bestuur Het instituut centraal examen JAARGANG 26 MEI 2006 Magazine voor bestuurders, toezichthouders en managers in het katholiek onderwijs

School bestuur

Magazine voor bestuurders, toezichthouders en managers in het katholiek onderwijs

Het instituut centraal examen JAARGANG 26

❘ MEI 2006 ❘

04

Schoolbestuur | nummer 4 | mei 2006 |

INHOUD REDACTIONEEL Nederlanders zouden keuzemoe zijn. Het lonkende perspectief van keuzevrijheid zou uitgewerkt zijn. De massale overstap van klanten met de invoering van het nieuwe zorgstelsel heeft – voorlopig - het tegendeel bewezen. Het bewijst ook de stelling van de RMO in het rapport advies ‘Verschil maken. Eigen verantwoordelijkheid na de verzorgingsstaat’ dat de burger geroepen is tot individueel verantwoordelijkheidsbesef en maatschappelijke betrokkenheid. Maar zegt het rapport, dan moet de overheid ook “een fundamenteel ander repertoire hanteren.” Paul Frissen, eindverantwoordelijk voor het rapport, zegt in dit tijdschrift dat ook onderwijsvrijheid een fraaie articulatie is van keuzevrijheid, maar teveel leunt op haar institutionele geschiedenis. Keuzevrijheid is ook een centraal thema bij de inrichting van het onderwijs. Iedereen is voor verdere flexibilisering van het curriculum. Maar daarvoor hoeft het centraal examen niet op de helling. In het buitenland zijn ze jaloers op het civiel effect van het centraal examen in Nederland.

4.

Onderwijsvrijheid radicaliseren? Nico Dullemans

“Onderwijsvrijheid is een fraaie articulatie van het gegeven dat er altijd verschillen zijn geweest in de Nederlandse samenleving. Zij leunt echter teveel op haar institutionele geschiedenis. Laat het regime van scholenplanning los”, zegt Paul Frissen naar aanleiding van het RMO-rapport ‘Verschil maken. Eigen verantwoordelijkheid na de verzorgingsstaat’.

10 . H e t c e n t r a a l e x a m e n i s a l s h e t k o n i ngshuis Gerrit-Jan Meulenbeld

“In het buitenland zijn ze jaloers op het civiel effect dat ons centraal examen heeft. Daarom moet je het ook niet afschaffen. Het is zoals het koningshuis, je wilt het eigenlijk niet, maar je moet het ook niet afschaffen”, zegt Titus Al, lid van de algemene directie van het Erasmuscollege. Ook Theo Brok, voorzitter van het College van Bestuur van het Katholiek Lyceum in ’t Gooi, wil dat het om die reden blijft.

22. Dossier kinderopvang Sabrina Waltmans

In de discussie over de buitenschoolse opvang wordt regelmatig verwezen naar de Scandinavische buitenschoolse opvang als een soort ideaalmodel, dat ook zou moeten worden toegepast in de Nederlandse context. Hoe ziet de organisatie en uitvoering van de Deense buitenschoolse opvang eruit? Een impressie. En de visie van Theo Joosten.

3 8 . Wa a r d e ( n ) v o l k a t h o l i e k o n d e r w i j s ? Agda Wachter

Sjors de Wolff is directeur van katholieke basisschool It Klimmerblêd in Sint Nicloaasga en heeft voor het afronden van zijn studie een onderzoek gedaan naar de waarde(n) van het hedendaagse katholiek onderwijs.

IEDER NUMMER

VERDER

7. Column Bond KBO ❘ 8. Bond KBVO nieuws ❘ 13. Onderwijsheid ❘ 14. Bond KBO nieuws ❘ 18. Column Bond KBVO ❘ 27. De keuze van ❘ 30. Annemieke ❘ 31. De Eénpitter ❘ 37. Buitenom ❘ 40. Korte berichten ❘ 41. Jurisprudentie ❘ 42. Punt Uit ❘

16. De Wet BIO ❘ 19. Uitnodiging schoolbestuurders en schoolleiders ❘ 20. Persoonsgebonden nummer PO ❘ 28. Speciaal onderwijs ❘ 32. Meer aandacht cultuureducatie ❘ 34. Passend onderwijs ❘

COLOFON Uitgave

Redactieadres

Bond KBO en Bond KBVO Stadhouderslaan 9, 2517 HV Den haag T 070 356 86 00 ❘ F 070 361 60 52 E [email protected] www.bondkbo.nl ❘ www.bondkbvo.nl

Natalie Geerts postbus 82158, 2508 ED Den Haag T 070 356 87 11 E [email protected] Medewerkers aan dit nummer

Redactie

Theo Joosten (hoofdredactie) Jan Reulen (hoofdredactie) Joyce Albertz Natalie Geerts (technisch eindredacteur) Gerrit-Jan Meulenbeld (eindredacteur) Joanneke Niels Marlous Cramer Anje-Margreet Woltjer

Nico Dullemans Peter Gramberg Truus Groenewegen Jan Harms Frank van den Heuvel Sophie van Hien Floor Jansen Ingelotte Koster Eva Prins

Annemieke de Schipper Agda Wachter Sabrina Waltmans Abonnementen

Voor de aangesloten schoolbesturen en hun scholen zijn de abonnementskosten begrepen in de contributie. Overige abonnementen:  27,- per jaar excl. verzendkosten. Losse nummers:  3,50.

Advertenties

Foto omslag

Mooijman media- en projectmanagement, postbus 116, 1620 AC Hoorn, T 0229 24 46 27 ❘ F 0229 24 46 07 E [email protected]

Pim Ras/HH Foto's advertenties Bond KBO

❘ Bond KBVO

Jurgen Huiskes

Basisontwerp en layout

Edauw en De Rooij bv, Koudekerk aan den Rijn ISSN: 0924-8129 Druk

Alfabase, Alphen aan den Rijn Abonnementenadministratie

mw. M. Schelvis, T 070 356 86 54

Illustratie Dossier Kinderopvang

Danai Fuengshunut

Niets uit deze uitgave mag worden vemenigvuldigd of overgenomen zonder de uitdrukkelijke toestemming van de redactie.

3



foto's Sander de Wilde

INTERVIEW

PA U L F R I S S E N

Zou onderwijsvrijheid niet geradicaliseerd moeten worden? Nico Dullemans

De burger als louter een rationeel kiezende klant, is dit het wenkende perspectief? De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) vindt van niet. In zijn advies aan de regering ‘Verschil maken. Eigen verantwoordelijkheid na de verzorgingsstaat’ van maart jongstleden geeft de raad aan dat keuzevrijheid van de burger gepaard dient te gaan met beschikkingsmacht en beslissingsmacht. Na de verzorgingsstaat is de burger geroepen tot individueel verantwoordelijkheidsbesef en maatschappelijke betrokkenheid. De overheid kan dit bevorderen door “een fundamenteel ander repertoire te hanteren”, aldus het advies. De raad heeft op dit punt kritiek. “Het kabinetsbeleid – gericht op meer verantwoordelijkheid van de burger – maakt tot nu toe nog te veel gebruik van besturing die geënt is op de verzorgingsstaat. Effecten staan daarom vaak lijnrecht

DE ZUCHT NAAR CONTROLE IS HELEMAAL TERUG

tegenover de bedoelingen van beleid.”

In het onderwijs is de discussie over governance volop gaande en het is de

vrijheid zal buiten de bestaande ‘blokken’ gevonden moeten worden. Zou

vraag welke plaats de burger in het denken hierover heeft. Let wel, er is

onderwijsvrijheid niet geradicaliseerd moeten worden? Geef ook de open-

onderwijsvrijheid om verschil te kunnen maken en het bijzonder onderwijs

bare scholen een bijzondere status. Laat het regime van scholenplanning

is staatsrechtelijke gezien een zaak van particulieren, burgers dus.

los. Stop de overheidsbemoeienis met het leerplan van scholen.

Onderwijsvrijheid is inderdaad een fraaie articulatie van het gegeven dat

De titel van het advies is ‘Verschil maken’. Waarom legt de RMO

er altijd verschillen zijn geweest in de Nederlandse samenleving. Zij leunt

daar de nadruk op?

echter teveel op haar institutionele geschiedenis. De interpretaties zijn

Er ís een nieuwe samenleving met een ongelooflijke variëteit ontstaan,

sterk gekleurd door het verleden. De ontwikkeling van onze onderwijs-

veel meer dan we gewend zijn. Voor een deel is de verklaring hiervan het succes van de verzorgingsstaat zelf, die individualisme mogelijk heeft gemaakt. Maar zijn arrangementen zijn collectivistisch en passen niet

“Hoe kunnen we de trots en daarmee de kwaliteit in ons werk terugkrijgen?”

meer. De overheid zal daar op moeten reageren. Eigen verantwoordelijk-

Dit is de centrale vraag van de initiatiefnemers van www.b eroepseer.nl.

heid is daarbij het sleutelwoord, zonder te vervallen in het stimuleren

Professionals vinden dat ze te weinig waardering krijgen en zeggen vast

van consumentengedrag. Vandaar dat macht tot beslissen en beschik-

te lopen in logge regels en structuren. Dit initiatief kan gezien worden als

ken bij de burger moet worden neergelegd, waarbij het óók gaat om

een voorbeeld van de weerstand die groeiende is tegen een van buiten

eigen collectieve verbanden, zelfs als dit – zelfgekozen - paternalistische

komende rationalisering van werkprocessen.

verbanden zijn. De overheid zou zich namelijk niet moeten bemoeien met de aard van arrangementen tussen particulieren. In de samenleving is

4

5



Het tij keren

VERVOLG VAN PAGINA 5 Over zwakke belangen gesproken, de overheid lijkt zich steeds meer

parlement over de hoofdlijnen van maatschappelijke ontwikkelingen voor zover deze

met opvoedingsrelaties te bemoeien. Er is een initiatiefwet om het

van invloed zijn op de participatie van burgers en de stabiliteit van de samenleving.

aanbod van kinderopvang collectief te regelen, de teugels in de jeugd-

Onder leiding van Paul Frissen, lid van de raad sinds 2005, is het advies ‘Verschil

zorg worden strak aangetrokken. Wat vindt u hiervan?

maken. Eigen verantwoordelijkheid na de verzorgingsstaat’ uitgebracht. De raad heeft

Levensgevaarlijk! Alle goede bedoelingen ten spijt, maar het

kritiek op de wijze waarop de regering de eigen verantwoordelijkheid van burgers wil

oprukken van preventie moet gebaseerd zijn op een beeld van

bevorderen. “De burger wordt geconstrueerd als een individu dat zelfstandig zijn weg

de gelukkigemens, en daar zijn in de samenleving zeer verschil-

uitstippelt en zich opstelt als een consument van publieke diensten. In dat beeld is

lende gedachten over. Daarom zou de overheid zich niet moeten

burgerschap teruggebracht tot een permanente afweging van nutsfuncties en is eigen

bemoeien met relaties tussen particulieren, met opvoedingsrelaties

verantwoordelijkheid gereduceerd tot consumptief kiezen en calculeren. Het hoeft

bijvoorbeeld of met particulieren die vormen van kinderopvang

een stroming die genoeg heeft

niemand te verwonderen, dat burgers zich dan ook gaan gedragen als calculerende en

organiseren. De zucht naar controle is helemaal terug, maar het is

aan een eenzijdige gerichtheid

nutsmaximaliserende individuen. Om neveneffecten daarvan te beteugelen, beperkt

een verkeerde interventie.

op het economische belang.

eigen verantwoordelijkheid zich feitelijk tot aanpassing, normaliteit en fatsoen.” De

COLUMN

De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) adviseert de regering en het

Theo Joosten

Welke stromen gaan er schuil onder de diverse plannen en opvattingen over het onderwijs in relatie tot maatschappelijk ontwikkelingen? Er lijkt

Dat vertaalt zich in het eenzijdig benadrukken van efficiency en

RMO wil eigen verantwoordelijkheid verrijken met burgerschap. De keuzevrijheid van de

Die overheidsbemoeienis met opvoeding zal niet aan het onderwijs

effectiviteit, meetbaarheid en maakbaarheid. Onderwijs opgevat

burger moet gepaard gaan met beschikkingsmacht van hem en van beslissingsmacht.

voorbij gaan.

als puur techniek.

Dit om zijn individueel verantwoordelijkheidsbesef en maatschappelijke betrokkenheid

Onderwijs zal verzet moeten bieden tegen generiek beleid

te verbinden.

met betrekking tot onderwijs en kinderopvang. Daarmee zou

Zou het bij deze opvattingen in de kern niet gaan om een

Den Haag de scholen voor de voeten lopen. Laat kinderopvang

verschil in beelden over ‘een goede samen-leving’? Waarbij

Paul Frissen is hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg, decaan van

een zaak van particulieren zijn en belemmer de onderwijsvrijheid

de vraag centraal staat: waar gaat het nu werkelijk om in

de Nederlandse school voor Openbaar Bestuur in Den Haag.

niet.

opvoeding en onderwijs en zorg? Is onderwijs slechts terug te brengen tot wat de markt vraagt (consumentenhype) of wat de

Aan openbaar onderwijs is geen behoefte meer volgens u.

staat voorschrijft (staatsdwang)? Zouden we juist het onder-

een geweldige behoefte aan identiteit, onderscheid, waardegeladenheid,

andere waardesystemen zich kunnen manifesteren. Het gaat niet om een

Maak er bijzondere scholen van.

wijs niet moeten begrijpen als een bijzondere dienst aan de

rituelen. Daar ligt het aanknopingspunt om zelf verantwoordelijkheid te

nieuw waardesysteem op macroniveau, maar om pluraliteit: meerdere

Ja. Acceptatie is toch verzekerd, niemand wordt toch geweigerd.

samenleving en kinderen, gebaseerd op een overtuiging, op een

nemen in de samenleving. Die zucht naar identiteitsvorming – en daar

waardesystemen bestaan naast elkaar. Het is een politieke opgave om

Altijd is er wel een school die je opneemt, of dit nu een openbare

bezieling. Een ontmoeting tussen mensen die alleen al vanwege

gaat onderwijs over -, daar wordt in het onderwijs beperkt op gereageerd.

deze pluraliteit van betekenissen te beschermen. De overheid heeft de

school is of een bijzondere. In plaats van een collectivistisch

die relationele kant kwetsbaar is. Een relatie die vertrouwen

Men kiest nog voor vage identiteiten. Het is het beeld van de ijscoman:

taak daarvoor ‘contexten van verantwoordelijkheid’ te creëren. Niet een

arrangement, zoals het aanbieden van openbaar onderwijs, moet

en meeleven als kenmerken kent. Juist omdat wordt uitgegaan

hij gaat staan waar de meeste mensen zijn. In het onderwijs is nog een

brute liberalisering, maar als overheid zorgvuldig proberen die contexten

je denken aan selectieve interventies. Als er in een gemeente

van een (opvoedkundige) relatie is er sprake van wederzijdse

wereld te winnen.

te laten ontstaan. In de gezondheidszorg doen zich interessante ontwik-

behoefte is aan een bepaald onderwijsaanbod, dat door bestaande

afhankelijkheid. Eigen daaraan is de wisselwerking met ande-

kelingen voor. Er zijn nieuwe collectiviteiten van verzekeringsnemers

scholen niet kan worden gerealiseerd, zou het gemeentebestuur

ren, het omgaan met verschillen en uitnodigen tot een actieve,

Nuttigheidsdenken is een dominante uiting van de moderne cultuur. Is dit niet

ontstaan. Ook diabetici vormen een collectiviteit, terwijl de veronderstel-

moeten besluiten zelf een voorziening tot stand te brengen. We

zingevende bijdrage. Onderwijs ook opgevat als een inspireren-

bedreigend voor de wens van burgers om verschil te maken en daarvoor ver-

ling was, dat het om een onverzekerbare aandoening gaat. Ik vind het

moeten bedenken, dat maatschappelijke ongelijkheid eigenlijk

de bijdrage aan de vorming van kinderen, als een bijdrage aan

antwoordelijkheid te willen dragen?

overigens niet een zaak van de overheid om de samenleving in te richten

niet een zorg van onderwijs kan zijn, omdat het daarop geen

betekenisverlening. Onderwijs dat mensen verbindt. Katholiek

De verschijnselen zijn sterk tegenstrijdig, ambigu. Er zijn veel paradoxen

langs de lijnen van het individu of collectiviteiten, gemeenschappen. Niet

wezenlijke invloed kan uitoefenen. De samenleving is merito-

onderwijs heeft deze intenties, of behoort ze te hebben.

en dat maakt het ingewikkeld. Aan de ene kant zijn er de rationele sche-

de staat moet die keuze maken, maar de burger. Daar zit ook precies de

cratisch. Alles komt aan op intelligentie en onderwijs heeft de

ma’s, het nut en de prikkels, en van dat type denken gaat een zeer grote

mogelijkheid om tot een compromis te komen. Vergeet niet, mensen zijn

intrinsieke taak de jeugd op maat te helpen bij de ontwikkeling

Daarbij kunnen we ons in deze tijd laten inspireren door het

invloed uit. Het is buitengewoon krachtig. Er is een sterke neiging de

niet puur individueel. Het individu komt tot zijn recht in gemeenschap-

ervan.

Pinksterverhaal. Een verhaal waarin mensen elkaar verstaan

nutgedachte op te leggen aan alle maatschappelijke sectoren. Het verzet

pen. Belangrijk is dat hij een keuze heeft, tussen gemeenschappen en de

daartegen is moeilijk omdat het beleid zo redelijk overkomt: het is toch

mate waarin hij zich met een gemeenschap verbonden weet.

vanzelfsprekend dat er verantwoording aan de overheid moet worden

■

ondanks hun verschillen en waarin bezielende mensen met overgave over hun inzichten spraken. Een taal van eenheid Professor Frissen heeft in 2004 een advies uitgebracht aan

in verscheidenheid. In ons onderwijs hebben we behoefte aan

afgelegd over de besteding van belastinggelden? Toch is verzet daarte-

In het advies wordt gesproken over ‘zwakke belangen’ die overheidsbewaking

minister Maria van der Hoeven over de toekomst van het onder-

mensen die het tij keren, die willen bijdragen aan het vormen

gen noodzakelijk. Het discours is namelijk gulzig; alles wordt onderuit

behoeven. Waar denkt u aan op onderwijsterrein?

wijsachterstandenbeleid, Leerlinggebonden financiering en Weer

van gave mensen. Een eigen zinvolle dimensie aan onderwijs

gehaald. Bestuurders en managers onderkennen de gevaren en zij zeggen

Ik denk aan leerlingen die extra zorg nodig hebben en aan kinderen uit

Samen Naar School. Zijn rapport heeft de titel ‘Van maakbaarheid

geven kan slechts door ons er voortdurend met elkaar op te

de krachten te willen inperken, maar die krachten zijn zo sterk! Het lukt

migrantengezinnen.

naar autonomie en variëteit’ (zie Schoolbestuur, januari/februari

bezinnen. Een herbronning niet als een teruggrijpen op wat is

2005). Een van zijn aanbevelingen was het afschaffen van het

geweest, maar de traditie actualiseren naar deze tijd. Als bestu-

ze niet. Tegelijkertijd merk je overal, in praktijken en in adviezen, hoe groot het verzet is tegen de dwangmatigheid van rationalistische toepas-

Zou de overheid scholen een acceptatieplicht moeten opleggen?

onderwijsachterstandenbeleid in zijn huidige vorm. Scholen

ren, ouders en leraren, en vooral als leraren met kinderen, op

singen. Ik weet niet of dit groeiende conflict oplosbaar is. Soms ben ik

Niet in eerste instantie. Kijk eerst of er sprake is van reële uitsluiting

zouden ondersteuningsprogramma’s moeten worden geboden in

zoek naar wat er echt toe doet. Om het tij te keren moeten we

daar pessimistisch over.

van kinderen en kijk of er al voldoende voorzieningen zijn voor hen.

complexe onderwijssituaties. Een selectieve interventie dus, in

ergens beginnen. Laten we niet wachten op anderen maar zelf

Een groep besturen zou gezamenlijk een plicht kunnen voelen om deze

plaats van een collectief arrangement. Frissen eerder in School-

een begin maken. ■

Waar ligt het aanknopingspunt om tot oplossingen te kunnen komen

leerlingen op te nemen. Bedenk overigens dat de overheid zelf niet altijd

bestuur: “Maar dat moet je niet doen om daarmee de illusie te

voor dit conflict tussen waarden?

een goede hoeder van zwakke belangen is gebleken, en voorts is het zo

bevestigen dat je iets aan de maatschappelijke ongelijkheid doet.

Die rationele schema’s zijn niet neutraal, ze zijn niet buitenideologisch.

dat in ons land zwakke belangen in handen waren van particulieren en

Ik ben bang voor megalomaan preventiedenken.”

Ze zijn gebaseerd op een economisch waardesysteem. Het gaat erom, dat

daarmee over het algemeen in goede handen.

6

Theo Joosten is voorzitter van de Bond KBO

7



foto Corbis

BEZIELEN EN KIEZEN, VOORJAARSCONGRES BOND KBVO

BOND KBVO

Het beheren voorbij in het voortgezet onderwijs Nico Dullemans

April 2006. Aan het begin van die maand kwam het tot de lang verwachte – en ook in brede

den, in de leerlingbegeleiding, de organisatie van maatschappelijke stages. Van der Geest:

kringen gewenste – oprichting van de sectororganisatie voortgezet onderwijs, de VO-Raad.

