ANBO Meerjarenplan 2012-2016
Utrecht, december 2011
Colofon: Titel:
Meerjarenplan 2012-2016
Uitgave:
Verenigingsbureau ANBO
Hoofdredactie:
Liane den Haan
Eindredactie:
Yvon Marree
Dit meerjarenplan is tot stand gekomen in dialoog met de gewesten en afdelingen, het landelijk bestuur en medewerkers van het verenigingsbureau. Het Meerjarenplan 2012-2016 is vastgesteld door de Verenigingsraad op 24 november 2011. © ANBO, Utrecht
-2/19-
Inhoudsopgave:
pagina
Hoofdstuk 1: Inleiding
5
Hoofdstuk 2: Positionering
6
Hoofdstuk 3: Trends en ontwikkelingen
7
Hoofdstuk 4: Strategie en beleid
10
Hoofdstuk 5: ANBO Anders
14
Hoofdstuk 6: Communicatie
17
Hoofdstuk 7: De financiën van de vereniging
18
-3/19-
-4/19-
1
Inleiding
ANBO komt op voor de belangen van de sterk groeiende groep senioren in Nederland. Want door de toenemende vergrijzing komen voorzieningen als zorg, pensioenen en uitkeringen behoorlijk onder druk te staan. Uit naam van onze achterban van bijna 400.000 senioren maken wij ons in politiek Den Haag sterk voor een goed ouderenbeleid, maar ook lokaal bij de gemeenten. Sinds 2009 is ANBO onderdeel van de FNV en heeft een zetel in de Sociaal Economische Raad. We zijn daarmee de meest invloedrijke seniorenorganisatie. We behartigen de belangen van onze leden op verschillende vlakken zoals gezondheid, inkomen, wonen en mobiliteit, en participatie. Daarbij staan de uitgangspunten keuzevrijheid en zelfstandigheid van senioren centraal. Om te weten wat er bij onze achterban leeft, houden wij regelmatig ledenraadplegingen. Onze vereniging ANBO is ontstaan uit een fusie van de Bond voor Staatspensionering en de Algemene Bond voor Bejaarden. Deze bonden hadden elk hun eigen doelstellingen. Beide ‘bloedgroepen’ zijn nog steeds in onze vereniging te herkennen. Zowel de collectieve belangenbehartiging van de ene bond als de individuele belangenbehartiging van de andere bond zijn in onze organisatie verenigd. Niet alleen de politieke belangenbehartiging en de politieke lobby zijn buitengewoon belangrijk voor onze leden, maar ook vele voordeel- en kortingsaanbiedingen die leden via hun lidmaatschap kunnen krijgen. En niet te vergeten de vele activiteiten die door de afdelingen worden georganiseerd voor leden en potentiële leden. De wereld om ons heen verandert. We zijn daarom een traject gestart om onze vereniging te versterken en klaar te maken voor de toekomst. Tegelijkertijd hebben we ons strategisch beleid voor de komende jaren ontwikkeld om onze rol als sterke seniorenorganisatie te kunnen blijven spelen. In dit meerjarenplan hebben we het strategisch toekomstperspectief op hoofdlijnen geschetst. In een werkplan zullen we jaarlijks concrete doelstellingen uitwerken. Het meerjarenplan 2012-2016 is tot stand gekomen in dialoog met de gewesten en afdelingen, het landelijk bestuur en medewerkers van het verenigingsbureau. Daartoe zijn in alle gewesten bijeenkomsten gehouden rond de belangrijkste thema’s uit het meerjarenplan. De hoofdpunten uit deze discussies zijn verwerkt. Een meerjarenplan behoort te zijn voorzien van een financiële onderbouwing. Omdat wij binnen onze vereniging bezig zijn met het ontwikkelen van een nieuwe afdrachtstructuur en deze pas eerstens in maart 2012 vastgesteld kan worden zullen wij 2012 nog werken met de huidige begrotingssystematiek. In november 2012 zal dan de meerjarenbegroting 2013 – 2016 aan de Verenigingsraad worden voorgelegd. 2012 zal dan ook voor inhoudelijke als financiële zaken gebruikt worden om de ambities in dit meerjarenplan goed te gaan voorbereiden binnen onze vereniging. We hopen dat met dit meerjarenplan de basis is gelegd voor een ‘andere’ toekomst van ANBO voor de jaren 2012-2016.
-5/19-
2
Positionering
Visie ANBO gelooft in een maatschappij, waarin een ieder blijvend, volwaardig kan participeren en waarin een ieders waarde en kwaliteiten blijvend worden erkend en benut. Missie ANBO wil de belangenbehartiger zijn voor alle senioren in Nederland. ANBO zet zich in voor het behoud en verbetering van kwaliteit van leven voor de huidige en toekomstige generaties senioren met de nadruk op emancipatie, participatie, solidariteit tussen de generaties en keuzevrijheid. ANBO draagt bij aan sociale veranderingen en biedt toegevoegde waarde aan het leven van haar (potentiële) leden door het bieden van individuele en collectieve belangenbehartiging, betrouwbare en deskundige informatie, diensten, ledenvoordelen en services. Positionering ANBO is dé belangenbehartiger voor de huidige en toekomstige senioren in Nederland. ANBO als vereniging ANBO is een onafhankelijke vereniging met een groot aantal leden waarbinnen veel mensen actief zijn. Zij vinden bij ons naast nieuwe contacten uitdagend werk. Voor een ledenorganisatie zijn ledenraadplegingen de legitimatie op belangrijke dossiers en beleidsterreinen. De stem van alle leden, actief en niet-actief, moet daartoe worden gehoord. De vereniging bestaat bij de gratie van de leden.
