BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet

Openbare versie

Nederlandse Mededingingsautoriteit

BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Nummer

3233 / 35

Betreft zaak:

3233/ Pon - Geveke

I.

MELDING

1.

Op 6 december 2002 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse

Mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Pon Holdings B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Geveke N.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 242 van 16 december 2002. Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen.

II.

PARTIJEN

2.

Pon Holdings B.V. (hierna: Pon) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht.

Pon staat aan het hoofd van een groep van ondernemingen die actief is op het gebied van de import van en detailhandel in automobielen, banden, vrachtwagens, interne transportmiddelen en auto-onderdelen, alsmede financiële dienstverlening, telecommunicatie en de import van industriële producten en diensten. 3.

Geveke N.V. (hierna: Geveke) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht.

Geveke is een beursgenoteerde onderneming. Geveke staat aan het hoofd van een groep van ondernemingen die actief is op het gebied van de inkoop, marketing, distributie, onderhoud, lease, verhuur en outsourcing van diesel- en gasmotoren, machines, elektronische en (elektro-) technische componenten, gereedschapswerktuigen, industriële automatisering, bouwmaterialen en technische verbruiksgoederen ten behoeve van de industrie, bouw en overheid.

III.

DE GEMELDE OPERATIE

4.

Pon en Geveke hebben op 5 november 2002 een Letter of Intent getekend op grond

waarvan Pon beoogt de uitsluitende zeggenschap te verwerven over Geveke door middel van een openbaar bod op alle uitstaande gewone aandelen van Geveke. De aandelen van Geveke zijn voordien genoteerd aan de effectenbeurs Euronext te Amsterdam. Het bod wordt uitgebracht onder de voorwaarde dat het wordt aanvaard voor ten minste 95% van de Geveke aandelen.

1

Openbare versie

Openbare versie

5.

Partijen hebben in de melding verder aangegeven dat Pon het voornemen heeft om enige

tijd na de verwerving van de Geveke aandelen een belang van 60% in de ondernemingen van Geveke die de Trade & Services Group (hierna: T&SG) worden genoemd, over te dragen aan Nimbus Investments III B.V. (hierna: Nimbus). 1 Pon zal na de overdracht de resterende 40% van de aandelen behouden. Op grond van een bij de melding overgelegde ‘Shareholders Agreement Regarding Nimpon Trade and Services B.V. i.o.’ d.d. 13 december 2002 blijkt dat Pon na deze transactie samen met Nimbus zal beschikken over gezamenlijke zeggenschap in Nimpon Trade and Services B.V. i.o., waaronder de genoemde T&SG zal vallen. 6.

Hetgeen partijen naar voren hebben gebracht, wordt door de NMa zo verstaan, dat

partijen van mening zijn dat de verkrijging van zeggenschap over T&SG een afzonderlijke concentratie betreft, die apart gemeld zal worden bij de bevoegde mededingingsautoriteiten. Partijen menen dat de activiteiten van T&SG geen deel uitmaken van de onderhavige concentratie. Er is volgens hen sprake van een tijdelijke verwerving van uitsluitende zeggenschap. 7.

Ten gevolge van het openbare bod op de aandelen van Geveke zal Pon ook zeggenschap

verwerven in T&SG. Het is niet zeker of Pon direct na het verwerven van de aandelen in Geveke het belang van 60% in T&SG daadwerkelijk overdraagt aan Nimbus. Het feit dat Pon voornemens is de aanvankelijk uitsluitende zeggenschap in T&SG om te zetten in gezamenlijke zeggenschap doet er niet aan af dat Pon ten gevolge van het openbare bod uitsluitende zeggenschap zal verkrijgen en zeggenschap zal behouden over T&SG. Gelet op het voorgaande zal bij de beoordeling van de onderhavige concentratie ook rekening worden gehouden met de activiteiten die worden uitgevoerd binnen T&SG.

IV.

TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT

8.

De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b van de

Mededingingswet. De hierboven onder de punt 4 omschreven transactie leidt er toe dat Pon zeggenschap zal verwerven over Geveke. 9.

Betrokken ondernemingen zijn Pon en Geveke.

10.

Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde

concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt.

1

Tot T&SG behoren meerdere Nederlandse en buitenlandse werkmaatschappijen die zijn ondergebracht binnen de

navolgende clusters: Geveke Production Machinery, Geveke Industrial, Geveke Technical Solutions, Geveke Technical Components en Geveke Rotating and Rolling Equipment.

2

Openbare versie

Openbare versie

V.

BEOORDELING

A.

RELEVANTE MARKTEN

Rel evan t e pr oduct mar kt en 11.

Partijen hebben allereerst aangegeven dat Pon en Geveke technische

handelsondernemingen zijn waarvan de kernactiviteit bestaat uit het importeren van technische gebruiksgoederen. Beide partijen zijn derhalve actief op de markten voor de levering van goederen en ontplooien aanvullend activiteiten op het gebied van de servicing van deze goederen. 12.

De beoordeling van de onderhavige concentratie heeft betrekking op markten die zich –

al dan niet gedeeltelijk - bevinden in de volgende hoofdgebieden: (i) Handel in motoren, (ii). Handel in machines op het gebied van transporttechniek, (iii) Handel in interne transportmiddelen, (iv) Handel in bouw- en grondverzetmachines, (v) Verhuur van bedrijfsauto’s, (vi) Handel in stoomturbines, (vii) Handel in compressoren, (viii) Handel in filters. Servicing 13.

Mogelijk is sprake van afzonderlijke markten voor servicing op de verschillende hiervoor

genoemde gebieden. Partijen geven aan dat onder het begrip servicing zowel onderhouds- en reparatiediensten als vervanging van onderdelen vallen. Partijen zijn van mening dat de mogelijke markten op het gebied van servicing afgeleide markten zijn van de productmarkten voor de verkoop, aangezien het nagenoeg alleen de servicing van de door partijen verkochte producten betreft . Met een aantal afnemers hebben Geveke en Pon lange termijn onderhoudscontracten afgesloten. 14.

Daarnaast geven partijen aan dat een deel van de servicing van de door partijen geleverde

producten wordt uitgevoerd door gespecialiseerde onderhouds- en reparatiebedrijven of door zogenaamde paralleldiensten die vaak imitatieonderdelen leveren. Het is daarom in het onderhavige geval aannemelijk dat partijen op de verschillende (mogelijke) markten op het gebied van servicing lagere marktaandelen halen dan op de productmarkten voor de verkoop waar zij van zijn afgeleid, aldus partijen. 15.

Bovenstaande leidt tot de conclusie dat, indien er aparte markten voor servicing zouden

bestaan, de marktaandelen van partijen op deze markten afgeleiden zijn van en in ieder geval lager zijn dan de marktaandelen van partijen op de markten voor de handel in de betreffende producten. De beantwoording van de vraag of er sprake is van een afzonderlijke markt voor

3

Openbare versie

Openbare versie

servicing kan in het onderhavige geval achterwege blijven, aangezien de materiële beoordeling er niet door wordt beïnvloed.2 (i)

Handel in motoren

16.

Pon en Geveke zijn beide actief op het gebied van de handel in motoren. In eerdere

besluiten is naar voren gekomen dat, gelet op de verschillen in productkarakteristieken en toepassingsgebieden, gasmotoren niet tot dezelfde productmarkt behoren als dieselmotoren.3 Binnen de markt voor gasmotoren en binnen de markt voor dieselmotoren kunnen nadere deelmarkten worden gedefinieerd al naar gelang de toepassing van de motor, aldus partijen. Daarnaast kan mogelijkerwijs een onderverdeling worden gemaakt naar het vermogensbereik en de toerentallen van de motoren. Gasmotoren en warmtekrachtinstallaties 17.

Losse gasmotoren worden in Nederland, voor zover partijen bekend, met name gebruikt

als onderdeel van warmtekrachtinstallaties (WKK units). Bij gasmotoren komen uitlaatgassen vrij van zeer hoge temperatuur die gebruikt kunnen worden voor de (decentrale) opwekking van warmte-energie. In de WKK units wordt de energie die door een gasmotor wordt geleverd en de warmte die daarbij vrijkomt, gekoppeld. Aldus kan warmte-energie worden geproduceerd. De energiezuinige warmtekrachtinstallaties worden gebruikt in de tuinbouw, de off-shore, in ziekenhuizen en in grote kantoorcomplexen en flatgebouwen. 18.

Partijen zijn van mening dat losse gasmotoren en WKK units tot aparte relevante

productmarkten behoren.4 Een losse gasmotor is een bestanddeel van een warmtekrachtinstallatie. Mogelijkerwijs kan er zowel binnen de markt voor losse gasmotoren als binnen de markt voor WKK units een onderscheid worden gemaakt naar vermogensbereik.5 Een dergelijke nadere onderverdeling is in het onderhavige geval echter niet van belang aangezien uitsluitend Pon actief is op het gebied van de verkoop van losse gasmotoren en aangezien van partijen alleen Geveke actief is op het gebied van WKK units, aldus partijen. 19.

In het onderstaande zal, net als in eerdere besluiten, worden uitgegaan van een aparte

markt voor losse gasmotoren en een aparte markt voor WKK units.6 Voor de beoordeling van de

2

Zie in dit kader ook het besluit van 24 augustus 1999 in zaak 1428/ Geveke – Landré, punt 12.

3

Zie het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, punt 19 en het besluit van 29 juni 1999 in zaak

1117/ Cummins-Wärtsilä, de punten 24 tot en met 26. 4

Partijen verwijzen hierbij naar het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré.

