AZLPE RSPEC TIEF 1 Magazine voor relaties van AZL jaargang 22 mei 2013

AZLPE RSPEC TIEF 1

Magazine voor relaties van AZL jaargang 22 mei 2013

Profiel AZL AZL heeft ruim 40 jaar ervaring met pensioenbeheer. In deze tijd heeft het bedrijf uitgebreide expertise opgebouwd op het gebied van advies en pensioenadministratie. De pensioenwereld is altijd in beweging. AZL vormt daarin al jaren een baken van stabiliteit voor pensioenfondsen. Sinds 2007 als Centre of Excellence binnen de ING Groep.

Advies en beheer AZL adviseert pensioenfondsbesturen over wetgeving, actua riële zaken, c ommunicatie en risicobeheer. De pensioen administratie vormt de basis van AZL’s dienstverlening. Bestuurders kunnen zich dan ook volledig richten op hun kern taak: het besturen van het pensioenfonds. De kennis en ervaring van AZL en ING op het gebied van balansmanagement zijn gebundeld in ING Implemented Client Solutions.

IN HO UD

Precies AZL levert haar diensten inmiddels aan meer dan zestig Nederlandse p ensioenfondsen die de hoogwaardige, integrale dienstverlening in hoge mate waarderen. AZL werkt nauwkeurig en loodst pensioenfondsen door roerige tijden. Hierdoor hebben besturen van pensioenfondsen maximale greep op hun financiële situatie. Dat bedoelt AZL met de claim ‘Precies!’.

4 AZL Relatiedag Soundbites van de sprekers Jan Kees de Jager, Bas Haring (foto) en Kick van der Pol. Op de achterpagina een foto-verslag.

Colofon Uitgever AZL N.V. / Postbus 4471 / 6401 CZ Heerlen T 045 - 57 63 333 / F 045 - 57 41 117 / E [email protected] I www.azl.eu Redactie Harry Lindelauf (hoofdredacteur), Ans Slangen (eindredacteur), Rob Könings, Ronald Volders. Vormgeving Marion Kramer, Zuiderlicht. Tekst Pastoor Tekst BV, AZL Marketing & Communicatie. Fotografie Annemiek Mommers, De Beeldredaktie, Henry Peters Fotostudio [G2]. Disclaimer Hoewel deze editie van AZL Perspectief uiterst zorgvuldig is samengesteld, kunnen aan de inhoud ervan geen rechten worden ontleend. Auteursrecht Overname van artikelen is toegestaan met bronvermelding.

2 / AZL Perspectief # een

6 LAM toegelicht Het nieuw Financieel Toetsingskader regelt hoe de kosten van de gestegen levensverwachting moeten worden verwerkt. De methode (LAM) is direct en eerlijk vindt Jos Gubbels van AZL.

12 Administratie volgt nieuw stelsel Het nieuwe pensioenstelsel heeft ingrijpende gevolgen voor de administratie. Directeur Edward Heijkers van AZL kijkt in de toekomst.

8

14

Dow Pensioenfonds

Configuratiemodel

Een fonds met een missie. Gedoseerd en doelgericht de jeugd wakker schudden is daar onderdeel van zegt manager Caroline van Eecke van het pensioenbureau.

AZL bouwt een nieuwe rekenmachine. Een project met lef waar af en toe ‘een robbertje wordt gevochten over ideeën’, bekennen Hein Smits en Lizanne Heuten.

10 Kort nieuws

11 Opinie Rob ten Wolde

18

16

Afscheid Nico Coenen

Pensioenfonds Tandartsen

Wat Nico Coenen niet gaat doen bij zijn afscheid als directeur Portefeuilleontwikkeling van AZL? ‘Vergeving vragen en de AZL-grond zoenen.’

In de serie ‘Portret’ aandacht voor het Pensioenfonds voor Tandartsen en Tandarts-specialisten. Hoe eerlijkheid en transparantie het fonds in rustiger vaarwater brengen.

AZL Perspectief # een

/3

Inspirerende Relatiedag Alles draait om vertrouwen was op 25 april het thema van een zonnige AZL Relatiedag voor pensioenfondsbestuurders, in Fort Voordorp bij Utrecht. Een middag met oud-minister Jan Kees de Jager, filosoof Bas Haring en Pensioenfederatie voorzitter Kick van der Pol, onder leiding van Esther van Rijswijk, die de 150 aanwezigen inspireerde, prikkelde, oplossingen en kansen bood.

Jan Kees de Jager: ‘Soms is het risico bij nietsdoen groter en duurder dan iets doen zonder zekerheid over de uitslag.’

Jan Kees de Jager, een veranderingsgezind, creatief minister die snel resultaten wilde. Maar hoe bereik je resultaten in een omgeving die veranderingen mijdt? Macht is niet voldoende, ook vertrouwen speelt een grote rol. Hoe zorg je daarvoor? ‘Vertrouwen is nodig om doorbraken te realiseren. Vooral als het gaat om grote hervormingen. Vertrouwen ontstaat als je je houdt aan een aantal basiseisen. Ten eerste moet men vertrouwen in jou als persoon hebben, opgebouwd door altijd te doen wat je belooft, door geen politieke spelletjes te spelen, door altijd met respect met anderen om te gaan. Maar ook door echt te staan voor je beleid en de verdediging


ervan niet uit de weg te gaan. Ten tweede geef je openheid van zaken: hoe ver kun je gaan en hoe ver niet. Als je vindt dat je echt niet verder kunt gaan dan een begrotingstekort van 3%, dan moet je dat bovendien uit kunnen leggen. Als er ver volgens toch ineens ruimte blijkt te zijn, schaadt dat het onderling vertrouwen. En ten derde: als iemand toch een probleem blijkt te hebben met wat een dag eerder is afgesproken, moet je dat open bespreken en het de ander gunnen om met een alternatief te komen. Juist niet op dat moment het vel over de neus trekken. Je bouwt dan tevens weer vertrouwen om de gunst een keer wederzijds te maken. Zo is ook het Lente-akkoord echt een vertrouwensakkoord geweest.’ ■

Bas Haring: ‘Als het gaat om beslissingen over de toekomst, is de mens structureel fundamenteel irrationeel. En dat maakt pensioenregelingen broodnodig.’

