In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts
“Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven” Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad • Eigen regie, zelf keuzes maken • Netwerken: formeel en informeel • Betekenisvolle relatie
Visie Visie en beleid gericht op zelfbepaling en participatie De capability benadering: reële mogelijkheden tot participatie Zonder VB
Effectieve vrijheid
Reguliere school
Met VB
Wettelijke vrijheid
Reguliere school
Met VB
Effectieve vrijheid
Reguliere school
+ hulpbronnen (bijv. extra ondersteuning onderwijs)
Visie Bevordering participatie: Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een beperking, WMO, Wet Langdurige Zorg, Jeugdwet, Participatiewet Visie en beleid
versterken van zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking, waarbij het sociale netwerk de eerst aangewezene is om hen hierin te ondersteunen.
Ook binnen de Wet Langdurige Zorg wordt de rol van informele netwerken vergroot.
Met de veranderingen in de zorg wordt de samenwerking tussen formele en informele netwerken steeds belangrijker.
Netwerken Beleving Cliënt: “Vader en moeder zijn belangrijk voor mij, die weten wat ik heb, die weten wat ik doe, die weten wat ik nodig heb.”
Cliënt: Ik zie één begeleider als familie, die steunt mij in wat ik nodig heb. Hij helpt mij. Hij heeft heel goed contact met mijn moeder en hij snapt hoe de dingen in elkaar zitten. Hij snapt wat de cliënten bedoelen. Hij voelt voor mij als een soort van vader, maar ook omdat hij mij gewoon op m’n donder geef als ik wat fout doe, hij durft het.”
Professional: “Ze zal ons als eerste om hulp vragen, we zijn er altijd voor haar, daarna zou ze pas familie inlichten, maar altijd zijn wij degene die haar ergens in begeleiden, ja wij zijn er natuurlijk.”
Netwerken Feiten Netwerken van mensen met een verstandelijke beperking zijn klein (Verdonschot, de Witte, Reichrath, Buntinx,& Curfs, 2009) Mensen met een verstandelijke beperking in de samenleving kunnen zich geïsoleerd en eenzaam voelen (Chenoweth & Stehlick, 2004)
Mensen met een verstandelijke beperking hebben vaker het gevoel dat zij zelf initiatief nemen in contacten met hun netwerkleden (van Asselt-Goverts, Embregts, & Hendriks, 2013)
Wensen verschillen: mensen met ASS willen beter contact, mensen met VB willen vaker contact (van Asselt-Goverts, Embregts, Hendriks, Wegman, & Teunisse, 2015)
Netwerken Sociale steun: de hulp, ondersteuning en bescherming die geboden wordt aan anderen en wordt gezien als één van de belangrijkste functies van sociale relaties
Instrumentele en emotionele ondersteuning (Finfgeld-Connet, 2005): • Instrumentele ondersteuning is de ondersteuning die geboden wordt bij het oplossen van problemen door middel van concrete hulp of informatie • Emotionele ondersteuning ontvangt iemand wanneer een ander bijvoorbeeld troost biedt, de ander geruststelt of een luisterend oor biedt
Netwerken Emotionele steun voor en door de cliënt • Van wie ervaart de cliënt steun? • Ziet hij die relatie als wederkerig? • Hoe zien begeleiders en familieleden deze relaties? • Waarin zitten de overeenkomsten en verschillen tussen de perspectieven? Emotionele steun in het complete netwerk • Wat zijn de kenmerken van het totale netwerk? • Hoe verhoudt de cliënt zich binnen het totale netwerk? • De kenmerken van het netwerken bepalen de hoeveelheid sociaal kapitaal
Netwerken
Moeder van een cliënt: “Mijn schoonmoeder vertelt alles aan mijn dochter, volgens haar valt het allemaal wel mee hoe beperkt ze is. Zij vindt dat ze gewoon alles met haar kan delen. Hierdoor ben ik constant met mijn man aan het afstemmen wat we wel en niet tegen zijn moeder kunnen zeggen, anders vertelt ze het aan onze dochter die daardoor van streek kan raken. Ik kan hierdoor geen ontspannen gesprek hebben met mijn schoonmoeder.”
