AFRICA
Duur van de voorstelling : 1u40 – geen pauze Première vrijdag 1 februari 2013 Minardschouwburg Gent
Africa. Met een ‘c’ en niet met een ‘k’. Omdat we het niet over het
echte, maar over het imaginaire continent willen hebben: het beeld dat Oscar Van Rompay van zijn plek wil laten zien. En het beeld dat ik van (Zuid-)Afrika heb. Maar ook het beeld dat ‘wij’ hebben van dat continent waar wij, blanken, al eeuwenlang allerlei verlangens en angsten op projecteren.
Al jaren verblijft Oscar drie maanden per jaar in Migori, een Keniaans dorpje, twintig kilometer van de Tanzaniaanse grens. Hij heeft daar een boomplantage. Tijdens zijn laatste twee reizen heeft Oscar allerlei geluidsopnames gemaakt. Kreng laat die geluiden onder de woorden en beelden weerklinken en voegt daar een eigen compositie aan toe. Samen met Ferre en Momo (licht en geluid) en met Luc Goedertier en het atelier van NTGent hebben we een Africaset op het podium gebouwd, alsof we met een imaginaire kraan een imaginair stuk uit ons Africaanse landschap hebben getrokken. Oscar heeft urenlang over Kenia verteld, over het land en over wat hij er doet, over wat hij er denkt en voelt. Ik heb die woorden opgeschreven en aangedikt of verhevigd. Met die nieuwe woorden van Oscar heb ik een tekst geconstrueerd, aangevuld met een voice-over die put uit ons collectieve geheugen, uit de westerse fantasieën over het Mythische, Zwarte Continent. In de hoop niet alleen iets over Afrika te vertellen of over Oscar in Afrika, maar ook over ons en over het leven zelf. Peter Verhelst
De stilte is die van omgevallen bomen, planten waar we de naam niet meer van kennen, de diepe, volle geur van natte bladeren en zwammen, onbetreedbaar gebied, weerbarstig en vol wazige vlekken, psychiatrische gebieden als het ware – iedereen wordt hier ziek na een tijd. Iedereen wordt hier ziek na een tijd. Het klimaat is misdadig – oeroude gezangen – parasieten – insecten als spijkerschrift – het fluweel van orchideeën, lichaamsgrote bloemen, zijdezachte kelken, dik, volgezogen groen, vogels, nauwelijks groter dan een hommel. Dit is het leven hier. Alles voedt zich met alles wat bloed bevat. De grond is rood. Dik, stevig, zwaar, lui rood. Je voelt je afgesneden van wat je kent, elders, ver weg, wellicht een ander leven. ’s Nachts gonst een trom in de verte, wegstervend, aanzwellend, een dof gegons dat tot de ochtend boven ons hoofd blijft hangen. Ik weet niet hoelang het geleden is dat ik nog sliep. Ik weet niet hoe lang het geleden is dat ik nog sliep. De stilte is een doofheid. De nacht is een blindheid. De bomen zijn een masker, gevuld met geheime kennis. Er is hier een soort angst, nee, geen angst, maar een kracht die op een plan broedt, daar achter de zwijgende bomen in de zware, lome, dikke lucht. Nooit eerder heb ik zoveel sterren gezien, zoveel sterrensluiers. We leven om te duizelen, denk je, we leven om te duizelen. Ja. Soms schiet je ’s nachts wakker alsof je jezelf aan je haren uit een bak vol teer trekt. Aaaaaaaaah. Aaaaaah. Zo van hitte druipend. ... Ik ben Oscar Van Rompay. ... Op een dag zit ik in een hotel. Overal zijn dakterrassen. Acht kinderen van een jaar of acht spelen op een van die terrassen. Verlegen, lacherig, uitdagend, arrogant. Dit is het, denk ik. Dit blozen van me. Dit glimlachen van me. Dit kijken naar acht kinderen die giechelend wegduiken en opspringen en zwaaien en in lachen uitbarsten. Dit geluk van me. En tegelijk die tristesse van me. Op een heuvel, aan de enige boom zie ik iets hangen. Ik ga dichterbij. Het is een bavianenjong dat men hier heeft opgehangen om de oudere bavianen af te schrikken.
