Het totaal aantal meldingen bedroeg 135. De stijging van het aantal verzuimdagen ten gevolge van ongevallen kan niet eenduidig worden verklaard. Uit analyse blijkt dat een aanzienlijk deel van deze ongevallen niet direct werkgerelateerd is.

Bij een analyse naar aanleiding van een ernstig ongeval bij Netwerk Services in 2004 kwamen 59 verbeterpunten voor de werkwijze van storingsmonteurs naar voren die allemaal in 2005 zijn aangepakt. De verbeterpunten van een analyse naar aanleiding van een gasincident in 2005 in de Amsterdamse Borgerstraat, waarbij zes woningen uitbrandden, worden in 2006 doorgevoerd. In 2005 is het veiligheidsbeleid van de divisie Netwerk Services geïntensiveerd. Het management is direct betrokken bij onderzoeken naar ongevallen waarbij de werknemer zodanig letsel heeft opgelopen dat deze zijn werkzaamheden (tijdelijk) niet kon hervatten. De verantwoordelijkheid voor onderzoek naar zware incidenten en de uitvoering van verbeteracties in het proces of de organisatie is bij het management gelegd.

Ongevallen en veiligheidsopleidingen 20041)

20052)

20031)

Aantal gerapporteerde ongevallen

135

111

72

Aantal gerapporteerde ongevallen met verzuim tot gevolg

45

37

34

Aantal gerapporteerde bijna-ongevallen, incidenten en gevaarlijke situaties Aantal verzuimdagen als gevolg van ongevallen % van totaal aantal verzuimdagen Aantal medewerkers dat een veiligheidsopleiding heeft gevolgd

609

240

173

1.652 1,59 4.520

1.074 0,94 4.567

1.038 0,76 1.500

1) Ongevallencijfers 2003 en 2004 exclusief deelnemingen, Feenstra, Nuon België en Nuon Duitsland. 2) Ongevallencijfers 2005 gerapporteerd overeenkomstig de reikwijdte van het verslag. Feenstra, Nuon België en Nuon Duitsland zijn hierin opgenomen.


37





Een nieuw rapportagesysteem voor incidenten op het gebied van veiligheid en milieu werd afgelopen jaar in gebruik genomen. Met dit systeem kunnen alle medewerkers incidenten melden. Het incident wordt via het systeem direct gemeld aan de betrokken manager en de directeur van het bedrijfsonderdeel. Incidenten variëren van daadwerkelijke ongevallen tot het signaleren van gevaarlijke of ongewenste situaties.

door klanten. Fysieke agressie komt bij de klantenservice hoofdzakelijk voor binnen de afdeling Incasso. Om meer ruimte te geven aan dit probleem is agressie een vast punt geworden op het werkoverleg. Er is vooraf gedegen controle van adressen die door incasseerders worden bezocht. Daarnaast is er een jaarlijks terugkerende training voor buitendienstincassomedewerkers gericht op het omgaan met agressie.

Meer dan de helft van alle ongevallen binnen Nuon gebeurt als gevolg van vallen, struikelen of uitglijden. In 2005 werden tijdens twee trainingen (Veiligheidsinstructie Aardgas en de Bedrijfsvoering Elektrische Installaties) de werkprocedures herhaald met circa 1.000 uitvoerende medewerkers. Zo willen we voorkomen dat onveilige gewoontes of onachtzaamheid leiden tot gevaarlijke situaties. Medewerkers krijgen instructie over het gebruik van materialen, onderdelen en gereedschap in relatie tot eigen veiligheid en die van anderen. Alle uitvoerende medewerkers hebben een VCA-diploma. Dit betekent dat ze na training weten hoe je je werkomgeving veilig en gezond houdt en hoe je in je werkzaamheden rekening kunt houden met de milieuconsequenties van je handelingen. 2.063 medewerkers volgden een basis- of herhalingsopleiding voor bedrijfshulpverlening, zoals een cursus levensreddende eerste handelingen en kleine blusmiddelen.

Milieu-effecten energieproductie

Steeds vaker worden buitendienstmedewerkers van de klantenservice slachtoffer van een geweldsdelict. In 2005 zijn er in totaal elf meldingen gedaan van verbale of fysieke agressie

CO2-emissies Nuon 2005

De energiesector heeft een aandeel van meer dan 25% in de uitstoot van CO2 in Nederland. CO2 draagt bij aan klimaatverandering. De gevolgen van klimaatverandering worden ook in Nederland steeds zichtbaarder. Nederland is kwetsbaar voor zeespiegelstijging, een direct gevolg van de opwarming van het klimaat. In nog geen decennium zijn de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering van een discussie onder wetenschappers verworden tot alledaagse kost voor consumenten in de krant, op de radio en televisie. Nuon is zelf producent van elektriciteit. Dat betekent dat wij in de positie zijn om de negatieve effecten van energieproductie zoveel mogelijk te beperken.

CO2-emissies 90% van de CO2-emissies van Nuon komen vrij bij de productie en levering van elektriciteit. Door CO2-emissiehandel, technische aanpassingen en de inzet van biomassa proberen we CO2-emissies terug te brengen. Daarnaast werken we aan het schoner maken van het wagenpark. De tabel geeft een overzicht van de CO2-emissies van de Nuon activiteiten.

uitstoot in ton CO2

Emissiebron

Uitstoot door energie-opwek

Uitstoot door eigen gebruik energie

Uitstoot door levering energie

Energiegerelateerde emissies Elektriciteit Gasverbruik eigen gebouwen Warmtekracht Inkoop warmte bij derden

13.241.599 nvt 684.375 nvt

15.070 4.590 nvt 158.506

9.245.816 nvt nvt nvt

92.994

nvt

nvt

nvt nvt nvt

nvt nvt nvt

281 20.631 334

14.018.968

178.166

9.267.062

Vluchtemissies gasleidingennetwerk Gaslekken Transportgerelateerde emissies Vliegtuig Auto Trein Totaal

38



CO2-uitstoot

in Mton

16 14 12 10 Productie 8 6 Levering 4 2 0 2002

2003

2004

2005

In 2005 implementeerde Nederland de regeling waardoor het voor Nederlandse bedrijven mogelijk werd om CO2-rechten uit CDM-projecten te gebruiken om zo te voldoen aan de EUeisen van het Emission Trading System (emissiehandelsysteem). Op internationaal niveau zijn voor landen zonder Kyotoverplichting in de Verenigde Naties een aantal aanpassingen op bestaande en nieuwe regels doorgevoerd waardoor het eenvoudiger is geworden om CDM-initiatieven op te starten. Voor Nuon betekende dit dat we eerder gecontracteerde rechten die voorheen niet bijdroegen nu toch kunnen inzetten voor onze doelstellingen. Het volume van onze bestaande positie met AgCert hebben we kunnen uitbreiden. Onder de bestaande overeenkomst met AgCert wordt in India dierlijke mest verzameld. Methaanemissies kunnen zo worden afgevangen en reststoffen worden nuttig gebruikt. In India is een nieuw project gestart, hier worden door technische aanpassingen emissies van HFC23 teruggedrongen bij een bestaande chemische fabriek.

CO2-emissiehandel In januari 2005 ging in Europa de CO2-emissiehandel van start. De CO2-emissiehandel is door de Europese Unie in het leven geroepen als instrument om aan de afspraken van het verdrag van Kyoto te kunnen voldoen. Nederland is volgens het verdrag gebonden aan een doelstelling van 6% reductie van CO2-emissie in de periode 2008-2012 ten opzichte van het emissieniveau in 1990. Nuon kreeg voor 2005 voor elf inrichtingen in totaal 9,49 Mton CO2-emissierechten voor een periode van drie jaar. Veel centrales van Nuon gebruiken aardgas. Deze centrales zijn al relatief schoon in vergelijking met kolencentrales. Het is daarom niet altijd even gemakkelijk om door technische aanpassingen de productie nóg schoner te maken. Voor het realiseren van de CO2-reductie-doelstellingen die Nuon voor haar productieeenheden heeft speelt het systeem van emissiehandel daarom een belangrijke rol.

