Openbare versie
Nederlandse Mededingingsautoriteit
BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.
Nummer
3028
Betreft zaak:
3028/ Euretco - Poelman
I.
MELDING
1.
Op 12 juni 2002 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit
een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Euretco N.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Houdstermaatschappij Poelman Beheer Leek B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 112 van 17 juni 2002. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. 2.
Tegelijkertijd met de melding hebben partijen een verzoek tot ontheffing als bedoeld in
artikel 40, eerste lid, van de Mededingingswet ingediend. Bij besluit van 14 juni 2002 (3028/ 7) heeft de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit ontheffing verleend van het in artikel 34 van de Mededingingswet gestelde verbod op totstandbrenging van de gemelde concentratie. Van de ontheffing is mededeling gedaan in Staatscourant 112 van 17 juni 2002.
II.
PARTIJEN
3.
Euretco N.V. (hierna: Euretco) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij
staat als holding aan het hoofd van Euretco-groep. Deze groep is actief als in- en verkooporganisatie in de non-food sector. De activiteiten binnen Euretco-groep zijn ondergebracht in de volgende branche-georiënteerde business units: Fashion, Wonen, Sport, Jeans Centre, Adam Herenmode, Witteveen Mode, Mode Tineke, Tweewielers, Detavisie (zakelijke dienstverlening), Automat (automaterialen), en UBO (inkoopkantoor Hong Kong). 4.
Houdstermaatschappij Poelman Beheer Leek B.V. (hierna: Poelman) is een besloten
vennootschap naar Nederlands recht. Alle aandelen Poelman zijn in handen van Stichting Administratiekantoor Poelman Leek. Op basis van door deze stichting uitgegeven certificaten berust het economisch eigendom bij de heer G. Poelman. Poelman staat aan het hoofd van Poelman-groep. Deze groep exploiteert in Nederland de franchiseformules Snuffel en Lake Side
1
Openbare versie
Openbare versie
(detailhandel in vrijetijdskleding). Daarnaast ontwerpt, ontwikkelt en verkoopt Poelman kleding onder de merknamen: Cracker, Twinlife en Lake Side. III.
DE GEMELDE OPERATIE
5.
De gemelde operatie is uiteengezet in de door partijen bij de melding overgelegde
“ Intentieverklaring Poelman Groep” (hierna: Intentieverklaring), van 12 juni 2002. Hierin is bepaald dat Euretco een belang van 51% in het geplaatste kapitaal van Poelman zal verwerven, hetgeen zal plaatsvinden door middel van een emissie van aandelen. Tevens is bepaald dat de verkoper gelijktijdig met of voorafgaand aan de aandelenemissie zijn certificaten van aandelen in Poelman zal (doen) decertificeren, zodat hij rechtstreeks aandeelhouder van Poelman zal worden. Stichting Administratiekantoor Poelman Leek zal vervolgens worden geliquideerd. 6.
Voorts heeft Euretco in de periode tot 1 september 2005 het recht de resterende aandelen
van verkoper in Poelman te kopen, tegen een nader te bepalen prijs. Eveneens is bepaald dat de heer G. Poelman de door hem gehouden aandelen Poelman in de periode tot 1 september 2005 niet aan anderen dan aan Euretco zal verkopen, tenzij Euretco daarin toestemt. Als voorwaarde bij deze toestemming zal gelden dat de nieuwe eigenaar gebonden zal zijn aan het recht van koop van Euretco. IV.
TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT
7.
De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de
Mededingingswet. De hierboven, onder de punten 5 en 6, omschreven transactie leidt er toe dat Euretco zeggenschap verkrijgt over Poelman. 8.
Betrokken ondernemingen zijn Euretco en Poelman.
9.
Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde
concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V.
BEOORDELING
A.
RELEVANTE MARKTEN
Rel evan t e pr oduct mar kt (en ) Standpunt van partijen 10.
Euretco en Poelman zijn beide actief in de kledingbranche. Euretco is als detaillist actief
op het gebied van dames- en herenbovenkleding, terwijl ook Poelman op dit gebied activiteiten
2
Openbare versie
Openbare versie
ontplooit als franchisegever. Partijen zijn van mening dat een aparte productmarkt bestaat voor dames- en herenbovenkleding. 11.