5

Zie voor WKK units bijvoorbeeld het besluit van 23 juni 1998 in zaak 789/ ABB Energie – Zantingh, punt 7.

6

Zie het besluit van 10 december 1998 in zaak 1143/ Landré & Merrem – Nedalo en het besluit in zaak 1428/ Geveke –

Landré, reeds aangehaald, punt 19.

4

Openbare versie

Openbare versie

onderhavige concentratie kan in het midden blijven of er een nadere onderverdeling gemaakt moet worden binnen de markt voor losse gasmotoren en binnen de markt voor WKK units, aangezien voor al deze markten geldt dat slechts één van beide partijen actief is op deze mogelijk te onderscheiden markten en er derhalve geen sprake is van overlap tussen de activiteiten van partijen. In de punten 72 tot en met 76 zal wel aandacht worden besteed aan een mogelijke verticale relatie tussen Pon en Geveke ten aanzien van de losse gasmotoren die dienen als bestanddeel voor WKK units.7 Dieselmotoren 20.

Uit een eerder besluit kan worden opgemaakt dat op het terrein van dieselmotoren de

motoren voor de volgende toepassingsgebieden kunnen worden onderscheiden: (i) voortstuwingsmotoren voor de scheepvaart (hierna: maritieme toepassingen), (ii) industriële motoren en motoren voor voertuigen, niet zijnde auto’s (hierna: motoren voor industriële toepassingen) en (iii) dieselgeneratorsets.8 Zowel Pon als Geveke is actief op het gebied van motoren voor maritieme toepassingen. Daarnaast zijn beiden actief op het gebied van industriële motoren. Op het gebied van dieselgeneratorsets bestaat er geen overlap tussen de activiteiten van partijen, aangezien deze alleen door Geveke worden aangeboden.9 Dieselmotoren voor maritieme toepassingen 21.

Partijen hebben aangegeven dat binnen de categorie dieselmotoren voor maritieme

toepassingen afzonderlijke productmarkten kunnen worden onderscheiden ten aanzien van voortstuwingsmotoren voor de beroepsvaart en de zeer grote motorjachten enerzijds en de voortstuwingsmotoren voor de pleziervaart anderzijds. Op de markt voor voortstuwingsmotoren voor de beroepsvaart en de zeer grote motorjachten kan mogelijk een onderscheid worden gemaakt tussen high-speed, medium-speed en low-speed dieselmotoren.10 Dit is een zeer gebruikelijk onderscheid in de markt voor scheepsmotoren. De grens tussen high-speed en medium-speed motoren ligt bij een toerental van 900. De grens tussen medium-speed en lowspeed ligt bij 300 toeren. High-speed motoren worden met name gebruikt als voortstuwingsmotoren voor grote motorjachten, pleziervaartschepen, douaneboten, binnenvaartschepen, sleepboten, loodsboten rijkspolitie- en reddingsboten maar ook als

7

Zie het besluit in zaak 1143/ Landré & Merrem – Nedalo, reeds aangehaald, punt 23, waarin eveneens werd uitgegaan van

een verticale relatie tussen leveranciers van gasmotoren en leveranciers van warmtekrachtinstallaties. 8

Zie het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, punt 19. Zie verder de beschikking van de Europese

Commissie van 23 februari 1998 in zaak IV/ M.1094-Caterpillar/ Perkins Engines, de punten 10 tot en met 12. 9

Dieselgeneratorsets, ook wel noodstroomvoorzieningen genoemd, worden gebruik voor de decentrale opwekking van

elektriciteit. 10

Op de markt voor voortstuwingsmotoren voor de pleziervaart hoeft geen onderscheid gemaakt te worden tussen high-

speed, medium-speed en low-speed aangezien het op deze markt nagenoeg altijd high-speed motoren betreft.

5

Openbare versie

Openbare versie

hulpmotoren in grotere schepen die met behulp van medium-speed dieselmotoren worden voortgestuwd, aldus partijen. Medium-speed motoren worden bijvoorbeeld ingezet als voortstuwingsmotoren voor grote ferry’s, grote baggerschepen en grote sleepboten. Mediumspeed motoren zijn groter dan high-speed motoren. Low-speed motoren worden onder meer ingezet als voortstuwingsmotoren voor olietankers en containerschepen. 22.

In het onderhavige geval zal, net als in eerdere besluiten, worden uitgegaan van een

aparte markt voor handel in voortstuwingsmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten en een aparte markt voor de handel in voortstuwingsmotoren voor de pleziervaart. 11 In het onderhavige geval kan in het midden blijven of de markt voor de handel in voortstuwingsmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten één markt is, dan wel onderverdeeld moet worden in high-speed, medium-speed en low-speed, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punt 78). Dieselmotoren voor industriële toepassingen 23.

Industriële motoren worden onder meer gebruikt voor de landbouwmechanisatie,

brandbluspompen en scheeps(hulp)aggregaten. Net als in een eerder besluit wordt in het onderhavige geval uitgegaan van een aparte markt voor motoren voor industriële toepassingen.12 (ii)

Handel in machines op het gebied van transporttechniek

24.

Partijen hebben aangegeven dat machines op het gebied van transporttechniek zich

kenmerken door het feit dat met behulp van deze machines mensen en goederen verticaal (omhoog en omlaag) en diagonaal (schuin omhoog en schuin omlaag) verplaatst kunnen worden teneinde werkzaamheden op een andere hoogte te kunnen verrichten. In eerdere besluiten is aangegeven dat de handel in machines op het gebied van transporttechniek onder meer een markt voor (i) mobiele hoogwerkers en een markt voor (ii) algemene toegankelijkheidsuitrustingen omvat.13 Partijen menen dat aan de handelscategorie van machines op het gebied van transporttechniek wellicht nog toegevoegd kunnen worden de afzonderlijke productmarkten voor (iii) verreikers en ruw terreinheftrucks en voor (iv) mobiele kranen. Deze bevinden zich beide op het grensvlak van machines op het gebied van transporttechniek en interne transportmiddelen. Geveke is niet actief op de markt voor mobiele kranen, dus deze

11

Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, punt 23, waarin is aangegeven dat een

onderscheid tussen voortstuwingsmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten en voortstuwingsmotoren voor de pleziervaart aannemelijk is in verband met verschillen in vermogen (lager bij pleziervaart) en gebruik. Daar wordt aan toegevoegd dat het evident is dat de afnemers ervan verschillen. 12

Zie het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landre, reeds aangehaald, punt 20.

13

Zie het besluit van 30 juni 1999 in zaak 1301/ JLG Industrie – Lima – RiRent, punt 20 en het besluit van 5 februari 2001 in

zaak 2284/ Pon Holdings – HDW, punt 10.

6

Openbare versie

Openbare versie

mogelijke productmarkt zal in het navolgende buiten beschouwing worden gelaten. Op de andere drie door partijen aangegeven markten is er wel sprake van overlap tussen partijen. Mobiele hoogwerkers 25.

Met partijen zal, in overeenstemming met eerdere besluiten, in het onderhavige geval

worden uitgegaan van een aparte markt voor mobiele hoogwerkers (ook wel genoemd Mobile Elevating Work Platforms, MEWP’s).14 26.

Pon verkoopt en verhuurt mobiele hoogwerkers. Geveke is slechts actief in de verhuur

van mobiele hoogwerkers. Net als in een eerder besluit15 kan in het onderhavige geval in het midden blijven of verkoop en verhuur aparte markten vormen, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 87 tot en met 90). Algemene toegankelijkheidsuitrustingen 27.

Partijen geven aan dat algemene toegankelijkheidsuitrustingen niet-mobiele werktuigen

zijn waarvan de hoogte kan variëren van 2,5 meter tot ongeveer 20 meter, zoals steigers, ladders, aluminium torens, kranen, hangbruggen en mastklimmers. Door verscherping van de Arbowetgeving en veiligheidsvoorschriften neemt het gebruik van algemene toegankelijkheidsuitrustingen af ten gunste van mobiele machines op het gebied van transporttechniek, aldus partijen. 28.

Zoals reeds vermeld in punt 24, heeft de d-g NMa in eerdere besluiten de markt voor

algemene toegankelijkheidsuitrustingen onderscheiden van die van mobiele hoogwerkers. 16 Met partijen en in navolging van eerdere besluiten kan worden aangenomen dat er een aparte markt voor algemene toegankelijkheidsuitrustingen is. 29.

In tegenstelling tot Geveke verkoopt Pon geen algemene toegankelijkheidsuitrustingen.

Wel is zowel Pon als Geveke actief in de verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen. In het onderhavige geval kan in het midden blijven of verkoop en verhuur aparte markten vormen, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 92 tot en met 97).

14

Zie het besluit in zaak 1301/ JLG Industrie – Lima – RiRent, reeds aangehaald, punt 20 en het besluit in zaak 2284/ Pon

Holdings – HDW, reeds aangehaald, punt 10. 15

Zie het besluit in zaak 2284/ Pon Holdings – HDW, reeds aangehaald, punt 11.

16

Zie het besluit in zaak 1301/ JLG Industrie – Lima – RiRent, reeds aangehaald, punt 20 en het besluit in zaak 2284/ Pon

Holdings – HDW, reeds aangehaald, punt 10.

7

Openbare versie

Openbare versie

Verreikers en ruw terreinheftrucks 30.