Filosoof Bas Haring, hoogleraar aan de Universiteit van Leiden, bracht opgewekt fundamentele beleidsvraagstukken aan het licht. ‘Vanuit het perspectief van de jonge wetenschap gedrags economie blijkt de mens een niet rationeel wezen als het gaat om beslissingen over de verre toekomst. Wanneer je een groep

Kick van der Pol, voorzitter van de Pensioenfederatie, sprak over de omslag van blind vertrouwen naar zichtbaar wantrouwen in pensioenfondsen, en wat dit vergt van bestuurders. ‘Bestuurders staan voor een zware uitdaging. Veel wantrouwen, de komst van een nieuw pensioencontract, deelnemers die moeilijk te bereiken zijn. Ieder contract, nominaal en reëel,

mensen bij elkaar brengt, zijn zij gezamenlijk wel in staat tot verstandige keuzes. Een pleidooi dus in feite voor wat pen sioenfondsen en hun bestuurders al decennia doen. Maar vandaag de dag kiest de overheid steeds meer het klassieke economische uitgangspunt dat de mens een weldenkend wezen is dat zijn eigen beslissingen kan nemen. Welk beleid zullen pensioenbestuurders kiezen?’ ■

kent onzekerheden. Deelnemers horen deze te weten, én de noodzaak van risico’s te begrijpen. Dat vraagt andere, effec tievere communicatie. Het Pensioen123 principe helpt daarbij. En tegelijkertijd, juist ook in deze tijden, moet een bestuur zichzelf durven vernieuwen: een afspiegeling van het deel nemersbestand vormen en beschikken over actuele kennis en de juiste competenties. De toekomst moet op de agenda: welk stelsel willen jongeren?’ ■

Kick van der Pol: ‘De huidige pensioenperikelen vereisen een nieuw contract, een versterkte samenstelling van pensioenfondsbesturen en intensievere communicatie.’


/5

De levens verwachting direct en rechtmatig verrekenen

‘We willen allemaal een toekomstbestendig stelsel.’


Het levensverwachtingsaanpassingsmechanisme (LAM) uit het Pensioenakkoord en het nieuwe Financieel Toetsingskader (FTK) geldt vanaf 2015. Het principe: als de levensverwachting stijgt, daalt het pensioen, en andersom. De dekkingsgraad blijft buiten schot. Pensioenfondsen mogen het mechanisme al toepassen, via het pseudo-LAM. Jos Gubbels, projectleider van AZL, analyseert de overwegingen. Wat maakt LAM interessant? ‘Het maakt het pensioenstelsel toekomstbestendiger. LAM helpt de premie en de dekkingsgraad te stabili seren. Naast dalende marktrentes deed de toenemende levensverwachting die premies de afgelopen tijd soms fors stijgen. Werkgevers en werknemers vinden dat de grens bereikt is. Ze willen de premie gelijk houden en dus wordt de regeling aangepast, vaak ad hoc.’ ‘Onder het LAM ontstaan structurele afspraken over aanpassing van de pensioenregeling. Ook werkt LAM door in het opgebouwde pensioen. De financiële positie van heel wat pensioen fondsen is de laatste jaren beïnvloed door de gestegen levensverwachting. Door deze met het LAM direct te verwerken in de aanspraken, voorkom je dit. Middelen worden dan zo min mogelijk herverdeeld tussen generaties. LAM werkt dus direct en eerlijk: als iedereen ouder wordt, is het rechtvaardig dat iedereen daaraan meebetaalt.’

Waarom nu al pseudo-LAM? ‘Pensioenfondsen moeten straks aan het nieuwe FTK voldoen. Het LAM komt hoe dan ook op het bordje van fonds bestuurders. Ze kunnen via pseudoLAM de principes al toepassen. Zo zijn ze voor een deel al klaar voor 2015. Het is goed om ervaring op te doen en deelnemers zo min mogelijk hinder te laten ervaren als het LAM straks geldt. Het is ook voor de communicatie naar de deelnemers verstandig om veranderingen vroeg in te zetten. Zo vergroot je de acceptatie.’

Kan het bij alle fondsen? ‘Als er in de uitvoeringsovereenkomst ruimte is om af te wijken van het toe slagenbeleid dan kan het. Is die ruimte er nog niet, dan is instemming van sociale partners nodig. Het is wel het

overwegen waard voor fondsbestuurders om in actie te komen en om niet uit te stellen. Een argument vóór: iedereen betaalt mee aan het ouder worden van de samenleving. Een nadeel: gepensioneerden merken een verlaging door het pseudo-LAM direct in hun portemonnee. Deze voor- en nadelen moeten pensioenfondsen goed afwegen en overbrengen aan hun deelnemers.’