NOx-emissiehandel In juni 2005 ging de handel in stikstofoxiden van start. De uitstoot van stikstofoxide (NOx) heeft een sterk lokaal effect en veroorzaakt luchtverontreiniging en verzuring van het milieu. De NOx-emissiehandel is het instrument waar de Nederlandse overheid voor heeft gekozen om de nationale NOx-reductiedoelstelling te realiseren die is aangegaan in het EU-verdrag van Göteborg. In totaal moet Nederland 266 Kton (54%) minder uitstoten in 2010 ten opzichte van 1990. Bedrijven, waaronder energiebedrijven, hebben een prestatienorm gekregen. Zij kunnen zelf maatregelen nemen om de uitstoot te beperken, of met elkaar handelen. Een groot deel van de prestatienorm zal worden gerealiseerd door het plaatsen van DeNOx-reactoren op Nederlandse kolencentrales. Nuon plaatst deze in 2006 op de Hemweg 8 centrale.

Emissies elektriciteitsproductie 2005 was een jaar van ontwikkeling in de toepassing en uitvoering van de regeling voor Flexible Kyoto-mechanismen, zowel in algemene zin als voor Nuon. De flexibele Kyotomechanismen staan voor het investeren in projecten waarmee de emissies van broeikasgassen verminderen. De regeling maakt een verschil tussen investeringen in een land mét Kyoto-verplichting (Joint Implementation projecten in bijvoorbeeld Polen) en zonder verplichting (Clean Development Mechanism projecten in bijvoorbeeld India).

Nuon heeft in Nederland een kolencentrale in Amsterdam (Hemweg 8) en een kolenvergassingsinstallatie in Buggenum. Daarnaast hebben we centrales in Amsterdam, Purmerend, Velsen, IJmond, Utrecht, Nieuwegein, en Diemen waar we met aardgas of hoogovengas elektriciteit opwekken, warmte leveren aan stadswarmteprojecten en stoom aan industrieën zoals Corus. Alle centrales werken met strikte milieunormen voor emissies naar lucht, water en bodem, voor geluid en voor rest- en afvalstoffen. Nuon volgt de weten regelgeving op de voet en heeft milieuspecialisten en goed geïnstrueerde medewerkers verantwoordelijk zijn voor het productieproces in deze centrales.


39





Overzicht productie en emissies van energiecentrales 2005

Centrale/eenheid

Centrale Hemweg Warmtekrachtcentrale Purmerend3)

Hulpwarmtecentrales Utrecht en Nieuwegein

▲ Opgesteld warmtevermogen 2005 (MWth)

HW 7

599

nvt

HW 8

630

nvt

STEG

69

64

Ketel 10

Geleverde elektriciteit (GWh)

▲

▲

Emissie NOx (ton)

Emissie CO2 (kiloton)

▲

2005 2004 2005 2004 2005 2004 2005 2004 4.790

5.279

nvt

nvt

257

282

1.059

1.101

433

477

467

499

3.291

3.559

3.281

3.722

149

146

249

268

13

11

4

3

7 894 3.491 1 2.185

5 1.396 3.541 3 1.780

5 285 887 3 271

4 815 1.168 nb 216

625

646

372

431

23

8

120

41

35

nvt 459 361 26 144

90 nvt nvt nvt 105

Lage Weide 6

247

180

Merwedekanaal 10

96

100

Merwedekanaal 11

103

110

85

116

99

163

Merwedekanaal 12

217

180

373

501

369

424

HWC Nicolaas Beetsstraat

nvt

58

2

0

2

0

HWC Kanaleneiland

nvt

81

1

0

1

0

HWC Overvecht

nvt

145

1

0

1

0

HWC Nieuwegein

nvt

128

4

2

3

1

249 253 45 66 1,5 2,8

179 nvt nvt nvt 6,5 0,45

518 962 24 53 0 1

642 1.137 122 121 0 1

383 285 14 52 17 20

533 251 98 136 12 28

6.752 6.865 13.136 14.214

7.190

8.813

Centrale Diemen 33 Centrale Buggenum Centrale Ede Centrale Berkel Centrale Lelystad2) WKC Vlieland Subtotaal Generation Industriepark Heinsberg Industriepark Duren WKC’s Nuon Warmte Kleinschalige WKC’s (Business) WKC Industriepark Kleefse Waard WKC Industriepark Emmtec Subtotaal Totaal

nvt

nvt

134

85

3.007 3.880

nvt

nvt

1.020

524

487

834

2.528 2.938

3.568

nvt

1.245 1.032 45 93 4 8

nvt

1.592 1.354 227 236 3 8

1.462 14.029 16.633


3.762

106

1.030 nvt nvt nvt 134 3

3.886

33

1.175 nvt nvt nvt 95 3

38

264

56,8

54

1.213

1.360

71

76

50

53

7,4 5,2 120 40 69

57,4 31,2 192 90 392

14,1 13,5 415 237 441

7 16 450 260 410

464 187 2.392 486 2.301

337 160 2.610 1.083 2.802

35 15 246 130 293

17 15 268 152 280

24 30 351 77 291

12 27 379 186 290

280

1.027

1.177

1.197

7.043

8.352

790

807

823

947

15.217 13.926 15.021

8.013

9.760

3.848

2.489 15.206 17.830 13.795

nvt: niet van toepassing, nb: niet bepaald 1) Bij een toenemend warmteleverend vermogen daalt het opgesteld elektrisch vermogen. 2) De biomassacentrale in Lelystad is CO2-neutraal. Het betreft kortcyclische CO2-emissies. 3) De cijfers zijn gecorrigeerd voor 2004 geleverde warmte.

40

Geleverde warmte (in TJ)

nvt

Hulpwarmtecentrale Purmerend Velsen 24 Centrale Velsen Velsen 25 Gasturbine Centrale IJmond

Centrale Lage Weide3) en Merwedekanaal

▲ Opgesteld elektrisch vermogen 2005 (MWe) 1)


Klachtenoverzicht omwonenden conventionele productie-eenheden 2005 Centrale/eenheid

Klachten totaal 1)

Geluid

Roet

Stank

Licht

Overig

Cluster Utrecht HWC’s Utrecht en Nieuwegein Diemen Lage Weide/Merwedekanaal

0 0 0

Cluster Velsen IJmond Velsen

0 3

1

2

Cluster Amsterdam Purmerend Hemweg

0 0

Cluster Oost Buggenum

28

11

8

8

1

1) Het betreft het aantal klachten dat rechtstreeks bij de betreffende centrale is binnengekomen.

In 2005 namen we een aantal maatregelen om de uitstoot van koolstofdioxide (CO2), zwaveldioxide (SO2) en stikstofoxiden (NOx) verder terug te brengen. In de centrale Velsen 25 zijn oude pompen uit 1983 vervangen door nieuwe. Deze maatregel verhoogt de efficiëntie van de centrale waardoor we jaarlijks circa 3 miljoen m3 aardgas besparen. In 2006 worden de schoepbladen in de turbine vervangen waardoor de efficiëntie verder wordt vergroot. In de Willem-Alexander Centrale in Buggenum werd in 2005 een nieuwe kade aangelegd voor de aanvoer van biomassa. We verwachten de CO2-emissies van deze centrale in 2006 terug te brengen door het meevergassen van biomassa. Circa 10% van de geleverde energie uit deze centrale zal in 2006 met biomassa worden geproduceerd. In de kolencentrale Hemweg 8 zijn in 2004 mogelijkheden onderzocht om biomassa mee te stoken. Om bedrijfseconomische redenen en door het ontbreken van een kader

voor financiële steun is besloten de biomassa activiteiten voorlopig op te schorten. In de centrales Velsen en IJmond gebruiken we hoogovengas voor energieproductie, een restgas uit de staalproductie van Corus. Hiermee wordt verbruik van aardgas vermeden. In anticipatie op scherpere NOx-richtlijnen van de Nederlandse overheid bouwt Nuon bij de Hemweg 8 centrale in Amsterdam twee DeNOx-reactoren. Door de rookgassen door een katalysator te laten lopen, worden de stikstofoxiden gescheiden in stikstof en waterdamp. In plaats van het verzurende en luchtverontreinigende stikstofoxide worden dan onschadelijke waterdamp en stikstof in de lucht geblazen. In december 2005 werd de fundering gestort. Rond de jaarwisseling 2006/2007 wordt de installatie in gebruik genomen. In deze centrale komt ongeveer de helft van de NOx-emissies van Nuon vrij, zo’n 3.750 ton. Circa 85% van deze hoeveelheid kan door de DeNOx-installatie worden afgevangen.