“Wat hen onmisbaar maakt in onze scholen zijn hun vaardigheden om met levensbeschou-

Aan het einde van april kwam de Bond KBVO bijeen, en met de titel van zijn congres – ‘Bezielen

welijke vragen om te gaan, hun antennes om behoeften van leerlingen te onderkennen en

en kiezen’ – leek de Bond KBVO op de nieuwe organisatie te reageren. “Identiteitsgebonden

didactisch te vertalen, de steun die zij kunnen geven aan collega’s van andere vakken.”

vraagstukken blijven via de besturenorganisaties een eigen platform houden”, aldus Theo Camps, Thematisering en organisatie onafhankelijk voorzitter van de stuurgroep, die de taak had de oprichting van de

Die kanteling – meer waardeoriëntatie op school – is een verantwoordelijkheid van

sectororganisatie voor te bereiden. De Bond KBVO voegde de daad bij het woord.

bestuurders. Wim van der Geest wees op het belang van thematisering. Nodig is discus-

Maar is identiteit een vraagstuk? Wim van de

doel geworden en de middelen ontbreken om

sie, ontwerp en invoering. De kanteling is een

Kracht en identiteit

Daarbij is veel ruimte geboden aan persoonlijke

elkaar doen overlopen, vloeibaar gemaakt, en

Geest, bestuurder van de Stichting Carmel én

dit beeld te kantelen. Paradoxaal genoeg vinden

moeilijke klus, een taak die volgens hem tot nu

Dat een ondubbelzinnige keuze voor waardeori-

beleving. Dit is de sleutel gebleken voor een

dit veroorzaakt een behoefte aan oriëntatie,

de Bond KBVO en een van de inleiders op het

zij, want er is ook de behoefte aan oriëntatie

toe gebrekkig wordt vormgegeven, en bestuur-

entatie nieuw elan kan vrijmaken, maakte me-

succesvolle omslag bij het personeel. Natuurlijk,

een waardeoriëntatie. Waar zou het wezenlijk

congres, vindt van wel. Hij is bezorgd dat het

en kaders voor bezieling, en aan verbeeldings-

ders hebben hulp nodig, binnen en buiten de

diadirecteur Ton Verlind van de KRO duidelijk

zo’n heroriëntatie verloopt niet van een leien

om moeten gaan? Volgens Pieper is ‘zingeving’

menselijk kapitaal op dit punt de katholieke en

kracht en professionaliteit.

school. Met instemming verwees hij in dit ver-

(zie ook Schoolbestuur, april 2006). “Drieënhalf

dakje en er waren ook confrontaties. “Frustreer

daarbij hét zoekinstrument. Een kompas, zei hij

christelijke scholen als zand door de handen

Van der Geest wees erop, dat het rapport veel

band naar het beleidsplan van de NKSR ‘Inspi-

miljoen mensen delen de waarden van de

ons beleid niet”, heeft Verlind mensen moeten

met nadruk, geen landkaart. Het is nodig om

loopt. En dat in een tijd van de pedagogische

kritiek heeft uitgelokt - het zou te somber zijn

ratie maakt verschil’ (2005). De vijf thema’s die

KRO”, Verlind vertelde opnieuw zijn bijzondere

toevoegen. Om een nieuwe structuur in de

met elkaar een nieuwe vertaling te maken, iets

revival, zoals Van der Geest het noemt, een op-

– maar hij zei de strekking van verhaal van De

in dit document zijn aangewezen als belang-

verhaal. Eind jaren negentig startte de KRO

programmering te kunnen aanbrengen, zijn er

dat door Van der Geest en Verlind vanuit hun

vatting die door de Leidse hoogleraar filosofie

Reuver en Vervaecke te onderschrijven. “Ook

rijke punten waarover men op school vanuit

zijn heroriëntatie omdat de buitenwereld geen

drie ‘ankerdomeinen’ aangewezen: spiritualiteit,

praktijk werd belicht.

Andreas Kinneging in een recent interview in

ik zie het (…) het onvermogen, de onwil of de

de eigen traditie zou moeten nadenken, zijn:

helder beeld meer had van de omroep. Juist die

educatie en zorg en samenleving. Binnen die

HP/De Tijd is bevestigd. “Op scholen begint

verlegenheid om in lessen buiten de vakinhoud

school en omgeving, burgerschap en inburge-

buitenwereld had belangstelling om te weten

domeinen worden thema’s vertaald in program-

Essentiële zaken agenderen

het besef door te breken dat het niet alleen de

te gaan, ethische dilemma’s aan de orde te stel-

ring, kennis, de waardigheid van het leraarsbe-

wat ‘katholiek’ inhoudt. “Heb het lef om katho-

ma’s. Daarbij wil de KRO met de programma’s

Op het congres presenteerde de Bond KBVO

plaats is waar een opleiding, een vak wordt

len, klassensituaties pedagogisch uit te diepen,

roep en onderwijsvrijheid. Er is sprake van een

liek te labelen”, werd gezegd. De KRO startte

een bijdrage leveren aan maatschappelijke

in een brochure zijn visie op governance in

onderwezen, maar waar ook de leerling als

persoonlijk moreel stelling te nemen. Brede

ideële beleidsagenda, die volgens Van der Geest

een tocht met als kenmerken vastberadenheid,

verandering.

het onderwijs. Onderwijs is intrinsiek levens-

mens gevormd dient te worden”, zo stelt Kinne-

beroepsvaardigheden die ik wel volop zie bij

geschraagd moet worden door organisatorische

consequentheid, maar ook inzicht. En slaagde

ging. Van de Geest acht het onvermijdelijk dat

docenten levensbeschouwing en die ik zo graag

inzet, maar waarvoor de sectororganisatie niet

erin een katholieke oriëntatie voor een miljoe-

Middenveld en waarden

dit inzicht geweest dat de Bond als invalshoek

scholen consequenter omgaan met het gegeven

aan de school als geheel dienstbaar zou willen

het geschikte platform is. Daarmee kwam hij

nenpubliek - in zekere zin- te ontsluiten. Popu-

Maatschappelijke ondernemingen zouden ge-

heeft gekozen om het vraagstuk van goed

dat onderwijs intrinsiek levensbeschouwelijk

maken.”

op wat hij noemde ‘een actief steunpunt voor

laire programma’s van de KRO worden gezien

zien kunnen worden als een nieuwe presentatie

bestuur te benaderen. De stelling is dat een be-

katholiek voortgezet onderwijs’. Hij sprak over

als varianten van oude volksdevoties, stelde

van het middenveld. Scholen, ziekenhuizen,

stuur een zoeklicht nodig heeft om de essentiële

is – onderwijs en vorming veronderstellen een

beschouwelijk, volgens Van der Geest. Het is

levensbeschouwelijke basis - en dat bestuurders

Waardeo r i ë n t a t i e s

de opzet van netwerken van schoolleiders,

historicus Jan Bank onlangs in KRO-Studio:

woningcorporaties, zorginstellingen: het veld

zaken te zien. Daarbij wordt teruggegrepen op

dit moeten zien en benadrukken.

Zijn docenten levensbeschouwing (ongeveer

docenten, mogelijk ook ouders, wetenschappers,

“De KRO is de nadruk gaan leggen op beleving,

dat ligt tussen overheid en markt. Zoals gezegd,

katholieke schoolculturen, schoolpraktijken met

170 mensen) zijn de kern van een plan van de

begeleiders, waarmee die ideële agenda boven

op wonderen die de wereld nog niet uit zijn.

Verlind noemt de KRO een maatschappelijke

een positief mensbeeld, met deugden zoals ma-

B e w usteloosheid

Stichting Carmel om waardeoriëntaties nadruk-

tafel gehouden zou kunnen worden. Kennis-

Dat is toch weer een andere vorm van identi-

onderneming. Hein Pieper, directeur van het

tigheid, rechtvaardigheid en hoop. En daarmee

Wim van der Geest vertelde zijn verhaal tegen

kelijker aan de orde te stellen in de scholen. Het

uitwisseling, internationale contacten en een

teitsbeleving dan voorheen.” En Verlind: “We

Verband van Katholieke Maatschappelijke

is een goede aansluiting gevonden bij de drie

de achtergrond van een rapport over de staat

formatievolume voor levensbeschouwing wordt

lobby naar verwante stromingen noemde hij

kijken nog wel naar ‘Big Brother’, maar we zijn

Organisaties en derde inleider op het congres,

inleiders van het congres.

van levensbeschouwelijk onderwijs in de

bewust gehandhaafd, een lerarenopleiding gaat

daarbij als activiteiten. Daarvoor is volgens Van

toe aan ‘feel good’ en inspiratie.” Voor Verlind

ziet een nieuw maatschappelijk middenveld

Amsterdamse contreien. De theologen Bert de

scholing verzorgen voor docenten die het vak

der Geest een andere Bond KBVO nodig dan de

is de KRO een maatschappelijke onderneming.

ontstaan waarvan de instellingen teruggrij-

Het beheren voorbij …. zowel tijdens de oprich-

Reuver en Stefan Vervaecke schreven een dik

onbevoegd geven en ook als scholen het aantal

huidige bond, waarbij hij zijn voorkeur uitsprak

Daarbij is de katholieke cultuur en traditie een

pen op waarden, zoals die bijvoorbeeld in de

tingsvergadering van de VO-Raad als tijdens

jaar geleden ‘Duivelskring of nieuw elan’ en

aparte lessen levensbeschouwing zouden willen

voor krachtenbundeling met verwante organi-

bron. De cruciale vraag is natuurlijk hoe je

katholieke sociale leer worden uitgedrukt. Om

het voorjaarscongres van de Bond KBVO was

zij schetsen een somber beeld en spreken over

verminderen, zal de inzet van deze docenten

saties, in welk verband hij met name de Bestu-

het personeel meekrijgt met zo’n verandering.

tegenwicht te kunnen bieden aan het econo-

dat de notie die op verschillende manieren werd

‘levensbeschouwelijke bewusteloosheid’. Con-

levensbeschouwing worden gewaarborgd in de

renraad noemde. Hij sloot af met de oproep om

Katholiciteit zou als oriëntatie weer bij profes-

misch denken. Dit dominante waardesysteem

verwoord.

fessiegebonden onderwijs is een wereldvreemd

school. Dan gaat het om werken in leergebie-

tot een nieuw, actief steunpunt te komen.

sionele afwegingen betrokken moeten worden.

heeft sectoren (overheid, profit, non-profit) in

8

■

9



INTERVIEW

foto Jurgen Huiskes

Het centraal examen is als het koningshuis

aan zo’n systeem vanuit de politiek hetzelfde civiel effect wordt toegekend als nu aan het centraal examen. Al De politiek maakt zich erg druk over de onderwijstijd. Dat is naar mijn mening een aardig argument om het huidige systeem te verande-

Gerrit-Jan Meulenbeld

ren. Dat brengt namelijk een groot verlies aan onderwijstijd met zich mee. We proberen brugklassers meer onderwijstijd te geven, terwijl eindexamenkandidaten bijna twee maanden

“In het buitenland zijn ze jaloers op het civiel effect dat ons centraal examen heeft.

verliezen. Met flexibel examineren is dat niet nodig. En waarom moet het op één moment,

Daarom moet je het ook niet afschaffen. Het is zoals het koningshuis, je wilt het eigenlijk

omdat we bang zijn dat leerlingen kunnen afkijken. Dat kunnen we anders organiseren, dat

niet, maar je moet het ook niet afschaffen”, zegt Titus Al. Ook Theo Brok, wil dat het om

kost geld, tweehonderd miljoen schat ik, maar het lijkt me dat de minister daar wel geld voor

die reden blijft, maar vindt dat door de politieke verantwoordelijkheid voor het centraal

over heeft. Het is toch zonde dat we die twee maanden weggooien, leerlingen kunnen in die

examen de mythe van maakbaar onderwijs in stand blijft.

tijd nog veel leren. Het is alleen prettig voor de Albert Heijn.

“Van het centraal examen wordt een hype gemaakt,

wassenheid. Als het niet omgeven zou zijn met

Theo brok (links), voorzitter van het College van Bestuur

zogenaamd objectief is, de resultaten van het

schooltijd is het dus volstrekt onvoorspelbaar of

de media staan vol, ouders, docenten, maar ook

die aandacht, verandert er niets wezenlijks.

van het Katholiek Lyceum in ’t Gooi en Titus Al, lid van de

leerproces kunt meten en daarmee iets kunt

hij kan gaan studeren. We kunnen het centraal

Brok

algemene directie van het Erasmuscollege.

zeggen over de kwaliteit van de school.

examen wel op een andere manier organiseren.

Ons huidige systeem van het centraal examen

Het gaat er in ieder geval om dat we examens

is geënt op leerpsychologische inzichten uit de

Bent u voor toelatingsexamens door het

hebben die een civiel effect hebben. In de

zestiger jaren. Dat zie je aan de wijze waarop

hoger onderwijs?

Scandinavische landen en de VS zijn ze er stik

getoetst wordt, vooral op kennis en op wat de

jaloers op. We zijn een van de weinige landen

algemeen geaccepteerde inhoud van een vak

leerlingen (LAKS) doen volop mee om van het centraal schriftelijk een systeem te maken waarin

Al

niet de leerling, maar het ritueel zelf het belang-

Ik ben wel voor een ceremonie als het centraal

rijkste wordt”, zei een schoolleider enkele jaren

examen. Maar ik vind het te veel van het goede.

siteiten en hogescholen gaan klagen dat we

geleden. Herkent u zich in dit beeld?

Met drie belangrijke examenonderdelen zou je

het niet goed doen. En om te waarborgen dat

dat ook kunnen doen. Daarvoor hoef je niet

er een landelijke toets ligt, die aangeeft wat de

Brok

die dat civiel effect hebben en dat moeten

zou moeten zijn. Ik ben ook voorstander van

Al

leerlingen vanaf begin april tot de zomer lesvrij

opbrengsten zijn van de onderwijsinvesteringen

Ik ben niet principieel voor of tegen toela-

we zo houden ook. Het is net zoals met het

flexibilisering, maar denk dat het nog heel veel

Ik vind dat media wel erg veel moeite doen om

te geven, de hele school te mobiliseren om de

van de minister. Een kwaliteitstoets dus. Maar

tingsexamens, maar invoeren ervan betekent

koningshuis, je moet het eigenlijk niet hebben,

tijd zal kosten. Om de discussie over onder-

er alles uit te halen, op het oneerbiedige af,

aula vrij te maken en systeembeheerders in te

dan moeten scholen wel meer vrijheid krijgen

wel dat je als middelbare school niet meer zo’n

maar vooral niet afschaffen.

wijstijd moet ik een beetje glimlachen, omdat

maar dat examencircus heeft wel zijn waarde.

huren die alleen nog maar bezig zijn om te

bij de inrichting van hun curriculum op basis

belangrijke rol in de afsluiting hebt. Als het

Al was het maar omdat leerlingen bij het cen-

controleren of er niets tussenglipt met ICT-

van eigen inzichten.

betekent dat de vrijheid van inrichting van

Hoe kan het centraal examen anders ingericht

Tweede-Kamerleden zelf ervaren. Van oudere

traal examen zelden of nooit ziek zijn of te laat

examens. Het legt een enorme belasting op de

scholen toeneemt, ben ik ervoor. Maar het is op

worden?

kinderen die vaker thuis zijn heb je minder last

komen, wat bij een schoolexamen wel het geval

school en doet de leerlingen in hun onderwijs-

Al

is. Er gebeurt iets met de leerlingen dat eindigt

tijd te kort.

Ik ben veel minder optimistisch over maximale

die meer te maken lijkt te hebben met wat

dit moment niet aan de orde.

dan jongere kinderen. Voor scholen heeft de Al

uitkomst van de discussie, meer onderwijstijd,

inrichtingsvrijheid en het examen als borging.

Al

Het probleem is dat we nu alle vakken willen

enorme gevolgen. Ik zou het dan ook niet als

voor te zeggen, maar is niet afhankelijk van de

Brok

De vooraf schaduwende werking naar methode-

Het civiel effect van het centraal examen vind

toetsen op hetzelfde moment. De vraag is

argument willen gebruiken in de discussie over

media-aandacht of de hoeveelheid klachten die

In alles wat Al zegt kan ik meegaan, maar

makers en leraren is erg sterk, kijk maar naar de

ik ongelooflijk belangrijk. Daardoor kunnen

of dat nodig is. We willen kennis in context

het centraal examen.

het LAKS verzamelt. Het vermindert de concen-

als we met z’n allen vinden dat het centraal

eindtoets basisonderwijs. Iedereen heeft er een

we tegen de Rijksuniversiteit Leiden zeggen dat

toetsen. Dat kan wanneer je hulpmiddelen als

tratie misschien. Sommige zwakke leerlingen

examen nodig is, speelt er voor mij een ander

broertje dood aan, maar oefent zich wel lam.

het onterecht is als zij zelf toelatingsexamens

computers beschikbaar hebt, maar dat is in een

Onderwijs lijkt steeds meer maatwerk te worden.

zijn meer geïnteresseerd in de resultaten op in-

belangrijk aspect en dat is de vrijheid van de

Maar je moet wel, anders heeft jouw school een

organiseren en de Rijksuniversiteit Utrecht prij-

gymzaal of aula niet het geval. De opgaven

Wordt het niet steeds lastiger om een standaard te

ternet dan of ze het zelf goed hebben ingevuld.

inrichting van de school. In veel omringende

lagere score en dupeer je je leerlingen. In Zoe-

zen omdat zij ertegen heeft uitgesproken. Het

kunnen centraal uit een databank komen, met

ontwikkelen voor een centraal examen?

landen zie je dat of het curriculum is bepaald

termeer hebben we overigens met alle besturen

kost bovendien nog veel meer rompslomp en

een computer gemaakt worden, maar het aantal

Brok

en het examen vrij is of andersom. Bij ons is

primair en voortgezet onderwijs afgesproken

geld dan het centraal examen. Want je moet de

momenten dat de opgaven gemaakt kunnen

Al

Het centraal examen wordt omgeven met een

het allebei. Wij hebben sinds de basisvorming

dat we niet meedoen aan de eindtoets.

toelatingsexamens ook gaan valideren. Voordat

worden, breid je uit. Het maakt het examen

Los van het feit of standaarden meten wat

zekere ceremonie. Dat kan ik me wel voorstel-

en de Tweede Fase nauwkeurige voorschriften

ze dezelfde validiteit hebben als het centraal

bovendien meer valide.

ze willen meten, zijn ze nodig, want er gaat

len. Het geeft aan dat het belangrijk is. Het is

voor de inrichting van de vakken en dan ook

Brok

examen zijn we vele jaren verder. Je krijgt

een markeringspunt, zeker voor leerlingen in

nog eens voor het eindexamen. Ik zou veel

Dat is het resultaat van de mythe dat alles

automatisch vergelijkende examens in plaats

Brok

ben we nodig. Vanwege het civiel effect, maar

het vwo is het de afronding van een bepaalde

meer pleiten voor het in stand houden van het

meetbaar is, van een maakbaar onderwijs-

van normerende examens. De beste 25 mogen

Ook al hebben we veel digitale toetsmethoden

ook omdat het in Nederland tot nu toe heeft

periode in hun leven en de bevestiging van vol-

centraal examen om te voorkomen dat univer-

systeem. Dat je op basis van toetsing die

komen. Voor een leerling na zijn middelbare

en meer inzicht in die methoden, de vraag is of

voorkomen dat we een wildgroei hebben aan

met die tas in de vlaggenstok. Daar is best iets

10

een disciplinerend effect van uit. Dat heb-

11



Girlsday, griezelen in een slooppand

VERVOLG VAN PAGINA 11

professional voortijdig afhaakt. Het CEVO of

lie stelsel, doe wat aan het deelnamepercentage

democratiserend, soms nivellerend, verschijnsel

een vergelijkbare examenautoriteit waarin alle

aan het hoger onderwijs en je bent klaar.”

en voordat je die schoen weggooit, moet je wel

stakeholders, waaronder de beroepsgroepen,

een betere hebben. Dan komen we snel bij het

blijft een standaard voor het examen vaststel-

We hoeven niets te veranderen aan ons

Angelsaksische systeem. Daarin kan een school

len. Bij deze examenautoriteit zou je ook in

onderwijsstelsel?

zijn eigen curriculum inrichten en ervoor zor-

beroep moeten kunnen om te voorkomen dat de

gen dat iedereen dat curriculum haalt, terwijl

kantonrechter nog meer werk krijgt. Geschillen

Brok

een andere school alleen maar hele slimme

over het examen zullen de komende jaren zeker

Ik heb wel grote zorgen. De angst die som-

kinderen heeft omdat ze hun standaarden veel

toenemen.

mige hebben voor Islamitisch onderwijs leidt

hoger stellen. Dat werkt ontwrichtend voor

ertoe dat het stelsel naar aanleiding van een

Eva Prins

ONDER-WIJS-HEID

particuliere initiatieven voor elites. Het is een

Zweefvliegen, in de leer bij een meubelmaakster, op bezoek bij de brandweer of afdalen in de tunnel van de Botlekspoor-

Al

klein aantal incidenten onder druk wordt gezet.

Het lijkt me een onvermijdelijke ontwikkeling,

Daarnaast maak ik me zorgen over de mythe

Brok

los van het feit of het een goede ontwikkeling

van de autonomievergroting van scholen. Au-

Daar ben ik het helemaal mee eens. Anderzijds

is. Maar Kamervragen over bijvoorbeeld LAKS-

tonomie heeft alleen vorm gekregen in finan-

hebben we in ons huidige stelsel voorbeelden

protesten vind ik ook niet nodig. Kamerleden

ciële situaties. Het betekent dat er een moment

van nadelige standaardeffecten. De wiskunde-

zouden zich niet bezig moeten houden met

komt dat de vraag is wie waar verantwoordelijk

examens bijvoorbeeld zijn veel taliger gewor-

incidenten. Het instellen van een examenauto-

voor is. Een derde probleem wordt de druk van-

den. Wiskunde is taal. Het geldt voor de exa-

riteit is voor mij echter vooral vormgeving. Ik

uit het hoger onderwijs vanwege de internati-

mens in het algemeen. Dat is ook een van de

vind het veel belangrijker om na te denken wat

onalisering van het onderwijs. Universiteiten

problemen in het vmbo. Daarom blijf ik pleiten

de functie moet zijn van het centraal examen

houden het stelsel zoals we het nu hebben, niet

voor meer vrijheid in de wijze waarop scholen

voor leerlingen en docenten.

meer vol.

van Islamitische basisschool de Dialoog een

examen ook minder op kennis kunnen inrichten

Het buitenland kijkt met jaloezie naar het civiel

Al

kijkje voor en achter de schermen van hun

en meer op vaardigheden die een voorspellende

effect dat ons centraal examen heeft. Waarom

Daar hoort voor mij ook het probleem van de

waarde hebben voor de vervolgopleiding.

eigenlijk?

instroom van kwalitatief hoogwaardige docen-

onze samenleving.

foto Jan van den Ploeg

tunnel. Rond Girslday, de 4e donderdag in april, gaan meiden in heel Nederland op ‘techniekexcursie’. Onder leiding van het Woningbedrijf Rotterdam (WBR) kregen in Rotterdam Noord vijf meiden van groep 8

naar het examen toe leiden. Je zou het centraal

eigen wijk.

ten bij. Die staat erg onder druk en daar gaat Al

Brok

ons stelsel erg veel last van krijgen. Na een

Dan moet je nog een paar stappen verdergaan.