Hoe werkt het praktisch? ‘Als de levensverwachting stijgt, ontvangt de doorsnee deelnemer door LAM een lager bedrag per jaar, over een langere periode. De totale uitkering is dus naar verwachting hetzelfde. Pseudo-LAM verrekent aanpassingen in de levensverwachting via de toeslag verlening of via pensioenverlagingen.’ ‘Stel er is ruimte voor 3% aan toeslag en het effect van de gestegen levens verwachting is 1% op de voorziening. Dan rest 2% voor toeslagverlening. De gestegen levensverwachting kan ook leiden tot een verlaging van het pensioen. Moet het pensioenfonds pensioenen verlagen, dan bestempelt het een deel van de verlaging als pseudo-LAM.’ ‘Als een fondsbestuur pseudo-LAM invoert, moeten de fondsdocumenten aangepast worden. In het toeslagbeleid komt te staan dat het bestuur de wijziging in levensverwachting meeneemt als effect op toeslagen en verlagingen. Verder moet zijn vastgelegd dat het pensioenfonds pseudo-LAM verlagingen niet (gedeeltelijk) ongedaan maakt, ook niet als het fonds financieel ruimte heeft: er is geen compensatie mogelijk in de toekomst.’

situatie de verlaging (of extra toeslag) over maximaal tien jaar spreiden. Om de pijn te verzachten.’

Verlagingen spreiden? ‘Het kan, maar hoe precies onder het nieuwe FTK, dat is nog voer voor discussie,’ zegt Gubbels. ‘Wij brengen graag de mogelijkheden in kaart. Wat zijn goede opties, administratief of communicatief? Ik zie twee varianten. Collectief spreiden betekent dat het pensioenfonds het verlagingspercentage voor iedereen hetzelfde toepast. Mensen die later bij het pensioenfonds komen, krijgen toch te maken met ‘oude’ verlagingen. Bij individueel spreiden krijgen alleen mensen die dan deelnemen aan het pensioenfonds te maken met een verlaging door het LAM. Mensen die later komen, niet. Tussenvarianten zijn mogelijk.’

Is invoering pseudo-LAM moeilijk? ‘Administratief gezien valt het mee als je het spreiden achterwege laat. Enkele pensioenfondsen in onze administratie hebben pseudo-LAM al ingevoerd. Er volgen er meer. Maar sta stil bij voors en tegens. Een pensioenfonds dat er nu ondanks alles goed voor staat, wil de toeslag misschien niet verlagen. Aan de andere kant: we willen allemaal een toekomstbestendig stelsel. Uiteindelijk krijgen we toch te maken met de veranderingen.’ ■

Waarom geen compensatie? ‘Bij stijgende of dalende levensverwachting merkt iedereen dit meteen in het pensioen. Ongeacht of het goede of slechte financiële tijden zijn. Biedt de dekkingsgraad ruimte voor extra toeslagverlening, dan hebben alle deelnemers hier recht op. Niet alleen de deelnemers die te maken hebben gehad met het (pseudo-)LAM. Dit is een groot verschil met nu. In het huidige stelsel daalt de dekkingsgraad als de levens verwachting stijgt. Is tijdig herstel niet mogelijk, dan voert het fonds verlagingen door. Maar deze verlagingen zijn in te halen bij herstel van de dekkingsgraad. Fondsen kunnen in de nieuwe


/7

Dow Pensioenfonds

‘Jongeren wakker schudden, zachtjes’ The Dow Chemical Company is een van de grootste chemieconcerns ter wereld; Terneuzen de grootste locatie in Europa. Caroline van Eecke werkt er sinds 1987. In 2009 richtte zij het pensioenbureau op voor Stichting Dow Pensioenfonds. Haar missie is om de jongeren ‘wakker te schudden, zachtjes.’

zie je dat voor jonge en nieuwe medewerkers meer Defined Contribution regelingen worden ingevoerd. Dan krijgen jongeren meer inspraak in hun beleggingen en zij dragen hier ook het risico van. Dus is het heel belangrijk dat jonge werknemers alert worden op hun pensioen.’

Doelgericht Stichting Dow Pensioenfonds is onafhankelijk. Het bestuur bepaalt zelf standig de koers. Het fonds beheert € 1,7 miljard voor 5.000 deelnemers, van wie 2.000 actieven. ‘In 2009 raakte ons pensioenfonds in onderdekking, dus dienden we een herstelplan in bij DNB. We zijn nu in het laatste jaar van de herstelperiode; eind dit jaar moet de dekkingsgraad 105% zijn. Zijn we dan nog niet uit de onderdekking, dan betaalt Dow het tekort bij. Bij ons fonds wordt er dus niet gekort.’

Jongeren bij de les Van Eecke ziet dat jonge werknemers zich niet altijd voor hun pensioen interesseren: ‘Dat is ook logisch, want hoe was je zelf toen je jong was. Echter de wereld verandert. Binnen Nederland

Het pensioenbureau doet verschillende pogingen om hen bij de pensioen materie te betrekken. ‘Uit een klankbordsessie is gebleken dat weinig jonge collega’s echt interesse hebben, dus we pakken het stapsgewijs aan. We willen ze wakker schudden, maar je moet ze niet overladen. Wel moet je ze doel gericht benaderen, liefst met tools die voor jongeren heel toegankelijk zijn. We gaan dus in elk geval meer digitaal doen: de website wordt aangepast en de PensioenUpdate, onze nieuwsbrief, krijgt een QR-code. Kleine dingen nog dus. We onderzoeken in hoeverre we social media in kunnen zetten. Het moet wel over de inhoud gaan, dus onze nieuwsbrief belicht elk kwartaal een bepaald onderwerp en daarin richten we ons nu veel op de jongeren. Die nieuwsbrief verschijnt op papier, maar ook digitaal op de website.’

25 jaar samenwerking met AZL Stichting Dow Pensioenfonds is 25 jaar klant bij AZL. Volgens Caroline Van Eecke, manager van het pensioenbureau, stoelt de samenwerking op deze pijlers: • Soepele afstemming: ‘We hebben dagelijks contact met onze vaste mensen bij AZL, alles loopt goed.’ • Open communicatie: ‘Als er iets is, kunnen we het aankaarten. We zijn heel open naar elkaar toe.’ • Continuïteit: ‘Nieuwe medewerkers worden bij AZL heel goed ingewerkt, heel pret tig. En als iemand op een andere afdeling gaat werken, blijven ze toch bereikbaar voor ons. Heel fijn, zoveel commitment.’