Verreikers worden volgens partijen voornamelijk gebruikt in de landbouw en de bouw

voor het verplaatsen en plaatsen van goederen met een gewicht tot maximaal 4,5 ton tot een hoogte van circa 12 meter. Ook ruw terreinheftrucks worden gebruikt voor werkzaamheden in de landbouw en de bouw om gewichten tot 4,5 ton te (ver)plaatsen tot een hoogte van 5,5 meter, aldus partijen. Ruw terreinheftrucks zijn vooral geschikt voor werkzaamheden op onverharde grond. Partijen geven aan dat verreikers en ruw terreinheftrucks voor dezelfde werkzaamheden in dezelfde branche worden gebruikt en zodoende tot dezelfde productmarkt gerekend kunnen worden. 31.

In het onderhavige geval kan in het midden blijven of binnen de mogelijke markt voor

verreikers en ruw terreinheftrucks onderscheid moet worden gemaakt naar de deelmarkt voor verreikers en de deelmarkt voor ruw terreinheftrucks, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 98 tot en met 102). 32.

Zowel Pon als Geveke is actief in de verkoop en de verhuur van verreikers en ruw

terreinheftrucks. In het onderhavige geval kan in het midden blijven of verkoop en verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks aparte markten vormen, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 98 tot en met 102). (iii)

Handel in interne transportmiddelen

33.

Interne transportmiddelen zijn vorkheftrucks en magazijnvoertuigen die geschikt zijn

voor het vervoeren en tillen van goederen over korte afstanden op bedrijfsterreinen en in magazijnen en loodsen. 34.

Met partijen kan worden aangenomen dat er aparte markten zijn voor (i) vorkheftrucks

en (ii) magazijnvoertuigen, zoals ook door de Europese Commissie in haar beschikkingen is aangegeven.17 Een belangrijk verschil tussen beide transportmiddelen is dat voor magazijnvoertuigen een vlakke vloer noodzakelijk is, terwijl dit voor vorkheftrucks niet geldt, aldus partijen. 35.

Zoals partijen aangeven heeft de NMa in een eerder besluit geconcludeerd dat de markt

voor de verkoop van interne transportmiddelen en de markt voor de verhuur van interne transportmiddelen aparte markten zijn.18 Ook in het onderhavige besluit zal van dit onderscheid

17

Partijen verwijzen hierbij naar de beschikkingen van de Europese Commissie van 28 september 1992 in zaak IV/ M.256 -

Linde/ Fiat, punt 10-16 en van 15 juni 200o in zaak COMP/ M.1950 - Toyoda Automatiec Loom Works/ BT industries, punt 711. 18

Zie het besluit van 11 december 1998 in zaak 1160/ Pon – Achterveld – Cebeco – Agrivor, punten 11 en 12.

8

Openbare versie

Openbare versie

worden uitgegaan, zodat er op het gebied van interne transportmiddelen sprake is van de volgende vier productmarkten: i) verkoop van vorkheftrucks, ii) verhuur van vorkheftrucks, iii) verkoop van magazijnvoertuigen en iv) verhuur van magazijnvoertuigen. (iv)

Handel in bouw- en grondverzetmachines

36.

Ten aanzien van de markt voor de levering van bouw- en grondverzetmachines heeft de

Europese Commissie eerder geconcludeerd dat een onderscheid kan worden gemaakt tussen zwaar en licht materieel machines.19 Het onderscheid tussen deze productmarkten wordt bepaald door het gewicht bij graafmachines (licht: 0 tot 12 ton, zwaar: 12 tot 60 ton) en het vermogensbereik bij laders (licht: 0 tot 60 pk, zwaar: 61 tot 507 pk). Zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines 37.

Zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines worden over het algemeen gebruikt in de

wegenbouw, bij het bouwrijp maken van grote (industrie)terreinen, bij grote en kleine infrastructurele werken, in de industrie, bij sloopwerkzaamheden en in de havens. Partijen geven aan dat binnen de markt voor zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines onderscheid kan worden gemaakt tussen de volgende mogelijke productmarkten: zware graafmachines20, zware laadschoppen, dumpers21 en bulldozers. 38.

Zowel op het gebied van zware laadschoppen als op het gebied van bulldozers bestaat er

geen overlap tussen Pon en Geveke. Op het gebied van zware graafmachines en op het gebied van dumpers bestaat wel overlap tussen partijen. 39.

Met partijen zal, in overeenstemming met eerdere beschikkingen van de Europese

Commissie, worden uitgegaan van een aparte markt voor zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines.22 In het onderhavige geval kan in het midden worden gelaten of er binnen de markt voor zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines aparte markten zijn voor zware 19

Zie de beschikking van 18 december 1998 in zaak M.1235/ New Holland – Orenstein & Koppel, de punten 8 en 13 en de

beschikking van 28 oktober 1999 in zaak M.1571/ New Holland – Case, de punten 55 en 56. In deze beschikkingen wordt aangegeven dat zwaar materieel met name wordt gebruikt voor grootschalige constructie en bouwprojecten en infrastructurele werken, terwijl licht materieel wordt ingezet voor kleinschalige constructieprojecten en/ of onderhoudswerkzaamheden. 20

Zware graafmachines worden gebruikt voor grondverplaatsing en grondverschuiving. Dit gebeurt door middel van het

weggraven, tillen en over korte afstand verplaatsen van zand, stenen en andere materialen. 21

Dumpers zijn voertuigen voorzien van een hydraulisch bediende kiepbak bestemd voor de transport van zand, grind,

puin, et cetera. Dumpers worden gebruikt voor het verplaatsen van materiaal over onverhard terrein over langere afstanden. 22

Zie de beschikking in zaak M.1235/ New Holland – Orenstein & Koppel, reeds aangehaald, de punten 8 en 13 en de

beschikking in zaak M.1571/ New Holland – Case, reeds aangehaald, de punten 55 tot en met 61.

9

Openbare versie

Openbare versie

graafmachines, zware laadschoppen, dumpers en bulldozers, aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie de punten 112 tot en met 118). Licht materieel bouw- en grondverzetmachines 40.

Licht materieel bouw- en grondverzetmachines worden zowel gebruikt voor kleinschalige

bouw- of onderhoudswerkzaamheden als voor werkzaamheden in de landbouw bij hoveniersbedrijven. Partijen geven aan dat de Europese Commissie heeft overwogen, dat binnen de markt voor licht materieel bouw- en grondverzetmachines, mogelijk onderscheid kan worden gemaakt tussen de volgende productmarkten: schrankladers23, mini & midi graafmachines24, kleine laadschoppen25, graaflaadcombinaties26 en verreikers.27 In het onderhavige geval zijn verreikers reeds besproken bij handel in machines op het gebied van transporttechniek, gezien de nauwe relatie met ruw terrein heftrucks die ook door marktpartijen wordt onderkend. 41.

Pon en Geveke ontplooien geen activiteiten op het gebied van graaflaadcombinaties.

Zowel op het gebied van schrankladers als op het gebied van kleine laadschoppen bestaat er geen overlap tussen de activiteiten van partijen. Partijen zijn wel beide actief op het gebied van mini & midi graafmachines. 42.

Met partijen zal, in overeenstemming met eerdere beschikkingen van de Europese

Commissie, worden uitgegaan van een aparte markt voor licht materieel bouw- en grondverzetmachines.28 In het onderhavige geval kan, net als in een eerdere beschikking van de Europese Commissie, in het midden worden gelaten of er binnen de markt voor licht materieel bouw- en grondverzetmachines een aparte markt is voor mini & midi graafmachines aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie de punten 119 tot en met 121).29

23

Een schranklader is een kleine wiellaadschop, met vier niet sturende wielen. De schranklader wordt gebruikt in de

industrie, havens, sloop en landbouw. 24

Mini en midi graafmachines kunnen worden gebruikt voor grondverplaatsing en grondverschuiving bij kleinschalige

bouw- of onderhoudswerkzaamheden. Mini & midi graafmachines bestaan in rupsmodellen en wielmodellen. Ze verschillen substantieel van andere machines op de mogelijke markt voor licht materieel van bouw- en grondverzetmachines. 25

Kleine laadschoppen worden met name gebruikt om stenen, aarde en ander materiaal te laden en te verplaatsen bij

kleinschalige bouw- of onderhoudswerkzaamheden. 26

Een graaflaadcombinatie is een multifunctionele machine met een graaf- en laadaggregaat.

27

Zie de beschikking in zaak M.1571/ New Holland – Case, reeds aangehaald, de punten 62 tot en met 65.

28

Zie de beschikking in zaak M.1235/ New Holland – Orenstein & Koppel, reeds aangehaald, de punten 8 en 13 en de

beschikking in zaak M.1571/ New Holland – Case, reeds aangehaald, de punten 55 en 56. 29

Zie de beschikking M.1571/ New Holland – Case, reeds aangehaald, de punten 62 tot en met 65. In deze beschikking

wordt aangegeven, dat stoomturbines met een vermogen tot 70 MW worden gebruikt door kleinere nutsbedrijven en onafhankelijke energieproducenten voor electriciteitsproductie en door industriële klanten, terwijl stoomturbines met een

10

Openbare versie

Openbare versie

(v)

Verhuur van bedrijfsauto’s

43. Zowel Pon als Geveke is in beperkte mate actief op het gebied van de verhuur van (lichte) bedrijfsauto’s. Partijen geven aan, dat in eerdere besluiten is aangegeven dat er een aparte markt bestaat voor lichte bedrijfsauto’s.30 Tevens is in dit besluit overwogen dat de verhuur van lichte bedrijfs(vracht)wagens tot 3,5 ton wellicht tot een afzonderlijke productmarkt behoort, aldus partijen.31 44.