-6/19-
3
Trends en ontwikkelingen
Er zijn in de omgeving van ANBO trends en ontwikkelingen waar te nemen die de strategie voor de komende jaren zullen bepalen. ANBO zal daar in haar aanbod naar leden en potentiële leden en in de belangenbehartiging op alle niveaus op in moeten spelen. Op die wijze kan ANBO een rol van belang blijven spelen voor de divers samengestelde nieuwe generatie senioren. ANBO en haar stakeholders ANBO opereert in een complex krachtenveld. We gaan samenwerkingsverbanden aan, worden lid of opereren binnen een constellatie van organisaties vanuit een inhoudelijk belang en om de belangenbehartiging van senioren te dienen. We zijn daarom lid geworden van de FNV, van de NPCF, Age Europe en zijn ‘associate member’ van de AARP. Met de ouderenorganisaties PCOB en UnieKBO zoeken we samenwerking op inhoud. Bovendien zijn er zowel op landelijk, provinciaal als lokaal niveau contacten met verschillende stakeholders: organisaties die in het kader van samenwerking, versterking, subsidies of andere contacten belangrijk zijn voor ANBO. Soms is er sprake van tegengestelde belangen. Dit leidt tot spanning op het managen van al deze belangen en daardoor op het managen van de communicatie. Het is dus een enorme uitdaging om gemeenschappelijke doelen te definiëren en processen op gang te brengen. Daarom is het ook van belang ons jaarlijks te herbezinnen op deze samenwerkingsverbanden. Voor wat betreft de aansluiting van ANBO bij FNV is ook afgesproken deze twee jaar na de aansluiting te evalueren. We hebben geconstateerd dat een flink aantal afspraken nog niet is gerealiseerd. Wat ANBO betreft is de evaluatie afgerond. Als de evaluatie door beide partijen is afgesloten, zullen we ons op het vervolg beraden. ANBO in de samenleving Er zijn bijzonder veel veranderingen in de samenleving die voor ANBO in de komende jaren van belang zijn bij het uitzetten van een eigen koers. De belangrijkste zetten we hieronder kort op een rij. Subsidies Er zijn veranderingen in subsidiëring op nationaal, regionaal en lokaal niveau. De structurele instellingssubsidie van het rijk is beëindigd. Dat geldt overigens voor alle seniorenorganisaties. ANBO heeft daar goed op geanticipeerd met contributieverhoging, met veranderingen in haar financieringsstructuur en met het verwerven van meer projectsubsidies. Naast een eigen financiële koers heeft ANBO ook een eigen beleidsmatige koers gevaren en is nu op een breed front sterk aanwezig met haar belangenbehartiging. Van die positie moet ANBO in de komende jaren de vruchten plukken door zichtbaarder te zijn in de belangenbehartiging en de noodzaak daarvan uit te dragen. Hiermee is ledenwinst te boeken. Naast een sterkere oriëntatie op projectsubsidies streeft ANBO in de komende jaren ook vernieuwende vormen van financiering na. Ledenwinst is daarin een belangrijke bron, samenwerking met andere partijen in onze dienstverlening en activiteiten (zonder daarbij ‘commercieel’ te worden) en een andere verbinding met financiers zijn daarin aandachtspunten. De veranderingen in de subsidiebasis treffen ook de ANBO-afdelingen en -gewesten door het wegvallen van provinciale en gemeentelijke subsidies. De beroering, de wegvallende subsidies en de uiteenlopende condities maken het lokale werk niet altijd eenvoudig. We moeten echter niet schromen om ook lokaal en regionaal de voordelige positie, waarin ANBO zich bevindt, te benutten voor verdere groei van leden en voor de ontwikkeling van de eigen organisatie.