Eerlijk over voors en tegens Het pensioenbureau ziet het als haar taak om over alles transparant te communiceren, zodat deelnemers beslissingen begrijpen. ‘We krijgen bijvoorbeeld vaak de vraag waarom het pensioen niet geïndexeerd wordt. Dan leggen we uit dat je, vergeleken met andere regelingen, met onze eindloon regeling heel hoog start en op dat niveau blijft. We kunnen bovendien goed uitleggen dat we in de huidige situatie ook niet hoeven te korten.’

Het pensioenbureau: onafhankelijk en professioneel Het pensioenbureau werd opgericht in 2009. De Nederlandsche Bank wilde dat het pensioenfonds naar een professionele organisatie doorgroeide. ‘Tot die tijd lagen alle activiteiten bij enkele bestuursleden. De coördinatie, com municatie en rapportage zijn dan uiteindelijk steeds in dezelfde handen. Dan is er te veel kennis bij te weinig mensen en ben je kwetsbaar.’ Van Eecke werkt er nu samen met twee collega’s. ‘Onafhankelijkheid en zelfstandigheid zijn heel belangrijk. Bovendien worden de eisen voor governance en deskundigheid strikter. Het pensioenbureau heeft de taak om hier goed en tijdig op in te spelen in het belang van het pensioenfonds.’ Het pensioenbureau streeft ernaar dat de deelnemers hun pensioenregeling begrijpen om zo de juiste beslissing over hun pensioen te kunnen nemen. Hiervoor wordt onder de deelnemers regelmatig een enquête gehouden. Van Eecke: ‘De response voor de survey ligt hoog, maar er is wel duidelijk ruimte voor verbetering van de pensioenkennis. Met de uitkomsten van die survey passen wij de doelstellingen van ons commu nicatiebeleid jaarlijks aan.’ ■


/9

K O RT

‘Ronde-tafelbijeenkomsten zinvol’ Eind april en begin mei organiseerde AZL drie ronde-tafel bijeenkomsten. Ongeveer 25 bestuurders waren erbij. Aanleiding: de komst van het nieuwe FTK en de nieuwe Pensioenwet per 1 januari 2015. Ook het Sociaal Akkoord kwam aan de orde. De aanwezigen waren positief: ‘Heel zinvol. Het helpt je weer een stap verder in het denkproces.’

30% Europeanen heeft pensioenregeling Onderzoeksbureau Epiphany ondervroeg 2.500 mensen in 11 Europese landen over pensioen. ING Investment Management gaf opdracht hiervoor. Twee derde van de Europeanen blijkt niet te weten of spaargeld en pensioen samen voldoende zijn om na pensionering van te kunnen leven. 59% vindt het wel tijd om het pensioen eens te gaan plannen. Slechts 30% heeft een pensioenregeling. Het grootste deel is niet op de hoogte van wijzigingen in het pensioenstelsel in hun land. Specifiek voor Nederland blijkt dat de negatieve bericht geving over pensioen leidt tot terughoudendheid. De helft weet niet zeker of pensioen wel een goede investering is.

Europees overzicht pensioenen van

AZL’ers genomineerd voor SPO Essayprijs Bas Rozeman (links) en Chris Roosendaal, twee mede werkers van AZL, zijn in de race voor de jaarlijkse SPO Essayprijs. Als examenonderdeel van de Leergang Collectieve Pensioenen schreef Rozeman het essay ‘De jeugd van tegenwoordig, gepensioneerden van later.’ De titel van Roosendaals essay is ‘Uniform communiceren, waar liggen de uitdagingen?’

EIOPA EIOPA heeft een overzicht gepubliceerd met informatie over pensioenstelsels in Europa. Per land toont het over zicht welke pensioenregelingen in de tweede en de derde pijler worden geboden. Voor Nederland worden pensioen regelingen, verzekerde regelingen, kapitaalverzekeringen en banksparen vermeld. Pensioen van de overheid is niet opgenomen. In totaal bevat het overzicht 132 regelingen. EIOPA is de Europese toezichthouder op pensioen uitvoerders. Het overzicht staat op de website van EIOPA: https://eiopa.europa.eu.


Sociaal akkoord leidt tot brandbrief Twintig ondernemingsraden van grote bedrijven in Nederland hebben politieke partijen een brandbrief gestuurd naar aanleiding van het Sociaal Akkoord. Ze waarschuwen voor een forse verlaging van de pensioenen door afspraken in het Sociaal Akkoord. Het maximale opbouwpercentage wordt hierin per 2015 met 0,4% verlaagd. Hierdoor daalt de pensioenopbouw gemiddeld met 23%.

O PI NIE

Rob ten Wolde

Brengt het Sociaal Akkoord eenvoud. Of niet? Ik vond het een gedrocht dat sociale partners en de besturen van pensioenfondsen, met hun eigen verant woordelijkheid voor een evenwichtige belangenafweging, moesten kiezen uit een nominaal dan wel reëel pensioen contract. Wetgever, doe ons dat niet aan, schreef ik in Het Financieele Dagblad van 20 juli 2012. Mijn oproep lijkt gehoor te hebben gevonden in het Sociaal Akkoord van 11 april. Als straks alle oude pensioenrechten wettelijk verplicht moeten worden ingevaren, dan kan dat op niets anders duiden dan dat het kabinet het reële pensioen contract als enige oplossing ziet voor de tekortkomingen in het stelsel. Snelle vertalingen Mijn achterdocht blijft nog wat aanwezig, omdat tevens een ‘flexibel FTK’ is aangekondigd. Dat kan erop wijzen dat er een glijdende schaal komt in de financiële toezicht regels. Van heel nominaal, naar minder nominaal met bijvoorbeeld LAM inbegrepen en/of enige vooraf uitge sproken indexatie-ambitie, naar een beetje reëel met veel en lang uitsmeren van de positieve en negatieve rende menten. En aan het eind van de glijdende schaal ten slotte heel reëel stelsel met snelle vertalingen van de rendementen in de aanspraken.

