1. Voorstelling van de conferentie

International Federation for Theatre Research, Conference 2016 VERSLAG

‘Presenting the Theatrical Past. Interplays of Artefacts, Discourses and Practices’ 13 juni – 17 juni 2016 Stockholm, Zweden

Staf Vos

1. Voorstelling van de conferentie Van 13 tot en met 17 juni vond in het Stockholm de jaarlijkse conferentie van de International Federation for Theatre Research plaats. Deze organisatie werd in 1957 opgericht om communicatie en uitwisseling tussen onderzoekers in het veld van theater en performance te bevorderen. De organisatoren van de afdeling Theatre Studies aan de Stockholmse Universiteit ontvingen zo’n 900 deelnemers met 842 presentaties uit 57 landen van alle continenten. Het thema van deze editie was ‘Presenting the Theatrical Past. Interplays of Artefacts, Discourses and Practices’. - Presenting the theatrical past: aanleiding om de conferentie in Stockholm te houden was de 250ste verjaardag van het Hoftheater in Drottningholm, het buitenverblijf van de Zweedse koningen. Het wordt vandaag vooral gebruikt om 18de-eeuwse opera’s op te voeren in een historische opvoeringspraktijk, niet enkel wat de uitvoering van de muziek betreft, maar ook voor de scenische elementen en theatertechniek. IFTR 2016 zou daarom de aandacht richten op kritische omgang met theatergeschiedenis. - Interplays of Artefacts, Discourses and Practices. Het theater uit het verleden is voor ons maar kenbaar vanuit historische objecten, locaties en archiefmateriaal, waar de erfgoedsector professioneel mee om gaat (of moet gaan), maar die niet altijd in de erfgoedsector terecht komen. Het belang van theoretische discours – zowel historische opvattingen als hedendaagse theorieën – voor de onderbouwing van de omgang met dat erfgoed wordt dan weer vooral verdedigd door academici. En de kunstenaars zelf zoeken het contact met het verleden op in performance-praktijken die tradities levend houden, erover lesgeven of reflexieve re-enactments van gebeurtenissen of voorstellingen organiseren. - In de call for papers werd onder meer aandacht gevraagd voor: Archives, digital humanities

and historical research / Traces, commodities, materialities of history / Cultural heritage and policies / Oral history, performing history, re-enactments / Historiography – methods, theories / …

Belangrijkste onderdelen van de jaarlijkse conferentie zijn de Keynote lectures General Panels: gewoonlijk 3 sprekers die paper voorstellen (elk 20 min) over een min of meer gemeenschappelijk thema, waarna er 30 min tijd is voor discussie. Working Group Meetings: IFTR heeft 24 ‘Working Groups’ die tijdens de conferentie verschillende keren samen komen om te discussiëren over een specifiek thema. Leden kunnen doorgaans vooraf papers rondsturen naar de andere leden van de groep en krijgen feedback tijdens de sessies op de conferentie, in diverse formats. Indien vooraf papers werden rondgestuurd, krijgen de auteurs slechts enkele minuten tijd om hun paper te situeren, zodat er meer tijd is voor discussie. Thema’s van de Working Groups kan je clusteren in 5 velden: 1. Performing Practices: Performance as Research; Processus De Création. La Génétique De La Représentation. 2. Stage Forms: Choreography and Corporeality; Music Theatre; Scenography; Intermediality in Theatre and Performance; Theatre Architecture. 3. Methodologies: Historiography; The Theatrical Event.

1

4. Theatre and Cultural Studies: Queer Futures; Political Performances; Performance and Religion; Popular Entertainments; Arabic Theatre; African Theatre and Performance; Feminist Research; Asian Theatre; Performance in Public Spaces; Performance and Disability. 4. Drama in/and Performance: Samuel Beckett; Translation, Adaptation and Dramaturgy.