Daarnaast geven partijen aan dat er tevens sprake kan zijn van beïnvloeding van de markt
voor sportartikelen, aangezien een deel van het assortiment van de Lake Side franchisezaken sportartikelen betreft. Ook Euretco is actief op het gebied van het aanbieden van sportkleding door middel van haar winkelformules: Runnersworld, SPORT2000 en Sportpoint. 12.
Voorts merken partijen op dat, indien wordt uitgegaan van een enge marktdefinitie naar
product, Euretco en Poelman beide als detaillist actief zijn op de markt voor vrijetijdskleding. 13.
Tevens verrichten partijen upstream in de productkolom convertingactiviteiten. Partijen
verstaan hieronder het vermarkten van aansprekende producten met een sterke merknaam (Amerken). Dat gebeurt volgens partijen door middel van het vervullen van de leveranciersfunctie. Dit omvat, volgens partijen, de volgende activiteiten: het benoemen van marktsegmenten, het daarvoor ontwikkelen van collecties, het laten vervaardigen, het breed in de markt verkopen en met (consumenten)marketing promoten van de merknaam en de collectie. Partijen geven aan dat de activiteiten van Euretco op dit gebied zeer beperkt zijn en dat Poelman actief is onder de merknamen Cracker en Twinlife. 14.
Naast deze horizontale relaties tussen de activiteiten van Euretco en Poelman, wijzen
partijen op een aantal mogelijke verticale relaties tussen de activiteiten van Euretco en Poelman. Ten eerste wijzen partijen op de onderlinge relaties tussen Poelman (als franchisegever), Euretco (als inkooporganisatie) en de bij Euretco aangesloten ondernemers. In dit verband geven partijen aan dat deze relaties niet veranderen door de onderhavige transactie, aangezien Poelman reeds voor de totstandbrenging van deze transactie is aangesloten bij Euretco. 15.
De franchisenemers van Poelman (als franchisegever) hebben een klant-leverancier
relatie met Euretco als inkooporganisatie. Deze franchisenemers zijn door middel van een franchisecontract verplicht om bepaalde producten en/ of diensten af te nemen. Met betrekking tot de overige diensten hebben zij de vrije keus om deze van derden te betrekken. Partijen stellen zich op het standpunt dat voornamelijk de franchisegever en de franchisenemers bepalen of er in de toekomst veel verandert in de verticale relatie tussen de inkoopcombinatie en de franchiseorganisatie/ franchisenemers. 16.
Vervolgens wijzen partijen op een potentiële verticale relatie tussen de activiteiten van
Poelman en Euretco. Poelman zou volgens partijen gebruik kunnen maken van de financiële en andere zakelijke diensten die Euretco door middel van haar dochteronderneming Detavisie B.V. aanbiedt. Het betreft de volgende activiteiten: visual merchandising, winkeldesign, organisatieadvies, accountancy, assurantiën, financiële diensten en bedrijfsbeheer. Desgevraagd hebben partijen verklaard dat Poelman thans dergelijke diensten niet afneemt, met uitzondering
3
Openbare versie
Openbare versie
van de diensten van een registeraccountant ten behoeve van de jaarrekening, waarbij zij aangeeft dat in deze relatie niets zal veranderen. Beoordeling 17.
Nu zowel Euretco als Poelman als detaillist actief zijn op het gebied van dames- en
herenbovenkleding, wordt in het onderhavige geval gekeken naar een aparte markt voor de verkoop van dames- en herenbovenkleding. Of op deze markt een nader onderscheid gemaakt dient te worden naar bijvoorbeeld sportartikelen of vrijetijdskleding wordt in het onderhavige geval in het midden gelaten, aangezien dit geen gevolgen heeft voor de beoordeling (zie de punten 25 tot en met 28). 18.
Met betrekking tot de upstream activiteiten van partijen zal in het onderhavige geval
worden uitgegaan van een aparte markt voor convertingactiviteiten. Deze markt is zowel horizontaal als verticaal beïnvloed, aangezien zowel Euretco als Poelman actief zijn op deze markt en de markt(en) als omschreven in punt 17. 19.