-7/19-
Internationaal De voorsprong die ANBO heeft ten opzichte van collega seniorenorganisaties door de participatie in Europese fora hebben we deels al kunnen verzilveren in projecten en beleidsontwikkeling. Zowel op Europees niveau als met een belangrijke schakeling naar Nederlands beleid. Hier liggen meer kansen die we de komende jaren willen benutten. Zichtbaarheid Zichtbaarheid in belangenbehartiging en door middel van de activiteiten van de hele vereniging is de komende jaren van groot belang. Voor collega organisaties is het lastiger geworden om zich in de belangenbehartiging voor oudere generaties even krachtig als voorheen te presenteren. Er is toenemende competitie met media als Plus, Kassa en Radar, die erg veel belangstelling krijgen van onze doelgroep en bovendien ook eigen ‘clubs’ vormen. Zichtbaarheid is ook belangrijk om in te spelen op de belangstelling van nieuwe senioren voor een organisatie die hen iets te bieden heeft. En bovendien tegenwicht kan bieden aan de negatieve media-berichtgeving in bredere zin over het gevaar van de vergrijzing en de profiterende babyboomers. In die zichtbaarheidcampagne vervullen de eigen media ANBO Magazine, uitgebreid met de actuele ANBO Courant, en digitale uitingen, zoals een vernieuwde website, een hoofdrol. De ‘nieuwe senior’ De groep senioren, de doelgroep van ANBO, groeit de komende jaren sterk. Van nu bijna zes miljoen naar bijna zeven miljoen in 2016. Iets meer dan de helft daarvan is 62 jaar of ouder, en dus gepensioneerd (62 jaar is in 2010 de gemiddelde pensioneringsleeftijd). Samenstelling De samenstelling van de groep verandert ook. Niet alleen zijn er relatief iets meer mannen dan bij vorige generaties senioren. Vooral van belang zijn dat opleidingsniveau, gezondheid, loopbaan en opstelling in de samenleving sterk veranderen bij jongere generaties senioren. De groep is steeds hoger opgeleid, heeft een daarmee samenhangende loopbaan gehad, beschikt over een betere gezondheid en men wil volop meedoen met de samenleving. Voorts is het aantal vrouwen met een arbeidshistorie groter, net als het aantal gescheiden en het aantal alleenstaande senioren. De digitale aansluiting van senioren is in Nederland groter dan waar ook; de digitale kloof wordt snel kleiner. Kennis Door de toegenomen kennis, de arbeids- en levenservaring en de alom tegenwoordige toegang tot informatie zijn nieuwe senioren onafhankelijker, meer individualistisch, zelfstandiger, kritischer en mondiger dan voorgaande generaties senioren. Levensfasen Kenmerkend is verder de grotere diversiteit onder senioren en de verscheidenheid aan levensfasen waarin de nieuwe groepen senioren verkeren. In een groot aantal gevallen zijn beide partners gepensioneerd en de kinderen uit huis, maar steeds vaker hebben senioren nog schoolgaande kinderen, al dan niet uit een vervolg -relatie. Ook houdt het leven niet op met pensionering. Het zoeken naar een nieuwe relatie in geval van een alleenstaande wordt meer en meer gebruikelijk. Steeds meer mensen starten na pensionering nieuwe activiteiten of blijven, op iets andere basis dan daarvoor, actief op hun werkterrein. Feitelijk zoeken ze een volgende stap in hun carrière.
-8/19-
Mobiel Hoewel het ‘Zwitserleven gevoel’ een berucht fenomeen lijkt, is het aantal senioren dat werkelijk voor langere tijd of permanent emigreert niet groter dan 0,2% per jaar. Wel is de actieradius van senioren groter. Ze gaan vaker en langer op vakantie in het buitenland en binnenslands is de verplaatsbereidheid voor deelname aan activiteiten erg groot geworden. Men wil – anders dan voorgaande generaties – beslist zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en veel senioren stellen hoge eisen aan hun woonsituatie en woonomgeving. In sociaal opzicht vervullen veel senioren onmisbare rollen als oppas voor kleinkinderen of als mantelzorger voor familie of anderen.
-9/19-
4
Strategie en beleid
Zoals te lezen in het onderdeel “ANBO in de samenleving” vergrijst onze samenleving in een rap tempo. ANBO ziet deze vergrijzing als kans in plaats van een bedreiging. Een kans om de samenleving mooier en leefbaarder te maken voor iedereen. In de themagebieden, die we hierna beschrijven, komt naar voren dat de ambities van ANBO groot zijn. Groot maar realistisch. ANBO streeft naar een samenleving waarin het fijn is om oud te worden, waarin een ieder blijvend volwaardig kan participeren en waar solidariteit tussen generaties vanzelfsprekend is. Om deze ambities te kunnen realiseren zijn leden nodig, leden die zich samen willen inzetten, leden die de doelstellingen ondersteunen, financieel en middels actieve participatie. Leden Voldoende ledenwaarde is voor ANBO een voorwaarde voor het behoud en de werving van leden. Ledengroei is de duidelijkste aanwijzing dat we als vereniging van belang zijn. De omvang van het ledental is een belangrijke machtsfactor in de politieke lobby en in de verhouding tot andere maatschappelijke organisaties. De inkomsten uit contributies van leden vormen het leeuwendeel van de benodigde inkomsten om de belangenbehartiging, de activiteiten, de vrijwilligersondersteuning en de verenigingsadministratie te financieren. Meer leden leiden tot meer inkomsten en geven ANBO meer mogelijkheden. Het garandeert ook onze onafhankelijkheid.
Onze leden zijn onze kracht en de kern van ons bestaansrecht Huidige stand van zaken Sinds 2006 is het ledenaantal van ANBO nagenoeg gelijk gebleven. Na een kleine neergang in de ledenwerving is in 2010 weer een opgaande lijn te bespeuren, die voor een belangrijk deel komt door de instroom van leden op de zorgcollectiviteiten. Opvallend is dat 25% van onze leden 80 jaar of ouder is, Slechts 6% van onze leden valt in de categorie minus 60. ANBO heeft nog onvoldoende inzicht in de motieven van leden om lid te worden of het lidmaatschap te beëindigen (bij bijna 40% is de reden onbekend). Uit eerder onderzoek bleek dat het grootste gedeelte van onze leden lid wordt om onze collectieve belangenbehartiging en het aanbod zorgcollectiviteiten. Tijd voor nieuw onderzoek! Onderzoek met als doelstelling de wensen en behoeften van onze leden nader in kaart te brengen en in te delen. Wat verwachten onze leden eigenlijk van ons? En maken wij dit waar? Zijn zij tevreden over de uitvoer van het beleid van hun vereniging? We willen de mening van al onze leden horen via een speciaal daarvoor opgericht ledenpanel. We kiezen daarmee voor een moderne vorm van ledenraadpleging. Naar aanleiding hiervan kan ANBO haar product- en dienstenaanbod aan bestaande leden verbeteren en verder uit bouwen.