Het gaat niet alleen om het centraal examen,

centralistisch beleid hebben we nu de mogelijk-

Namelijk door scholen middelen aan te reiken

maar ook over de keuzevrijheid die ons onder-

heid om meer te flexibiliseren. Daar kan een

om hun eigen schoolexamen in te richten. Een

wijsstelsel biedt. Die leidt er toe dat er een ge-

enorme kwaliteitsimpuls van uitgaan, maar dan

examen dat aansluit bij hun eigen curricu-

zonde concurrentie is tussen scholen. Daardoor

moet je wel de mensen hebben die het kunnen

“Je moet nooit denken dat je als meisje iets

aan de Soetendaalseweg. Het blijkt het buur-

Straten maken

lum en de school moet ten aanzien van een

realiseren we in het funderend onderwijs met

doen.

niet kan. Als je echt iets wilt, kan je heel veel.”

pand van het huis waar Salima (12) tot vorig

De laatste stop is bij een verwaarloosd binnen-

controlerende instantie bij iedere gelegenheid

weinig kosten een relatief hoge kwaliteit. Die

Architecte Joke Vos heeft een duidelijke bood-

jaar heeft gewoond. Toen moest ze verhuizen

terrein waar mannen bezig zijn met het snoeien

de kwaliteit van zijn toetsing kunnen laten

kwaliteit wordt vastgelegd en getoetst in het

Brok

schap aan de vijf meiden. Het is een boodschap

omdat de huizen gesloopt werden. Dat maakt

van dood groen en de aanleg van nieuwe be-

zien. Dus wil je het zonder het CITO doen, dan

centraal examen. Ik kan zelf ook geen land met

Het beroep van leraar lijkt op dit moment

die goed aansluit bij het doel van Girlsday:

het verhaal over de kapotte funderingen extra

strating. Dat laatste mogen de meiden ook zelf

moet je kunnen aantonen dat de kwaliteit van

een beter stelsel bedenken dan het onze.

een beroep voor losers. Door opeenvolgende

meiden op een enthousiasmerende en stimule-

interessant. Maar het wordt pas echt span-

even proberen. Met hun lange rokken geknield

wetgeving hebben de docenten te weinig ruimte

rende manier kennis laten maken met (vrouwen

nend als ze, met een zaklamp, het slooppand ín

in het zand, trekken ze veel bekijks, maar dat

je toetsing vergelijkbaar is. Een soort accredita-

HOE MAKEN WIJ HET ONDERWIJS MOOIER EN BETER? IDEËEN EN INZICHT UIT DE PRAKTIJK

tieorgaan dus. Dan kun je het huidige centraal

Al

gehad om het onderwijs zelf te ontwikkelen.

in de) techniek opdat ze ook een technische

mogen. Gillend klauteren de meiden de houten

deert ze niets. Dit is cool! De tocht eindigt in

examen afschaffen en kunnen we het huidige

Ons stelsel heeft ook negatieve kanten. Het

Op het moment dat die ruimte er wel is, is het

studie of beroep gaan overwegen. Girlsday

trap vol glasscherven en gruis op. “Jekkes, zijn

het spiksplinternieuwe gebouw van het WBR

ritueel ook wel missen. Na vijf jaar mist nie-

deelnamepercentage aan het hoger onderwijs

beroep ook aantrekkelijker.

is een initiatief van Technika10 Nederland,

hier ook muizen?”, roept de voorste. Die zijn er

waar ze worden verwelkomd met limonade,

mand het meer.

is relatief laag. Dat geeft wel te denken. Wordt

experts in meiden en techniek en VHTO, het

niet, maar in het donker zijn nog wel spullen

chips, koekjes én een quiz. Fanatiek storten

dat niet door ons stelsel in de hand gewerkt? De

Al

landelijke expertisecentrum vrouwen en tech-

te zien die krakers hier achter lieten: een oud

ze zich op de vragen. Hun begeleidster, brede

Brok

andere kant is dat het stelsel democratiserend

Aan het losers imago zit voor mij in ieder geval

niek. Nienke Ris, plaatsvervangend hoofd op

matras, kleren, een leeg blikje bier. Ze klimmen

schoolcoördinator Marjan Verveda, kijkt tevre-

De inhoud van het huidige centraal examen is

werkt. Het voorkomt ongezonde vormen van

nog een ander aspect, namelijk dat je jongeren

de technische afdeling van het Woningbedrijf

tot de zolder. “Dit is echt leuk!” De ‘expeditie’

den toe. “Heel zinnig” vond ze de middag. “Ze

een politieke verantwoordelijkheid. Daarover

concurrentie en het ontstaan van privaat elite-

van 18 vraagt voor een beroep te kiezen waar

Rotterdam, las de oproep aan bedrijven om mee

gaat verder naar het pand van de huurdersraad,

zijn met beroepen bezig en met taal. Ze hebben

zou je in dit verband ook eens kunnen naden-

onderwijs. Bovendien wekt het centraal examen

ze eigenlijk eerst afstand van zouden moeten

te doen en meldde zich aan. “Ik ben altijd wel

waar Joke Vos een presentatie geeft over wat

vandaag veel nieuwe woorden geleerd en ook

ken of dat nodig is. Juist door die politieke

in ieder geval de schijn van kwaliteitsbewaking.

nemen. We juichen het toe dat oud-leerlingen

in voor techniekpromotie.” Na wat rondbel-

er na de sloop gebouwd gaat worden. Adem-

geleerd om bewuster naar hun omgeving te

verantwoordelijkheid blijft de mythe in stand

Ons onderwijs is een samenhangend stelsel en

meteen als leraar terugkomen, maar eigenlijk

len naar scholen, werden de meiden van groep

loos kijken ze naar het 3D-filmpje. Vervolgens

kijken.” De dag krijgt wat haar betreft dan ook

dat je met weten regelgeving het onderwijs

niet voor niets zo taai: wanneer je op één plaats

moet je dat niet willen. Laat die jongeren eerst

8 van Islamitische basisschool de Dialoog de

nemen ze een kijkje in een aantal huizen die

zeker een vervolg. Dat nieuws wordt enthou-

kunt maken. Nadenken over de inrichting

een steen weghaalt, ontstaat er onmiddellijk

andere ervaring opdoen.

gelukkigen.

verbouwd en gerenoveerd worden en maken

siast ontvangen. “Gaan we nog een keer?!”

van het onderwijs moet je overlaten aan de

een probleem. Dus als je het centraal examen

ze een praatje met een schilder en nog een

Ze vonden het “heel erg leuk”, roepen ze door

professionals, niet aan de politiek, niet aan

weghaalt, moet je nadenken over de gevolgen.

Spannend

architecte. Het zijn nieuwsgierige en mondige

elkaar. “Vooral het enge sloophuis.”

de schoolleiders. Het voorkomt ook dat die

De Zweden zeggen dan “wees maar blij met jul-

De middag begint bij een dichtgetimmerd pand

meiden: ze kletsen én vragen veel.

12

■

■

13


Congres Ondernemen met een missie Anje Margreet Woltjer al jaren pleitbezorger van minder overheids-

BOND KBO

regels en meer zelfregulering. Zijn motto is: De betekenis van de onderwijsvrijheid is

“laat duizend bloemen bloeien.” Daarna zal Marius Buiting, voorzitter van de Nederlandse

actueler dan ooit. Onderwijsvrijheid is een

Katholieke Sportfederatie (NKS), iets vertellen over ‘de waarde(n)volle club’. De NKS is een

belangrijke voorwaarde om op herkenbare

succesvolle katholieke organisatie met een missie en geworteld in de samenleving.

wijze een eigen invulling te geven aan

Na de middagpauze zal Theo Joosten het eerste exemplaar van de brochure ‘Onderwijs bestu-

onderwijs. Dat is geen zaak van de overheid,

ren… samen met ouders’ uitreiken aan Frank van de Heuvel, voorzitter van de Nederlandse

maar van maatschappelijke verbanden, zoals

Katholieke vereniging van Ouders (NKO). Als afsluiter zal prof. dr. Wim van de Donk,

het katholiek onderwijs.

voorzitter van de WRR, een lezing houden over hoe het katholiek onderwijs de samenleving

Dat betekent niet alleen dat de overheid

een dienst kan bewijzen door juist het verschil

burgers en maatschappelijke verbanden meer

te maken. En wanneer schoolbesturen stevige

ruimte moet laten om zelf zaken te beslissen,

wortels hebben in de samenleving.

■

maar ook dat de overheid niet moet sturen op

hun omgeving, met name van ouders. Met een

gewenste uitkomsten. Aan de andere kant ligt

duidelijk profiel, vanuit een pedagogische of

Ondernemen met een missie

het initiatief nu bij bestuurders en toezichthou-

levensbeschouwelijke visie, kan die legitimatie

Donderdag 8 juni 2006

ders. Om de professionals normatieve kaders te

verworven worden.

Congrescentrum de Ruwenberg,

bieden en daarover in gesprek te gaan. In het

Op het congres van de Bond KBO op 8 juni

St. Michielsgestel

katholiek onderwijs is de eigen levensbeschou-

aanstaande zal aan bovenstaande thematiek

wing het uitgangspunt om te komen tot goed

aandacht worden besteed. De dag opent met

U kunt zich aanmelden bij Joyce Albertz

onderwijs. Ook de vraag naar de legitimatie van

de lezing ‘Verschil maken’ van prof. dr. Paul

T 070 – 356 86 15

het onderwijs is aan de orde. Schoolbesturen

Frissen, hoogleraar bestuurskunde aan de

E [email protected]

zijn daarvoor meer dan ooit afhankelijk van

Universiteit van Tilburg. Professor Frissen is

www.bondkbo.nl

Mgr. Jan Niënhauspenning gegaan wordt op alle criteria. Bij het ontbreken

groep van personen of een instantie wil voor-

van onvoldoende informatie wordt contact

De volgende criteria spelen een centrale rol bij de

dragen voor de toekenning van de Mgr. Jan

met u opgenomen. Indien nodig kunnen wij u

toekenning van de penning:

Niënhauspenning.

ondersteunen met het formuleren van uw voor-

- bijzondere verdiensten voor het katholiek primair onder-

De penning is ingesteld door de Bond KBO en

dracht, dus aarzel niet om contact met ons op

wijs door de inhoud en/of de vorm van ondersteuning van

is bestemd voor personen, groepen of instanties

te nemen. Uw voordrachten kunnen ingediend

scholen bij vragen die betrekking hebben op de religieuze

die een bijzondere verdienste hebben (gehad)

worden tot 1 september 2006, bij het IKO,

vorming van leerlingen (de bijzondere verdiensten zijn

voor het katholiek primair onderwijs. In 2002

t.a.v. Maria Venhuizen, Postbus 9103,

belangrijker dan bijvoorbeeld het hebben van een lande-

is de Mgr. Jan Niënhauspenning voor de eerste

6500 HD Nijmegen. Dit kan ook via een e-mail,

keer toegekend en uitgereikt op de Identiteits-

E [email protected].

- ondersteuning van de katholieke school bij het geven van

De penning wordt uitgereikt door de

Voor meer informatie over mgr. Niënhaus zelf en

- nieuw elan, enthousiasme of bezieling in het vormgeven

voorzitter van de commissie, prof. dr. Gerard

de criteria en procedurele zaken in het algemeen,

van religieuze vorming en/ of identiteit van de school;

Brenninkmeijer, op de Identiteitsdag op

kunt u contact opnemen met Maria Venhuizen op

8 november 2006 in Ede.

het IKO, T 024 - 361 11 47.

school, waardoor betrokkenen in het katholiek onderwijs

Een voordracht dient voorzien te zijn van een

Ook verwijzen we graag naar onze website:

nieuwe wegen durven gaan in de vormgeving van katholiek

schriftelijke motivatie en toelichting, waaruit

www.ru.nl/iko.

dag van de Bond KBO.

lijke bekendheid); vorm en inhoud aan de identiteit van katholiek onderwijs;

- bijzondere aandacht voor de dialoog tussen kerk en

onderwijs;

blijkt dat voldaan is aan de gestelde criteria.

14

Openstaande vacature?

De Bond KBO investeert fors in de relatie met zijn leden. Een belangrijke pijler in die relatie is het bestuurdersnetwerk van de Bond KBO. Dit netwerk bestaat uit 6 bestuurdersgroepen die vier keer per jaar bij elkaar komen.

Het vervullen van een vacature is soms ronduit moeilijk te verwezenlijken. Wilt u een vacature voor bestuur, management of staf onder de aandacht brengen van uw collega’s in het katholiek onderwijs? De Bond KBO en de Bond KBVO vertegenwoordigen een groot netwerk (meer dan 400 besturen en 2600 scholen). Voor een aantrekkelijk tarief helpen wij u op weg.

De deelnemers aan de netwerkbijeenkomsten bepalen zelf de agenda, een van de deelnemers is voorzitter. De Bond KBO ondersteunt en coördineert. In het netwerk ontstaan regelmatig één op één contacten tussen de deelnemers onderling, zij weten elkaar goed te vinden. De bijeenkomsten worden goed gewaardeerd, in het afgelopen jaar was de waardering een acht. In de laatste bijeenkomsten hebben we onder andere aandacht besteed aan ‘Opleiden in de school’ en ‘Kinderopvang’. U kunt zich alvast opgeven voor de bijeenkomsten die in september 2006 plaatsvinden. www.bondkbo.nl

Wij wijzen u graag op de mogelijkheden om vacatures via ons kenbaar te maken. Dit kan via onze E-Nieuwsbrief, website of in ons magazine Schoolbestuur. Uw vacature kan dus ook op deze plek komen te staan!

Contributieactiviteit Info: Johan Gelauf, T 070 - 356 87 16 ❘ E [email protected]

Info: Natalie Geerts, T 070 - 356 87 11 ❘ E [email protected]

Een advocaat nodig?

Uw school in beeld!

Advocatuur Bond KBO en Bond KBVO: thuis in het onderwijs!

Waar staat uw school op het gebied van kwaliteit en identiteit?

U staat voor de belangen van uw school. Die belangen worden groter, de samenleving verjuridiseert, regelgeving wordt ingewikkelder.

De Bond KBO en de Bond KBVO hebben een evaluatie-instrument dat de huidige en wenselijke situatie rond kwaliteit en identiteit binnen uw school of organisatie in beeld brengt.

Dat heeft ook impact op uw school. Ouders spannen een kort geding aan wegens de verwijdering van hun kind, de medezeggenschapsraad stemt niet in met uw besluit, de gemeente weigert een huisvestingsvoorziening of een leverancier levert uw school slechte producten.

Het evaluatie-instrument kan op alle niveaus worden toegepast: bestuur, schoolleiding en leraren (afzonderlijk en/of in gezamenlijkheid). Het evaluatie-instrument is een goed uitgangspunt om de discussie over kwaliteit en identiteit te voeren tijdens bijvoorbeeld een studiedag. Adviseurs van de bonden helpen u graag bij de opzet.

Criteria

Wij nodigen iedereen uit die een persoon, een

Het is van belang dat er bij de aanmelding in-

Bestuurdersnetwerken Bond KBO

Ondersteuning van een deskundige advocaat is dan onmisbaar! Als lid van de Bond KBO of Bond KBVO kunt u tegen een gunstig tarief een beroep doen op een advocaat, die bovendien thuis is in het onderwijs.

Zij kunnen u ook adviseren bij de stappen die u kunt zetten om van de bestaande situatie naar de gewenste situatie te komen.

- bijzondere aandacht voor de plaats en eigenheid van het

Wij wachten uw voordrachten graag af!

■

kind binnen de school als leer- en leefgemeenschap.

Info: Martijn Pouw, T 070 356 87 24 ❘ E [email protected]

Info: Petra Kalee, T 070 - 356 87 09 ❘ E [email protected] 15

ACHTERGROND



Leven lang leren wettelijk geregeld!

heidsdossiers niet tot nauwelijks aan de orde bij jaarlijkse onderzoeken door de Onderwijs Inspectie, maar bij nader onderzoek wel. Op de vraag aan de Onderwijs Inspectie wat de inhoud van een bekwaamheidsdossier behoort te zijn, antwoordt de Onderwijs Inspectie ‘een goed

Jan Harms

personeelsdossier’. Welke stappen moeten genomen worden?

Augustus 2006 treedt een nieuwe wet in werking: de Wet op de beroepen in het onderwijs

Ontwikkelen van bekwaamheidsdossiers, met daarin de identiteit van de scholen en de missie

(Wet BIO). Voor het eerst is de scholing van onderwijspersoneel en daarmee de kwaliteit

van de organisatie, kan uitgevoerd worden via een stappenplan.

wettelijk verankerd. De Wet BIO bepaalt dat schoolbesturen zorgen voor het onderhouden

5 stappenplan invoering bekwaamheidsdossier

van de bekwaamheid van hun personeel. In zes vragen loodsen wij u door de veranderingen die de Wet BIO voor schoolbesturen met zich meebrengt.

Stap 1 Wat nemen we op in het Op dit moment zijn de bekwaamheidseisen voor

bekwaamheden zijn opgenomen. Het bekwaam-

bekwaamheidsdossier

leraren po, vo en bve al door de beroepsgroep

heidsdossier kan ook een onderdeel uitmaken

opgesteld onder regie van de Stichting Beroeps-

van het personeelsdossier, waarbij een splitsing

Stap 2

kwaliteit Leraren en ander onderwijspersoneel

wordt gemaakt naar zaken die te maken hebben

Over welke informatie beschikken we

(SBL) en middels een Algemene Maatregel van

met arbeidsvoorwaardelijke besluitvorming en

Bestuur afgelopen najaar (2005) aangenomen.

zaken die te maken hebben met de ontwikke-

Stap 3

De Nederlandse Schoolleiders Academie (NSA)

ling van de medewerker. Het gaat er om dat het

Creëren van draagvlak en opzetten van

heeft in juni 2005 haar advies namens de be-

een herkenbaar geheel vormt. Wat ten minste in

roepsgroep aan de Minister aangeboden. Voor

het dossier thuis hoort zijn:

voorlichtingsprogramma gedeeld eigendom kent zolang een leerkracht

Zowel de Wet BIO als IPB gaan over bekwaam-

Bij een verdergaande verbinding tussen het

werknemer is.

heid van medewerkers. De Wet BIO stelt dat

bekwaamheidsdossier en IPB valt te denken aan

Stap 4

assistent, instructeur of praktijkbegeleider zijn

- een bewijs van bekwaamheid;

Wie hebben inzagerecht? Voor de hand liggend

werkgevers het personeel in staat moeten

een koppeling met het meerjaren personeels-

Integratie van bekwaamheidsdossier in IPB

nog geen bekwaamheidseisen geformuleerd.

- een planmatige aanpak voor professionalisering;

is partijen die met het bekwaamheidsdossier

stellen om hun bekwaamheid te onderhouden.

plan en aan het formatie- en organisatiebeleid.

Het Landelijk Platform Beroepen in het Onder-

- verslaglegging van ontwikkeling.

werken. Omdat het regelmatig overleg over de

De school besteedt hieraan aandacht in het

Bij het formatie- en organisatiebeleid komt aan

Stap 5 Opzetten trainingsprogramma

de onderwijsondersteuners, zoals de onderwijs-

wijs (LPBO) zal voorstellen doen voor welke

professionalisering doorgaans tussen direct

schoolplan of kwaliteitszorgverslag en legt de

de orde ‘wat’ er in de toekomst nodig zal zijn.

ondersteunende beroepen in het onderwijs

Wie is d e e i g e n a a r v a n h e t

leidinggevende en de medewerker plaatsvindt,

voortgang vast in bekwaamheidsdossiers.

In het meerjaren personeelsplan komt aan de

bekwaamheidseisen zouden moeten gelden.

bekwaam h e i d s d o s s i e r ?

zullen zij inzagerecht moeten hebben. Omdat

Vervolgens kunnen er bekwaamheidseisen

De wet stelt dat het bevoegd gezag ten aanzien

het bevoegd gezag er over dient te beschikken

Het IPB spreekt over de ontwikkeling van de

seerd kan worden. Daarbij zullen opleidings-

Een eerste stap is de stap waarin bepaald wordt

voor ondersteunende werkzaamheden worden

van elke medewerker beschikt over geordende

heeft zij ook inzagerecht.

medewerker en de afstemming van zijn/haar

plan en personeelsplanning een belangrijke rol

wat er in het bekwaamheidsdossier thuis hoort

opgesteld. Overigens staat het schoolbesturen

gegevens met betrekking tot de bekwaamheid

bekwaamheid op de doelen van de school.

spelen.

en wat niet. In deze stap worden de competen-

vrij bekwaamheidseisen toe te voegen of te

en het onderhouden van deze bekwaamheid.

Wa t i s d e r e l a t i e m e t h e t i n t e g r a a l

Om deze afstemming tot stand te brengen is

specificeren, bijvoorbeeld in competenties.

Dus waar een bekwaamheidsdossier van de me-

personeelsbeleid?

op veel onderwijsinstellingen al gestart met

W i e z i e t t o e o p d e u i t v o e r i ng

dewerker ligt staat niet ter discussie, namelijk

Integraal personeelsbeleid (IPB) gaat over het

een systeem van gesprekken rond persoonlijke

van de wet?

bij het bevoegd gezag.

systematisch op elkaar afstemmen van inzet,

ontwikkelingsplannen, ofwel met functione-

Het kwaliteitsstelsel voor het onderwijs bestaat

De tweede stap is nauw verbonden met de

kennis en bekwaamheid van medewerkers en de

ringsgesprekken. Daarnaast zijn er ook onder-

naast de Wet BIO uit het toezicht op de kwali-

eerste stap. Bestaan er al competentieprofielen

Wa t is een bekwaam heidsdossier? Het bekwaamheidsdossier is een persoonsge-

orde ‘hoe’ en ‘wanneer’ een en ander gereali-

tieprofielen ontwikkeld die bij de identiteit van de school passen.

bonden dossier waarin alles rond kennis en

Het bekwaamheidsdossier is een dossier dat

inhoudelijke en organisatorische doelen van de

wijsinstellingen die instrumenten als compe-

teit in het onderwijs. Dit toezicht is geregeld in

dan kunnen deze afgestemd worden met de

vaardigheden, diploma’s en ontwikkelingen van

over de werknemer gaat maar de werkgever

school. Een afstemming die samenhangt met de

tentiemanagement en/of 360 graden feedback

de Wet op het onderwijstoezicht (WOT). De in-

bekwaamheidseisen. Het personeelsdossier kan

de medewerker wordt vastgelegd. De vorm van

dient erover te beschikken. Als een werknemer

strategische positie en de onderwijscontext van

en/of onderwijsevaluatie hebben ingevoerd.

spectie zal elke instelling jaarlijks onderzoeken,

als uitgangspunt dienen voor het bekwaam-

het dossier is vrij door het bevoegd gezag te

vertrekt dient hij zijn bekwaamheidsdossier mee

de school. Het daaruit voortvloeiende beleid is

Allemaal personeelsinstrumenten die gebruikt

maar de omvang en diepgang van het onder-

heidsdossier, of er kan voor gekozen worden

bepalen. Daarmee kan het bekwaamheidsdos-

te nemen. Hij kan daarmee aantonen dat hij

gericht op de ontwikkeling van de individuele

kunnen worden bij het onderhouden van de

zoek zullen afhangen van het kwaliteitsniveau

een apart dossier aan te leggen.

sier gezien worden als een portfolio voor de

zijn deskundigheid heeft onderhouden. Dus op

medewerker. Om dit beleid tot stand te brengen

bekwaamheid van de werknemer en waarvan de

van de onderwijsinstelling zelf. Het toezicht is

medewerker waarin alle zaken rond zijn/haar

praktische gronden kan gesteld worden dat het

wordt er gebruik gemaakt van een samenhan-

uitkomsten in het bekwaamheidsdossier kunnen

proportioneel. Met andere woorden normaal

De derde stap is het creëren van draagvlak en

opleiding voor en ontwikkeling van relevante

bekwaamheidsdossier van een leerkracht een

gend geheel aan instrumenten en middelen.

worden opgenomen.

komt het personeelsbeleid en dus de bekwaam-

opzetten van een voorlichtingsprogramma.