Aangezien Poelman reeds thans gebruik maakt van de diensten van Euretco als
inkooporganisatie, zal in het onderhavige besluit niet nader worden ingegaan op de relatie tussen Euretco als inkooporganisatie en Poelman als franchisegever en de bij haar aangesloten franchisenemers. Evenmin zal nader worden ingegaan op de door partijen aangedragen mogelijke verticale relatie op het gebied van financiële en andere zakelijke diensten. Nu Poelman slechts in zeer beperkte mate actief is op het gebied van financiële en andere zakelijke diensten kan op voorhand worden geconcludeerd dat op dit gebied niet gevreesd hoeft te worden voor marktafsluitende effecten van de onderhavige concentratie. Rel evan t e geogr af isch e mar kt (en ) 20.
Partijen zijn van mening dat de markt voor de verkoop van dames- en herenbovenkleding
nationaal van omvang is. Daarnaast zijn partijen van mening dat de markt voor convertingactiviteiten Europees van omvang is. 21.
Zowel Euretco als Poelman zijn door het hele land actief met betrekking tot de verkoop
van dames- en herenbovenkleding. Daar tegenover staat dat het op zijn minst te betwijfelen valt of gesproken kan worden over een nationale markt, wanneer deze wordt benaderd vanuit het perspectief van de consument. Voor de vraagzijde van de markt lijkt een lokale of regionale omvang meer voor de hand te liggen. Hoe het ook zij in het onderhavige geval kan in het midden blijven of de markt voor de verkoop van dames- en herenbovenkleding in geografisch opzicht nationaal, regionaal of lokaal van omvang is, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 23 tot en met 28).
4
Openbare versie
Openbare versie
22.
Met betrekking tot de markt voor convertingactiviteiten kan niet zonder meer worden
aangenomen dat deze Europees van omvang is. Consumentenvoorkeuren kunnen per land verschillen en daarnaast is voor promotiedoeleinden communicatie in de landstaal mogelijk van belang. Hoe het ook zij, in het onderhavige geval kan in het midden blijven of deze markt nationaal of Europees van omvang is, aangezien dit de uiteindelijke beoordeling niet beïnvloedt (zie punt 29). B.
GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE
23.
Indien wordt uitgegaan van een nationale markt voor de verkoop van dames- en
herenbovenkleding dan overlappen de activiteiten van partijen op deze markt. Poelman is op deze markt actief met de formules Snuffel en Lake Side en Euretco exploiteert de ketens: Witteveen, Adam, Mode Tineke, Runnersworld, SPORT2000, Jeans Centre en Sportpoint. Partijen schatten de omvang van deze markt op circa EUR 8 à 9 miljard. Partijen baseren deze marktomvang op cijfers van European Strategic Issues aangevuld met eigen schattingen.1 Zelfs indien de omzetten van de franchisenemers van de ketens, die door Euretco en Poelman worden geëxploiteerd, worden toegerekend aan partijen is het gezamenlijke marktaandeel van partijen volgens eigen opgave niet hoger dan 15%. Indien gekeken zou worden naar het aantal verkooppunten in Nederland dan komen partijen gezamenlijk uit op circa 10% van het totaal, waarbij zij uitgaan van een totaal van 16.000 kledingverkooppunten. Partijen ondervinden op deze markt concurrentie van warenhuizen en kledingzaken, waaronder Vendex KBB, C&A, Marca, WE, H&M en vele speciaalzaken. 24.
Indien zou worden uitgegaan van lokale markten voor de verkoop van dames- en
herenbovenkleding, dan overlappen de activiteiten van partijen in een groot aantal plaatsen. Op basis van door partijen overgelegde gegevens en onderzoek van de NMa wordt geconcludeerd dat in al deze plaatsen ten minste vijf concurrerende winkelketens actief zijn op het gebied van dameskleding, herenkleding, sportartikelen en –kleding en/ of vrijetijdskleding. 25.