-10/19-
Wensen en behoeften “nieuwe senior” De nieuwe senior is onafhankelijk en bepaalt graag de eigen richting en maakt autonome keuzes. Hij wil wel lid worden van een organisatie of zich ergens aan binden, wanneer hij er persoonlijk ook iets aan heeft. Dit laatste is breed interpreteerbaar, biedt het lidmaatschap mij zelfontplooiing? Kan ik iets voor anderen betekenen? Kan ik mijn opgedane kennis en kunde inzetten die ik in mijn leven heb opgebouwd? Biedt een lidmaatschap mij geldelijk voordeel? Biedt de organisatie mij relevante informatie die ik nodig heb in bepaalde situaties? Biedt de organisatie mij activiteiten die bij mij passen? Ledenbehoud Ledenbehoud is voor onze vereniging van cruciaal belang. Vooral de gewesten en de afdelingen spelen een belangrijke rol in het ledenbehoud. Actieve afdelingen die jaarlijks ‘nieuwe’ activiteiten organiseren, hun politieke lobby ieder jaar een nieuwe impuls geven, kortingen bedingen en uitstapjes organiseren zullen minder verloop kennen dan minder actieve afdelingen. Leden betalen contributie en, vooral de jongere 50plussers, verwachten dat deze gelden optimaal gebruikt worden. Ook via het verenigingsbureau zullen we de betrokkenheid van leden verder ondersteunen, middels uitbreiding van het aanbod van vrijwilligerswerk, relevant aanbod binnen de ANBO academie, voordeel en korting op relevante producten en diensten en de juiste communicatie middelen zoals nieuwsbrieven, waarmee we onze leden op de hoogte houden van de actualiteiten. Ledenwerving In de communicatie in het kader van ledenwerving zullen, inspelend op de wensen en behoeften van de “nieuwe senior”, de volgende zaken een belangrijkere plaats krijgen. -
Vrijwilligerswerk Nieuw interessant netwerk (off en online) Ontplooiing binnen de ANBO Academie Inhoudelijke thema’s als gezond leven etc. Voordeel en Korting Relevante informatie toegespitst op veranderende levensfasen (verhuizing, mantelzorg, met pensioen, opa/oma worden etcetera)
Om de potentiële leden te bereiken blijft ledenwerf via leden (33%) en afdelingen (24%) heel belangrijk! Totaal wordt 57% via dit kanaal geworven. Onder leiding van de stuurgroep ledenwerf zal ledenwerving via de vereniging de komende jaren verder worden uitgebouwd en geprofessionaliseerd. Doelstelling is om het team van ledenwerf ambassadeurs uit te breiden tot een team van 450 actieve ledenwervers die op continue basis hiervoor de aandacht vragen en initiatieven ontplooien binnen de afdeling of gewest. Verder zullen zij ervoor zorgen dat er jaarlijks plannen worden ontwikkeld en bijbehorend budget wordt gereserveerd. Naast de ledenwerving via leden en afdelingen is het van groot belang om via het verenigingsbureau ook ledenwerf activiteiten te ontwikkelen, met name om de nieuwe senior te bereiken. Dit kan via advertentiecampagnes maar ook door i.s.m. externe partners gezamenlijk nieuwe doelgroepen te benaderen. Dit kunnen mediapartners zijn, maar ook marktpartijen waarmee gezamenlijk proposities ontwikkeld kunnen worden. Denk aan samenwerkingsvormen in productontwikkeling (internet sites), activiteiten (reizen) en het gebruik maken van elkaars netwerk.
