BLISS. Dance of Fertility. voor mensen die keuzes durven maken. NR. 12 maart 2009 GRATIS

BLISS NR. 12 maart 2009 GRATIS

België-Belgique P.B. 2099 Anwerpen X BC31036 P908026 - PRS 2880588 verschijnt 8x per jaar

voor mensen die keuzes durven maken

Dance of Fertility

Kalahari-zout Coeliaki en gluten Fitness met Jethro Interview Bert Poffé en Kiki Nárdiz Eén met de natuur door permacultuur Verluchten en ventileren buikdansen Kaneel, méér dan zoethoudertje

Marathon +32 (0)3 653 33 77

NIEUW 100ml

„Ik kies alléén voor extra vierge. De koudgeperste oliën van Amanprana dragen bij tot mijn serene levenskracht“

„Ik kies ervoor mijn lichaam bewust en gezond te voeden. Amanprana helpt mijn serene levenskracht te versterken“

5x extra vierge olie van Amanprana voor smeren, bakken en frituren

- Annemarie Postma - Haar boeken, columns en lezingen over eigenwaarde zijn levensbeschouwelijk en kritisch.

Amanprana kiest bewust voor extra vierge. Immers: hoe dichter bij de natuur, des te minder bewerkt, des te gezonder de olie is. Varieer met deze lekkere extra vierge oliën zoals je varieert met groenten en fruit. Ontdek hun lekkere smaak en hun specifieke gezondheidsvoordelen. Amanprana draagt bij tot een jong en mooi uiterlijk, bevordert de calcium- en magnesiumopname, ondersteunt de darmwand en de spijsvertering, verhoogt de weerstand, levert lecithine, vitamine E, carotenen, plantaardige sterolen, polyfenolen,...

Nieuw: Okinawa Omega Detox Perilla ontgift en schenkt balans voor lichaam en geest. Detox-olie helpt bij de reiniging van lichaam en geest en is ideaal voor een detox-kuur in de herfst. Sun Si Miao, voor velen de vader van de Chinese geneeskunde, gebruikte voeding als medische therapie. Volgens Oosterse wijsheid draait alles om de balans tussen yin en yang. Ook Hippocrates was overtuigd dat het menselijk lichaam zichzelf kon genezen. Okinawa Omega met perilla helpt je om aan je dagelijkse behoefte van omega’s te geraken. Perilla olie bevat meer omega-3 dan lijnzaad en is rijk aan plantaardige helende stoffen. Perilla wordt in het Oosten al eeuwenlang gebruikt in het streven naar balans van lichaam en geest.

‘Het leven is perfect’, het nieuwe Boek van Annemarie Postma, Annemarie Postma, levenscoach. Haar boeken, columns en lezingen over eigenwaarde zijn levensbeschouwelijk en kritisch. Ontdek 7 ‘eetweken’ en 7 principes voor een (h)eerlijk leven. Hoe je geblokkeerde levensenergie weer vrij kan maken voor een gezond en gelukkig leven. Prijs: €19,95

Verkrijgbaar in de natuurwinkel. Info: tel 03 653 25 41 www.noble-house.tk

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

Bliss deze maand

Inhoud

Editorial

Wo n d e r e n d e r n a t u u r : 4

Melkwei- eiwitten

6

Zw a r t e b e s

9

Fo o d+: 12

C o e l i a k i & g l u te n

K a l a h a r i -z o u t

Colofon

Langs de Blissmeetlat:

Hoofdredactie: Filip Muylle

Home & Living: 28

Vormgeving: Dazzl Art Eindredactie: Daniëlla Sloots Redactie: Jeron Dewulf, Bernard Lietaer, Saloprim, Daniëlla Sloots, Alinda van Assen, Ralf Hart, Pedro Domingo, Peter Aelbrecht, Eric Pearl, Winiefried van Killegem, Liselot Salando, Rieno Bonfarto, Juan van Nieuwenhuyse, Claudia Opdebeeck, Jethro Philips, Paul Liekens, Ingeborg Sergeant, Ervin Laszlo

16

Ber t Pof fe & Kiki Nárdiz Eén

met de natuur door perma cultuur

34

ventileren

Ve r l u c h te n

en

Wellness: 38

D a nce of Fe r tilit y - buikda nse n

Fotografie: Shutup Photo

Rubrieken:

Sales en Marketing:

14 Terugkeer van de Wildeman 20 Sport

Filip Muylle - T 0478 33 72 46 [email protected]

Redactie adres: Bliss - Marie Josélaan 39 2600 Antwerpen [email protected]

Abonnementen: Bliss vindt u gratis in natuur- en ecowinkels, fitness en wellness, sauna’s, zwembaden en Culturele Centra en op golfclubs. Wilt u Bliss zéker ontvangen, schrijf dan € 36 voor 8 nummers over op KBC 731-0008754-96 met vermelding van naam, adres + mailadres voor kosten van administratie en portkosten.

Verantwoordelijke Uitgever: Filip Muylle Marie Josélaan 39 - 2600 Antwerpen Bliss is niet verantwoordelijk voor tekst en inhoud van de advertenties en aanbiedingen in Bliss. Adver tenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar gemaakt in enige vorm, zonder toestemming van de uitgever. Alle inhoud (teksten als advertenties) van Bliss is niet bedoeld als medisch advies. Gelieve bij medische problemen een geneesheer te raadplegen. Oplage: 80.000 ex.

& Fitness met Jethro Philips 23 4 Visions on Food 41 Kristallen 46 Culturele agenda

Columns: 11 Ervin Laszlo 15 Paul Liekens 21 Eric Pearl 31 Bernard Lietaer 41 Ingeborg 46 Jeron Dewulf

HOERA! Eindelijk zijn wij online! Kijk snel op:

www. bliss-magazine.eu

Wij zijn een gezond volkje De meeste Vlamingen (91 %) vinden zichzelf ‘gezond’ of zelfs ‘kerngezond’, volgens de gezondheidsenquête van Humo in samenwerking met de VRT. Hiep, hiep, Hoera. We kunnen weer rustig verder (fr)eten, in onze luie zetel hangen en knarsetanden over alles wat misloopt op ons werk, in onze relatie, in ‘onze’ samenleving, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor ons aandeel. Het drama van Dendermonde is alweer bijna verteerd. Er zijn talloze remedies tegen het zinloze kindergeweld: elektronische pasjes, opleiding en videofonen, waar we natuurlijk niets op tegen hebben. Maar hebt u in de ‘klassieke’ media gehoord over de link tussen voeding, sport en geestelijke gezondheid? Het lijkt wel een taboe om aan mentale en emotionele geestesverruiming te doen. Gezonde voeding verkoopt minder goed. Ik vraag me alleen af wat er nog moet gebeuren vooraleer er in de ‘klassieke’ media melding wordt gemaakt en belang wordt gehecht aan wat ‘echt’ belangrijk is? Niet dat ik solliciteer, maar het zou toch leuk zijn dat er een dokter met kennis, zoals bijvoorbeeld een Peter Aelbrecht, van de EnergieKliniek, uitgenodigd zou worden op TV of Radio, zonder dat er een ‘pummel’ wordt naast gezet, die geen jota kent van voeding in de breedste zin van het woord. Wetenschappers weten dat een zwaar tekort van omega 3 en een tekort aan tryptofaan en vitamine B, (en dat zijn er niet weinig, om van de andere voedingstekorten, vitaminen en mineralen nog maar te zwijgen), kan leiden tot een depressieve toestand. Er is een verband tussen teveel suikers en andere koolhydraten en gemoedsschommelingen. En dan mag ik niet denken aan de manier waarop voedsel wordt bewaard. We hebben totaal geen zicht en idee wat er in ons voedsel wordt ‘gedraaid’. Water en andere voeding wordt bestraald met X-ray, in kleine dosis, om het beter te bewaren. In kleine dosis, wat wil dat zeggen? We staan voortdurend onder straling van zendmasten, deck-telefoons, gsm’s, microgolfoven die je lichaam niet onberoerd laten. Hoever kunnen we gaan met dat lichaam van ons voor het helemaal instort? Er is een verband tussen teveel genetisch gemanipuleerde granen en glutenallergie, coeliakie. Voeg daarbij alle water, lucht en bodemverontreiniging die we binnenkrijgen en dan krijg je een lichaam die hapert. Het lichaam kan al die vreemde stoffen niet meer verwerken. Ik wil positief blijven, maar het einde is nog niet in zicht. De ware smaak van echte groente, fruit en andere onbereide maaltijden moet men terug leren ont-dekken. Het lichaam verliest de mogelijkheid om genoeg voedingsstoffen op te nemen waardoor nog meer moet gegeten worden. Nog meer overlast voor de de maag, overlast voor jezelf, overlast voor je buren en je omgeving. Jongeren reageren eerst voor ze uitdoven als een plant. De welvaartsziekten en ouderdomsziekten, dat is voor later. Ik leer terug wat lekker is. Mijn smaakpupillen gaan terug op ontdekkingsreis… Ik sport terug meer. Want voeding alleen is niet zaligmakend, omgekeerd ook niet! Zalig Pasen, ik kijk uit naar de klokken uit Rome. Aftellen … en vooral op mijn weegschaal. • Filip Muylle

B l i s s maart 2009-

Bescherm uw gezin met de juiste probiotica

INFANT’S BLEND

CHILDREN’S BLEND

ADULT’S BLEND

ADVANCED ADULT’S

SUPER 8 HI-POTENCY

SUPER 5 ZUIGTABLET

Voor zuigelingen en

Voor kinderen

Voor volwassenen

Voor senioren

Om gistoverwoekering in de

Voor een goede mond-

peuters 0-5 jaar

5-15 jaar

16-60 jaar

60 plus

darmen tegen te gaan

en darmhygiëne

UW DARMFLORA IN BALANS MET DE JUISTE GOEDE BACTERIËN In onze darmen leven meer dan 400 soorten en in totaal meer dan 100.000 miljard bacteriën. De totale bevolking noemen we de darmflora. Daaronder zitten zowel ‘nuttige’ als ‘schadelijke’ bacteriën. Zodra die ‘schadelijke’ of ‘ziekmakende’ bacteriën de overhand krijgen, is het delicate evenwicht verstoord en worden we ziek. Diverse factoren kunnen het aantal nuttige bacteriën drastisch verminderen: leeftijd, stress, slechte eetgewoonten, alcoholgebruik en te weinig beweging. Ook een bevalling met een keizersnede, chloorhoudend drinkwater, bacteriële infecties en het gebruik van vele medicijnen zoals o.a. antibiotica doen irritaties zoals gasvorming en een opgeblazen gevoel ontstaan.

Onderzoek toont het belang van supplementering met de juiste probiotica aan. Een consequent gebruik versterkt het immuunsysteem, produceert antioxidanten, verbetert de opname van de voeding door de verhoogde afbraak en opname van vitaminen, mineralen en aminozuren én synthetiseert de B vitaminen die noodzakelijk zijn voor een gezond zenuwstelsel. Probiotica zijn heilzame, nuttige bacteriën die voorkomen in het spijsverteringskanaal, waarbij hun effectiviteit afhangt van de juiste samenstelling en concentratie. Die zijn bij zuigelingen, peuters en kleuters verschillend van volwassenen of senioren. Daarom heeft Dr. Udo Erasmus nu voor elke leeftijd en conditie een specifieke probiotica ontworpen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK.

UDO’S CHOICE®

PROBIOTICA • verbeteren de weerstand tegen slechte bacteriën • optimaliseren de spijsvertering • verbeteren de opname van vitaminen, mineralen en aminozuren • bevorderen een regelmatige stoelgang • verhinderen de woekering van gisten en schimmels • versterken de immuniteit

voor meer informatie over de probioticaproducten

Ojibwa-De Roeck+32 (0)52 48 43 00 www.ojibwa.be | www.gezondevetten.be

"

Wonderen der Natuur

Hop:

Hulp uit de natuur voor goede nachtrust Hop, Humulus lupulus is het belangrijkste ingrediënt van bier. Vanaf de 13de eeuw raakt hop bekend bij de bierbrouwers. Hoewel men moest wennen aan de bittere smaak voegde men toch hop toe als natuurlijk bewaarmiddel en om de schuimkwaliteit van het bier te kunnen blijven garanderen. Hop behoort tot de Hennepfamilie, het is een snel groeiende klimplant die groeit tegen heggen, schuttingen en kreupelhout. Mannelijke en vrouwelijke bloemen groeien aan verschillende planten. De vrouwelijke bloemen vormen eivormige vruchtkegels, hopbellen met bruinige schubben die de kleinkorrelige gele klieren bedekken. Deze bevatten de werkzame bestanddelen, namelijk de hopbitterstoffen. Hop bevat een hars met lupulon en humulon, etherische olie, tannines, Phyto-oestrogenen, bitterstoffen, organische zuren én ‘Lupuline’. Lipuline is een krachtig kalmerend middel. Het wordt gebruikt voor het bestrijden van slapeloosheid, voor het verminderen van angst, door spanning veroorzaakte hoofdpijn en nerveuze indigestie en tegen examenangst. Hop heeft een ontspannende werking. Het ‘milde high-effect’ werkt als rustgever voor de zenuwen en voor een betere nachtrust. Je kunt natuurlijk ook altijd een extra biertje of wijntje drinken, slaapmiddelen of drugs tot je nemen, (liefst niet alles tegelijk) maar ze berokkenen schade aan je lichaam en de hersenen. Men moet er ook steeds meer gaan gebruiken én uiteindelijk raak je steeds verder verwijderd van een natuurlijke nachtrust. Dus hop op, laat je zoet dromen. Welterusten, maar vergeet de wekker niet.

Melkwei-eiwit, het perfecte eiwitsupplement (Eiwitten deel 2)

I

n Bliss 11 kon je lezen over de voordelen van plantaardige eiwitten van gekiemde en gefermenteerde bruine rijst. Eten we nog niet genoeg eiwitten of proteïnen? Misschien wel, maar wel blijkt dat we te weinig essentiële aminozuren bezitten. Zo kunnen er heel wat situaties zijn waarbij we een hoogwaardig eiwitsupplement zouden moeten gebruiken: bij intensief sporten, om de spiermassa te vergroten, tijdens een groeispurt, bij ondervoeding of ondergewicht, bij een te zwakke weerstand, ter herstel na ziekte of operatie om nieuw weefsel op te bouwen. Melkweieiwit overtreft qua samenstelling en verteerbaarheid het gewone melkeiwit en alle andere eiwitbronnen ruimschoots. Ten eerste omdat het als bouwstof alle essentiële aminozuren in een goede verhouding bevat en door een hoog gehalte aan “branched chain amino acids” de ideale voedingsbron is voor de spieren. Ten tweede omdat de melkwei-eiwitten veel beter verteerd én in lichaamsweefsels ingebouwd worden dan alle andere eiwitbronnen. En ten derde omdat melkweieiwit ook een aantal bio-actieve stoffen bevat, die o.a. de weerstand verhogen en de kans op hart – en vaatziekten verlagen. Voedingsexperten kennen aan melkwei-eiwit een biologische waarde van 159 toe, veel hoger dan dat van ei (100), van gewone melkeiwitten of “caseïnes” (77) en soja (74). De markt is helaas overspoeld door minderwaardige melkweisupplementen. Vermijd melkweiconcentraat, dat veel minder eiwit en teveel onnodige lactose bevat dan het te verkiezen melkwei-isolaat. Gebruik een product dat werd bekomen door de zachte “cross flow-microfiltratie” en niet door de agressieve ion-elektroforese. En kies zeker een product vrij van suiker, vulstoffen, smaakstoffen en kunstmatige zoetstoffen, die alleen maar het gehalte aan waardevol eiwit verlagen. Whey Proteine 90 (mannavital) is te verkrijgen in de betere natuurwinkel. Meer info www.mannavita.be of 056 43 98 52

Biovita - Oostkaai 60 – 8900 Ieper - België - (:0032 (0)57 20 06 75

WORLDFRUIT

TIBET AUTHENTIC GOJIBESSEN …het gezondheidsgeheim uit Tibet GOJIBESSEN vervullen een belangrijke rol in de traditionele Chinese geneeskunde. Ze zijn een zeer rijke bron van vitamines, mineralen, essentiële aminozuren, antioxidanten en sporenelementen. Gojibessen worden ook wel “Happy Berries” genoemd omdat het dagelijks eten van een klein handvol (+/- 20 g) een positieve invloed heeft op uw algemeen welzijn. MEER VITAMINE C DAN SINAASAPPELS! Gojibessen bevatten meer vitamine C per gram dan sinaasappels. Gojibessen hebben een hoger beta-caroteen gehalte dan wortels. RIJK AAN VITAMINEN EN MINERALEN! Gojibessen bevatten vitamine A, B1, B2, B3, B6, C en E Ze zijn ook een rijke bron aan mineralen zoals zink, ijzer, magnesium, selenium en calcium. EXCLUSIVITEIT HET TIBET AUTHENTIC LOGO is in samenwerking met het Tibet Medical College ontwikkeld en garandeert u dat onze Gojibessen een echt Tibetaans natuurproduct zijn. HEALTH XL is exclusieve verdeler van Tibet Authentic Gojibessen in België.

WORLDFRUIT

Verkrijgbaar bij:

HealthXL

Wijngaardstraat 7, 2800 Mechelen t. 0477 38 06 06 – [email protected] – www.healthxl.be Ook verkrijgbaar: Cacao Nibbs en Maca

ZUIVERE OMEGA-3

Studies laten zien dat vrouwen meer last hebben van botontkalking (osteoporose) en gewrichtsklachten dan mannen. Maar vrijwel iedereen die ouder wordt of een bepaald gewricht teveel belast, krijgt te maken met slijtageklachten.

Zwarte bes als bewegen niet meer gesmeerd loopt

Een gezond bottenstelsel wordt vooral gestimuleerd door veel beweging in combinatie met goede ‘botvoeding’. Dus voeding rijk aan calcium en magnesium het liefst in de ratio 3:2 (calcium:magnesium) is belangrijk voor een goede ‘botvoeding’. Echter door teveel aan melkproducten, slechte voedingsgewoonten en te weinig groenten op het bord is deze ratio vaak uit evenwicht. Maar niet alleen calcium en magnesium zijn belangrijk. Om te bewegen heb je ook soepele gewrichten nodig. Onze gewrichten worden voortdurend belast en dankzij het herstelvermogen van het kraakbeen houden ze lange tijd stand. Gewrichtsveroudering kan vertraagd worden, zeker wanneer u bij de eerste tekenen ingrijpt. Het is bekend dat Chondroïtine en Glucosamine, die van nature in onze gewrichten aanwezig is, de elasticiteit en de viscositeit in het gewricht verhogen. MSM, MethylSulfonylMethaan is actief in de kern van het gewricht en biedt de gewrichten meer weerstand tegen druk. Maar er is meer!

Oxidatieve veroudering

Nordic Naturals werd in 2008 door ConsumerLab verkozen als N° 1 voor kwaliteit en efficiëntie. Voor meer informatie zie consumerlab.com, “Biggest test Omega-3 supplements”.

Nordic Naturals Omega-3 producten garanderen u : • de strengste farmaceutische standaard voor zuiverheid & versheid • een ideale ondersteuning voor een optimale fysieke en mentale gezondheid • de natuurlijke vorm van Omega-3 in capsule en vloeibare vorm

Het extract van zwarte bessen (Ribes Nigrum) staat bekend om zijn werking tegen vrije radicalen en het bevordert de eliminatie van urinezuur. Teveel aan urinezuur in het bloed en in de spieren geeft aanleiding tot verzuring van het lichaam, slakken, gewrichtsproblemen en uiteindelijk jicht, reuma en artrose. Zolang je spieren te verzuurd zijn, heb je last van stramme spieren. Ribes Nigrum van Purasana verdrijft het urinezuur uit de spieren en de gewrichten. Het vrijgekomen urinezuur, uit de spieren en gewrichten, blijft best niet in je bloed circuleren, anders zet het zich ook weer vast. Daarom kan het ‘echt’ nodig zijn om als extraatje Orthosiphon, Kersesteel en ‘Marcde-druif’ bijkomend in te nemen. Het zijn drie doeltreffende vochtafdrijvende middelen die het lichaam ondersteunen bij de uitscheiding van chloriden, ureum en urinezuur. Gun je lichaam een kuur van 1 à 2 maanden. Dat is pure luxe. Pure Orthosiphon, Kersesteel, Marc-de-druif vindt je in de betere natuurwinkel, merk Purasana en bij de distributeur Biovita. Zwarte bes werd al in 1712 aanbevolen door de abt van Montaran als levenselixir. Toen werd ze beschouwd als een middel tegen alle kwalen, want er werd aangenomen dat het de levensduur verlengde. Men gebruikt traditioneel de bessen en de bladeren, maar de knoppen blijken toch het krachtigst. Het koude aftreksel van de knop van zwarte bes werkt ondersteunend bij reuma en ontstekingen, artrose, jicht, peespijn en pijnlijke gewrichten. Het stimuleert de bijnieren, de nieren, de pancreas en de lever. Het heeft een gunstige invloed op het ademhalingsstelsel, bij astma (samen met hazelaarsknop en wollige sneeuwbal), chronische bronchitis en allergische rhinitis. Het heeft ook een positief effect bij vermoeidheid aangezien het de endocriene klieren stimuleert en slaperigheid tegengaat. Tenslotte werkt het ook ondersteunend bij inwendig gebruik tegen de onaangename gevolgen van insectensteken (anafylactische shock). •

Biovita - Oostkaai 60 – 8900 Ieper - België - (:0032 (0)57 20 06 75

Duurzame Visolie Voor meer informatie over onze Noorse visserij expertise: bezoek: planetnordic.com bel ons op +32 59 27 07 53, of email [email protected]

Wonderen der Natuur Spirulina is een blauwgroen spiraalvormige algje, dat behoort tot de rijkste natuurlijke vitaminen- en mineralenbronnen ter wereld. Het bestaat voornamelijk uit volwaardige eiwitten, een tiental vitaminen (o.a. B12) en een twaalftal mineralen (o.a. ijzer), een hoge concentratie aan chlorofyl of bladgroen en andere phytochemicaliën, enzymen en antioxidanten met een celbeschermende functie. Het is tevens zeer rijk aan het anti-inflammatoire gammalinoleenzuur, dat ook een rol speelt in het cholesterolmetabolisme.

Spirulina:

Extra portie zonnekracht voor een gezond leven. Fotosynthese vindt plaats als gevolg van interactie met zonlicht. Als gevolg van fotosynthese ontstaat er chlorofyl; bladgroen. Dit ontstond in de zee en leidde tot groene eencellige organismes. Deze vormden de voorlopers van blauwgroene zeealgen als spirulina en een zoetwater-variant genaamd chlorella. Van beide algen is bekend dat ze zeer gezond en bloedzuiverend zijn vanwege hun hoge gehalte aan chlorofyl. Dat is geen toeval, want ook chlorofyl blijkt voor dezelfde 98% als zeewater bloedeigen te zijn! Chlorofyl heeft evenals zeewater een extra molecuul magnesium nodig, terwijl bloed een molecuul ijzer extra nodig heeft. Verder blijkt het nagenoeg identiek te zijn aan hemoglobine, een eiwit dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van rode bloedcellen en het transport van zuurstof in het bloed. Vanwege het mogelijk maken van zuurstoftransport is chlorofyl zo heilzaam, aangezien ziekteverwekkers zich graag opsluiten in een cel om voor zichzelf een anaërobe (zuurstofarme) omgeving te scheppen. Chlorofyl is dus zuurstof, niet alleen voor groene planten maar ook voor mens en dier.

Genetische verwantschap met groene planten De genetische verwantschap die we hebben met groene planten ontstond in de zee. Fotosynthese in de zee leidde tot groene eencellige organismes. Deze spoelden aan op het land of bleven over daar waar de zee opdroogde en vormde de basis voor het plantenleven. Dit evolueerde verder naar complexere levensvormen als dieren en uiteindelijk mensen. De basis voor fotosynthese en chlorofyl ligt echter eveneens in de zee. Het is dus niet zo verwonderlijk dat zeewater en chlorofyl voor dezelfde 98% identiek zijn aan bloed. De groene eencellige organismes zijn de voorlopers van blauwgroene algen als spirulina en vind je in de betere biowinkel of apotheek. Marcus Rohrer Spirulina® of Chi spirulina zijn van uitstekende kwaliteit.

Teksten Wonderen der Natuur: Filip Muylle

Spirulina en groene groenten verjongen de hersenen Een dieet met veel antioxidanten uit groene groenten vertraagt de verslechtering van de hersenen door veroudering. Twee Amerikaanse onderzoeksteams ontdekten dat de plantenstoffen verouderde hersenweefsel zelfs herstellen. Hun dierstudies met ratten verschenen in de Journal of Neuroscience van juli 2002. Omdat het leer- en reactievermogen verslechtert door veroudering, bleek volgens de onderzoekers impliciet uit de studie dat de antioxidanten uit groene groenten en fruit dat proces kunnen omkeren. In een ander artikel werkten de onderzoekers met drie groepen ratten. De ene groep kreeg voer dat was ‘opgevoerd’ met komkommer - een groente die weliswaar veel oplosbare vezels maar weinig antioxidanten bevat. De tweede groep kreeg voer dat was opgevoerd met appel, waarin iets meer antioxidanten zitten. Het voer van de derde groep was aangevuld met spirulina, een alg met een extreem hoge antioxidantwaarde. Ook in deze proef waren alle ratten oud. Bij de komkommerratten gebeurde niets. Bij de andere groepen bleek dat na twee weken de aanmaak van de ontstekingsbevorderende eiwitten Tumor Necrose Factor alfa en -beta in de hersenen was afgenomen. Daarnaast verminderde de concentratie van de stof malondialdehyde. Dat wijst op afgenomen schade door vrije radicalen. In de hersenen van de spirulina-ratten waren tenslotte de stoffen als acetylcholine, adrenaline en nor-adrenaline beter gaan werken. De onderzoekers verklaren hun bevindingen met de vrije radicaaltheorie. Die beweert dat er tijdens verbrandingsprocessen in het lichaam continu vrije radicalen ontstaan. Dat zijn agressieve moleculen, die celwanden en DNA aantasten en zo de veroudering versnellen. De vrije radicalen hopen zich op, waardoor er steeds meer schade ontstaat. Antioxidanten kunnen vrije radicalen echter onschadelijk maken. •

harmonische verhouding

Silver Crystal Zout voor fijnproevers

! n e v e l t e h r o o v t u o z t é H 8

Voor uw gezondheid! Oerzout, van circa 280 miljoen jaar oud, wordt aan de rand van de Kalahariwoestijn in Zuid-Afrika gewonnen. Het is vrij van schadelijke stoffen en invloeden van buitenaf. 100 % natuurlijk, zongedroogd, ongebleekt, ongemalen en vrij van toevoegingen. Van de hoogste kwaliteit en bevat vele mineralen en sporenelementen.

Voor meer informatie: w w w.bonfarto.be

( 0485 16 96 98

"

Wonderen der Natuur

Kalahari-zout: Het begon allemaal in de zee… Een Franse arts genaamd René Quinton ontdekte al in 1897 dat zeewater voor 98% identiek is aan bloed. Zeewater heeft een extra molecuul magnesium nodig terwijl bloed een extra molecuul ijzer nodig heeft. Dat is het enige verschil. Volgens Quinton moet zeewater dan ook niet gezien worden als zout water, maar als een plasma dat bloedeigen is. Zijn theorie was dat cellen de capaciteit hebben om te regenereren, zichzelf te genezen en te zuiveren, mits de omgeving waarin de cellen zich begeven, het bloed dit mogelijk maakt. Alle mineralen op de aarde zijn geconcentreerd in zeewater. Zuiver het bloed dus met de mineralen in zeewater en je schept de ideale voorwaarden voor leven. Zeewater is de basis van alle leven op aarde en in een gezonde, onvervuilde zeeomgeving heeft alle leven een dubbele levensverwachting ten opzichte van leven op aarde en bovendien in volmaakte gezondheid. Fotosynthese vindt plaats als gevolg van interactie met zonlicht. Als gevolg van fotosynthese onstaat er chlorofyl (bladgroen). Ook dit begon in de zee en leidde tot groene eencellige organismes. Deze vormden de voorlopers van blauwgroene zeealgen als spirulina en een zoetwater-variant genaamd chlorella.