Indien wordt uitgegaan van een nationale markt voor de verkoop van vrijetijdskleding dan
overlappen de activiteiten van partijen op deze markt. Volgens partijen is Poelman op deze markt actief met de formules Snuffel en Lake Side, terwijl Euretco op dit gebied de ketens SPORT2000 en Jeans Centre exploiteert. Partijen schatten de omvang van de mogelijk te onderscheiden markt voor vrijetijdskleding in Nederland op circa EUR 4 miljard. Partijen schatten het gezamenlijk marktaandeel van Euretco en Poelman op deze mogelijk te onderscheiden markt op circa [0-
1
Partijen verwijzen naar European Strategic Issues; Clothing Retailing 2002, uitgegeven door Verdict. De Nederlandse
consumentenomzet in de kledingbranche bedraagt volgens partijen circa EUR 11,5 miljard. Voorts stellen partijen dat het segment dames- en herenbovenkleding over het algemeen een aandeel heeft in de totale kleding omzet van 70 tot 80%.
5
Openbare versie
Openbare versie
10]2%. Partijen noemen verschillende concurrenten op deze markt, waaronder onder andere: Cool Cat, Sting, America Today, Vet, Fooks, Shoeby Shop en Levi Store. Daarnaast zijn verschillende andere concurrerende winkelketens op deze markt actief. 26.
Indien zou worden uitgegaan van lokale markten voor de verkoop van vrijetijdskleding,
dan overlappen de activiteiten van partijen in circa 30 woonkernen in Nederland. Uit onderzoek van de NMa is gebleken dat in de meeste van deze plaatsen ten minste vijf vestigingen van andere winkelformules, die actief zijn op het gebied van vrijetijdskleding, aanwezig zijn. Hoewel dit niet voor de plaatsen Dokkum en Zutphen geldt, krijgen partijen in deze plaatsen twee vestigingen, terwijl er ten minste vier vestigingen van concurrerende winkelformules zijn. 27.
Indien wordt uitgegaan van een nationale markt voor de verkoop van sportartikelen dan
overlappen de activiteiten van partijen op deze markt. Volgens partijen is Poelman op deze markt actief met de formule Lake Side, terwijl Euretco op dit gebied de ketens Runnersworld, SPORT2000 en Sportpoint exploiteert. De omvang van deze mogelijk te onderscheiden markt schatten partijen op circa EUR 2,5 miljard. Uitgaande van deze marktomvang en de door partijen overgelegde omzetgegevens met betrekking tot deze markt, wordt geconcludeerd dat het gezamenlijk marktaandeel op deze mogelijk te onderscheiden markt circa [0-10]% bedraagt. Hierbij wordt opgemerkt dat de toevoeging van Poelman op deze markt zeer beperkt van omvang is. Partijen noemen op deze markt de volgende concurrenten: Intersport, Perry Sport, Aktie Sport, Bever Zwerfsport, Olympus Sport en Pro Sport. 28.
Indien zou worden uitgegaan van lokale markten voor de verkoop van sportartikelen, dan
overlappen de activiteiten van partijen in zeven plaatsen in Nederland. In vier van deze steden zijn meer dan vijf concurrerende sportzaken actief. In Hardenberg, Barneveld en Leek hebben partijen na de concentratie twee vestigingen die actief zijn op deze markt. In Hardenberg zijn ten minste drie ander sportzaken gevestigd, terwijl in de directe omgeving sportzaken zijn te vinden in Dedemsvaart (2), Coevorden (2) en Ommen. In Barneveld is ten minste één andere sportzaak gevestigd, terwijl er in de directe omgeving sportzaken te vinden zijn in: Putten, Nijkerk (2), Hoevelaken, Leusden (5), Amersfoort (meer dan 10), Scherpenzeel, Ederveen, Veenendaal (meer dan 10) en Ede (7). In Leek is geen andere sportzaak gevestigd dan de twee zaken van partijen. In het niet ver gelegen Roden zijn echter twee concurrerende sportzaken gevestigd. Daarnaast zijn sportzaken gevestigd in het nabijgelegen Niekerk, Groningen (meer dan 10), Norg en Vries. 29.
Op het gebied van convertingactiviteiten is Poelman actief met de merken: Cracker en
TwinLife. Partijen omschrijven de activiteiten van Euretco op dit gebied als nihil. Concurrenten van partijen op deze markt zijn Nike, Adidas, O’Neill, Mexx en Esprit. Ongeacht de nationale of
2
Deze openbare versie van het besluit bevat geen vertrouwelijke gegevens. Indien dergelijke gegevens zijn weggelaten,
dan wordt dat in de tekst aangegeven door rechte haken.