-11/19-
Bovenstaande kan alleen op een goede manier worden bereikt wanneer ANBO zichzelf als eigentijdse organisatie positioneert, en ook geld reserveert om nationaal te communiceren zodat de naamsbekendheid en taakbekendheid van de organisatie onder de doelgroep zal toenemen. (Zie hiervoor hoofdstuk 6 Communicatie.) De vrijwilligers Senioren oriënteren zich na hun pensionering juist op een eigen rol in deze nieuwe levensfase. Zij stellen wel andere eisen aan vrijwilligerswerk. Ze moeten zelf de relevantie ervan zien, willen een hoge mate van autonomie en verlangen wel een zekere aansluiting bij hun capaciteiten, hun kennis en ervaring. Bestuurlijke vrijwilligersfuncties leveren nieuwe senioren minder voldoening dan een rol of functie die hen inhoudelijk aanspreekt. Voor ANBO heeft deze verandering in de opstelling van vrijwilligers grote consequenties. We zullen blijvend moeten werken aan de introductie van nieuwe vrijwilligersfuncties, bij voorkeur in samenspraak met de nieuwe senioren, die ondersteund worden met goede trainingen en cursussen bij de ANBO Academie. De nieuwe vrijwilligersrollen staan enigszins los van de structuur met afdelingen en gewesten. Ze zijn daardoor niet plaatsgebonden, maar kennen wel aanhaak- en coördinatiepunten. Dit zal de komende jaren verder uitgebouwd moeten worden. De ANBO Academie Met de ANBO Academie is de afgelopen jaren enige ervaring opgedaan. Het model van de Academie zal in de komende jaren verder worden uitgebouwd. Gewesten moeten zelf een grotere rol gaan spelen in de scholing, zodat de trainingen ‘dichter’ bij huis gegeven worden. Het aanbod van de ANBO Academie is te verdelen in drie categorieën. Het aanbod voor bestuurders verzorgd vanuit het Verenigingsbureau. De cursussen en trainingen voor vrijwilligers aangeboden door de gewesten. En het aanbod van de afdelingen; voor deze cursussen geldt dat de ANBO Academie de trainers levert. De organisatie wordt door de afdeling of door het gewest samen met de trainer ter hand genomen. Samenstelling doelgroep De groep nieuwe senioren heeft ook als kenmerk dat de samenstelling anders is dan bij voorgaande generaties ouderen. ANBO zal daar een weerspiegeling van vormen en haar aanbod en inrichting van de organisatie op in moeten stellen de komende jaren. De samenstelling wordt anders door toename van het aantal ouderen uit etnische groepen, zowel eerste generatie migranten als hier geboren senioren (zoals bijv. bij Chinese, Molukse en Surinaamse senioren), toename van het aantal homoseksuele senioren, van ouderen in heel verschillende fasen van de levensloop, van alleenwonende en van groepswonende senioren, etc. Ook het aantal senioren met een lichamelijke beperking wordt relatief groter. De verbetering van de gezondheidszorg leidt ook tot meer senioren die langer doorleven met een beperking.
-12/19-
Thema’s ANBO kiest ervoor om inhoudelijke speerpunten van beleid te formuleren en te werken vanuit een viertal themagebieden te weten: inkomen, gezondheid, wonen en participatie. Hieronder volgen kort de omschrijvingen van de vier thema’s. Voor een verdere uitwerking van de standpunten van ANBO op deze thema’s verwijzen we naar de standpuntenbundel. Nieuwe standpunten op deze inhoudelijke speerpunten zullen we mede bepalen door het raadplegen van de leden. In lobby en belangenbehartiging zal ANBO waar nodig samenwerken met andere organisaties, waarbij de zichtbaarheid van ANBO voorop staat. We zullen meer afstemming organiseren tussen lokale en landelijke belangenbehartiging, ondersteund door de beleidsadviseurs van het verenigingsbureau. Themagebied: Inkomen Het thema inkomen omvat alle activiteiten en inspanningen van ANBO die betrekking hebben op zaken die het inkomen van oudere generaties raken: pensioenen, AOW, bijstand, arbeidsparticipatie, toeslagen, belastingen, indexeringen, etc. Themagebied: Gezondheid Het thema gezondheid omvat alle activiteiten en inspanningen van ANBO richting de leden die gerelateerd kunnen worden aan het bevorderen/behouden van een goede gezondheid zoals bewegen, voeding, gezondheidsvoorlichting (info/tips) en aan het recht op goede zorg (zorgverzekering, Wmo, AWBZ, cliëntenbelang). Themagebied: Wonen Wonen is een breed begrip. Het gaat niet alleen om de woning zelf, maar ook om de woonomgeving. Wonen is voor iedereen belangrijk. Het maakt niet uit in welke leeftijdsfase iemand is, maar er moet wel rekening gehouden worden met de specifieke wensen en eisen van de bewoner. Themagebied: Participatie Participeren in de samenleving betekent actief deelnemen aan maatschappelijke processen en uitsluiting daarvan tegen gaan. Het betekent eveneens actief betrokken zijn bij vrijwilligerswerk, bij mantelzorg, in politieke besluitvorming en in de werkzame fase van je leven deelnemen aan betaalde arbeid. Zeggenschap krijgen over je leefomgeving als gebruiker van diensten hoort daar ook bij. Participatie houdt eveneens in tegenmacht organiseren als consument.