Evenals in een eerder besluit kan in het onderhavige geval worden uitgegaan van een

aparte markt voor lichte bedrijfsauto’s.32 Gezien het duidelijk verschillende karakter van verhuur ten opzichte van verkoop van bedrijfsauto’s zal in het onderhavige geval bij de beoordeling alleen worden ingegaan op de verhuur van lichte bedrijfsauto’s.33 (vi)

Handel in stoomturbines

45.

Stoomturbines worden gebruikt om stoom te produceren. Zowel Pon als Geveke is in

beperkte mate actief op de markt voor stoomturbines van minder dan 70 MegaWatt (hierna: MW). Partijen geven aan, dat in een beschikking van de Europese Commissie is aangegeven dat er een aparte markt bestaat voor stoomturbines van minder dan 70 MW en een aparte markt voor stoomturbines van meer dan 70 MW.34 Partijen zijn niet actief op de markt voor stoomturbines van meer dan 70 MW. 46.

In het onderhavige geval kan worden uitgegaan van een aparte markt voor stoomturbines

met een vermogen van minder dan 70 MW. (vii)

Handel in compressoren

47.

Compressoren voor industriële toepassingen worden gebruikt om een gas samen te

persen in een toestand van hogere druk dan die welke bestaat onder normale atmosferische omstandigheden. Tussen de verschillende soorten compressoren kan onderscheid gemaakt worden naar vermogen, technologie, toepassingen, wel of niet-stationair en olievrij of met olie ingespoten (c.q. gesmeerd). De activiteiten van partijen op het gebied van de handel in compressoren overlappen op de volgende gebieden: i) proces gas compressoren en groter vermogen dan 70 MW met name worden gebruikt voor electriciteitsproductie door nutsbedrijven met grootschalige productie en door grote onafhankelijke energieproducenten. 30

Zie het besluit van 6 december 1999 in zaak 1611/ Koops – BSO en VLF, punt 10.

31

Zie het besluit in zaak 1611/ Koops – BSO en VLF, reeds aangehaald, punt 10.

32


33

Vergelijk het besluit van 4 december 1998 in zaak 1142/ Athlon Groep – Hiltermann Groep.

34

Zie de beschikking van 2 juni 1999 in zaak M.1484/ Alston – ABB, de punten 21 tot en met 23.

11

Openbare versie

Openbare versie

ii) persluchtcompressoren. Deze gebieden zijn reeds in een beschikking van de Europese Commissie genoemd, maar daarbij is in het midden gelaten of het aparte markten betreft.35 Proces gas compressoren 48.

Proces gas compressoren worden gebruikt voor verschillende chemische en fysische

processen, hoofdzakelijk om de druk te verhogen binnen het proces of om bepaalde gassen over te dragen naar processen in een later stadium. Proces gas compressoren zijn in principe grote machines, d.w.z. met meer dan 300 kW, die voor een bepaalde toepassing op maat gemaakt worden. Er zijn twee soorten proces gas compressoren: verdringercompressoren en turbocompressoren. 49.

In het onderhavige geval kan in het midden worden gelaten of er sprake is van een aparte

markt voor proces gas compressoren aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie de punten 132 en 133). Op een eventueel nader onderscheid naar mogelijke deelmarkten voor verdringercompressoren en voor turbocompressoren wordt niet ingegaan, aangezien de activiteiten van Geveke op deze beide gebieden van zeer geringe omvang zijn.36 Persluchtcompressoren 50.

Persluchtcompressoren leveren lucht op verschillende drukniveaus en op verschillende

luchtkwaliteitniveaus. Persluchtcompressoren persen lucht of nitrogenium samen, waardoor druk en energie wordt gecreëerd om andere machines, gereedschap, materieel en interne transportmiddelen aan te drijven. 51.

In het onderhavige geval kan in het midden blijven of er een aparte markt is voor

persluchtcompressoren, aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie de punten 132 en 134). (viii)

Handel in filters

52.

Filters worden gebruikt om lucht of vloeistoffen schoon te maken. Er bestaan vele

soorten filters voor verschillende doeleinden in verschillende industrieën. Zowel Pon (via MAN Rollo en via Motrac Hydrauliek) als Geveke (via Emba Pomp- en Filtertechniek en Geveke Persluchttechniek) is actief op het gebied van filters. Pon is via MAN Rollo actief op olie-, vloeistof- en luchtfilters voor motoren. Pon handelt via Motrac Hydrauliek in hydraulische filters voor zware industriële applicaties. Geveke handelt via Emba Pomp- en Filtertechniek in de 35

Zie de beschikking van 25 mei 1999 in zaak IV/ M.1493 – United Technologies/ Sundstrand, de punten 9 en 10.

36

Dit mogelijke onderscheid wordt ook genoemd in de beschikking van 21 december 1994 in zaak M.535/ Mannesmann

Demag – Delaval Stork, punt 15 en 16.

12

Openbare versie

Openbare versie

volgende filters: stof verzamelaars, luchtfilters, filters voor vacuümsystemen, stoomfilters, on-line analysatoren, vloeistof filters, ‘gas generators’, en vloeistof filters voor watergebruik. Geveke handelt via Geveke Persluchttechniek in luchtfilters. 53.

Volgens partijen behoren de filters van Pon en Geveke tot verschillende markten. Partijen

geven aan dat de filters van Pon en Geveke totaal verschillend zijn, ook is in principe sprake van verschillende afnemers en concurrenten. Zij geven aan dat de toepassingsgebieden derhalve verschillend zijn dat allen het woord ‘filtratie’ tot overeenkomst leidt. Partijen geven aan dat zij elkaars merken niet als concurrerende merken tegenkomen. In verschillende industrieën worden filters met dezelfde naam gebruikt, maar elk filter en elke industrie vertegenwoordigd een uniek product met een specifieke functie, aldus partijen. 54.

Marktpartijen geven desgevraagd aan dat Pon en Geveke op het gebied van filters geen

directe concurrenten van elkaar zijn. Pon en Geveke zijn volgens hen actief op verschillende segmenten met betrekking tot filters. Ze geven aan dat de filters van Pon zijn bedoeld voor motoren en hydraulische toepassingen, terwijl de filters van Geveke zijn bedoeld voor de procesindustrie en persluchttechniek. Tussen deze filters zit zowel in toepassing, kennis, technologie, prijs als doelgroep een groot verschil, aldus marktpartijen. 55.

In het onderhavige besluit kan in het midden blijven of er aparte markten bestaan voor de

verschillende soorten filters, aangezien de materiële beoordeling hier niet door wordt beïnvloed (zie de punten 137 tot en met 139).

Rel evan t e geogr af isch e mar kt en (i)

Handel in motoren

Gasmotoren en warmtekrachtinstallaties 56.

Partijen merken op dat de Europese Commissie in eerdere beschikkingen heeft bepaald

dat de omvang van de markt voor gasmotoren ten minste West-Europees is. Het betrof in deze gevallen producenten. De d-g NMa heeft in een eerder besluit, waar het geen producenten maar handelshuizen betrof, aangegeven dat de markt voor gasmotoren en de markt voor warmtekrachtinstallaties (WKK units) ten minste nationaal zijn, aldus partijen.37 Partijen merken verder op dat zij van mening zijn dat het belang van de Nederlandse markt voor gasmotoren sterk afneemt en dat Pon zich, via haar dochteronderneming MAN Rollo, in toenemende mate op

37

Partijen verwijzen hierbij naar het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, en het besluit in zaak

1117/ Cummins-Wärtsilä, reeds aangehaald.

13

Openbare versie

Openbare versie

het buitenland richt. MAN Rollo is bijvoorbeeld ook in België, Luxemburg en het Verenigd Koninkrijk actief met de verkoop van gasmotoren. Met betrekking tot WKK units hebben partijen opgemerkt dat Geveke het merendeel van haar installaties heeft verkocht in Nederland en slechts een beperkt aantal heeft afgezet in het buitenland. 57.

In het onderhavige geval kan, net als in eerdere besluiten, in het midden blijven of de

geografische omvang van beide hier genoemde markten nationaal of ruimer dan nationaal is, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 72 tot en met 76).38 Dieselmotoren 58.

In het onderhavige geval kan in het midden blijven of de geografische omvang van de

(mogelijke) productmarkten voor dieselmotoren nationaal of ruimer dan nationaal zijn, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 77 tot en met 85).39 (ii)


Mobiele hoogwerkers 59.


productmarkt(en) voor verkoop en verhuur van mobiele hoogwerkers nationaal of ruimer dan nationaal zijn, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 87 tot en met 90). Algemene toegankelijkheidsuitrustingen 60.


(mogelijke) productmarkt(en) voor verkoop en verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 92 tot en met 97). Verreikers en ruw terreinheftrucks 61.


(mogelijke) productmarkt(en) voor verkoop en verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks

38

Zie het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, punt 27 en het besluit in zaak 1143/ Landré & Merrem –

Nedalo, reeds aangehaald, punt 16. 39

Zie het besluit in zaak 1428/ Geveke – Landré, reeds aangehaald, punt 27.

14

Openbare versie

Openbare versie

nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 98 tot en met 103). (iii)


62.

Partijen geven aan dat de omvang van de markt voor verkoop van interne

transportmiddelen de hele Europese Economische Ruimte (EER) omvat, zoals volgens hen ook door de Europese Commissie in eerdere beschikkingen is aangegeven.40 In deze beschikkingen betrof het echter de concentratie van producenten van interne transportmiddelen, terwijl het in de onderhavige zaak de handel in interne transportmiddelen betreft. 63.