6
Openbare versie
Openbare versie
Europese afbakening van deze markt zijn de activiteiten van door partijen genoemde concurrenten groter dan de activiteiten van Euretco en Poelman tezamen, zodat niet gevreesd hoeft te worden voor een economische machtspositie op deze markt. Gezien de omvang van de activiteiten van partijen op beide markten en de genoemde sterke concurrenten hoeft in het onderhavige geval evenmin nader onderzocht te worden of de verticale relatie tussen de convertingactiviteiten en de detailhandelsactiviteiten van partijen tot marktafsluitende effecten zal leiden. 30.
Gezien de genoemde marktaandelen, de vele concurrerende vestigingen in de plaatsen
waar de activiteiten van partijen overlappen en in de nabije omgeving daarvan en de verschillende sterke concurrenten kan worden geconcludeerd dat er geen reden is om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. VI.
NEVENRESTRICTIES
31.
De Intentieverklaring bevat een non-concurrentiebeding dat door partijen als
nevenrestrictie wordt aangemerkt. Verkort weergegeven stelt het beding dat de heer G. Poelman en mevrouw G.G. Poelman-Schuil gedurende de periode van gezamenlijk aandeelhouderschap (tezamen met Euretco) in Poelman, alsmede drie jaar nadat Euretco alle aandelen in Poelman heeft verworven, direct noch indirect activiteiten ondernemen die concurreren met de huidige en de voorgenomen activiteiten van Poelman. Partijen geven aan dat de voorgenomen transactie de overdracht bevat van zowel goodwill als know-how en achten derhalve een periode van drie jaar aanvaardbaar. 32.
In dit kader dient getoetst te worden of het in punt 31 beschreven beding rechtstreeks
verbonden is aan en tevens noodzakelijk is voor de totstandbrenging van de voorgenomen transactie. 33.
Een koper van een onderneming zal tot op zekere hoogte beschermd dienen te worden
tegen concurrerend handelen van de verkoper. In het onderhavige geval is sprake van een emissie van aandelen Poelman, waardoor de in punt 31 genoemde natuurlijke personen geen verkopende partij zijn. Daar staat tegenover dat deze personen voor de voorgenomen transactie zeggenschap hadden over Poelman, terwijl zij na totstandbrenging van de voorgenomen concentratie de zeggenschap over Poelman delen met Euretco. Derhalve wordt geconcludeerd dat in het onderhavige geval Euretco beschermd dient te worden tegen concurrerend handelen van de huidige (indirecte) aandeelhouders van Poelman. 34.
Daarnaast is van belang dat de duur, de inhoud en het geografisch toepassingsgebied
van een beding niet verder gaan dan redelijkerwijs noodzakelijk is voor de totstandbrenging van
7
Openbare versie
Openbare versie
de concentratie. Het in punt 31 omschreven non-concurrentiebeding is rechtstreeks verbonden met en noodzakelijk voor de totstandbrenging van de gemelde concentratie van Poelman door Euretco en kan derhalve als nevenrestrictie worden geaccepteerd, voor zover de duur ervan niet langer is dan 3 jaar na totstandbrenging van de overname van Poelman door Euretco, voor zover het de huidige activiteiten en het huidige leveringsgebied van Poelman betreft en voor zover het niet ziet op het verstrekken van leningen en overig krediet. VII.
CONCLUSIE
35.
Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse
Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 36.
Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse
Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 37.
Gelet op de overwegingen 31 tot en met 34 is de directeur-generaal van oordeel dat,
voorzover de in punt 31 omschreven clausules een overeenkomst vormt als bedoeld in artikel 6 van de Mededingingswet, dat artikel ingevolge artikel 10 van de Mededingingswet, niet geldt voor deze overeenkomst, voor zover de duur ervan niet langer is dan 3 jaar na totstandbrenging van de overname van Poelman door Euretco, voor zover het de huidige activiteiten en het huidige leveringsgebied van Poelman betreft en voor zover het niet ziet op het verstrekken van leningen en overig krediet. Datum: 21 augustus 2002
De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze:
W.g. Dr. K.F. Roszbach Wnd. plv. directeur Concentratiecontrole
8
Openbare versie
Openbare versie
Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam.
9
Openbare versie