Tekst: Rieno Bonfarto

Mineraliseer jezelf Daarnaast kun je dagelijks jezelf mineraliseren met zeewater of nog beter met Kalaharizout. Dat is puurder en bevat geen verontreinigende stoffen, in water. Je kunt je eigen geconcentreerde zoutwater maken. Maak je eigen geconcentreerde z o u t w a t e r- o p l o s s i n g met Kalaharizout. Neem zeker geen zeezout uit de supermarkt, want dat is vaak gewoon geraffineerd tafelzout in grotere kristallen. Als je een jampotje neemt en dat voor 1/3e vult met Kalagarizout uit Zuid-Afrika en dan afvult met 2/3e water en schudt, heb je een geconcentreerde zoutwateroplossing die een Sole genoemd wordt. Daarvan neem je 1 tot 2 theelepels per dag opgelost in een standaard glas water van 250 cl. Op deze manier heb je een isotone oplossing, ofte een oplossing waarvan het zoutgehalte identiek is aan dat van je bloed, namelijk 0,9%. Van die 0.9% is het mineralengehalte voor maar liefst 98% identiek aan de mineralensamenstelling van gezond bloed. Je kunt hiermee dus op een simpele, effectieve en goedkope manier je bloed zuiveren en helen door de oorspronkelijke genetische informatie en energie weer toe te voegen. Het enige wat je doet is gebruik maken van de ideale balans die de natuur al voor je heeft samengesteld en deze in de juiste verhouding tot je te nemen.

Regeneratie van de cellen Door het opgelost in water tot je te nemen, voeg je allereerst weer water toe aan het zout waardoor de minerale krachten in intensiteit toenemen. Je maakt als het ware je eigen zeewater. Door dit zeewater echter in de

juiste verdunning tot je te nemen in een vloeibare vorm, dezelfde vorm als je bloed, dien je jezelf als het ware een ‘bloedtransfusie’ toe. Je bloed herkent deze zoutoplossing en kan er meteen mee aan de gang en transporteert de mineralen naar de cellen, die hierdoor geactiveerd worden als nooit tevoren en gaan regenereren in plaats van degenereren. Bovendien imiteer je op deze manier de hele kleine doses (spoorelementen) waarin we mineralen tot ons horen te nemen via plantaardig voedsel. Het is waar dat de mineralen dan nog steeds anorganisch zijn en dat ze via planten voor ons lichaam beter opneembaar zijn, dus dat blijft eerste keus (vandaar ook mijn pleidooi voor het kweken van voedsel op zeemineralen, want dat is ook voor de cellen van planten volledige voeding), maar het menselijk lichaam is niet voor één gat te vangen. Het is zeker niet de enige manier waarop mineralen opneembaar zijn voor ons lichaam.

Kalaharizout beter voor de gezondheid Eén van de grootste zoutproducenten ter wereld, AkzoNobel, schrijft op zijn website over het concurrerende zeezout: ‘Sommige mensen denken dat zeezout beter is voor de gezondheid. Dat is onjuist. Het bevat wel meer mineralen dan keukenzout, maar deze hoeveelheden zijn echter te verwaarlozen. In zeezout kunnen bovendien verontreinigingen zitten, zoals zware metalen.’ Deze bagatelliserende zin zegt alles! Dit is een pertinente en hardnekkige leugen verspreid door de commerciële zoutindustrie waar helaas maar al te veel mensen voor vallen! Ontkennen dat zeezout meer mineralen bevat dan keukenzout, kunnen ze niet en doen ze dus ook niet, maar vervolgens poetsen ze het verschil in mineralen van maar liefst 82 weg door te zeggen dat 82 mineralen ‘te verwaarlozen’ is. 82 mineralen te verwaarlozen? Pardon? Ons lichaam heeft mineralen op macroniveau en op microniveau nodig. Op microniveau noemen we het spoorelementen. Juist die hele kleine hoeveelheden zijn nodig in precies die dosis, samenstelling en balans. Denken we het nu echt beter te weten dan de natuur? Dan nog even iets over verontreiniging. Het is waar dat de kustwateren niet te vertrouwen zijn vandaag de dag en dus zeer waarschijnlijk verontreinigd zijn. Vandaar dat ik een pleidooi maak voor Kalaharizout uit Zuid-Afrika, waarbij gebruik wordt gemaakt van zout van bijna 280 tot 300 miljoen jaar oud. In de Paleozoic Tijdperk sijpelde er water door een formatie, gekend als de Dwyka. In dat tijdperk was de aarde zuiver en onbezoedeld, niet zoals vandaag, en verstoken van allerlei gevaarlijke stoffen. Kalahari Zout is afkomstig van oud, onaangetast, inlands en ondergronds pekelwater. Dat zoutwater wordt opgepompt aan het oppervlak en zongedroogd. Het bevat meer mineralen en sporenelementen dan zeewater. Het niet verontreinigde zout, rijk aan veel mineralen, zoals de natuur het heeft bedoeld is 100 % biologisch. • Voor meer info: www.bonfarto.be (0485 16 96 98

B l i s s maart 2009-

Winterse kost: méér dan In de winter krijgen we automatisch trek in warme, lekkere, krachtige maaltijden. In erwten- , pompoen- of uiensoep, zuurkoolstampot met rookworst, boerenkool, wildschotels, bospaddenstoelen, appels in de oven, wortel- en knolgroenten en andere stevige kost die vaak lang moet sudderen. Hoe komt dat? Waarom is winterse kost goed voor je? Op welke wetenschappelijke en voedingskundige gegevens is onze hang naar winterse kost gebaseerd? Om te beginnen verandert wat we eten met de seizoenen. Of althans: zouden onze maaltijden moeten veranderen. Want dankzij de globalisering en de stijgende welvaart kan je – als je dat wilt – in het hartje van de winter aardbeien, perziken, frambozen, bosbessen en ander typisch zomerfruit eten. Ik pleit er echter voor om steeds zoveel mogelijk verse seizoensproducten te eten, liefst uit de eigen streek, omdat je dan verzekerd bent van een goede kwaliteit en maximale voedingswaarde. De tijd tussen het plukken of oogsten en de consumptie is minimaal. Ten allen tijde zijn er voldoende seizoensproducten voorhanden om een gezond, gevarieerd menu samen te stellen. En bovendien is het goedkoper om in de winter boerenkool, knolgewassen en appelen te eten dan frambozen of asperges. Dat laatste is tegennatuurlijk. Het is natuurlijk om volgens de seizoenen te eten.

Tekst Peter Aelbrecht

Natuurlijke balans De winter is de periode waarin je je zonder schuldgevoelens tegoed kunt doen aan troostrijk voedsel. Als het buiten koud en guur is, zoek je naar een natuurlijke balans door je te voeden met maaltijden die je extra energie geven voor lange wandelingen in de regen en de koude. In de winter zit je ook vaker en langer binnen, aan tafel met familie of vrienden, en een warme, stevige maaltijd hoort daar evenzeer bij als een goed gesprek. De extra energie die je uit winterse maaltijd haalt, is nodig om je goed te voelen. Je energieniveau wordt immers in sterke mate bepaald door de aanmaak van het hormoon cortisol. In de winter, als de dagen korter zijn, is je cortisolpeil lager, omdat je meer binnen zit en er minder daglicht is. Dierlijke proteïnen uit wildstoofschotels, konijn, gebraad en andere vleesgerechten ondersteunen de bijnierschors, die belangrijk is voor de productie van cortisol. Daarom is het goed om in de winter regelmatig eens spek met eieren als ontbijt te eten.

Dr. Peter Aelbrecht, is a l s arts gespecia liseerd in de behandeling va n energieproblemen. Hij staat aan het hoofd van de energiekliniek te Aalst (w w w.energiekliniek.be) en is tevens auteur van de ‘HOMO ENERGETICUS’ bestsellerreeks,een reeks van zelf hulpboeken voor mensen die hun energieniveau wensen te verhogen (www.homo-energeticus.be)

column

alleen maar lekker... Vitamine C en stoofpotjes De winter is ook het seizoen bij uitstek om een aantal ‘vergeten groenten’ te herontdekken: aardpeer, pastinaak, lamsoor en koolraap bijvoorbeeld zijn niet alleen heerlijk bij gebraad en in stoofpotjes, ze bevatten ook bijzonder veel vitamines en mineralen die je helpen de winter door te komen. Gepofte of gekookte kastanjes zijn een smaakvol en energierijk bijgerecht. Vitamine C in de winter haal je uit mandarijntjes, clementijntjes en navelsinaasappels; uit verse cranberry’s (veenbessen) die je kunt verwerken tot een vitaminerijke aanvulling van gevogelte- en wildschotels. Het is belangrijk om ook in de winter voldoende fruit te blijven eten, omdat dit de werking van je schildklier ondersteunt en je metabolisme (verbranding) verhoogt. Wie onvoldoende fruit eet in de winter, heeft gemakkelijker last van de koude. Rauwkost (rauwe groenten, slaatjes) zijn minder geschikt in de winter, omdat ze de schildklierwerking en het metabolisme minder goed stimuleren. Als je geen trek hebt in vers fruit, kan je dit in de winter uitstekend vervangen door compotes (gestoofde vruchten) of gedroogd fruit: abrikozen, vijgen, pruimen en dadels zijn vitaminen- en mineralenbommen, maar – opgelet! – wegens het hoge G.I.-gehalte (glycemische index) kunnen ze de suikerspiegel snel doen stijgen. Bovendien bevatten ze tamelijk wat calorieën. Hetzelfde geldt voor noten, die in de late herfst en winter worden geplukt en gedroogd. Noten zijn zeer gezonde, maar ook energierijke tussendoortjes en smaakmakers in winterse salades en desserten.

Alles op een zacht vuurtje Last but not least is er nog een andere belangrijke reden waarom winterse kost goed voor je is. De meeste winterse gerechten vragen een langdurige bereidingstijd op een lage temperatuur. In het antitoxisch eetplan dat ik voorsta, is de bereidingsmethode van het allergrootste belang. In principe zijn alle bereidingsmethoden waarbij de vetten verbrand worden, uit den boze. Bij alles wat wordt gegrild (de zomerse barbecue!), gebakken of gefrituurd op hoge temperaturen, vormen er zich ongezonde transvetten. Het gezondste is zoveel mogelijk rauw te eten in de zomer en in de winter alles op een zacht vuurtje en langzaam te bereiden. De algemene regel is: hoe hoger de temperatuur bij de bereiding, hoe slechter. Een winters stoofpotje of een winterse ovenschotel die urenlang gaart op een laag vuurtje, is in deze periode van het jaar ideaal. •

Ervin Laszlo Het holisme in de nieuwe psychologie

Sedert de eerste helft van de 20e eeuw heeft de gestaltpsychologie - waarvan Fritz Perls (1893-1970) de voortrekker was - gehamerd op de heelheid van de menselijke geest. Het blijkt dat het totaal van geest en bewustzijn een subtiel, maar effectief en wederkerig samenhangend geheel vormt. Dit in tegenstelling tot de klassieke theorieën, die stelt dat wij ons wereldbeeld samenstellen op grond van enkel zintuiglijke waarnemingen. De fysici Russell Targ en Harold Puthoff deden aan het begin van de jaren zeventig van de vorige eeuw een reeks experimenten met de overdracht van gedachten en beelden. Zij sloten de ‘ontvanger’ op in een verzegelde, ondoorzichtige en door een ‘kooi van Faraday’ omsloten vertrek, terwijl de ‘zender’ zich in een ander vertrek bevond, waar hij met regelmatige tussenpozen werd blootgesteld aan heldere lichtflitsen. De hersengolfpatronen van beide proefpersonen werden geregistreerd door een elektro-encefalograaf (EEG-toestel). Vast kwam te staan dat de hersengolven van de zender exact het ritmische patroon weerspiegelden van de lichtflitsen. Echter, al na een korte periode begon de ontvanger dezelfde hersengolfpatronen te produceren, hoewel hij zelf niet rechtstreeks aan de lichtflitsen was blootgesteld en geen zintuiglijk waarneembare signalen opving van de zender. Dergelijke telesomatische effecten doen denken aan processen die antropologen omschrijven als ‘sympathetische magie’. Sjamanen, medicijnmannen en andere beoefenaren van deze magie richten hun inspanningen niet op de doelpersoon zelf, maar op een beeltenis van deze persoon, zoals een pop. Dean Radin en zijn medewerkers van de univesiteit van Nevada experimenteerden in het laboratorium onder gecontroleerde omstandigheden met een positieve variant van dit telesomatische effect. De proefpersonen maakten een kleine pop die henzelf moest voorstellen en leverden er dan een persoonlijk voorwerp (zoals een foto, sieraad, korte levensbeschrijving... ) bij. Bovendien maakten zij een lijstje van de dingen die hen behaaglijk stemden en hun het gevoel gaven gekoesterd te zijn. Dit alles werd gebruikt door de ‘genezer’ (die een overeenkomstige functie had als de ‘zender’ bij het eerste voorbeeld) om een sympatische connectie met de doelpersoon (de ‘patient’) tot stand te brengen. De laatste was aangesloten op een fijngevoelige monitor die de activiteiten van zijn of haar autonome zenuwstelsel registreerde. De ‘genezer’ bevond zich in een akoestisch en elektromagnetisch afgeschermde kamer in een ander laboratoriumgebouw en legde de pop en de andere voorwerpen op tafel voor zich. Hij concentreerde zich erop, terwijl hij in lukrake opeenvolging ‘koesterende’ (actief genezende) en ‘ontspannende’ boodschappen uitzond. Het bleek dat de elektrische huidweerstand van de ‘patiënten en hun hartslag gedurende de actieve ‘koesteringsperioden’ significant anders waren dan gedurende de rustperioden, zoals ook gold voor het volume van de polsslag. Zowel hartritme als bloedstroom wezen duidelijk op een ‘ontspanningsreactie’, hetgeen begrijpelijk was, omdat de ‘genezer’ pogingen deed om de proefpersoon via de pop te ‘koesteren. Radin en zijn collega’s kwamen tot de conclusie dat de intenties en handelingen van de ‘genezer’ in geest en lichaam van de ‘patient’ werden weerspiegeld, bijna alsof ze zich naast elkaar bevonden. De afstand tussen zender en ontvanger maakte nauwelijks verschil. Deze vorm van non-lokale genezing bewijst haar nut, ook al is zij nog niet zo uitgebreid getest als de conventionele geneeskunde. Volgens de Amerikaanse arts is er een nieuw tijdperk aangebroken in de medische praktijk: Era 3. Na Era1, de biochemische geneeskunde en Era2, de geest-lichaamgeneeskunst, nu dus Era3: het tijdperk van de non-lokale geneeskunde. Het ziet ernaar uit dat ons bewustzijn op een subtiele, maar doeltreffende manier verbonden is met het individuele bewustzijn en het lichaam van andere mensen. • Dr. Ervin Laszlo, geboren in Hongarije: wetenschapper, filosoof, musicus en auteur. Oprichter en voorzitter van de Club van Boedapest. Werd meermalen onderscheiden voor zijn inzet voor mondiale verstandhouding. Schreef o.a. Bezielde Kosmos en Het chaospunt. Woont momenteel met zijn Finse vrouw in Toscane en heeft twee volwassen zonen: Christopher en Alexander.

B l i s s maart2009-11

☤

Food+

In België lijdt 1 op de 200 mensen aan coeliakie, een frequente aandoening die echter zeer weinig aandacht krijgt van het grote publiek en het medische korps. 9 op de 10 gevallen worden immers niet gediagnosticeerd! Slechts heel weinig mensen hebben al gehoord van coeliakie, en toch blijft de prevalentie (het aantal gevallen) van deze ziekte toenemen bij jongeren en volwassenen. Coeliakie is een stoornis waardoor gluten niet meer worden verdragen. Coeliakie is een voedselintolerantie, geen ‘gewone’ voedselallergie. Het gaat immers niet om een normale reactie van het afweersysteem. Het resultaat is wel een aantasting van de slijmvliezen van de dunne darm. Snel ingrijpen met een gepast dieet is nodig om serieuze en blijvende schade aan het darmstelsel én slechte opname van voedingsstoffen te vermijden. Bij kinderen uit coeliakie zich vaak door diarree, een gezwollen buik en braken. Volwassenen kunnen in wisselende mate ook last hebben van chronische vermoeidheid, migraine en mondaften en dit is nog maar het begin. Wetenschappelijke studies melden een link tussen Coeliakie én ADHD, ADD en schizofreen spectrum.

Coeliakie voor het leven, maar niet onleefbaar (deel I)

H

et woord ‘Coeliakie’ spreekt men uit als seuliakie. Het is afgeleid van het Griekse ‘koilia’, wat buik of buikholte betekent. Via de Latijnse afleiding ‘coeiliacus’, wat ‘tot de buikholte behorend’ betekent, is het woord ontstaan. Deze benaming wijst op de darmstoornis die kan optreden bij de inname van gluten. Bij 1 op 3000 kinderen is Coeliakie vastgesteld, maar hun werkelijke aantal ligt veel hoger. Coeliakie is een stoornis met intolerantie voor gluten tot gevolg. Gluten is een eiwit dat in sommige graangewassen zit zoals haver, tarwe, gerst, rogge. Gluten is een mengeling van een reeks individuele eiwitten die verdeeld kunnen worden in twee groepen; de prolaminen en de gluteninen. Het belangrijkste prolamine-eiwit, gliadine, schijnt het grootste probleem te zijn bij coeliakie of gluten-intolerantie. Men stelt dat eenmaal men glutenintolerant is, men dan zit opgescheept met een levenslang dieet. Het glutenarmdieet is er één waar niet allen de vier bekenste granen: tarwe, haver, gerst en rogge uit weggelaten moeten worden maar ook de minder bekende granen: spelt en kamut. Het minste spoortje van gluten kan onaangename lichamelijke reacties teweegbrengen.

Tekst: Pedro Domingo

Levenslang dieet Coeliakie vereist een streng en levenslang dieet waarin het voedingspatroon volledig wordt aangepast, want heel wat producten en gerechten bevatten gluten, dus moet men voortdurend letten op wat er in het eten zit. Gelukkig zijn er al heel wat voedingsmiddelen die geen gluten bevatten: rijst, maïs, tapioca, soja, erwten, gierst, aardappels. Brood, pizza, koek en gebak kunnen ook bereid worden met maïsmeel of met glutenvrije bloem. Vlees of vis levert geen problemen, op voorwaarde dat er geen tarwezetmeel aan toegevoegd werd en dat het niet gepaneerd is met een verboden meel. Vetten, groenten en fruit kunnen met veel plezier gegeten worden. Veel levensmid-

12-B l i s s maart 2009

delen die normaal gluten bevatten zijn ook te koop in een glutenvrije versie. Je vindt in de betere natuurwinkel veel producten o.a. van het merk Marval & Vincent. Geef ons heden ons dagelijks glutenvrij brood Ons dagelijks brood van tarwe, gerst en rogge én teveel koolhydraten zijn sluipende moordenaars voor de darmen. Steeds meer mensen komen tot de ontdekking dat ze granen niet goed verdragen. Gaat het dan om coeliakie waarbij gluten problemen geven of is er meer aan de hand? Tien jaar geleden werd coeliakie beschouwd als een ziekte die relatief weinig voorkwam. Slechts bij 0,1% van de bevolking. Dankzij betere diagnostische technieken is dat cijfer intussen flink gestegen tot 1%. Men heeft altijd gedacht dat het een erfelijke ziekte is, maar deskundigen vermoeden al geruime tijd dat er ook omgevingsfactoren bij betrokken zijn: het niet ontvangen van borstvoeding, gluten in baby (melk-)producten, verkoudheidsvirussen (deze moleculaire structuren lijken op gliadine, wat een bestanddeel van gluten is), onvolledige vertering van granen waardoor door ontstekingsreacties een zogeheten ‘lekkende darm’ of ‘leaky gut’ kan ontstaan. En dysbiose, wat inhoudt een tekort aan beschermende darmflora bacteriën en een teveel aan kwaadaardige, spruwachtige organismen zoals candida albicans. Mensen die (nog geen) last hebben van allergische reacties op granen of die (nog niet) glutenintolerant zijn, raad ik sterk aan om genoeg groenten en fruit met veel vezels te eten én hun darmen in optimale conditie te krijgen of te houden. Mijn persoonlijke voorkeur gaat niet naar de probiotica’s waar op tv zoveel reclame wordt gemaakt omdat zij slechts een paar miljoenen goede bacteriën en suiker bevatten . De diverse probiotica’s van Udo’s Choice zoals de ‘Probiotica Super 8 Hi-Potency’ bevat 30 miljard heilzame darmbacteriën, die in de

ingewanden dienen om de ziekteverwekkende (pathogene) bacteriën en gist elkaar in evenwicht te houden. Wanneer het evenwicht door de hedendaagse voeding, chloorhoudend drinkwater, stress of medicijnen, ... is verstoord, kan gistoverwoekering plaatsvinden. Dat kan het lekkendedarmsyndroom veroorzaken, resulteren in spijsverteringsproblemen, allergieën en auto-immuniteitsstoornissen zoals coeliakie. Maar men vermoedt ook dat het genetisch manipuleren van de granen onze lichamelijke allergische reacties en intoleranties op deze granen sterk verhogen. Maar daarover later meer.

Vlokatrofie Bij mensen met coeliakie veroorzaakt voedsel dat gluten bevat, beschadiging van het slijmvlies van de dunne darm. Daardoor kan de darm zijn werk niet goed meer doen. Een gezonde dunne darm heeft aan de binnenkant een groot aantal darmvlokken, dat samen een enorm oppervlak voor voedselopname vormt. De darmvlokken van een coeliakiepatiënt kunnen geen gluten verdragen. Ze worden erdoor kapot gemaakt (vlokatrofie), waardoor een slechte opname van de bouwstoffen uit het voedsel kan ontstaan. Het lichaam heeft deze bouwstoffen nodig om normaal te kunnen functioneren en bij kinderen tevens om te groeien. Niet opgenomen bouwstoffen verlaten met de ontlasting weer het lichaam. Als gevolg hiervan kunnen klachten ontstaan als diarree, verstopping, groeistoornissen, humeurigheid en vermoeidheid. Ook kunnen tekorten ontstaan aan onder meer vitamines en ijzer. Een manier om deze klachten te voorkomen of te bestrijden is het volgen van een dieet waarin gluten niet voorkomt. Dankzij het glutenvrije dieet kan het dunne darmslijmvlies zich herstellen. Zolang de darmwand niet wordt hersteld, reageert de dunne darm. Telkens ze met gluten in aanraking komt, ontstaat er een beschadiging. Het dieet moet men dan ook

voldoende lang of levenslang blijven volgen. Is er meer aan de hand?

D

e Amerikaanse allergiedeskundige dr. James Braly stelt dat misschien wel een vijfde van de gehele bevolking lijdt aan wat hij ‘gevoeligheid voor gluten’ noemt. Overdreven, misschien wel? Maar alarmerend is wel dat de immuunreacties op gluten, volgens een stortvloed aan klinische studies, niet alleen in de ingewanden schade aanricht, maar overal in het lichaam schade kan aanrichten. Gluten is een mengeling van een reeks individuele eiwitten die verdeeld kunnen worden in 2 groepen; de prolaminen en de gluteninen. Het belangrijkste prolamine-eiwit, gliadine, schijnt het grootste probleem te zijn bij coeliakie of gluten intolerantie. Vaak worden er gliadine antilichamen gevonden in de immuuncomplexen die geassocieerd worden met deze ziekte. Ongeveer 10% van de bevolking maakt een antilichaam tegen het gliadine-bestanddeel van gluten aan en vertonen toch geen klassieke symptomen van coeliakie. Dr. Alessio Fasano van de universiteit van Maryland zegt hierover: “Wereldwijd komt coeliakie buiten de ingewanden 15 keer vaker voor dan coeliakie ín de ingewanden.”

Auto-immuunstoornissen door granen Uit klinische studies blijkt dat auto-immuunstoornissen zoals artritis, diabetes, leveraandoeningen, astma en bepaalde kankersoorten mogelijk iets met gluten te maken kunnen hebben. Anders gezegd: coeliakie vergroot de kans erop. Marios Hadjivassiliou, verbonden als neuroloog aan het Royal Hallamshire Hospital in Sheffield vond bij patiënten, met ‘neurologisch disfunctioneren’, zonder aanwijsbare oorzaak, bij meer dan de helft van hen antilichamen tegen gliadine in het bloed. Opmerkelijk was verder nog dat de meesten totaal geen ingewandsklachten hadden. En het wordt nog steeds erger. Steeds meer natuurdietisten ervaren dat enerzijds het aantal mensen dat geen tarwe en andere granen verdraagt telkens groter wordt. Anderzijds laten gevoelige testen zoals de Imupro 300 zien dat meer granen verdacht zijn: mensen reageren niet alleen meer op gluten uit tarwe, gierst, haver, rogge maar ook op gluten uit spelt, boekweit, rijst, amaranth. We zien een duidelijke relatie tussen graanintoleranties en o.a. de volgende klachten: vermoeidheid, diverse soorten huiduitslag, maag-darm-krampen, gewrichts- en spierpijn, hooikoorts, hoofdpijn/ migraine, mondblaren, bloedarmoede, suikerspiegelschommelingen, astma, diarree, winderigheid, verstopping.

Haver voor man en paard Tarwe, rogge en gerst zijn verboden. Maïs en rijst bevatten geen gluten en zijn dus onschadelijk. Of haver schadelijk kan zijn voor coeliakiepatiënten is nog omstreden. Een recent Fins onderzoek heeft geprobeerd hierin wat opheldering te krijgen. 40 patiënten met een recent ontdekte coeliakie werden gedurende 12 maanden op een glutenvrij dieet met of zonder haver gezet. Na afloop van de studie bleek de haver geen nadelige effecten te hebben gehad op het herstel van de darmwand. 52 patiënten met een herstellende coeliakie werden gedurende 6 maanden op dezelfde diëten gezet. Ook hier werd geen nadelig effect van gematigde hoeveelheden haver op de genezing geconstateerd. Veel coeliakiepatiënten hebben moeite om zich aan het strenge glutenvrije dieet te houden. Het gebruik van gematigde hoeveelheden haver kan voor hen een aanzienlijke verlichting betekenen.

Puntje van de ijsberg

Een nieuwe geschiedenis: Glutenvrije Producten Cascina Belcreda biedt een volledige waaier van biologische en glutenvrije producten aan voor de markt van voedingsintoleranties, meer in het bijzonder coeliakie (coeliakie is een intolerantie (onverdraagzaamheid) voor gluten).

Een grote markt, inderdaad, en een zeer stijgende. De Biologische uitdaging - Mest van dierlijke of plantaardige oorsprong - Geen chemische behandeling tijdens de landbouw - Slechts mechanische hulpmiddelen tegen onkruid - Geen gebruik van chemicaliën of behandeling van schimmels tijdens de opslag - Afwisseling van culturen om de grond door organische mest te verrijken De biologische en glutenvrije producten van Cascina Belcreda zijn klaar om de meest veeleisende kenners tevreden te stellen. Tegenwoordig bieden wij naast rijst - natuurlijk glutenvrij - een brede waaier van Italiaanse eetwaren aan:

* Rijst-, maïs- en boekweitdeegwaren * Zoute en zoete koekjes en taartjes * Crackers * Soepen (prei-aardappel, maaltijdsoep, minestrone met rijst, bonen met rijst) * Tomatensausen: tomaatbasilicum, tomaat-eekhoorntjesbrood, kappertjes & zware olijven, pikante saus Het grote pluspunt van Cascina Belcreda is de uitzonderlijke smaak van al deze producten: de typische Italiaanse smaak gecombineerd met de zorg voor een goede gezondheid.