Al met al heeft het er dus alle schijn van dat het kabinet aankoerst op één wettelijk kader in plaats van twee regimes. Dat moet zich dan vertalen in een eenvoudiger wetsvoorstel, dat voor alle pensioenfondsen op gelijke wijze kan worden geïmplementeerd. Ik ben dan ook van mening dat het Sociaal Akkoord niet de zoveelste vertra ging hoeft te zijn in de aanloop naar de nieuwe wetgeving. Bovendien gaan de wetgever en toezichthouders in het overgangsjaar 2014 op het nieuwe contract voorsorteren. Achterdeur Mijn blijdschap wordt helaas getemperd door de plannen om het Witteveenkader te beperken. Hoewel de bood schap gunstig is –een maximale pensioenopbouw van 2% per jaar, in plaats van 1,75%– lijkt men toch vast te houden aan enerzijds 1,75%, maar wordt anderzijds een ‘aanvulling’ aangeboden in de vorm van netto pensioen sparen, dat via de cao verplicht gesteld kan worden. Gaan we qua pensioenstelsel gelukkig naar één type pensioen contract, via het achterdeurtje van de fiscale facilitering wordt deze eenvoud weer teniet gedaan. Kabinet en sociale partners hebben nog tot 1 juni de tijd om van een gesplitste fiscale behandeling af te zien.

Eén wettelijk kader Zo te zien neemt het kabinet de juridische risico’s van het invaren op zich. Terecht. Het creëren van een wettelijke keuze uit nominaal of reëel duidde mijns inziens te weinig op de noodzaak en dus op een algemeen belang van een hervorming van het aanvullende pensioenstelsel. De Europese wetgeving schrijft namelijk voor dat er een algemeen belang moet zijn om inbreuk te mogen maken op het eigendomsrecht.


/ 11

Administreren is De pensioenadministratie verandert ingrijpend door de komst van het nieuwe pensioenstelsel. Begrijpelijk dat bij pensioenfondsen zorgen leven: hoe gaan ze verder in het nieuwe stelsel en hoe soepel gaat de overgang? AZL kan de aanpassingen aan. Sinds enkele jaren wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een Configuratiemodel. Edward Heijkers, directeur AZL Services, over deze innovatieve oplossing. We willen allemaal weten hoe het nieuwe pensioenstelsel eruit komt te zien. Zo ver is het nog niet. Alweer drie jaar geleden sloten overheid, werkgevers en werknemers het Pensioenakkoord. De uitwerking hiervan gaat met horten en stoten. Het gaat in de richting van het reële pensioencontract, met mechanismen voor levensverwachtings- en rendementsaanpassingen. Maar de exacte wetstekst is nog in de maak. Voor pensioenfondsbestuurders is hierdoor de onzekerheid groot. Moeten ze voorbereidingen treffen en zo ja, welke? Komt er een ordelijke overgang naar een nieuw stelsel en is de administratie dan goed ingericht?

‘Onze kracht zit in de combinatie van techniek en kennis.’

AZL is met zulke vragen al een tijd bezig, zegt directeur AZL Services Edward Heijkers. ‘Regeren is vooruitzien. We hebben een goed beeld van wat de wijzigingen betekenen voor onze administratiesystemen. Ondanks de onzekerheden die er zijn. ’

Centrale rekenmachine AZL startte eind 2010 met de ontwik keling van het Configuratiemodel, een nieuwe toepassing binnen de Compas Suite, het in eigen huis ontwikkelde administratiesysteem (zie ook pagina 16). Het Configuratiemodel werkt als een centrale rekenmachine voor individuele pensioenregelingen. ‘Uitgangspunt is om pensioenregelingen met parameters te configureren, zodat niet steeds maatwerk nodig is. De wijzigingen die voortvloeien uit het nieuwe pensioenstelsel nemen we daarbij direct mee.’ De contouren van het nieuwe stelsel, uit het Pensioenakkoord en het Uitwerkingsmemorandum van de Stichting van de Arbeid uit 2011, zijn meegenomen in het ontwerp. Analisten van AZL hebben alle min of meer vastomlijnde principes vertaald naar nieuwe rekenregels. Het Configuratiemodel is zo gemaakt dat deze rekenregels voor het grootste deel in één systeem passen. ‘Implementaties kunnen zo sneller verlopen’, zegt Heijkers. ‘Het beheer is eenvoudiger, omdat we algemene rekenregels op één centrale plek kunnen aanpassen. Dat bespaart kosten.’ Het pluspunt van de Compas Suite blijft ook: maatwerk voor deelnemers.

