BAANBREKEND VAKMANSCHAP Oosterlingenhuis, Brugge - 27 januari 2012
Oosterlingenhuis, handelsverleden sinds 1478
In het historische Oosterlingenhuis in Brugge heeft PMV een afspraak met Yves Tombeur, die via Tenor cvba, CEO en oprichter van de Vlaamse koffiehandelaar, Supremo is. De naam van het bedrijf verraadt meteen zijn ambitie. Hier zitten wij bij een baanbrekend vakman in het toeleveren van koffie aan grote klanten wereldwijd. Supremo bestaat al sinds 1989 maar betrekt het prestigieuze middeleeuwse monument pas sinds 1995. De sfeer is er chic en de gotische architectuur uit de Brugse gouden eeuw heeft duidelijk een moderne opfrisbeurt gekregen, met inbegrip van een indrukwekkende collectie hedendaagse kunst. Het geklasseerde pand wekt dan ook ontzag bij de mensen uit de internationale koffie-industrie , die hier vanuit alle windrichtingen over de vloer komen. Alleen de computerschermen, met daarop de koersen van de grondstoffenbeurzen in Londen en in New York (Liffe en Nybot), maken duidelijk dat we niet in een museum zijn, maar wel bij een dynamische “supply chain manager” in koffie.
Interview Yves Tombeur
Page 1
Raadzaal van het Oosterlingenhuis
Het pand heeft bovendien een indrukwekkend handelsverleden. Voor de kooplieden van de machtige Duitse hanze – de “Oosterlingen” - was Brugge een belangrijk commercieel knooppunt en ze vestigden in 1478 een invloedrijk hoofdkantoor aan het Krom Genthof. Voor de bouw ervan deden ze een beroep op Jan van de Poele, een vooraanstaand meestermetselaar die een monumentaal natiehuis ontwierp dat door zijn omvang en architecturale vernieuwing de reeds bestaande natiehuizen van andere vreemde kooplieden – zoals die uit Castilië en Leon, Genua en Firenze – zou overtreffen. De Oosterlingen kozen resoluut voor een in die dagen vooruitstrevende architectuurstijl. De gevel kreeg een verticaal elan en de vensters zijn verlucht met gevarieerd en sierlijk maaswerk, dat de in die tijd gebruikelijke spits- en driepasbogen wat minder streng maakte . En, net zoals de Brugse metselaars hun vak tot in de puntjes beheersten, zo wil ook Supremo de onbetwiste meester zijn van de kunst van de koffie.
Interview Yves Tombeur
Page 2
Yves Tombeur
-
Mijnheer Tombeur, kunt u even kort uitleggen wat Supremo precies doet?
Supremo is een internationale handelaar in groene (ongebrande) koffiebonen. Wij verkopen die aan koffiebranders wereldwijd en werken nauw samen met een groot aantal producenten en exporteurs in landen uit Afrika, Centraal- en Zuid-Amerika en Zuidoost-Azië. Daarenboven hebben wij ook nog twee dochterondernemingen, één in Uganda en één in Burundi. Supremo is dus een onmisbare logistieke schakel tussen koffieproducenten in de originelanden en consumenten in het Westen. Supremo probeert zich te onderscheiden van de grote multinationale tradinghuizen door een sterke focus op waardecreatie binnen de koffieketen. Daarvoor zijn strikte risicobeheersing, lokale verankering in de originelanden en een focus op hoogwaardige kwaliteit noodzakelijk. Die unieke aanpak loont. Sinds onze oprichting leggen wij elk jaar een uitstekend rapport voor, met een sterke groei in volume en onafgebroken winsten. In 2011 draaiden wij een omzet van meer dan 55 miljoen euro. En we hebben veertien geweldig getalenteerde mensen in dienst, voornamelijk in onze thuishaven hier in Brugge. -
De Vlaamse investeringsmaatschappij PMV verleende onlangs 2 miljoen euro groeifinanciering aan Supremo. Hoe bent u daar terecht gekomen en wat zijn uw ervaringen?