Gluten zijn dus het puntje van de ijsberg. We pleiten voor meer serieus onderzoek naar de relatie tussen voeding en allerlei klachten die in de gezondheidszorg nu medicinaal worden behandeld. Als dit dan ook door verzekeringen wordt vergoed, gaat het de goede kant op in de gezondheidszorg. Het biedt een goedkope manier voor mensen om hun gezondheid in eigen hand te nemen. Nog beter gezegd: ‘Elke bewuste hap door de mond maakt u weer gezond’ De volgende keer gaan we dieper in op mogelijke oplossingen, de invloed van genetische aanleg en voedingsalternatieven. •

Voor meer informatie:

i nfo @ m a r va l -v i n c e n t .b e – 0 3/3 5 3.6 6. 31

î De juiste keuze Erik kon de gedachte van Dirk en Veerle niet uit zijn hoofd zetten. “Ik jaloers, nee, dat ben ik niet”, probeerde Erik zichzelf te overtuigen. Op weg naar zijn date voelde hij de behoefte om te laten zien wie hier ‘de Wildeman’ was. Hij ging het cafeetje binnen, keek rond en bestelde een kop koffie. De oudere vrouw, met haar tanden op den toog was niet ‘zijn Wendy uit de lagere school’. In stilte wachtte Erik haar komst af. Hij hoorde twee mannen biljarten. Dit café was een uitzuiperscafé. Hier zou hij niet langer dan nodig blijven. Kwart voor negen en Wendy laat op zich wachten. Enkel in zijn gedachten zit Erik met Wendy in de bar, die haar openingsavond geeft. In zijn hoofd spookt het beeld van Veerle en Dirk kussend op de laatste rij in de Cinepolis. Meer dan anderhalf uur spookt het kussende paar in zijn hoofd. Nu is het genoeg. Zonder het te beseffen scheurt hij in een verblindende onredelijkheid naar ‘zijn Veerle’ en naar ‘hun’ cinema. Veerle zou hij niet zonder slag of stoot laten gaan. Niet zoals destijds in zijn mislukte huwelijk, toen hij te laf was om strijdend ten onder te gaan. Indertijd vreesde hij nog dat de strijd zijn toenmalige vrouw helemaal zou wegjagen. Hij verloor haar toch en ging aan zijn eigen lafheid ten onder. Niet deze keer. Geen tweede keer.

Only for men nobel en ondubbelzinnig. Ik zou nooit het lief van een vriend verleiden. Dat is een erecode.” “Maar waarom moest jij je vriend jaloers maken?” “Om hem een lesje te leren, een volgende les in zijn wildemanschap.” “Ik moest niet overwerken” stamelde Erik verdwaasd. Ik had een date met een meisje dat ik ken van uit de lagere school. Het stelt echt niks voor, echt Veerle, er is niks gebeurd...”

niet.” “Stop met uw filosofische wijsheid Dirk.” “Nee, nee, ik meen het. “Je bent haar pas kwijt als je nu niet je hart leert openen voor haar. Ok, je hebt haar pijn gedaan, veel pijn. Maar ik denk niet dat zij je wil loslaten vooraleer ze beseft wat jij voor haar betekent. Liefde is meer dan vreugde en pijn, meer dan hebben en bezitten. Zoals jij moet leren van haar te houden, leert zij ook van zichzelf te houden.

Veerle’s ogen werden koud en haar kin begon te trillen. Erik kon niet uitmaken of het om verdriet ging of om ingehouden woede. “Als het niks voorstelt, waarom heb je het niet gewoon verteld? We hebben al zo weinig tijd samen en dan maak jij tijd voor een onbelangrijke vrouw.

Via de liefde voor jou leert ze van zichzelf te houden. Omgekeerd ook natuurlijk. Zij kan kiezen om kwaad te blijven en om haar frustraties te projecteren op jou of op een volgende partner. Maar ze kan ook haar eigen aandeel zien. Onbewust zal zij wel gevoeld hebben, dat jij de laatste tijd verstoppertje speelde. Jij bent bang om je hart echt te openen. Een vrouw is veel intelligenter dan wij mannen beseffen. Als ze heel eerlijk is zal ze moeten toegeven dat ze misschien ook wel verstoppertje speelde over haar echte gevoelens. Als de eerste boosheid voorbij is, zal ze beseffen wat jij voor haar betekent. Kan zij haar hart voor jou echt openen, of niet? Dat is haar keuze enerzijds, maar tegelijk zal zij ook ‘weten’ of jij dat aankan. Kan jij nu al aan dat een vrouw haar hart voor je opent? Het is belangrijk dat je dat nu te weten komt. Jullie zijn op het moment gekomen dat jullie keuzes moeten maken. Heel bewust. Niet meer van elkaar houden omdat je dat denkt, omdat je verliefd bent, omdat je haar benen of haar snoetje leuk vindt. Nee, omdat je jezelf beter voelt, sterker voelt, vrolijker bent als jij bij haar bent. Jij moet nu kiezen voor jezelf. Niet voor haar. Komaan, maak die keuze! Elke dag kom je wel een lekker vrouwtje tegen en het is zeer moeilijk om daar niet aan toe te geven...als je nog niet gekozen hebt. Als je wel een bewuste keuze maakt, dan straal je dat uit. Je beseft dan dat een andere leuke vrouw die je niet in je bed krijgt, geen gemis meer maar een bevestiging is van de waarde van je eigen vrouwtje.”

De Terugkeer

E

Tekst: Juan van Nieuwenhuyse en Ralf Hart

rik is nu vlakbij de bioscoop. Hij voelt de adrenaline pompen. Zijn slapen bonzen. Zijn knokkels kleuren wit om zijn stuur. Hij parkeert zijn auto. Even later duiken Dirk en Veerle al op. Met de lach op hun gezicht komen ze buiten. “Ah, nee! Dirk heeft zijn arm rond Veerle geslagen. Mooie vriend is Dirk, geen beetje schuldgevoel. Hoe kan hij mij dat aandoen.” Erik loopt op hen af. “Schatje, heb je al gedaan met werken, zo lief dat je tot hier bent willen komen” reageert een vreugdevolle Veerle. Haar stem verdwijnt in de avondlijke kilte. Het enige wat Erik ziet is de arrogante lach van Dirk. Met gebalde vuisten als voorhamers, slaat Erik toe. Alle frustraties zitten gebeiteld in een allesvernietigend wapen. Hij sluit zijn ogen, klaar voor het krakende geluid van Dirk’s neus. Maar voor hij het beseft verdwijnt zijn vuist rond Dirk’s pols. De omhelzing met de straatstenen is harder dan verwacht. Hij voelt een knie in zijn nek, zijn arm in een hoek gedraaid. Hij kan maar beter niet bewegen. Op dat moment wordt Erik ‘wakker’. Hij hoort gegil. Het is de stem van Veerle. “Erik, wat doe je nu?” Erik kreunde:”Die klootzak wilde je verleiden. Die wilde jou afpakken van mij.” “Onzin Erik, wij zijn gewoon naar de film geweest. Het was jouw eigen voorstel, jij moest overwerken.” “Ik heb hem dat nooit voorgesteld!” Nu keerde Veerle zich om naar Dirk. “Hoe...?” Dirk liet de greep los en trok Erik overeind. “Liefste Veerle, ik ben bereid om jou de waarheid te vertellen, als Erik ook bereid is zijn waarheid te vertellen.” Veerle keek nu vragend naar beide kemphanen. Erik ontweek haar vragende blik. Zijn kwaadheid had plaatsgemaakt voor schaamte. Hij werd gedwongen om eerlijk te zijn. Dirk verbrak de ondraaglijke stilte. “Ik heb jou uitgevraagd om Erik jaloers te maken. Mijn motieven waren

14-B l i s s maart 2009

van de

Wildeman

Ik ben met Dirk naar de cinema gegaan omdat ik er even tussenuit wilde. Ik had nood aan ontspanning en had die het liefst met jou gehad. Ik zou nooit op de avances van Dirk ingaan. Ik heb gekozen voor jou en nooit reden gegeven om jouw wantrouwen te verdienen. Dat kan ik van jou niet meer zeggen.” Veerle greep in haar handtas en wierp hem zijn huissleutels toe. “Ik denk dat wij het hier beter kunnen bij laten.” De tranen liepen nu vrijelijk over haar wangen. Toen draaide ze zich om en vertrok.

D

aar stonden de twee wildemannen. Erik voelde zich miserabel en heel zijn lijf deed pijn. Dirk stond naast hem en kon zijn lach niet meer onderdrukken. “Wat is er grappig, Dirk? Jij hebt nu wel mijn relatie om zeep geholpen!” “Nee, Erik, dat heb jij helemaal zelf gedaan,” lachte Dirk. Erik begreep er niks meer van. “Liefste Erik, je hebt vanavond iets geleerd. Je hebt gevoeld dat je nu voor haar moet kiezen. Maar niet alleen voor haar, ook voor jezelf. Je hebt voor haar willen vechten, maar je moet nog leren voor jezelf op te komen. Je weet nog altijd niet wie je bent, waar je wilt voor staan, waarom je Veerle wilt. Dat is een bewustwordingsproces, stap voor stap.” Erik was nu rustiger, maar het beeld van Veerle uit zijn leven was haast ondraaglijk. “Ik ben haar wel kwijt.” “Misschien wel, misschien

E

rik zou deze woorden de komende dagen nog veel horen spoken in zijn hoofd”. Bewust kiezen! Nee, nooit had hij voor een vrouw bewust gekozen. Hij had altijd voor een vrouw gekozen om redenen die buiten zichzelf lagen. Hij voelde dat hij een onderscheid moest maken tussen het kind dat kiest voor zijn moeder en de man die bewust kiest voor een vrouw. Niet om wat hij denkt dat anderen denken, zoals zijn moeder, zijn vader, zijn ex, zijn beste vrienden, zijn collega’s. Nee, hij voelde dat het tijd werd om zich te bezinnen om wie hij was. Gaf hij zichzelf volledig, opende hij echt zijn hart, opende hij zichzelf naar Veerle, de vrouw van zijn leven. De pijn om zijn ex had hij duidelijk nog niet verwerkt. “Maar hoe kom ik er over heen? Wat kan ik doen? Nee, dat kan ik niet toelaten, dat zijn Veerle zou kiezen voor een man, die niet in zijn Wildeman kracht kan staan en blijven staan.” Hij moest en zou het kind in hem verbinden met zijn Wildeman kracht en de beschermende, respectvolle vaderfiguur. Dat was de man die hij wilde worden. Hij voelde voor het eerst dat kiezen voor Veerle ook meer dan een beetje kiezen voor zichzelf was. Zou Erik de komende weken leren dat leven in liefde meer is dan het heroveren van zijn geliefde. •

column

Paul Liekens

Hoe met mannen praten over ‘commitment’ ‘De Terugkeer van de Wildeman’ versus ‘De Ontembare Eva’. Mannen in een workshop krijgen is niet zo gemakkelijk. Maar als ze contact nemen, gaan ze er bijna altijd voor met dito resultaten. Maar mannen willen altijd de indruk geven dat ze alles zelf geleerd hebben. Wij weten beter. Mannen zouden mannen niet zijn, als ze niet alles omzetten in een concurrentievoordeel. Wat mannen niet weten is dat hèèl vèèl vrouwen bellen, schrijven, mailen om hun broer, hun beste vriend, hun collega, hun ex in te schrijven. En dan komt meestal de vraag: “Zeg bestaat er ook zoiets voor vrouwen zoals ‘de terugkeer van de Wildeman Workshop’?” ‘Yes’, eindelijk ja! De ontembare Eva staat op. De workshop wil mannelijke standpunten, vaardigheden, inzichten en geloofsovertuigingen kaderen. Interesse, stuur een mailtje naar ‘workshop@deontembareeva. be’ en de eerste 50 krijgen een korting van 100 euro: 175 euro ipv 275. Mannen, dat betekent dus inderdaad dat we het grote geheim van de man zullen ontsluieren. Eerlijk is eerlijk, naar jullie, mannen, onthullen we ook ‘de geheimen van de vrouw’. Mannen jullie mogen ook verder lezen en alle vragen van jullie kant zijn welkom op ‘[email protected]’ . Alle vorige edities van de wildeman zijn te lezen op www.bliss-magazine.eu. Vrouwen willen van mannen een ‘commitment’ horen, voelen en beleven. Waar gaat de relatie naartoe? Hebben we een toekomst samen? Zou hij ondertussen mij niet moeten gevraagd hebben om met hem te trouwen? Wil hij mij voor altijd of twijfelt hij nog. Een twijfelende man is geen wildeman! Vrouwen, jullie weten waarom! Maar ‘willen’, ‘krijgen’ en ‘behouden’ wil niet zeggen je vriend tot last zijn, je zelf onderuit halen of je relatie ondermijnen. ‘Commitment’ kan voor jou en hem een andere betekenis hebben. Mannen denken automatisch aan een ring en trouwen. Jij en ik weten heel goed dat dit niet automatisch zo is. Wanneer een vrouw over ‘commitment’ spreek, dan hangt dat af van het stadium waarin jullie relatie zich bevindt. Het kan betekenen: ‘ik sta zot van jou, maar ik wil zeker zijn dat je niet met een andere vrouw de lakens deelt.’ Of ik wil weten of ik zoveel beteken voor jou, als jij voor mij. Of ik wil meer tijd met je doorbrengen, zouden we mijn/jouw huisje als ons huisje zien. Zeg niet ‘commitment’ als je een volgende stap in de relatie bedoelt. Ga eerst bij jezelf terecht wat je echt wilt. Wees daarna heel specifiek in je beschrijving van wat je echt wilt. ‘Ik wil meer tijd met jou doorbrengen’, dringt niet altijd zo goed door. Zeg zonder franjes of pluimen en veren: “Ik wil graag 2 avonden per week met je doorbrengen”. Zo weet je ventje heel goed wat er van hem wordt verwacht om jou gelukkig te maken én hoeft hij zich geen zorgen te maken of ‘meer’ voldoende is. Een open, meetbare, realistische communicatie begint niet als je van hem iets wilt. Omgekeerd ook niet, mannen! Voel je vrij om alles te vertellen en wees niet bang om ‘dat’ te vragen wat je hartje echt verlangt. Wil je een succesvolle ‘commitment’ conversatie dan weet je best of je ‘emotionele band’ met hem sterk genoeg is. Als dat niet zo is, begin dan met ‘praten werkt’ communicatie zonder dat je ‘iets’ wilt afdwingen. Er zijn 4 stadia in een relatie én een ‘commitment’ en elk stadium heeft zijn charmes. Maar het zijn vooral de intenties achter het ‘commitment’, niet alleen ‘de vaststelling of het symbool van ‘commitment’ ervan’. Ik hoor zoveel jammerlijke verhalen van vrouwen over de jacht naar de ring of gelijkaardig symbool, die van een kale reis terugkomen. Dat terwijl ze blind waren voor de ‘signalen’ die ze kregen dat de relatie niet goed zat. Dus in welk stadium waarin je relatie zich ook bevindt, wees eerlijk met jezelf. Een ring met 1-karaat diamant is niets waard, als je emotionele fundering op los zand gebouwd is… Wil je meer weten over hoe een man benaderen met gevoelige gespreksonderwerpen of heb je vragen over je relatie, of wil je de juiste man aantrekken, neem dan een kijkje op w w w.bliss-magazine.eu/deontembareeva.

WORKSHOP DE WILDEMAN 27 & 28 maart 2009 in De Evolutie van Ingeborg te Brugge

Lesgevers: Juan van Nieuwenhuyse & Ralf Hart M e e r in f o: 0 4 8 8 6 0 2 6 9 0 o f d ew ild e man@h o t mail.c o m

Altijd tijdeloos In deze titel is ‘altijd’ geen overdreven en onwaar extreem woord, het is hier gerechtvaardigd. ‘Tijd’ boeit me van tijd tot tijd, maar de laatste tijd is hij weer meer op mijn pad gekomen. Energie van uit de tijd van misschien wel 10.000 jaar geleden. Midden jaren ‘70 was ik intens bezig met piramide energie; een vorm van energie, een energie van intentie. Ik heb meegemaakt met deze energie dat mensen genazen van de meest onmogelijke toestanden, er kwam een potentieel vrij dat de klassieke denker voor onmogelijk hield. Zo was er een vrouw, M.T, die vanaf haar geboorte verlamd was, van de onderbuik af naar de voeten toe door spina bifida. Zij was reeds 35 jaar verlamd, toen ze bij mij en de piramide energie terecht kwam. Na 6 maanden met een piramide onder haar bed geslapen te hebben, voelde zij op Paasdag(!)1980 trekkingen in haar benen, en kon zij voor het eerst in haar leven haar benen bewegen. Het leek wel een kosmische tijdsgrap dat het bij MT niet een dag eerder of een maand later gebeurde, maar uitgerekend op ‘de dag van de opstanding’. Door MT kreeg ik ruzie met de tijd. Zij kwam hierna ontzettend snel tot groei en bewustwording, leerde astrologie, tarot enz. Ik bezocht haar op heel onregelmatige tijden, soms met enkele weken of maanden ertussen. En zo kwam het dat ik ongepland en onverwacht op een vrijdagnamiddag, op de autostrade de afrit zag voor haar dorp en besloot om nog eens langs te gaan, want dat was al een tijd geleden. Zij was helemaal niet verbaasd, want zij had al speciaal vis in huis gehaald omdat ze sinds maandag via de tarot kaarten al wist dat ik vrijdag zou komen. Zij bekende dat ze al enkele maanden elke maandag de tarot kaarten legde om o.a. te weten of ik zou komen die week of niet! Ze zei dat het feilloos werkte tot nu toe. Ik stond perplex en werd toen heel boos, want ik vroeg mij af, waar mijn vrije wil naartoe was. MT wist dus al van maandagmorgen , wat ikzelf pas spontaan bedacht vrijdagnamiddag. Ik was zwaar gekwetst in mijn ego. Ik had het gevoel dat ik als een marionet aan een touwtje hing te bengelen, tot de tijd of MT aan het touwtje trok. Om terug een betere relatie met de tijd te krijgen en mij terug beter te voelen over mijzelf, heb ik toen, in de jaren 80, de volgende constructie bedacht over tijd. Ik bedacht dat vanuit een hoger niveau van bewustzijn, er een overzicht over het klassieke verleden, heden en toekomst moest bestaan.. Net zoals je van uit de eerste verdieping op een doolhof neer zou kijken, dan zie je niet enkel het kleine stukje waarin je gevangen zit maar dan zie je de ingang, de hagen van de doolhof, en de uitgang tegelijk. Ik bedacht dat MT via de tarot kaarten een ingang tot dat niveau kreeg. Op dat niveau, boven de tijd was bekend dat Paul Liekens vrijdag aan die afrit ging komen en daar uit vrije wil zou besluiten om nog eens langs MT te gaan. Net zoals jij uit vrije wil besloten hebt deze column te lezen enkele minuten geleden. Als je daar nu naar terugkijkt, staat het nu op dit moment vast, dat kan je niet meer veranderen. Maar enkele minuten geleden heb je uit vrije wil die keuze gemaakt. Vanuit dat niveau boven de tijd wist men al lang dat jij dat ging doen uit vrije wil. Toen was het vrij, nu staat het vast. Door deze denkconstructie over tijd promoveerde ik mijzelf terug van marionet tot een vrije man. Het drama was voorbij. Inmiddels wordt het al meer en meer een gewoon gedachtegoed, dat er ergens een VELD is waar alles is, een veld van synchroniciteit. Mooi Grieks woord is dat, ‘syn ‘ betekent ‘samen’, ‘chronos’ betekent tijd. Wij vertalen dat als een moment waarbij 2 totaal verschillende gebeurtenissen, die toch iets met mekaar te maken hebben, (toevallig!) samenvallen in de tijd. Ik verdenk er nu de oude Grieken van dat ze ons met het woord synchroniciteit wilden doorgeven : dat niveau waar de ‘’tijd’ zelf ‘samenvalt’ . Het niveau waar verleden, heden en toekomst er alle 3 al ZIJN. Het eeuwige NU. Een niveau boven de tijd. • Paul Liekens is geboren te A nt werpen. k lassieke opleid i ng L at ijn s- Griek s, bed rijf sec onom ie en versch i llende postuniversitaire bijscholingen op het gebied van (top)management. Auteur van een 16-tal boeken die in 8 verschillende talen uitgegeven zijn. Zoals: NLP, Sjamanisme en Kwantumfysica, Piramide-energieën in de praktijk, Helende verhalen voor kinderen, 2012 ..... en daarna? etc. Hij geeft opleidingen tot practitioners en masters NLP, management trainingen, interventies in bedrijven en lezingen in binnen-en buitenland. w w w.paulliekens.be

B l i s s maart 2009-15

Langs de BlissMeetlat 16-B l i s s maart 2009

Interview Leuvenaar Bert Poffé en zijn Spaanse vrouw Kiki Nárdiz hebben samen al vele avontuurlijke reizen gemaakt in Canada en Europa. In het verleden verbleven ze al eens enige tijd bij de Canadese ‘Atikamekw First Nations’ en ontmoetten daar natives met illustere namen zoals Bob 7 Crows (Mic Mac), Regent Sioui (Huron) en Gérald Ottawa (Atikamekw). De bewondering van Bert voor Indianen, of natives, zoals hij ze liever noemt, zit diep. Hun enorme flexibiliteit en aanpassingsvermogen inspireren hem al zijn hele leven. Dat is de reden dat hij al vele jaren de wereld doortrekt, van extreme kou naar extreme hitte, van oost naar west. Het liefst samen met zijn vrouw en hun twee kinderen. Om zich behalve wereldburger ook nomade te kunnen voelen, die buiten zijn stam, zijn ‘clan’ niets anders nodig heeft, dan wat de aarde hem aanreikt. Tijdens een heerlijke spaanse maaltijd met broccolitortilla en zalm, spraken we met Bert en Kiki in hun huisje in Leuven over vele zaken, onder meer over hun volgende reis naar Mongolië. Waarom reizen jullie zo? Bert: voor mij is het de enige manier om te reizen. Mijn drang naar de natuur laat mij deze keuzes maken. Als kind gingen we altijd naar de Ardennen, wat voor mij altijd een ongelooflijke ervaring was. Halverwege de reis ernaartoe zag ik het landschap veranderen. Heuvels waren voor mij bergen, en ik denk dat het daar ergens vandaan komt. Als kind ben ik ook enorm gefascineerd geraakt door de indianen, wat veel verder ging dan ‘indiaantje spelen’. Ik las er boeken over en was geïntrigeerd door hun manier van leven, kleding, gebruiken…mijn eerste job was als steward en daarna als purser bij Sabena. Daar kon ik voor het eerst die kinderlijke fantasieën omzetten in realiteit. Sabena had namelijk als een van de weinige Europese luchtvaartmaatschappijen een rechtstreekse vlucht naar Montreal. Zo konden we in Canada geraken. Ooit zat ik samen met een indiaan in een cafeetje. We zaten samen te kijken naar de finale van Roland Garros met Steffie Graf. Daarna gingen we naar buiten en maakte deze indiaan, als vanzelfsprekend, een onmiddelijke shift terug naar ‘oermens’. Het is deze enorme flexibiliteit en aanpassingsvermogen die ik zo bewonder. Zij leven volstrekt in het nu en vallen met zichzelf samen. Niet iedereen maakt overigens die shift zo gemakkelijk. Er zijn ook indianen die het er heel moeilijk mee hebben. Ik denk dat kennis van geneeskrachtige planten etc. heel belangrijk is om te blijven koesteren. Stamgevoel is voor mij ook fundamenteel. Mijn ultieme fantasie is om met een rugzak, vrouw en kinderen de wereld rond te reizen. Een stammengemeenschap te hebben in een natuurlijke omgeving. Met mijn mensen. Ik vind het heel leuk om mijn ervaringen op de een of andere manier over te brengen en te delen. Dat is overigens niet altijd even gemakkelijk, want andere mensen begrijpen het niet altijd. Om een voorbeeld te geven: we hebben eens een winterexpeditie gedaan in Canada, in serieus koude weersomstandigheden. Op 500 km ten noorden van Toronto. Veel mensen dachten naderhand dat we dus eigenlijk naar de Noordpool geweest waren. Nee, we zijn nog nooit op de Noordpool geweest. Ik ben bang dat ik door iets te zeggen, verkeerde gedachten of beelden kan creëren en voor leugenaar uitgemaakt zou kunnen worden. Wij maken andere reizen dan bv Dixie Dancercoer en co. Ik heb een enorm respect voor hem, maar wij focussen ons dus niet op één soort expedities, zoals poolreizen. De volgende reis gaat bijvoorbeeld naar de woestijn. Ook dat aanpassingsvermogen wordt daardoor getriggerd. Als je weet hoe je met ongelooflijke koude moet omgaan,

heb je daar waarschijnlijk ook iets aan als je in extreme hitte rondloopt. Het bevestigt ook het idee dat alles met alles samenhangt.

Jullie volgende reis is naar Mongolië? Bert: Vorig jaar was er op het nieuws een reportage over Joël Rauzy. Een Fransman die al zo’n 20 jaar tochten maakt met hondensleeën en aan kampioenschappen deelneemt. Hij wou nu in Mongolië een sledetocht gaan maken. In Mongolië bestond dat helemaal niet. Daar is hond een scheldwoord. De mensen daar hebben niet zo’n goede relatie met honden. Zij zetten paarden voor hun sleden. Deze man heeft in betrekkelijk korte tijd de hondensleden heel populair gemaakt bij de bevolking. Na deze reportage heb ik spontaan een mail gestuurd naar hem. Zo kwamen we in contact met elkaar. Veel van die noordelijke volken hebben veel gemeen met elkaar. (sami, inuit…) Zijn vrouw is een Mongoolse. We gaan proberen via haar contact te leggen met de nomaden, zodat we daar kunnen overnachten. Het kan daar toch – 40 graden zijn. Begin april gaan we voor 15 dagen, zonder de kinderen. Dat is niet lang, maar we weten wat we daar willen doen en we vliegen er meteen in. Joël neemt genoeg sledehonden mee, ook voor ons. De bedoeling is om per hondenslee het 136 kilometer lange bevroren Khuvsgulmeer te omcirkelen. Onderweg willen we ook de Munkh saridag beklimmen (3.500 m). De ambassadeur van Qatar in België, Sheikh Meshal Bin Hamad Al Thani is peter van onze Mongolië-expeditie. Hij is zeer eco-minded en begaan met de klimaatsverandering. Daarnaast komt hij zelf uit een land met zeer extreme temperaturen en is hij ook van een nomadenvolk afkomstig. Hierdoor respecteert hij de nomadencultuur dus enorm.

Zit er een spirituele dimensie in jullie reizen?

Bert: Om leren gaan met bv extreme koude, zorgt ervoor dat je dat vanzelf op spirituele wijze doet, omdat ‘gewone’ manieren dan tekortschieten. Soms is aanpassingsvermogen alleen niet genoeg. Dixie gebruikt bv yoga oefeningen om met kou om te gaan. In die zin is elk avontuur spiritueel. Natuur inspireert me, en is in die zin ook spiritueel.

Hoe financieren jullie dit? Bert: We worden gesponsord in natura; we kunnen gratis allerlei materialen testen, we krijgen goede prijzen voor vliegtuigtickets… Maar er gaan toch ook wel eigen middelen in. Unuksuk, is een bedrijfje dat we een paar jaar geleden zijn gestart. (Unuksuk zijn stenen mannetjes die door de inuit gebruikt worden om de weg te tonen.) We maakten een documentaire over ons verblijf bij de Anishnabe stam in Quebec en we geven regelmatig voordrachten etc, waar we een vergoeding voor krijgen.