Op een dag zit ik op de bus. Er stapt een moeder met zoon op. In zijn linkeroog zit een afgebroken pijl. De bus stopt voor lunch en thee. Na een rit van vijf uur zet de bus de jongen voor het ziekenhuis af. Ik denk: zo ziet een jongen er dus uit met een pijl in zijn oog. Op een dag hebben mijn leerlingen hun taak niet gemaakt. Ik spreek af dat ze de taak morgen allemaal af hebben. De volgende dag heeft één van hen de taak gemaakt. Ik spreek af dat wie de taak morgen niet heeft gemaakt, straf krijgt. Straf betekent: twee tikken van een tak. De volgende dag heeft niemand de taak gemaakt. Ik geef Kevin Omollo het bevel een tak van de eucalyptus te halen. Ik zend Omollo terug om een sterkere tak te halen. Iedereen gaat op de buik liggen. ‘Tomorrow, I’ll really do it.’ ... Letterlijk alles is anders in Kenia. Het is nog veel meer anders dan ik mij ooit had kunnen voorstellen. Echt alles. Een grap is anders, verdriet is anders, liefde is anders, seks, elkaar begroeten, eten... Alles. Op een dag zit ik op een overvolle bus. Een vrouw stapt op. Haar kont beweegt zich achterwaarts naar me toe. Ze wringt zich naast me neer. En dan plots zie ik haar oor. Het is geen oor, het is een praline van het duurste soort, klein, perfect, exquis. Het is het meest volmaakte juweel dat ik ooit heb gezien. De Afrikaanse vrouw is de essentie van dit continent. Omdat zij daar rondloopt, is de zon zo fel en het landschap zo adembenemend. ... Op een avond ben ik op een feestje. Mijn date trekt me aan mijn hand door de hitte, de fantastische, keiharde Luo-muziek, waarop veel te veel mensen veel te dicht op elkaar, tegen elkaar op dansen, met bloed doorlopen ogen, en dan zie ik plots die man, die prachtige, gespierde, dierlijke, zwarte man met een vrouw dansen, maar het is geen dansen, het is vechten en dansen en macht en spel en seks tegelijk, hij duwt haar tegen een paal en ramt haar, maakt keiharde pompende bewegingen met zijn kruis tegen haar, en zij leunt achterover, laat haar hoofd achterover hangen en lacht haar tanden bloot en maakt ook pompende bewegingen, en nooit eerder heb ik zoiets rauws gezien, nooit eerder zoiets openlijk seksueels gezien, en tegelijk voel ik de algehele deining, de hele club die op en neer gaat, mijn hartslag, maar iedereen beweegt zich vijf trappen boven me, ik kan er niet bij, ik ben hier niet op mijn plaats, en ik drink en ik ben doodmoe, het duurt een uur voor ik mijn date mee krijg naar buiten, en dan heeft ze haar telefoon vergeten, en
dan duurt het weer een uur om naar binnen en weer naar buiten te komen en ze roept boven het kabaal uit: I want to dance, en ik weet dat ik morgen naar België moet en ik wil nu met haar, eindelijk met haar... en zij roept: I want to dance, you know, dancing is important to me. Op een dag zie ik mezelf op een ander feestje. Ik dans de ziel uit mijn lijf. Ik zie mezelf in een spiegel. Ik zie een blanke. ... Na een terreuraanslag in Nairobi worden de zwaargewonden bestolen. Mensen halen portefeuilles en alles wat waardevol is uit hun zakken. Ik ben naar een land vertrokken vol adembenemende natuur en ben terechtgekomen in een land dat te snel groeit, te onethisch, te destructief en te oncontroleerbaar is. De enige eerlijke Kenianen zijn de prostituees. Ze komen de gemaakte afspraken altijd na en stellen nooit teleur. Zelfs al gaat alles goed, zelfs al beschouw ik mijn caretaker als mijn vriend, toch vrees ik dat hij op een dag aan mijn bed staat, met een machete... Ik droom ervan onsterfelijk te zijn, onbevreesd, onkwetsbaar voor de agressie hier. In deze jungle. Me hier eindelijk zonder angst op deze agressie te kunnen storten om dit paradijs hier... Ik hou ervan het bedrijf te leiden. Te organiseren. Met mijn caretaker te overleggen. Ik zit op Google Earth te kijken. Moet hier een omheining komen? Als er geen omheining komt, hoeveel jonge bomen zullen er dan gestolen of door vee opgegeten worden? Het Age-of-Empire-gevoel. Altijd moet iedereen aan het werk zijn. Het spel. Wereldje bouwen. Via mijn caretaker praat ik met de 30 dagloners die de stenen uit de grond halen, de wortels – anders ondermijn ik zijn gezag. Het geluid van dertig schoffels is fantastisch. Iets maken dat tientallen jaren nodig zal hebben om volgroeid te zijn is fantastisch. Traag schuiven mijn mannen op. Hakken stenen los. Tsjak. (beweging van dans) Hakken wortels los. Tsjak. Simultaan. Tsjak, tsjak, tsjak. Ze leggen de verse grond bloot. Ze schuiven in een lijn op. Zonder ophouden.