-13/19-
5
ANBO Anders
ANBO is in 2009 een omvangrijk traject begonnen om de vereniging tot een moderne, slagvaardige belangenbehartiger voor senioren te ontwikkelen, waarbinnen door de diverse geledingen in vertrouwen met elkaar wordt samengewerkt. Het bureau Berenschot heeft een analyse gemaakt en voorstellen voor de versterking gedaan. De conclusies en aanbevelingen waren de dialoog aan te gaan over een drietal onderwerpen en aandacht te geven aan de financiering. De onderwerpen zijn: Cultuur en omgangsvormen; Verenigingsdemocratie; Besturing van de vereniging. Het traject beloopt een periode van twee jaar en vindt plaats zowel in het land als op het verenigingsbureau. In dialoog komen alle partijen in de vereniging tot gezamenlijke uitgangspunten voor de verenigingsdemocratie en de besturing van de vereniging. Hiermee investeert ANBO in de toekomst. Want alleen zo kan ANBO aansluiten op een divers samengestelde nieuwe generatie ouderen. Dit versterkingstraject noemen we ‘ANBO Anders’, omdat we een ‘andere kant’ op willen met onze vereniging. En dat kan alleen als we als gehele vereniging beter met elkaar communiceren en goed naar elkaar te luisteren. Cultuur en omgangsvormen Waarden geven aan wat we als ANBO belangrijk vinden in het met elkaar omgaan. Welk gedrag belonen we? Waar spreken we elkaar op aan? Al dit soort vragen zijn aan bod gekomen tijdens sessies in het land en op het verenigingsbureau. Op basis daarvan is de volgende samenvatting gemaakt van ‘onze waarden’ en waar ze voor staan. Wij doen het samen Samenwerken is noodzakelijk, we zoeken altijd de verbinding. Ieder van ons draagt zijn eigen verantwoordelijkheid en legt verantwoording af. Bij ons behartigt niemand in zijn eentje een beleidsonderwerp of draagt in zijn eentje een project. We wisselen uit en stemmen af. We maken duidelijke afspraken met elkaar en houden ons eraan. Samen vieren we successen, samen nemen we ons verlies. We delen opbrengsten en kosten met elkaar. Samen is ook de kracht van een gezamenlijke inzet op landelijk, gewest en lokaal niveau. Samen zetten wij het ANBO - belang voorop. Wij zijn open en eerlijk Eerlijkheid duurt het langst: dat stralen we uit naar binnen en naar buiten. Wij leven bij de gratie van vertrouwen. Onze leden kunnen vertrouwen op onze informatie en integriteit. Onze sociale partners kunnen rekenen op onze inzet en expertise. Onze collega’s kunnen vertrouwen op elkaar. Wij stellen ons kwetsbaar op en respecteren elkaar. We luisteren goed naar elkaar en geven onze mening constructief. We geven en ontvangen feedback. Wij willen de beste zijn ANBO is de meest invloedrijke seniorenbelangenbehartiger van Nederland. Daar zijn we trots op. We gaan uit van onze eigen kracht, van onze kwaliteit, van onze kennis en kunde. We willen voorop lopen en onszelf continu verbeteren. Daarom investeren we in onze mensen, in onze vrijwilligers en zijn zo dé autoriteit op het gebied van belangenbehartiging van senioren. We creëren een omgeving waar ambitieuze en innovatieve mensen zich thuis voelen. We maken de goede keuzes en behalen onze resultaten. Zo maken we onze ambities waar.
-14/19-
Wij kijken naar buiten Wij zijn nieuwsgierig. We willen weten wat er speelt in de samenleving en in de vereniging. We verdiepen ons in onze leden en kaderleden. Optimaal samenwerken met andere afdelingen en organisaties is vanzelfsprekend. We kijken om ons heen met een open blik. We zijn kritisch – een beetje rebels misschien – en we zijn de eerste om onderwerpen die onder senioren spelen of gaan spelen, zichtbaar te maken. We stimuleren en inspireren elkaar en hebben het vermogen om te binden. We vergaren continu kennis die we graag delen met anderen. We toetsen ons werk bij relevante partijen in onze omgeving. Competenties Niet alleen de gezamenlijke waarden zijn belangrijk voor de toekomst van ANBO. Ook de competenties waaraan zowel medewerkers als vrijwilligers moeten voldoen. Want daardoor laten we allemaal in ons gedrag zien dat we onderdeel zijn van ANBO. Als algemene ANBO competenties zijn vastgesteld: organisatiebewustzijn, oordeelsvorming, doelgroepkennis, innovatief vermogen en teamspeler. Voor specifieke functies en voor bestuursfuncties zijn er aanvullingen. Bijvoorbeeld voor voorzitters van gewesten is nog belangrijk: netwerken, sturen en delegeren. We gaan deze ANBO-competenties voor vrijwilligers invoeren en bewaken. Verenigingsdemocratie ANBO is dé belangenbehartiger voor alle huidige en toekomstige senioren in Nederland. Zij vertegenwoordigt steeds meer senioren en is een bekend gezicht en een graag geziene gesprekspartner in Den Haag. Het is belangrijk in deze lobby en belangenbehartiging de legitimiteit van de ingenomen standpunten te kunnen borgen. Om standpunten te vormen en te bediscussiëren zal ANBO de inhoudelijke dialoog aangaan met haar achterban. Die inbreng moet komen van zowel diegenen die actief zijn in de vereniging, als vanuit de senioren die meer op afstand en meer vanuit solidariteit lid zijn. Een daadkrachtige en wendbare Verenigingsraad, waar besluiten op inhoudelijke gronden genomen kunnen worden past in die ‘andere’ ANBO. Dit betekent dat de omvang van dit formele ledenorgaan dialoog, discussie en debat mogelijk moet maken naast de aan dit orgaan opgedragen formele democratische besluitvorming. Regelmatige achterbanraadplegingen over relevante vraagstukken via enquêtes, ledenonderzoeken, panels, klankbordgroepen of andere vormen zullen frequenter worden gehouden. Op die manier kunnen ook de niet-actieve leden hun stem laten horen. In dialoog met de leden zal altijd gesproken worden over beleidsinhoudelijke kwesties en over strategische beleidskeuzes zal de Verenigingsraad worden geraadpleegd. Een congres eens per vier jaar zal hierin ook een