Trainen jullie voor je reizen? Bert: We gaan bv niet in een frigo zitten, om aan de kou te wennen. Ik geloof daar niet zo in. Wat we wel doen is materialen uittesten. Bv testen of de ritssluiting van je jas wel goed werkt. Als bij – 30 graden een ritssluiting stroef

Na enkele dagen op een winterexpeditie, weet je perfect wat bepaalde voeding voor je doet. Bv. Binnen 42 minuten is deze reep erdoor. Binnen 20 minuten is dat verbrand, met dit drankje red ik het 15 minuten etc. En die slag komt dan ook enorm snel aan. En waar voel je dat aan? Als je het weer koud krijgt. B l i s s maart 2009-17

gaat, dan is dat verschrikkelijk. Wat je eet en hoe je eet is ook heel belangrijk. Na enkele dagen op zo’n reis, weet je perfect wat bepaalde voeding voor je doet. Bv. Binnen 42 minuten is deze reep erdoor. Dan heb ik die verbrand. Binnen 20 minuten is dit verbrand, etc. En die slag komt dan ook enorm snel aan. En waar voel je dat aan? Aan de kou. Als je bij – 25 graden iets eet, heb je het weer warmer, is het verbrand, dan krijg je het weer koud. Dat is een speciale ervaring. Het is alsof je met de auto aan het rijden bent en de benzine ineens op is. Je lichaam functioneert heel elementair en verbruikt alles. Je fysisch voorbereiden kan iedereen. Het zit hem in de kleine dingen. Je kunt een fantastische conditie hebben, maar totaal niet kunnen omgaan met wekenlang slapen op een matje in de vrieskou in een tent. Ook moet je weten waar je al je spullen hebt opgeborgen in je kleding/poolpak. Het is niet handig als je in de vrieskou moet gaan zoeken naar je kompas…Als het buiten stortregent, is het verleidelijk om niet naar buiten te gaan. Dan doe ik dat juist wel, om me te laten wennen aan afschuwelijke weersomstandigheden. Ik neem daarna overigens wel gewoon een warme douche.

Een schitterende aanvulling op uw dagelijkse voeding

East meets West De Sunrider producten zijn uniek en gebaseerd op eeuwenoude Chinese kruiden kennis. De zeer geconcentreerde en versterkende kruidenvoeding is samengesteld uit hele planten die het lichaam voorzien van veel meer bouw- en voedingsstoffen, vitamines en mineralen dan je met gewone voeding binnen krijgt. Ons lichaam is in staat om gezondheid te creëren als het de juiste voeding krijgt. Door het Sunrider basis programma te volgen kunnen we genieten van meer dan 100 verschillende planten, die ons lichaam reinigen, voeden en in balans brengen. Sunrider producten bevatten geen conserveringsmiddelen en/of andere chemische toevoegingen.

Hoe bepaal je de bestemmingen van je reizen? Bert: Ik heb zoveel reizen in mijn hoofd die ik nog wil maken, maar het moment moet juist zijn. Een bepaalde reis past op een bepaald moment goed in mijn leven en dan maak ik die. Ik praat trouwens niet over al die plannen, zolang het nog niet concreet is. Dat is een soort bijgeloof van me.

Wat doe je naast je reizen? Bert: Er zijn twee dingen die ik volledig gescheiden houd. Mijn reizen en mijn werk. In het dagelijk leven werk ik voor kamerlid Katia della Faille, en dat is natuurlijk compleet iets anders dan onze reizen.

Ik voel bij jou, Kiki, niet de missie zoals bij Bert. Klopt dat? Kiki: Als ik niet samen was met Bert, dan zou ik dit nooit doen. Ik heb heel lang gedacht dat ik het het niet zou kunnen, maar ik kan het allemaal wel. In die zin is het reizen voor mij grensverleggend. Ik heb interesse in planten en daarin zit ook wel een link met de indianen. Bert: ik heb haar graag bij me, ook vanwege dat stamgevoel. Als diegene die ik graag zie bij me heb, heb ik niets anders nodig. Mijn gevoel van verbondenheid met de natuur wordt daarin versterkt. Onderweg zijn er voor mij drie dingen belangrijk: eten en drinken, het warm hebben en vriendschap.

Waar denk je aan bij het begrip puurheid? Kiki: De onschuld en eerlijkheid van een kind is volstrekte puurheid. Bert: Dan denk ik aan mijn vrouw. En aan de natuur. Vind jij jezelf eerlijk? Kiki: ja, omdat ik consequent ben en ik doe wat ik zeg. Bert: Ik heb heel veel kanten in mij; ik kan zowel het een als het ander begrijpen. Ik denk enorm lang na voordat ik iets naar buiten breng. Dat komt omdat ik in gedachten alle mogelijkheden afga. Ik ben consequent en rechtuit. Maar ik heb zoveel vragen omtrent ‘wat is juist en wat niet’ Ik doe mijn best om eerlijk te zijn, maar soms verkies ik om diplomatiek te zijn. Als echte Belg probeer ik die kunst te beoefenen.

Wat was de belangrijkste keuze in je leven? Bert: een echte relatie beginnen met mijn vrouw. Hoewel ik me daar Nuplus

Fortune Delight

Calli

bevat kruiden die de vijf belangrijkste organen voeden. Geeft een voldaan gevoel, hoewel het calorie-arm is. Licht ver teerbaar en vlug opneembaar. Geeft daar door snel extra energie. Er zijn 5 smaken die je kunt mengen met vruchtensap, yoghurt of salade dressing.

is een kruidendrank die het teveel aan opgeloste vetzuren in bloed afvoer t. Het bevat mineralen waarmee cellen gevoed worden. Het kan als thee warm en koud gedronken worden. Voor reiniging en het afvoeren van af valstof fen.

is een r einigende kruidendrank die zorgt dat het lichaam alle af valstoffen en restanten van medicijnen en drugs effectiever kan verwijderen. Kan als thee gedronken worden.

Sunrider; simply the best T:0496868697 - [email protected]

Independent Business Owner

indertijd niet van bewust was. Dit leven is mijn passie en ik heb een vrouw gevonden, die me daar volledig in steunt. Kiki: Mijn keuze om naar België te komen. Bert was daarvoor een goed excuus, en maakte het makkelijker voor mij om alles achter te laten.

Welke waarden geven jullie je kinderen Guillermo (8) en Nacho (3) mee? Bert: het goed gevoel bij de natuur. Dat wat we nog hebben van de natuur te koesteren en dat wat verloren lijkt, weer boven te halen. Kracht te stimuleren om daarnaar te zoeken. Kiki: respect voor de natuur en voor ieder mens, hoe anders hij of zij ook is.

Heb je ooit een mystieke ervaring gehad? Kiki: zonder iemand te willen kwetsen... de dag dat ik als jong meisje het juk van mijn katholieke achtergrond kon afgooien, voelde ik me bevrijd. Wat ook een intens, frapant moment was, was de allereerste keer dat ik mijn geliefde Spanje achter me liet. Er ging letterlijk een heel nieuwe wereld voor me open!! Die eerste keer dat ik vervolgens de Belgische landsgrens overstak herinner ik me nog levendig! De reismicrobe heeft me toen nooit meer gelost” Bert: Ik was als kind ooit eens een pijl en boog aan het maken in de

Interview

Ik heb ooit samengezeten met een indiaan in een cafeetje. We zaten samen te kijken naar de tennisfinale van Roland Garros met Steffie Graf. Daarna gingen we naar buiten en maakte deze indiaan, als vanzelfsprekend, een onmiddellijke shift terug naar ‘oermens’. Het is deze enorme flexibiliteit en aanpassingsvermogen die ik zo bewonder.

Van wie heb je je avontuurlijkheid meegekregen? Bert: van mijn moeder. Voor haar huwelijk

vechten voor mijn leven. Dat ik dat leven heb kunnen vasthouden, apprecieer ik zo, dat ik vind dat het echt geleefd moet worden. Kiki: Carpe Diem en de kracht van het NU. Leef niet in het verleden of een verre toekomst, maar adem, ruik, zie en hoor in het NU en neem alles intens in je op!

Wat hebben jullie geleerd van elkaar? Kiki: Communiceren over mijn gevoelens. Dat

heeft ze veel gereisd, wat niet zo gebruikelijk was voor een ongetrouwde vrouw in die tijd. Kiki: van mijn vader. Hij was landmeter en daarom werd er veel gereisd.

kon ik vroeger niet. Bert: Kiki heeft mij rust gegeven. Ik sliep vroeger altijd heel slecht, maar sinds ik naast mijn vrouw slaap, slaap ik heel erg goed.

Wat is je levensmotto? Bert: volop leven, want ooit zal ik toch dood-

Wie zijn je helden? Kiki: Er zijn nog heel veel levende mensen die

gaan. Dán mag ik met pensioen. Ik ben 39 jaar geleden veel te vroeg geboren, en heb moeten

ik bewonder. Bert: Geronimo, een grote apacheleider. Een

van de laatste strijders tegen de overheersing van de Amerikanen.

Wie of wat ergert je het meest? Bert: alles wat met administratie en papierwerk te maken heeft, omdat dat de creativiteit ondergraaft. Kiki: Gebrek aan tijd, daar droom ik elke nacht over.

Wat vond je van dit interview? Bert: Een speciale ervaring. Je merkt

hoe hard je gaat nadenken over jezelf. Kiki: voor mij is het nog altijd moeilijk om me in het Nederlands uit te drukken.

Bliss:

Bedankt! We zullen jullie Mongolië expeditie volgen via www.inuksuk.be en www. dogsledexpedition.blogspot.com!

B l i s s maart 2009-19

Tekst: Daniëlla Sloots en Filip Muylle

eetkamer. Op een gegeven moment snijd ik met het mes in mijn vinger. Nu ben ik nooit iemand geweest die gelooft in geesten etc, maar ik viel flauw en zag de prachtigste beelden. Ik zag prachtige indianen op grote, sterke paarden galoperen. Ik was 7 of 8 jaar.

ã

S p o r t

&

F i t n e s s

Deze column is bedoeld voor mensen die geloven dat trainen samen met correct eten dé bepalende factoren zijn voor de kwaliteit van hun leven. Kies je ervoor sterk en gezond te zijn en dit op een eerlijke manier te bereiken? Lees dan verder.

Smedend aan een sterke gestalte... Vorige aflevering hadden we het over de intensiteit van een training en hoe die best hoog kon liggen om goede resultaten te behalen. We gaan dit concept nu verder uitdiepen en een praktisch voorbeeld geven voor mensen die willen afvallen. Allereerst dit: Afvallen op een goede manier is geen sinecure. Sporten kan zeker een bepalende factor zijn, maar correct eten, slapen en stressmanagement zijn zeker ook belangrijke factoren. Als personal trainer probeer ik steeds mijn klanten te motiveren om zoveel mogelijk op al deze vlakken goede gewoonten aan te kweken. Ik wil graag kort enkele goede gewoonten in de rest van de levensstijl meegeven alvorens verder op sporten in te gaan. Tip 1. Zorg dat je minimum 8 uur per dag slaapt. Tijdens je slaap werkt je lichaam heel anders dan overdag. Er zijn verschillende processen die zich enkel tijdens je slaap voltrekken. Deze processen zijn gunstig voor mensen die willen afvallen en stress onder controle willen houden. Te weinig slapen kan dus leiden tot zwaarlijvigheid. Als je niet in staat bent om tijdens de week genoeg te slapen, slaap dan in het weekend bij. Vroeg naar bed gaan (voor middernacht) is ook een manier om je slaap te optimaliseren. Je mag elk uur slaap voor middernacht dubbel tellen. Een middagdutje is een andere manier om bijvoorbeeld tijdens het weekend slaap in te halen. Één dutje van een half uur heeft hetzelfde rendement als twee uur nachtrust.

Tekst: Jethro Philips

Tip 2. Wat stress betreft: stress kan nadelig werken als je wilt afvallen. Cortisol, een stresshormoon, heeft een heel nadelig effect, omdat het het omgekeerde doet als het mannelijk hormoon testosteron. Testosteron (vrouwen hebben ook testosteron) helpt spiermassa bijmaken en vetmassa verminderen. Cortisol breekt spiermassa af en vermeerdert vetmassa. Zo weinig mogelijk stress hebben is dus de boodschap. Tip 3. Met betrekking tot je voeding neem je best volgende stelregels in acht: beperk of nihileer je inname van geraffineerde suikers, zoals frisdrank, fruitsap met toegevoegde suiker, suiker in koffie of thee, koekjes, cake, taart, ijs, maar ook bijvoorbeeld fruityoghurt en veel soorten van ontbijtgranen bevatten te veel suiker. Dat geldt ook voor transvetten, zoals frieten, cake, koekjes, chips en kunstmatige zoetstoffen als aspartaam en acesulfaam-K. Hoewel geen caloriewaarde aan kunstmatige zoetstoffen is verbonden hebben ze toch een nadelige effect omdat ze je metabolisme

afremmen en je dus minder energie laten verbruiken. Naast bepaalde stoffen mijden zorg je er ook best voor dat je zoveel mogelijk goede

Jethro Philips: Ik heb op hoog niveau competitie gezwommen tot mijn 18 jaar met Belgische jeugdtitels en Belgische jeugdrecords als mooiste prestatie. Ik beoefen zelf al 10 jaar de krachtsport en werk al 5 jaar in de fitnesssector. Momenteel als zelfstandig Personal Trainer en consulent voor fitnesscentra. T: 0487 54 48 89

20-B l i s s maart 2009

nutriënten via je voeding binnenkrijgt. Zoals slechte stoffen je extra buikvet laten ophopen zijn er ook nutriënten die zorgen dat buikvet vermindert. Je vindt deze stoffen terug in onder andere: broccoli, spruiten, witloof, groene thee, kamille, passievruchten, rooibos, honing, slasoorten, uien, knoflook, vette vissoorten, noten en zaden, in de meeste kruiden (zout is geen kruid, zout vertraagt je metabolisme dus je bent er best spaarzaam mee) en citrus-

“Exploring The Next Level of Healing” door dr. Eric Pearl

vruchten. Verder zou je best 5 tot 7 eetmomenten per dag hebben. Dit is een goede manier om je metabolisme te versnellen. Verder zou elk eetmoment best een degelijke dosis eiwitten bevatten (min 10 gr). Je mag gerust gans de dag door maaltijden nemen waarin de drie macronutriënten (eiwitten, koolhydraten en vetten) vertegenwoordigd zijn, maar 4 uur voordat je naar bed gaat zou je best geen koolhydraten, zoals brood,fruit,spaghetti,aardappelen,rijst...meer eten. Een laatste tip die ik wil meegeven is: leg een dieetdagboek aan waarin je nauwkeurig alles opschrijft wat je opeet, zodat je een idee krijgt van het aantal calorieën dat je binnenkrijgt. Zorg dat je een verschil maakt tussen je verbruik en je inname van ongeveer 700 kcal. Je verbruik kan je uit laten rekenen door een trainer of diëtist. Nu de rest van je levensstijl je resultaten van de training niet meer in de weg staan, komt het er op aan een juiste trainingsstijl te zoeken gericht op spierbehoud en vermindering van de vetmassa. Als je wilt dat ‘het werkt’ in 2 keer per week 45 minuten trainen dan zal die training intens moeten zijn. Vorige aflevering legde ik uit hoe dat laatste vooral verband houdt met arbeid presteren. De wetenschap leert ons dat als je wilt afvallen met dit systeem, de totale hoeveelheid arbeid in je training zo groot mogelijk moet zijn. Omdat je ook naar spierbehoud wilt werken, neem je best een krachtsport waarbij je je hele lichaam nodig hebt. Het komt erop aan in één training zoveel mogelijk gewicht (kg) over een zo groot mogelijke afstand (m) in verticale zin (tegen de zwaartekracht in) te verplaatsen (arbeid wordt uitgedrukt in kg/m). Met dit in het achterhoofd geef ik een voorbeeld van een training voor mensen die graag lopen maar met joggen geen resultaten boeken en dikwijls geblesseerd raken. Kies een grasvlakte waar je een mooie helling opwaarts van zo’n 50 tot 100 meter zou kunnen lopen. Voor je aan je echte training begint warm je je eerst grondig op. Dit kan je bijvoorbeeld doen door eerst twee maal je afstand bergop te wandelen. Dan ben je heel licht opgewarmd. Warm nu grondig op door een aantal squats met eigen lichaamsgewicht te doen (zo diep mogelijk door de knieën buigen met een naar achter gekanteld bekken, een holle rug tijdens gans de beweging, al je gewicht op je hielen en met een knie die tijdens gans de beweging achter de teenlijn bijft). Doe twee lange sets tussen de 12 en de 25 herhalingen. Nu begin je aan je echte training. Gedurende twintig minuten herhaal je het volgende: sprint je afstand van 50 tot 100 m bergopwaarts, wandel rustig terug naar je vertrekpunt, neem daar nog dertig seconden rust en vertrek voor de volgende sprint. Sprinten betekent dat je er echt voor gaat over die korte afstand. Neem dus zo groot mogelijke passen, zet die passen zo snel mogelijk na elkaar en vergeet vooral je armen en bovenlichaam niet mee te gebruiken. Als je dit voor het allereerst doet, gebruik dan je logisch verstand en luister naar je lichaam. Dit is een harde training en als je fysieke mogelijkheden nog niet zo goed zijn is het echt geen schande dat je die 20 minuten niet kan volhouden en je na twee of drie sprintjes echt niet meer kan. Luister dan naar je lichaam en laat het rusten. Je kan dan nog enkele stretchoefeningen doen en daarmee besluit je je eerste training. Je bent nog geen 45 minuten bezig geweest en toch zal je als je echt je best gedaan hebt twee tot drie dagen nodig hebben om van deze training te herstellen. De eerste malen dat je zo’n training doet zal je zeker ook de dag nadien of zelfs twee dagen nadien spierstijfheid in gans je lichaam ervaren, je benen zeker maar ook je in je bovenlichaam als je je armen goed hebt gebruikt tijdens het sprinten. Laat je hierdoor echter niet afschrikken. Dit soort training is zo krachtig dat je echt van elke keer trainen zal ervaren dat je de volgende keer sterker bent geworden. Na verschillende keren oefenen zal je lichaam ook leren sneller melkzuur af te breken en zal je stijfheid veel minder worden. Tot op het punt dat je het niet meer als hinderlijk zal ervaren. De resultaten zullen niet uitblijven als je karakter genoeg hebt (of wil kweken) om deze training 2 maal per week met minimum 2 rustdagen tussen elke training in uit voeren. Doe ze telkens intens volgens je fysieke en psychologische mogelijkheden van dat moment en je zal zien dat je telkens je grenzen kan verleggen. Volgende aflevering geef ik een voorbeeld van een goede training voor mensen die willen afvallen maar niet graag sprinten. Voor meer trainingsadvies kunt u mij vrijblijvend contacteren op 0487 544 889. •

Reconnective Kids Workshop: geef healing in de handen van onze kinderen We hebben allemaal gehoord van de Nieuwetijdskinderen met hun hoogontwikkelde vaardigheden, ook wel Indigo-, Kristal- of Regenboogkinderen genoemd. Dit fenomeen roept de vraag op: wat als al onze kinderen hun bewustzijn en natuurlijke mogelijkheden konden ontwikkelen, zodat ze meer verbonden zouden zijn met zichzelf, anderen en het universum? Binnen The Reconnection is een nieuwe cursus ontwikkeld, genaamd Reconnective kids. Kinderen tussen 4 en 14 lopen de klas in met normale vaardigheden en wandelen de klas weer uit met healingcapaciteiten. Reconnective Healing re-connect ons met de volheid van het universum en brengt eenheid in ons Zijn. Gebruikmakend van een geheel nieuwe bandwijdte van healing frequenties, helpt het ons, om ons verbonden te voelen met het universum op krachtige en zich uitbreidende niveaus. The Reconnection geeft al een hele tijd seminars voor volwassenen, maar nu kunnen ook kinderen op een speelse manier ermee kennismaken, in ‘speel-shops’ die specifiek voor hen ontwikkeld zijn. Reconnective Kids Workshops laten kinderen de energetische wereld rondom hun ervaren. Startend met datgene wat ze al kennen en hebben ervaren, worden de kinderen naar nieuwe niveaus van begrip gegidst. Deze leerervaring kan dan gebruikt worden voor spelen, leren en healing op alle niveaus. Door handen- op en handen-af spelletjes, worden de kinderen geleerd om te werken en spelen met Reconnective Healing frequenties. Hiermee kunnen ze op de niveaus van hart, geest, lichaam en ziel healing geven aan familie, vriendjes, huisdieren, planten en, het belangrijkste, zichzelf. Holly Hawkins, leraar aan een openbare school van Californië, die tevens een ervaren Reconnective Healing beoefenaar is, is medeontwikkelaar van dit programma. De verwondering en verrassing van de kinderen, wanneer ze voor het eerst de reconnetive frequenties ervaren, uit zich in kreten als:”wow”, “ Ik kan het voelen, het voelt als vonken in mijn hand” of “ik voel hitte in mijn hand en het voelt groot.” De meeste kinderen komen met een open geest binnen en een gebrek aan angst, waardoor ze meteen in de ervaring kunnen springen. Gedurende de workshop werken de kinderen om de beurten op de massagetafels met hun proefkonijnen; de andere kinderen. Wanneer er interactie is met de frequenties en hun proefkonijnen, kunnen er fysieke manifestaties ontstaan (registers), zoals een mild bewegen of knipperen van de oogleden. Dit is een indicatie dat de frequenties een zeker healingseffect hebben. Sommige kinderen rapporteren ook veelgekleurde lichten gedurende hun sessie of een overweldigend gevoel van vrede en plezier. De essentie van het Reconnective Kids programma is leren hoe ze zichzelf kunnen healen. De klassen voor de jongste kinderen zijn bedoeld voor moeder en kind. De ouder participeert met het kind, om de leerervaring van het kind te versterken en te laten voortduren na het beeindigen van de workshop. Elk kind krijgt een werkboek, compleet met kleurenfoto’s, die de hoofdpunten van de cursus behandelt. Thuis kunnen ze hun nieuw verworven vaardigheden dan gebruiken en uitbouwen. Het doel is om het leven van elk deelnemend kind te bekrachtigen en verlevendigen en hun idee van leven te vergroten. Voor meer info over de reconnective Kids Workshop, of reconnective healing: Holly@The Reconnection.com of www.thereconnection.com Twaalf jaar lang was Eric Pearl een vermaard Chiropractor in Los Angeles. Een “toevallige” ontmoeting met een joodse zigeunerin veranderde alles. In twee sessies verbond zij de meridiaanlijnen van Eric’s lichaam met de energielijnen van onze planeet en die van het universum. Ze vertelde hem over “The Book of Knowledge: the Keys of Enoch”. Inmiddels reist hij de wereld rond om de ‘Reconnective Healing’ te doceren.

Van 22-26 mei ‘09 is The Reconnection in Antwerpen! Voor meer informatie en reserveringen: www.blizevents.com

B l i s s maart 2009-21

met C�antal

Bio-veggie-koken

Banaan, het lachende fruit :-)

Marathon Creatief 03 653 33 77 • fotografie: Jackie Borromeo

Banaan bevat serotonin e , het gelukshormoon bij u i t s t e k . De vit amine B6 regelt h e t glucosegehalte in het b l o e d e n dus onze gemoedstoest a n d .

▲ Bio chef Chantal Voets: ‘Wist je dat banaan een gelukshormoon bevat? Samen met kokosolie, kokosmeel en tarwekiemen, zorgen bananen voor vezelrijke voeding die de darmtransit bevordert. Receptjes voor een goed humeur.’

RECEPT: Cake met banaan en kokosolie Ingred i ë n t e n 1⁄2 kopje Amanprana kokosolie 1 kop ahornsiroop (of ander zoetmiddel) 2 koppen volkorenmeel 1⁄2 theelepel ongeraffineerd zout (optioneel) 1 theelepel bakpoeder 3 tot 4 bananen (geplet) 1⁄2 kop geraspte kokos

w w w.noble -house.t k

RECEPT: smoothie van banaan, kokosvezels en amandelen (zie grote foto) Ingrediënten Voor 4 glazen (200 ml) 1 eetlepel kokosvezels van Amanprana 1 eetlepel amandelmeel 350 ml appel-perensap (liefst zelf geperst) 3 bevroren bananen 1 theelepel vanille

Bereidi n g Verwarm de oven voor op 180°C. Vet je bakblik in en verstuif er wat meel in zodat de cake er niet aan gaat vastkleven. Voeg eerst de olie en de ahornsiroop bij elkaar en mix goed. Neem een aparte kom voor de droge ingrediënten en meng ze. Doe de geplette bananen bij de kokosolie en de ahornsiroop. Meng dan alles samen en giet het mengsel in de bakvorm. Laat ca. 45 minuten tot 1 uur goudbruin bakken. Prik er met een tandenstoker in. De kokoscake is klaar als er geen deeg aan blijft kleven. Smakelijk!

Meer recepten?

Bananen wapenen ons tegen verkoudheid, griep en andere winterkwalen. Banaan levert flink wat vitamine C, onontbeerlijk voor ons immuunsysteem en de herstelmechanismen van het lichaam. Banaan bevat ijzer, onmisbaar voor de aanmaak van hemoglobine in het bloed, en helpt zo het risico op bloedarmoede tegen te gaan. Het hoge gehalte aan kalium in de vrucht werkt bloeddrukregulerend en vermindert op die manier de cardiovasculaire risico’s. Door de serotonine en vitamine B6 ga je er ook vaker van lachen. Banaan heeft een kalmerend effect op brandend maagzuur en helpt tegen ochtendmisselijkheid.

Bereiding Vries vooraf de bananen in met de schil eraan. Snij ze met een gekarteld mes in 4 à 5 stukken. Op deze lengte kan je ze nu gemakkelijk schillen. Meng ze samen met het fruitsap en pureer het geheel in de blender of met een staafmixer. Voeg de kokosvezels en het amandelmeel eraan toe en strooi er de vanille bij. Een goddelijk drankje! Tip Bevroren bananen zijn ideaal als basis voor ijs of milk-shakes. Ze bevatten beduidend minder calorieën dan wanneer je ijsroom zou gebruiken.

c h a n t a l .v o e t s@n o b l e - h o u s e . t k

S p a g h e t t i van courgette, compote van tomaten en zeebaars

Frank Fol

De Groentekok

Ingrediënten 400 g rijpe vleestomaten Peper van de molen Zeezout Olijfolie Enkele draadjes saffraan 1 grote groene courgette 400 g jonge zeebaarsfilet met vel (2 filets)

Bereidingswijze • Voor de compote van tomaten: ontvel en ontpit de tomaten. Snijd de tomaten in stukken. Kruid ze met peper, zout, een stevige scheut olijfolie en laat ze gedurende ongeveer 40 minuten zachtjes sudderen op zeer lage temperatuur. Roer af en toe. • Giet de compote door een zeef, maar bewaar de oliejus! Voeg de saffraandraadjes bij de jus en laat nog eens op een zeer zacht vuurtje gedurende 20 minuten sudderen. • Nu komt de courgette aan de beurt. Was en snijd hem in dunne schijven. Versnijd de schijven tot draadjes. Blancheer deze gedurende 30 seconden in kokend water, giet ze af en spoel ze onder koud stromend water. • Verwarm de oven voor op 160°C. Kruid de zeebaars en bak deze heel even in wat olijfolie op de velkant. • Leg de vis vervolgens op een lichtjes geoliede bakplaat, met de velkant naar boven. Bak gedurende 5 minuten in de oven. Verwarm de courgettedraadjes 30 seconden op vol vermogen in de microgolfoven. • Leg de zeebaars rechts op het bord, in het midden de warme courgettedraadjes en links een streep van de tomatenolie met saffraan. Onderaan op de vis komt een lepel tomatencompote. • Strooi een snuifje zeezout en versgemalen peper over het gerecht.

Tip:

De tomatencompote is een echte smaakbom. De mooie rijpe concentratie zit perfect in balans met de natuurlijke zuren. Je kunt de compote extra parfumeren door er verse kruiden aan toe te voegen. Past perfect bij vlees, vis en pasta.

Voedingswaarde: vitamines A, B1, B2 en C, kalium, calcium, fosfor, kalk. Antioxidanten: groen en rood. Caloriewaarde: minder dan 250 kcal per portie.