Dat is eigenlijk via, via gebeurd. Een kennis van mij wees mij op het bestaan van Gigarant, de waarborgregeling waarmee PMV bankwaarborgen toekent boven anderhalf miljoen euro.
Interview Yves Tombeur
Page 3
Al snel bleek echter dat Supremo beter was gediend met een ander PMV-product, zogenaamde groeimezzanine. Dat is een achtergestelde lening, die door de banken wordt beschouwd als quasikapitaal. Daarmee wordt onze financiële structuur versterkt en creëert Supremo de nodige goodwill bij de banken om de volgende groeifase van ons bedrijf in te zetten. Ik moet toegeven dat ik aanvankelijk een beetje kritisch stond. “De staat als investeerder…,” tot dan toe klonk dat toch niet zo vlot in mijn oren. Maar al van bij het eerste contact werden die twijfels weggeblazen. Ik was enorm onder de indruk van de professionaliteit waarmee het dossier werd behandeld. Dat was werkelijk uitmuntend. Al bij de eerste afspraak, stelden de investeringsmanagers van PMV pertinente vragen. De wisselwerking verliep dan ook heel vlot. Zo was PMV meteen onder de indruk van de “corporate governance” bij Supremo en konden ze de “gentlemen’s attitude” in ons bedrijf meteen waarderen. U moet namelijk weten dat wij een heel open bedrijf zijn en dat al onze medewerkers toegang hebben tot alle beschikbare cijfers en zelfs tot de bankposities. Die transparantie aan beide zijden, heeft ervoor gezorgd dat wij elkaar heel snel konden vinden. -
En waarvoor moet die twee miljoen euro dan dienen?
Er zijn eigenlijk drie goede redenen om dat geld aan te wenden. In de eerste plaats is het zo dat de koffieprijzen op één jaar tijd zijn verdubbeld. Dat creëert natuurlijk meteen een grotere behoefte aan werkkapitaal. Bovendien had Supremo een hoge “leverage” bij de banken. Het leek ons dus verstandig om meer diversificatie te brengen in de financiering van Supremo. Te meer omdat het businessmodel van Supremo nog in zijn kinderschoenen staat. We hebben meer vestigingen in de originelanden in het vooruitzicht en als we de capaciteit willen verhogen en meer volume willen draaien, dan is er ook nood aan meer middelen, al was het maar om de hogere stock te dragen. Ten slotte, zorgt de groeifinanciering van PMV ervoor dat wij meer potentieel krijgen om eventueel extra financiering te bekomen bij de banken.
Nieuwe koffieplantjes in Brazilië
Interview Yves Tombeur
Page 4
-
Waar ziet u eigenlijk de groei vandaan komen in uw branche?
Als het gaat om de productie van koffie, dan wordt die markt gedomineerd door Brazilië. Dat land neemt tussen de 50 tot 58 miljoen zakken per jaar voor zijn rekening, terwijl de wereldproductie 135 miljoen zakken bedraagt. Dan volgt Vietnam met 25 miljoen zakken en nadien Colombia met 8 miljoen zakken. De overige productie is in handen van veel kleinere spelers. In Azië stijgt de productie voornamelijk verder in Vietnam en Indonesië. In het Westen is de consumentenmarkt stabiel. De groei zit elders. In China is de consumptie weliswaar nog altijd heel laag en dat land zit dan ook niet in het blikveld van Supremo. Wel zijn Korea en Indië veelbelovende landen. Toch geloof ik niet dat traditioneel theedrinkende landen ooit echte koffielanden zullen worden. Als je kijkt naar Japan, waar koffie toch al een hele tijd op de kaarten staat, dan merk je dat koffie in Azië toch meestal een nicheproduct blijft van de welstellende middenklasse. Supremo ziet wel veel mogelijkheden in de Oost-Europese landen. Daar bestaat immers al een echte koffiecultuur. Toenemende welvaart kan die nog een extra boost geven. Supremo verwacht dan ook dat het evenwicht tussen vraag en aanbod in de toekomst precair zal worden. De wereldwijde consumptie van koffie groeit immers met zo’n 2 % per jaar. Om aan die vraag te kunnen voldoen, moet de productie omhoog, maar het blijft maar de vraag of dat zal lukken. -
Koffie is een oud en ambachtelijk metier met een sterk romantisch aura. Is daar nog wel ruimte voor innovatie?