plaats kunnen krijgen. ANBO ontwikkelt zich hiermee in dezelfde richting als andere maatschappelijke verenigingen, die recent hun verenigingsdemocratie hebben gemoderniseerd. Besturingsmodel Het is duidelijk merkbaar dat het in toenemende mate moeilijk is om voor bestuurlijke functies voldoende vrijwilligers te vinden. De beweging om naar grotere bestuurlijke eenheden te gaan is ook bij ANBO in gang gezet. Dat geldt zowel voor afdelingen als voor gewesten. De drie noordelijke gewesten zijn als pilot in het versterkingstraject vergaand een nauwe samenwerking aan het verkennen. Die ontwikkeling heeft ook voordelen; het biedt mogelijkheden te streven naar clusters van ongeveer gelijke omvang van leden. Dan zijn de financiële mogelijkheden alsmede het relatieve gewicht onderling min of meer vergelijkbaar. Dat komt de kwaliteit van de democratische besluitvorming ten goede. Wanneer wij in dat kader streven naar gewestelijke regio’s van ongeveer gelijke omvang dan is het goed om de meest wenselijke omvang daarvan te bepalen. Regio’s van min of meer gelijke omvang maken dat de partners in de formele democratische besluitvorming van de Verenigingsraad ook meer gelijkwaardig zijn qua gewicht en stemmental
-15/19-
Bij de meeste gewesten zijn al afdelingen bestuurlijk samengegaan. Die trend zal de komende jaren worden voortgezet. Deze verschuiving past op zich ook goed bij het in toenemende mate gaan werken met thematische groepen die nu eenmaal niet geografisch georganiseerd zijn. Deze thematische groepen vallen buiten het bestek van de lokale besturen en worden in beginsel vanuit inhoudelijke deskundigheid aangestuurd. Belangrijk blijft daarbij dat op lokaal niveau activiteiten aangeboden worden. Die uitvoerende werkzaamheden vereisen echter geen bestuurlijke inzet. De bestuurlijke inzet wordt daarmee wat meer faciliterend van aard en kan van een wat grotere afstand worden geregeld. Taakverdeling geledingen vereniging De huidige taken van de landelijke, gewestelijke en lokale geledingen van de vereniging zijn als volgt verdeeld: Verenigingsbureau Lobby, collectieve belangenbehartiging; Dienstverlening aan de leden; Dienstverlening aan de gewesten en afdelingen; Ledenwerving. Gewesten Ondersteuning van afdelingen en leden; Provinciale belangenbehartiging en voor stadsgewesten, de gemeentelijke belangenbehartiging; Ledenwerving; Communicatieschakel tussen afdelingen en verenigingsbureau en visa versa. Afdelingen Ledenwerving; Lokale belangenbehartiging; Sociale activiteiten; Individuele belangenbehartiging/lokale dienstverlening aan leden.
-16/19-
6
Communicatie
De directie van ANBO heeft recent ingestemd met een meerjarenplan voor de communicatie van ANBO ‘De weg naar de verbinding’. Het plan beschrijft op welke wijze communicatie een bijdrage levert aan de verwezenlijking van de organisatiedoelen, aan de positionering van ANBO en legt het fundament voor een andere ANBO in de perceptie van onze in- en externe doelgroepen. Het vergroten van de naam- en taakbekendheid, is een van onze belangrijkste uitdagingen voor de komende jaren. Belangrijk, omdat alleen wanneer leden en potentiële leden overtuigd zijn van het persoonlijke en collectieve belang van ANBO, zij zich verbinden met de organisatie. In welke vorm dan ook. Met andere woorden: om de continuïteit van ANBO te waarborgen, is een gestructureerde aanpak van de communicatie cruciaal. Hoe gaan we daar invulling aan geven? De communicatiestrategie beschrijft een meervoudige aanpak: 1. Koers verduidelijken Interne communicatie bij verandering als onderdeel van het versterkingstraject, levert een belangrijke bijdrage aan het verduidelijken van de koers van ANBO, aan het verkrijgen van een nieuwe cultuur, andere waarden. Onder de vlag van ANBO Anders communiceert de vereniging primair via de lijn, een proces dat inhoudelijk en procesmatig strak gemanaged wordt en zwaar wordt ondersteund door communicatiemiddelen. 2. Relevantie ANBO verandert van zender- naar ontvanger gerichte communicatie. Zij stemt haar communicatie af op de informatiebehoeften van haar doelgroepen. Dit vereist een open en gelijkwaardige relatie, een continue dialoog met doelgroepen en een bereidwilligheid om feedback te vertalen naar concreet beleid. 3. Integratie Communicatie maakt de verbinding tussen alle activiteiten die plaatsvinden binnen ANBO en brengt deze onder in relevante thema’s of speerpunten van beleid: Inkomen, Gezondheid, Wonen en Participatie. 4. Segmentatie In plaats van alles naar iedereen, ontwikkelen we steeds meer kennis en ervaring in het communiceren met aparte doelgroep segmenten. Door segmentatie creëren we kansen om de effectiviteit en efficiency van onze communicatie te verbeteren. 5. Professionalisering ANBO communicatiemiddelen en –instrumenten brengen we in lijn met het nieuwe gewenste imago, met de vernieuwing van ANBO. Daarnaast passen we onderzoek op structurele wijze toe in onze communicatieprocessen. 6. Digitalisering ANBO stuurt de komende jaren meer op digitale communicatie. Niet alleen sluit dat goed aan bij het veranderend media consumptiegedrag van onze doelgroepen, maar ook zijn digitale processen veelal efficiënter en effectiever (meetbaar). 7. Ambitie ANBO claimt haar positie als belangenbehartiger voor huidige en toekomstige senioren nog onvoldoende. En dat betekent dat we met meer ambitie, en minder bescheidenheid onze vinger opsteken wanneer het gaat om onderwerpen die senioren betreft, en die passen binnen de strategie van ANBO. De meervoudige communicatiestrategie leidt ertoe dat we in twee jaar tijd groeien naar een situatie waarin ANBO wordt gepercipieerd als ‘Kenniscentrum en autoriteit op het gebied van seniorenbelangenbehartiging, als een toonaangevende, transparante, betrokken en innovatieve club’.