16

17



V E R V O L G V A N PA G I N A 1 7

UITNODIGING VOOR SCHOOLBESTUURDERS EN SCHOOLLEIDERS

Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat de Wet BIO gaat fungeren als afrekeninginstrument. Waar het juist omgaat, is medewerkers te motiveren bezig te zijn met ‘leven lang

Jan Reulen

leren’. De vierde stap heeft betrekking op het integreren van het

Wil je als katholieke vere-

bekwaamheidsdossier met IPB en bepalen hoe de informatie

niging van schoolbesturen

te verzamelen. Voor elke onderwijsinstelling is de mate van

en schoolleiding iets voor

ontwikkeling van het IPB anders. Daarom zal elke instelling

bestuur, schoolleiding en

voor zichzelf moeten nagaan:

de school als gemeenschap

a. wat van het bekwaamheidsdossier kan worden geïnte-

betekenen, dan is het werken

greerd in bestaande systemen;

aan belangenbehartiging alleen niet meer voldoende. Belangen-

b. welke nieuwe systemen zij daarnaast wil ontwikkelen.

behartiging was kenmerkend voor de periode van het ‘constructief’ onderwijsbeleid en het declaratiestelsel. Beide zijn voorbij.

Pas nadat voor de onderwijsinstelling duidelijk is welke IPB-

Schoolbesturen zijn geëmancipeerd. Ze streven autonomie

onderdelen gekoppeld moeten worden aan het bekwaam-

en de daarbij behorende verantwoordelijkheden na. Dit heeft

heidsdossier, kan het bevoegd gezag bepalen op welke wijze

consequenties voor de organisatie van het middenveld in het

die noodzakelijke informatie dient te worden verzameld.

UITNODIGING

COLUMN

Op een eigen - wijze richting toekomst!

Doet u mee aan het pilotproject ‘Schoolontwikkeling en innovatie’ van de Bond KBO? Joanneke Niels Scholen komen in toenemende mate in aanraking met diverse belanghebbenden die allemaal een beroep op de school doen. Zowel de rijksoverheid, de lokale overheid, professionals, ouders en leerlingen en maatschappelijke instellingen willen hun belangen vertegenwoordigd zien in de school. Ook staat de school onder invloed van allerlei maatschappelijke processen zoals het integratievraagstuk, informatisering, mondialisering, demografische ontwikkelingen,

onderwijs. De Bond KBVO staat daarmee voor een nieuwe uitdaging. De uitdaging om de katholieke identiteit in de meest

De laatste en vijfde stap gaat over het opzetten van enkele

brede betekenis van het woord vorm en inhoud te geven en

trainingsprogramma’s voor medewerkers en leidinggeven-

in het verlengde daarvan de bestuurlijke inrichting van het

den. Enerzijds om samen de gegevens te verzamelen, deze

onderwijs.

gegevens samen te interpreteren en anderzijds om met de

Deze nieuwe uitdaging is een avontuur voor de leden, het

uitkomsten hiervan aan de slag te gaan.

et cetera. Tot slot is ook de school als kennisinstituut op drift geraakt (buitenschools leren) en is het maar de vraag of zij er over enkele jaren nog hetzelfde uitziet …

■

bestuur en het ondersteunende bureau. Daarvan is iedereen zich

Als u als schoolbestuurder of schoolleider op

zullen zich aan het eind van de projectperiode

De pilot vormt de basis van een gezamenlijke

bewust. Deze uitdaging vormde ook de rode draad in het voor-

zoek bent naar een manier om met een aantal

een integraal beeld kunnen vormen van de

leerpraktijk. De ervaringen gedurende het pro-

jaarscongres van de Bond KBVO. Een congres waar katholieke

De algemene toelichting op de Wet BIO stelt dat de

sleutelfiguren, in en buiten de organisatie, uw

toekomstige ontwikkelingen die op hen afkomen.

ject zullen worden verzameld en gethematiseerd

organisaties als de KRO en het VKMO en het katholiek onder-

Wet BIO een aantal zaken regelt:

visie te verhelderen, lopende en komende zaken

Op basis waarvan zij als bestuur en school hun

zodat inhoudelijke en procesmatige bouwste-

met elkaar in relatie te brengen of te werken aan

visie kunnen aanscherpen en inspirerend maken,

nen, kunnen worden aangeboden aan andere

maatschappelijk draagvlak, nodigen wij u van

hun positie nader kunnen bepalen en rekening

schoolbesturen en scholen.

wijs elkaar goed in de ogen keken. Welbewust van de nieuwe opdracht die schoolbesturen, schoolleiders en scholen wacht. Er

1. de vaststelling van bekwaamheidseisen voor

is geen alternatief. De titel van het congres ‘Bezielen en kiezen’

onderwijsgevenden en voor onderwijsgerelateerde

harte uit mee te doen aan een pilotproject op dit

houden met de belangen van hun maatschap-

werd door drie prominente inleiders en een uitgedaagde zaal

werkzaamheden van ander personeel in de sectoren

terrein. Het project start in september 2006 en zal

pelijke context. De projectresultaten leiden tot

Tijdens de projectperiode van september 2006

waargemaakt.

primair onderwijs, voortgezet onderwijs en

duren tot juni 2007. Jan van Oers en Joanneke

een traject van visieontwikkeling dat de aa

tot juni 2007 zullen er voor de deelnemers drie

Een eerste stap in de nieuwe richting is gezet. Om de nieuwe

beroepsonderwijs en educatie;

Niels, adviseurs van de Bond KBO, begeleiden

nzet vormt tot schoolontwikkeling en de

landelijke bijeenkomsten worden georganiseerd.

het project in samenwerking met KPC Groep.

ontwikkeling van een bestuurlijk kwaliteits-

Eén aan het begin, de tweede bijeenkomst hal-

kader.

verwege de projectperiode en de derde aan het

richting te markeren heeft de Bond KBVO tijdens het congres twee nieuwe uitgaven gepresenteerd, die complementair zijn en bottom-up in het Bond KBVO ontstaan. Een brochure over

2. de zij-instroom leraren in het primair en voortgezet onderwijs; 3. beleid dat scholen moeten ontwikkelen voor het

Visie Wa t l e v e r t h e t p i l o t p r o j e c t op?

voorbij ….de essentiële zaken agenderen’ waarin het uitgangs-

ervaring op te doen met een visiegeleide

De pilotdeelnemers kunnen gedurende het

Geïnteresseerd in deelname?

punt is gekozen dat onderwijs intrinsiek levensbeschouwelijk

schoolontwikkeling en innovatie en verspreidt

projectjaar het volgende verwachten:

Voor schoolbesturen en schoolleiders die zich

onderhoud van de bekwaamheid van hun personeel.

van aard is. De brochure is tevens een eigen - wijs antwoord op

Meer informatie

de resultaten van dit project via netwerkbijeen-

- meer zicht op landelijke/ lokale trends;

hebben aangemeld organiseren we een startbij-

Koers VO van minister Van der Hoeven. En ‘Vieren in het voort-

In samenwerking met het IKO bieden Bond KBO en Bond KBVO

komsten onder zijn leden. Het is in feite voor

- meer zicht op de wensen van de diverse be-

eenkomst. Daarin krijgen zij meer informatie

gezet onderwijs’ met voorbeelden van praktijken van vieren op

u in het kader van de invoering Wet BIO ondersteuning aan bij

alle betrokkenen een leertraject. Aangrijpings-

langhebbenden in het kader van horizontale

over de inhoud en organisatie van het project.

scholen.

het stappenplan, de koppeling met het IPB, het maken van func-

punt bij het project is het schoolniveau maar

verantwoording;

Bovendien kunnen daarbij wensen en ideeën

De KBVO zal u na de zomervakantie uitnodigen voor netwerken

tieprofielen en het ontwikkelen en implementeren van competen-

wel met als voorwaarde dat de projectresultaten

waarin deze publicaties centraal staan. De vraag die dan aan de

tieprofielen die bij de katholieke identiteit passen.

een vertaling krijgen naar de visie van zowel

orde is: hoe gaat u om met deze brochures in uw bestuur en in uw school?

het bestuur als van andere scholen binnen de Adviseurs werkgeverszaken:

bestuurlijke organisatie.

Ingelotte Koster, E [email protected],

De eerste stap is gezet. Nu de vervolgstappen. Doet u mee?

Jan Reulen is voorzitter van de Bond KBVO

18

einde van de pilot.

De Bond KBO zet dit project op om meer

goed bestuur in het katholiek voortgezet onderwijs ‘Het beheren

■

Jannita Witten, E [email protected] en

Integraal beeld

Mees Harms, E [email protected]

Het pilotproject sluit aan bij processen van

T 070 – 356 86 91

autonomievergroting, samenwerking met de omgeving en positiebepaling. De pilotdeelnemers

- concrete ervaringen met visieontwikkeling in samenspraak met de omgeving;

voor ondersteuning en visieontwikkeling worden geïnventariseerd.

■

- een toegespitste, inspirerende visie, rekeninghoudend met de toekomst, die de basis vormt voor een traject van voortgaande school-

Schoolbesturen en scholen die mee willen doen

ontwikkeling en de aanscherping van een

aan het project ‘Schoolontwikkeling en Innovatie’

bestuurlijk kwaliteitskader;

kunnen contact opnemen met Joanneke Niels

- inhoudelijke impulsen op het terrein van leren

T 070 3568619 E [email protected]

en onderwijzen. 19



ACHTERGROND

PGN PO in de praktijk

Ouders

het PMV de scholen niet adviseren bij de keuze

bekostiging kan vaststellen. Alle gegevens moe-

Uit eerdere invoeringstrajecten bleek dat een

van softwareprogramma’s. Dat wordt overgela-

ten daarvoor op het niveau van de leerling, tot

Het persoonsgebonden nummer (PGN)

goede voorbereiding essentieel was. Een aantal

ten aan de markt. “Wel maken we bijvoorbeeld

in de details, op orde zijn. Denk maar aan per-

staat tot nu toe beter bekend als onder-

zaken wordt nu anders georganiseerd en aan-

collectieve beschrijvingen van de processen,

soonsgegevens, Brin- en vestigingsnummer van

wijsnummer. Feitelijk wordt een onder-

gepakt. Zo komt er een apart ‘po-kanaal’ voor

zoals in- en uitschrijven van leerlingen, die de

school en locaties, opleidingscodes. De school

wijsnummer alleen toegekend aan kin-

de data-uitwisseling met de IB-Groep, zodat

systemen moeten ondersteunen.”

die al een goed administratiesysteem heeft en

deren zonder officiële inschrijving, zoals

scholen geen specifieke bestanden hoeven

kinderen van asielzoekers. Zie voor meer

aanmaken en de terugkoppeling van de IB-

Details

invoer van het onderwijsnummer natuurlijk

achtergronden: www.onderwijsnummer.nl.

Groep naar de scholen eenvoudiger verloopt.

Door het grote aantal instellingen is het orga-

sneller. Welke obstakels zich in de praktijk

De invoering van het PGN is een complex

Voor twee andere punten zet de procesmanager

niseren van de invoering van het PGN in het

voordoen, toets ik bovendien in een werkgroep

proces waarover meer informatie bin-

zich nadrukkelijk in. Het eerste heeft te maken

primair onderwijs een hele klus. Dat maakt Van

met schoolleiders van alle typen scholen uit

nenkort te vinden is op de website www.

met de herziening van de gewichtenregeling.

Weelden, die sinds begin jaren zeventig erva-

alle delen van het land. Dan blijkt ook hoe

pgno.nl/pgnpo. Ook ontvangen scholen

“De verzameling van de gegevens die daar-

ring heeft met ict-processen, niet mooier dan

het werkt als bijvoorbeeld een school waar

een brief en een informatieformulier van

voor nodig zijn, moeten we combineren met

het is. Het gaat om ongeveer 7700 scholen met

kinderen door verhuizing of verwijzing zelden

het PMV.

het controleren van de basisgegevens van de

zo’n 1,6 miljoen leerlingen. Maandelijks goed

van groep 1 tot groep 8 blijven.” Als het project

leerlingen voor het PGN, zodat scholen de

voor ongeveer 20.000 inschrijvingen. Zo’n 150

naar wens verloopt, zijn per oktober 2008 alle

ouders maar eenmaal hoeven te bevragen.” Het

scholen hebben nog geen standaard admini-

scholen klaar voor een permanente uitwisseling

tweede is dat scholen op één centrale plek, het

stratiesysteem. “Het is van belang dat het PMV

van gegevens met de IB-Groep.

1. In 2006 uitvoeren van datacontrole en

PMV, met al hun vragen en problemen terecht

snel over de juiste gegevens van de scholen

optimaliseren van leerlingengegevens

kunnen. “Als informatie door meerdere partijen

kan beschikken”, zegt Gerrit van Weelden. “We

met hulp van ouder/verzorgers.

wordt gegeven treedt er verwarring op en zijn

gaan ook in dit traject grondig testen. Alles

Dit artikel verscheen eerder in SBM, maandblad van de

we al snel het overzicht kwijt.” Overigens gaat

moet over en weer kloppen zodat CFI een juiste

Besturenraad, februari 2006

Traject voor de individuele school

2. Aanpassen van het inschrijvingsproces

zijn gegevens op orde, doorloopt daarbij de

■

voor nieuwe leerlingen. 3. Vanaf voorjaar 2007:

Operatie invoering persoonsgebonden nummer po is nu echt van start

a. Beschikbaar stellen leerlingen gegevens aan het PMV.

onvolkomenheden. school start op een voor die school vastgestelde datum met de zogenaamde conformiteittest, intensief Met behulp van een zakjapanner en klassenlijsten de leerlingentelling voor CFI opstellen,

Op aanvraag

Tijdelijke capaciteitsproblemen op uw P&O afdeling kunnen verstrekkende gevolgen hebben. Denkt u eens aan het bijhouden van korttijdelijke verplichtingen, verplichte meldingen aan het PF en VF of begeleiding in wervings- en selectieprocedures.

IN-COMPANY-TRAINING

b. Verbeteren van geconstateerde 4. Periode 2007 – 2008: elke individuele

Truus Groenewegen

Personeel voor uw personeel

begeleid door het PMV. Deze conformiteitstest houdt in:

kan vanaf oktober 2008 ook in het primair onderwijs niet meer. Daar moet de invoering van

a. Het volgen van een instructie door

het persoonsgebonden nummer voor zorgen. Dit nummer moet in de eerste plaats de gegevens-

b. Deelname aan een voorlichtings-

de softwareleverancier. bijeenkomst van het PMV. uitwisseling met de overheid makkelijker maken. ‘Procesmanager veld’ is Gerrit van Weelden:

c. Start van de daadwerkelijke uitwisseling van leerlingengegevens

“Onze ervaring met de invoering in andere sectoren zullen we optimaal benutten.”

met de IB-Groep, met als stappen: i.

Eerste aanlevering van leerlingen-

Dat het po-scholenveld een eigen procesma-

gen de scholen bij het op orde brengen van hun

nager kreeg, was - naast voldoende financiële

leerlinggegevens, het inrichten van de admi-

middelen - een belangrijke voorwaarde voor

nistratieve organisatie en bij de implementatie

alle leerlingen correct zijn

de Bond KBO en de andere organisaties voor

van de nieuwe processen. Dit alles onder de

opgenomen in BRON

bestuur en management. Gerrit van Weelden

naam Procesmanagement Veld (PMV).

(Basisregistratie Onderwijsnummer)

was nauw betrokken bij de invoering van het

Het PMV heeft intensief contact met OCW,

van de IB-Groep.

persoonsgeboden nummer in vo en bve, waarbij

IB-Groep (Informatie Beheer Groep) en CFI,

hij de onderwijsinstellingen vertegenwoordigde.

maar ook met de leveranciers van software,

Van Weelden begeleidt met een team deskundi-

over het aanpassen en testen van hun systemen.

20

gegevens.

Ook kunt u tijdelijk behoefte hebben aan capaciteit omdat u bijvoorbeeld competentiemanagement wilt invoeren. Wij bieden u tegen een aantrekkelijk uurtarief een deskundige die tijdelijk bij u in de organisatie komt werken. Het voordeel is dat u geen verplichtingen creëert en u iemand in huis haalt die deskundig en ervaren is in het onderwijsveld.

ii. Leveren van herstelmeldingen totdat

U kunt misschien de uitkering van het Risicofonds hiervoor gebruiken.

Een goed dossier is het halve werk Hoe legt u vast dat een werknemer niet goed functioneert? Welke stappen moet u op papier hebben om een ontbinding te krijgen zonder torenhoge vergoeding? Hoe pakt u de werknemer aan die al 5 jaar ziek thuis zit zonder ziekte uitkering? In de training ‘dossiervorming’ hoort u wat een bruikbaar dossier dient te bevatten en waarom. Aan de hand van casussen en praktijkgerichte voorbeelden komen zaken aan de orde als ziekte, disfunctioneren, plichtsverzuim, goed werkgeverschap, functionerings- en beoordelingsgesprekken en de Instroomtoets van het Participatiefonds. Na deelname aan de training bent u op de hoogte van wat er nodig is voor de opbouw van een volledig personeelsdossier en kunt u in de meeste gevallen zelf een goed dossier aanleggen van een ‘probleemgeval’ dat bruikbaar is voor het schoolbestuur, een jurist, bij de rechter of Commissie van Beroep.

iii. Leveren van reguliere mutaties minstens eenmaal per 14 dagen.

Info: Jannita Witten, T 070 - 356 86 92 ❘ E [email protected]

Info: Nathalie Weterings, T 070 - 356 87 36 ❘ E [email protected]

21



DOSSIER KINDEROPVANG EEN BESCHRIJVING VAN HET DEENSE KINDEROPVANGMODEL

Skolefritidsordninger in Århus

De fritidshjem

ling van leerlingen, terwijl de pedagogen zich

alle scholen en de SFO’s onder verantwoorde-

Naast de SFO is er in Denemarken ook een

voornamelijk bezig houden met de sociaal-

lijkheid bij de gemeente ligt.

aanbod, zij het slechts relatief klein in

emotionele en motorische ontwikkeling van de

verhouding tot de omvang van de SFO, van

kinderen. Deze verdeling zou verklaard kunnen

Messen en zagen

stand-alone opvangcentra. Deze valt onder

worden door de relatief korte schooldagen in

Wat opvalt aan de Deense buitenschoolse

het ministerie van Sociale Zaken. Er is wei-

Denemarken.

opvang is de enorme buitenruimte, waarvan

nig tot geen overleg over de kinderopvang

Sabrina Waltmans

In de discussie over de buitenschoolse opvang wordt regelmatig verwezen naar de Scandinavische buitenschoolse opvang als een soort ideaalmodel, dat ook zou moeten worden toegepast in de Nederlandse context. Het CMK-fonds organiseerde een studiereis naar Århus, de tweede stad van Denemarken. Hoe ziet de organisatie en

de opvang gebruik kan maken. De kinderen

tussen dit ministerie en het ministerie van

Samenwerking

kunnen zich helemaal uitleven op het gebied

Onderwijs. Deze vorm van opvang kan als

De wijze waarop met de taakverdeling tussen

van sport, maar ook bijvoorbeeld in creatieve

exclusiever worden beschouwd: de oplei-

leerkrachten en pedagogen wordt omgegaan,

activiteiten. Hier mogen ze gebruik maken van

ding van het personeel is iets hoger dan bij

kan per school en per gemeente verschillen.

allerlei gereedschappen, waaronder ook zagen,

de SFO en de kosten zijn hoger. Door het

Dit geldt ook voor de mate van samenwerking

messen en bijlen. Ook beschikken veel scholen

geringe aanbod is er in fritidshjemet soms

tussen docenten en pedagogen. In Århus is het

over een plaats waar een kampvuur kan worden

een wachtlijst, terwijl er in de SFO voor elk

als volgt geregeld: onder de directeur vallen

gemaakt. De leidster-kind-ratio in Denemarken

kind gegarandeerd een plek is. Aanvankelijk

drie leidinggevenden, voor het onderwijs, de

is ongeveer 1:13. De pedagogen kunnen dus

werd van overheidswege meer aandacht

SFO en de administratie. De eerste twee sturen

niet de hele tijd letten op alles wat de kinderen

besteed aan de ontwikkeling van de

hun eigen team aan, maar laten ruimte vrij

doen. De ouderorganisatie heeft echter geen

fritidshjem dan aan de SFO, maar inmiddels

voor onderlinge samenwerking. In de praktijk

moeite met deze relatief riskante bezigheden

is daar verandering in gekomen.

uit die samenwerking zich in overleg tussen

van de kinderen, omdat ze erop vertrouwt dat

de beide geledingen over de kinderen, waarbij

de kinderen goed geïnstrueerd worden door de

hun voortgang en specifieke situatie wordt

pedagogen en ze van mening is dat kinderen

besproken. Op deze manier kunnen onder-

ook met gereedschappen en vuur moeten kun-

wijs en opvang gezamenlijk en in samenhang

nen omgaan.

uitvoering van de Deense buitenschoolse opvang eruit? Een impressie.