41



Afvalstoffen centrales Bij de energiecentrales van Nuon ontstaan afvalstoffen. Deze worden gestort, verbrand of hergebruikt. Bij de installaties waar kolen worden verbrand of vergast (Hemweg 8 en Willem-Alexander centrale) ontstaan reststoffen. Deze hebben een goede gebruikswaarde en vormen een grondstof voor andere producten. De zwavel uit steenkool wordt bij het verbrandingsproces op de Hemweg centrale afgevangen en later met een chemisch procédé omgezet in gips voor toepassing


als bouwgrondstof. In de Willem-Alexander centrale worden de zwavelverbindingen omgezet in elementaire zwavel. Deze wordt in de chemische industrie gebruikt als grondstof. Vliegas en bodemas worden onder meer toegepast door de cementindustrie en de wegenbouwsector. De in de tabel vermelde hoeveelheden reststoffen hangen onder meer samen met de ingezette hoeveelheden vaste brandstof en de afname of toename van de opgeslagen voorraad.

Afvalstoffen conventionele productiecentrales 2005

in ton per jaar

Gevaarlijk afval Hergebruik en nuttige toepassing

Centrale/eenheid ton/jaar 2005

Velsen

Niet-gevaarlijk afval Hergebruik en nuttige toepassing

Overig 3)

Gestort

Verbranding

Gestort en geloosd

3.239

528

8

0

41

137

3

0 0 170 0 16 345

7 6 28 19 4 5

0 0 57 0 0 93

2 0 0 27 0 0

1 0 17.356 87 11 70

13 12 170 293 45 0

0 0 40 14 25 13

3.770

597

158

29

17.566

670

95

WKC Purmerend1) IJmond Lage Weide en Merwedekanaal2) Hemweg Diemen Buggenum Totaal

Verbranding


1) Inclusief hulpwarmtecentrale Purmerend. 2) Inclusief hulpwarmtecentrales Utrecht en Nieuwegein. 3) Betreft gevaarlijk afval dat naar een afvalscheidingsinstallatie gaat. NB: Voor de centrales Lelystad, Ede en Berkel zijn geen afvalgegevens opgenomen.

Nuttige toepassing reststoffen uit centrales 1)

in kiloton per jaar

Hemweg

2005

Buggenum

2005

2004

Totaal

2005

2004

2004

Gips

49

52

nvt

nvt

49

52

Bodemas/slak Vliegas

10 127

13 144

60 10

36 13

70 137

49 157

Zwavel

nvt

nvt

2

3

2

3

1) Gips, bodemas, vliegas en zwavel ontstaan bij de (deels) kolengestookte centrales Hemweg en Buggenum. De reststoffen van de centrale Lelystad zijn niet opgenomen. Voor zowel 2004 als 2005 is voor Buggenum de afgevoerde hoeveelheid reststoffen vermeld, voor Hemweg de geproduceerde hoeveelheid. De cijfers voor Hemweg 2004 zijn gecorrigeerd.

42



Milieu-effecten energiedistributie Continuon Netbeheer is verantwoordelijk voor het beheer van ons elektriciteits- en gasnetwerk. Continuon Netbeheer geeft invulling aan duurzaamheid door toepassing van materialen, het gebruik ervan en het geschikt maken van het netwerk voor duurzame energie. Met name de inpassing van windenergie vraagt om investeringen in het netwerk om bijvoorbeeld onbalans op te vangen. Continuon geeft opdracht aan de divisie Netwerk Services voor uitvoering van de werkzaamheden.

Gasemissie De distributie van gas in Nederland leidt door lekkages in het net tot gasverlies. Gas bevat voor verbranding 80% methaan, een broeikasgas. In 2005 werkte Continuon daarom opnieuw aan het verder verbeteren van gaslekdetectie. In 2005 werd onder meer 109 kilometer aan gietijzeren leidingen vervangen door kunststof. In 2004 was dit nog ruim 60 kilometer. In tegenstelling tot kunststof leidingen kunnen traditionele gietijzeren leidingen beschadigd raken bij verzakkingen in de grond waardoor gaslekkages ontstaan. De netbeheerder wil de instrumenten van de gasdetectie zo vernieuwen dat er sneller en op afstand gemeten kan worden. In 2006 krijgt het onderzoek om te meten via lasertechnieken

een vervolg. Verder heeft Continuon in 2005 samen met andere netbeheerders een nieuwe aansluiting ontwikkeld die beter bestand is tegen grondzettingen waardoor de kans op lekkage vermindert. Continuon neemt deze aansluiting medio 2006 in gebruik.

Sanering gasfabrieksterreinen In 2005 tekende Nuon met het ministerie van VROM en de provincie Gelderland een overeenkomst om alle voormalige gasfabrieksterreinen in de provincie te saneren. Het gaat om 31 terreinen in 25 gemeenten. Nuon is (mede)eigenaar van 15 terreinen. In 2015 moet het laatste gasfabrieksterrein gesaneerd zijn. Eerder sloot Nuon al een vergelijkbare overeenkomst in de provincie Noord-Holland. Met VROM, de provincie Zuid-Holland en de gemeente Leiden tekende Nuon in 2005 een overeenkomst om de bodem te saneren van het terrein van de voormalig gasfabriek aan de Lange Gracht. Op veel voormalige gasfabrieksterreinen is de bodem ernstig verontreinigd door het vrijkomen van onder andere teerachtige stoffen tijdens de gasproductie. Om de grond weer geschikt te maken voor nieuwbouw kan bijvoorbeeld een deel van de grond worden afgegraven. Vaak is jarenlange grondwaterreiniging nodig voor het verwijderen van in het water opgeloste stoffen.

Milieu-effecten energiedistributie Onderwerp PCB-verontreinigde trafo’s vervangen

2005

Eenheid

2004

aantal

18

86

Percentage trafo’s voorzien van olie-opvangbak1) Gietijzeren gasleidingen vervangen

% km

100 109

90 66

Oliedrukleidingen vervangen

km

1,3

0

1) In waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden. Het project is inmiddels afgerond, in de betreffende gebieden is 100% van de trafo’s voorzien van een olieopvangbak.


43



Milieu-effecten bedrijfsvoering In 2005 heeft Nuon in kaart gebracht op welke aspecten van de bedrijfsvoering aan verduurzaming wordt gewerkt of nog kan worden gewerkt. Zo is er een beter overzicht ontstaan van onderdelen in onze bedrijfsvoering waar het risico van milieu-incidenten het grootst is. Het aantal milieu-incidenten en milieuovertredingen is een belangrijke indicator voor onze duurzame prestaties. Medewerkers zijn daarom verplicht incidenten te melden, ook als het om ogenschijnlijk kleine incidenten gaat. In 2005 zijn 39 milieu-incidenten geregistreerd.

Bedrijfsafval Netwerk Services Het afgelopen jaar produceerde Nuon Netwerk Services (inclusief de door het Facilitair Bedrijf beheerde kantoorlocaties) zo’n 8,4 miljoen kilo afval. Dit was 0,5 miljoen kilo minder dan in 2004. Het afval bestaat uit bedrijfsafval, gevaarlijk afval en reststoffen. Het Rest- en Afvalstoffen Centrum (RAC) van Nuon coördineert het rest- en afvalstoffenmanagement voor Netwerk Services en de door het Facilitair Bedrijf beheerde kantoorlocaties. Afval uit energieproductie en afval van (buitenlandse) deelnemingen valt hierbuiten.

Afvalstromen Nuon 20051) Soort afval

Afvalstroom in ton

Categorie gevaarlijk afval Gevaarlijk afval Olie met PCB Olie PCB-vrij

408 4 190

Bedrijfsafval Bedrijfsafval Papier/karton Staal Metalen Grond Hout Plastics

8.845 736 1.989 2.746 351 71 24

Kantoorafval Papier KCA Overig

355 10 777

1) Exclusief de afvalstromen van energiecentrales (zie hiervoor pagina 42) en exclusief Nuon België. Een vergelijking met 2004 is niet opgenomen vanwege verschillen in scope.

44




Het afgelopen jaar werd circa 85% van het afval van Netwerk Services en het Facilitair Bedrijf via het RAC afgevoerd. Daarmee werd de doelstelling van 80% ruim gehaald. De resterende 15% is rechtstreeks afgevoerd. Nuon stelt zich ten doel om het komende jaar 90% van het afval binnen het bedrijf af te voeren via het RAC. Op langere termijn wil het RAC ook zorgdragen voor het afval uit de energieproductie. In 2005 werd een begin gemaakt met de uitvoering van het Besluit Elektronisch Afval. Voor allerlei elektrische apparatuur zoals armaturen wordt een verwijderingsbijdrage verplicht. De afvoer van deze apparatuur zal daarom anders worden ingericht. De leverancier wordt nu verantwoordelijk voor een duurzame wijze van afvalverwerking. In veel gevallen zal dit betekenen dat de leverancier verplicht wordt om afval terug te nemen. Nuon wil in 2006 op basis van de ISO-14.001doelstellingen de registratie van afvalstromen verscherpen in samenspraak met Netwerk Services, Facilitair Bedrijf, afvalverwerkers en het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen.