-17/19-
7
De financiën van de vereniging
Hieronder treft u de visie en missie aangaande de verenigingsfinanciën aan zoals vastgesteld met de gewestvoorzitters en -penningmeesters. Visie De verenigingsfinanciën worden ingezet om de verenigingsdoelen te realiseren. De verenigingsfinanciën zijn alle middelen die binnen ANBO beschikbaar zijn. Onder verenigingsfinanciën verstaan wij: De inkomsten vanuit onze leden, zoals contributiegelden, legaten en vrijwillige bijdragen. De subsidies die binnen de diverse geledingen worden ontvangen, onder te verdelen in projectsubsidies en instandhoudingsubsidies en inkomsten vanuit overige bronnen waaronder sponsorgelden en opbrengsten uit bijvoorbeeld reizen, loterijen en dergelijke. Missie De vereniging ANBO heeft een transparante financiële structuur met goede afspraken over herkomst en besteding van middelen Realisatie meerjarenplan In het voorliggende plan hebben wij met elkaar verenigingsdoelen geformuleerd die wij de komende vier jaar willen realiseren. In deze ambities zullen wij dus met elkaar moeten investeren. Investeren met menskracht (verenigingsbureau en vrijwilligers) en middels de toewijzing van de verenigingsfinanciën. ANBO is een rijke vereniging. Uit onze samengestelde jaarrekening over 2010 blijkt dat onze vereniging een eigen vermogen heeft van € 3.138.369. Wij zullen deze middelen wijs moeten inzetten. Hierbij hebben we met elkaar reeds een belangrijk uitgangspunt geformuleerd. Slapend geld moet werken (VR november 2009) Wij moeten het geld van de vereniging niet over de balk smijten maar mogen het geld van de vereniging ook niet oppotten maar behoren dit in te zetten ten behoeve van onze leden. In 2009 is ANBO gestart met de realisatie van een samengestelde jaarrekening, een belangrijke stap voor onze vereniging. Enerzijds biedt een beter inzicht in de verenigingsfinanciën meer mogelijkheden om nieuwe fondsen aan te boren (subsidiegevers) en anderzijds biedt het de mogelijkheid om onze processen te verbeteren en kosten te besparen. De komende jaren zullen we stap voor stap efficiency slagen met elkaar moeten doorvoeren. Denk bijvoorbeeld aan de grote post bankkosten in onze vereniging. Wanneer we het geld onderbrengen bij één bank zijn hierover betere afspraken te maken. Ook de spaargelden kunnen beduidend meer rendement opleveren wanneer we deze bij één bank op een rekening zetten. Ook hier is winst te behalen. Bovendien is dit beter voor de verantwoording en de transparantie in het beheer van de ANBO-gelden. Afdrachtstructuur nu en in de toekomst Al in het meerjarenplan 2006-2010 is de afdrachtstructuur ter sprake gebracht en is er aangegeven dat deze herijkt dient te worden. Ook in het Berenschot rapport wordt dringend geadviseerd om de financiën van de vereniging opnieuw onder de loep te nemen. Er is inmiddels een denkrichting geformuleerd, waarmee gewerkt kan worden, na besluitvorming in de Verenigingsraad.
-18/19-
Verenigingsfinanciën in de toekomst. De denkrichting en het ontwerp van de nieuwe systematiek moeten aansluiten bij en gebaseerd zijn op de visie op verenigingsfinanciën zoals we die met elkaar besproken hebben. Kort samengevat staat de denkrichting voor: *Alle gelden zijn ANBO gelden en dienen voor het realiseren van ANBO doeleinden ingezet te worden. *Slapend geld dient werkend gemaakt te worden, ANBO is geen spaarbank. De contributiemiddelen worden door de leden betaald om ANBO doeleinden te realiseren. De afdracht is het jaarlijks werkkapitaal. Geen activiteiten: geen nieuw geld. *Het zwaartepunt van ANBO ligt bij belangenbehartiging. *Lokaal dienen ontmoetingsactiviteiten aangeboden te blijven, die behoren wel kostendekkend te zijn. *Bij de invoering moet ruimte zijn voor fasering en nuancering. Bij een grote belangenbehartigende vereniging als ANBO is er een aantal zaken en taken, zoals ledenregistratie, contributie-inning, ledenwerving en belangenbehartiging die centraal georganiseerd en uit eigen middelen gefinancierd moeten worden. Daarnaast zijn er zaken die decentraal gebeuren. Daarvoor moeten de benodigde middelen decentraal neergelegd worden. Alle middelen behoren steeds gekoppeld te zijn aan de taken die gedaan (moeten) worden, waarbij de bestuurskosten in een redelijke verhouding tot de totale kosten behoren te staan.
-19/19-