(mogelijke) productmarkt(en) voor handel in interne transportmiddelen nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 105 tot en met 110). (iv)


64.

Partijen geven aan, dat de Europese Commissie in eerdere beschikkingen heeft bepaald

dat de omvang van de markt voor ieder type bouw- en grondverzetmachine de hele Europese Economische Ruimte (EER) omvat.41 65.


(mogelijke) productmarkt(en) voor handel in bouw- en grondverzetmachines nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 112 tot en met 121). (v)


66.

Evenals in eerdere besluiten kan in het onderhavige geval in het midden blijven of de

geografische omvang van de (mogelijke) productmarkt voor de verhuur van lichte bedrijfsauto’s lokaal, regionaal of nationaal is, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 124 tot en met 127).42

40

Partijen verwijzen hierbij naar de beschikkingen van de Europese Commissie in zaak IV/ M.256 - Linde/ Fiat, reeds

aangehaald, de punten 11 tot en met 13 en in zaak COMP/ M.1950 - Toyoda Automatiec Loom Works/ BT industries, de punten 7 tot en met 9. 41

Zie de beschikking van de Europese Commissie in zaak M.1571/ New Holland- Case, reeds aangehaald, punt 69 en de

beschikking van de Europese Commissie in zaak M.1235/ New Holland – Orenstein & Koppel, reeds aangehaald, punt 16. 42


15

Openbare versie

Openbare versie

(vi)


67.

Partijen geven aan, dat de Europese Commissie in eerdere beschikkingen heeft

aangegeven dat met betrekking tot de omvang van de markt voor handel in stoomturbines in het midden gelaten kan worden of de markt het EER gebied betreft of ruimer is.43 68.


productmarkt voor handel in stoomturbines met een vermogen van minder dan 70 MW nationaal of ruimer dan nationaal is, aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 129 en 130). (vii)


69.

Partijen geven aan dat de omvang van de markt voor compressoren ten minste Europees

is, maar waarschijnlijk wereldwijd, zoals ook door de Europese Commissie in haar beschikkingen is aangegeven.44 In deze beschikkingen betrof het echter de concentratie van producenten van compressoren, terwijl het in de onderhavige zaak de handel betreft. 70.


(mogelijke) productmarkt(en) voor handel in compressoren nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 132 tot en met 135). (viii)

Handel in filters

71.


mogelijke markt(en) voor filters nationaal of ruimer dan nationaal is (zijn), aangezien de materiële beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 137 tot en met 140).

43

Zie de beschikking in zaak M.1484/ Alston – ABB, reeds aangehaald, punt 36.

44

Partijen verwijzen hierbij naar de beschikkingen van de Europese Commissie in zaak IV/ M.535 - Mannesmann

Demag/ Delaval Stork, reeds aangehaald, punt 19 en in zaak IV/ M.1493 – United Technologies/ Sundstrand, reeds aangehaald, punt 25.

16

Openbare versie

Openbare versie

B. (i)

GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Handel in motoren

Mogelijke verticale relatie gasmotoren en warmtekrachtinstallaties 72.

Pon heeft, via haar dochteronderneming MAN Rollo, in 2001 […]* losse gasmotoren

verkocht op de Nederlandse markt. Geveke is niet actief op het gebied van de verkoop van losse gasmotoren. Volgens de cijfers van de Vereniging Importeurs Verbrandingsmotoren (hierna: VIV) bedroeg de totale Nederlandse markt voor gasmotoren in 2001 minimaal 189 stuks.45 Het is echter zeer waarschijnlijk dat de werkelijke omvang van de markt groter is, aangezien niet alle marktpartijen hebben deelgenomen aan het marktonderzoek van de VIV. Het marktaandeel van Pon zal derhalve maximaal 30% bedragen, maar waarschijnlijk lager zijn. Naast de gasmotoren van Man Rollo worden er gasmotoren van diverse andere merken op de Nederlandse markt aangeboden, onder meer door Kemper & Van Twist en Landré Ruhaak. 73.

Zoals uit punt 18 kan worden opgemaakt, is Pon niet actief op de markt voor

warmtekrachtinstallaties (WKK units). Geveke is, via haar dochteronderneming Geveke Motoren, wel actief op deze markt. De WKK units van Geveke worden door Geveke Motoren ontworpen en verkocht. De daadwerkelijke productie wordt uitgevoerd door de firma Topec in Papendrecht. Geveke Motoren heeft in 2001 […]* WKK units verkocht, waarvan […]* buiten Nederland. Uit cijfers van de VIV kan worden opgemaakt dat de totale Nederlandse markt voor WKK units in 2001 minimaal 128 stuks bedroeg. De werkelijke omvang van deze markt is echter groter aangezien niet alle marktpartijen hebben deelgenomen aan het marktonderzoek van de VIV. Het marktaandeel van Geveke Motoren zal derhalve maximaal 30% bedragen. 74.

Naast Geveke Motoren zijn er nog diverse andere ondernemingen actief op de

Nederlandse markt voor WKK units zoals Jenbacher Energiesystemen, Deutz, ABB Zantingh, Habo, Powetec Services en Nedalo. Gezien de beperkte activiteiten van Geveke op het gebied van WKK units buiten Nederland zal haar marktaandeel op een geografische markt die ruimer is dan Nederland lager zijn. 75.

Tussen de activiteiten van Pon (via MAN Rollo) op het gebied van de handel in losse

gasmotoren en de activiteiten van Geveke Motoren op het gebied van WKK units kan mogelijk een

*

Vertrouwelijke gegevens, gewist voor publicatie.

45

Bron: ‘Motorenmarktstatistiek VIV’, 2001. De VIV is een brancheorganisatie die de belangen behartigt van importeurs

die actief zijn in de maritieme sector, plezier- en beroepsvaart, warmtekracht, industrie, noodstroominstallaties, onderhoud, motorenrevisie en als toeleverancier van de industrie. *


*


17

Openbare versie

Openbare versie

verticale relatie ontstaan aangezien de gasmotoren van MAN Rollo theoretisch gezien gebruikt kunnen worden voor de WKK units van Geveke. De gasmotoren die door MAN Rollo worden geleverd hebben een vermogen van 47 tot 359 kWe (kilo Watt elektrisch). De WKK units die door Geveke worden verkocht zijn voorzien van gasmotoren van het merk Caterpillar en hebben hoofdzakelijk een vermogen van meer dan 1000 kWe. De gasmotoren van MAN Rollo zijn dus minder geschikt voor de WKK units van Geveke. Partijen hebben verder aangegeven dat het ook niet de bedoeling is dat er een verticale relatie ontstaat tussen MAN Rollo en Geveke. Naast de Caterpillar gasmotoren die Geveke afneemt ten behoeve van haar WKK units is zij de exclusieve importeur voor bouw- en grondverzetmachines van Caterpillar. 76.

Gelet op het bovenstaande is het niet aannemelijk dat de onderhavige concentratie zal

leiden tot marktafsluitende effecten op het gebied van gasmotoren en WKK units. Dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten 77.

Voor de bepaling van de positie van partijen op de markt voor motoren voor de

beroepsvaart en zeer grote motorjachten wordt uitgegaan van cijfers uit 2002.46 De omvang van de Nederlandse markt voor dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten in de eerste helft van 2002 moet volgens de VIV worden geschat op 975 motoren.47 Op deze markt behaalt Geveke volgens de VIV-statistieken een marktaandeel van [20-30]% en Pon een marktaandeel van [0-10]%. Samen behalen partijen derhalve een marktaandeel van [30-40]%. Omdat niet van alle marktpartijen de gegevens zijn meegenomen in deze statistieken, zal het marktaandeel in werkelijkheid lager zijn. 78.

Indien binnen de markt voor dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote

motorjachten een onderscheid gemaakt zou worden tussen high-speed, medium-speed en lowspeed motoren dan is er alleen sprake van overlap op het gebied van high-speed. Geveke is namelijk niet actief op de mogelijke deelmarkten voor medium-speed en low-speed dieselmotoren. Specifieke marktcijfers ten aanzien van high-speed dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten in Nederland zijn niet beschikbaar. Partijen geven echter aan, dat zij vermoeden dat het bij de voornoemde markt voor dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten met name om high-speed motoren gaat. Door meerdere marktpartijen wordt bevestigd, dat het overgrote deel van de dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten high-speed motoren betreft. Ook hebben marktpartijen aangegeven, dat Geveke een sterke speler is op het gebied van high-speed motoren, maar dat de toevoeging van Pon beperkt is en dat zij hier geen negatieve effecten van verwachten. Ook op dit specifieke terrein zijn andere 46

Bron: ‘Motorenmarktstatistiek VIV 1 januari t/ m 30 juni 2002’. De marktgegevens die de VIV over 2001 heeft

verzameld met betrekking tot de markt voor dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten zijn dermate onvolledig dat hieruit niet goed de werkelijke marktomvang kan worden afgeleid. 47

Bron: ‘Motorenmarktstatistiek VIV 1 januari t/ m 30 juni 2002’.

18

Openbare versie

Openbare versie

spelers actief, waaronder Cummins en MDB-Roodenburg (MTU) met door marktpartijen geschatte marktaandelen van 15% tot 30%. 79.