Om de Deense organisatie van de kinderopvang

van het feit dat er ruim twintig jaar geleden

is, is de implementatie van buitenschoolse

kiezen of ze al dan niet zelf eten aanbieden.

ervoor zorgen dat kinderen op de juiste manier

te kunnen begrijpen, is het nodig om iets meer

een grote behoefte bestond aan een hogere

opvang (in Denemarken SFO genaamd) gemak-

Daarna begint de naschoolse opvang, ook in

begeleid worden en zich mede daardoor zo

Discussie

te weten van de maatschappelijke situatie van

arbeidsparticipatie. Om die verhoging mogelijk

kelijker. Elke wijk heeft een school en vrijwel

of aan de school. Deze duurt tot 17.00 uur,

goed mogelijk kunnen ontwikkelen. Op een

De ontwikkeling tot de SFO zoals die op dit

het land in vergelijking met de Nederlandse

te maken heeft de Deense overheid regelgeving

alle ouders kiezen ervoor om hun kinderen naar

wanneer de ouders hun kinderen ophalen. De

aantal scholen nemen pedagogen soms ook deel

moment uitziet, heeft zo’n twintig jaar geduurd.

situatie en de geschiedenis die geleid heeft tot

in het leven geroepen die de ontwikkeling van

de school in de wijk te sturen. Keuzevrijheid is

SFO is ook tijdens vakanties geopend. In totaal

aan de lessen in school. Andersom gebeurt niet

Nog steeds vinden er discussies plaats over

de situatie zoals die er nu uitziet.

buitenschoolse opvang faciliteerde. Men zou

dus beperkt in het Deense onderwijssysteem.

kunnen de kinderen er elf maanden per jaar

veel, omdat de leraren na afloop van de lessen

verschillende aspecten van de buitenschoolse

terecht.

naar huis gaan om de volgende schooldag voor

opvang. Op dit moment staat in dit kader het

te bereiden.

huiswerk centraal. De vraag waarover gediscus-

kunnen stellen dat Nederland binnen enkele

De omvang van de scholen is ook groter dan in

Maatschappelijke situatie in Denemarken

jaren op dit punt terecht komt, wanneer als

Nederland: een gemiddelde school heeft 500 à

In de eerste plaats is de overheid in Dene-

gevolg van de vergrijzing de omvang van de

800 leerlingen.

marken sterk gedecentraliseerd. Op nationaal

arbeidsmarkt afneemt. Toen in Denemarken in

niveau worden voornamelijk aanbevelingen ge-

1984 wetgeving werd ingevoerd die voorzag

daan, terwijl wetgeving vooral op lokaal niveau

in de mogelijkheid buitenschoolse opvang in

geregeld wordt. Ook het belastingsysteem is op

Ko s t e n

sieerd wordt is of kinderen in de SFO huiswerk

De kosten voor de SFO worden gedeeld door de

Huisvesting

moeten (kunnen) maken onder begeleiding of

Skolefritidsordninger

gemeente en de ouders. In Århus bijvoorbeeld

Zoals gezegd bevindt de SFO zich in de school.

moet de buitenschoolse opvang een plek zijn

In Denemarken gaan de kinderen vanaf 6 jaar

betaalt de gemeente ruim € 4800 per kindplaats

Ook op het gebied van huisvesting zijn ver-

waar ze zich met elkaar en alleen vermaken en

school te laten plaatsvinden, was dat dan ook

naar school. Tot hun 16e blijven ze op dezelfde

per jaar, terwijl de ouders per jaar ruim € 2350

schillende niveaus van samenwerking mogelijk.

hun creativiteit en sportiviteit ontwikkelen zon-

deze wijze georganiseerd. De belastingbetaler

in eerste instantie een maatregel uit econo-

school. Vanaf het moment dat de kinderen

bijdragen per kind. Prijsreductie vindt plaats

Op sommige scholen delen de opvang en het

der dat daarbij allerlei pedagogische inzichten

hoeft weinig belastingen aan de rijksoverheid

misch oogpunt. Pas later is hier verandering in

naar school gaan tot de 3e klas, waarin ze 9

afhankelijk van het inkomen van de ouders en

onderwijs lokalen. Vaak is er dan wel een soort

bij worden betrokken. Dit type vragen zouden

te betalen. Het grootste deel van de belastingen

gekomen en is het kind meer centraal komen te

of 10 jaar zijn, hebben ze recht op een plek in

het aantal kinderen in het gezin dat gebruik

bijlokaal aangebouwd met een keukentje en

in Nederland ook een belangrijke rol kunnen

wordt op gemeentelijk niveau betaald. Doordat

staan. Op dit moment wordt een plek in de bui-

de SFO (‘skolefritidsordninger’, de term voor

maakt van SFO.

andere faciliteiten voor de uitbreiding van de

gaan spelen met betrekking tot de buiten-

relatief veel macht bij de gemeente ligt, is de

tenschoolse opvang veelal beschouwd als een

inpandige buitenschoolse opvang in Denemar-

mogelijkheden tijdens de opvang. Op andere

schoolse opvang. Hoewel de opvang in Dene-

gemeente in staat om zijn eigen prioriteiten te

recht voor elk kind, omdat de opvang volgens

ken), die onder de onderwijswetgeving valt. De

Pe d a g o g e n

scholen is de vermenging van het gebruik van

marken vaak als ideaal model voor Nederland

stellen. Zo is bijvoorbeeld in de ene gemeente

de Denen een wezenlijke positieve bijdrage le-

SFO is geopend vanaf 6.30 uur ’s ochtends en

In tegenstelling tot de eisen in Nederland,

de huisvesting veel minder sterk: ze hebben

wordt aangehaald, blijven de Denen zelf bezig

veel geregeld voor senioren, terwijl in een andere

vert aan de ontwikkeling van de kinderen. Men

sluit op het moment dat de school begint, zo

hebben de opvangleiders in de SFO een HBO-

beide hun eigen ruimtes en houden die ook

met het verder optimaliseren van de SFO en is

gemeente veel meer het accent ligt op jeugdbe-

kijkt er zelfs vaak van op als een kind niet naar

rond 8.15 uur. Relatief weinig kinderen maken

bachelor pedagogiek van 3 jaar. Voor een klein

relatief sterk gescheiden. Een van de scholen in

dit doel kennelijk nog niet bereikt.

leid, zoals het geval is in de gemeente Århus.

de opvang gaat zonder ‘geldige reden’.

gebruik van deze mogelijkheid tot voorschoolse

deel zijn lager opgeleiden werkzaam in de SFO.

Århus heeft een apart gebouw voor de opvang

opvang. De schooltijd duurt van ongeveer

Men zou kunnen stellen dat het terrein waarop

op het terrein van de school. Er bestaat dus een

K i n d centraal

Eén type o n d e r w i j s

8.15 tot 12.00 uur of 13.00 uur. Tijdens de

de pedagogen, zoals de leidsters in Denemarken

zekere mate van vrijheid voor de school en de

Een ander verschil met de Nederlandse situatie

Een derde belangrijk onderscheid is dat in

schooldag worden een aantal lessen van 45

worden genoemd, werkzaam zijn complemen-

SFO om zelf invulling te geven aan de mate

is dat veel meer vrouwen actief zijn op de ar-

Denemarken het grootste deel van de scholen

minuten gegeven, afgewisseld met een pauze

tair is aan het werkgebied van de leerkrachten.

van integratie op huisvestingsgebied. Wat het

beidsmarkt, namelijk 85 procent. Hiervan werkt

overheidsscholen zijn, 10 procent zijn privé-

om de twee lesuren. Ook de lunch vindt plaats

Over het algemeen is het zo dat de leraren

in Denemarken erg gemakkelijk maakt is dat op

het merendeel fulltime. Dit is mede een gevolg

scholen. Wanneer er maar een type onderwijs

binnen schooltijd, waarbij scholen er zelf voor

zich vooral richten op de cognitieve ontwikke-

huisvestingsgebied de verantwoordelijkheid van

22

■

23



DOSSIER KINDEROPVANG heeft Theo Joosten enkele aandachtspunten.

kinderen, waarbij je dan ook kunt kiezen tussen

De relatief korte schooldagen in Denemarken

verschillende pedagogische modellen. Moet

dwingt beide geledingen tot een scheiding

de buitenschoolse opvang bij een school van

tussen aandacht voor de cognitieve aspecten,

dezelfde pedagogische ideeën uitgaan als die

waarop het accent ligt in school, en voor meer

van de school? Men kan deze vraag bevestigen,

sociaal-emotionele en motorische aspecten, het

maar aan de andere kant kunnen ook enige

aandachtsgebied van de buitenschoolse opvang.

verschillen tussen pedagogische omgevingen,

Volgens Theo Joosten zou een dergelijke verde-

die nooit honderd procent tegenover elkaar

ling in Nederland leiden tot een verschraling

staan, goed zijn voor kinderen, omdat ze dan

van het onderwijsaanbod. “Het leren vatten we

kunnen ontdekken dat het in een ander klimaat

in Nederland toch breder op dan alleen cogni-

anders kan zijn. Als je opvang als méér ziet dan

tieve ontwikkeling. Daarnaast heerst hier het

alleen het opvangen van kinderen, is het van

beeld dat opvang vooral gezellig en leuk moet

belang dat je kijkt naar pedagogische plannen

zijn om die paar uur vrije tijd door te brengen.

en waar je waarde aan hecht als ouder.”

Dit zal waarschijnlijk niet veranderen als straks schoolbesturen verantwoordelijk zijn voor het

Oneerlijke concurrentie

organiseren van kinderopvang, want scholen

Joosten: “De vraag is of ouders hun keuze voor

zijn nu eenmaal verplicht om hun kerndoelen

buitenschoolse opvang baseren op een bepaald

te behalen en daaronder vallen ook de meer

pedagogisch klimaat of dat andere motieven als

creatieve en sociale kanten van het onderwijs.

prijs en afstand ook een rol spelen. Als dat laat-

Daarom blijft het onderwijs gefocust op al deze

ste zo is, zou het kunnen zijn dat schoolbestu-

aspecten.”

ren met scholen die inpandig de buitenschoolse opvang kunnen regelen een voordeel hebben

Deense toestanden in Nederland? Naar aanleiding van het bezoek aan Århus in Denemarken kwamen vragen boven als: in hoeverre is het Deense model van buitenschoolse opvang in Nederland toe te passen? En wat zijn mogelijke consequenties van een aanstaande wetswijziging? Deze vragen kwamen ook aan de orde in een gesprek met Theo Joosten, voorzitter van de Bond KBO.

Opvang business

in het aantrekken van leerlingen tegenover

De kinderopvangsector verschilt van het onder-

schoolbesturen met scholen die die mogelijk-

wijs in de zin dat de opvangondernemers vaak

heid niet hebben, bijvoorbeeld omdat ze geen

commerciëler zijn ingesteld dan werkgevers en

leegstand hebben. Als die laatste groep scholen

werknemers in het onderwijs. Toch hoeven de

noodgedwongen de opvang buiten de deur zou

houden dat kinderen die door hun ouders niet

twee sectoren elkaar niet te bijten, vindt Theo

moeten gaan regelen, zou oneerlijke concur-

naar de opvang worden gebracht, zonder meer

Joosten. Hij verwacht dat praktische, organisa-

rentie tussen scholen kunnen gaan optreden.”

beter af zijn dan degenen die wel gaan. Zo

torische samenwerking geen probleem zal zijn,

Joosten is van mening dat de functies onder-

In Denemarken is het normaal dat je kind naar

zwart-wit is het verhaal niet”, zegt Joosten. De

maar dat moeilijkheden vooral komen te liggen

wijs en opvang gescheiden moeten blijven. Dit

de kinderopvang gaat, terwijl hier normaal is

huidige situatie waarin anderhalf-verdieners de

op het inhoudelijke vlak. Theo Joosten: “Wan-

geldt ook voor de financieringsstromen voor

dat moeders voor de helft werken en voor de

meerderheid vormen, zou in de toekomst kun-

neer men van mening is dat opvang er ook

beide sectoren. Hij is niet bang voor een vorm

helft hun kind opvangen. Dat is tegenwoordig

nen gaan veranderen. Dit verschijnsel was jaren

moet zijn om achterstanden te bestrijden, dan

van oneerlijke concurrentie die zou kunnen

geaccepteerd in onze cultuur, maar het wordt

geleden ook nog niet gebruikelijk, maar in de

moet er een goede afstemming met de school

ontstaan door geld met een onderwijsbe-

een stuk lastiger als je als moeder besluit

loop van de tijd heeft een trend plaatsgevon-

komen. Ik kan me goed voorstellen dat men

stemming te investeren in de buitenschoolse

fulltime te gaan werken. Dit zie je ook terug in

den waardoor het nu wel geaccepteerd is dat

in sommige situaties een deel van de buiten-

opvang, omdat het onderwijsbudget in veel

een CPB-onderzoek: wanneer de omvang van

vrouwen parttime werken. In Denemarken heeft

schoolse opvang zal besteden aan programma’s

gevallen al nauwelijks toereikend is voor de

de opvang via of op school groter zou worden,

zich een soortgelijke ontwikkeling voorgedaan:

voor achterstandenbestrijding, maar dat zal

kwaliteitshandhaving in het onderwijs.

Het opvangmodel in Denemarken en in

betaald zou moeten worden. Anders is het een

zou dat toch resulteren in een naar verhouding

ongeveer dertig jaar geleden steeg de behoefte

geen uniform model worden. Waar we zeker

Scandinavië in het algemeen, wordt in de dis-

oneerlijk verhaal. Je kunt tenslotte niet voor

klein percentage van vergroting van de arbeids-

aan arbeid en werd de deelname van vrouwen

alert op moeten zijn is dat je als kind altijd

Eigen inkleuring

cussie over de buitenschoolse opvang wel eens

een dubbeltje op de eerste rang zitten.”

participatie. Ook een prijsverlaging van de

aan de arbeidsmarkt gestimuleerd door te in-

beter af zou zijn wanneer je een verlengde

Zoals gezegd is de Deense situatie of welke bui-

kinderopvang zou volgens het CPB niet tot een

vesteren in buitenschoolse opvang. Halverwege

schooldag hebt. Het is niet goed als er een beeld

tenlandse situatie dan ook niet één op één over

evenredige toename van het gebruik leiden.”

de jaren tachtig was de arbeidsparticipatie van

zou ontstaan dat kinderen die niet deelnemen

te nemen in Nederland. Theo Joosten maakt

vrouwen rond de 40 procent, terwijl dit eind

aan de buitenschoolse opvang in een nadelige

de vergelijking met de situatie binnen Neder-

positie verkeren, omdat ze ‘minder les’ krijgen.”

land: “Niet elke good practice in plaats A kan

aangehaald als het na te streven model. Theo Joosten is van mening dat dan wel een kritische

Opvatti n g

blik moet worden geworpen op de toepasbaar-

Daarnaast valt Theo Joosten het cultuurverschil

heid van dit model in de Nederlandse samenle-

op. In Denemarken is het normaal dat vrouwen

Meer werk aan de winkel?

jaren negentig was gestegen tot ongeveer 80

ving. “We moeten oppassen dat we het Deense

in de meeste gevallen fulltime werken. Dit in

“Een tweede punt is de veel voorkomende op-

procent.

model niet één op één naar Nederland vertalen.

tegenstelling tot hoe Nederlanders soms aan-

vatting dat de kwaliteit van de opvang onvol-

Je kunt wel zeggen: dat is het ideale model,

kijken tegen werkende vrouwen. “Zoals bleek

doende is. Daaraan gekoppeld heerst het beeld

zoals wel eens te horen is in bepaalde circuits,

uit een onderzoek van het SCP zit de opvatting

maar dan moet je er eerlijkheidshalve ook bij

over wat ‘verantwoorde’ opvang is voor hun

vermelden dat er dan net zo veel belasting

kinderen, vaak tussen de oren van de moeders.

24

in plaats B zomaar overgenomen worden. Zo Ke u z e v r i j h e i d

werkt dat niet. Ook al is het een goed model, je

Pe d a g o g i s c h k l i m a a t

Over de inhoudelijke aansluiting tussen on-

moet het opnieuw uitvinden in je eigen context

dat de opvang bij opa’s, oma’s en bekende gast-

Voor wat betreft de inhoudelijke toepassing van

derwijs en opvang, merkt Theo Joosten ook

en daar gaan inkleuren.”

ouders beter zou zijn. Of dat echt zo is, weet

het Deense model in een Nederlands systeem

het volgende op: “Als ouder heb je keuzevrij-

je natuurlijk niet. Zo kun je ook niet staande

van onderwijs en buitenschoolse opvang

heid over de buitenschoolse opvang voor je

■

25



DOSSIER KINDEROPVANG

DE KEUZE VAN

foto Ruud de Jong

Motie Van Aartsen/Bos: stand van zaken Het stappenplan van de betreffende ministeries met betrekking tot de uitvoering van de motie Van Aartsen/Bos is bekend gemaakt en besproken in de ministerraad.

Scholen zullen zich vanaf 1 januari 2007 gaan voorbereiden op de invoering van de voor- en naschoolse opvang. Dat betekent dat scholen de wensen van ouders moeten inventariseren. Ook zullen scholen gaan overleggen met kinderopvangorganisaties in de buurt of regio om afspraken te maken. Scholen die willen, kunnen ook nu al starten. Vanaf het schooljaar 2007-2008 is het verplicht voor alle basisscholen. Vooralsnog geldt de verplichting alleen

raad geopperde modellen zijn gelijkwaardig

nauw mogelijk aansluit bij de wensen van (de

voor basisscholen. Voor speciale basisscholen

aan elkaar. Schoolbesturen kunnen echter ook

meerderheid van) ouders die om de opvang

en scholen voor speciaal onderwijs wordt

op andere wijze de buitenschoolse opvang

vragen. Voordat de medezeggenschapsraad

onderzocht of en in hoeverre ze buitenschoolse

gaan organiseren, mits de kwaliteit van zowel

advies uitbrengt zal eerst de achterban door de

opvang kunnen verzorgen. De school ver-

onderwijs als opvang voldoen aan de eisen

medezeggenschapsraad worden geraadpleegd.

zorgt alleen voor- en naschoolse opvang als

zoals ze gesteld zijn in de Wet kinderopvang en

Er wordt bekeken of scholen extra tijd kwijt

ouders daar om vragen. De ministerraad heeft

rekening wordt gehouden met de wens van de

zijn aan de nieuwe taken.

op voorstel van minister Van der Hoeven van

ouders. De gemeente is verantwoordelijk voor

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en minister

het toezicht op de kwaliteit van de voor- en

De Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

naschoolse opvang. De controle hierop wordt

op 28 april 2006 ingestemd met toezending van

uitgevoerd door de GGD.

Marijke Broodbakker R E C TO R T H E R E S I A LY C E U M I N T I L B U R G

Floor Jansen Vanaf de vijfde klas van de lagere school wist

enthousiast zijn of de ander enthousiast maken.

in het leven en vind dat ik een bijdrage moet

Kleine scholen en plattelandsscholen

ik al dat ik het onderwijs in wilde. Daarna

Daarnaast hoop ik dat de wereld er beter van

leveren aan de maatschappij. Achteraf zal ik

In de brief aan de Tweede Kamer wordt melding

heb ik gymnasium bèta gedaan. Hoewel mijn

wordt. Want waarom geef je onderwijs? Je

rekenschap moeten kunnen afleggen over wat ik

gemaakt van het feit dat kleine scholen en

leraren verwachtten dat ik een bètastudie zou

wilt waarden meegeven, zodat de samenleving

heb gedaan. Mijn opvatting over geloof vind ik

scholen in plattelandsgebieden geconfronteerd

kiezen, ben ik Nederlands gaan studeren. Ik

er aangenamer uitziet. Het feit dat onderwijs

terug op school. Het Theresialyceum is een open

Medezeg g e n s c h a p

kunnen worden met problemen, omdat binnen

wist zeker dat ik voor de klas wilde en vond

bijdraagt aan een economische ontwikkeling

katholieke school. Er worden zingevingsvragen

Voor werkende ouders wordt het gemakkelijker

redelijke afstand van deze scholen vaak geen

Nederlands de breedste opleiding.

is natuurlijk ook van belang, maar daarnaast

gesteld en er wordt geleerd om daarover na te

S t a p penplan

om werk en zorg voor hun kinderen te combi-

kindercentra gevestigd zijn. Het kabinet sugge-

Na afronding van mijn studie ben ik begon-

vind ik dat de school, zeker een school met

denken. Als school heb je niet alle antwoor-

Het kabinet wijkt hiermee dus af van het advies

neren. Het schoolbestuur kan de opvang van de

reert om in die gevallen gebruik te maken van

nen met lesgeven op een middelbare school in

een denominatie, nog iets toe moet voegen.

den en meerdere opvattingen zijn mogelijk.

van de Onderwijsraad om de inspanningsver-

leerlingen op verschillende manieren laten ver-

geregistreerde gastouderopvang, die ook onder

Leiden. Naast mijn werk heb ik ook een studie

De bedoeling is dat je op basis van kennis en

De generatie die nu op school zit is vaak niet

plichting vier jaar te laten duren, namelijk tot

zorgen. Hoe en waar het wordt georganiseerd

de Wet kinderopvang valt.

bestuurskunde gedaan. Daarna ben ik conrector

inzicht komt tot inzicht in jezelf: wat zijn mijn

meer opgevoed in de katholieke zin zoals mijn

1 augustus 2011. De ministers gaan er echter

is aan de school en ouders. Het schoolbestuur

geworden op een school in Veghel en vervol-

talenten, mijn opvattingen en hoe wil ik die in

generatie. Bepaalde woorden sterven daarmee in

vanuit dat scholen in staat moeten zijn om de

heeft de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit

Vo o r j a a r s n o t a

gens rector in Nijmegen op een interconfes-

dienst stellen van de samenleving zodat ik daar

het taalgebruik uit: naastenliefde, zonde. Toch

eenvoudigste wijze van samenwerking met een

van het onderwijs. De kwaliteit van de voor-

Tijdens de bespreking van de voorjaarsnota is

sionele scholengemeenschap. En nu bij het

zelf ook weer rijker van word?

zijn jonge mensen met dezelfde thema's bezig.

opvangorganisatie, het zogenaamde ‘make-

en naschoolse opvang is geregeld in de Wet

€ 250 miljoen toegezegd voor de kinderopvang.

Theresialyceum. Ik heb twee redenen waarom

Ik ben gelovig opgevoed, maar vind wel dat er

Er is aandacht voor spiritualiteit en zingeving.

laarsmodel’, op korte termijn te kunnen regelen.

kinderopvang. Ouders die gebruik willen maken

Mogelijk is hiervan € 125 miljoen bestemd voor

ik het onderwijs zo leuk vind. Ten eerste hou ik

ruimte moet zijn voor verschillende stromingen.