2. Rol van Het Firmament Het Firmament wilde als landelijk (Vlaams) expêrtisecentrum voor het erfgoed van de podiumkunsten actief deelnemen aan deze conferentie om - op de hoogte te blijven van internationele cutting edge interacties tussen ‘artefacts’, ‘discourses’ en ‘practices’ en de instellingen en gemeenschappen die zich hiervoor engageren (respectievelijke roerend/onroerend erfgoedveld en bijhorend erfgoedgemeenschappen, academische wereld en kunstenaars/immaterieel erfgoedborgers). - contacten te leggen met onderzoekers en experten, in het bijzonder van niet-Europese continenten, omdat zij doorgaans niet aanwezig zijn op de studiedagen waar wij komen. - kennis op te bouwen met betrekking tot boeiende maar in Vlaanderen minder bekende domeinen van erfgoedzorg, -onderzoek en –borgingspraktijk - zelf de eigen werking en bijhorende vragen en uitdagingen voor te stellen aan een internationaal publiek - de verkregen inzichten en contacten te delen met de Vlaamse erfgoed- en kunstensector Staf Vos stelde de unieke werking van Het Firmament en het erfgoedbeleid in Vlaanderen voor in het Panel ‘Intangible Heritages’ onder de titel ‘In search for good practices to safeguard intangible heritage of the performing arts: a Flemish case study’. Eerst werd de Vlaamse decretale context geschetst en de invloed van de (bottom-up-geest van de) UNESCO-Conventie voor de borging van immaterieel cultureel erfgoed op speerpunten als ‘erfgoedgemeenschap’, ‘erfgoedmakelaardij’, dienstverlenende en neutrale expertisecentra, bottom-up participatie in plaats van top-down curatie etc. Vervolgens de taken die Het Firmament vervult als dienstverlener op vlak van in kaart brengen, archief- en collectiezorg, documenteren, valorisatie, transmissie en borging van zowel roerend als immaterieel erfgoed.. In het tweede deel van de presentatie werd ingegaan op de dilemma’s die soms verlammend kunnen werken bij het bepalen van wat als ‘immaterieel cultureel erfgoed’ wordt beschouwd in een concrete beleidscontext, en het probleem/de kans van de ‘vererfgoedisering’ wanneer kunstpraktijk uitsluitend door een erfgoedbril wordt bekeken. Ten slotte werden twee case studies belicht: het onderzoek van Het Firmament naar het (roerend en immaterieel) erfgoed van figurentheater, waarmee het erfgoedparadigma zijn intrede deed in het Vlaamse figurentheater (2005-2009) en het traject Virtuoos Vlaanderen. Naar een Living-HumanTreasures-programma in Vlaanderen. De opdracht van Het Firmament als decreetoverschrijdende bruggenbouwer en facilitator tussen kunstenveld (professioneel én amateur), erfgoedveld en onderwijs/onderzoek werd sterk geapprecieerd door de internationale aanwezigen. Onze dienstverlenende werking, niet in functie van het beheer van een eigen collectie maar ook niet van academisch onderzoek, is op internationaal vlak uniek, zo bleek uit alle contacten. Daarnaast heeft Het Firmament zich nog geëngageerd in meetings van drie Working Groups (Digital Humanities in Theatre Research, Performance as Research en Choreography & Corporeality) en bijgedragen aan de discussies van General Panels over - Digital Archives - Oral History and the Present-Ness of the Past - 250 Years of Drottningholm Court Theatre – Interplays of Artefacts, Discourses and Practices - Intangible cultural heritages

2

-

Shakespeare: 400 Years of Legacy

The Future of the Past: The Historiography Working Group Round Table Re-Enactment and the Dance Archive Ephemeral Evidence

3. Bevindingen en contacten (selectie) … in opbouw / under construction … dit verslag zal verder worden aangevuld naarmate de verwerking van deze enorm rijk gevulde conferentieweek vordert indien interesse: contacteer [email protected] Ik zal mijn bevindingen en (in een latere fase, contacten groeperen op basis van enkele thematische insteken. Dit is een work in progress…

Amateurtoneelverenigingen en hun omgang met erfgoed

Bijzonder inspirerend waren de lezingen over amateurtoneelverenigingen en (mogelijke) omgang met hun erfgoed (zie lijst hieronder). In Vlaanderen is er namelijk hoegenaamd geen academische interesse in de amateurtheaterwereld. In het bijzonder het onderzoeksproject van prof. Nadine Holdsworth (University of Warwick, VK) kijkt. naar hoe de amateurtradities functioneerden in drie contexten: stedelijke, rurale en legermarine. Holdsworth zelf gaf in haar paper een bijna antropologische analyse van de omgang door toneelamateurs met hun archief en hun erfgoed, hoe ze lokale betekenissen creëren bv. in hun typische DIY-jubileumpublicaties, en vervolgens niet willen dat hun archief door een professionele instelling wordt beheerd omdat de emotionele band dan wordt doorgeknipt. 'Immaterieel erfgoed' gaat voor Holdsworth breder dan enkel specifieke technieken en tradities: het zijn ook de herinneringen en verhalen, of beter: hoe die gedocumenteerd (bv. in blogs) en doorverteld worden. Een antropologische visie dus op immaterieel erfgoed als de praktijk of traditie van het doorgeven.

Nadine Holdsworth, University of Warwick

From Private Collections to Publishing: Capturing the Heritage of Amateur Theatre Practice in England Cf. ook http://amateurdramaresearch.com/

David Coates, University of Warwick

Traces of Amateur Theatricals: Mapping the Rise of Amateur Theatre in London in the Nineteenth Century

John Andreasen, Aarhus University, Denmark

Eternal Presence – How to create a Community Play Archive?