Naast Pon en Geveke zijn er verschillende andere grote leveranciers actief op de

Nederlandse markt voor motoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten zoals Deutz, Cummins en MDB-Roodenburg (MTU). Daarnaast zijn er nog enkele kleinere marktpartijen actief, zoals Volvo-Penta, Diesel Equipment Trading (Mitsubishi) Sandfirden en ABC. Verder blijkt dat het marktaandeel van ABC het afgelopen jaar sterk is toegenomen, naar mening van partijen doordat zij haar prijzen aanzienlijk heeft verlaagd. Dit geeft aan dat de markt in beweging is en marktpartijen hun marktaandeel kunnen uitbreiden. 80.

Ook marktpartijen geven aan dat er diverse andere grote spelers actief zijn op het gebied

van dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten. Een afnemer geeft tevens aan dat het marktaandeel van MDB-Roodenburg steeds groter wordt. Een andere afnemer meent dat Japanse motoren (bijvoorbeeld Mitsubishi) in opkomst zijn. Ten slotte wordt door een afnemer gemeld dat er felle concurrentie op deze markt plaats vindt. Marktpartijen zien dan ook geen negatieve gevolgen van de concentratie op het gebied van (high-speed) dieselmotoren voor de beroepsvaart en zeer grote motorjachten. 81.

Indien wordt uitgegaan van een geografische markt die groter is dan nationaal, zal het

gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op de markt voor motoren voor de beroepsvaart en grote motorjachten afnemen, aangezien Pon en Geveke buiten Nederland slechts in een klein aantal landen die behoren tot het EER gebied actief zijn. Dieselmotoren voor de pleziervaart 82.

Partijen hebben aangegeven dat de markt voor motoren voor de pleziervaart in 2001 in

Nederland moet worden geschat op 2105 motoren.48 Pon heeft in 2001 […]* (high-speed) motoren voor de pleziervaart verkocht en Geveke […]* . Hiermee behalen partijen een gezamenlijk marktaandeel van minder dan [0-10]% in 2001. Op basis van cijfers over het eerste half jaar van 2002 behalen partijen een gezamenlijk marktaandeel van minder dan [0-10]%. 83.

Indien wordt uitgegaan van een geografische markt die ruimer is dan nationaal zal het

gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op de markt voor motoren voor de pleziervaart afnemen, aangezien Pon en Geveke buiten Nederland slechts in een klein aantal landen die behoren tot het EER gebied actief zijn.

48

Bron: Motorenmarktstatistiek VIV 2001.

*


*


19

Openbare versie

Openbare versie

Dieselmotoren voor industriële toepassingen 84.

Pon (via haar dochteronderneming MAN Rollo) en Geveke (via Geveke Motoren) zijn

beide actief op het gebied van motoren voor industriële toepassingen. Volgens cijfers van de VIV zijn in 2001 4.223 dieselmotoren voor niet-maritieme doeleinden verkocht op de Nederlandse markt.49 Volgens partijen wordt met deze categorie van de VIV-statistieken de markt van motoren voor industriële toepassingen weergegeven. Pon heeft in 2001 in Nederland […]* industriële dieselmotoren verkocht en Geveke […]* stuks (waarvan […]* dieselmotoren voor voertuigen andere dan auto’s). Pon behaalt hiermee een marktaandeel van [0-10]% en Geveke een marktaandeel van [0-10]%. Gezamenlijk hebben partijen een marktaandeel van [0-10]% behaald in 2001. 85.

Indien wordt uitgegaan van een geografische markt die ruimer is dan nationaal, dan zal

het gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van handel in motoren voor industriële toepassingen afnemen, aangezien Pon en Geveke buiten Nederland slechts in een klein aantal landen die behoren tot het EER gebied actief zijn. Conclusie 86.

Gelet op de punten 72 tot en met 85 is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van

de onderhavige concentratie een economische machtspositie ontstaat of wordt versterkt of dat zich marktafsluitende effecten zullen voordoen waardoor de mededinging op het gebied van de handel in motoren significant wordt belemmerd. (ii)


Mobiele hoogwerkers 87.

Pon is actief op de mogelijke markt voor verkoop van mobiele hoogwerkers. Partijen

geven aan dat Pon op deze markt in Nederland een marktaandeel van [20-30]% heeft. Geveke is niet actief in de verkoop van mobiele hoogwerkers. 88.

Partijen schatten de omvang van de markt voor de verhuur van mobiele hoogwerkers in

Nederland op circa 6000 à 8000 eenheden in 2001.50 Pon heeft (via Gunco) […]* eenheden van 49

Bron: Motorenmarktstatistiek VIV 2001.

*


*


*


50

Partijen baseren zich hierbij op cijfers van de brancheorganisatie voor bedrijven die intern transportmaterieel verkopen,

verhuren en/ of onderhouden, de Vereniging van steiger-, hoogwerk- en betonbekistingsbedrijven (hierna: VSB). Volgens de VSB was de totale markt van verhuur van hoogwerkers circa 12.000 à 13.000 eenheden groot in 2001. *


20

Openbare versie

Openbare versie

mobiele hoogwerkers beschikbaar voor de verhuur en heeft dus, uitgaande van bovenstaande schatting, een marktaandeel van circa [10 – 20]% tot [10-20]%. Geveke heeft (via Cramo) een marktaandeel van minder dan [0-10]% met slechts […]* tot […]* mobiele hoogwerkers beschikbaar voor de verhuur. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen zal derhalve niet veel hoger liggen dan dat van Pon afzonderlijk. 89.

Gegeven de geringe positie van Geveke op het gebied van de verhuur van mobiele

hoogwerkers en de afwezigheid op het gebied van de verkoop ervan, is het niet aannemelijk dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen wezenlijk zal afwijken van het marktaandeel dat Pon haalt op een mogelijke gecombineerde markt voor verkoop en verhuur van mobiele hoogwerkers in Nederland. 90.

Indien wordt uitgegaan van een geografische markt die groter is dan nationaal zal het

gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van verkoop en verhuur van mobiele hoogwerkers afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (met name Nederland en België). Mogelijke verticale relatie mobiele hoogwerkers 91.

Partijen geven aan dat er een potentieel verticaal verband bestaat tussen de door Pon (via

HDW) verkochte en de door Geveke (via Cramo) gekochte en verhuurde mobiele hoogwerkers. Pon verkoopt mobiele hoogwerkers die deel uit kunnen maken van het productassortiment van Geveke voor de verhuur. Gezien het geringe marktaandeel van Geveke op het gebied van de verhuur van mobiele hoogwerkers is er geen reden aan te nemen dat zich op het gebied van mobiele hoogwerkers marktafsluitende effecten zullen voordoen. Algemene toegankelijkheidsuitrustingen 92.

Op de mogelijke markt voor de verkoop van algemene toegankelijkheidsuitrustingen is

Pon niet actief. Geveke heeft hier, met een verkoop van minder dan […]* eenheden per jaar, een marktaandeel van minder dan [0-10]%. 93.

Partijen richten zich op het gebied van de verhuur van algemene

toegankelijkheidsuitrustingen doelbewust uitsluitend op rolsteigers. Onder meer vanwege […]* is de verhuur van overige algemene toegankelijkheidsuitrustingen aanzienlijk minder aantrekkelijk voor partijen. Pon verhuurt rolsteigers om de klanten die hoogwerkers afnemen goed te kunnen

*


*


*


*


21

Openbare versie

Openbare versie

bedienen en Geveke biedt ze ter aanvulling op het assortiment, net als vele andere bouwmachine verhuurders. 94.

Zowel Pon (via Gunco) als Geveke (via Cramo) is actief op de mogelijke markt voor de

verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen. Partijen geven aan dat zij op dit gebied vrijwel uitsluitend rolsteigers verhuren. Partijen schatten dat in 2001 in Nederland in totaal 3600 à 3700 rolsteigers werden verhuurd.51 Er is geen reden om aan deze schatting van partijen te twijfelen. Pon bood dat jaar in Nederland […]* rolsteigers aan, Geveke […]* . Partijen behalen aldus in Nederland een gezamenlijk marktaandeel van maximaal circa [0-10]% op het gebied van de verhuur van rolsteigers. 95.

Gelet op de voorgaande twee punten is het aannemelijk dat het gezamenlijke

marktaandeel van partijen op de totale markt in Nederland voor de verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen kleiner is dan de [0-10]% marktaandeel die partijen halen op het gebied van de verhuur van rolsteigers. 96.

Uit de voorgaande punten 92 tot en met 95 kan worden geconcludeerd, dat partijen op

een mogelijke gecombineerde markt voor verkoop en verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen in Nederland een gezamenlijk marktaandeel halen dat niet hoger is dan [0-10]%. 97.


gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van verkoop en verhuur van algemene toegankelijkheidsuitrustingen afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (met name Nederland en België). Verreikers en ruw terreinheftrucks 98.

Partijen hebben aangegeven dat de omvang van de totale Nederlandse markt voor de

verkoop van verreikers en ruw terreinheftrucks geschat moet worden op 700 eenheden in 2001.52 Pon heeft op deze markt (via Gunco) […]* eenheden verkocht, Geveke […]* . Het gezamenlijke

51

Overigens merken partijen op dat recentelijk is gebleken dat deze markt waarschijnlijk aanzienlijk groter is. Dit komt

met name door de verhoogde activiteit van concurrent Boels en door de verhuuractiviteiten van een aantal kleinere bedrijven die niet waren meegenomen in de schattingen, aldus partijen. *


*


52

Bron: branche organisatie BMWT. BMWT is een brancheorganisatie van importeurs van fabrikanten van de markten

van Bouwmachines, Magazijninrichtingen, Wegenbouwmachines en/ of Intern Transportmaterieel. *


*


22

Openbare versie

Openbare versie

marktaandeel van partijen in Nederland op het gebied van de verkoop van verreikers en ruw terreinheftrucks is aldus circa [0-10]%. 99. Zowel Pon (via Gunco) als Geveke (via Cramo) verhuurt uitsluitend verreikers en ruw terreinheftrucks voor de korte termijn. De totale markt voor korte termijn verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks was volgens de brancheorganisatie BMWT in 2001 naar schatting 2400 eenheden.53 Pon bood in 2001 […]* te verhuren eenheden verreikers en ruw terreinheftrucks aan, Geveke had […]* eenheden in de verhuur. Gezamenlijk hadden partijen in 2001 dus een geschat marktaandeel van circa [0-10]% op het gebied van de korte termijn verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks. 100.