Voor de toekomst wil ik graag doorgaan in de

Hiermee wordt al aan de minimale eis voldaan.

van de voor- en naschoolse opvang maken hun

de uitwerking van de motie Van Aartsen/Bos.

zelf van leren; ik wil het liefst alles weten. Ten

Ik hecht waarde aan verdraagzaamheid. Ik ben

lijn van de missie van het Theresialyceum: alle

Schoolbesturen kunnen zelf ook het beste be-

wensen kenbaar aan de school. De school gaat

Verdere toezeggingen op financieel vlak zijn

tweede vind ik het erg leuk om de inspiratie

me er bovendien van bewust dat ik verantwoor-

kansen creëren voor individuen, maar ook de

palen op welke wijze invulling wordt gegeven

vervolgens in gesprek met de betrokken ouders.

niet gedaan.

en passie van anderen op te roepen; het samen

delijk ben voor mijn leven. Ik heb een opdracht

groep niet uit het oog verliezen. ■

aan de verplichting. Alle door de Onderwijs-

Daarna stelt de school een model voor, dat zo

een brief over dit onderwerp aan de Tweede Kamer.

26

■

27

SPECIAAL ONDERWIJS



Je moet er een typ voor zijn

foto Corbis

Autisme: wat is dat?

Petra Kalee en Anje Margreet Woltjer

Autisme is een stoornis van het menselijk zijn. Het raakt de mens in zijn fundament: de sociale interactie. Het dankt zijn naam aan het extreem in zichzelf gekeerd zijn: autos. De Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis waarbij de informatieverwerking belemmerd is. Op school valDe Antoniusschool is een school die onderwijs verzorgt

len ASS-leerlingen onder andere op vanwege hun aparte manier van praten, hun wat onhandige manier van contact leggen en het opgaan in hun interessegebieden. Er is echter een grote verscheidenheid in verschij-

aan kinderen met gedragsproblemen. De school heeft

ningsvormen vast te stellen en de mate waarin het functioneren van ASS-leerlingen wordt belemmerd is zeer verschillend. De volgende subgroepen kunnen onderscheiden worden:

vier zelfstandige vestigingen (drie in Castricum en één

•

Autistische stoornis

•

Rett syndroom

•

Desintegratiestoornis van de kinderleeftijd

•

Syndroom van Asperger

medische kinderdagverblijven, verspreid over de

•

PDD-NOS

provincie. De school maakt onderdeel uit van het

In het regulier- en speciaal basis- en voorgezet onderwijs is er vooral sprake van leerlingen met het Syndroom

in Hoorn). Ook zijn er zes locaties verbonden aan

van Asperger en PDD-NOS. Leerlingen met één van deze vormen van ASS worden nog regelmatig relatief laat Regionaal Expertise Centrum 4.5 in Noord-Holland.

gediagnosticeerd, omdat het meestal gaat om normaal of boven normaal intelligente kinderen, met een redelijk goede taalontwikkeling. Toch is er sprake van ernstige tekorten in de sociale interactie en van stereotype gedragspatronen.

Wij praten met Peter Mol, bovenschools direc-

De motoriek is in veel gevallen stijf, houterig. Verder is er sprake van problemen in de verbale en non-verbale

teur van de scholen van de Aloysiusstichting

communicatie en problemen in de verbeelding en het voorstellingsvermogen.

Onderwijs en Jeugdzorg in Noord-Holland waar de Antoniusschool een onderdeel van is.

Bron: boekje Antoniusschool over Autisme

De Antoniusschool ligt in het duingebied van Castricum. Vroeger was de Antoniusschool een school voor langdurig zieke kinderen. Er werd eerst lesgegeven aan lichamelijk zieke kinderen

lokaal waar de leerlingen rustig hun boterham-

spectrum, het gaat dan voornamelijk om PDD-

Stevig in je schoenen

dat nodig is. Wat doe je als je een klap krijgt

Opvoeder of onderwijzer

en later aan kinderen die problemen hadden

metjes zitten te eten en aandachtig naar de te-

NOS en het syndroom van Asperger, maar er is

Peter Mol benadrukt dat je stevig in je schoenen

van een kind? Ben je in staat om dan toch

Op de vraag of de leraren in dit soort onderwijs

met hun gedrag. Dit waren vooral kinderen met

levisie aan het kijken zijn. Maar in het volgende

ook een grote groep kinderen met ADHD. En

moet staan om les te kunnen geven op de

rustig en vriendelijk tegen het kind te blijven

meer opvoeder dan onderwijzer zijn is Peter

naar binnen gericht gedrag, angstige kinde-

lokaal is er blijkbaar iets voorgevallen tussen

dan is er nog de groep die wij de ‘milieu zmok-

Antoniusschool. “Je moet er een type voor zijn.

en consequent te handelen? Het gaat er om dat

Mol heel helder: “Leraren moeten geen hulpver-

ren, kinderen die zich te weinig uiten, te stille

twee jongetjes die elkaar in de haren zitten. De

kers’ noemen. Dit zijn kinderen die door hun

Leerlingen laten ernstig afwijkend gedrag zien,

de leraar wéét wat hij of zij moet doen als er

lener gaan spelen. Het zijn onderwijzers. Maar

kinderen. Toen eind jaren negentig de Wet op

juf doet moeite om ze weer rustig te krijgen.

problematische achtergrond gedragsproblemen

ook tegen de leraar en daar moet je dus wel tegen

iets voorvalt.”

opvoeding is wel een aspect van onderwijzen.

hebben.”

kunnen.”

de Expertise Centra (WEC) werd ingevoerd is de school in cluster 4 terecht gekomen. Er wordt

Milieu z m o k k e r s

nu lesgegeven aan kinderen met allerlei soorten

Op de Antoniusschool krijgen kinderen met een

gedragsproblemen.

Vaak is het nodig om opvoedingstactieken toe

Op sollicitatiegesprekken wordt voornamelijk

Stages

te passen om onderwijs te kunnen geven. Maar,

Meer jongens

gekeken naar de motivatie om te solliciteren

Toch gebeurt het ook vaak genoeg dat een le-

de opvoeding is de eerste verantwoordelijkheid

aangetoonde gedragsstoornis les. Voorwaarde

Wanneer wij verder door de Antoniusschool

en stressbestendigheid. Het zijn vaak harde

raar na een tijdje werkzaam geweest te zijn het

van de ouders.”

voor toelating moet zijn dat er binnen het

lopen valt ons op dat er veel meer jongens dan

gesprekken. Peter Mol zegt hierover: “Als je

niet meer trekt. Peter Mol: “Dit is absoluut niet

Als wij de school binnenkomen lijkt de school

regulier onderwijs onderwijsbelemmeringen

meisjes in de groepen zitten. Op onze vraag hoe

vraagt naar de motivatie krijg je altijd een stan-

gewenst, voor de leraar in kwestie niet, maar

Streekschool

er één zoals alle andere. Wanneer je door de

zijn. Ook moet er sprake zijn van een integrale

dat te verklaren is antwoordt Peter Mol: “Dit

daardantwoord: ‘ik wil graag met deze kinderen

ook voor de leerlingen niet die heel heftig rea-

De Antoniusschool is een streekschool. Dit

gangen loopt en naar binnen kijkt in de lokalen

problematiek. Dit betekent dat het gedrag van

heeft ermee te maken dat meisjes bij bepaalde

werken.’ Onzin, zit je als jonge meid van 25, net

geren op wisseling van leraren.” Daarom maakt

heeft als gevolg dat de contacten met de ouders

zijn de kinderen rustig aan het werk, alleen het

de kinderen ook thuis tot problemen moet

problematiek vaker naar binnen gericht gedrag

afgestudeerd, te wachten op leerlingen die je

de Antoniusschool veel gebruik van stages. “Dit

anders zijn dan op een school in het regulier

aantal leerlingen in de klas is wat kleiner dan

leiden. Alle kinderen op de Antoniusschool

vertonen. Dit geeft in het regulier onderwijs

voor alles en nog wat uitmaken en onhandel-

is een goede methode om studenten kennis te

onderwijs, waar de ouders vlakbij de school

op een reguliere school. Wij zien niet dat we te

hebben een cluster 4 indicatie. Wanneer wij

vaak minder problemen. Jongetjes daarentegen

baar zijn?

laten maken met het speciaal onderwijs en te

wonen. De ouders komen af en toe wel op de

maken hebben met kinderen met gedragsstoor-

Peter Mol vragen wat voor soort kinderen er

vertonen vaker naar buiten gericht gedrag. Dat

Met zo’n antwoord nemen we dus geen ge-

laten snuffelen aan de manier van werken en

school van hun kind, maar dat is bijna altijd

nissen. Dat beaamt Peter Mol, “maar er hoeft

op de Antoniusschool les krijgen geeft hij aan

is voor de omgeving veel problematischer. Op

noegen. Het moeten echt mensen zijn die wat

omgaan met de leerlingen. Zo kunnen mensen

op uitnodiging van de school. Peter Mol: “Of

maar iets kleins, onverwachts te gebeuren en

dat dat heel divers is: “Er zijn veel kinderen

onze school is de verhouding ongeveer 80%

in die kinderen zien en ervoor gaan om ze te

erachter komen of het werken op een school als

er moet echt iets aan de hand zijn, dan komen

de boel staat op stelten.” Zo lopen we langs een

met een problematiek binnen het autistisch

jongens en 20% meisjes.”

begeleiden en weer rustig te krijgen wanneer

deze bij hen past” aldus Peter Mol.

ze wel.” Op de vraag naar andere oorzaken

28

29



VERVOLG VAN PAGINA 2 9

ADHD: wat is dat?

komen zegt Peter Mol: “Het grootste probleem is natuurlijk de afstand, ouders moeten dan een

ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die problemen veroorzaakt op het gebied

eind reizen en dat maakt de stap natuurlijk wel

van de concentratie, de impulsbeheersing en de mate van beweeglijkheid. Er is sprake van pro-

groot. Ook hebben sommige ouders het idee

blemen bij de zelfregulering van aandacht en gedrag. Het gaat niet om een tijdelijke situatie

van ‘de school zoekt het maar uit’. Dit gebeurt

waar het kind overheen groeit. De hele ontwikkeling van het kind wordt beïnvloed door deze

natuurlijk met name in de doelgroep milieu

stoornis. ADHD is de meest gediagnosticeerde gedragsstoornis in de kinderen jeugdleeftijd.

zmokkers.” Op de Antoniusschool maken ze

ADHD wordt gezien als een chronische aandoening die ook volhardt gedurende de volwassen-

geen gebruik van hulpouders. “Veel ouders

heid, hoewel er soms sprake kan zijn van symptoomreductie op latere leeftijd.

vinden het op onze school helemaal niet prettig als een andere ouder met hun kind bezig is”,

Over het algemeen worden drie subtypes onderscheiden, waarbij omgevingsfactoren een rol

aldus Peter Mol.

spelen in de uitingsvormen: - Het overwegend onoplettende type: aandachtsproblemen, dagdromen, reageert langzaam,

Peter Mol heeft voor het personeel van de Antoniusschool boekjes laten maken over de stoornissen van de doelgroep van de Antoniusschool. In deze boekjes wordt niet alleen

DE ÉÉNPITTER

dat ouders minder op de school van hun kind

Mutua Fides – Wederzijds Vertrouwen Ingelotte Koster

De jezuïtische traditie leeft voort tussen de muren van de prachtige locatie De Breul. Leerlingen

investering waard, doordat de rector op deze worden serieus genomen, een van de pijlers van de goede naam die De Breul koestert. SKVO

manier tijd over houdt voor andere zaken. En je personeel is belangrijk, daar ben je zuinig op.

De Breul bevindt zich in de luxe positie nooit de noodzaak te hebben gevoeld een fusie aan te Goede naam

apathisch, ongemotiveerd, minder agressief, verward, lage verbale interactie, vergeetachtig, gaan. De Breul kiest voor vrijheid. De Breul kiest bewust voor het éénpitterschap.

sociaal genegeerd.

tijd een personeelsfunctionaris in dienst. Een

Ruim voldoende leerlingen en weinig uitval van

- Het overwegend hyperactieve-impulsieve type: reactieproblemen, ontremd, beweeglijk, hyper,

docenten dragen bij aan de sterke positie van

disruptief, antisociaal, praat teveel, slechte planning en organisatie, sociaal verworpen.

De Breul, waardoor het éénpitterschap mogelijk

uitgelegd wat de stoornis precies inhoudt en

- Het gecombineerde type: combinatie van bovengenoemde belemmeringen.

Bewust investeren

Geld dient zoveel mogelijk rechtstreeks naar

blijft. De Breul heeft in de wijde omgeving een

welk gedrag het kind vertoont, maar ook hoe

- ADHD gaat in het merendeel van de gevallen samen met andere stoornissen zoals ASS, Tic

SKVO de Breul kenmerkt zich door een bestuur

het onderwijs te gaan: leerlingen en personeel

goede naam en heeft eerder te veel aanmeldin-

op afstand. Willem Elsendoorn, rector van De

komen altijd eerst. Nieuwe bankjes en een ping

gen dan te weinig. Leerlingen komen vanzelf.

Breul, is volledig gemandateerd voor het uit te

pong tafel vallen meteen op als je het terrein

Dit heeft met de mooie ligging te maken, maar

zetten beleid. Conrector Joep Dresen, is belast

oploopt. Personeel wordt waar het kan in het

vooral ook de prettige sfeer. De Breul staat dan

met de portefeuille Financiën en Beheer. Dat

zonnetje gezet. Kostenbewust door de juiste

ook bekend als een leuke school. Een school die

bewust met geld om wordt gegaan is een van

afwegingen te maken zijn kenmerkend voor

veel buitenschoolse activiteiten heeft. En een

de redenen dat De Breul het redt als éénpitter.

het beleid. Zo heeft De Breul al sinds geruime

enthousiast docententeam. Lerarentekorten kent

een leraar met het betreffende gedrag van het kind kan omgaan.

stoornissen, Angststoornissen, stemmingsstoornissen en leerstoornissen.

■

Bron: boekje Antoniusschool over ADHD

De Breul dan ook niet. Stagiaires kloppen na het afstuderen weer aan en vertellen enthousi-

A N N EM I E K E

aste verhalen door aan medestudenten.

Cito-stress

Vrijheid Een ‘bijna-fusie’ in het verleden is niet door-

Annemieke de Schepper

gegaan wegens een verschillende bestuursfilosofie. De Breul heeft een hechte, open cultuur

Mijn vader had last van een lichte vorm van dwangneuroses.

we dan zelfs oefenen voor de cito-entreetoets?” Mijn zoon heeft

waar ruimte is voor inbreng. Inbreng van

Als er een glas omviel, wreef hij enkele minuten met zijn vinger

natuurlijk gelijk. We proberen met zijn allen het niet te belangrijk

leerlingen en docenten. Iedereen kent elkaar en

over de rand van het glas om te controleren of er geen scherfje af

voor te stellen, maar de boodschap is dat het wel belangrijk is. In

dat is ook het grote voordeel van het éénpitter-

was. Bij het verlaten van de auto, checkte hij tot vijf keer toe of

NLP-kringen wordt ervan uitgegaan dat het woordje ‘niet’ door

schap. De vrijheid de school in te richten naar

de handrem wel aangetrokken was. Hoe meer stress, hoe erger zijn

ons onderbewustzijn niet wordt herkend. Ons brein zet alle niet-

eigen inzichten. En de korte lijnen tussen do-

dwangmatig gedrag. Mijn elfjarige zoon zal het dus wel niet van

boodschappen om in bevestigende boodschappen.

cent en schoolleiding worden zeer gewaardeerd.

een vreemde hebben. Het is de week van de cito-entreetoets. En hij

“Maak je niet druk en wees niet zenuwachtig” wordt door de

heeft last van stress. Ik merk het aan zijn neurotische gedrag. De

kinderen dus vertaald naar: “Maak je druk en wees nerveus.” Ik

Risico’s

vrijdagavond voor de entreetoets hoor ik hem al jammeren en hui-

haal mijn zoon uit bed. Beneden zet ik mijn Tai Chi-cd op en doe

De Breul werkt er heel hard aan de luxe situatie

len in bed. “Ik zie allemaal beelden door mijn hoofd schieten, zo

een oefening voor. Langzaam de armen naar boven, weer naar

– weinig uitval, genoeg toestroom leerlin-

raar.” Ze hebben op school twee dagen geoefend voor de cito-en-

beneden, door de knieën zakken en rustig ademhalen. Mijn zoon

gen – in stand houden. Toch is De Breul niet

treetoets en vandaag hebben ze het nagekeken. Ik stel hem gerust

staat tegenover me, kijkt naar me en begint voorzichtig te lachen.

geheel zonder zorgen. Als éénpitter ben je toch

dat het niet raar is dat hij niet kan slapen. Dat hij heel intensief

“Dat vind ik stom.” Ik pak zijn armen beet en beweeg ze heen en

kwetsbaar met alle eigen verantwoordelijkhe-

bezig is geweest en dat alles gewoon nog door zijn hoofd maalt.

weer op de muziek. “Wat een zenuwenmuziek”, grinnikt hij. Dan

den en eigen risico’s. Risico’s zijn moeilijker te

“Ja, maar ik moet uitgerust zijn voor maandag”, mauwt hij met een

zeg ik met langzame, zware stem mijn positief geformuleerde

spreiden. Maar als De Breul in de toekomst ooit

zorgelijk gezicht. Ik antwoord dat hij zich niet zo druk moet ma-

boodschap: “Rustig.. aan…. en… ontspan.” En hij ligt in een deuk.

nog aan een fusie moet geloven dan zal dat met

ken, dat het niet zo belangrijk is. En dat het echt niet erg is als hij

Daarna slaapt-ie als een roos. Juffen, meesters en ouders: “Rustig,

minimaal vijf scholen tegelijk zijn, want alleen

niet direct in slaap komt. “Ja, dat zegt iedereen, maar waarom gaan

kalm en ontspan.”

dan doe je echt aan risicospreiding.

■

■

foto Corbis

30

31



ACHTERGROND

foto www.kunststationcultuur.nl

Meer aandacht voor cultuureducatie op school

ten scholen ondervinden bij het uitvoeren van

eerst hebben opgegeven om in aanmerking

cultuureducatieve taken en wat alle relevante

komen voor de regeling relatief veel belangstel-

partijen daaraan zouden kunnen doen.

ling voor cultuureducatie hebben. Ervaringen bij deze scholen leren dat het ontwikkelen en

Stimuleringsregeling

implementeren van een visie veel tijd kost.

Centraal in het advies staat de Regeling Verster-

Peter Gramberg

De meeste leerlingen van de Gerardus Majellaschool in Hoogezand hadden werkelijk geen benul naar wie hun school was genoemd. Dat bracht de school op het idee een cultuurproject te ontwikkelen dat de naamgever als uitgangspunt zou nemen. Streven was de katholieke identiteit, kunst en erfgoed zoveel mogelijk met elkaar te verbinden. Uiteindelijk kwam een project tot stand dat past in de filosofie van de Raad voor Cultuur en de Onderwijsraad. Zij presenteerden onlangs een gezamenlijk advies hoe cultuureducatie in het onderwijs versterkt kan worden.

king cultuureducatie in het primair onderwijs

Geoormerkt budget

die in 2004 is ingegaan. Met een bijdrage uit

Om de positie van cultuureducatie te verste-

deze regeling stimuleert het ministerie van

vigen adviseren de raden daarom alle scholen

OCW scholen tot het ontwikkelen van een

voor primair onderwijs drie jaar lang een ge-

(meerjaren)beleid op het gebied van cultuur-

oormerkt budget te geven voor de ontwikkeling

educatie. In samenwerking met hun culturele

van hun cultuureducatiebeleid. Dit betekent

omgeving dienen scholen dit beleid te vertalen

dat de scholen die in 2007 al drie jaar aan de

in activiteiten. Het gaat om een bescheiden

regeling hebben meegedaan het bedrag voor

maar wel essentieel bedrag: voor iedere leerling

cultuureducatie op dat moment in de lumpsum

is 10,90 beschikbaar. Het ministerie is van

gestort krijgen. De tweede groep scholen volgt

plan deze extra middelen voor cultuureducatie

een jaar later, de derde groep scholen weer

met ingang van het schooljaar 2007-2008 op

een jaar later en de vierde, resterende groep

te nemen in de lumpsumfinanciering. Scholen

scholen volgt in het schooljaar 2010-2011. Deze

worden geacht in de tussentijd een vraagge-

langere oormerking kost dus geen extra geld;

richte houding te ontwikkelen; van culturele

het budget is immers al beschikbaar gesteld en

instellingen wordt op hun beurt aangenomen

zou anders vanaf 2007 bij de lumpsum worden gevoegd.

Het project van de Groningse school werd ge-

gemaakt door vloeibaar rubber in twee lagen

voormalige katholieke kerk in de buurt is

zowel aandacht voor binnenschoolse als bui-

dat zij hun educatieve aanbod afstemmen op de

opend door een monnik die zich voorstelde als

op te brengen en die er dan voorzichtig af te

gevestigd. Daar worden glas-in-lood ramen

tenschoolse activiteiten die elkaar versterken.

wensen van de scholen. Volgens de Onderwijs-

Gerardus Majella. Deze vroeg aan de kinderen

rollen. Hiermee kunnen dan nieuwe gipsfiguren

gemaakt en gerestaureerd. De leerlingen keken

Ook is er afwisseling van actieve, receptieve

raad en Raad voor Cultuur is de kans groot dat

Betere aansluiting

waarom niemand hem kende, terwijl hij toch zo

gemaakt worden. Vervolgens werden de mallen

mee hoe dat gedaan werd. Ze leerden hoe kleine

en reflectieve werkvormen. Het project sluit

- door het budget voor cultuureducatie al vol-

Er is in het advies ook geconstateerd dat

veel goed werk had gedaan. De 19 leerlingen

bijgeverfd met oude verfstof. Het viel nog niet

stukjes gekleurd glas worden omgoten met

aan bij de visie en identiteit. Bovendien is het

gend jaar onder te brengen in de lumpsum - het

de aansluiting tussen de basisschool en de

van groep 7 moesten vervolgens uitzoeken wie

mee om de juiste kleur te mengen! Het verfpoe-

lood en op bepaalde punten aan elkaar vast

verstandig om de eigen omgeving als uit-

geld op veel scholen aan andere zaken wordt

onderbouw van het voortgezet onderwijs met

hij was om zo zijn identiteit te achterhalen. Dit

der moest vermengd worden met lijnolie. Na 9

gesmolten. Met behulp van glaspoeder konden

gangspunt te nemen en van daaruit verder te

besteed. Daarom pleiten zij voor een voorlopige

betrekking tot cultuureducatie veel beter moet.

kon door zoveel mogelijk informatie te verza-

weken was het restauratiewerk klaar.”

er tekeningen op het hele glas worden gemaakt.

werken. Doordat het allemaal ‘dichtbij’ is, zijn

continuering van de regeling.