Netwerken
Cliënt
Verwanten
Professionals
Netwerken
Cliënt
Verwanten
Professionals
Partnerschap Samenwerking tussen persoon met een verstandelijke beperking, formele en informele netwerken: partnerschap Kenmerken partnerschap: 1. Gemeenschappelijk bepaalde doelen 2. Gezamenlijk keuzes maken 3. Wederzijds vertrouwen, respect en eerlijkheid, open communicatie
Partnerschap Wat vindt u belangrijk aan een hulpverlener? kennis hebben (mogelijkheden, karakter) interesse tonen, complimenten geven, grenzen accepteren, aandachtig luisteren, cliënt vertrouwen geven, betrouwbaar en volledige informatie verschaffen, cliënt accepteren en respecteren “Zij doet het op de manier zoals wij dat willen. Ze accepteert ons zoals wij zijn. Ze laat ons in onze waarde. Ze ziet ons niet als de verstandelijk gehandicapten, of de idioten. Laat ik het maar cru zeggen. Ze ziet ons als mens.”
Partnerschap Wat vindt u belangrijk aan een hulpverlener? Sámen met begeleiders de zorg voor hun kind vormgeven, afstemmen, informatie-uitwisseling, betrokkenheid en dialoog “Dat hij zich echt inleeft en dat hij mijn kind niet als een object ziet, maar hem als mens beschouwt.”
“Dat ik ouder blijf.”
Partnerschap De professional
24,5 42,7
• Belangrijk in het netwerk van mensen met een verstandelijke beperking • Belangrijke rol in het bevorderen van inclusie (Abbott & McConkey, 2006)
• ‘Nieuwe’ competenties (Arensbergen & Liefhebber, 2005; VGN, 2008)
• Versterken en uitbreiden van netwerken (Heany & Israel, 2008)
32,8
Betekenisvolle relatie De professional Menslievendheid maakt onderscheid (Tronto, 1993; van Heyst, 2005): • Aandacht (om te ‘zien’) • Verantwoordelijkheid (om zich aangesproken te voelen) • Competentie (handelen)
Bekwaam en betrokken handelen: zowel vaktechnische als persoonlijke kwaliteiten inzetten om te komen tot een betekenisvolle relatie
Betekenisvolle relatie Kwaliteit van zorg- en hulpverlening vindt in de meest wezenlijke vorm plaats in een betekenisvolle relatie tussen cliënt, verwant en hulpverlener.
Verbinding: Hulpverleners, cliënten en cliëntsystemen
cliënt
hulpverlener
systeem
Betekenisvolle relatie
Kenmerken van een betekenisvolle hulpverleningsrelatie (o.a. Kuis, Knoope & Goossensen, 2014)
Kenmerken: Respect
Deskundigheid Aandacht Betrokkenheid Begrip Steun Acceptatie Echtheid Empathie Warmte
Betekenisvolle relatie Wat vindt een begeleider zelf belangrijk? Hulpverleners willen er zijn voor een cliënt. De betrokkenheid van hulpverleners is groot en men wil vaak iets voor anderen betekenen, mensen helpen of terzijde staan Wat vindt een GZ-psycholoog zelf belangrijk? Present zijn op het moment van contact met de cliënt Er zijn voor de ander en oprecht luisteren naar de ander Erkennen van andermans gedachten en gevoelens
Zelfbepaling vanuit verbondenheid
Zelf-determinatie theorie (Deci & Ryan, 2000) Ieder mens heeft een psychologische basisbehoefte aan • autonomie • competentiebeleving • verbondenheid
Voldoening van de basisbehoeften is voorwaarde voor een optimale groei van een persoon en diens welbevinden en daarmee samenhangend tot een betere kwaliteit van bestaan
Zelfbepaling vanuit verbondenheid
Kwaliteit van zorg- en hulpverlening vindt in de meest wezenlijke vorm plaats in een betekenisvolle relatie tussen de cliënt, formeel en informeel netwerk Verbondenheid (samen), competentie (kunnen) en autonomie (kiezen) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden
In verbinding zelf keuzes maken
Dank voor uw aandacht!