Thuis in pensioenmaterie Met het Configuratiemodel kan AZL alle uitdagingen aan, voor bestaande en


voor nieuwe klanten. ‘Bij de ontwikkeling van het Configuratiemodel zijn we pro-actief geweest en hebben we de wijzigingen in ons pensioenstelsel meegenomen. Tot nu toe durf ik te stellen dat we ook de nieuwe pensioenregelingen kunnen administreren. De kracht zit in de combinatie van techniek en kennis. Onze mensen hebben technische kennis én kennen onze klanten. Ze weten alles over pensioenen en de actuariële basis van regelingen. Zij komen met goede oplossingen, omdat ze thuis zijn in de pensioenmaterie. Alleen met diep gravende kennis kun je de nieuwe contouren in pensioenland naar ICToplossingen vertalen. We er trots op dat we die gecombineerde kennis in huis hebben.’ De ontwikkeling van het Configuratiemodel tekent de verandering die AZL doormaakt. ‘AZL denkt van oudsher mee met de klant en schuift op naar een nog pro-actievere rol. Niet: gooi maar over de schutting, wij doen het maatwerk. Het nieuwe systeem maken we samen met klanten, aan de hand van hun wensen en ervaringen. We faciliteren en helpen. Ook met de keuzes die op de fondsen afkomen in het nieuwe pensioenstelsel. Daarom organiseren we de komende maanden rondetafelsessies. Met telkens tien klanten gaan we tegelijk om tafel om ervaringen uit te wisselen. Met onze know-how over pensioenuitvoering is zo’n gesprek concreet, inspirerend en zinvol. Voor alle partijen. Nadenken over oplossingen voordat het vijf voor twaalf is, werpt zijn vruchten af. Dit drijft mij om voorop te blijven lopen. Zo kunnen we het tempo van alle ontwikkelingen namelijk prima bijhouden.’ ■

vooruitzien Grote schoonmaak! Alle pensioenregelingen kunnen administreren. Dat was de uitdaging voor AZL en dat blijft zo, zegt directeur AZL services Edward Heijkers. ‘Maar we merken wel dat de pensioenwereld steeds meer beseft dat de veelheid aan regelingen en uitzonderingen onwerkbaar wordt. Het compliceert niet alleen het administreren van pensioenen, maar ook de communicatie met deelnemers.’ Bijna alle pensioenfondsen voeren meer pensioenregelin gen. Zeker sinds 2006, toen de Wet VPL werd ingevoerd. Deelnemers geboren vóór 1 januari 1950 vallen sindsdien veelal onder een andere regeling dan jongere deelnemers. Daarnaast zijn er in die tijd veel overgangsregelingen ontstaan. Nu komen er weer grote veranderingen aan. Heijkers: ‘Pensioenfondsen doen er goed aan om grote schoonmaak te houden. Samen leidt dit immers tot een kluwen van administratieve regels en uitzonderingen.’ AZL adviseert om alle oude rechten in één keer om te zetten, waarbij 67 jaar als pensioengrens de basis is. Op zo’n enorme operatie is AZL voorbereid. Helaas is de wet geving niet eenduidig op dit vlak. De nieuwe mechanismen voor levensverwachtings- en rendementsaanpassingen maken het geheel van oude en nieuwe regelingen niet een voudiger. De kans is groot dat deelnemers bezwaar maken tegen het omrekenen van oude rechten naar een nieuw stelsel. Daarom vindt AZL het van belang dat het bij wet mogelijk wordt om eenmalig oude aanspraken naar een nieuwe regeling om te rekenen. Er loopt hiervoor een pilot van het ministerie van sociale zaken bij pensioenfondsen. AZL houdt vinger aan de pols. Al is het maar omdat één van deze fondsen een klant is.


/ 13

‘We geven aanvullingen of alternatieven en daar vechten we dan een robbertje over.’

Een team van twaalf AZLmedewerkers ontwikkelt het Configuratiemodel. Deze nieuwe rekenmachine in de Compas Suite bereidt AZL voor op een snelle invoering van nieuwe pensioen regels. Twee van de systeemontwikkelaars, Lizanne Heuten en Hein Smits, praten over creativiteit en hun Eureka-moment. Hoe kom je tot een idee als dit? Lizanne Heuten: ‘We werkten al langer aan een manier om Compas te verbeteren. Met een lijst van dertien verbeterpunten vormden we twee jaar geleden een projectgroep, waar we Hein Smits als externe expert bij haalden.’ Hein Smits: ‘Ik heb ruim ervaring in automatiseringsprojecten, maar wist niet al te veel van de Compas Suite, het systeem van AZL. Dat zorgde voor een frisse blik. Bij de anderen in het team was er ook animo om te onderzoeken of het administratiesysteem anders kon. Die weg zijn we dus eerst ingeslagen. Dat ging niet helemaal vanzelf. Een bestaand systeem vergeet je niet zo snel. Compas doet het heel goed. Lizanne stond aan de wieg ervan. Dus binnenwandelen en zeggen dat het heel anders moest, dat deed ik niet. Uiteindelijk gebruiken we Compas nog steeds, met daarbinnen het Configuratiemodel als nieuwe toevoeging.’


‘Flow is Toch dachten jullie ‘out of the box’. ‘Ja. Het leuke was: we kregen de kans om op blanco papier te schetsen hoe de administratie er optimaal uit kan zien. Dat vind ik stoer van AZL. Want door alle veranderingen in pensioenland staat er behoorlijk wat druk op dit soort processen. We hebben in ons team pittige discussies gehad. Juist doordat we een mix waren van oude rotten en nieuwelingen. Mensen als Lizanne kennen de bestaande werkwijze zo goed, die zagen de haken en ogen als we iets nieuws bedachten. Zonder die mix was er misschien nooit een Configuratiemodel gekomen.‘

belangrijk’ Wat was jullie eureka-moment? LH: ‘Dat was toen we gezamenlijk concludeerden dat ontwikkeling van een nieuw concept niet veel meer tijd zou kosten dan kleinere verbeteringen van het bestaande systeem.’

Toch heb ik niet het idee dat we op onze laatste benen lopen. Krijgt een van ons de griep, dan neemt een ander het over, ook al heeft ‘ie het druk. Nu zien we resultaat; dat houdt het vuur brandend.’

Waaruit blijkt gedrevenheid en enthousiasme?

Hoe werkt het creatieve proces in het team?