Ruim 80% van de basisscholen heeft nooit

melen, bijvoorbeeld door op internet te zoeken

Het hele project lijkt omvangrijk, maar uitein-

de activiteiten en plekken herkenbaar voor de

of een kijkje in de plaatselijke bibliotheek te

Verslag

delijk is er in totaal 16 uur aan besteed. Ook de

leerlingen. Op veel andere scholen geldt cul-

Groeimodel

activiteiten op het gebied van kunst, erfgoed en

nemen. Uiteindelijk kwamen de leerlingen

Ook vertelde de pastoor aan de leerlingen

kosten vielen mee: alle activiteiten samen kost-

tuureducatie echter nog niet als een volwaardig

De raden vrezen dat zonder duidelijk herken-

media. Docenten in het voortgezet onderwijs

erachter dat hun school de naam heeft gekregen

over wat er allemaal in de kerk te zien is.

ten 527. Het project sluit aan op de kerndoe-

vak. Van een gestructureerd lesprogramma met

bare financiële bijdrage van de rijksoverheid

zijn dan ook niet op de hoogte van het niveau

van een 18e-eeuwse Italiaanse broeder die in

Een leerling doet verslag: “De pastoor heeft

len wereldoriëntatie en kunstzinnige oriëntatie.

een doorlopende lijn is vaak geen sprake. Dit

de aandacht voor cultuureducatie weer snel

dat leerlingen van de basisschool hebben be-

1904 door Paus Pius X heilig is verklaard.

veel verteld. Belangrijk is het altaar waar hij

Bij de uitvoering is de school ondersteund door

komt ook omdat veel scholen gebruik maken

wegebt. Die vrees wordt ook ingegeven door

reikt. De kerndoelen zijn zo algemeen geformu-

achter staat als er een kerkdienst is. Dit altaar

het provinciale bureau voor cultuureducatie

van het ‘Kunstmenu’ dat door veel instellin-

de vorm van de regeling: het ministerie heeft

leerd dat deze weinig zeggen over de culturele

K r u i swegstaties

is versierd met houtsnijwerk wat allemaal een

Kunststation C. Winnie Bakker: “Eén van de

gen wordt aangeboden. Kunstmenu’s hebben

gekozen voor een groeimodel, waarbij elk

bagage van de instromende leerlingen. Al met

Maar daar bleef het niet bij. Kunstcoördinator

betekenis heeft. Daarachter hangt een groot

hoofdvoorwaarden die Kunststation C aan de

als voordeel dat veel werk uit handen wordt

jaar een groter cohort scholen aan de regeling

al beschouwen beide raden cultuureducatie als

Winnie Bakker van de Gerardus Majellaschool:

schilderij in 3 delen met belangrijke personen

school stelde was de kunstzinnige verwerking

genomen, maar tegelijkertijd heeft een school

deelneemt. In het eerste jaar (2004) was dat

een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het

“De leerlingen bezochten de katholieke kerk

erop geschilderd die een gouden krans om het

van het project. Er is een glaskunstenaar op

veel minder keuzemogelijkheden en blijft er

10%, in het tweede jaar 40% en in het derde

onderwijs, de cultuursector en de overheid. Uit-

van Sappemeer, waar de restaurateur vertelde

hoofd hebben omdat het heiligen zijn, net als

school geweest om samen met de kinderen een

weinig geld over voor andere culturele activi-

jaar (2006) 70% van alle scholen voor primair

wisseling van kennis, intensieve samenwerking

over zijn werk aan de kruiswegstaties daar. In

Gerardus Majella. Overal hangen ook beelden

glas-in-lood raam te maken voor de school als

teiten. Van een vraaggerichte houding richting

onderwijs. Dit betekent dat bij het eindigen van

én een adequate financiering leiden er toe dat

1973 is door een storm de toren van de kerk

aan pilaren en samen met de kruiswegstaties

blijvende herinnering aan dit project. Elk jaar

culturele instellingen is vaak nog geen sprake.

de regeling in 2007 slechts een kleine groep

cultuureducatie tot bloei kan komen.

afgewaaid en dit heeft erg veel schade gegeven

was dat bedoeld om naar te kijken, omdat de

zal dit in groep 7 opnieuw onder de aandacht

In vergelijking met andere vakken is de invul-

drie jaar gebruik heeft kunnen maken van de

aan de staties, gemaakt van gips en van bin-

mensen vroeger niet konden lezen. De preek-

worden gebracht met steeds weer een andere

ling van cultuureducatie sterk afhankelijk van

stimuleringsregeling, en een flinke groep één

Het advies ‘Onderwijs in Cultuur’ en de

nen verstevigd met ijzer. De staties brokkelden

stoel is voor de pastoor om de boodschap van

verwerking onder begeleiding van wisselende

de kennis en het enthousiasme van de indivi-

of twee jaar. Een eveneens grote groep van

samenvatting zijn te downloaden via

steeds verder af. De restaurateur heeft samen

God te vertellen. Daarom staat hij zo hoog,

kunstenaars.”

duele leraar. De Onderwijsraad en Raad voor

30% van de scholen maakt er helemaal geen

www.onderwijsraad.nl.

met vier leerlingen alles weer in de oude staat

eigenlijk tussen God en de mensen in.”

Cultuur zien echter volop mogelijkheden om

gebruik van. Dit is in de ogen van beide raden

Kunstmenu

cultuureducatie een steviger plaats te geven.

een onwenselijke situatie, die eerder bijdraagt

teruggebracht. Hij vertelde precies wat er al-

overleg met het voortgezet onderwijs over de

lemaal bij komt kijken. Zo zijn er eerst mallen

Glas-in- l o o d

De Gerardus Majellaschool pakt de zaken goed

In het advies Onderwijs in Cultuur hebben de

aan grotere verschillen tussen scholen dan aan

gemaakt in de kerk van Middelstum, waar

De leerlingen brachten vervolgens een bezoek

aan. Diverse vormen (kunst, erfgoed, archieven)

raden bekeken welke plaats cultuureducatie nu

versterking van cultuureducatie op alle scholen.

dezelfde staties hangen. De mallen werden

aan het atelier van een glazenier die in een

van cultuureducatie komen aan bod en er is

inneemt in het onderwijsbeleid, welke knelpun-

Het is aannemelijk dat de scholen die zich het

32

■

33

PASSEND ONDERWIJS



Speciaal onderwijs verdwijnt niet helemaal

Het doel van de campagne ‘er zijn engere dingen dan epilepsie’ van het Nationaal Epilepsie Fonds is epilepsie bespreekbaar maken.

Anje-Margreet Woltjer en Joanneke Niels

Ton van den Broek, algemeen directeur van epilepsieschool de Berkenschutse, is niet bang dat het speciaal

directeur van de Berkenschutse. Om dit te kun-

Steunpuntschool

nen bereiken moesten de epilepsiescholen in

Naast de afspraken met de REC’s over de am-

gesprek met 16 verschillende REC’s. Het maken

bulante begeleiding is een aantal pilots gestart

van de afspraken verliep per regio verschil-

waarin het steunpunt voor ambulante begelei-

lend. “In sommige regio’s werd onze expertise

ding wordt uitgebreid tot een steunpuntschool.

op voorhand erkend. Daar willen ze krachten

Op deze manier kunnen kinderen met epilepsie

bundelen ten behoeve van de kinderen. In

worden geplaatst op een steunpuntschool in de

andere regio’s werden we min of meer gezien

regio, dichtbij huis. De ambulante begeleiding

als een bedreiging. Wij verzorgden daar al jaren

van het LWOE kan consultaties verrichten bin-

ambulante begeleiding, dit was echter niet of

nen de school. De expertise op het gebied van

onvoldoende bekend”, aldus John van de Corput,

het begeleiden van kinderen met epilepsie door

coördinator van het Landelijk Werkverband

de leerkrachten van de steunpuntschool kan zo

onderwijs door de herijking van het zorgbeleid zal verdwijnen. “Waar we het speciaal onderwijs zouden kunnen

Onderwijs en Epilepsie (LWOE).

naar een hoger plan worden getild.

opheffen moeten we dat niet tegenhouden, dat moeten we juist nastreven. Ik zie juist veel heil in de combinatie

Pe r s o o n l i j k e a f s p r a k e n

Onderwijskundig spreekuur

Op dit moment heeft het LWOE met alle 16

Tevens is er een pilot opgezet met de poliklinie-

REC’s een overeenkomst over de ambulante

ken van de epilepsiecentra en enkele algemene

begeleiding. Met de meeste is dat een officiële

ziekenhuizen. Aan de poliklinieken zijn onder-

overeenkomst, met sommige een iets minder

wijskundige spreekuren gekoppeld, die bemand

formele afspraak. Ton van den Broek gelooft

worden door een ambulant begeleider van het

in dat opzicht in bilaterale overeenkomsten, of

LWOE. Doel is om vanuit de poliklinieken te

speciaal onderwijs, primair- en voortgezet onderwijs. Laat daar de bestuurlijke afspraken, convenanten of eventueel fusies maar plaatsvinden. Dat soort dingen gebeuren al. Een regio creëert zich dan vanzelf. Wij zullen daarin proactief blijven, daar zijn we altijd toe gedwongen geweest, dus dat blijven we doen!”

H E T G A AT TO C H O M D E P E R S O O N L I J K E C O N TA C T E N E N D E K O R T E L I J N E N

De Berkenschutse is een school voor (voort-

vormt De Berkenschutse het Landelijk Werk-

uitgelopen en we zijn zonder pardon in cluster

gezet) speciaal onderwijs te Heeze. Op de

verband Onderwijs en Epilepsie (LWOE) en

3 gestopt. Had epilepsie een bepaalde landelijke

school zitten leerlingen tussen 4 en 20 jaar

begeleiden ze leerlingen met epilepsie in geheel

status gegeven, net als de blinde kinderen in

Landelijk netwerk

ze nu klein of groot zijn. “Het gaat toch om de

werken via een multidisciplinaire benadering.

met een niveau van zeer moeilijk lerend tot en

Nederland.

cluster 1. Het had allemaal zoveel eenvoudiger

Om de opgebouwde expertise te behouden

persoonlijke contacten en de korte lijnen. Met

Men kan zo beter inspelen op de onderwijspro-

gekund.”

hebben De Berkenschutse en De Waterlelie

iedereen op één en dezelfde wijze samenwerken

blematiek van het kind. Er wordt bijvoorbeeld

gezamenlijk een landelijk netwerk opgezet.

is een utopie. De aard van de werkzaamheden,

voorlichting gegeven aan de leerkracht over de

met havo/vwo. Van oudsher is er een nauwe samenwerking met het op hetzelfde terrein

Cluster 5

gelegen Epilepsiecentrum Kempenhaeghe. De

Toen duidelijk werd hoe het speciaal onderwijs

De specialist

“Op deze manier konden we ook buiten onze

het uitvoeren van de expertise, die komt altijd

aanvallen, wat je juist wel en niet moet doen

Berkenschutse is dan ook gespecialiseerd in het

naar aanleiding van de LGF wetgeving zou

Vroeger was de ambulante begeleiding voor

eigen regio’s ambulante begeleiding blijven

wel overeen. De aard van de afspraken is echter

in zo’n situatie; over de link die er kan liggen

lesgeven aan en ambulant begeleiden van leer-

worden ingericht ontstond er binnen de wereld

leerlingen met epilepsie simpel geregeld. De

verzorgen”, aldus Ton van den Broek, algemeen

overal anders en dat is ook goed.”

tussen epilepsie en de onderwijsproblemen.

lingen met epilepsie. Samen met collega-school

van het epilepsie onderwijs een discussie. Het

Berkenschutse bediende het zuiden en het oos-

De Waterlelie (te Cruquius)

gevolg van de nieuwe wetgeving was dat de

ten. De collega-school de Waterlelie bediende

dreiging bestond dat de expertise, die in al

het noorden en het westen. Door de indeling

De Berkenschutse is één van de twee onderwijsinstellingen voor kinderen met epilepsie. Op de school, die met de

de hoogte van het feit dat er een relatie is met

die jaren was opgebouwd voor iedereen in

in clusters werden er ineens 16 verschillende

invoering van de LGF is ingedeeld in cluster 3 als school voor langdurig zieke kinderen, zitten 350 leerlingen. Van

de epilepsie. Ook kunnen ouders en leerkrach-

Nederland, verloren zou gaan. “Door de inde-

regio’s gevormd. De Berkenschutse kon toen

deze 350 leerlingen hebben er circa 230 epilepsie. De overige kinderen zijn leerlingen die andere aandoeningen

ten er terecht met vragen over de onderwijsmo-

ling in REC’s maken wij deel uit van het REC

alleen maar in zijn eigen regio ambulante bege-

hebben, zoals longziekten, hartproblemen, stofwisselingsziekten, enz. Daarnaast verzorgt De Berkenschutse ambu-

gelijkheden van een kind.

Zuidoost Brabant, terwijl we ook kinderen uit

leiding verzorgen. De specifieke ambulante be-

lante begeleiding voor 320 leerlingen in Zuid en Oost Nederland. Deze afdeling is sterk groeiende. Ook zitten er op

Goes en Enschede begeleiden. Ook kunnen be-

geleiding voor kinderen met epilepsie zou voor

de VSO afdeling van de Berkenschutse leerlingen met een stoornis binnen het autistisch spectrum die een havo of

Onderwijs en zorg op één lijn

paalde vormen van epilepsie heel gemakkelijk

de rest van Nederland niet meer toegankelijk

vwo diploma kunnen halen. Zij staan ingeschreven op een cluster 4 school in Eindhoven en volgen hun lessen op de

Ton van den Broek “Wij zien een toekomst

gedragsproblemen veroorzaken. Het wordt nu

zijn. Bram Krol: “Andere ambulante diensten

Berkenschutse. Bram Krol zegt hierover: “Deze groep leerlingen groeit enorm. We hebben 100 leerlingen geplaatst

waarin tussen onderwijs en zorg geen schotten

kunstmatig door de wet uit elkaar gehaald,

begeleiden ook kinderen met epilepsie, maar

en er staan er voor volgend jaar al 100 op de wachtlijst; 4 jaar geleden zijn we begonnen met 5 groepen en nu

staan, maar stippellijnen. Wij willen een opvang-

maar zo ligt het niet.” Op de vraag hoe het

34

Leerkrachten hebben hier natuurlijk vaak al iets van gemerkt, maar zijn veelal onvoldoende op

voor de complexere gevallen wordt onze hulp

hebben we er 20.” Deze afdeling van de Berkenschutse kan niet veel meer groeien. Er zijn maar weinig mensen die

basis zijn waar alleen die kinderen komen die

wel had gemoeten is Bram Krol, directeur

ingeroepen. In het medische circuit verwijst

op havo/vwo niveau les kunnen geven en daarbij veel weten van autisme. De leerlingen hebben veel behoefte aan

in het reguliere onderwijs vastlopen. Als het in

onderwijs bij de Berkenschutse, duidelijk.

de kinderarts ook door naar een specialist als

rust en structuur, die kunnen niet constant geconfronteerd worden met ander personeel. Bram Krol vult hierop aan:

het reguliere onderwijs niet lukt en ook de ambu-

“Gezamenlijk met onze collega school ‘de

hij het niet onder controle krijgt. Of zelfs naar

“Om een kwalitatief goede school op te zetten heb je een bepaalde kwantiteit nodig. Anders kun je geen vakdocen-

lante begeleiding onvoldoende kan bijdragen,

Waterlelie’ hebben we eerst geprobeerd

het epilepsiecentrum als het nog complexer is.

ten aanstellen.” De groei van leerlingen in cluster 4 is landelijk. Voor hoogbegaafde autisten zijn (nog) geen toerei-

dan kun je op ons terugvallen. Speciaal daar

een eigen cluster te krijgen, cluster 5 voor

Generalist zijn kan wel, maar zij kunnen hulp

kende voorzieningen. De Berkenschutse ontvangt zelfs aanvragen van ver buiten de regio.

waar het nodig is, als het kan ook dicht bij huis,

kinderen met epilepsie. Dat is helaas op niets

bieden tot op een bepaalde hoogte.”

en daar waar het niet kan in een andere setting.” 35



VERVOLG VAN PAGINA 3 5

Beroepseer en Oostvaardersplassen

WERKEN AAN EEN GEDEELDE VISIE OP DE NIEUWE ZORGSTRUCTUUR

Frank van den Heuvel

Ilona Wielinga

‘Passend onderwijs’ heeft als doel het huidige

het SBO (speciale basisschool). Men vraagt zich af

bij het grote vertrouwen. Zij hebben behoefte aan

systeem voor leerlingen met een extra zorgbe-

of inclusief onderwijs het onderliggende doel is?

borging. De conclusie is dat er nog veel uitwerking

hoefte te vereenvoudigen en flexibeler te maken,

Een terugkerende vraag is in hoeverre scholen voor

nodig is over de invulling van de zorgplicht, over de

zodat passend onderwijs voor iedere leerling moge-

speciaal onderwijs in de nieuwe situatie blijven

kwaliteit van het zorgarrangement en de reikwijdte

lijk wordt.

bestaan. Er is overeenstemming over het belang

van de zorgplicht.

van het behoud van de expertise van het speciaal

BUITENOM

De stand van zaken rond ‘Passend Onderwijs’

Vorig jaar publiceerde het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA de bundel ‘Beroepzeer’. Het boekwerk is één aanklacht tegen het feit dat veel instellingen waar vroeger mensen met hart en ziel leraar, arts, verpleegkundige, onderwijzer waren, ten onder zijn of dreigen te gaan in te grote, anonieme instellingen, en gedegradeerd zijn tot uitvoeringsorganisatie van managers, die opdrachten uitvoeren uit Den Haag. Weer Den Haag als de dader? Op veel punten wel. Ik heb het zelf wel eens het Oostvaardersplassen-syndroom genoemd. Vorig jaar winter vond op instigatie van CDA, VVD en LPF een spoeddebat plaats. Door de (voor Nederland) extreme kou stierven onevenredig veel herten en ander 'wild' in natuurgebied de Oostvaardersplassen. Genoemde partijen riepen minister Veerman naar de Kamer en bepleitten dat de dieren bijgevoerd zouden worden. Dit terwijl de deskundigen van Staatsbos-

Er zijn drie groepen die op dit moment samen-

onderwijs. Over de wijze van indicatiestelling van

We r k g r o e p I n d i c a t i e s t e l l i n g

werken aan de verkenning van de zorgplicht, de

de PCL en de indicatiecommissie van het REC

De eerste centrale vraag waar de werkgroep zich

ouderlijn, de veldlijn en de kaderlijn. In de ouderlijn

is men minder positief. De deelnemers spreken

over heeft gebogen: wat moet het doel van de indi-

hebben de vertegenwoordigers van ouderorganisa-

zich uit voor een landelijke indicatiestelling. Men

catiestelling zijn? Is indicatiestelling gericht op het

In deze casus komt veel van het (nagestreefde) maakbaarheidsdenken en -doen van de overheid terug. De overheid bepaalt

ties zitting. De veldlijn organiseert honderden bij-

verwacht een snelle concretisering van de indica-

vaststellen van budgetten of handelingsplanning of

allereerst dat er een polder aangelegd wordt. Dan constateert ze dat er meer natuur moet zijn en legt natuurgebied de

eenkomsten. De resultaten van de ouderlijn en de

tiestelling en de bekostiging en duidelijkheid over

is het een instrument voor ouders voor het verkrij-

Oostvaardersplassen aan. Dan sterven, geheel in lijn met de natuur, door extreme weersomstandigheden veel dieren. Meer

veldlijn worden bijeengebracht in de kaderlijn, die

de kaders van de zorgplicht. Iedereen is het erover

gen van een handelingsplan? De werkgroep is het

dan gepland, en dus moet er ingegrepen worden. Ook al ontregelt dit eerdere wetgeving en afspraken. Deskundigen 'in het

op 1 juni een inhoudelijke notitie voor de minister

eens dat deze operatie niet budgettair neutraal kan

er min of meer over eens dat het huidige systeem

veld' hebben dit ingrijpen, tegen de natuur in, ontraden, omdat daardoor wellicht een averechts effect bereikt wordt en een

klaar moet hebben. De planning is dat de minister

verlopen.

niet ter discussie staat voor leerlingen met ernstige

hybride structuur ontstaat. Verder was het weer genormaliseerd, waardoor de noodzaak voor genoemd overheidsingrijpen

problemen. Maar binnen de werkgroep vraagt men

sowieso achterhaald was.

haar voorstellen in september a.s. in de Tweede Kamer bespreekt.

Kade r l i j n

zich wel af of het wenselijk en mogelijk is om grote

beheer, dierenartsen en anderen op locatie aangaven dat dit niet goed zou zijn, want de sterke dieren van de kudde zouden hiervan profiteren. Overigens was de temperatuur inmiddels weer genormaliseerd.

De kaderlijn heeft inmiddels twee werkgroepen

groepen kinderen te indiceren. Men is het wel eens

Zo staat het bijvoeren van de herten in de Oostvaardersplassen symbool voor centralisme, maakbaarheid, misplaatste

Ve ldlijn

zorgplicht en bekostiging en indicatiestelling

dat de indicatiestelling zo veel mogelijk dicht bij de

hybridisatie, negeren van deskundigen op locatie, het streven naar het alles willen regelen vanuit het Binnenhof en politiek

In het onderwijsveld wordt op dit moment volop

ingesteld. De werkgroep zorgplicht richt zich onder

leerling moet plaatsvinden, en dat zowel ouders als

detaillisme waar niemand op zit te wachten. Scholen, ziekenhuizen, energiebedrijven, woningbouwcorporaties, welzijns-

gediscussieerd over de invulling van de zorgplicht.

meer op het vaststellen van de kaders voor de

de school aanvrager van indicatiestelling kunnen

instellingen en decentrale overheden hebben dezelfde ervaringen. Nederland heeft veel Oostvaardersplassen. Politiek

Dit gebeurt veelal tijdens de veldlijnbijeenkomsten,

minimale voorwaarden waaraan de zorgplicht

zijn. De werkgroep heeft geadviseerd om de weten-

Den Haag heeft bijna iedere dag een spoeddebat over ineens gewenst overheidsoptreden in een natuurgebied.

waarin de ‘veldlijners’ informatie geven. Aan het

moet voldoen. De werkgroep hanteert drie uit-

schap onderzoek te laten doen voor welke leerlin-

Na de genoemde publicatie 'Beroepszeer' kwamen er veel reacties los. Enkele weken was het hoofdonderwerp op veel

veld wordt gevraagd onder welke voorwaarden de

gangspunten:

gen indicatiestelling wetenschappelijk gefundeerd

opiniepagina's. Het was herkenbaar, het raakte mensen. Terecht dat er een positief initiatief uit is ontstaan. Begin april is

mogelijk is. Het onderzoek is nodig, om te kijken,

de Stichting 'Beroepseer' van start gegaan. Vele tientallen initiatiefnemers, mensen en organisaties, en enkele honderden

voor welke categorieën leerlingen indicatiestelling

aanwezigen bij de start, lieten zien dat de eer van de onderwijzer, de verpleegkundige en de leraar mogelijk blijven. Half

op basis van landelijke criteria mogelijk is. Ook pleit

april was er in de Tweede Kamer een groot debat over de energiesector in Nederland. Na tweeëneenhalf jaar niet met de

de werkgroep voor een advies over intersubjectieve

energiesector gesproken te hebben, gaf minister Brinkhorst aan wat aandeelhouders en energiebedrijven moeten doen en

criteria en de rol die deze kunnen hebben bij de

hoe ze hun bedrijf moeten inrichten. Te vaak spreekt Den Haag over decentraliseren, waar eerder subsidiariteit had moeten

indicatiestelling.

worden toegepast.