Milieu-effecten van mobiliteit In 2005 troffen we de voorbereidingen om het wagenpark schoner te maken. Medewerkers die deelnemen aan de leaseregeling krijgen voortaan de keuze uit auto’s in de relatief zuinige A-, B- en C-categorieën. Alle nieuwe dieselauto’s moeten voorzien zijn van een roetfilter. Iedere medewerker die een nieuwe auto least volgt een cursus ‘Het Nieuwe Rijden’. In deze cursus leren medewerkers hoe je door je rijstijl het brandstofverbruik van de auto kunt verminderen. Om de bewustwording te vergroten krijgen medewerkers in 2006 een persoonlijke scorekaart, waarop aangegeven staat hoe het is gesteld met de milieubelasting van hun leaseauto door kilometrage en brandstofverbruik. De totale CO2-uitstoot van het wagenpark compenseert Nuon vanaf 2006 met boomaanplantingsprojecten. Bij Nuon kunnen medewerkers in plaats van een leaseauto gebruikmaken van een mobiliteitsbudget. Daarmee kunnen medewerkers voor een bepaald bedrag zelf bepalen welke vorm van vervoer zij gebruiken. Er zijn nog weinig medewerkers die hiervan gebruikmaken. Hoewel het vanwege bijvoorbeeld wisselende aantallen medewerkers moeilijk precies te bepalen is, is het wel duidelijk dat we er nog niet in geslaagd zijn het totaal aantal autokilometers te laten afnemen.

www.nuon.com


Poolauto’s Bij zeven verschillende vestigingen heeft Nuon poolauto’s beschikbaar voor medewerkers. Om ook in het zakelijk vervoer meer rekening te houden met het milieu koos Nuon in het najaar van 2005 voor de Toyota Prius als poolauto. In totaal bestelde Nuon 21 auto’s, waarvan op 10 november de eerste werden afgeleverd. De Toyota Prius combineert een zuinige benzinemotor met een elektromotor, waardoor de emissie van schadelijke stoffen veel minder is dan bij een gewone auto op benzine.


45





Maatschappelijke betrokkenheid Nuon voelt zich verantwoordelijk voor de continuïteit van de stroomvoorziening in onze samenleving. Maar we verruimen onze rol als energiebedrijf. Vanuit onze betrokkenheid bij de toekomst van de energievoorziening maken we de consumenten en ondernemers van de toekomst bewust van hun verbruik. We zijn betrokken bij de gevolgen van energieproductie voor natuur en milieu. En we dragen bij aan de economische ontwikkeling in landen waar toegang tot energie niet voor iedereen vanzelfsprekend is.

46

47

Ontwikkelingen 2005

49 Energie en armoedebestrijding

47

Stakeholderdialoog

50 Arbeidsmarkt

48 Energie-educatie

51

Overige maatschappelijke sponsoring

48 Natuur en milieu

51

Nuon Foundation


5 MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID

Ontwikkelingen 2005

Stakeholderdialoog

Om op een toegankelijke manier het energiebewustzijn van kinderen te vergroten startte Nuon in oktober 2005 met een televisie- en internetcampagne onder de naam ‘Power Youri’. De twaalfjarige Youri is eigenwijs, bijdehand en stoer en geeft samen met zijn kleine broertje Sven besparingstips aan kinderen tussen zes en twaalf jaar. In de evaluatie bleek dat de campagne kinderen echt aanzet tot energiebewust gedrag, zoals het uitdoen van lampen en apparaten als ze de kamer verlaten.

Wij zijn ervan overtuigd dat het betrekken van stakeholders bij beleidsvorming en -implementatie leidt tot praktische oplossingen met een breder draagvlak. Dat kan zijn op projectniveau of op meer algemene beleidsonderwerpen. In 2005 werden bestaande initiatieven voor interactie met klanten en medewerkers voortgezet, zoals de Nuonklantenman voor consumentenklachten en de Vlootdagen voor medewerkers. Ook waren er nieuwe initiatieven.

Ook buitenshuis probeerden we energiebewustzijn te stimuleren. Met Philips was Nuon hoofdsponsor van de campagne ‘Laat het donker donker’ van de Stichting Natuur en Milieu. Met de campagne vroegen de Stichting Natuur en Milieu en de twaalf provinciale Milieufederaties aandacht voor het belang van duisternis en het behoud ervan. Er werd speciaal aandacht besteed aan de mogelijkheid om door slimme, gerichte verlichting meer duisternis te behouden en een bijdrage te leveren aan energiebesparing. In Hlabisa in Zuid-Afrika brachten we energie bij startende ondernemers door hen een bedrijfsruimte te bieden voorzien van zonnepanelen. Samen met Oxfam Novib en het ministerie van Buitenlandse Zaken plaatste Nuon een oude zeecontainer met daarin vijf bedrijfsruimtes. Deze werd feestelijk geopend in december 2005 en biedt onderdak aan onder andere een kapperszaak en een cateringbedrijf. De beschikbaarheid van energie is een belangrijke voorwaarde voor succesvolle armoedebestrijding. Nuon wil betrokken blijven bij relevante ontwikkelingen in haar omgeving door sponsoring en partnerships. Wij willen steeds actief betrokken zijn met onze expertise of door de enthousiaste participatie van onze medewerkers. Om onze medewerkers hierin te stimuleren zag in december 2005 de Nuon Foundation het levenslicht. De stichting heeft als doel Nuon-medewerkers te steunen bij hun vrijwilligerswerk voor maatschappelijke projecten. De betrokkenheid van Nuon is gebaat bij medewerkers die betrokken zijn bij onze samenleving.

Nuon in interactie met haar stakeholders 2005 Stakeholder

Vorm

Klant

Klantenraad (4x per jaar) Marktonderzoek Klanttevredenheidsonderzoek Klantenman

Medewerker

Betrokkenheidsbarometer Vlootdagen Medezeggenschap

Aandeelhouder

Algemene Vergadering van Aandeelhouders Grootaandeelhoudersoverleg

NGO’s

Ad-hoc overleg (issues) Partnerships

Lokale omgeving

Informatiebijeenkomsten en nieuwsbrieven voor omwonenden Klachtenbehandeling

Bij de voorbereidingen voor het koudeproject in de Nieuwe Meer in Amsterdam werden milieuorganisaties, bewonersverenigingen en vogelbeschermers betrokken om alle belangen vroegtijdig mee te nemen in de besluitvorming. Daardoor kunnen we uiteindelijk sneller werken aan de realisatie van nieuwe projecten. We willen deze vorm van intensief, vroegtijdig overleg ook bij andere projecten meer gaan toepassen. De divisie Retail Customers introduceerde in 2005 zes klantenpanels voor consumenten en vier voor kleinzakelijke klanten. Het panel is bedoeld voor marketing- en communicatiemedewerkers om op informele wijze met klanten in gesprek te raken over onze dienstverlening. Daardoor is er meer afstemming op de wensen en behoeften van klanten in de dienstverlening. Tijdens de sessies discussieerden steeds twee marketingmedewerkers met zeven klanten in een wisselende samenstelling over onderwerpen zoals energiebesparing en duurzame energie. De evaluatie was positief, zowel klanten als medewerkers ervaren de interactie als nuttig en verhelderend. In 2006 worden de klantenpanels voortgezet.


47





Energie-educatie

Vereniging Natuurmonumenten

Kinderen zijn de energieconsumenten van de toekomst. Nu al gebruiken ze steeds meer energie in huis door hun computers en gameboys. Als ouders zuinig omgaan met energie, dan doen kinderen dat vaak ook. Nuon helpt graag een handje met energie-educatie om kinderen al op jonge leeftijd energiebewust te maken. Meer dan vorige generaties vinden kinderen de beschikbaarheid van energie vanzelfsprekend. Maar juist voor deze generatie geldt dat zij wat betreft de energievoorziening een spannende eeuw tegemoetgaan. Veel moeite hoeven we niet te doen om hun aandacht te trekken, kinderen vinden het leuk om bezig te zijn met energie.