HS: ‘We kwamen in een creatieve flow terecht. We zijn eind 2011 gestart en zitten nu alweer bijna halverwege 2013. Dat is een behoorlijk lange spanningsboog om je aandacht erbij te houden.

‘Flow is belangrijk. Verder is het een kwestie van veel tijd nemen. Je moet niet bang zijn om op bepaalde punten terug te komen. Soms moet je terug naar de tekentafel. Bij ons bleek dat niet zo’n probleem. Heeft iemand een idee, dan gooien we het in de groep. We geven aanvullingen of alternatieven en daar vechten we dan een robbertje over. Uiteindelijk komt er een algemeen gedragen oplossing. Dat lukt, omdat iedereen staat voor zijn eigen ideeën, maar ook respect heeft voor die van de andere analisten. We werken op een open manier samen.’

Hoe creatief zijn jullie zelf? LH: ‘Voor mij houdt creativiteit niet op als ik van mijn werk kom. Bij wijze van spreken tijdens het strijken komen de beste ideeën boven. Dat geldt voor meer mensen in ons team.’ HS: ‘Mee eens. Een systeemanalist hoeft niet alleen achter zijn bureau ingevingen te krijgen. En creativiteit hoeft niet op te houden buiten je eigen vakgebied. Misschien is mijn achtergrond veelzeggend. Mijn oorspronkelijke opleiding is conservatorium: klassieke gitaar.’ ■


/ 15

PO R TRET

Stichting Pensioenfonds voor Tandartsen en Tandarts-specialisten (SPT)

‘We zijn liever realistisch’ 16 / AZL Perspectief # een

Stichting Pensioenfonds voor Tandartsen en Tandarts-specialisten (SPT) kende bewogen jaren. Een bestuurscrisis in 2011 en verlaging van de pensioenen met in totaal 18,3% in drie jaar maakten veel los. De Nederlandsche Bank stelde een bewindvoerder aan, die koos voor een bestuur met ook externe deskundigen. Stan Hoovers is ruim een jaar bestuursvoorzitter. Hij weet dat hij een goede koers vaart. ‘Van oudsher gebeurde het gewoon niet, maar eigenlijk is het logisch dat een pensioenbestuur deskundige leden moet hebben, zeker in deze tijd. Wij hebben dat nu geregeld, in opdracht van de bewindvoerder. We hebben een specialist in financiën en beleggingen en een pensioenexpert. De andere twee bestuursleden zijn tandartsen, zij ver tegenwoordigen de leden. Zelf zit ik na een korte tandartsloopbaan alweer tijden in het bedrijfsleven.’

U hebt gezegd dat het prima is dat uw fonds jarenlang voor s interklaas speelde? ‘Ja, omdat wij een gesloten en slapend fonds zijn. Toen in 1996 de zieken fondsen stopten, stopten ook de bij dragen van de deelnemers. De pensioenafdrachten waren namelijk een percentage van de ziekenfonds betalingen. Er kwamen geen nieuwe pensioenregelingen, ook niet voor jonge tandartsen. Die moeten nu hun eigen pensioen bij elkaar sparen. De strategie van SPT is: als we over hebben, delen we uit. Ons beleid is om de buffer niet hoger te laten worden dan 20%. Tot en met 2010 hebben wij daarom ruim meer uitgedeeld dan de inflatie.’ ‘Voor de gepensioneerden was dat een groot voordeel, voor wie nog niet aan zijn pensioen toe was, betekende dit extra opbouw. Hadden wij geweten dat alles in elkaar zou storten, wat niemand heeft voorzien, dan hadden we dat natuurlijk anders gedaan. En voor de volledigheid is het goed te melden dat van de genoemde verlaging van 18,3% ruim 14% toe te rekenen valt aan de levensverwachting die sinds 2001 plotseling gestegen is. Nu varen we bovendien een voorzichtige koers, terwijl velen om ons heen zich nog steeds rijk rekenen.’

U bedoelt dat andere fondsen zich rijk rekenen? ‘Dat bedoel ik. De politiek en De Nederlandsche Bank doen eraan mee. Iedereen weet dat de Ultimate Forward Rate (UFR) altijd een gok is. Toch gaan alle dekkingsgraden vrolijk omhoog als de UFR gunstig is. Dan begeef je je op glad ijs. Bovendien baseren fondsen zich nu op de gemiddelde rente van de afgelopen drie maanden, waardoor de rekenrente hoger kan zijn dan de werkelijke rente in de toekomst. Een gevaarlijke truc.’

En uw fonds doet dat niet? ‘Wij houden ons aan de wet, dus we moeten wel. Maar voor ons beleid kijken we niet naar wat iedereen doet. We zijn liever realistisch. We doen niet aan window dressing en passen ons beleid niet aan kunstmatig ingeschatte rentestanden aan; ons beleid gaat uit van de realiteit. We kijken vooruit en rekenen met werkelijke rentes. En dat betekent dat we nu moeten verlagen, willen we ook onze laatste deelnemers nog een fatsoenlijk pensioen kunnen uitkeren, waar ze tenslotte recht op hebben. Dit alles uiteraard onder toezicht en goedkeuring van DNB. Overigens, zonder het toezicht van DNB hadden we in Nederland Amerikaanse toestanden gehad, waarbij het ene na het andere fonds failliet was gegaan.’