Uit de voorgaande punten 98 en 99 kan worden geconcludeerd, dat partijen op een

mogelijke gecombineerde markt voor verkoop en verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks in 2001 in Nederland een gezamenlijk marktaandeel kleiner dan [0-10]% halen. 101.

Beide partijen zijn actief op het gebied van ruw terreinheftrucks. Pon heeft in 2001 in

Nederland […]* ruw terreinheftrucks verkocht, Geveke geen. Volgens de brancheorganisatie BMWT zijn in 2001 in Nederland in totaal naar schatting 200 ruw terreinheftrucks verkocht, zodat het gezamenlijke marktaandeel van partijen maximaal circa [0-10]% is. Geveke is met […]* eenheden slechts beperkt actief op het gebied van de verhuur van ruw terreinheftrucks, terwijl Pon […]* eenheden in de verhuur had. De brancheorganisatie BMWT schat de totale markt voor de korte termijn verhuur van ruw terreinheftrucks in op 800 eenheden, zodat partijen op dit gebied een marktaandeel van maximaal circa [0-10]% halen. Uit voorgaande blijkt, dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen op de mogelijke gecombineerde markt voor verkoop en verhuur van ruw terreinheftrucks onder de [0-10]% ligt. 102.

Pon en Geveke zijn relatief kleine spelers op de markt voor verreikers. De

brancheorganisatie BMWT geeft een schatting van 500 eenheden voor de verkoop op deze markt in 2001, waarop onder andere JCB en Merlot grote spelers zijn. Geveke heeft met de […]* door haar verkochte verreikers een te verwaarlozen marktaandeel op het gebied van de verkoop van verreikers. Pon heeft met […]* verkochte verreikers een marktaandeel van minder dan [0-10]% op

53

Bron: branche organisatie BMWT.

*


*


*


*


*


*


*


23

Openbare versie

Openbare versie

dit gebied. Pon had in 2001 […]* verreikers in de verhuur, terwijl de activiteiten van Geveke op dit gebied met […]* verreikers in de verhuur verwaarloosbaar zijn. De brancheorganisatie BMWT schat de totale markt voor de korte termijn verhuur van verreikers in op 1600 eenheden, zodat partijen op dit gebied een marktaandeel van maximaal circa [0-10]% halen. Uit voorgaande blijkt, dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen op de mogelijke gecombineerde markt voor verkoop en verhuur van verreikers onder de [0-10]% ligt. 103.


gezamenlijke marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van verkoop en verhuur van verreikers en ruw terreinheftrucks afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (met name Nederland en België). Conclusie 104.

Gelet op de punten 87 tot en met 103 is er geen reden om aan te nemen dat de

onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van handel in machines op het gebied van transporttechniek die de mededinging significant belemmert of dat zich marktafsluitende effecten op dit gebied zullen voordoen. (iii)


Verkoop van vorkheftrucks 105.

Zowel Pon (via Motrac en Komatso) als Geveke (via Geveke IT) is actief met de verkoop

van vorkheftrucks. Partijen geven aan dat Pon op dit gebied in 2001 in Nederland een marktaandeel van [20-30]% heeft behaald en Geveke een marktaandeel van [0-10]%. Deze schattingen worden door marktpartijen bevestigd. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen in Nederland ligt dus rond de [30-40]%. Naast Pon en Geveke zijn verschillende andere grote leveranciers in Nederland actief op het gebied van de verkoop van vorkheftrucks, zoals Toyota, Still, Jungheinrich en Crepa, met door partijen geschatte marktaandelen van 10% tot 15%. Daarnaast zijn er nog enkele kleinere marktpartijen. Navraag bij marktpartijen levert geen afwijkend beeld van de markt op. Bovendien zien zij geen problemen als gevolg van de voorgenomen concentratie. Verhuur van vorkheftrucks

*


*


24

Openbare versie

Openbare versie

106.

Pon is via Gunco actief met de verhuur van vorkheftrucks en behaalde in 2001 in

Nederland met […]* vorkheftrucks een omzet van EUR […]* miljoen. Bij een door partijen geschatte marktomvang van 9.000 – 10.000 eenheden in Nederland heeft Pon een marktaandeel van [1020]% Geveke is zowel via Cramo als via Geveke HTV (Geveke Heftruckverhuur) actief op het gebied van de verhuur van vorkheftrucks. Via Cramo werden slechts incidenteel vorkheftrucks verhuurd en de ermee behaalde omzet is minder dan EUR […]* op jaarbasis, wat een verwaarloosbaar marktaandeel oplevert. Het marktaandeel van Geveke HTV op de Nederlandse markt voor vorkheftrucks ligt de afgelopen drie jaar relatief constant rond de [0-10]%. Het gezamenlijke marktaandeel van partijen op het gebied van de verhuur van vorkheftrucks in Nederland is dus maximaal [20-30]%, waarvan slechts [0-10]% wordt toegevoegd aan het reeds bestaande marktaandeel van Pon. 107.

Op het gebied van de verhuur van vorkheftrucks zijn meer dan 30 partijen actief.

Daaronder zijn enkele grote spelers met marktaandelen van 5% tot 10%, zoals Van Gent Wychen, Still, Jungheinrich en Crepa. Verschillende marktpartijen hebben aangegeven, dat zij op dit gebied geen problemen zien als gevolg van de voorgenomen concentratie. Verkoop van magazijnvoertuigen 108.

Zowel Geveke als Pon is actief op de markt voor de verkoop van magazijnvoertuigen. Op

de Nederlandse markt voor de verkoop van magazijnvoertuigen hebben partijen in 2001 een gezamenlijk marktaandeel van minder dan [10-20]%. Verhuur van magazijnvoertuigen 109.

Slechts Geveke is actief op de markt voor de verhuur van magazijnvoertuigen met een

marktaandeel van minder dan [0-10]%. Op dit gebied is dus geen sprake van overlap tussen partijen.

*


*


*


25

Openbare versie

Openbare versie

Interne transportmiddelen: gevolgen op geografische markt ruimer dan nationaal 110.

Indien wordt uitgegaan van geografische markten die groter zijn dan nationaal zullen de

gezamenlijke marktaandelen van Pon en Geveke op de productmarkten op het gebied van verkoop en verhuur van interne transportmiddelen afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (uitsluitend in Nederland en België). Conclusie 111.


onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van handel in interne transportmiddelen die de mededinging significant belemmert. (iv)


Zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines 112.

In totaal zijn in Nederland in 2001 circa 1525 bouw- en grondverzetmachines zwaar

materieel verkocht.54 Op de markt voor zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines behalen partijen in Nederland een gezamenlijk marktaandeel van circa [20-30]% in 2001 (Geveke [20-30]% en Pon [0-10]%).55 Zware graafmachines 113.

Op het gebied van zware graafmachines behalen partijen in Nederland een gezamenlijk

marktaandeel van [10-20]% in 2001 (Pon [0-10]% en Geveke [10-20]%).56 Belangrijke concurrenten op dit gebied zijn bijvoorbeeld Hans van Driel (Fiat Cobelco), Hitachi en Kuiken (Volvo) 57, met door partijen geschatte marktaandelen van respectievelijk 10-25%, 10-25% en 10-20%. Ook na de concentratie zijn er dus voldoende andere grote aanbieders over op het gebied van zware graafmachines. 114.


gezamenlijke marktaandeel op het gebied van zware graafmachines van Pon en Geveke afnemen,

54

Bron: Marktonderzoek brancheorganisatie BMWT.

55

Het marktaandeel op de markt voor zwaar materieel bouw- en grondverzetmachines is naar alle waarschijnlijkheid

lager, aangezien lang niet alle marktpartijen deelnemen aan de marktonderzoeken van BMWT. 56


57


26

Openbare versie

Openbare versie

aangezien Pon en Geveke op dit gebied buiten Nederland slechts activiteiten ontplooien in Scandinavië. Dumpers 115.

De mogelijke markt voor dumpers is klein. De totale hoeveelheid verkochte dumpers in

Nederland bedroeg in 2001 slechts 71 stuks58. Op de mogelijke markt voor dumpers is het marktaandeel van partijen in 2001 circa [30-40]% (Pon [10-20]% en Geveke [20-30]%).59 Geveke is importeur van Caterpillar dumpers. Pon is importeur van Terex dumpers. 116.

Naast Geveke en Pon zijn er nog verschillende andere importeurs van dumpers op de

Nederlandse markt. Kuiken (Volvo) is de grootste speler in Nederland op het gebied van dumpers, met een aanzienlijk hoger marktaandeel dan partijen.60 Verder zijn er nog diverse kleine spelers actief op deze markt, zoals Wijnmalen & Hausmann (Moxy) 61, van der Spek (Bell) en JCB (JCB). Volgens afnemers nemen deze kleine spelers in belang toe op de mogelijke markt voor dumpers met gestaag stijgende marktaandelen. Zowel Pon (vanaf 1999) als van der Spek (vanaf 2001) zijn pas sinds enige tijd actief op het gebied van dumpers, maar hebben toch al redelijke marktaandelen gewonnen, zodat de toetredingsdrempels beperkt lijken te zijn voor handelshuizen. De marktaandelen op deze mogelijke markt voor dumpers fluctueren, hetgeen voornamelijk wordt veroorzaakt, doordat deze (mogelijke) markt zo klein is. Verschillende afnemers hebben aangegeven dat zij de concentratie niet als een probleem zien. 117.