In 2000 legden de Vereniging Natuurmonumenten en Nuon de basis voor een tienjarig partnership. Samen realiseren we demonstratieprojecten voor duurzame energie in de gebieden en gebouwen van Natuurmonumenten. 2005 was het lustrumjaar van de samenwerking tussen de Vereniging en Nuon. In dit jaar vierde Natuurmonumenten ook het honderdjarig bestaan. Alle reden voor een bijzonder project waarin natuur en energie samenkomen. Nuon bouwde een visarendnest in een hoogspanningsmast in het natuurgebied Naardermeer. De plaatsing trok veel bekijks en door de belangstelling van de media was er extra aandacht voor deze bijzondere vorm van samenwerking. Om hier meer bekendheid aan te geven voerden we ook zelf in maart campagne met commercials en advertenties.

De campagne Power Youri trok in november 2005 100.000 jonge bezoekers naar een actiesite speciaal voor kinderen in de leeftijd van zes tot twaalf jaar. Stoere Youri en zijn broertje Sven zetten kinderen met een knipoog aan tot energiebewust gedrag, zoals het uitdoen van lampen en apparaten als ze de kamer verlaten. Op de site www.poweryouri.nl vinden kinderen energietips speciaal voor hen. De campagne werd ook op televisie door veel kinderen gezien en gewaardeerd. De campagne wordt in 2006 uitgebreid met nieuwe commercials.

Naast het visarendnest realiseerden we nog andere energieprojecten. Bij het informatiecentrum van het Waterloopbos installeerde Nuon tien zonnepanelen en een warmtepomp, die diep uit de grond warmte haalt voor de vloerverwarming. Het centrum heeft daarmee een CO2-neutrale, duurzame energievoorziening. Voor de excursies op de Nieuwkoopse Plassen stelde Nuon nog een fluisterboot beschikbaar.

‘Laat het donker donker’ Natuurlijk energie! is het lespakket over energie dat Nuon in 2003 heeft ontwikkeld voor het basisonderwijs. Het bestaat uit een pakket voor in de klas met proefjes en een uitgebreide website met spelletjes, tips en informatie. De website van Natuurlijk energie! kreeg in 2005 een nieuw jasje. Met het lespakket bereikte Nuon tot eind 2005 ruim 20% van de basisscholen in Nederland.

Met de campagne ‘Laat het donker donker’ vroegen de Stichting Natuur en Milieu en de twaalf provinciale Milieufederaties aandacht voor het belang van duisternis in Nederland en het behoud ervan. De campagne gaf speciale aandacht aan de mogelijkheid om door slimme, gerichte buitenverlichting meer duisternis te behouden en een bijdrage te leveren aan energiebesparing.

Natuur en milieu

Omdat energiebesparing een van onze aandachtspunten is voelden we ons bijzonder betrokken bij deze campagne. Nuon-dochter Dynamicom is gespecialiseerd in de ontwikkeling van openbare verlichting en verlichtingssystemen, onder andere straatverlichting die lichthinder en lichtvervuiling kan beperken. Medewerkers van Dynamicom gaven in het kader van de actie twaalf workshops voor gemeenten over oplossingen voor openbare verlichting speciaal ter voorkoming van lichthinder en lichtvervuiling. De campagne eindigde op 29 oktober met landelijke activiteiten tijdens de Nacht van de Nacht.

Energie maakt ons leven gemakkelijk. Maar met ons gebruik van energie maken we het de natuur en het milieu niet altijd even gemakkelijk. Bij de productie van elektriciteit en de verbranding van aardgas komen schadelijke stoffen vrij. Stoffen die zorgen voor luchtverontreiniging, klimaatverandering en de verzuring van onze omgeving. Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent voor Nuon ook zuinig zijn op die omgeving. Door samenwerking met en sponsoring van natuur- en milieuorganisaties willen we laten zien dat het ook anders, duurzamer kan.

48



Natuurevenementen voor klanten Om klanten meer te betrekken bij onze samenwerking met Natuurmonumenten en de actie van de Stichting Natuur en Milieu organiseerden we in oktober de Nuon Natuurdagen. In het weekend van 29 en 30 oktober konden klanten meedoen aan activiteiten van de Nacht van de Nacht en in gebieden van Natuurmomenten. Ze bezochten sterrenwachten, maakten een nachtwandeling in natuurgebieden of een rondvaart waarin de beleving van duisternis centraal stond. Vanuit de zes bezoekerscentra van Natuurmonumenten was speciaal voor Nuon-klanten een gezinsspeurtocht georganiseerd. In de bezoekerscentra zelf waren activiteiten voor grote én onze kleinste klanten. In december verscheen voor klanten en medewerkers het boekje ‘Nuon Winterwandelingen’ met vijf wandelingen langs gezamenlijke projecten in gebieden van Natuurmonumenten.

Energie en armoedebestrijding

De Groote Modderkolk Het omvangrijke project De Groote Modderkolk in Loenen (Gld) werd dit jaar afgerond met een feestelijke opening. Deze zorgboerderij ligt op een terrein van Natuurmonumenten. Verstandelijk gehandicapten helpen bij de bedrijfsvoering op de boerderij door bijvoorbeeld de verzorging van dieren en de verkoop van groenten van de biologische tuin in de landwinkel. Het dak van de boerderij bestaat uit zonnepanelen en deels lichtdoorlatende zonnecollectoren. De boerderij is volledig zelfvoorzienend voor verwarming en elektriciteit door vijf warmtepompen, autonome verlichting op het erf en drinkwaterpompen met zonnepanelen voor in de wei. Regen wordt opgevangen en gebruikt voor een grijswatercircuit voor de toiletten, wasmachines en voor de drinkbakken van de dieren. Ook de electrocar bij de boerderij loopt op zonne-energie.

Een groot deel van de wereldbevolking, vooral in ontwikkelingslanden, heeft geen toegang tot elektriciteit. Mensen zijn afhankelijk van alternatieve energiebronnen, zoals kaarsen, paraffinelampen, oude autoaccu’s en brandhout. Deze geven weinig energie en schaden de gezondheid van mens en milieu. Een goede energievoorziening speelt een belangrijke rol in het verminderen van armoede. Nuon ziet het als haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om kennis, expertise en middelen ter beschikking te stellen voor energie en armoedebestrijding. Met decentrale, duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen is er een schone energieoplossing voor mensen in regio’s die te dunbevolkt zijn voor de aanleg van een elektriciteitsnet. Nuon vindt het belangrijk dat oplossingen structureel zijn: gebruikers moeten in de toekomst onafhankelijk van ons verder kunnen.

Foundation Rural Energy Services Sinds 1997 zet Nuon zich in voor energie en armoedebestrijding. In 2001 richtten we met andere bedrijven twee joint ventures op. In Mali is dit Yeelen Kura en in Zuid-Afrika NuRa. Beide bedrijven leveren duurzame elektriciteit aan huishoudens door autonome zonne-energiesystemen. De klanten betalen een vast bedrag per maand. De bedrijven zorgen voor installatie, onderhoud en beheer. In 2004 gaf Nuon deze joint ventures in beheer van de door Nuon opgerichte stichting Foundation Rural Energy Services (FRES). Bij Yeelen Kura bleef het aantal klanten het afgelopen jaar gelijk. Het aantal klanten van NuRa groeide van 7.000 naar 14.000. Nuon droeg in 2005 bij in de kosten van bedrijfsvoering en personeel van de stichting.


49





Business in Development Challenge

Oxfam Novib Al vijf jaar werkt Nuon samen met Oxfam Novib. Samen initiëren we projecten rond het thema energie en armoedebestrijding. Nuon richt zich in deze projecten met name op de elektriciteitsvoorziening. In december 2004 startten Nuon en Novib met het ministerie van Buitenlandse Zaken een project in Kwazulu Natal in Zuid-Afrika. Oude zeecontainers worden voor dit project omgebouwd tot kleinschalige bedrijfsruimte. Eind 2006 zullen in totaal zes units zijn geplaatst. Iedere container biedt plaats aan vijf kantoortjes of winkeltjes. Startende ondernemers worden door Oxfam Novib getraind in ondernemersvaardigheden. Nadat de containers zijn omgebouwd worden ze geplaatst en van zonnepanelen voorzien. Bij de opzet en uitvoering van dit project is de lokale gemeenschap nauw betrokken. Hierdoor waarborgen we dat het project ook werkelijk voorziet in een behoefte. Ondernemers betalen dan ook voor de geboden energiediensten. De eerste bedrijfsruimte werd feestelijk geopend in december 2005.