Laura Grondahl, University of Helsinki

Amateur traditions as part of the development of the Finnish theatre system

Magnus Thorbergsson, University of Iceland

Icelandic-Canadian Amateur Theatre: Reflections on Narrative and Erasure

Jane Milling, University of Exeter

Manuals for Making: 20th Century advice books for amateur companies

Digital Humanities

Databanken, online sources Uit discussie in sessie Digital Archives: - Slechte ervaringen met Google Cultural Institute: wordt plots gecureerd, niet iedereen kan nog uploaden - Noorwegen: www.sceneweb.no  erfgoed fysiek beheerd door Nationale Bibliotheek, maar hun datamodel voldoet niet aan de vereisten voor podiumkunstendatabank (Organisaties/Producties/Personen/Plaatsen/…)

3

-

-

-

Ibsen

Stage

:

https://ibsenstage.hf.uio.no/

http://www.hf.uio.no/is/english/research/projects/ibsenstage/index.html / Ibsen Repertoire database http://ibsen.nb.no/id/11111014 AusStage: open rdf: wordt standard, ze willen daar met de Working Group Digital Humanities naar toe werken Theatre Institute Portugal: beidt digitalisering aan aan bibliotheken/archieven op voorwaarde dat zij kopie mogen houden. Wikidata is ideaal om wereldwijd toegang en gebruik van data te garanderen New york Public Library heeft een ‘about’-pagina met verwijzing naar standaarden (?) VIAF authority files: bv http://data.nypl.org/agents/10012622 Argument tegen schrik voor verminderd gebruikersaantal wanneer digitaliseren: het tegendeel is waar, wta online staat wordt méér geraadpleegd dan voordien. Oude drukken bv http://quartos.org , maar ook de administratieve archieven van gezelschappen.. De musical Legally Blonde (website Broadway grosses) werd tijdens staking op website van NYPL getoond: nadien steeg ticketverkoop én muziekverkoop. [andere voorbeelden: zie notities] Hoe in archief omgaan met livestream, zoals bv op http://www.nachtkritik.de/ Bewaar digitale files in beste formaat, raw data: je weet nu niet wat we in de toekomst eruit gaan kunnen halen. Bv in scenografisch ontwerp: uit digitale file kunnen we afleiden welke computer welke element aan de design toevoegde, en wanneer. (cf. digital humanities over Samuel Beckett, UA).. Idem voor statische opname die met één mastershot alles op de scène opneemt: later gaan we daaruit kunnen halen hoeveel percent van het podium wordt gebruikt etc.

:

Jennifer Fewster, AusStage, Flinders University

The importance of place: clearly identifying and disambiguating sites of performance in data sets for theatre research https://ausstage.edu.au/pages/learn/research/presentations.html Documenteren en transmissie van geschiedenis, vaardigheden en ervaringen

Doug Reside, New York Public Library

Creating tools for local theater companies to document global theatre history - Miguel Escobar Varela, National University of Singapore Circuits and Puppets: ‘Re-materializing’ Digital Archives through Tangible Interfaces www.wayangkontemporer.com http://miguelescobar.com/ http://miguelescobar.com/theatreandtheworld/ http://miguelescobar.com/theatrehistory/ http://miguelescobar.com/culturalperformance/ http://miguelescobar.com/dh/ Miguel heft interesse in mocap, zij doen al zaken rond Singapore traditional dance. - Ohio State University Advanced Computing Center for the Arts and Design (ACCAD), onder meer There is No Silence (Marceau Project) - an interdisciplinary multimedia research project in which the unique performance data of Marcel Marceau collected at ACCAD’s Motion Capture Lab became a foundation for learning the pantomime and enabling actors to interact with real-time avatars in performance: http://accad.osu.edu/researchmain/gallery/project_gallery/marcel-marceauproject1.html - Zie ook het oudere http://synchronousobjects.osu.edu/ (William Forsythe) - Anna Makrzanowska, Rose Bruford College Experimental Rehearsal Techniques:Bio-screen & Bio-camera Capturing the Devising Process Project DECODER Digital Entry & Connections - Old Dramaturgical Experiences Revisited, Hoe kan de methodologie van Tadeusz Kantor als regisseur worden voorgesteld en herbeleefd? -