Alsof ze een berg verplaatsen. Ik sta met mijn hand boven mijn ogen te kijken naar mijn dagloners die een berg verplaatsen. Op mijn land. Dat zich in mijn land bevindt. ... Zo warm. (zucht) Alsof iemand je alleen maar met haar mond aanraakt. Weetjewel. (zucht) God. Ja. God, die mond is overal. Het gulpt uit die mond, alsof iets in het speeksel zit waardoor niets meer kan stollen. Ja, zo. Buig voorover. (zucht) Je voorhoofd, je neus, je mond, je kin, je hals, langs het borstbeen, waar de ribben opengaan, je navel... Haar handen achter haar rug gebonden of haar vingers verstrengeld alsof ze bidt, zo’n soort gebed. Alleen haar mond raakt je aan, die zwarte, vloeibare mond. Geen lijden, geen pijn of genot, maar dit alles samen. Heilig. Nee. Voorbij dat alles. Haar gulpende mond, alsof iemand haar volgiet en ze overloopt van pijn, lijden, genot... Zo’n nacht, zo’n traag, uit de oudste aardlagen opborrelend geweld, zo’n lavastroom die tegelijk uit jou en uit haar mond komt, nooit zal het ophouden, nooit mag het ophouden, blijf bewegen, je kont, ja, je mond zo, ja. Zo’n nacht waarop je bereid bent vermoord te worden. Zo’n met-bloed-doorlopen-ogen-nacht. Zo’n nacht waarop religies worden geboren. Of talen die door niemand worden gesproken en toch weet iedereen, kent elk lichaam elke lettergreep ervan, zo’n onweerstaanbare zin om in een levend lichaam te verdwijnen, zo’n lichaam dat tegen je aan staat te bewegen, en jij beweegt ook, en achter je staat nog een lichaam tegen je aan te bewegen... De nacht gooit haar hoofd in haar nek en schaterlacht. De nacht maakt haar rug hol en begint voorovergebogen met haar kont tegen je te dansen.
Zo’n zin om in een levend lichaam te verdwijnen, zo’n lichaam dat je tegen je aan staat te bewegen, en jij beweegt ook en achter je staat nog een lichaam tegen je aan te bewegen. Dit is het ware dansen. Dit is het spoorzoeken, het vuur maken, het woeste in- en uitademen, het gefluister en gesis van de grassen. Dit is het jagen. Dit zijn de gezangen van het water. Het gejuich van vuur dat zich een weg door de grassen vreet. Het gejubel van vuur in ons bloed. Dit is het dansen zoals dansen is bedoeld, niet om van het lichaam los te komen, maar om een en al lichaam te worden, om op en neer te springen, niet om te vliegen, maar om almaar dieper neer te komen, om jezelf in de grond te heien, het stof bij elke sprong hoger, en hoger, in het zweet klevend, een nieuw vel, een nieuw gezicht op je gezicht, als een rode klomp op je hals, de nieuwe huidskleur. Alsof je de zwarte rivier in loopt. ... En dan komt het. Dat is de enige zekerheid. Maar altijd komt het onverwacht. Iets besluipt je. Iets met alleen de ogen boven het water zwemt op je af. Hijst zich aan boord. De adem ervan. Het besnuffelt je. De hete adem ervan. En dan begint het.
AFRICA Spel Regie Tekst Geluidsontwerp en compositie Decorontwerp Lichtontwerp Kostuumontwerp Inspiciënt en lichttechniek Geluidstechniek Productieleiding Dramaturgie Fotografie Communicatie Pers Publiekswerking Uitvoering kostuum/decor Stage publiekswerking Stage dramaturgie Stage communicatie
Oscar Van Rompay Peter Verhelst Peter Verhelst en Oscar Van Rompay Kreng Luc Goedertier, Flup Beys Dennis Diels An De Mol Ferre Carron Predrag Momcilovic Katrien Van Gijsegem Bernard Dewulf Kurt Van der Elst Caroline Eliano Benny D’haeseleer Dirk Crommelinck Ateliers NTGent Brecht Dierickx Hans Depelchin Kachiri Faes
Met dank aan Marta Krajnik en Evelyn Cleynen voor de vertaling naar het Swahili Parallel aan de voorstelling Africa maakten we een website, www.theaterafrica.be. Het is een plek om rond te dwalen, om in de sfeer van de voorstelling te verblijven. Om het artistieke maakproces te volgen van binnenuit. Om de makers aan het werk te zien en zicht te krijgen op wat hen inspireert. Laat je ogen wennen aan het donker. En keer af en toe terug. Want landschappen veranderen mettertijd. de
Studenten 2 bachelor illustratie van LUCA – School of Arts (Sint-Lucas Gent) maakten onder leiding van Gerda Dendooven schetsen tijdens het repetitieproces. Werk van hen is te zien tijdens de speelreeks in Gent. Biografieën van spelers en makers vindt u op www.ntgent.be/productie/africa
www.ntgent.be Vind NTGent leuk op facebook en wees de eerste om nieuwtjes te horen en foto’s van achter de schermen te zien. Laat ons weten wat u van onze voorstelling vond! Tweet #africa@NTGent of reageer via www.ntgent.be/productie/africa
NTGent flowered by Gentse Floraliën