Nuon was in 2005 een van de hoofdsponsors van de Business in Development Challenge 2005 (BiD Challenge). Meer dan 800 ondernemende mensen wereldwijd deden met een businessplan mee aan een competitie voor armoedebestrijding. De BiD Challenge wordt georganiseerd door de Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO). We zijn enthousiast over de kracht van ondernemerschap voor duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. 21 medewerkers van Nuon beoordeelden businessplannen uit de hele wereld en coachten Nederlandse deelnemers bij het schrijven van hun plan.

Arbeidsmarkt De duizenden medewerkers in dienst van Nuon hebben een schat aan ervaring op uiteenlopende vakgebieden. We hebben specialisten in huis op het gebied van bijvoorbeeld ICT, techniek, marketing, financiën en training. Met de hulp van onze medewerkers helpen we kinderen en jongeren in hun verkenning van de arbeidsmarkt.

ICT KidZZ academy Vier kinderen uit groep 8 van de Fatimaschool in Amsterdam leren sinds september 2005 elke woensdagmiddag bij Nuon meer over ICT. Kinderen krijgen zo een beter beeld van wat je kunt doen als je je opleiding afmaakt. We denken dat kinderen hierdoor extra gemotiveerd zijn om hun opleiding succesvol af te ronden. Ze worden gedurende drie jaar begeleid, dus ook in de eerste twee leerjaren van het voortgezet onderwijs. Het schooljaar 2005/2006 bestaat uit drie blokken van tien lessen. Elk blok wordt begeleid door een coach van Nuon. Na de zomervakantie 2006 start het tweede schooljaar en volgen de coaches de eerste groep in hun overstap naar het voortgezet onderwijs. Afhankelijk van de evaluatie starten we in september 2006 met een nieuwe groep kinderen uit groep 8.

ROC Op Maat De ROC Op Maat-opleiding is onderdeel van het ROC Amsterdam. De opleiding richt zich speciaal op leerlingen die om wat voor reden dan ook vroegtijdig uit het reguliere onderwijs dreigen te raken. Deze leerlingen krijgen de kans om binnen een jaar een diploma te halen voor een assistentenopleiding op MBO-niveau. De opleiding geeft veel aandacht aan de ontwikkeling van sociale en persoonlijke vaardigheden en laat leerlingen op een veilige manier kennismaken met het functioneren in een beroepsomgeving. In 2005 organiseerde de vereniging voor deze opleiding tien stageplaatsen, waarvan zes binnen Nuon en vier bij Sodexho in restaurants bij Nuon. Deze stages lopen in 2006 door tot de zomervakantie. Voor het nieuwe schooljaar (vanaf september 2006) zijn nog geen plannen gemaakt. Ook voor deze ROC Op Maat-opleiding verzorgden drie Nuon-medewerkers sollicitatietrainingen, in totaal voor zeven klassen.

50



Overige maatschappelijke sponsoring Hoewel onze aandacht zich vooral richt op de genoemde thema’s, houdt onze maatschappelijke betrokkenheid daar niet op. Er is een scala aan andere initiatieven die we steunen. Vaak omdat ze aandacht vragen voor duurzame energie of energiebesparing. Maar ook omdat ze aandacht geven aan onderwerpen die belangrijk zijn voor onze klanten, medewerkers of aandeelhouders.

Nuon Solar Team In 2005 sponsorden wij voor de derde maal het Nuon Solar Team met hun auto, de Nuna III. Deze auto rijdt op zonneenergie en werd ontwikkeld door studenten van de Technische Universiteit Delft. Het team nam met de Nuna III deel aan de tweejaarlijkse World Solar Challenge, een wedstrijd voor zonneauto’s dwars door Australië. Voor de derde maal op rij kwam de Nuna III na 3.000 kilometer als eerste over de finish in Adelaide, met een ruime voorsprong op de andere 24 deelnemers. Nuon sponsort het team om te benadrukken dat we waarde hechten aan duurzaamheid, expertise en innovatie. Het wedstrijdelement én de snelle wagens trokken veel kijkers tijdens de reportages van de race op televisie.

Het idee voor de Foundation is ontstaan in de nasleep van de tsunami eind 2004. Veel medewerkers waren betrokken bij projecten in de getroffen regio en vroegen Nuon om steun. Andere medewerkers gaven aan dat ze graag iets wilden doen om te helpen. Er was duidelijk behoefte om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. De Nuon Foundation is een stichting die als doel heeft Nuonmedewerkers te ondersteunen die zich vrijwillig inzetten voor maatschappelijke initiatieven. Via intranet kunnen medewerkers zich opgeven als vrijwilliger of juist vrijwilligers zoeken voor projecten. Daarnaast wil de Foundation medewerkers die nog niet als vrijwilliger actief zijn stimuleren om zich in te zetten voor maatschappelijke projecten. Nuon stelt een jaarlijks budget beschikbaar om waar nodig kosten van geselecteerde projecten te kunnen dekken.

Leger des Heils In een groot pand van het Leger des Heils aan de Amsterdamse Zeeburgerdijk, een centrum voor thuisloze mannen, zorgde Nuon tussen kerst en oud en nieuw 2005 voor nieuwe verwarmingsketels en warmwatervoorziening. De acht oude ketels gaven problemen zodat de bewoners soms in de kou zaten of een koude douche kregen. Naast de zekerheid dat de verwarming en het warme water werkt bespaart het Leger des Heils 10 tot 20% op de gasrekening. Het contact tussen Nuon en Leger des Heils ontstond tijdens een door Nuon georganiseerd debat over het convenant dat Nuon in november 2005 sloot met de GGD Amsterdam om afsluiting bij mensen in psychosociale nood te voorkomen.

Stichting Lezen & Schrijven Nuon geeft vanaf 2005 gedurende drie jaar financiële ondersteuning aan de Stichting Lezen & Schrijven die zich inzet voor de alfabetisering in Nederland. Eén op de tien Nederlanders heeft moeite om geschreven teksten te begrijpen, of kan helemaal niet lezen. Ondanks goede voornemens heeft onze betrokkenheid nog niet geleid tot aanpassingen in onze dienstverlening specifiek voor deze doelgroep. Voor 2006 liggen plannen klaar om de dienstverlening te toetsen op toegankelijkheid voor deze groep.

Nuon Foundation In 2005 heeft er in maatschappelijke sponsoring een accentverschuiving plaatsgevonden. We hebben ervoor gekozen om, naast financiële ondersteuning, ook in toenemende mate medewerkers van Nuon te stimuleren om een bijdrage te leveren aan maatschappelijke initiatieven. In december 2005 leidde dit tot de oprichting van de Nuon Foundation.

www.nuon.com


51

Assurance Rapport Aan de belanghebbenden bij n.v. Nuon. Opdracht en beperkte doelstelling

Werkzaamheden

Wij hebben opdracht ontvangen van de Raad van Bestuur van n.v. Nuon de inhoud van het Duurzaamheidsverslag 2005 (het verslag) op de volgende wijze te onderzoeken: 1. Controleren van de data zoals in het verslag aangemerkt met een driehoek (▲): • de brandstofmixen; • de natuurstroomboekhouding; • de duurzame-energieproductie; • de productiecijfers van de centrales; • de CO2-emissies van de productiecentrales;

De werkzaamheden zijn uitgevoerd door een multidisciplinair team van accountants en deskundigen op milieu- en sociaal gebied, dat werkt onder gezamenlijke verantwoordelijkheid en in overeenstemming met de Gedrags- en Beroepsregels voor Registeraccountants 1994 (GBR-1994) en de door het Koninklijk NIVRA opgestelde Richtlijn 3410 ‘assuranceopdrachten ten aanzien van maatschappelijke verslagen’, zoals uitgebracht in december 2004.

• de financiële kerngegevens. 2. Beoordelen van: • de overige onderdelen van het verslag.

Wat betreft de te controleren onderdelen van het verslag hebben wij ons gericht op: • Het testen van de daarvoor relevante interne beheersingsmaatregelen op hun effectieve werking gedurende het verslagjaar. • Cijferbeoordelingen, verbandcontroles en rechtstreeks op de gegevens gerichte detailcontroles. Deze detailcontroles hebben wij via deelwaarnemingen op concernniveau uitgevoerd, met behulp van interne en externe informatiebronnen, zoals documenten en bevestigingen van derden. • Het aansluiten van de bovengenoemde financiële kerngegevens in het verslag met de geconsolideerde jaarrekening van n.v. Nuon voor het jaar eindigend december 2005, waarbij op 9 maart 2006 een goedkeurende accountantsverklaring is afgegeven.