Bij koffie zit innovatie niet meteen in het product zelf. De finesses daarvan hebben wij ondertussen wel onder controle. De vernieuwing in onze sector komt eerder aan bod in de manier waarop wij de productieketen en de logistiek beheren. De grootste vernieuwingen van de laatste jaren hebben echter te maken met “fair trade” en labelisering. Omdat Supremo werkt met lokale exporteurs op basis van respect en vertrouwen, mag u gerust al onze business als “fair trade” bestempelen. Maar voor de consument is het belangrijk geworden dat hij zijn geweten kan sussen met erkende en herkenbare labels. Het belang van fair trade is op drie jaar tijd gestegen tot 18 % van onze omzet. Dat is meer dan de stijging van de markt.
Interview Yves Tombeur
Page 5
-
U bent al sinds 1989 actief in deze sector. Hoe belandt men eigenlijk in dat vak?
Ik ben in de koffie verzeild geraakt omdat ik met veel enthousiasme over het vak had horen spreken en de passie op mij is overgeslagen. Daar waren allerlei goede redenen voor. Zo is koffie een heel nobel product met een lange, haast mythische geschiedenis. Maar de sector trok mij ook aan omdat kwaliteitsbeheersing er zeer belangrijk is en omdat de activiteiten er zeer welomlijnd zijn. Je komt bovendien in aanraking met zowel de producent als de consument van koffie en dat in alle mogelijke culturen. Bij de handel in koffie komen dus ook heel wat geopolitieke en financiële aspecten kijken die het vak bijzonder boeiend maken. Vertrouwen is een cruciaal gegeven in de internationale koffiewereld want iedereen kent elkaar. Het is een verbond dat draait op de kracht van een gegeven woord. Alle transacties – en dat is toch al snel voor minimum 100.000 U.S. dollar - gelden immers voor uitgestelde leveringen. Bedrijven leven dus van hun reputatie. Toch zijn er belangrijke verschuivingen gaande in de sector. Grote financiële groepen speculeren op de koffie. Maar toegang tot de markt ligt vooral in het extreme vakmanschap dat nodig is. Het zijn de benodigde kennis en expertise die de deuren van het ambacht openen. Iemand die zich daarop toelegt zal dan ook nooit zonder job zitten.
Overslag in Burundi
Supremo maakt een strikte scheiding tussen het management en het aandeelhouderschap. Ik spreek echter liever van “stakeholdership” dan van “shareholdership”. Ook onze leveranciers, klanten, medewerkers, banken, transporteurs, enz. hebben een belang in de activiteiten van Supremo. Wij streven daarbij niet naar een win-winsituatie, eerder naar een care-caresituatie. “Winwin” heeft immers een pejoratieve bijklank, een competitieve en combattieve attitude. Zo bekijken wij de relatie met onze belanghebbenden helemaal niet. Ons is het bij een handelsrelatie te doen om de brede verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar. Maatschappelijk verantwoord ondernemen ten Interview Yves Tombeur
Page 6
opzichte van alle stakeholders maakt daar deel van uit. Voor mij is het voeren van een bedrijf immers een “attitude to life,” een manier om in het leven te staan. Het feit dat de koffiehandel een heel internationale business is, draagt ongetwijfeld bij tot dat inzicht. Je beseft immers beter dat het belangrijk is om te streven naar een beter evenwicht in de wereld. -Ondanks de mooie literaire bijklank die dat heeft in het Nederlands, wordt u niet graag een “handelaar in koffie” genoemd. Zelf beschouwt u zich eerder als een “supply chain manager” in koffie. Wat bedoelt u daar eigenlijk mee? Supremo is een wereldspeler met een verregaande integratie in de