Hoe reageren de deelnemers op de forse verlagingen? ‘Er is veel onrust onder de deelnemers. Er komen telefoontjes en e-mails binnen van tandartsen die zich zorgen maken. Als deelnemers problemen hebben, belt AZL ze op. En als de problemen groot zijn, bellen we vanuit het bestuur. Ik spreek elke week deelnemers. En als ik ze gesproken heb, begrijpen ze het. Persoonlijk contact is ontzettend belangrijk. Maar ook via brieven en de website communiceren we continu. Ook als het gaat om communicatie varen we een heldere koers. Wij gaan voor eerlijkheid en transparantie. We kunnen alles uitleggen en dat doen we ook.’ ■


/ 17

‘Ik ga geen vergeving vragen’ Nico Coenen (1950), directeur Portefeuilleontwikkeling, neemt afscheid van AZL. ‘Mijn gedrevenheid was niet voor iedereen even gemakkelijk, ook niet voor mezelf. Nee, ik ga geen vergeving vragen en ook niet de AZL-grond zoenen. Ik ben trots op wat er nu staat: een goed bedrijf, marktgericht en samengesteld uit erg betrokken collega’s. Dat is een goede basis voor toe komstig succes.’ Coenen was de laatste jaren verantwoordelijk voor de dienstverlening aan pensioenfondsen, acquisitie van nieuwe opdrachtgevers en implementatie van pensioenregelingen. Voordat hij bij AZL begon als hoofd Automatisering, in 1993, was hij manager Application Services bij CCN, het computercentrum van DSM. ‘Toen kreeg ik contact met AZL. CCN kreeg de opdracht om apparatuur en programmatuur te selecteren en OGIS te bouwen [onroerend goed informatie systeem, red.]. Dat was voor ons een grote opdracht en ik werkte hierbij samen met veel AZL-mede werkers. Uiteindelijk werd ik door AZL gevraagd om hoofd Automatisering te worden. Een prachtige kans natuurlijk.’

‘Een jurist van dichtbij’ ‘Het was voor mij een hele verandering. Ik had nog nooit een jurist van dichtbij gezien. Nu zat ik er midden in. In de eerste discussies werden de mooiste en meest complexe zinsconstructies over tafel uitgestrooid.’ Collega’s weten inmiddels dat Coenen houdt van duidelijk en doelgericht. ‘Liefst met zo weinig mogelijk woorden.’


Vanaf het begin wijdde Coenen zich aan het elimineren van de vele platforms bij AZL: Sperry- en IBM-mainframes, DEC, PDP, HP Unix, Novell. Het ging om hard- én software-omgevingen. Coenen: ‘Er ging te veel capaciteit zitten in conversies van de ene omgeving naar de andere of naar nieuwe releases. Wij wilden graag alles baseren op Oracle, de marktleider. Maar dan ook nog op basis van de zogenaamde Case Tools, waarmee we programma’s konden genereren.’

‘Vertrouwen op slimme collega’s’ Coenen zocht dus een nieuw systeem en werd daarin gestimuleerd door zijn klant Bührmann. ‘Het pensioenbureau van Bührmann gebruikte een omgeving die AZL vreemd was. Hun pensioen regeling was uiterst flexibel. Compas I was destijds de mainframeversie van ons administratiesysteem en was niet geschikt om deze pensioenregeling uit te voeren.’ ‘Wij combineerden deze twee zaken: wij ontwikkelden de nieuwe, veel complexere versie Compas II en selecteerden de meest complexe cafetariaregeling van Bührmann als eerste implementatie. Dat waren zeker risico’s, maar we hadden naar mijn mening geen keuze. Wat we wel hadden, waren genoeg slimme collega’s die toen de kern van Compas II hebben vorm gegeven. Onze drijfveer was het toekomstperspectief: wij wilden een grote stap voorwaarts maken. Dan moet je niet behoudend zijn.’

‘Geen regeling die we niet aankunnen’ Bij alle latere audits en onderzoeken is Compas geprezen voor zijn flexibiliteit, kwaliteit en ‘onderhoudbaarheid’. Coenen: ‘Natuurlijk blijven wij bouwen aan Compas, de pensioenwereld verandert immers. Maar de kern is overeind gebleven; er is geen regeling die we niet aankunnen.’ Korte tijd later stuurde Coenen de hele pensioenadministratie aan. Coenen: ‘Mijn conditie was dat de systeemontwikkeling voor pensioenadministratie binnen mijn taakgebied bleef. Daar prijs ik mij nog steeds gelukkig om, want vanuit die omgeving kon ik werken aan het werven van nieuwe opdrachtgevers.’

‘Enorme kick’ Tenders en zelfstandige acquisitie waren een nieuwe tak van sport, die Coenen goed beviel. ‘Ik werd ook verantwoordelijk voor de klantenportefeuille. Het overtuigen van een prospect gaf mij altijd een enorme kick. De climax was voor mij het jaar 2012. Aanvankelijk was er een enorme druk op het acquireren van nieuwe, grotere klanten. Wij wilden aan de pensioen wereld laten zien wat wij in onze mars hebben. Ik prijs me bijzonder gelukkig en trots dat na een aanvankelijke aarzeling van de markt toch de beloning kwam: vijf mooie nieuwe opdrachtgevers. Zeg nu zelf, wie wil niet op deze manier afscheid nemen?’ ■

Daan Heijting, Pensioenfonds ING ‘Nico Coenen heeft met ons onze pensioenadministratie op orde gebracht. Wat wij delen is de verwachting dat de pensioenadministratie voor 100% perfect moet zijn.’

Erik Fischer, Bpf. GIL ‘Coenen zei in een vorig nummer van Perspectief: “Nieuwe klanten houden AZL scherp”. Juist de bestaande klanten doen dat! Leer van de bestaande klanten, en natuurlijk zoek je nieuwe.’

Cees Blokzijl, Pensioenfonds Vopak ‘Als er fouten gemaakt worden –en dat gebeurt, want we zijn allemaal mensen– dan loopt Nico Coenen daar niet voor weg. Hij zoekt een oplossing.’


/ 19

AZLPE RSPEC TIEF 1 Magazine voor relaties van AZL jaargang 22 mei 2013

Recommend Documents