Gelet op de praktijk om individuele kortingen te geven, waardoor de transparantie in de

markt vermindert, de recente toetreding van twee spelers, de bepaalde mate van heterogeniteit van de producten, de asymmetrie in marktposities, de fluctuaties van marktaandelen, de introductie van nieuwe modellen en het feit dat afnemers geen problemen zien in de concentratie, lijk het niet aannemelijk dat de onderhavige concentratie zal leiden tot het ontstaan dan wel versterken van een collectieve economische machtspositie. 118.


marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van dumpers afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied buiten Nederland slechts activiteiten ontplooien in Scandinavië.

58


59


60


61

Wijnmalen & Hausmann B.V. is onlangs overgenomen door Citadel Enterprises, zie hiervoor het besluit van 23

december 2002 in zaak 3248/ Citadel Enterprises – Wijnmalen cs.

27

Openbare versie

Openbare versie

Licht materieel bouw- en grondverzetmachines 119.

In totaal zijn in Nederland in 2001 circa 1608 licht materieel bouw- en

grondverzetmachines verkocht.62 Op de markt voor licht materieel bouw- en grondverzetmachines behalen partijen in Nederland een gezamenlijk marktaandeel van maximaal [0-10]% in 2001 (Geveke [0-10]% en Pon minder dan [0-10]%).63 Mini & midi graafmachines 120.

De totale mogelijke markt voor mini & midi graafmachines in Nederland omvatte in 2001

1263 stuks64. Op de mogelijke markt voor mini & midi graafmachines is het gezamenlijke marktaandeel van partijen [0-10]% in Nederland in 2001 (Geveke [0-10]% en Pon [0-10]%). 65 121.


marktaandeel van Pon en Geveke op het gebied van mini & midi graafmachines afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied buiten Nederland slechts actief zijn in Scandinavië. Mogelijke verticale relatie bouw- en grondverzetmachines 122.

Pon verkoopt (via HDW) bouw- en grondverzetmachines. Geveke is (via Cramo) actief

op het gebied van de verhuur van bouw- en grondverzet machines. Er bestaat een potentieel verticaal verband tussen Pon en Geveke. Pon verkoopt machines die potentieel deel uit zouden kunnen maken van het productassortiment van Geveke voor de verhuur. Partijen hebben aangegeven dat dit in de praktijk niet voor zal komen, aangezien zij afnemen van concurrerende producenten die zullen voorkomen dat een partij meerdere merken verhandelt. Voorts is de positie van partijen op de markten voor de verkoop van bouw- en grondverzetmachines beperkt (zie de punten 112 tot en met 121). Er is derhalve geen reden aan te nemen dat zich op het gebied van bouw- en grondverzet machines marktafsluitende effecten zullen voordoen. Conclusie 123.


onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van handel in bouw- en grondverzetmachines die de mededinging significant belemmert of dat zich marktafsluitende effecten op dit gebied zullen voordoen. 62


63

Het marktaandeel op de markt voor licht materieel bouw- en grondverzetmachines is naar alle waarschijnlijkheid lager,

aangezien lang niet alle marktpartijen deelnemen aan de marktonderzoeken van BMWT. 64 65

Gegevens zijn afkomstig van brancheorganisatie BMWT 2001. Gegevens zijn afkomstig van brancheorganisatie BMWT 2001.

28

Openbare versie

Openbare versie

(v)


124.

Zowel Pon als Geveke is actief op het gebied van de verhuur van lichte bedrijfsauto’s.

Geveke is uitsluitend actief in de regio Rotterdam op het gebied van de verhuur van lichte bedrijfsauto’s, terwijl Pon in heel Nederland op dit gebied actief is. Er is derhalve slechts sprake van overlap in de regio Rotterdam en op ruimer gedefinieerde geografische markten. 125. Geveke heeft via haar 100% dochtervennootschap Cramo […]* zogenaamde ‘pick ups’ verhuurd in de regio Rotterdam. Pon verhuurt in deze regio […]* ‘gewone’ lichte bedrijfsauto’s. Partijen schatten het totale aantal bedrijfsauto’s in de regio Rotterdam op 5000. Er is geen reden om aan de ordegrootte van deze schatting van partijen te twijfelen. Als de door partijen verhuurde bedrijfsauto’s tot dezelfde productmarkt worden gerekend, bedraagt het marktaandeel van partijen in de regio Rotterdam circa [0-10]% in 2001. 126. Pon is ook in andere delen van het land actief op de markt voor de verhuur van lichte bedrijfsauto’s. Pon is in Nederland echter slechts een kleine speler vergeleken met grote spelers zoals Hertz, Avis, Budget en Multirent. Gezien het feit dat het marktaandeel van Geveke met […]* bedrijfsauto’s is te verwaarlozen op de Nederlandse markt voor de verhuur van lichte bedrijfsauto’s, is het aannemelijk dat zich op deze geografische markt ten gevolge van de concentratie geen mededingingsproblemen zullen voordoen. 127.


marktaandeel van Pon en Geveke op de markt voor verhuur van lichte bedrijfsauto’s afnemen, aangezien de activiteiten die Pon en Geveke op dit gebied ontplooien buiten Nederland beperkt zijn. Conclusie 128.


onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van verhuur van lichte bedrijfsauto’s die de mededinging significant belemmert. (vi)


129.

Zowel Pon als Geveke is actief in de handel in stoomturbines met een vermogen van

minder dan 70 MW. Partijen schatten hun gezamenlijk marktaandeel op de markt voor handel in

*


*


*


29

Openbare versie

Openbare versie

stoomturbines met een vermogen van minder dan 70 MW in 2001 in Nederland op minder dan [0-10]%. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. 130.


marktaandeel van Pon en Geveke op de markt voor handel in stoomturbines met een vermogen van minder dan 70 MW afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (met name in Nederland en België). Conclusie 131.

Gelet op de punten 129 en 130 is er geen reden om aan te nemen dat de onderhavige

concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van stoomturbines die de mededinging significant belemmert. (vii)


132.

Geveke schat haar marktaandeel op een mogelijke markt voor de handel in compressoren

in Nederland in 2001 op minder dan [0-10]%. Pon schat haar marktaandeel op dit gebied op minder dan [0-10]%. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. Het is aannemelijk dat het gezamenlijke marktaandeel van partijen op een mogelijke markt voor de handel in compressoren in Nederland in 2001 maximaal [0-10]% is. Proces gas compressoren 133.

Zowel Pon als Geveke is actief op de markt voor proces gas compressoren. In Nederland

heeft Pon in 2001 een marktaandeel van minder dan [0-10]% gehaald. Het marktaandeel van Geveke was in 2001 in Nederland kleiner dan [0-10]%. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. Persluchtcompressoren 134.

Zowel Pon als Geveke is actief op de markt voor persluchtcompressoren. Alle door Pon

verkochte persluchtcompressoren zijn niet-stationair, terwijl Geveke uitsluitend stationaire persluchtcompressoren levert. Volgens partijen heeft Geveke in Nederland in 2001 een marktaandeel van circa [0-10]% gehaald, terwijl het marktaandeel van Pon kleiner was dan [5]%. Er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. 135.


marktaandeel van Pon en Geveke op de productmarkten voor de handel in compressoren afnemen, aangezien Pon en Geveke op dit gebied slechts in een zeer klein gedeelte van de EER actief zijn (met name in Nederland, België, Luxemburg en Denemarken).

30

Openbare versie

Openbare versie

Conclusie 136.


onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van compressoren die de mededinging significant belemmert. (viii)

Handel in filters

137.

Zowel Pon als Geveke is actief op het gebied van filters. Indien wordt uitgegaan van

aparte markten voor verschillende soorten filters is er geen sprake van overlap tussen partijen. Pon is actief op de deelsegmenten ‘automotive’ en ‘hydrauliek’, terwijl Geveke zich richt op filters ten behoeve van de procesindustrie en persluchtfilters. 138.

Zoals aangegeven in punt 54 geven marktpartijen desgevraagd aan dat Pon en Geveke op

het gebied van filters geen directe concurrenten van elkaar zijn. Tevens zeggen zij geen bezwaar te hebben tegen de voorgenomen concentratie. 139.

Indien wordt uitgegaan van één markt voor filters, schatten partijen hun gezamenlijke

marktaandeel in Nederland op maximaal [0-10]% in 2001. Dit wordt bevestigd door marktpartijen, die aangeven dat zowel Pon als Geveke kleine spelers zijn op het gebied van filters. 140.


marktaandeel van Pon en Geveke op de markt voor handel in filters afnemen, aangezien de activiteiten die Pon en Geveke op dit gebied ontplooien buiten Nederland beperkt zijn. Conclusie 141.


onderhavige concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie op het gebied van filters die de mededinging significant belemmert.

31

Openbare versie

Openbare versie

VI.

CONCLUSIE

142.

Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse

Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 143.

Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse

Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 17 januari 2003

De directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, voor deze:

W.g. mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole

Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam.

32

Openbare versie

BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet

Recommend Documents