koffieproducerende landen. Dat is een bewuste strategische keuze van onze raad van bestuur en het is de fundamentele kern van wat wij doen. Er zijn in de koffie sector namelijk twee soorten spelers. Enerzijds heb je de grote internationale groepen die de waardeketen volledig in handen hebben en zelf eigen productieenheden opstarten in de productielanden. Anderzijds heb je lokale exporteurs in de productielanden die in hun “coffee mills” koffie van exporteerbare kwaliteit aanbieden. Vaak zijn dat kleinere spelers die de financiële slagkracht niet hebben om de hele productieketen van producent tot consument te verzekeren. Supremo biedt hen de toegevoegde waarde van een multinational door zorg te dragen voor de volgende stappen in de koffieketen. Op die manier wordt onze samenwerking meer dan de som der delen. Lokale producenten kennen de specifieke context in vaak complexe landen beter. Als u weet dat een modale koffieboer maar veertig kilo per jaar kan produceren en de handel daarom altijd via verschillende tussenpersonen moet lopen, dan begrijpt u dat die lokale kennis en verankering heel belangrijk is. Voor die lokale exporteur was de toegang tot financiering vaak een probleem. Ook daar biedt Supremo toegevoegde waarde. Wij kopen de koffie immers al in een heel vroeg stadium en betalen van zodra het product exportklaar is. De logistiek besteden wij dan uit maar we letten er wel op dat de volgende stappen in de keten worden geoptimaliseerd. Zo hebben wij bijvoorbeeld het niveau van de veiligheid sterk opgedreven. Onze containers worden vervoerd met de deuren naar elkaar toe gericht. Hoe vroeger de logistieke keten begint, des te gemakkelijker het wordt om de zaak te optimaliseren. Supremo verkoopt de koffie dan “just in time” aan de industrie. Kortom, Supremo is alles behalve een makelaar of speculant in koffie. Wij beheren de complexiteit, de kwaliteit en de logistiek van de wereldwijde koffieketen. Het is daarom dat wij onszelf liever een “supply chain manager” noemen. Die term dekt de lading veel beter. Bovendien “hedgen” wij elke transactie op de internationale koffiebeurzen om vraag en aanbod optimaal op elkaar af te stemmen.
Interview Yves Tombeur
Page 7
En voor de opslag van onze koffie werken wij met de naties in de haven van Antwerpen. Dat is allemaal veel meer dan gewoon makelaar zijn in koffie.
De kunst van cupping
-
Ik maak van de gelegenheid gebruik om bij een kenner te vragen naar het geheim van een goede kop koffie. Wat is voor u de beste koffie?
Wij degusteren bij Supremo tweemaal daags koffie, ’s ochtends en ’s avonds. Wij doen dat hier in de keuken en testen elk staal op de gewenste kwaliteit. Ik kan u zeggen dat de variëteiten en de verschillen enorm zijn. U kunt koffie best vergelijken met wijn. Daar spelen ook zoveel factoren mee die maken dat deze of gene wijn een unieke identiteit verwerft. De meest gekende koffiesoorten zijn robusta en arabica. Maar de variëteit is schier oneindig. Neem bijvoorbeeld een Lingtung uit Indonesië. Puur is dat niet te drinken omwille van de heel uitgesproken smaak. Maar voeg een beetje Lingtung toe aan een gewone melange en het samenspel van smaken zal een beter geheel geven. De samenstelling van een melange is dus heel bepalend en ook de oogstjaren spelen mee, net zoals bij wijn. De gebruikte formules worden daarom vaak angstvallig geheim gehouden. Maar, om op uw vraag te antwoorden, de beste koffie is degene die u graag drinkt, weeral, net zoals bij wijn. www.supremo.be
Interview Yves Tombeur
Page 8