Google geeft 360° camera’s om immersieve https://www.youtube.com/watch?v=7T57kzGQGto https://www.youtube.com/watch?v=GFRPXRhBYOI

ervaring

op

te

nemen

bv of

4

Digitale analyse - http://joannaskao.com/broadway-beats/percent-music/ : How much music is in a musical? http://joannaskao.com/ = data visualization journalist - Jens-Morten Hanssen, University of Oslo, The Social Networks of German Stage Artists Performing Ibsen 1876–1918  visualiseert netwerken met https://visone.info/  probleem van afdrukken van thesis: moet worden ingediend samen met website of dropboxlink… - https://s3-us-west-1.amazonaws.com/vilnatroupenetwork/index.html Publishing - Dassia Posner, Northwestern University, Developing a Digital Companion for The Director’s Prism: E. T. A. Hoffmann and the Russian Theatrical Avant-Garde  spreekt over problemen van auteursrecht en andere onderhandelingen met archiefinstellingen en uitgevers - Kalle Westerling, The Graduate Center, CUNY, Mapping the Roots and Routes of Boylesque  http://www.boylesque.info/ http://www.boylesque.info/2015/08/14/the-roots-androutes-of-burlesque-visualization/  gebruikt http://scalar.usc.edu/ - Routledge plant voor 2018 een theatre history die niet meer lineair werkt maar ‘paths of content’ toont

Canon

Gesproken met prof. Susan Bennett, University of Calgary, auteur van Theatre & Museums. Vraagt onze mederwerking voor project http://shakespeare400.kcl.ac.uk/kingsblog/performance-shakespeare-2016/  Doel is aan te tonen dat Shakespeare niet enkel van de Britten is….

Immaterieel-erfgoedgemeenschap

Katherine Johnson, Sheffield Hallam University, U.K. and The University of Sydney, Australia,

Performance of/as history: live, living and online Johnson spreekt over de Beltane Fire Society, org. van het Beltane Fire festival in Edinburgh. Archief vaak enkel op sociale media. Creëert ander soort archief, shared liveness. Mensen posten op Facebook net omdat ze weten dat het ephemeer is. [aan te vullen]

Re-enactment op podia, in musea of op straat -

-

-

Marie-Louise Crawley, C-DaRE (Centre for Dance Research), Coventry University, UK,

Performance as Archive: towards a ‘new’ methodology in the Dancing Museum?  discussie met o.a. Patrick Primavesi en Fernando Oliveira over hoe het spreken over ‘body as archive’ de aandacht afleidt van de noodzaak om échte archieven te blijven financieren. En hoe musea de performers vaak gebruiken als lokmiddel in een ervaringsgerichte maatschappij. We besluiten dat we het genuanceerder moeten zien. [nog aan te vullen, rijke discussie] Alison Curtis-Jones. Trinity Laban Conservatoire of Music and Dance, From Archive to Production: contemporising the past envisioning the future. Translating and staging Rudolf Laban’s Dance Theatre works (1913–1928) for today’s audiences  niet aanwezig, wel enkele DVDs gekocht waarin reconstructieproces wordt gedocumenteerd. Fernando Oliveira, University of Coimbra. Reenactment as ecodirecting: Vera Mantero’s “Eating your heart out in the trees” and other pieces  zal binnenkort studiedag rond archiveren van podiumkunsten organiseren in Coimbra

-

Brian Singleton, Trinity College Dublin. Re-Performing Retrospectives and Witnessing

-

Timmy De Laet Keynote Gabriele Brandstetter

Future History: ANU Productions and the Monto Cycle  over indrukwekkende productie om verwzwegen, verborgen en vergeten geschiedenis van prostitutie in een bepalade wijk (een straat die ook verdwenen is) terug aanwezig te stellen

5

-

Gesproken met prof. Susan Bennett, University of Calgary, auteur van Theatre & Museums: ze werkt aan een boek over musea en theatraliteit. Bereidde voor Parijs lezing voor over promofilmpje voor Rijksmuseum (maar raakte uiteindelijk niet in Parijs) Gratis themanummer van Dance Research Journal gekregen over het thema ‘Musea en performance’ (oa. Red. Mark Franko)

Historische theaters, historische uitvoeringspraktijk?

David Wiles (University of Exeter) gaf een fascinerende keynote lecture-performance vanop de balkons en het podium van het Drottningholm Slottstheater, met assistentie van zangers en acteurs en … de podiumtechnici die de oude machinerie liet werken. Je kan het spektakel herbekijken op http://www.su.se/ike/om-oss/nyheter/david-wiles-presenting-the-theatre-of-drottningholm1.285938

Oral history Uitdagingen in de theatergeschiedschrijving Theatererfgoed en –onderzoek in een geglobaliseerde, postkoloniale wereld? Formats voor kennisdeling [na dit eerste, beknopte verslag volgt nog een uitgebreidere verwerking. Geïnteresseerden mogen contact opnemen met [email protected] ]

6