Onze werkzaamheden zijn uitsluitend gericht op data betrekking hebbende op het jaar 2005. De controle en beoordeling van de opgenomen informatie over het jaar 2004 en eerder maken geen deel uit van de door ons uitgevoerde werkzaamheden. Controlewerkzaamheden zijn gericht op het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid, onderbouwd door toereikend bewijsmateriaal. Beoordelingswerkzaamheden zijn gericht op het verkrijgen van een beperkte mate van zekerheid, welke – in tegenstelling tot controlewerkzaamheden – niet gericht is op het uitputtend verzamelen van bewijsmateriaal. Naar onze mening vervult deze gecombineerde opdracht een rationeel doel. Het verslag is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur van n.v. Nuon.

Verslaggevingscriteria Bij deze opdracht hebben wij als norm voor het onderzoeken van het verslag gebruikgemaakt van de verslaggevingscriteria van n.v. Nuon, welke zijn gebaseerd op de Richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI) 2002, zoals die vermeld zijn in het hoofdstuk ‘Over dit verslag’. Wij achten deze verslaggevingscriteria relevant en toereikend om de inhoud van het verslag te kunnen onderzoeken.

52


Controlewerkzaamheden

Beoordelingswerkzaamheden Onze belangrijkste beoordelingswerkzaamheden waren: • Het verkrijgen van inzicht in de branche, relevante maatschappelijke issues, relevante wetten, regels en de kenmerken van n.v. Nuon. • Het onderzoeken van de aanvaardbaarheid van het verslaggevingsbeleid, mede gelet op de informatiebehoeften van de beoogde groepen van belanghebbenden. • Het houden van interviews met verantwoordelijke functionarissen, vooral gericht op: - Het onderkennen van risico’s in de externe omgeving en de organisatie zelf, en onderzoeken in hoeverre deze risico’s worden afgedekt door interne beheersmaatregelen. - Het beoordelen van de plausibiliteit van de kwalitatieve en kwantitatieve informatie in het verslag.

6 AS SURA NC E RA PPO RT

• Het beoordelen van de kwantitatieve gegevens, met name door het uitvoeren van cijferbeoordelingen. • Het beoordelen van de processen van informatieverzameling en -verwerking, waaronder de aggregatie van gegevens tot informatie zoals opgenomen in het verslag. • Het beoordelen van het self-assessment van n.v. Nuon met betrekking tot het voldoen aan de Global Reporting Initiative richtlijnen van 2002 voor het beschrijven van de verslaggevingselementen en kernprestatie-indicatoren in het verslag. • Het evalueren van het algehele beeld van het verslag, inclusief het beoordelen van de consistentie van de informatie, aan de hand van bovengenoemde verslaggevingscriteria.

Conclusies Ten aanzien van het controledeel van de opdracht Ten aanzien van de brandstofmixen, de natuurstroomboekhouding, de duurzame-energieproductie, de productiecijfers van de centrales, de CO2-emissies van de productie-centrales en de financiële kerngegevens zijn wij van oordeel dat de informatie betrouwbaar en toereikend is weergegeven.

Ten aanzien van het beoordelingsdeel van de opdracht Ten aanzien van de overige onderdelen van het verslag hebben wij geen reden om aan te nemen dat deze informatie niet zou voldoen aan de belangrijkste eisen van belanghebbenden ten aanzien van betrouwbaarheid en toereikendheid. Amsterdam, 27 maart 2006 PricewaterhouseCoopers Accountants NV

A. Groenenboom RA


53

GRI-index Overzicht GRI verslaggevingselementen en prestatie-indicatoren1) Algemeen Visie en strategie 1.1 Verklaring bijdrage aan duurzame ontwikkeling 1.2 Verklaring van de Raad van Bestuur Organisatieprofiel 2.1 Naam verslagleggende organisatie 2.2 Producten en diensten 2.3 Structuur van de organisatie 2.4 Omschrijving divisies, bedrijfsonderdelen, dochterondernemingen 2.5 Landen van vestiging 2.6 Rechtsvorm onderneming 2.7 Aard van de markten 2.8 Omvang van de organisatie 2.9 Overzicht stakeholders en relatie met Nuon Reikwijdte van het verslag 2.10 Contactperso(o)n(en) voor het verslag 2.11 Verslagperiode 2.12 Voorgaand verslagjaar (publicatiedatum) 2.13 Reikwijdte en begrenzing 2.14 Organisatorische veranderingen t.o.v. vorig verslagjaar 2.15 Veranderingen die vergelijkbaarheid met vorige verslagen kunnen aantasten 2.16 Herformuleringen eerder verstrekte informatie Verslagprofiel 2.17 Toepassing GRI-principes 2.18 Definities/begrippen 2.19 Significante veranderingen in meetmethoden 2.20 Borging betrouwbaarheid rapportage 2.21 Onafhankelijke verificatie 2.22 Verkrijgbaarheid aanvullende informatie Corporate governance 3.1 Bestuursstructuur 3.2 Taken Raad van Bestuur (onafhankelijke leden) 3.3 Proces strategiebepaling met inbegrip kansen risicobepaling MVO 3.4 Instrumenten om kansen en risico’s MVO te inventariseren en beheren 3.5 Verband beloning directieleden in relatie tot financiële en niet-financiële doelen 3.6 Organisatiestructuur en verantwoordelijke personen voor uitzetten/-voeren MVO-beleid 3.7 MVO-maatregelen, missie, richtlijnen, codes en mate van invoering 3.8 Adviesmogelijkheden aandeelhouders aan RvB Stakeholders 3.9 Selectieproces stakeholders 3.10 Aard en de frequentie van overleg 3.11 Resultaten stakeholderdialoog (aard informatie) 3.12 Gebruik van informatie uit overleg Managementsystemen 3.13 Toepassing voorzorgprincipe 3.14 Vrijwillige overeenkomsten/convenanten 3.15 Belangrijkste lidmaatschappen branche en internationale belangengroeperingen 3.16 Ketenmanagement (aanvoer + rentmeesterschap over product/dienst) 3.17 Beheersing indirecte effecten van activiteiten 3.18 Wijzigingen (in locatie van) de bedrijfsactiviteiten 3.19 MVO-managementsystemen 3.20 Status certificering managementsystemen

Pagina

Opmerking

Verwijzing

Zie ook verwijzing

Fin. Jaarverslag 2005

Zie ook verwijzing


In voetnoten bij tabellen


Toepassing IFRS


Zie verwijzing Zie verwijzing Zie website/statuut

Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005 www.nuon.com

Zie verwijzing


16

Zie ook verwijzing


–

Zie verwijzing


4,15-17 7 4 4-5 4-5 4-5, 9 9 8 4, 27-30 5 47 Colofon 8 8 9 9, 22 9

8 56 5 9 9, 52-53 Colofon – – – nb – nb

nb 47 10-13, 47 10-13, 47 nb 34 ng nb 21-22, 25, 45 9 15-16 ng

Prestatie-indicatoren Economische prestatie-indicatoren EC1 Netto-omzet EC2 Geografische specificatie markten EC3 Inkoopvolume goederen, materialen, diensten