4

Wijntip:

visions on food

Etchart Privado Malbec. Een stevige rode wijn, maar ook een fruitbommetje dat je licht gekoeld kunt drinken. Uit: Denk Groenten! - Lente Foto © 2008 Tony Le Duc Voor: Minestrone Culinaire Uitgeverij www.minestrone.be

B l i s s maart 2009-23

Winifred zegt:

Winiefred kruidenhoekje

last van stress en zenuwen: drink komijnthee. Graag slank: maak een komijndrankje van 1 koffielepel komijn in een groot glas warm water.

Plattekaas met komijn en kruiden ingrediënten 200 gr magere platte kaas 2 à 3 kl gemalen sesam 1 el komijnzaadjes 2 kl lijnzaadolie peterselie bieslook 1 kl provençaalse kruiden enkele druppels sojasaus Doe de platte kaas in een slakom. Voeg de gemalen sesam toe, samen met de komijn, de lijnzaadolie, de peterselie, de gesnipperde bieslook, provençaalse kruiden en de sojasaus. Blijf goed roeren. Klop gedurende 10 minuten tot een homogeen mengsel.

Slanker met komijn Gezondheid en volksgeneeskunde

In het kruidenboek van Jacob Dietrich Theodorus van Bergzabern, beter bekend als Tabernaemontanus (16de-17de eeuw) komen niet minder dan 150 verschillende kwalen voor die verholpen worden met komijn. Komijn werkt vochtafdrijvend. Ook bij maag- en darmklachten (onder andere diarree) biedt deze specerij soelaas. Bovendien bevordert komijn de eetlust. Wie last heeft van bloedneuzen, hoofd-en oorpijn of aambeien; eet best wat komijnzaden. Veeartsen gebruiken komijn om het genezingsproces bij zieke paarden te bevorderen.

Geschiedenis en folklore

De kracht van specerijen Uitgever:Davidsfonds/Leuven ISBN: 978 90 5826 541 8

24-B l i s s maart 2009

Komijn is een specerij met een eeuwenoude traditie in de keuken en in de genseeskunde. Sporen uit Egypte en het Minoïsche Kreta, daterend uit het 4de millennium v.C., wijzen op het gebruik van komijn bij de bereiding van medicijnen. Kloosterkronieken uit Normandië noteren in de 8ste eeuw het gebruik van komijn. Vanaf de 15de eeuw hief de Engelse overheid belasttingen op de import van die specerij. Het gebruik van komijn was omgeven met een krans van bijgeloof. Zo verborgen Duitse bruidjes een zakje komijnzaad onder hun trouwkleed, in de hoop dat hun kersverse echtgenoot hen een leven lang trouw zou blijven.

4

David Wolfe

Raw/living kitchen

Gebakje

visions on food

van aubergine en/of courgette met pesto en macadamiasaus 1 aubergine en/of courgette

Snijd de aubergine en/of courgette in plakken met een kaasschaaf. Marineer de plakken in een saus.

Maak hiervan een saus in een kom met een staafmixer

De Marinadesaus 2 el tamari of groentebouillon zonder gist 1 kop water 1 el citroensap 1 tl appeldiksap 1 tl miso

Deze keer een dinner-idee van Didy van de Veer. www.levendvoedsel.nl De Pesto 1 tomaat 2 gedroogde tomaten zakje pijnboompitten 1 tl tamari of groentebouillon kruidenzout pakje verse basilicum 2 el saffloerolie 2 el citroensap

Maak hiervan een saus in een kom met een staafmixer

Maak hiervan een saus in een kom met een staafmixer De Macadamisaus 1 zakje macadamianoten. Week die één nacht. Weekwater van macadamianoten 1 tl honing 1 tl tamari 1 tl voedingsgist

Doe in een schaaltje: plakken aubergine en / of courgette een laagje pesto een laagje macadamiasaus gevolgd door weer een laagje met: plakken aubergine en/of courgette een laagje pesto een laagje macadamiasaus Druk alles even goed aan. Bestrijk eventueel de bodem en zijkanten van het schaaltje met wat olie. Leg een bordje op het schaaltje en keer beide om. Versier het bord met wat sla en alfalfakiemen.

B l i s s maart 2009-25

Gegrilde groenten met ui-munt-raita en rode bietenhummus

Nicola Kersting

De Wereldkeuken

Ingrediënten voor de marinade: 2 el rode wijn azijn, 1 el mosterd, 1 1/2 el honing, sap van 3 cm gember, 1 pikante chili gehakt, zwarte peper, 1 el venkel zaad

Ingrediënten groenten: 1 stevige courgette, 1 aubergine, 1 paprika, 20 kerstomaten, 1 bol venkel, 8 grote champignons

Bereidingswijze groenten:

• Snijd de courgette en aubergine in plakken van 1 cm en bestrooi ze met grof zout. Laat ze onder druk 1 uur uitlekken, spoel dan af met water en droog ze op een keukenhanddoek. • Snijd de paprika in grote stukken. Kook de venkel half gaar en snijd deze in de lengte in vier. • Leg de groenten in een schaal en giet de marinade over de groenten en laat één uur trekken.

Ingrediënten raita 4 lente uien, 2,5 dl dikke yoghurt, zout en peper naar smaak, 1 el komijnpoeder, snufje cayennepeper, 3 takjes verse munt

Bereidingswijze raita:

• Snijd de lente-uitjes in ringetjes en spoel ze af onder stromend water. • laat goed uitlekken en meng met de rest van de ingrediënten.

Ingrediënten rode bieten hummus 200 gr gekookte rode biet, 4 el walnoten, 100 gr gekookte kikkererwten, 1 teentje look, 4 el olijfolie, 2 el rode wijnazijn, 2 tl honing zout naar smaak

Bereidingswijze rode bieten hummus:

Meng de ingrediënten tot een glad geheel in een keukenmachine.

Korma met tofu amandelen en mange-touts en saffraan-sinaasappelrijst Ingrediënten korma: plantaardige olie, 1 tl komijnzaad, 15 gr fijngehakte gember, 15 gr fijngehakte knoflook, 100 gr gesnipperde ui, 350 gr bloemkool (in roosjes verdeeld), 1 tl garam masala, 1 tl kurkuma, 1 dl yoghurt, 200 gr mange-tout, 50 gr amandelen of cashew noten, zout naar smaak, 0,5 dl sojaroom, 20 gr fijngehakte verse koriander, 400 gr tofu

Bereidingswijze Korma: • Verhit wat olie in een pan en voeg de komijn toe. Wacht tot de komijnzaadjes beginnen te springen in de pan en voeg dan gember en knoflook toe. Fruit het geheel op een matig vuur. • Voeg de uien toe en fruit tot ze glazig zijn. • Voeg de bloemkool en de amandelen toe en bak 2 minuten. • Voeg de garam masala, kurkuma en chili toe. • Roer de yoghurt door de groenten met voldoende water om het geheel wat losser te maken. Laat 3 minuten zacht koken en doe er dan de mangetouts bij. Kruid naar smaak met zout en laat nog 1 minuut zacht koken. • Snijd de tofu in blokjes en frituur of bak deze. • Voeg de room, de koriander en de tofu toe vlak voor de pan van het vuur wordt genomen. Roer even en dien onmiddellijk op.

26-B l i s s maart 2009

Ingrediënten rijst: 1 volle tl saffraandraadjes, 2 koppen basmatirijst, 1 kop (kokos)melk, 2 koppen water, 6 groene kardemonpeulen, 3 el cashewnoten, 3 el rozijnen, schil van één sinaasappel, 2 el suiker, 1 tl zout, 2 el boter

Bereidingswijze rijst: • Breng het water met de melk aan de kook. Smelt de boter en laat de rijst even mee bakken. • Voeg de rest van de ingrediënten toe en giet het kokende water op de rijst, laat 10 minuten doorkoken en dan nog 20 minuten op een klein vuurtje. • Niet roeren in de rijst en ook het deksel niet open doen.

NIEUW IN UW NATUURVOEDINGSWINKEL SILIDYN: SILIDYN GELBALSEM 140 ml Silidyn gelbalsem is een nieuw product op basis van volledig opneembaar silicium of kiezelzuur, dat zowel de huidstructuur als de onderliggende bindweefsels versterkt. Voor een zwakke huid, een oudere, droge huid, een slecht genezende huid, bij cellulitis, ligament- en peesletsels. Silidyn gelbalsem bevat een gepatenteerde siliciumverbinding op basis van onder andere heermoes, varkensgras en bamboe.Dringt diep in de huid. www.silidyn.nl EDEN - BIO AUGURKEN MET KRUIDEN, zoetzuur 330 g Ingr.: Augurken, wijnazijn, fructose, zeezout, uien, mosterdzaadjes, dille, natuurlijk aroma. Zonder smaakversterkers, zonder bewaarmiddelen, gepasteuriseerd. BIO TOMATENSAUS MET RICOTTA-KAAS 370 g Ingr.: Tomatenpuree (58%), water, ricotta (5%), paprika, harde kaas, cashewnoten, ajuinen, azijn, zeezout, ongeraffineerde suiker, zonnebloemolie, basilicum, look, thijm, peper.

Meer info: www.eden.de

TRAFO - BIO CHIPS SALT & VINEGAR 125 g

Gebakken in 100% zonnebloemolie Ingr.: Aardappels, zonnebloemolie, zeezout, maisbloem, veg. bouilon (gistextrakt, zout, maismeel, pastinaak, wortel, merikswortel, selderij,peterselie, basilicum, zonnebloemolie), specerijen (mosterd), antioxidant: citroenzuur, ui

OOK: BIO CHIPS MAÏS-RIJST ROASTIES

PAPRIKA 100 g Ingr.: Mais(51%), rijsTmeel(25%), zonnebloemolie, zeezout, paprikapoeder(2%), knoflook, maisbloem, gistextract, ui

M e e r

i n f o :

w w w. f z o r g a n i c f o o d . c o m

S

imon Lévelt staat al 25 jaar voor duurzame koffie. Om dit jubileum te vieren, introduceren we deze “Certified” koffie met een scala aan keurmerken. Wat niet wil zeggen dat dit onze “meest” duurzame koffie is. Want eigenlijk is al onze biologische koffie duurzaam. Met of zonder keurmerk. Uniek in Europa: Bird Friendly certificering Deze koffie is de enige in Europa met de Bird Friendly certificering, daarnaast is er geen andere koffie met al deze keurmerken samen op 1 verpakking.

  Smaak en herkomst

www.simonlevelt.nl

De “Certified” komt van Pronatur in Peru en is een zachte, vriendelijke arabicakoffie met een rond bouquet.

Consumentenadviesprijs: 250 gram snelfiltermaling € 3,29

Faites Simple - Quellinstraat 30 - Antwerpen. Reserveer voor de culinaire uitstap van je leven: 03/232 64 67

B l i s s maart 2009-27

d

Home & living

Queensland, Australië. Midden in een tropische vruchtenjungle kijk ik verwonderd om me heen: 17 soorten bananen, 3 soorten passievruchten, sinaasappelen, mango`s, sterfruit, lychee`s, grapefruits, mandarijnen, jackfruit, Japanse kersen, eetbare bamboe, ananas, etc. Ik sta in één grote eetbare jungle. Naast mijn verwondering zijn er ook veel dieren die van dezelfde jungle genieten. Possums op jacht naar bananen, bush-turkeys die de gevallen passievruchten opeten en vlinders zo groot als mijn hand, die langs vliegen. Het is vreemd om te horen dat deze oase 10 jaar geleden nog grasland was. Het strakke kort gemaaide gazon van de buren laat precies zien hoe dit tropische fruitwoud er vroeger uit moet hebben gezien. De eigenaars leggen me uit dat ze het stuk land opgebouwd hebben met behulp van Permacultuur. “Permacultuur…??”, vraag ik.

Tekst: Douwe Beerda

Eén met de natuur door Permacultuur Permacultuur is een afkorting van permanente agricultuur en permanente cultuur. Het is in de jaren ‘70 ontwikkeld aan de universiteit van Tasmanië, Australië door Bill Mollison en David Holmgren. De bedenkers hebben permacultuur ontwikkeld om oplossingen te vinden voor een groot aantal problemen die een monocultuur landbouw met zich meebrengt. In Australië namen verwoestijning en bodemerosie schrikbarende vormen aan. Daarnaast zijn problemen, zoals kunstmest dat het grondwater vervuilt, te veel bestrijdingsmiddelen en grootschalige ziekten in monocultuurproducten wereldwijd een groot probleem. Permacultuur heeft voor deze problemen oplossingen gevonden door de ecologische wetten, die opgaan voor een natuurlijk ecosysteem te bestuderen. Aan de hand van deze principes wordt een systeem ontworpen wat functies heeft voor de mens, bijv. voedselvoorziening, met de veerkracht van een natuurlijk ecosysteem. Hierin verschilt permacultuur dan ook van biologische landbouw. Permacultuur is een ontwerpsysteem. Je ontwerpt de natuur letterlijk om de mens heen en beschouwt de mens als onderdeel van het gehele ecosysteem.

pen permacultuursysteem en met succes. Dit kan bekeken worden in de korte film “Greening the Desert” die te zien is op de site www. permaculture.org.au. Een uitgebreide uitleg over de ecologische wetten waarop permacultuur gebaseerd is, is te vinden op de website www.permacultuurnederland.org waar een gratis downloadbare cursus geïnteresseerden bekend maakt met de belangrijkste ontwerpprincipes van permacultuur. Van deze website komen ook de volgende voorbeelden:

Hoe werkt het?

Mulchen

Een permacultuursysteem wordt gemaakt door te kijken naar de drie ecologische hoofdfactoren: zon, water en wind, en hoe deze in het systeem kunnen worden geïntegreerd met inachtneming van bodemstructuur en -reliëf. In Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt ingevangen en dat sterke winden worden omgeleid. In droge landen worden de ontwerpen vooral gemaakt voor optimaal wateropvang en -behoud. In Jordanië vlakbij de dode zee zijn ze bezig een stuk woestijn te vergroenen met behulp van een goed ontwor-

Een ander typisch permacultuurbegrip is mulchen. Mulchen is het bedekken van de zwarte grond met organisch materiaal. Doordat de grond bedekt wordt met organisch materiaal zoals bladeren, stro, dode plantenresten, zaagsel, etc. kan er geen licht bij de grond komen waardoor onkruid minder snel ontspruit en minder snel groeit. Daarnaast houdt het dode organische materiaal goed vocht vast, waardoor de bodem minder snel uitdroogt als de zon fel schijnt. In de winter beschermt deze laag de wortels tegen vorstschade. Als laatste beginnen microorganismen het dode

28-B l i s s maart 2009

Zonnecirkel

*

Op dit bovenaanzicht staan een aantal bomen met eromheen struiken in een halve cirkel gericht op het zuiden. Hierdoor concurreren de bomen zo weinig mogelijk met elkaar om het licht. Daarnaast wordt de noordenwind om het systeem heen geleid waardoor de warmte opgevangen wordt op de plaats waar het water is. Het water wordt hierdoor sneller warm en kan goed dienst doen als een zwemplaats voor mensen. Door slim te ontwerpen levert dit permacultuursysteem winst op voor de planten die erin staan en voor de mensen die er gebruik van maken.

organische materiaal te verteren en wordt dit afval omgezet in voedingstoffen voor de plant waar het omheen ligt. Mulchen heeft dus vele voordelen en het scheelt ook nog eens veel schoffelwerk.

Oude, lokale en nieuwe kennis Permacultuur is een nieuwe term, maar is een ontwerpsysteem wat zowel oude als lokale kennis integreert in het ontwerp. De Romeinen plantten in de gebieden die ze net veroverd hadden hazelnootstruiken, tamme kastanjes, fruitbomen, etc.. Zo richten ze nieuw veroverde gebieden in voor het voortbestaan op de lange termijn. Een andere interessante techniek werd al gebruikt door de Azteken en is erop gericht planten die positieve effecten op elkaar hebben bij elkaar te zetten. Eerst worden er maïszaden geplant, als deze rond de 30 cm hoog zijn, worden er bonen bij gezet, bonen hebben bacteriën in de wortels zitten die stikstof, een belangrijke meststof, uit de lucht binden. Deze stikstof bemest de maïs, de bonen gebruiken de maïs als klimstok. Als laatste worden er pompoenen tussen gezet, deze kruipen over de grond en met hun grote bladeren zorgen ze ervoor dat weinig licht op de grond komt zodat onkruid niet goed kan groeien. Zo helpen al deze planten elkaar in de groei. Ook nieuwe kennis wordt nuttig in permacultuursystemen geïntegreerd. Druiven, kiwi`s of andere klimplanten kunnen goed bij een serre worden geplaatst. In de zomer hebben ze veel bladeren die voorkomen dat er te veel zon naar binnen schijnt en daarmee dat het te warm wordt. In de winter hebben deze planten hun bladeren verloren en kan de zon prima de serre verwarmen. Zo neem je plantengroei mee in het systeem en is het huis letterlijk onderdeel van het ecosysteem. Permacultuur maakt ook zeker gebruik van

* Zonnecirkel

Zuid

Water

West

Oost

Noord nieuwe technieken die duurzame oplossingen bieden. Zonnepanelen, efficiënte wateropvang en –distributiesystemen zijn hier goede voorbeelden van. Permacultuur beperkt zich niet alleen tot het verbouwen van voedsel maar heeft ook takken in de bouw van huizen, wijkontwikkeling, sociale interactie etc. Het staat immers voor permanente agricultuur en permanente cultuur.

Successen In Australië is permacultuur al een tijd een ingeburgerd begrip, in Amerika en Engeland is het ook goed bekend. In niet Engelstalige landen is permacultuur langzaam maar zeker aan het doordringen. Mede omdat het door de wetenschappelijke wereld samen met agroforestry wordt gezien als een reële oplossing voor het milieuvraagstuk waar de mensheid komende jaren telkens dieper en dieper in zal worden gedrukt. Duurzame oplossingen zijn niet langer een keuze, maar noodzakelijk aan het worden voor het voortbestaan. Voor een lijst van wereldwijde projecten zie www.rosneath.com.au. Om zelf projecten te zoeken per continent en daarna per land, zie

www.permaculture.org.uk /IntGroups.asp. In Nederland zijn een aantal zeer interessante projecten. Het eerste project ligt vlakbij het station van Culemborg, is 24 hectare groot, en biedt plaats aan 250 duurzaam gebouwde woningen; het project genaamd Eva Lanxmeer maakt onder andere gebruik van de kennis uit permacultuur. Het is in volle ontwikkeling en zeer de moeite van het bekijken waard. Een ander mooi project gebaseerd op permacultuur is de Bikkershof in Utrecht. Dit project is in 1979 opgestart nadat twee oude garagebedrijven vertrokken en de buurt de handen ineen sloeg. Anno 2006 is dit gebied een prachtig groengebied waar de bewoners elkaar vaak tegenkomen en het gezamenlijke groen bij een gezamenlijke picknick opeten. Het is een gezellig dorpje in het midden van de stad. Aha.. dus dat is permacultuur. Na de heldere uitleg van Rene en Lorraine van Raders over permacultuur krijg ik nog iets heel anders te horen. Rene was -voordat hij zich bezig hield met permacultuur- hoofdmanager van de grootste Mc Donald’s in Nieuw Zeeland, in Oakland. Lorraine was secretaresse.

Permacultuur (permanente agricultuur) is het bewust ontwerpen en onderhouden van functionele ecosystemen, die de diversiteit, stabiliteit en veerkracht hebben van natuurlijke ecosystemen. Het is de harmonieuze samenwerking tussen landschap en mensen die voedsel, energie, beschutting, andere grondstoffen en niet-materiële behoeften oplevert op een duur z a me ma nie r. De switch van levenstijl hebben ze gemaakt nadat ze vijf jaar met zijn tweeën per fiets door de wereld hadden gereisd. Toen ze in Australië aankwamen bleek Lorraine zwanger te zijn en hebben ze zich hier op de Atherthon Tablelands in Queensland gesetteld. Beide hebben nu een parttime baan bij de locale brandweer, zetten zich in voor veel groenontwikkelingsprojecten in hun buurt en hebben twee vrolijke zoontjes. Het is grappig te bedenken dat mensen die zo`n andere levensstijl hadden een totaal nieuwe keuze hebben gemaakt en zich nu bezighouden met zaken waar ze echt om geven en plezier aan beleven. “Ja”, zegt Rene: “Hoe we ecosystemen moesten afbreken wisten we al aardig, maar met behulp van permacultuur weten we nu hoe we ze weer op kunnen bouwen en dat is erg positief.” • www.permacultuurnederland.org www.permacultureinternational.org • Op 1 september start een jaartraject ‘DUURZAAM LEVEN’ in België. Inschrijving en betaling voor 15 juni 2009: € 5.670. Meer info: Greet Luypaert, 0478 294039 of 052 462736 of mail naar [email protected] - www.juvenesco.be

B l i s s maart 2009-29

D

Dit is onze aarde! uurzame ontwikkeling is meer dan natuurbescherming of vechten tegen de opwarming van het klimaat. Het is ‘een antwoord bieden op de noden van de huidige generaties zonder afbreuk te doen aan het vermogen van de komende generaties om aan hún noden tegemoet te komen’, zegt de tekst van het Brundtland-rapport (Our Common future). De laatste decennia was de ontwikkeling van onze samenleving gebaseerd op het ‘hier en nu’. We moeten echter leren denken in termen van ‘overal en morgen’. Een mogelijke bedreiging betreft in de eerste plaats de mensheid. De aarde zonder de mens: ooit was het zo en ooit zal het opnieuw zo zijn. Maar omgekeerd kan de mens niet leven zonder de hulpbronnen van de aarde. Daarom staat in de tentoonstelling Dit is onze aarde! de mens bewust centraal. Twee zaken in de tentoonstelling primeren: het geloof in de vooruitgang, ondanks alles, en een radicale weigering om de verantwoordelijkheid voor de mens en zijn toekomst NIET samen te delen. De tentoonstelling is geen aanklacht tegen een bepaalde technologie of een bepaald product of tegen het gedrag van en bepaalde sociale groep. Ieder draagt zijn deel van de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid, maar ieder moet ook, zowel vandaag als morgen, zijn ambities kunnen waarmaken, is de boodschap. De expo is in verschillende ‘hoofdstukken’ ingedeeld: aardtijd, mensentijd, ecosystementijd, oplossingentijd en een stap verder...Onderwerpen als water, lucht en de grond, het ijs, het woud, verplaatsingen, voeding, consumptie, wonen, productie en burgerzin & opleiding passeren de revue. Op een zeer multi-mediale wijze wordt het hoofdthema vanuit verschillende hoeken belicht. Er zijn kunstwerken te zien van diverse gevestigde namen, die her en der opduiken. Interactieve opstellingen geven je de mogelijkheid om te voelen, spelen, betasten en uittesten. (Vooral voor kinderen heel aanlokkelijk.) Door theatrale mise-en-scène en decors worden de vaak schokkende gegevens in hun context geplaatst, die de verbeelding van de bezoeker prikke-

30-B l i s s maart 2009

len. Beelden, foto’s, films en objecten laten de bezoeker nadenken. Er zijn zelfs reclamemannen en -vrouwen gevraagd om concepten uit te werken, die ons kunnen aanzetten om minder, in plaats van méér te consumeren. Zíj stellen hier de, soms opmerkelijke, oplossingen voor. Duurzame ontwikkeling is een witte bladzijde. Wat zullen de komende generaties erop lezen?

“Kopen is stemmen. Via onze koopkracht zullen wij de wereld veranderen.” Dit is onze aarde! stelt zich niet op als de apostel van een kant-enklare waarheid, maar wil een levendig beeld bieden van de stand van de wetenschappelijke kennis en aanzetten tot denken, vragen en discussiëren. Duurzame ontwikkeling is niet een van de vele mogelijke opties. Het is een politiek-morele eis. De toekomst van de menselijke soort hangt ervan af. Komt allen kijken dus! Het kan nog tot 26 april 2009.

Praktisch: Expo “Dit is onze Aarde!” Wanneer: Van 18 okt. ‘08 - 26 april ‘09 Waar: Site van Tour & Taxis Havenlaan 86 Brussel - 15 minuten wandelen van Noordstation

Openingsuren:

maan. - vrij.: 9u - 17u, woens. tot 21u Weekend en vakantie: 10u tot 19u

Tarieven:

Volwassenen: € 10 - € 8 (met korting) Kinderen en jongeren (6-18 jaar): € 7 Kinderen (- 6 jaar): gratis Volwassenen groepen (min.15 pers.): € 8 T: +32 (0)2 549 60 49

Frangulabiose:

Bij trage stoelgang

column

�ernard �ietaer Complementaire munteenheden in NL en Belgie

Veel mensen hebben een groot ongemak en een groot nadeel voor de gezondheid: een trage stoelgang. Sterke laxeermiddelen zijn een tijdelijke oplossing, maskeren de oorzaak en verstoren het evenwicht in de darmen. Herstel van de darmflora wordt zo steeds moeilijker. Daardoor kunnen overgevoeligheid voor stoffen, planten, dieren en voedsel, extreme vermoeidheid, verstoring van de leverfunctie en meer klachten een kans krijgen. Dus dringt een doortastende, degelijke, maar tegelijk ongevaarlijke oplossing zich op: de darmtransit weer vlot krijgen, het darmmilieu herstellen en daardoor de algemene gezondheid verbeteren. Frangulabiose: voor een gezonde vlotte transit In een mensenleven moeten de darmen ongeveer 75 ton voedsel verwerken. Via een gezond darmmilieu krijgt het bloed de stoffen die van levensbelang zijn, aangeleverd. Is er iets mis met de darmen, blijft het verteerde voedsel te lang in het lichaam, met gisting en rotting tot gevolg. Frangulabiose maakt de darmtransit weer vlot en levert tegelijk goede bacteriën om de darmflora te herstellen. Tevreden gebruikers berichten telkens weer over een snelle beterschap, een vlotte stoelgang en ook dat ze zich van binnen gereinigd en hersteld voelen. De slaap wordt dieper, ze hebben minder last van overgevoeligheid, het opgeblazen gevoel verdwijnt, de huid en de adem worden frisser... Want een uitgekiende combinatie van lactobacillen bestrijdt een slechte darmflora, terwijl frangula (sporkehout) en fenegriek zorgen voor een optimale conditie van darmen.

Tijdelijk tot € 5,18 terugbetaald* Ter kennismaking na aankoop van een verpakking Frangulabiose 100 caps

Frangulabiose 100 caps is nu tijdelijk verkrijgbaar met € 2 + € 0,59 portkosten retour op de normale aankooprijs van € 16,60 (voor Frangulabiose 100 caps). Stuur uw aankoopnota met de streepjescode van het etiket met uw volledige naam, adres en rekeningnummer naar: Drenco N.V., Stationsstraat 110 bus 2, 3570 Alken. U krijgt het bedrag tot € 2 + € 0,59 portkosten op uw rekening gestort. * Maximaal 2 inzendingen = € 5,18 per adres. Deze aanbieding is geldig tot en met 30 april 2009. N.B. De aanbieding is enkel geldig op de officiële publieksprijs en niet cumuleerbaar met andere kortingen. PL.nr. van de Belgische Eetwareninspectie 773/19

Frangulabiose van Fytobell® is verkrijgbaar bij uw apotheker met bestelcode: 1744317 voor verpakking van 100 capsules.) Of vraag ernaar bij de betere natuurwinkel. Meer info op: www.fytobell.be - [email protected] Tel: 011/37.19.24.