Naast de informatie van de Bond KBO, is er de spe-

Meer vertrouwen in de (decentrale) kracht van organisaties is een bewijs van goede dienstverlening, zoals de WRR het

ciale website www.passendonderwijs.nl . Hier vindt

vorig jaar in een advies aan het kabinet formuleerde. Meer vertrouwen in de mensen op school, in een ziekenhuis, in een

nieuwe zorgstructuur gerealiseerd kan worden. Er is een intensieve deelname in alle provincies, het blijkt dat vooral directeuren en coördinatoren,

1. ieder schoolbestuur heeft zorgplicht en moet een passend onderwijsaanbod leveren;

IB-ers en leerkrachten aanwezig zijn. De deelname vanuit het vo is matig en vanuit de REC’s zijn de deelnemers vooral directeuren, coördinatoren en

2. geïndiceerde kinderen hebben gedurende de hele schoolperiode recht op zorg;

ambulant begeleiders. De algemene indruk van de eerste bijeenkomsten is dat op dit moment niet alles naar wens gaat. Er zijn voor- en tegenstanders

3. ouders moeten instemmen met zorgarrangementen.

voor een nieuwe structuur. Men is het erover eens

36

u achtergrondinformatie, u kunt er discussiëren

energiebedrijf en in de Oostvaardersplassen. Meer vertrouwen op de arts, de leraar, de dierenopzichter ter plekke. Niet te

dat er teveel verschillende regels zijn en te veel van

De meningen over de ontwikkelingen op het

en de site bevat een agenda met de data van alle

snel bijvoederen vanuit Den Haag.

boven af wordt opgelegd. En dat er veel tijd nodig

gebied van de zorgplicht lopen enigszins uiteen.

bijeenkomsten die in het land plaatsvinden. Via de

is voor de uitvoering van deze structuur, maar ook

De schoolbesturen zijn heel blij met de voorstellen,

website kunt u zich voor één van deze bijeenkom-

komt de vraag naar voren of deze gigantische ver-

omdat deze uitgaan van een groot vertrouwen.

sten inschrijven.

andering wel nodig is.

De scholen hebben echter meer twijfels. Het ver-

De discussie over de samenwerkingsverbanden

trouwen geeft kansen, maar wat gebeurt er als

waar men redelijk tevreden over is, komt sterk naar

besturen iets doen wat scholen niet zien zitten.

voren. Er zijn veel vragen over de positionering van

Ook de ouderorganisaties plaatsen vraagtekens

■

■

Frank van den Heuvel is voorzitter van de Nederlandse Katholieke vereniging van Ouders (NKO)

37



IDENTITEIT

foto Gerlo Beernink/HH

Waarde(n)vol katholiek onderwijs? Agda Wachter

Sjors de Wolff is directeur van katholieke basisschool It Klimmerblêd in Sint Nicloaasga en heeft voor het afronden van zijn studie een onderzoek gedaan naar de waarde(n) van het hedendaagse katholiek onderwijs.

Sjors de Wolff groeide op een katholiek gezin

opdracht die bovenschools wordt genoemd.

wordt aan zingeving of de vraag naar externe

als vierde in de rij. Het dorp waar Sjors zijn

Dat houdt in dat je een onderzoek doet dat

begeleiding. Directeuren zijn daarin behoorlijk

jeugd doorbracht was Sint Nicolaasga, in zijn

voor in dit geval dertig scholen geldt. De vraag

autonoom in het inkleuren van de identiteit van

ogen een traditioneel dorp en daar woont en

die mij bezighield was; wat betekent katholiek

de scholen. De directeur bepaalt ook de rol van

werkt hij nog. Zijn opleiding tot leraar volgde

onderwijs in de wereld van nu? En dan niet wat

de school in verschillende netwerken. Bijvoor-

hij in Sneek aan de Him. Dat was in de jaren

is de meerwaarde van katholiek onderwijs ten

beeld wel of niet een relatie met de plaatselijke

tachtig. In die periode was het verschrik-

opzichte van de anderen maar wat is je ‘eigen’

parochie of gemeente. Wat is de rol van de

kelijk moeilijk om een baan te krijgen in het

waarde. Ik heb daarom een vragenlijst voor de

school in het dorp of gemeente wordt mede in-

onderwijs. Er heerste grote werkeloosheid in

directeuren gemaakt en ik heb zeker een 10-tal

gegeven door de directeur. De inkleuring van de

deze sector. En wie een baan had veranderde

directeuren geïnterviewd.”

scholen plaatste Sjors binnen drie modellen. Er

niet. Het lukte Sjors om anderhalf jaar op de

zijn scholen die gericht zijn op het doorgeven

school in Sint Nic in te vallen. Daarna vroeg

Positief

van de traditie en sterke samenwerking hebben

de toenmalige directeur hem terug. En zo kreeg

Wat er in het onderzoek uitsprong was de

met de plaatselijke katholieke kerk. Een tweede

Sjors in ’86 een vaste baan aan de school waar

positieve uitstraling van de katholieke school.

vorm is de school die de kinderen wel in con-

hij nu directeur is.

Onafhankelijk van elkaar noemden de directeu-

tact brengt met de katholieke traditie maar ook

ren het positief perspectief naar de toekomst toe

met de levensbeschouwelijke uitingen zoals die

I t K l immerblêd

en dat ook willen uitdragen. En dat directeu-

in de multiculturele samenleving te vinden zijn.

It Klimmerblêd is een open, laagdrempelige

ren ook wel, en dat verbaasde Sjors, wilden

Het laatste model schetst een school met een

typische dorpsschool. De deuren staan open

spreken over levensbeschouwing en identiteit.

levensbeschouwelijke identiteit, gekleurd door

voor iedereen. Het is een school waar de traditie

Sommige directeuren opperden dat, dat in het

elementen uit de katholieke traditie, maar veel

belangrijk wordt gevonden. Belangrijk is dat

verleden misschien wel een iets te weinig was

meer een eigen invulling vanuit de samenleving

kinderen terug kunnen kijken op een plezierige

gebeurd. Te gemakkelijk werd er vanuit gegaan

eraan toevoegt. Veel van de scholen herken-

schooltijd. En dat de school de wereld om hen

dat men het wel wist. Een aantal directeuren

nen zich in de laatste twee modellen. In deze

heen binnen de deuren laat maar dat ze ook vol

gaf aan dat ook leerkrachten vragen hebben.

inkleuring speelt de directeur een bepalende rol.

de mens in het verhaal van het leven staat en

levensbeschouwing, de zin van het leven en de

recteuren noemde zich samen met zijn team de

vertrouwen leren die wereld tegemoet te treden.

En daarop antwoorden zoeken of gewoon met

Alle scholen vinden het belangrijk dat kinderen

hem of haar soms dingen gebeuren die hij of

traditie waar ze uit voort is gekomen. “Wezen-

mensen van de weg. Op weg naar een toekomst

“Dat kan heel praktisch zijn,” vertelt Sjors, “als

elkaar in gesprek willen. En daarom is ‘voeding’

bouwstenen aangereikt krijgen om zich een

zij niet kan voorkomen dat kan niet. Alles is

lijk is het lef om zo nu en dan te zeggen op de

in positief perspectief. Hèt rentmeesterschap

het mooi weer is gaan we niet gymmen in de

in levensbeschouwelijke zin ook heel belang-

plaats te verwerven in de samenleving. En dan

maakbaar hier en nu. “Maar wat men eigenlijk

plaats rust. Eerst bezinnen wat hebben we en

van het katholiek onderwijs. Toekomst gericht,

gymzaal maar gaan we het douanespel spelen

rijk. Bijzonder onderwijs is waardevol maar

mag de katholieke traditie weer niet ontbreken.

wil op scholen is open en eerlijk kunnen spre-

wat is goed en dan pas veranderen. Het klinkt

waarde(n)volle kijk op nieuwe manieren van

in het bos. Alle facetten van bewegingsonder-

tevens in de context van waardenvol. Uit het

ken,” volgens Sjors, “scholen zijn in beweging.

wat tegenstrijdig. In het bovenstaande roem

leven gericht op die toekomst. En waarbij we

wijs komen aan de orde alleen dit is veel leuker.

onderzoek kwam naar voren dat men ook in

Wa t l e e f t e r

De school van dertig jaar geleden bestaat niet

je de verandering en scholen moeten enerzijds

steun ontvangen van de persoon van Jezus van

Of als het zo uitkomt in de catechese dan gaan

deze hectische tijd op zoek is naar zingeving.

Een belangrijke vraag waar men mee worstelt,

meer. Vergelijk het maar met de programma’s

veranderen maar toch ook zo nu en dan leren

Nazareth, al 2000 jaar lang,” aldus onze direc-

we gewoon naar de kerk om ter plekke te kijken

Op zoek naar antwoorden die er toe doen. Mis-

is dat alles altijd direct onmiddellijk moet.

op televisie. Zet de uitzendingen van Swieber-

nee zeggen tegen alles wat de samenleving

teur Sjors vol vertrouwen in die toekomst.

hoe het zit.”

schien wel een ander antwoord, passend in deze

Alles moet direct af zijn en goed. Dat past in

tje en Nickelodeon naast elkaar en wat opvalt,

maar op hun bordje legt.”

tijd, maar wel op zoek.

onze westerse wereld, maar wat is er erg aan

is de snelheid van de veranderende beelden.

O n d e rzoek

het onaf zijn van mensen. Kinderen zijn nog

Zo is het ook op scholen. Wil je als school de

Het belangrijkste?

Dit artikel verscheen eerder in Het Bisdomblad,

“Dit was een opdracht voor de studie die ik

Directeu r

maar net begonnen. Waar is de ruimte voor de

aansluiting niet missen in de samenleving, dan

“Het allerbelangrijkste uit mijn onderzoek blijft

februari 2006

gevolgd heb”, legt Sjors uit, “het is een oplei-

Wat opvalt, is de variatie in hoe scholen zich

spelende mens (Homo Ludens)? Je moet altijd

moet je wel veranderen.” In die verandering

dat directeuren steeds weer in staat zijn positief

ding die op het bovenschools management is

presenteren. De directeur speelt een belang-

plezier hebben, je moet altijd de beste zijn,

blijft een school echter steeds opnieuw zoeken

te denken. Ondanks alle vervelende dingen die

gericht en daarom heb ik gekozen voor een

rijke rol in de wijze waarop diepgang gegeven

perfect zijn, voortmaken, sterk zijn. Maar dat

naar een invulling op alle terreinen inclusief

zich in de samenleving afspelen. Eén van de di-

38

■

39



Mondige ouders Sophie van Hien

Een jaar geleden bracht onderwijs-

uitwerkingen. Hierdoor is een palet

opvattingen van Rousseau,

Auteur: Tjalling Brouwer

tijdschrift JSW een themanummer

van doorkijkjes op de praktijk

Herbart en Litt laat hij zien dat

ISBN 90 262 4125 9

uit over het nieuwe leren. In dit

ontstaan. Daarnaast is een over-

ook in de achter ons liggende

Kosten: € 23,-

JSW-boek zijn de praktijkverhalen

zichtshoofdstuk opgenomen van

eeuwen al vaak verschillend

Info: Bekadidact

van bevlogen onderwijsmensen uit

John Bronkhorst. In een betoog

gedacht werd over opvoeding en

T 035 54 82 466

dit themanummer gebundeld en

bespreekt hij de wortels van het

leren. Kortom: een rijk overzicht

E [email protected]

aangevuld met concrete praktijk-

nieuwe leren. Aan de hand van

van het nieuwe leren.

www.jsw-online.nl

De God van Nederland De openingstentoonstelling van

vernieuwende fotografen om

schappen, plekken voor geloofsbe-

dagen en evenementen uit het

hedendaagse fotografie ‘De god

in het jaar voorafgaand aan de

oefening en christelijke symbolen

liturgisch jaar, rites de passage via

van Nederland’ is te zien van juni

opening hun eigen fotografische

en attributen. Voor alle onderwer-

www.trouw.nl/degodvannederland.

2006 tot en met september 2006.

visie te geven op het christelijke

pen geldt een gelijke verdeling

Museum Catharijneconvent geeft

geloofsleven in Nederland. De

in katholieke richtingen. Tot en

ter gelegenheid van de herope-

(deel)onderwerpen voor de op-

ning van het vernieuwde museum

dracht zijn als volgt gedefinieerd:

opdracht aan vier hedendaagse,

gezagsdragers, geloofsgemeen-

JURISPRUDENTIE

KORTE BERICHTEN

Bevlogen onderwijs: Het nieuwe leren

foto Peter Hilz/HH

Schoolbesturen en hun scholen vinden

zich evenwel altijd laten bijstaan door een

een goede communicatie met ouders erg

raadsman.

belangrijk. Omdat ouders een belangrijke doelgroep zijn, maar ook omdat ze steeds

Ve i l i g e s f e e r

mondiger worden. Behalve dat schoolbe-

Hoewel de klachtencommissies ervoor

sturen een morele verplichting tot goede

zorgen dat er een veilige sfeer is en dat

communicatie voelen, bestaat er ook een

alle partijen de gelegenheid krijgen om alle

wettelijke verplichting op grond van de

punten aan de orde te stellen die zij voor

Kwaliteitswet.

de zaak van belang achten, constateren wij steeds vaker dat ouders met het advies van

Door deze Kwaliteitswet is er bijvoorbeeld

de klachtencommissies naar de burgerlijke

sinds 1 augustus 1998 een wettelijke klach-

rechter stappen, omdat ofwel het schoolbe-

tenregeling voor het primair en voortgezet

stuur (als een klacht gegrond verklaard is),

Info: Museum Catharijne Convent

onderwijs van kracht. Op elke school dient

ofwel de klachtencommissie (als een klacht

met de opening van de expositie

T 030 231 38 35

een klachtenregeling aanwezig te zijn,

ongegrond verklaard is) een onrechtmatige

zal één keer per week aandacht

E [email protected]

die ook in de schoolgids is opgenomen.

daad begaan zou hebben ten opzichte van

worden besteed aan de belangrijke

www.catharijneconvent.nl

Ouders dienen over het algemeen hun

de ouders en zij genoegdoening eisen. De

klachten eerst met de school te bespreken,

verweerpunten van de schoolbesturen en de

soms ook met de vertrouwenspersoon, en

motivering van de klachtencommissies die

met het schoolbestuur. Ouders die er met

mede op de verweerpunten gebaseerd zijn,

het schoolbestuur niet uitkomen, kunnen

komen dan opnieuw voor het voetlicht. On-

De werkgroep deskundigheids-

vervolgens via een relatief eenvoudige pro-

danks de behandeling van de klacht door

bevordering van het SIKO heeft

cedure de klacht aanhangig maken bij één

de klachtencommissies is de afhandeling

een carrièrespel ontwikkeld. Het

van de diverse landelijke klachtencommis-

van het gebeurde dus nog steeds niet ten

spel is gemaakt ter gelegenheid

sies. Voor het katholiek onderwijs bestaat

einde. Zo werd bijvoorbeeld een school-

van de afronding van een IPB

er de Klachtencommissie voor het Katholiek

bestuur geconfronteerd met een grote

handboek. Op deze manier probeert

Onderwijs te Den Haag.

financiële claim van ouders van een op

SIKO Carrièrespel

SIKO integraal personeelsbeleid

school gepest kind, welke mede met behulp

op een ludieke manier onder de

Raadsman

van één van onze juristen door de rechter

aandacht te brengen.

Als een schoolbestuur via één van de

werd afgewezen. Het is dan ook verstandig

klachtencommissies geconfronteerd

om, zowel in het verweer tegen de klacht

of het zinvol is om zich juridisch te laten

Info: SIKO

wordt met een klacht van ouders is hier

als tijdens de zitting van de klachtencom-

bijstaan, en welke mogelijke problemen een

Theo Riemersma

dus reeds het nodige aan vooraf gegaan.

missies, voldoende juridisch waterdichte

klacht met zich meebrengen. Een derge-

T 010 – 426 48 30

Omdat de klachtenregeling bedoeld is als

argumenten aan te voeren.

lijke analyse kan in principe binnen vier

E [email protected]

een laagdrempelige procedure brengen de

www.siko.nl

klachtencommissies voor de behandeling

Risico-inventarisering

de contributiebepaling. Uiteraard kan onze

van een klacht aan de klagers geen kosten

Om te beoordelen welke risico's een klacht

Juridische dienstverlening vervolgens ook

in rekening; de aangesloten schoolbesturen

met zich mee kan brengen adviseren wij

de benodigde juridische bijstand verlenen

houden immers de klachtencommissies

schoolbesturen dan ook nadrukkelijk om

bij de behandeling van de klacht door de

in stand. Ook de schoolbesturen hoeven

alle klachten, die via één van de klachten-

klachtencommissies en de mogelijk hierop volgende burgerlijk rechterlijke instanties.

Geweld, melden of niet melden? Scholen worden niet verplicht om

onvoldoende zicht is op de omvang

De website van CSV geeft meer

geen extra kosten te maken, want ook de

commissies aan de schoolbesturen worden

melding te maken van geweldinci-

en ernst van geweld en bedreigingen

praktische informatie voor ieder-

schoolbesturen zijn niet verplicht om ten

voorgelegd, ter (korte) advisering aan onze

denten en bedreigingen. Van der

op scholen. Het Centrum School en

een op school die bij sociale

behoeve van de behandeling van een klacht

Juridische dienstverlening voor te leggen.

Juridische dienstverlening

veiligheid betrokken is.

gebruik te maken van juridische bijstand.

Aan de hand van de schriftelijke klacht kan

T 070 – 356 87 40

Zowel ouders als schoolbesturen kunnen

er dan snel een analyse gemaakt worden

E [email protected]

Hoeven vindt een wettelijke meldings- Veiligheid (CSV) heeft een hand-

40

uur plaatsvinden en valt daarmee onder

plicht niet nodig, maar pleit wel voor

leiding gemaakt rond melden. Deze

meer openheid op scholen over

is te downloaden op www.school-

Info: CSV, T 030 – 285 66 16

geweldsdelicten. Ook de inspectie

enveiligheid/tools/veiligheid/alge-

E [email protected]

van onderwijs laat weten dat er

meen/geweldmeldenofniet .

www.schoolenveiligheid.nl

41


PUNT UIT Expositie paradijs op aarde Nederlandse fotografen zijn in een

zeedieren leven. Doel van de

tweetal expedities naar het eiland

expeditie was het unieke van het

Aldabra gereisd in de Indische

eiland aan een breed publiek te

oceaan om het ongerepte eiland

tonen en het belang van behoud

te fotograferen. Ook hebben de

van dit laatste paradijs op aarde

scholieren Reid Steenhuis (14) en

centraal te stellen. De foto’s zijn te

Jeanet Kuit (16) een reisverslag

zien in de exclusieve tentoonstel-

gemaakt. Aldabra kenmerkt zich

ling ‘Aldabra, het laatste paradijs

door een landschap van koraalrif-

op aarde’ in het Museon in Den

fen en paddestoelrotsen rondom

Haag. In deze expositie wordt

omstandigheden waaronder de

Info: Museon

een gigantische lagune waar tien-

tevens de gefilmde documentaire

fotografen hun werkzaamheden

T 070 338 13 38

duizenden oceaanvogels, meer dan

van de expeditie naar Aldabra

hebben verricht. De tentoonstelling

E [email protected]

honderdduizend reuzenschildpad-

getoond waarbij de bezoeker een

is te zien tot en met 29 oktober

www.museon.nl

den en ontelbare kleurige tropische

goed beeld krijgt van de extreme

2006.

Stuntman of stuntvrouw voor één dag! Circus Debuut verzorgt in heel

zelf filmopnames maken, gaan bij

meegekregen. Natuurlijk ook met

Nederland educatieve circus- en

dit project hand in hand. Het leren

echte piratenstunts, leskisten vol

theaterprojecten in het po en

springen uit een brandend gebouw

verkleedkleren en een theaterdo-

vo. Theater en sportdocenten

en het vallen van een trap komen

cent voor de piratenlessen. Er zijn

van Circus Debuut hebben in

aanbod. Ook het maken van ake-

lesbrieven voor groepsleerkrachten

samenwerking met Daltonschool

lige snij- en schaafwonden hoort

beschikbaar.

De Meiboom in Nijmegen een

leerkrachten en vakleerkrachten

bij het programma, net als het le-

uniek dagproject ontwikkeld: De

op diverse vakgebieden aan het

ren hanteren van een camera. Voor

Info: De Stuntschool

Stuntschool. In dit dagproject

thema stuntman / stuntvrouw.

de groepen 1 t/m 5 is het pro-

T 024 322 33 80

voor de groepen 1 t/m 8 werken

Gymlessen, theaterlessen, hand-

gramma afwijkend van opzet en

E [email protected]

kinderen samen met hun groeps-

vaardigheid, scenarioschrijven en

heeft het project het piratenthema

www.destuntschool.nl

DierEnRijk Opgewekt begint een erg arm

Knorrie, het hondje Malinki

gezin aan de nieuwe dag tot blijkt

belangrijke rollen hebben. Een

dat er nu echt niets meer te eten is.

nieuwe theatervoorstelling van

De stemming slaat om. Zij besef-

theaterbureau Giel van Dam

fen dat om in leven te blijven het

met romantiek, nostalgie, humor

lang gevreesde moet gebeuren. De

en dierenrijk.

dieren moeten worden verkocht. De kopers melden zich, maar dan

Info: Giel van Dam

blijken de dieren ook een mening

T 030 273 06 48

te hebben en nemen het heft in

E [email protected]

handen. Paulo en Mayka spelen

Prijs: € 1.140,- ex. Btw

theater waarin het paard Joske,

Leeftijd: vanaf 4 jaar

het schaap Rammie, het varken

42

bestuur Het instituut centraal examen JAARGANG 26 MEI 2006 Magazine voor bestuurders, toezichthouders en managers in het katholiek onderwijs

Recommend Documents