54


Pagina 5 – –

Betreft voorbeelden

Opmerking Zie verwijzing Zie verwijzing Zie verwijzing

Verwijzing Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005

Prestatie-indicatoren EC4 Percentage contracten betaald conform afspraak EC5 Loonkosten EC6 Betaalde rente en dividend EC7 Winstontwikkeling EC8 Belasting (totaal per land betaald) EC9 Ontvangen subsidies (per land) EC10 Donaties en sponsoring naar groep Milieuprestatie-indicatoren EN1 Materiaalgebruik naar soort EN2 Gebruik van gerecycled materiaal en afval derden EN3 Direct energiegebruik EN4 Indirect energiegebruik EN5 Watergebruik EN6 Landgebruik gebieden met hoge biodiversiteit EN7 Impact bedrijfsvoering op biodiversiteit EN8 Uitstoot van broeikasgassen EN9 Gebruik + uitstoot van stoffen die ozonlaag aantasten EN10 Emissies NOx, SO2 en andere stoffen EN11 Totale hoeveelheid afval per soort EN12 Emissies naar water per soort EN13 Aanzienlijke accidentele lozingen EN14 Milieu-effecten van producten EN15 Mogelijkheden hergebruik verkochte producten EN16 Gevallen niet-naleving milieuwetgeving en convenanten Additionele indicatoren EN17 Duurzame energiebronnen en besparing EN30 CO2-balans volgens GHG-protocol EN33 Milieuprestaties leveranciers EN34 Significante milieu-effecten t.g.v. transport Sociale prestatie-indicatoren Medewerkers LA1 Profiel personeelsbestand LA2 Werkgelegenheid en personeelsverloop LA3 Cao-dekking personeelsbestand LA4 Beleid en procedures medezeggenschap LA5 Arbobeleid, inclusief melden en registreren ongevallen LA6 Beschrijving formele gezondheids- en veiligheidscommissies LA7 Ziekteverzuim/ongevallen LA8 Hiv/aidsbeleid LA9 Gemiddeld aantal opleidingen per werknemer LA10 Beleid gelijke behandeling en diversiteit LA11 Samenstelling hoger management LA12 Secundaire arbeidsvoorwaarden Additionele indicator LA16 Loopbaanbegeleiding Mensenrechten HR1- Mensenrechten HR7 Samenleving SO1 Beleidsmaatregelen (programma’s en monitoring) om nadelige effecten van activiteiten op gemeenschap te beperken SO2 Beleid om omkoping en corruptie tegen te gaan SO3 Beleid om politieke bijdragen en lobby te beheren Klant en product PR1 Informatie over veiligheids- en gezondheidsaspecten bij gebruik producten PR2 Productinformatie en etikettering PR3 Beleid t.a.v. privacy consumenten Additionele indicator PR8 Klanttevredenheid

Pagina – – – – – 23 nb nb nr – 20 – nb 25 38 – 39-41 42, 44 – – 38, 40 nr – 19, 21-31 38 nb 44

35 35 nb – 37 – 37 ng 35 nb ng

Opmerking

Verwijzing

Zie verwijzing Zie verwijzing Zie verwijzing Zie verwijzing Zie verwijzing Duurzame energie Beschrijving hfst. 5

Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005 Fin. Jaarverslag 2005

Zie verwijzing Alleen samenstelling Zie verwijzing

Milieujaarverslagen Milieujaarverslagen

Gedeeltelijk Betreft CO2 Zie verwijzing

Milieujaarverslagen

Zie verwijzing Zie verwijzing Luchteffecten

Milieujaarverslagen Milieujaarverslagen

Zie verwijzing

Milieujaarverslagen

Alleen beleid, geen data

Zie verwijzing

www.nuon.com

Zie verwijzing

www.nuon.com

Wel data management

36 nb –

Zie verwijzing

www.nuon.com

– –

Zie verwijzing Zie verwijzing

www.nuon.com www.nuon.com

nr

Verantwoordelijkheid netbeheerder

www.dte.nl

Zie verwijzing

www.nuon.com

nb

20, 21, 29 – 33

1) De omschrijving van GRI-verslagelementen en indicatoren is verkort opgenomen. Voor een volledige beschrijving en toelichting wordt verwezen naar ‘GRI richtlijnen voor duurzaamheidsverslaglegging’, uitgave GRI ©2002. ng = niet geïnventariseerd of niet gemeten nb = niet beschreven: beleid en voorschriften zijn niet opgenomen nr = niet relevant: indicator is niet of nauwelijks van toepassing op bedrijfsactiviteiten van Nuon


55

Begrippenlijst

56

m3 aardgas

Een kubieke meter (1.000 liter) aardgas; het gemiddelde aardgasverbruik per huishouden is ca. 1.800 m3, waarvan zo’n 20% voor het gebruik van warm water.

CO2

Koolstofdioxide; komt voornamelijk vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals aardgas en steenkool; draagt bij aan de versterking van het broeikaseffect.

CertiQ

Dochter van TenneT, belast met de uitgifte van Garanties van Oorsprong.

Duurzameelektriciteitsequivalent

Rekeneenheid voor duurzaam opgewekte warmte. De warmte die wordt opgewekt met duurzame bronnen (zonneboilers, warmtepompen en stortgasprojecten) wordt omgerekend naar kWh duurzameelektriciteitsequivalent om optelling bij duurzaam opgewekte elektriciteit mogelijk te maken. Dit gebeurt door de CO2-emissie te berekenen die wordt vermeden met de duurzame warmte en vervolgens de hoeveelheid kWh duurzaam opgewekte elektriciteit waarmee dezelfde emissiereductie zou zijn bereikt uitgaande van 0,53 kg vermeden CO2-emissie per kWh.

EnerQ

Dochter van TenneT, belast met de uitvoering van de MEP-regeling.

IFRS

International Financial Reporting Standards.

Garantie van Oorsprong

Garanties van Oorsprong zijn certificaten van oorsprong voor groene energie. De certificaten geven de klant garanties over de manier waarop stroom is opgewekt. Garanties van Oorsprong zijn verhandelbaar.

GJ

Gigajoule; dit is 1.000.000.000 joule. 1 GJ komt overeen met circa 29 m3 gas of 278 kWh.

GW

Gigawatt; 1 gigawatt komt overeen met 1.000.000 kW.

GWh

Gigawattuur; dit is 1.000.000 kWh.

Huishoudequivalent

Het gemiddelde elektriciteitsverbruik per huishouden. Dit is circa 3.800 kWh in Nederland.

J

Joule; eenheid voor energie, meestal gebruikt voor warmte.

kW

Kilowatt; dit is 1.000 watt (kWe; eenheid elektrisch vermogen, kWth; eenheid thermisch vermogen).

kWh

Kilowattuur; eenheid voor elektriciteit.

MEP

Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie.

MJ

Megajoule; dit is 1.000.000 joule.

MW

Megawatt; 1 megawatt komt overeen met 1.000 kW.

MWh

Megawattuur; dit is 1.000 kWh.

NOx

Stikstofoxiden; gassen die bij verbranding van brandstoffen ontstaan. Deze gassen veroorzaken zure regen en smogvorming.

SO2

Zwaveldioxide; een gas dat ontstaat bij de verbranding van zwavel of stoffen die zwavel bevatten (bijvoorbeeld steenkool). SO2 is de belangrijkste veroorzaker van zure regen.

TWh

Terawattuur; dit is 1 miljard kWh.

W

Watt; eenheid van vermogen.


Colofon Redactie Nuon Serge Leijten

Concept en realisatie Dart Design

Ruud Schuurs

Arjan Batenburg

Deirdre Vos

Marjolijn Vriezen

Eindredactie Nuon Karin Rikkers

Contact n.v. Nuon, Postbus 41920, 1009 DC Amsterdam, [email protected], www.nuon.com Uitgave © n.v. Nuon, 2006 Interviews Maters & Hermsen Journalistiek, Leiden Druk en lithografie Hollandia Printing, Heerhugowaard Papier IJsselprint, omslag 250 gr/m2, binnenwerk 140 gr/m2. Er wordt gebruikgemaakt van vezels van zaagafval, dunningshout en gecertificeerde bossen. Pulp gebruikt voor IJsselprint is elementair chloorvrij (ECF). IJsselprint wordt geproduceerd door ISO 14001 gecertificeerde fabrieken. Met dank aan Bente van Alphen, Coos Battjes, Claudia Bijlhout, Jan Boekelman, Jacqueline Bonn, Wim Brokaar, Siem Bruijns, Paul Corton, Henk Dekker, Jan Delleman, Bart Dijkman, Joost Doef, Willem van Dongen, Bram Drewes, Frans Duynstee, Wim van den Essenburg, Cliff Fong, Hans-Mart Groen, Menno van Groeningen, Marcel de Groot, Ludo van Halderen, Suzanne van Hees, Hans Hermans, Dirk Jansen, Annemiek Jonker-Hollander, Anne Korthals-Altes, Chris Kuipers, Marjolein van Leeuwen, Øystein Løseth, Arthur Meijnders, Ilon Metaal, Olav Meyknecht, Hans Nijhuis, Hans Nooter, Jaap Olthof, Laetitia Ouillet, Leon Pulles, Hans Quist, Marion Reiziger, Ruut Schalij, Ingrid von Seida, Kjartan Skaugvoll, Els Stek, Roland Tel, Max Vermeer, Rob Verweij, Evert Vlaswinkel, Paul de Wolf, Sabina Wouda, Rien van Westen

9800-5038

www.nuon.com

Duurzaamheidsverslag. Keuzes maken

Recommend Documents