De lage landen hebben een veel grotere ervaring met complementaire munteenheden opgebouwd dan algemeen wordt aangenomen. Gedurende het grootste gedeelte van hun geschiedenis hebben de mensen in de lage Landen een dubbele munteenheid gebruikt. Er werden dus plaatselijke munteenheden uitgegeven op een gedecentraliseerde basis én parallel daaraan, centraal beheerde munteenheden die voor handel op afstand zorgden. Voor de wolhandel met Engeland bijvoorbeeld, voor de handel over land in linnen producten uit de Foire de Champagne in Frankrijk of over zee met het gebied van de Middellandse Zee werden munten gebruikt die geheel verschillend waren van de plaatselijke munten, die door steden, abten, bisschoppen en andere hoogwaardigheidsbekleders werden uitgegeven. Deze plaatselijke munten begon men uit te geven toen steden bijvoorbeeld hun onafhankelijkheidsoorkonde kregen van de adel. Dit gelijktijdig in omloop zijn van twee soorten munteenheden (gecentraliseerd en plaatselijk) was gedurende de gehele periode van de Middeleeuwen normaal en duurde tot ver in de Renaissance, en weerstond soms sterke pogingen tot centralisatie. Illustratief hiervoor is het voortbestaan van plaatselijke munten in weerwil van de pogingen om de muntstelsels in het uitgestrekte rijk van Karel V eenvormig te maken. Voor de zeventiende eeuw was het eigenlijk vrij normaal dat allerlei soorten munten door elkaar gebruikt werden. In tijden van rust, functioneerde dit systeem goed, hoewel de ene munt populairder was dan de andere. Problemen kwamen echter in tijden van oorlog of crisis, wanneer de waardeschommelingen van de edelmetalen, monetaire financiering van oorlogen of inflatie er voor zorgden dat de muntcirculatie moeizaam verliep. Voor de (lokale) overheden was het moeilijk hier greep op te krijgen. Als reactie hierop werd vanaf ongeveer de 17e eeuw de aanmunting steeds centraler geregeld. Veel munthuizen van steden werden gesloten om plaats te maken voor centrale munthuizen van de centrale overheid, zodat die een goede controle kon uitoefenen op de hoeveelheid munten en de kwaliteit en het edelmetaalgehalte ervan. De uitgifte van zogenaamd ‘noodgeld’ tijdens de Eerste Wereldoorlog in Nederland, is in het algemeen door de meeste economische historici vergeten, ahoewel recenter. Maar deze episode vertoont een interessante ervaring met het terugkeren naar lokale munten in Nederland. Het meeste papieren noodgeld werd uitgegeven in 1914. Het ontleent zijn bestaan aan het uitbreken van WO1. Hoewel Nederland in het conflict zelf neutraal bleef, hadden de internationale gebeurtenissen een grote invloed op het binnenlandse reilen en zeilen. Op 1 augustus begon de algemene mobilisatie en aan burgemeesters werd opdracht gegeven om uitkeringen te verrichten aan de achtergebleven vrouwen en kinderen. Een aantal gemeenten had daarvoor het geld niet in kas en was gedwongen over te gaan tot noodgeld; tot uitgave van door de lokale overheid gegarandeerde biljetten of bons, om aan het acute tekort tegemoet te komen. Al ruim twee weken na de mobilisatie werd door het Departement van Financieën aan de Commisarissen van de koningin gevraagd, ervoor te zorgen dat de door de gemeenten uitgegeven bons zo snel mogelijk weer ingenomen zouden worden. Recente experimenten met complementaire munteenheden in Nederland en Vlaanderen ontstonden later dan in de Angelsaksiche landen. Het eerste systeem, Noppes genaamd, was een LETS-systeem dat pas in november 1993 werd ingevoerd. Wat het experiment echter origineel maakte, is het feit dat de invoering van complementaire munteenheden het gevolg was van een systematisch onderzoek naar economische en sociale duurzaamheid. Aktie Strohalm speelde hierin een sleutelrol. Wordt vervolgd

Bernard Lietaer, Leuven (°1942) is een BelgischA merikaans econoom. Professor Lietaer was diegene die achter de schermen voor de Europese unie, de Ecu schiep, de voorloper van de Euro. Zijn boek ‘Geld van de Toekomst’ (2000) is waarschijnlijk het bekendst. Hij leeft momenteel in Boulder, Colorado.

B l i s s maart 2009-31

Duurzame rode palmolie: Amanprana geeft het voorbeeld Er is de laatste maanden terecht veel te doen over de herkomst van palmolie. Verschillende milieu organisaties hebben hieromtrent een sprekende video gemaakt en info verstrekt over de palmoliewinning in Indonesië en Maleisië. Amanprana, producent van bio-rode palmolie staat helemaal achter dit duurzame project.

Duurzaam regenwoudbeheer De locale onderneming die voor Amanprana de rode palm teelt heeft met 3 organisaties een samenwerking aangegaan voor duurzaam regenwoudbeheer. Zij hebben een certificaat bekomen van het Amerikaanse Rainforest Alliance (bananenteelt) en het Engelse Proforest (palmteelt) en voldoen aan de Rainforest regulering volgens het Amerikaanse NOP (National Organic Programm). De rode palmolie is afkomstig van verschillende plantages waarvan de helft eigendom zijn van een coöperatie van kleine zelfstandige boeren. Amanprana verzamelt de vruchten en perst ze voor deze cooperatie. De Amanprana rode palmolie is 100% traceerbaar vanaf de plantage tot het potje.

3 hete hangijzers De redenen waarvoor palmolie ter discussie staat is 3-voudig: 1) Tropisch regenwoud wordt roekeloos gekapt voor de palmindustrie, 2) De landrechten van de traditionele bevolking worden met voeten getreden, 3) Er wordt gebruik gemaakt van zeer giftige bestrijdingsmiddelen. Amanprana geeft duurzaam voorbeeld De rode palmolie van Amanprana komt uit Colombia en dus niet uit Maleisië en Indonesië waarover de verschillende organisaties het hebben. De rode palmolie van Amanprana is 100% biologisch, gecertifieerd door Ecocert, BioSuisse, Bio (Duitsland), Jas (Japan) en Blik (België). De onderneming die de rode palmolie voor Amanprana produceert en verwerkt is 100% bio sinds 1990. Er wordt dus geen chemische besproeiing toegestaan, zoals het uiterst schadelijke parquat. Sociale verantwoording De locale Colombiaanse onderneming van rode palm heeft een SA 8000 certificaat, uitgereikt door SGS voor SAI. SAI is een non-profit organisatie, die certificaten verleent aan bedrijven die op een sociaal verantwoorde manier zaken doen. Dit wil zeggen geen kinderarbeid onder de 14 jaar, geen gedwongen arbeid, geen discriminatie, werknemers moeten voorzien worden van een veilige en gezonde werkomgeving, er worden geen mentale en psychische straffen toegestaan, er wordt niet meer dan 48 uur per week gewerkt, overuren worden vergoed en hun werknemers wordt een correct loon betaald. Een deel van de rode palm omzet gaat naar gezondheid, scholing en infrastuctuur projecten in de regio.

Ethische palmproductie De organisaties die zich achter dit project hebben gezet, stellen dat het boycotten van palmolie niet de juiste weg is. De palm- en olieproductie in het algemeen moeten duurzaam en ethisch gebeuren. Alleen dan is er toekomst. Amanprana tracht als kleine onderneming een voorbeeldfunctie te vervullen voor deze sector. Palmplantages kappen als eco brandstof ten koste van het regenwoud, houdt natuurlijk geen steek. De overbevolking en de steeds grotere consumptie van vlees en zuivel is het kernprobleem van het regenwoud.

Foto Bertie Winkel, www.dos-bertie-winkel.com

Amanprana rode palmolie is extra vierge en zit vol anti-oxidanten (vitamine E en carotenen). Verkrijgbaar in natuurwinkels. Meer info: www.noble-house.tk

!

Wellness

Het blauwe gedeelte produceert chromatische aberraties en onscherpte

Het specia le gele f ilter verhoogt de visuele scherpte en contrast perceptie.

Maculadegeneratie: geen mooi vooruitzicht

C

omputers, laptops, blackberries, spaarlampen maken het leven gemakkelijker, maar de beeldschermen zijn niet zo onschadelijk als we willen denken. Flikkeringen, die voor onze ogen nauwelijks waar te nemen zijn en kleine hoeveelheden straling, hinderen ons zicht en kunnen schadelijk zijn voor onze ogen. Vooral de TFT en Led beeldschermen stralen kwikzilver frequenties uit, en deze bevatten een grote hoeveelheid blauw licht. Uit experimenten met celstofwisseling blijkt dat blauw licht een schadelijk effect heeft op die celstofwisseling. En dan te bedenken dat de gemiddelde werknemer jaarlijks aan ongeveer 4000 uur (of meer) blootgesteld wordt aan kwikzilver lichtstraling. De grootste belasting voor de ogen komt natuurlijk van de TFT beeldschermen waar men soms dagelijks uren achter elkaar naar kijkt. Daarbij komt dat op het werk vaak ook sprake is van Tl-verlichting en dit draagt dan bij aan het negatieve effect.

Computer versus daglicht Het spectrum van gewoon wit daglicht bestaat uit een harmonieuze verdeling van kleuren. TL buizen en TFT beeldschermen hebben een ander kleurspectrum, dat voor een groot deel uit onnatuurlijke kortegolf blauwtinten (blauw, indigo, violet) bestaat. Iemand die dagelijks achter een beeldscherm zit, kijkt daarbij voor langere tijd achter elkaar in een lichtbron. Dat betekent dat deze straling - ongefilterd en geconcentreerd -direct in het punt van de scherpste visie terechtkomt: de zgn. macula lutea, ook wel de ‘gele vlek’ genoemd. Deze bevindt zich in de achterwand van de oogbal. De lens filtert ultraviolet licht, maar geen blauw licht.

Tekst: Filip Muylle

Spectrum van het daglicht en de ontladingslamp

Burn-out en verstoring hormonale balans Het hoge gehalte aan blauw bij kwikzilver licht heeft ook gevolgen voor het hormonale systeem. Het verlaagt de productie van melatonine en verhoogt de productie van de stress hormonen cortisol en ACTH. Dit kan leiden tot burn-out.

Computer beschermbrillen Een werknemer staat jaarlijks aan ongeveer 4000 uur (of meer) blootgesteld aan kwikzilver lichtstraling. Daarom: bescherm uw ogen, want schade is onherstelbaar! Speciale Computer beschermbrillen van Prisma beschermen je ogen. Om je ogen te beschermen voor mechanisch en chemisch gevaar, is het nodig (en normaal) dat er veiligheidsbrillen worden gedragen voor dat specifieke werk. Maar het gevaar dat veroorzaakt wordt door onbeschermd achter een beeldscherm of onder Tl-buizenlicht te werken, wordt niet serieus genomen of zelfs ontkent door de wetenschap. Ondanks diverse experimenten, wordt het gevaar genegeerd. Wilt u wachten tot het te laat is? Misschien komt men pas over een paar jaar met het definitieve bewijs. Als u uzelf nu alvast wilt beschermen, raden we u aan om deze Prisma computer beschermbrillen als voorzorgsmaatregel te nemen. PRiSMA® Computer beschermbrillen zijn ontworpen om uw ogen te beschermen tegen schadelijke invloeden van blauw licht uit beeldschermen, spaarlampen en tl-buizen. Prijs: € 129,00. Dit is inclusief 21% btw en exclusief verzendkosten (voor België bedragen deze verzendkosten € 6,20, voor Nederland € 11,10). Meer info: www.bonfarto.be ( 0485 16 96 98.

B l i s s maart 2009-33

d

Huishoudelijke activiteiten zoals koken, wassen, douchen,… veroorzaken veel vocht dat afgevoerd moet worden.

Home & living Menselijke activiteiten zoals wassen, poetsen, koken... veroorzaken relatief veel waterdamp in de woning. Die moeten afgevoerd worden om condensatie en schimmelvorming te vermijden. Anderzijds verbruiken we zuurstof, wat een continue toevoer van buitenlucht noodzaakt. Vroeger zorgden spleten en kieren in de woning voor luchtverversing, toevoer van buitenlucht en afvoer van binnenlucht. De laatste decennia, vooral sinds de oliecrisis van 1973, zijn gebouwen echter steeds energie-efficiënter, door betere isolatie en luchtdichting. Dit is natuurlijk een goede zaak voor de energiehuishouding, maar indien dit niet gepaard gaat met doordachte maatregelen om de binnenlucht te verversen, kunnen problemen ontstaan. Tegelijk is het aantal vervuilende bronnen binnenshuis toegenomen. Onderhoudsmiddelen zijn krachtiger (en dus giftiger) geworden en steeds meer materialen, zoals bouwmaterialen, veroorzaken irritaties en bevorderen het binnenklimaat niet.

Verluchten en ventileren:

Het belang van binne nlucht ve r ve r se n

Dit artikel is gebaseerd op het dossier ‘Verluchten en ventileren’ uit 2007 van VIBE

G

oede kwaliteit van de binnenlucht houdt in dat de lucht binnenshuis zowel wat betreft comfort als gezondheid aan bepaalde eigenschappen voldoet. We hebben het dan onder meer over een comfortabele temperatuur. Deze temperatuur hangt af van persoon tot persoon, van de activiteiten en varieert bovendien tussen seizoenen en verblijfsruimten. Gemiddeld beschouwen we een temperatuur van 19 tot 22°C in de winter en een temperatuur van 22 tot 26°C in de zomer als een comfortabele temperatuur voor leefruimten. In ruimten zoals gang, toilet en eventueel ook de slaapkamer kan een temperatuur van 15°C in de winter volstaan. Een aangenaam vochtgehalte is ook belangrijk. De ideale gemiddelde relatieve luchtvochtigheid binnenshuis bedraagt 40 à 60%. Een te hoge of te lage luchtvochtigheid kan schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid en de woning en zorgt bovendien voor een onbehaaglijk gevoel. Dan: een goede chemische samenstelling. Afwijkingen op de chemische samenstelling van normale omgevingslucht kunnen hinderlijk of schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Denk hierbij aan chemische verontreiniging van de binnenlucht met toxische stoffen, zoals vluchtige organische stoffen, koolstofmonoxide (CO), weekmakers… Fysische verontreiniging heeft voornamelijk betrekking op vervuiling door fijn stof en straling. Onder andere huisstofmijt, schimmels, huisdieren en planten kunnen biologische verontreiniging veroorzaken.

Mogelijke bronnen van een ‘slechte’ binnenlucht Verschillende bronnen kunnen de binnenlucht verontreinigen. De aanwezigheid van mens en dier bezoedelt de lucht door verbruik van zuur-

34-B l i s s maart 2009

stof, afgifte van koolstofdioxide (± 18 l CO2 per uur en per persoon!), productie van geurtjes, verlies van haren, huidschilfers, speeksel, urine… Uiteraard raakt de binnenlucht niet enkel verontreinigd door de aanwezigheid van levende organismen in strikte zin. Ook menselijke activiteiten zoals roken, kuisen, schilderen, lijmen en vernissen maken voldoende luchtverversing noodzakelijk. We produceren bovendien heel wat waterdamp door koken, wassen, douchen, kuisen… maar ook door ons metabolisme. Door transpiratie en ademhaling produceren we zo’n 0,05 tot 1 l water per uur per persoon! Dit teveel aan vocht in de lucht kan condenseren in de constructie van de woning, wat op termijn kan resulteren in schimmels. Deze kunnen op hun beurt verantwoordelijk zijn voor visuele hinder, geurhinder, bouwschade en zelfs gezondheidsproblemen.

Emissies uit materialen In nogal wat elektrische apparatuur, textiel, meubelen, constructie- en afwerkingsmaterialen zijn stoffen aanwezig die verdampen bij kamertemperatuur of al dan niet continu vrijkomen. Denken we maar aan weekmakers in verven en plastic, formaldehyde in spaanplaten en kuisproducten, brandvertragers in elektrische apparaten en textiel, vluchtige organische stoffen uit vloerbekleding, lijm en tabaksrook, radon uit fosforgips… (Onvolledige) verbranding. Binnenshuis kunnen niet-elektrische verwarmingsinstallaties en kookfornuizen een bron zijn van stikstofoxiden (NOx) en koolstofdioxide (CO2). Bovendien verbruiken ze zuurstof. Onvoldoende aanvoer van zuurstof of een slechte afvoer van verbrandingsgassen kunnen een onvolledige verbranding in de hand werken wat de productie van koolstofmonoxide (CO) tot gevolg kan hebben.

Uiteraard kan ook de buitenlucht vervuilende of schadelijke stoffen bevatten. De belangrijkste bron in (groot)steden zijn de verkeersemissies met typische polluenten zoals stikstofoxiden, koolstofmonoxide, fijn stof en lawaai. Nochtans hebben studies aangetoond dat de kwaliteit van de binnenlucht soms vele malen slechter is dan de kwaliteit van de buitenlucht. Daarom is het belangrijk om altijd lucht te verversen, eventueel met filters op de luchttoevoer.

Wat zijn de gevolgen? Binnenlucht te veel of te weinig verversen veroorzaakt verschillende problemen en dit zowel wat betreft comfort en gezondheid als op niveau van de woning zelf. Te veel luchtverversing zorgt natuurlijk ook voor onnodig energieverlies. Comforthinder is één van die problemen, die kan bestaan uit geluid-, tocht- en geurhinder. Maar ook temperatuurschommelingen, een te hoge of te lage relatieve luchtvochtigheid, schimmels, insectenplagen, vochtafzettingen op muren, stof… zijn vormen van comforthinder. En wat te denken van geluidshinder? Dat kan zowel van binnen- als van buitenshuis afkomstig zijn. Binnenshuis kan geluidshinder rechtstreeks het gevolg zijn van de ventilatievoorzieningen (luidruchtige ventilatoren, te klein gedimensioneerde kanalen…) of kan een geluid door de ventilatievoorzieningen of genomen verluchtingsmaatregelen verder verspreiden. Geluidsarmere systemen kunnen een oplossing bieden voor het eerste probleem en geluidsdempende systemen voor het tweede. Binnenlucht verversen blijft toch zeker noodzakelijk! Geurhinder kan eveneens van binnenof buitenshuis afkomstig zijn. Geurhinder is niet op te lossen met kunstmatige luchtverfrissers. Veel van deze luchtverfrissers bevatten

namelijk schadelijke stoffen! Ze zijn dus eerder ‘luchtverpesters’. Probeer liever de oorzaak op te sporen en te verhelpen! Het overmatig verversen van binnenlucht kan dan weer tochthinder veroorzaken. Vermijd dit door op de juiste manier te ventileren of te verluchten. Een binnenhuismilieu van slechte kwaliteit kan gezondheidsproblemen veroorzaken. We kunnen klachten opdelen in objectieve klachten (allergische reacties, luchtwegaandoeningen…), subjectieve klachten (hoofdpijn, concentratiestoornissen…), tijdelijke klachten (jeuk, hoofdpijn, misselijkheid, verminderde concentratie…) of chronische (allergie, vermoeidheid, MCS…) klachten. Indien je te kampen hebt met gezondheidsproblemen, verwijzen we in de eerste plaats naar de huisarts, maar bezin ook eens over de kwaliteit van de binnenlucht, misschien is dat de boosdoener...

Problemen aan de woning De woning zelf kan ook problemen ondervinden van onvoldoende luchtverversing. Het gaat dan meestal om condensatieproblemen die aanleiding kunnen geven tot volgende narigheden: • Schade aan de afwerking zoals verf, behang, pleisterwerk… • Aantasting van de constructie door schimmelvorming of houtrot. Er bestaan verschillende soorten schimmels met verschillende vormen en kleuren. De meest schadelijke schimmels voor gebouwen zijn huiszwam en kelderzwam. • Vochtopstapeling in isolatiemateriaal met een verminderd isolerend vermogen tot gevolg.

Energieverlies Aangezien binnenlucht verversen tijdens koude perioden inhoudt dat verontreinigde binnenlucht met een hoge energie-inhoud vervangen wordt door buitenlucht met een lagere energie-inhoud, zal er sprake zijn van enige vorm van energieverlies. Zeker bij overmatig verversen gaat heel wat energie verloren. Maar nogmaals: ondanks het verlies aan energie is het verversen van binnenlucht een absolute must! We raden aan een evenwicht te zoeken tussen voldoende lucht verversen om een goede luchtkwaliteit na te streven en een aanvaardbaar energieverlies. Men spreekt van ‘gecontroleerd ventileren’. Verluchten (door het openen van ramen of deuren) zal steeds meer energieverlies met zich meebrengen dan gecontroleerd ventileren. Om het energieverlies tot een minimum te beperken, bestaan ventilatiesystemen met warmteterugwinning waarbij de afgevoerde lucht de koude binnenkomende lucht opwarmt om het energieverlies te beperken. Ook vraaggestuurde systemen (automatische regeling van luchttoevoer op basis van een sensor die vochtigheid, aanwezigheid of CO2 meet) kunnen het energieverbruik enigszins beperken en toch een goede luchtkwaliteit opleveren. N.B.: indien in je huis hoofdzakelijk de lucht verwarmd wordt, zal er bij het verluchten meer energieverlies optreden, dan als je meer met opgewarmde massa’s (wanden, vloeren, stralingskachels…) werkt. Hoe beter je wanden geïsoleerd zijn, hoe beter ze de warmte vasthouden in de ruimte.

Infiltratie en exfiltratie Luchtverversing kan ook toevallig tot stand komen als gevolg van kieren en spleten in een gebouw. Dit noemen we infiltratie (het binnensijpelen van buitenlucht naar binnen) en exfiltratie (het lekken van binnenlucht naar buiten). Omdat deze vorm evenmin controleerbaar is (afhankelijk van windkracht, windrichting, temperatuurverschillen, luchtdichtheidsgraad van de woning), kan voldoende luchtverversing niet gegarandeerd worden. Hierdoor ontstaan ongewenste energieverliezen. Het verversen van lucht gebeurt beter continu en op gecontroleerde manier: niet te veel en niet te weinig. Dat kan door speciaal daartoe aangebrachte voorzieningen die in staat stellen een permanente luchtverversing tot stand te brengen en deze bovendien te regelen. Het permanent aanvoeren van verse en het afvoeren van vochtige en bedorven lucht naar en van een ruimte heet ventileren. In speciale omstandigheden zoals oververhitting, sterke bezonning of sterk verontreinigende activiteiten (bv. schilderen) zal ventilatie niet volstaan. In deze situaties moet je aanvullend ramen en/of deuren openen. Verluchten in deze specifieke omstandigheden noemt men intensief ventileren.

Hoe juist ventileren Om een goede luchtverversing te garanderen moet je in de eerste plaats verse buitenlucht aanvoeren via de droge ruimten. Droge ruimten zijn leefruimten zoals woonkamer, slaapkamer, studeeren speelkamer. Vervolgens moet je de lucht binnenshuis via gang en trappenhal verder laten doorstromen naar de natte ruimten zoals keuken, badkamer, toilet, wasruimte,… waar je de bezoedelde binnenlucht tot slot moet afvoeren. De luchtstroom moet permanent zijn. Het is bovendien belangrijk de luchttoevoer- en afvoer per ruimte op elkaar af te stemmen. Het debiet kan je eventueel afstemmen op de activiteiten binnenshuis. Ruimten die niet tot de eigenlijke woonruimten behoren zoals garage, kelder, berging, ruimte met verbrandingsinstallatie… moet je apart en op een andere wijze ventileren. Meestal gebeurt dit op een natuurlijke wijze door middel van niet-regelbare ventilatieroosters die in de muren worden geplaatst. Maak de ventilatievoorzieningen inbraakveilig en insectenwerend en zorg voor toevoer-, doorstroom- en afvoervoorzieningen die optimaal functioneren. Permanent toevoeren van verse buitenlucht in de droge ruimten optimaliseert de luchtkwaliteit. De toevoer kan op een natuurlijke of op een mechanische manier gebeuren. Regelbare roosters kunnen de verse buitenlucht op een natuurlijke wijze toevoeren. Deze worden in een buitenraam of deur geplaatst: op de beglazing, op de tussenregel, bovenop het raamkader of ingewerkt in de rolluikkast. Je kan ze ook in een buitenmuur van de droge ruimten verwerken. De openingen moet je manueel of automatisch kunnen regelen (regeling via schuif, klep of trommel) in een voldoende aantal standen of traploos. Automatische toevoerroosters kunnen zelfregelend of vraaggestuurd zijn. Zelfregelende roosters vangen overmatige winddruk op de gevel op en voorkomen zo te veel ventilatie en tochtverschijnselen. Pro-

Lucht kan je binnenshuis op een aantal manieren verversen. De meest logische en gekende manier is door het openen van ramen of deuren, ook wel luchten of verluchten genaamd. Dit is de eenvoudigste manier om lucht te verversen maar niet de doeltreffendste. Op deze manier komen namelijk relatief grote hoeveelheden lucht de woning binnen, meestal meer dan noodzakelijk. Bovendien zal de ruimte sterk afkoelen in de winter. Is de richting van de verplaatsing van de lucht onbepaald, kan het vergeten worden en biedt het geen bescherming tegen regen, inbraak, omgevingslawaai, wind, insecten, tocht… Afhankelijk van de situatie en van de mate van vocht en verontreiniging van de binnenlucht is het effect van de luchtverversing al na korte tijd verdwenen. Je kan aannemen dat je de vervuilende bestanddelen en luchtjes wel tijdelijk kan ‘wegverluchten’, maar indien de vochtigheid in huis of in constructie-onderdelen hoog is, dan zal een half uur verluchten maar een zeer kortdurend effect hebben: het vocht is immers geabsorbeerd in zetels, tapijten, behang, gordijnen, hout en in het slechtste geval ook pleisterlagen en baksteen. Enkel continue ventilatie kan dit oplossen.

B l i s s maart 2009-35

[email protected] www.pure-water.be

Pure - water,™, Pure Logica Via open verdamping, zoals in de natuur, bekomt men met deze distillatietoestellen het zuiverste drinkwater dat er is...iedere dag vers, een leven lang. 99,9% vrij van alle organische, anorganische, bacteriële en radioactieve vervuiling, ook pesticiden, oestrogenenen, parabenen en dioxines. Zeer veilig en geschikt voor kinderen en zwangere vrouwen. Het comfort en de zekerheid van morgen, in uw keuken vandaag. NATUROTHEEK LUZERNE STATIONSSTRAAT 48 8730 BEERNEM TEL: 0032 (50) 781 141

Duurzaam bouwen met visie volgens bio-ecologische principes

Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouwen en wonen

Tijdschrift Wonen met de Natuur (+ Beter Bouwen & Verbouwen) Informatie, studiedagen, cursussen Binnen- en buitenlandse studiereizen Publicaties

VIBE biedt bouwprofessionelen:

Beleidsadvies

Erkenning & label 
  "
 
 
 

 
 
 
  






Ventilatiesysteem A: natuurlijke toevoer en afvoer. Foto Renson

Ventilatiesysteem C: natuurlijke toevoer en mechanische afvoer. Foto Renson

Ventilatiesysteem D, mechanische toevoer en afvoer, combineer je best met warmteterugwinning om energieverliezen te beperken. Foto Renson

De combinatie van aan-en afvoer op natuurlijke of mechanische wijze brengt ons bij vier verschillende systemen: Systeem A: natuurlijke toevoer en natuurlijke afvoer Luchtverversing ontstaat door wind en temperatuurverschillen tussen binnen en buiten. Dit systeem biedt het voordeel dat de kostprijs relatief laag is, dat het weinig onderhoud vraagt, dat er geen elektronica aan te pas komt, dat het geluidloos is (behalve bij harde wind) en dat het relatief eenvoudig te installeren is (mogelijk bij sommige verbouwingen). Het nadeel is dat vele (goedkope) systemen niet of beperkt regelbaar zijn wat grote energieverliezen kan opleveren bij hevige wind. Nochtans zijn er systemen op de markt die afhankelijk van de windsnelheid automatisch geregeld worden, zogenaamde zelfregelende roosters.

VIBE biedt (ver)bouwers, overheden, verenigingen en bouwprofessionelen:

Sensibilisering

grammering of sensoren die de ventilatiebehoeften opvolgen, regelen de grootte van de opening vraaggestuurde roosters automatisch. De regeling kan dan afstemmen op aanwezigheid, beweging, luchtvochtigheid of CO2-gehalte. In sommige situaties zijn akoestisch dempende toevoerroosters interessant. Mechanische toevoer: Elektrische ventilatoren kunnen verse buitenlucht op mechanische wijze toevoeren. Via kanalen en inblaasmonden op de wand of in het plafond monden zij uit in de droge ruimten. Er zijn verschillende vormen van inblaasmonden op de markt, ook geluidsdempende systemen zijn mogelijk. Roosters in binnendeuren of –muren of spleten onder of boven deuren zorgen voor permanente doorstroming van lucht van droge naar natte ruimten. Deze openingen mogen niet afsluitbaar en niet regelbaar zijn. Ook voor deze openingen zijn akoestisch dempende en brandwerende roosters op de markt. Bezoedelde binnenlucht afvoeren Afvoer van vochtige en bezoedelde lucht moet vanuit zogenaamde natte ruimten gebeuren op natuurlijke of mechanische wijze. Natuurlijke afvoer: Regelbare roosters, die via verticale afvoerkanalen minimaal 0,5 meter boven het dak uitmonden, kunnen lucht op natuurlijke wijze afvoeren. Indien obstakels in de omgeving of het hellende dak zelf het afvoerkanaal niet hinderen, voeren wind en temperatuurverschillen de binnenlucht af. De regelbare afvoeropeningen moet je manueel of automatisch kunnen regelen in minstens vijf standen of traploos. Mechanische afvoer Om vervuilde lucht op mechanische wijze af te voeren zijn elektrische ventilatoren nodig die lucht uit de natte ruimten aanzuigen via kanalen met afvoermonden op de wand of in het plafond. Er zijn verschillende soorten afvoermonden op de markt, ook geluidsdempende en systemen die reageren op de luchtvochtigheid.

+ naturepluslabel Trajectbegeleiding

 !
  

 


 
     
  
  
 
 


  

    



  
 




VIBE vzw - Grotesteenweg 91 2600 Antwerpen-Berchem - 03/218.10.60

Lid worden? www.vibe.be

Systeem B: mechanische toevoer en natuurlijke afvoer In onze streken is dit systeem zeldzaam. Ten opzichte van systeem A heeft het de volgende voordelen. De keuzemogelijkheden voor de plaatsing van toevoeropeningen zijn talrijker. Je kunt de toevoer filteren. En je haalt de noodzakelijke luchtverversing beter in alle weersomstandigheden. Het nadeel is dat het gebruik van ventilatoren gepaard gaat met energieverbruik en dat er veel toevoerkanalen nodig zijn (niet altijd mogelijk bij verbouwing). Systeem C: natuurlijke toevoer en mechanische afvoer Dit systeem biedt als voordeel dat er, ten opzichte van systeem A, meer keuzemogelijkheden bestaan in de plaatsing van de afvoeropening en dat je in alle weersomstandigheden de noodzakelijke luchtverversing beter verkrijgt. Nadelen zijn het energieverbruik van de ventilatoren, de beperkte regelbaarheid van vele (goedkope) toevoersystemen en dat er veel afvoerkanalen nodig zijn (niet altijd mogelijk bij verbouwing). Systeem D: mechanische toevoer en mechanische afvoer

Dit systeem van mechanisch toevoeren en mechanisch afvoeren heet balansventilatie. Het biedt als aanzienlijk voordeel dat een groot deel van de warmte van de afgevoerde lucht de koude buitenlucht kan opwarmen (warmteterugwinning via kruisstroom- of tegenstroomwarmtewisselaar, al dan niet met zomerbypa ss of aardwarmtewisselaar). Bijkomende voordelen ten opzichte van de andere systemen zijn dat er meer keuzemogelijkheden bestaan in de plaatsing van de toevoer- en afvoeropeningen, dat je de toevoer kan filteren en dat je de noodzakelijke luchtverversing in alle weersomstandigheden beter verkrijgt. Het nadeel is dat de aankoopprijs van de voorzieningen relatief hoog is en dat het gebruik van ventilatoren een hoger energieverbruik oplevert. Dit laatste nadeel kan je netto grotendeels opheffen indien een warmteterugwinning aan het systeem gekoppeld is. Dit systeem noodzaakt echter geregeld onderhoud en is enkel toepasbaar in een luchtdicht gebouw.

probleem in woningen. Hoge buitentemperaturen in combinatie met warmteproductie van de bewoners, elektrische apparaten en zonnestraling maken koeling in vele gevallen noodzakelijk. Het gebruik van koelinstallaties (airconditioning) is zowel vanuit gezondheids-als vanuit milieuoogpunt af te raden. Het ‘sick building syndrome’ wordt voor een groot stuk toegeschreven aan koelinstallaties; slecht onderhouden installaties kunnen soms ziektekiemen verspreiden. Veel mensen zijn hoe dan ook gevoelig voor de lucht die koelinstallaties rondblazen. De installaties hebben een hoog energieverbruik (vaak hoger dan hetgeen nodig is om hetzelfde gebouw in de winter te verwarmen!) en bovendien zorgen de synthetisch gefabriceerde gassen (freonen) in oudere installaties voor een aantasting van de ozonlaag. Vanaf 1991 is het wel verboden in koelinstallaties koelvloeistoffen te gebruiken die volledig of gedeeltelijk bestaan uit bepaalde freonen, maar ook de nieuwe koelmiddelen berokkenen milieuschade.

Onderhoud: ventilatieroosters en inblaasmonden moet je regelmatig controleren en reinigen. Zij zorgen namelijk voor de toevoer van verse lucht in de ruimte. Zeker bij mechanische ventilatie moet je de verschillende onderdelen zoals filters, ventilatoren, kanalen en inblaasmonden op geregelde tijdstippen controleren en reinigen. Je kunt hiervoor gespecialiseerde bedrijven inschakelen.

• Het principe van nachtkoeling bestaat erin om zowel de binnenlucht als de massa van binnenmuren, zware plafonds en vloeren ’s nachts af te koelen met buitenlucht. Daarvoor zijn grotere hoeveelheden lucht nodig dan bij een gecontroleerde ventilatie. Overdag houdt de afgekoelde massa van de woning een deel van de warmte vast zodat de temperatuur minder hoog oploopt. Als de buitentemperatuur lager is dan de temperatuur binnenshuis (ongeveer vanaf 21.00 tot 10.00 uur) open je de ramen best, in de mate van het mogelijke, maximaal. Als het buiten warmer wordt dan binnen, houd je de ramen best gesloten. Denk er wel aan te allen tijde een minimale luchtverversing te garanderen! • Beperk zoninstraling zo veel mogelijk. Zuid-, maar ook oost- en westgeoriënteerde glaspartijen laten in de zomer heel wat zon binnen wat kan leiden tot over verhitting. Weer daarom de zon door gebruik te maken van zonnewering, rolluiken en gordijnen.

Wat zegt de wet De Belgische norm (NBN D50-001 ‘Ventilatievoorzieningen in woongebouwen’) met richtlijnen om een correcte ventilatie van gebouwen met een woon- of verblijfsfunctie te garanderen bestaat sinds 1991. Deze richtlijnen zijn regels van goed vakmanschap, maar ze zijn niet verplicht. In 2002 keurde Europa een richtlijn goed die zijn lidstaten ertoe verplicht eisen op te leggen aan de energieprestatie van nieuwe en gerenoveerde grote gebouwen. Hierin staat onder andere dat je moet ventileren. In navolging van de Europese richtlijn is in Vlaanderen sinds 1 januari 2006 de energieprestatieregelgeving (EPB) van kracht. Voor nieuwbouw, herbouw en ontmanteling is het voortaan verplicht ventilatievoorzieningen te plaatsen volgens de Belgische norm. Indien je ramen vervangt moet je toevoeropeningen voorzien. De manier van ventileren (natuurlijk of mechanisch) is vrij in te vullen. Noot: De nieuwe woningen van onze Waalse landgenoten moeten al sinds 1996 voldoen aan de voorschriften voor luchtverversing zoals bepaald door de Belgische norm!

En wat dan zonder ventilatievoorzieningen Een gecontroleerde ventilatie, hoe belangrijk ook, is niet altijd mogelijk omwille van technische moeilijkheden bij renovaties, beperkte budgetten, de eigendomssituatie,…Ook dan kan je een redelijk aanvaardbare luchtverversing garanderen. Zonder voorzieningen voor natuurlijke ventilatie moet je voldoende luchtverversing bekomen door het openen van ramen of deuren. Een algemene richtlijn voor het verluchten van de woning is moeilijk éénduidig te bepalen omdat de aangewezen duur en de frequentie van het openen van ramen of deuren afhankelijk is van de afmetingen van de te verluchten ruimte, de manier waarop ramen of deuren worden geopend, het volume van de ruimte, weersomstandigheden, de activiteiten binnenshuis, de aanwezigheidsduur van de bewoners enz. Als vuistregel geldt: in alle situaties (onafhankelijk van seizoen, type ruimte of type activiteit) minstens twee maal per dag gedurende minstens 15 minuten ramen of deuren openen in de eigenlijke leefruimten.

Hoe lucht verversen in de zomer

Dank aan Vlaams Instituut voor Bio-ecologisch bouwen & wonen

Te hoge binnentemperaturen zijn in de zomer een veel voorkomend

Wat kost het? Ventileren kost energie. Eerst en vooral zijn aan de installatie kosten verbonden (1.500 tot 5.500 euro). Bovendien wordt tijdens het stookseizoen warme binnenlucht afgevoerd en vervangen door koude buitenlucht die opnieuw moet worden opgewarmd (dit is beperkt bij voorzieningen met warmteterugwinning). Indien je kiest voor mechanisch ventileren, moet je tevens het elektriciteitsverbruik verrekenen. Ventilatie is echter onontbeerlijk in een gezond huis. Niet of niet op de juiste manier ventileren, veroorzaakt vroeg of laat kosten aan gezondheid of de bouwconstructie. Ook in het midden van de winter moet je dus dag en nacht ventileren, niet te veel en niet te weinig. Een goed ontwerp is dan ook belangrijk (juist debiet, zuinige ventilatoren, warmteterugwinning, vraaggestuurde systemen,…), maar ook een goed onderhoud doet wonderen. Een aantal netbeheerders en een paar gemeenten geven een premie van ongeveer 150 euro. Maar dat is enkel voorzien voor de installatie van een mechanisch systeem met warmterecuperatie. Hierover vind je meer informatie op www.premiezoeker.be Noot: Mechanische ventilatiesystemen met warmteterugwinning zorgen voor de meest efficiënte luchtverversing: volkomen beheersbaar (in een luchtdicht gebouwd huis met een goede installatie) en het meest energie-efficiënt. De keerzijde van de medaille is dat je steeds te maken hebt met luchtkanalen die vervuild kunnen raken, zeker als je ze niet voldoende onderhoudt. Ook zijn er aanwijzingen dat mechanische ventilatie de emissie van vluchtige organische stoffen (uit bouw- en inrichtingsmaterialen, poetsproducten enz.) in huis kan doen toenemen. Dit is later zeker nog een debat waard! •

Enkele bijkomende tips: • Bij klepramen of ramen in kipstand, raden we aan deze dubbel zo lang te openen, namelijk dagelijks twee maal minstens 30 minuten. • Bijkomend verluchten (langer of frequenter) is zeker aangewezen in situaties die extra vocht of verontreiniging veroorzaken (bv. verven, douchen, nieuwe vloerbekleding, kuisen, de was drogen…). Zet dan ramen volledig open tijdens en tot een kwartier na de activiteit. • Zorg ervoor dat de lucht binnenshuis kan doorstromen van de droge ruimten naar de natte ruimten. Voorzie daarom spleten boven of onder binnendeuren of roosters in binnenmuren of -deuren. • In niet-verwarmde slaapkamers kan het raam de volledige nacht openstaan (eventueel in kipstand). Is dit niet mogelijk of wenselijk, open het raam dan minstens een kwartier vóór en een kwartier na het slapen. • Zet alvorens te verluchten, indien mogelijk, ook steeds de verwarming wat lager. • Het gebruik van de dampkap tijdens het koken is steeds aangewezen. Laat ze eventueel nog even aanstaan na het koken. • Bij verhoogde ozonconcentraties kan je de ramen de ganse dag in kipstand plaatsen. Ramen volledig openen doe je dan best ’s ochtends. Volg bij sterk verhoogde vervuiling van de buitenlucht (calamiteiten) het advies op van de overheid. Let wel: We willen deze aanwijzingen meegeven als basis om een minimale luchtverversing tot stand te brengen zonder ventilatievoorzieningen. Deze aanwijzingen benaderen zeker niet de effecten van permanente, gecontroleerde ventilatie, maar kunnen wel leiden tot het eigen maken van een goede gewoonte.

B l i s s maart 2009-37

Dance of Fertility: Buikdansen

Tekst: Daniella Sloots

D

e dans die bij ons bekend staat als ‘buikdans’ heeft eigenlijk vele namen. De Fransen noemden het ‘dance du ventre’ of ‘dans van de buik’. In Griekenland ‘cifte telli’, wat ook de naam van een Turks ritme is, In Turkije als ‘rakkase’ en in Egypte als Raks Sharki. In het Midden-Oosten noemt men de dans ook wel ‘danse orientale’, om het verschil aan te geven met de ‘balady’ of ‘country dance’. Er wordt beweerd dat buikdansen één van de oudste dansvormen is en al zo’n 5000 jaar bestaat. Een van de ontstaanstheorieën is dat de dans via zigeuners meegebracht zou zijn uit India, via het vroegere Perzië en in de middeleeuwen verspreid door heel Europa. Er zijn inderdaad veel overeenkomsten met dansvormen in India, zoals de sierlijke arm- en handbewegingen. Flamenco wordt wel gezien als een Spaanse variant van het Oosterse buikdansen.

Vruchtbaarheidsdans In de eerste plaats is het een vruchtbaarheids dans. Vruchtbaarheidscultussen bestonden

38-B l i s s maart 2009

in alle klassieke beschavingen. De mate van vruchtbaarheid van het land, het vee en van de mensen zelf, bepaalde tenslotte in grote mate de welvaart van een streek. De ‘grote Moedergodin’ bestond onder verschillende namen als Mylitta, Isis, Ashtoreth, Astarte, Ishtar, Aphrodite, Venus, Bhagvati, Parveti en Ceres. De functie van deze godinnen was ‘vruchtbaarheid en reproductie’, in de breedste context. Zij stonden in voor het wisselen van de seizoenen, zodat gewassen goed konden groeien. Zij waren verantwoordelijk voor de uitbreiding van de veestapel en de bestendiging van de levensloop. De welvaart van een stad of streek hing af van de ‘goodwill’ van de regionale moedergodin. Geen van deze godinnen was celibatair, aangezien ‘reproductie’ deel van hun functie was. De priesteressen die haar representeerden waren dat dus ook niet speciaal. Vandaar dat op een gegeven moment de tempelprostituees opkwamen, die geëerd werden in hun tijd. Er zijn omvangrijke bewijzen in de geschriften van Socrates, Appollodorus, Plautus, Arnobius, Justin en Eusebius van heilige prostitutie in het Midden-Oosten, West-Azië,

Griekenland, Cyprus, Egypte en Noord -Afrika. Meisjes konden naar de tempel gezonden worden vanwege een vrome gelofte. Soms was er een dubbele bedoeling, namelijk het verdienen van hun bruidsschat, door de godin te dienen. Gewijd dansen zou ook een integraal onderdeel zijn geweest van hun verplichtingen, speciaal een type van dans die zich focuste op de (onder)buik; bron van de vrouwelijke, Goddelijke vruchtbaarheid. Nu is het nog steeds een gewoonte voor bruidsparen om een buikdanseres in te huren en een foto te nemen met hun handen op de buik van de danseres. Dit is een duidelijk referentie naar de relatie van de buikdans met de antieke vruchtbaarheidscultussen. Armen Ohanian, een Perzische danseres uit de 19e eeuw zei ooit: ”In het echte Oosten, aanbidt zelfs de meest bedorven man instinctief in elke vrouw het beeld van diegene die hem zijn geboorte schonk... In het oude Azië, waar de dans zijn primitieve puurheid heeft behouden, representeert de buikdans moederschap, de mysterieuze conceptie van leven, het lijden en het plezier waarmee een nieuwe ziel de wereld in is gebracht.”

”I n het echte Oosten, aanbidt zelfs de meest bedorven man instinctief het beeld in elke vrouw van diegene die hem zijn geboorte schonk... In het oude Azië, waar de dans zijn primitieve puurheid heeft behouden, representeert de buikdans moederschap, de mysterieuze conceptie van leven, het lijden en het plezier waarmee een nieuwe ziel de wereld in is gebracht.” Armen Ohanian, een Perzische danseres uit de 19e eeuw

de vrouw elke vier weken. Het valt misschien op dat veel buikdanseressen vaak een ‘buikje’ hebben. Dat komt door de dans zelf! Het is echt een vruchtbaarheidsdans, en door de ritmische bewegingen vanuit de heupen, wordt het vrouwenlichaam als het ware voorbereid op een mogelijke, komende zwangerschap. Vrouwen die al een tijdje fanatiek buikdansen ontwikkelen dus door de dans een ‘buikje’. Een idee wellicht voor vrouwen met een kinderwens. Ook typisch en ‘anders’ aan de buikdans is het gebruik van verschillende voorwerpen tijdens de dans zoals zwaarden, sluiers, kaarsen en...slangen. Deze items hebben een magische functie en worden nog steeds gebruikt in de landen waar deze dans bestaat. Slangen zijn duidelijk gelinkt aan de antieke magische cultussen. De slang is een complex symbool die zowel het mannelijke als het vrouwelijke representeert, evenals onsterfelijkheid in de vorm van de slang die in zijn eigen staart bijt.

Contact met aarde, maan en oneindigheid Traditioneel wordt de buikdans blootsvoets gedanst. de reden daarvan is dat er dan direct contact is met Moeder Aarde. De buikdans komt vervolgens voort uit de tradities van Oosterse muziek. Ook al gebruiken moderne buikdansers muziek die westerse invloeden heeft, de ritmische invloeden van muziek uit het Midden-Oosten zijn fundamenteel anders dan die uit het westen. Zoals musicus Ishaq ibn Ibrahim (767 850 v.C.) al zei: “Hij die een fout maakt is nog steeds onze vriend, hij die iets toevoegt of een melodie verkort, is nog steeds onze vriend, maar hij die onwetend een melodie geweld aandoet kan niet langer onze vriend zijn.” Buikdansen of Oriëntaalse dans is specifiek ontworpen voor het vrouwelijke lichaam, met de nadruk op buikspieren, heup-en borstbewegingen. Het is krachtig en aards, met blote voeten verbonden met de grond. Het is een dans waarvan de vloeiende, zachte, complexe en sensuele bewegingen van het torso karakteristiek zijn, gecombineerd met schuddende en trillende bewegingen. Oosterse dansen zijn ‘spierdansen’, wat het tegenovergestelde is van de Europese ‘stap-dansen’. Buikdansen gebeurt vanuit de heupen, vanuit het tweede chakra. Wanneer je de energie daar ‘losschudt’, sta je veel steviger geworteld in de wereld en in contact met je seksualiteit. Veel bewegingen bestaan uit een 8-vorm, of uit een halve of hele cirkel. Dat is niet toevallig; de acht, of in liggende vorm de Lemniscaat, staat algemeen bekend als symbool voor oneindigheid. De cirkelbewegingen hebben bovendien ook nog een link met de maan. Een volle maancyclus (=volle cirkelbeweging) staat voor de volledige vrouwelijke vruchtbaarheidscyclus van

“Het is zo’n opluchting om de energie weer vrijelijk te voelen stromen tussen mijn eierstokken, bilnaad, vagina en schaamlippen. Ik heb het nodig deze plekken te voélen. Deze bewegingen verbinden me met mijn ‘sex’. Ik begin me meer vloeiend te voelen en de specifiekheid van spieren, organen en botten geven mij de ervaring van helderheid in mijn lichaam, geest en ziel. Ik houd ervan onderscheid te voelen tussen deze structuren. Bijvoorbeeld: de aanwezigheid van mijn eierstokken, die teder gestimuleerd worden door het zwaaien van mijn heupen, en anderzijds de strakheid van mijn psoas ( is een spier die zich diep in het lichaam bevindt tussen de bovenkant van het dijbeen en de onderzijde van de wervelkolom) en spieren die bewegen en schudden als de kabels van een katrol die geolied moet worden! Ik wil mijn Kundalini bevrijden.” zegt een beginnende buikdanseres.

E

r bestaan ook mannelijke buikdansers, waarvan sommigen zelfs erg goed en bekend. Toch is de buikdans bij mannen niet erg populair. Voor de mannelijke beoefenaars is de buikdans een folkloristische dans, waar normaal gesproken gebruik wordt gemaakt van houten stokken of zwaarden, waarbij hun kundigheid vooral belangrijk is. • Heel leuk is Lunar vzw in Deurne. De enthousiaste Braziliaanse Hayat geeft daar les. (w w w.hayatdance.multiply.com - ( 0474 415 641 - f lowers@ terra.com.br - [email protected]) Flamencolessen worden hier gegeven door Lili la Romi Ook k inderen zijn welkom! Herentalsebaan 111, Deurne - [email protected] Kijk voor de agenda op: www.lunarvzw.be

B l i s s maart 2009-39

udo’s choice®

ultimate oil blend

verhoogt je energie en weerstand • vermindert je risico op hart- en vaatziekten • verbetert je leer- en concentratievermogen • draagt bij tot een betere gemoedsstemming • houdt je gewrichten soepel • en versterkt je beenderen verbetert je spijsvertering en bloedsomloop • houdt je huid zacht en jong • bevordert je conditie en sportprestaties •

nieuwe verpakking  maar nog steeds correct en ecologisch verpakt in niet-reactief, amberkleurig glas en eromheen een lichtwerende kartonnen doos

Al jaren een juiste gezondheidskeuze. Dat vetzuren Omega-3 en Omega-6 cruciaal zijn voor onze gezondheid wordt ondertussen door alle gezondheidsspecialisten erkend. Maar ze moeten wél zuiver en in de juiste verhoudingen worden opgenomen. En precies dat maakt Udo’s Choice Ultimate Oil Blend zo uitzonderlijk. Niet alleen was het één van de eerste producten op de markt met Omega-3, Omega-6 en Omega-9 vetzuren, het is ook één van de weinige met plantaardige vetzuren in een optimale (2:1:1) verhouding. Meer nog: de olie is speciaal samengesteld om de goede werking van de aanwezige vetzuren te bevorderen, met veel aandacht voor de aanwezigheid van heilzame secundaire ingrediënten zoals teunisbloemolie, haverkiem- en rijstkiemolie, sojalecithine (zonder GGO) middellange vetzuurketens en natuurlijke vitamine E. De gezondheidsvoordelen van Udo’s Choice Ultimate Oil Blend werden bewezen door wetenschappelijk onderzoek. daarom, als u kiest voor gezondheid, kies dan voor udo’s choice ultimate oil blend.

Verkrijgbaar in de betere natuurVoedingswinkel of apotheek.

OJ-adv 196 x 139.indd 1

voor meer info over Ultimate Oil Blend®

0K*CXB
]
%F
SPFDL
YOURHEALTH OURMISSION

+32 (0)52 48 43 00 www.gezondevetten.be 27-01-2006 12:04:51

SUNSMILE FRUIT EN GROENTE SPOELING Met dit nieuwe product van Sunrider kun je er nu zeker van zijn dat je fruit en groente helemaal schoon en veilig zijn om te eten • bacteriën • was coating • pesticiden • algemene schimmels • parasieten

Al het bovengenoemde kunnen we aantreffen op ons voedsel. Onzichtbaar en meestal ongezond. Sunsmile Fruit en Groente spoeling is een unieke en zeer geconcentreerde formule, waarmee al die schadelijke stoffen weggewassen worden. Superieure ingrediënten van natuurlijke oorsprong, waaronder decyl polyglucose, een biologisch afbreekbare reinigende stof die gemaakt wordt uit kokos en maïs, zijn de actieve ingrediënten van Fruit en Groente Spoeling. Het helpt darmproblemen te voorkomen, evenals onaangename geuren en voortijdige uitdroging van fruit en groente. Hierdoor blijven fruit en groente langer vers en daarmee voedzamer. Milieuvriendelijk en geschikt voor dagelijks gebruik. Niet getest op dieren en bevat geen dierlijke bestanddelen.

Sunrider; simply the best (:0 4 9 6 8 6 8 6 97 - e n j o y. h e a l t h y. l i f e @ g m a i l . c o m

Independent Business Owner

Yes, er is evolutie! Evolutie…nu ook voor mannen! De woorden die hierna volgen zijn exclusief voor mannen. En misschien ook een beetje voor vrouwen die het verder zullen vertellen aan mannen die ze wel leuk vinden, maar die ze niet echt zien als een mogelijke partner, maar meer als een vriend, zo één die ze zeker wat op weg willen helpen, maar dan heel onopvallend en gewoon als vriendin die het écht wel goed meent, allez, je weet wel! Het is bij velen geweten dat je innerlijke wereld weerspiegeld wordt in je uiterlijke leven. Als het van binnen helder is, dan zie je dat rondom jou. Wel, ik heb leuk nieuws, de mannen hebben hun plek gevonden in mijn hart en de weg gevonden in mijn leven én dat zie je weerspiegelt in De evolutie. Mannen komen naar Dru yoga bijeenkomsten, meditatieworkshops en deeksha avonden. Ze zijn deze keer met evenveel vertegenwoordigd als de vrouwen. Opvallend is ook dat er steeds meer koppels samen kiezen voor zelfontwikkeling en verdieping! Yes! De tijd van de vrouwencirkels die zeer heilzaam waren lijken plaats te ruimen voor het mannenvierkant. Woeha! En om de balans helemaal in evenwicht te krijgen, organiseert De evolutie NU ook een écht mannenweekend door mannen, voor mannen. Ik laat je even meegenieten van de aankondigingstekst. De begeleiders (mannen) die dit weekend te keer zullen gaan zijn enthousiast, baanbrekend en ontwapenend humoristisch! Zo laten ze het de mannen weten: Zeven stellingen waar je jezelf misschien in herkent: • Hoe benader ik een onbekende vrouw in een café, discotheek, supermarkt, brasserie of op straat en wat zeg ik dan? • Hoe verander ik van vriendschapsmodus naar relatiemodus? • Ik ben altijd de goede vriend ... de broer, maar niet het lekkere wildebeest voor haar. • In een relatie kan ik niet het leuke kind, de puberende gast, de verleider, het wildebeest zijn, zonder dat er aan mijn ‘serieux’, intelligentie wordt getwijfeld. Ik wil serieus kunnen praten met een vrouw, er kunnen zijn zonder over te komen als het watje. • Ik wil een vrouw die niet alleen goed is in bed, maar ook een vrouw die mij graag ziet in woord en daad, die humoristisch is, die voor mij gaat, die initiatief neemt, die het beste wil en dit niet alleen voor haar, maar ook voor ons en voor mij. Ik wil nooit meer een zaag, een tang, een ... in huis. • Ik kom wel eens een vrouw tegen, maar zij is het niet die achter mij aanzit, en als ze achter mij aanzit, zie ik haar echt niet zitten. Wanneer gaat de juiste vrouw eens achter mij aanzitten? Hoe komt het dat dit niet met mij gebeurt? • Ik zit in een relatie en we vitten telkens als ik iets wil, vraag of iets anders in petto heb. Ik merk dat ik ook kritiek heb op alles wat ze zegt, wat ze doet. Ik ben mezelf niet meer. Hoe kan ik de ban breken op een positieve manier. Hier zie je 7 stellingen die misschien ook in jou leven spelen? Herken je iets van de bedenkingen en vragen die je je waarschijnlijk ook al hebt afgevraagd? Wel, Filip Muylle en Jeron Dewulf hebben een antwoord op alle 7! Dit en nog veel meer staat te lezen in onze aankondiging van een uniek MANNENWEEKEND. Enkel en alleen voor mannen dus. Zeg het door, laat de mannen weer man zijn, in hun volle kracht en uitstraling! Dan kunnen wij weer ‘zijn’ en dat is vrouwelijk… Meer weten? Surf naar: www.ingeborg.ws, klik op ‘agenda’ en daarna op ‘MANNEN’.

Alle goeds, Ingeborg

www.ingeborg.ws

Stone shop & museum Vissersstraat 47 - 8370 Blankenberge - T: 050 41 56 28 - Fax: 050 42 77 16 [email protected] - www.livingstone-shop.be

Maansteen: vrouwelijk en vruchtbaar Mineraa l (adulaar)- Chemische formule: K(A ISI3O8) +Na,Fe,Ba K leur: parelwit, roomwit, geel en blauw - Hardheid: 6 - 6,5 Glans: pa relgla ns Vindplaats: Birma, Bra zilië, India, Madaga sk a r, Sri Lanka, Mexico, Australië - Magische eigenschappen: draagt goddelijke energie over en verwant aan vruchtbaarheid en groei - Kernwoorden: emotioneel evenwicht, verlossen, empathie en vrouwelijk heid De naam maansteen voor dit veldspaatmineraal adularia is zeer toepasselijk, omdat de zachte parelglans doet denken aan maanlicht. Grote kristallen zijn zeldzaam en gewoonlijk wordt de steen in microkristallijne massieve vorm gevonden. In India wordt de maansteen gezien als een heilige steen, daardoor dragen de boeddhisten die op hun kleding, komt dus veel voor in tempels en huizen als versiering. De Arabische vrouwen naaien hem in hun kleding om zeker te zijn van grote vruchtbaarheid en het baren van gezonde kinderen. In de aryuveda wordt de maansteen geassocieerd met het hartchakra. Ze vermindert angst en stress en transformeert deze in zelfvertrouwen zodat je gebalanceerd en creatief kunt reageren op situaties. De Chinezen geloven dat zij yin en yang balanceert, zodat de persoon in harmonie een vruchtbaar leven zal leiden. Aziatische volkeren wezen op het feit dat als de volle maan te zien is er geen regen is en de maansteen dus geen tranen zou veroorzaken. Rond 1900 was de steen zeer geliefd en werd door kunstenaars in prachtige juwelen ingezet, waarvan er nog te bezien zijn in verschillende musea. in de jaren ‘20 werd er in de Art Nouveau veel gebruik gemaakt van deze steen. Als steen van de maangodin heeft ze een kalmerende energie en kan ze ingezet worden bij alle maanvieringen. Ze is een goede steen om te mediteren op je innerlijke groei en kracht. De maansteen geldt

van oudsher als steen van intuïtie, het gevoel, het hart en de vruchtbaarheid, het toelaten van emoties en opwekken van iemands liefde. Het kleurenspel dat zich voordoet in de maansteen komt door de inwendige lamellenstructuur, waardoor een lichtbreking ontstaat. Bij de geslepen stenen geeft dat een witte tot blauwachtige, ‘golvende’ glans. Er bestaan ook beige, tot zalmoranje, gelige, grijzige, groenige en zwarte variaties. Maansteen is de vruchtbaarheidssteen bij uitstek. Zij reguleert de hormonen en daarmee je maandelijkse cyclus. De zwangerschap en de bevalling worden door haar gesteund. Ook bij klachten van P.M.S. en de menopauze kan zij worden ingezet. Maanstenen absorberen pijn en regenereren de weefsels. Verder is ze inzetbaar bij oedemen, maagklachten en obesitas. Maansteen helpt je ook bij vocht afdrijven, cellulitis, menopauze, bijnieren, innerlijke groei, studeren en het geheugen. Bij zeer moeilijke vruchtbaarheidsproblemen neemt men een maansteen samen met een malachiet. Maansteen wordt soms verwisseld met gebrande amethist. Synthetische maansteen wordt soms voor labradoriet (ook wel wateropaal genoemd) aanzien, maar deze steen is wit en iridescent.

B l i s s maart 2009-41

Verbeter je mentale balans

m e t E n e r g e t i c S o u n d © Te c h n o l o g i e Sinds kort is er een nieuwe technologie op punt gesteld waarbij men door natuurlijke subliminale geluidsgolven een positief effect kan bekomen op evenwicht, concentratie, zwaarmoedige gedachten en slaap. Deze nieuwe Energetic Sound© Technologie genereert geluidsgolven die de productie van alfagolven ter hoogte van het centraal zenuwstelsel stimuleren. Deze alfagolven beïnvloeden onze hersenen op een zodanige wijze dat deze ontvankelijk worden voor subliminale golven. Subliminale golven zijn geluidsgolven waarvan wetenschappelijk bewezen is dat zij het onderbewuste beïnvloeden op zodanige wijze dat zij herstellend kunnen werken op onevenwichten in het centraal zenuwstelsel. Dus achter wat op het eerste gehoor een heerlijk ontspannend geluid lijkt, schuilt een complexe technologie die een directe invloed uitoefent op uw onderbewuste waardoor uw balans, concentratie-, en relaxatievermogen merkbaar geoptimaliseerd kunnen worden. Het assortiment van de Energetic Sound© Collection omvat op dit moment 4 cd’s: • Total Balance • Total Concentration • Better Sleep • Harmony at Home

Suiker daar blijf ik vanaf. Ik eet geen suiker of nauwelijks toch. Maar dan zit ik weer op het einde van de maand én dan heb ik wel eens zin in iets zoets. Maar ook mijn man kent zwakke momenten. Dan hoor ik hem zeggen: “Ik heb momenteel veel stress op het werk, en daar word ik zo koud van”. Ineens kan hij de chocolade ook niet meer weerstaan. Maar we weten beiden heel goed dat we in de ideale omstandigheden de drang naar suiker veel beter onder controle kunnen houden. Sinds kort, met een goede tip van een vriendin gaat het ons heel wat beter af om van de taartjes en ijsjes af te blijven. Ze sprak ons over een kaneelpreparaat. Dat kaneel zo’n bijzonder stofje blijkt te zijn! Kaneel is meer dan de welbekende culinaire smaakmaker. Sterker nog: het helpt ons om in balans te blijven.

Kaneel, méér dan een Kaneel ondersteunt op een natuurlijke manier de insuline-, glucoseen vetstofwisseling. In een Pakistaans onderzoek, waar 60 personen met diabetes type 2 aan deelnamen, werd een gemiddelde verlaging van 25% bloedglucose vastgesteld na toediening van 1, 3 of 6 gram kaneelpoeder gedurende 40 dagen. In de drie groepen werden lagere nuchtere bloedglucose-waarden vastgesteld. Het voedingssupplement Diebacinn op basis van kaneel en micronutriënten voor een evenwichtige suikerwaarde; past in een dieet bij diabetes of voor mensen met sterke suikerspiegelschommelingen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de dagelijkse inname van 3 g kaneel (Cinnamomum verum) bijdraagt tot een betere controle van de suikerwaarde en de cholesterolspiegel en zo de ideale ondersteuning vormt van een diabetesdieet. Diebacinn Extra bevat per capsule 112 mg droogextract van kaneel, overeenkomend met minimum 1 g kaneel. Diebacinn Extra bevat naast het kaneelbastextract op waterbasis ook de vitaminen C en E, als antioxidanten belangrijk voor de stofwisseling, en weerstand bescherming van de ogen. Zink en chroom dragen bij tot een evenwichtige suikerwaarde.

Bewegen, bewegen en nog meer bewegen Hoe verklein je de kans op type 2 diabetes? In beweging blijven, verstandig eten met weinig koolhydraten en veel vezels én stress vermijden of regelmatig stoom afblazen. Ook mensen met diabetes in de familie kunnen hun kans met de helft verkleinen. Beweging helpt je lichaam om op een gemakkelijkere manier glucose uit het bloed te halen. De stofwisseling gaat sneller, vetten worden verbrand. Dit is een handige hulp om gewicht te verliezen of om op gewicht te blijven. Spieren worden sterker en botten worden steviger. Je voelt je alle dagen fitter en minder moe, het helpt ook tegen stress. Beweging garandeert een betere bloedcirculatie. Dat is goed voor hart en bloedvaten.

Verkrijgbaar in uw betere natuur- en dieetwinkel. Voor een verkooppunt in uw buurt: www.vianatura.be. Via Natura- Ondernemersstraat 4 - Lier - 03 488 77 70

Ouderdomsdiabetes, geen lachertje op hogere leeftijd Ouderdomsdiabetes kan zich onder meer uiten door overmatige dorst en veelvuldig urineren, een continu hongergevoel met drang naar suiker, vermoeidheid, slaperigheid (vooral na het eten), moeilijke concentratie, slechte wondgenezing, frequente huidinfecties, jeuk, wazig zicht, regelmatig griepachtige infecties, tintelingen en loomheid in de ledematen en gewichtstoename, in het begin vooral rond de lenden. Ouderdomsdiabetes kan in de eerste fase volledig verdwijnen door een aanpassing van de levenswijze en dieet waarbij vooral afvallen bij overgewicht en overstappen op een volwaardige voeding centraal staan. In de reguliere geneeskunde geeft men tevens (orale) medicijnen om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Afvallen is de cruciale stap. Als de vetcellen minder vol zitten, zijn ze minder “resistent” voor insuline en kan de bloedsuiker opnieuw in de cellen binnendringen. Naast het afvallen zijn ook er ook tal van planten uit de fytotherapie die kunnen meehelpen aan het verbeteren van de bloedsuikerspiegel, zoals zwarte bosbes, bonenpeulen, fenegriekvezels, kliswortel, … Recent wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat het regelmatig innemen van kaneel voor een diabetespatiënt een zeer gunstig effect heeft. Dit kruid past uitstekend in een dieet voor mensen met diabetes type II. Tips voor diabetici! Diabetes type 2 en overgewicht gaan vaak hand in hand. Probeer overgewicht te voorkomen of aan te pakken. • Bij diabetes vermijdt men

zoethoudertje

Tekst: Claudia Opdebeeck

best suiker in al zijn vormen en koolhydraten met een hoge glycemische index ( witmeelproducten, zoete fruitsoorten). • Vermijdt zoveel mogelijk of zelfs een tijdje helemaal bij het begin van je dieet koolhydraten zoals brood, suiker, pasta, pitabroodje, macaroni, spaghetti en groenten met veel koolhydraten zoals mais, bonen, erwten, rode biet, … en fruit met veel suiker zoals ananas, kiwi, … • Naderhand kies je best voor koolhydraten met een lage glycemische index: volkorenbrood, volle granen, groenten en niet zoete fruitsoorten. • Groenten zijn zeer belangrijk omdat ze naast goede koolhydraten ook vezels, vitaminen, mineralen en antioxidanten aanvoeren. • Men kan beter 5 tot 6 kleinere maaltijden nemen, dan 3 grote maaltijden. Dat is een heel cruciale factor! • Begin met veel water drinken of groene thee. Een goede suggestie is de sunrider thee (Fortune Delight) in combinatie van Quinary om de 5 organen terug in evenwicht te brengen. Meer info op 0496 86 86 97 of [email protected]. Het is belangrijk om dagelijks voldoende lichaamsbeweging te hebben. Schrijf je in de fitness in of een wandel- of fietsclub. Kaneelschors kan de bloedsuikerspiegel en het cholesterol- en vetgehalte gunstig beïnvloeden. Neem daarom een dagelijkse aanvulling op het dieet met drie Diebacinn kaneelcapsules. Neem wel de juiste vetten zoals de onverzadigde vetzuren van Udo’s choice of de verzadigde cocos vetzuren van Nataos of Amanprana of de rode palmolie van Amanprana. Te vinden in de betere natuur- en dieetwinkel. Meer info op 052 48 43 00 voor de Nataos producten of voor de amanaprana producten: Noble House 03 653 26 09 of [email protected]. Door al deze tips in acht te nemen, kan u het leven met ouderdomsdiabetes een stuk aangenamer maken. De kaneelcapsules werken bovendien ook preventief. Herkent u zich in bovenstaande punten? Dan is de tijd nu rijp om er iets aan te doen voor het te laat is! Meer info over Diebacinn kan u verkrijgen bij Mannavita: 056 43 98 51 of e-mail: [email protected].

R U B R I E K S A D Workshop De Ontembare Eva Eindelijk! Na ‘De Terugkeer van de

Wildeman’ is er eindelijk ‘De Ontembare Eva’. Hoe ga je om met je eigen vrouwelijke energie in een overweldigende mannelijke energie? Dat terwijl je het meisje, de moeder, de ontembare eva moet verenigen in jezelf om je ‘vrouw’ te voelen, te beleven en te zijn. The Real Woman in jezelf naar boven brengen, in welke omstandigheden ook. Daar gaan we voor. Als man heb je een vrouw nodig om in je mannelijke kracht te komen. Je kan het op jezelf, maar met 2 is het plezanter. Hoe je dat als vrouw kunt doen? Dat kom je te weten in de workshop ‘De ontembare Eva’.

Interesse? Stuur een mailtje naar [email protected]’ voor meer info. De eerste 50 inschrijvingen krijgen een korting van 95 euro: 180 euro ipv 275. Op rekeningKBC 731-0008754-96

Na de Wildeman volgt nu de Ontembare Eva! Vanaf april 2009 in alle provincies. Meer info: [email protected] of ( 0488 60 26 90

Vertalers gezocht FR - NL (liefst native speaker) voor kwaliteitsmagazine Liefst uit omgeving Antwerpen. Stuur uw CV naar [email protected]

Gezocht:

Zelfstandig Vertegenwoordiger Producent van voedingsup plementen zoek t een ver te genwoordiger op zelfstandige basis . Uw werk terrein zijn dok ter s en therap euten in Vlaanderen. Stuur uw sollicitatiebrief en CV naar [email protected]. Uw aanvraag wordt confidentieel doorgestuurd.

V E R T E N T I E S ß

– € 1 de!ze op vertoon van

EENßPROFESSIONELEßOPLEIDINGßß

advertentie

DEßFUNDAMENTALSßVOORßIEDEREENßDIEßWILßLERENßCOACHEN

Energetische zondag aan zee gezondheid & levensenergie

INTERNEßCOACHES ßCONSULTANTS ß

OPLEIDERS ßLERAREN ßBEGELEIDERSß ENßPERSONENßDIEßEENßEIGENß

0ATRONEN #OACHßDEßCOACHß

COACHINGPRAKTIJKßWILLENßOPSTARTEN

0ERSOONLIJKEßONTWIKKELING

ßDAGENßZATERDAGßENßZONDAG STARTßßFEBRUARIß

van 10u tot 18u

:ELFSTURING

6OORßLEIDINGGEVENDEN

!.47%20%.

29 maart 2009

ß)NTERVENTIES %XPLOREREN

452.(/54

ßDAGENßDONDERDAG ßVRIJDAG ß STARTßßFEBRUARIß

K U R SA A L

gastspreekster: Ingeborg

OPENß COACHING

oosTende

muzikale gast: To Be

'%.4ßß

ßDAGENßZATERDAGßENßZONDAG ß STARTßßFEBRUARIß

Infostanden LezIngen t Workshops

WWWCOACHINGYOUBE

SFMBYBUJF
t
[VJWFS
XBUFS
t
WPFUSFGMFYPMPHJF
t
CFXVTUXPSEJOH
t
NJDSPPSHBOJTNFO
t
MJDIBBNTCFIBOEFMJOH
t
QMBOUFOFYUSBDUFO
t
SFJLJ
t
NBHOFFUWFMEUIFSBQJF
t
FO[ inKoM € 9,5 t kinderen tot 12 jaar gratis [indien vergezeld]

w w w.synergio.be

4ELß ßßßßßß'3-ßß ßß ANNICKNOYENS COACHINGYOUBE

Noël Vermeersch * kristallen * zoutkristallen * half-edelstenen * pendelen * alle informatie

metaalcomfort bvba

www.plasticraft.be [email protected] metaal constructies

C. Heymansstraat 7 8400 OOstende tel. 059 80 54 60 e-mail: [email protected] website: www.metaalcomfort.be

www.

.be

v.u. Danny van EEchoutE [email protected] concept: baba niEt op DE opEnbarE wEg gooiEn a.u.b.

energetisch oostende 09 adv agenda plus korting.indd 1

09-02-2009 12:24:26

Breng passie in je leven met BIODANZA (proefles € 5,-) Op donderdag 12 maart / 2 april/ 14 mei/ 11 juni om 20u te Antwerpen Geniet intens van het hier en nu. Ontmoet jezelf en de anderen. (Her)ontdek nieuwe sensaties en gevoelens door muziek, dans en contacten. Aanmelden bij Mary:

[email protected] of T: 0476/30 87 45 (na 18 uur)

2-daagse curcus “De Kleuren van SAM” per dag: € 80 (Tussen de 2 dagen zit 14 dagen ruimte) * Krijg inzicht in de betekenis van de kleuren, tijdens het toepassen van de Script-As-Methode, m.b.t. de ‘vraag’ of het probleem waarmee je zit. * Je leert een praktijkgerichte kleuranalyse maken

Waar: De Lichtbron, Turnhoutsebaan 381, Wijnegem (in het park). Hoe inschrijven: Je bent ingeschreven na storting van € 80 (Als je kiest voor één dag) op rekeningnummer 733-0004534-05 t.n.v. Ria Matheussen 2500 Lier. Vermeld duidelijk je naam, adres en telefoonnummer + kleurenweekend. E-mail naar : [email protected] voor je bevestiging

Meer info: GSM 0497-22 38 23 - www.script-as-methode.com

Lange Beeldekensstraat 144 - 2060 Antwerpen Te l e f o o n : 0 3 2 3 6 3 5 1 6 - 0 4 8 5 4 9 7 8 8 8

H ealth XL De Magie van Chocolade Lekkere én gezonde chocolade leren maken is makkelijk! Tijdens een 2 uur durende workshop leren we 4 lekkere en veelzijdige recepten zonder geraffineerde suiker, melk of eieren, gehydrogeneerde vetten en andere niet zo gezonde dingen. U krijgt er een boekje bij met de recepten en uitleg over de ingrediënten. €50 p.p. Eerstvolgende workshops: 13 maart (20 uur), 14 maart (14 uur) Waar: Lariposa, Warotstraat 54 te 3020 Veltem-Beisem Het aantal deelnemers per workshop is beperkt tot 6, wees dus snel en schrijf je in via [email protected]. Andere workshops op aanvraag via [email protected] of ☎: 0477 38 06 06 Allerlei lekkere cacaoproducten vindt u op www.healthxl.be

Voel je beter dan ooit Wilt u hier ook uw rubrieksadvertentie plaatsen?

info: 0478 33 72 46

[email protected]

column

�eron �ewul �

Culturele agenda De Roma Turnhoutsebaan 327 - Borgerhout - Antwerpen

Oxfam Wereldwinkels Antwerpen en De Roma presenteren: Zuidcafé: Ramsey Nasr & Trio Aswat di.17 maart: 20u30 • €4 - foyer zittend Ramsey Nasr verkent Palestina op zijn eigen dichterlijke wijze. Hij brengt poëzie van zichzelf en van Palestijnse dichters, en leest voor uit eigen essays over de Palestijnse kwestie. Nasr snijdt in zijn werk vaak maatschappelijke onderwerpen aan. Als half Palestijn, half Nederlander spreekt hij zich bijvoorbeeld regelmatig uit over het Israël-Palestinaconflict. Trio Aswat brengt ons met kwetsbare, doordachte en humoristische popliedjes in de wereld van Palestijnse vrouwen. Palestijnse vrouwen die hun vrouw-zijn verwoorden in erotiek, passie en humor. De Roma stort de opbrengst van deze avond aan Oxfam-Solidariteit ten voordele van het noodlijdende Gaza.

Arenberg Arenbergstraat 28 - Antwerpen

Philippe Geubels: Droog! Support: Michael van Peel Don. 36 maart: 20u15 • € 15 Loonfiches van de Colruyt, ultrakort haar, een klein brilletje, een nasale stem en kurkdroge grappen. Meer had Philippe Geubels niet nodig om de comedy revelatie van verleden jaar te worden. De maatschappij wordt steeds veeleisender en gevaarlijker. Je moet je dagelijks een weg banen door een wereld vol zinloze geweldenaars, onverklaarbare vrouwen en labiele chihuahua’s. Je kunt maar één ding doen: rustig blijven. Waar andere mensen het in hun broek doen of in tranen uitbarsten, houdt Geubels het DROOG!

Monty Montignystraat 3 - Antwerpen

Extraction - Marc Vanrunxt (Dans) Vrij. 20 en zat. 21 maart: 20u30 • €12, € 8, € 5 Voor danser en choreograaf Marc begon het allemaal in een leegstaand pand in Antwerpen waar hij tussen 1980 en 1982 zijn eerste eigen composities opvoerde. Marc Vanrunxt was voor het eerst te gast in Monty met Unspeakable, een solo voor Kitty Kortes Lynch op muziek van Morton Feldman, die unaniem als een meesterwerk werd onthaald. Extraction wordt een projectievlak van voorbijgaande beelden, vormen en bewegingen. Een choreografie als een installatie in opbouw die zijn uiteindelijke identiteit voor zich uitschuift.

Bourlaschouwburg: Komedieplaats 18 - Antwerpen

de Geruchten - Olympique Dramatique en Guy Cassiers • T/m 14 maart 2009 in Bourla - 20u00 • €16, € 12, € 7 De pest trekt door Alegem: een mysterieuze ziekte zaait dood en verderf. Nog sneller verspreiden zich de geruchten...Meesterlijk, met spot en mededogen, schetst Hugo Claus een grappig en ontstellend beeld van de onderbuik van Vlaanderen, met zijn verdrongen trauma’s en zijn onuitgesproken begeer tes. Olympique Dramatique en Guy Cassiers maken van Alegem een Vlaamse Twin Peaks.

Hoofdzonde... 60.000 ontslagen in België, 600.000 ontslagen in de USA. Ik heb al wel eens vrolijkere berichten gelezen. Maar ja, het zijn maar cijfers. Er staan geen gezichten bij. Het maakt het allemaal een beetje draaglijker, cryptischer. Toch zijn het allemaal drama’s. Gezinnen die geen eten meer kunnen kopen. Mensen die zonder hulp op straat worden gezet. Slapen jullie maar allemaal onder de brug. Bedrijven die door recuperatiedrang hun menselijkheid verliezen. Alhoewel. Ze zetten allemaal gerechtsdeurwaarders en incassobureau’s in. Daar is nog wel werkzekerheid ten tijde van een crisis. Alle gedupeerden zijn dan ook herleid naar dossiernummers en van hun menselijkheid ontdaan. Het maakt het voor de managers waarschijnlijk allemaal iets draaglijker. Zij moeten ‘s avonds hun kindjes ook nog sprookjes kunnen vertellen. Hoe komt het toch dat zelfs onze banken failliet zijn gegaan? Mijn conclusie brengt me bij één van de christelijke hoofdzonden. Geloof me, bij andere godsdiensten zal deze hoofdzonde ook wel in de toptien zitten. Ik heb het over hebzucht. Nu hebben we veel, morgen willen we meer. Bedrijven hebben jarenlang winst gemaakt. Kunnen alleen maar groeien als ze nog meer risico’s nemen. Waarom was een gezonde winst niet genoeg? Nee, het moesten gigantische winsten worden, elk jaar opnieuw. En hun winst was ook maar gewoon een cijfer. Van alle menselijkheid ontdaan. Meer winst dus, minder mensen die meer werk moesten verzetten. Alles voor de getallen. Maakten die bedrijven een jaartje geen winst dan waren er afvloeiingen. Wat was er dan in godsnaam met die winst van de vorige jaren gedaan? Banken investeerden in onzekere beleggingen met geld van hun klanten, puur uit hebzucht. Maar ook die klanten zijn niet volledig onschuldige slachtoffers. Zij wilden hun hoeveelheid geld ook vergroten zonder iets te doen. Een groter percentje, uit jawel... Nu blijken ze wel slachtoffer, omdat de meesten een roze bril werd voorgehouden. De banken waren nooit echt eerlijk. “Dit is een zeer veilige belegging”. Bullshit in het kwadraat natuurlijk. Geen enkele belegging is honderd procent veilig. Maar ja, het beloofde land zag er mooi uit en de mensen vertrokken in de woestijn zonder een landkaart te raadplegen. Mozes heeft veertig jaar in die woestijn rondgelopen en uiteindelijk .... het beloofde land gevonden. Ik vraag mij af of wij zoveel tijd hebben. Alles gaat stuk uit winstbejag. De wereld draait om geld. Het regenwoud wordt omgekapt, en dat wordt heus niet gedaan omdat het zicht dan mooier wordt. Neen, omdat die houtkappers grof geld krijgen, omdat wij allemaal nog maar eens nieuwe meubels nodig hebben. Walvissen worden gestroopt, niet omdat het hinderlijke zeezoogdieren zijn en de zee er zo mooier op wordt. Neen, geld. Wij zijn allemaal zo druk bezig met geld verdienen. Niet om noodzakelijk rond te komen maar voor die extra luxe. Mijn tv moet flatscreen, mijn gsm moet op het net kunnen, mijn wagen moet nu ook nog zetelverwarming hebben. Meer is niet genoeg. We have agreed on our greed. (Eddie Vedder) Nu ja, ik heb beloofd aan het vrouwtje om straks nog de porsche te kuisen. Ik zal een beetje minder water gebruiken. Vanavond nog even een etentje met m’n nieuwe hugo Boss pak. Het vorige ben ik al een keer mee buiten geweest. Niemand is echt onschuldig. Maar alleen idioten leren niet uit fouten en ik ga er alles aan doen om geen schuldige idioot te worden.

Fakkeltheater Reyndersstraat 7 - A’werpen

De Improfeten: Improvisatietheater woe. 11 maart: 20u30 €15, €12 Zij zullen u doen lachen, met improvisatietheater in duivelsche stonde, gekruid met een levende muzikant. Gij zult komen kijken en genieten. Gij gaat een paar keer komen kijken want elk mirakel is anders. Zo sprak den Here en zag dat “ De Improfeten “uniek waren…

46-B l i s s maart 2009

Antwerpen-1975-acteur-regisseur-schrijverPea rl ja m-papa-idea list-slodder vos-ha lve chileen. Nar-gescheiden-chaos-eerlijk-hobbitvoeten-trouw-passie-improvisatie-barbecue-cabaret-vrouwen. Gevechtskunst -lachen-huilen-voetbal-duvelcamel-en een heel klein beetje liefde.

De natuur heeft ons Aloë Vera toegewezen, Galeoce Cosmetics Natural haalt er al de beste troeven uit in zijn nieuw gamma.

Met een hoge concentratie aan Aloë Vera van zeer hoge kwaliteit, is de shampoo, conditioner, doucheGel, bodymelk, Pure gel, Medi Cream, reinigende melk en hydraterende crèmes voor normale / vette tot droge huid van AUREA, een zekerheid voor een dagelijkse gezonde en stralende huid.

Galeoce Cosmetics Natural a Provera Brand • Pro-Vera SA • Clos Lamartine 1 - 1420 Braine L'Alleud - Belgium Tel : + 32 (0)2 387 43 87 • Fax : + 32 (0)2 387 51 87 • [email protected] - www.galeocecosmetics.com

W EU NI

Biodraine

Verbranden - zuiveren Afslanken is vooral gebaseerd op een gezonde eetgewoonte waarbij we het lichaam niet overbelasten met suikers, vetten en eiwitten. Het lichaam heeft weinig “extraatjes” nodig. Daar we vaak té veel en té vet eten, en het lichaam enkel gebruikt wat het nodig heeft, ontstaan vetophopingen. Naast een gezonde eetgewoonte moeten de stockages in het lichaam, onze zogenaamde “vetkussentjes”, dus verwijderd worden. Door een goede voedingsgewoonte aan te leren en vooral te behouden, zullen deze vetreserves verbrand worden, waardoor we terug een strak silhouette verkrijgen. Lichaamsbeweging bevordert daarenboven de afbraak van deze “overstockage”. s(OOGGECONCENTREERDEFORMULEOPBASISVANBIOLOGISCHE plantenextracten s/NDERSTEUNENDEELIMINATIEVANhOVERSTOCKv s(ELPTVETTENVERBRANDEN s/NDERSTEUNTDEELIMINATIEVANAFBRAAKPRODUCTEN

100% plantaardig

Groene thee Guarana Groene koffie Moerasspirea

f

www.slankplus.com

je natuurlijke bron van gezondheid

De Slank Plus producten zijn verkrijgbaar in Bioshop, Bioplanet, Essenza en de betere natuurwinkel.