K B C B a n k & Ve r z e k e r i n g
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep DIT OVERZICHT GEEFT EEN BEELD VAN HET BUITENLANDSE NETWERK VAN KBC BANK EN DE BELANGRIJKSTE DOCHTER- EN KLEINDOCHTERMAATSCHAPPIJEN EN PARTICIPATIES VAN DE KBC GROEP IN HET BINNENEN BUITENLAND.
EERSTE THUISMARKT: BELGIË ADD Almarisk Antwerpse Diamantbank CBC Banque Centea & Krefima Fidea Fin-Force International Factors KBC Asset Management KBC Bank KBC Financial Products Brussels KBC Investco KBC Lease KBC Securities KBC Verzekeringen Secura
TWEEDE THUISMARKT: CENTRAAL-EUROPA* Agropolisa (Polen) Argosz (Hongarije) Cˇ SOB (Tsjechië en Slovakije) Cˇ SOB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië) IPB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië, sinds 2002)
K&H Bank (Hongarije) K&H Life (Hongarije) Kredyt Bank (Polen) Patria Finance (Tsjechië) Warta (Polen)
REST VAN EUROPA Assurisk (Luxemburg) Banque Diamantaire Anversoise (Suisse) (Zwitserland) FBD (Ierland) IIB Bank (Ierland) KBC Asset Management Limited (Ierland) KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Italië en Turkije, kantoren in Ierland, VK, Frankrijk en Nederland, structured finance units in het VK en Ierland, en een network desk bij Banco Urquijo in Spanje) KBC Clearing (Nederland) KBC Bank Deutschland (Duitsland) KBC Finance Ireland (Ierland) KBC Financial Products (VK, Frankrijk, Italië)
KBC Internationale Financieringsmaatschappij (Nederland) KBC Lease (VK, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland) KBC Bank Nederland (Nederland) KBC Peel Hunt (VK) KBC Securities (Frankrijk, Nederland) Lucare (Luxemburg) VITIS Life (Luxemburg)
BUITEN EUROPA KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Iran en Mexico, een marketing office in Maleisië, kantoren in de VS, Singapore, Hongkong, Taiwan, Filippijnen, China, Maleisië en India, structured finance units in de VS, Australië en Hongkong) KBC Bank Singapore (Singapore) KBC Financial Products (VS, Japan, Hongkong) KBC Securities (VS)
Jaarverslag 2001
* Via vertegenwoordigingskantoren en dochtermaatschappijen van Cˇ SOB en Kredyt Bank is er ook een aanwezigheid in Rusland, Litouwen en Oekraïne. Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
Jaarverslag 2001
Korte voorstelling van de KBC Groep
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep
STRATEGIE KBC WIL EEN RENDABELE MULTIKANAALBANKVERZEKERAAR ZIJN, MET GEOGRAFISCHE FOCUS OP EUROPA. IN WEST-EUROPA BEKLEEDT DE GROEP EEN VOORAANSTAANDE POSITIE IN BELGIË EN IS ZIJ VOORALSNOG BEPERKT AANWEZIG IN ANDERE LANDEN. IN CENTRAAL-EUROPA IS KBC EEN VAN DE LEIDENDE FINANCIËLE-DIENSTENGROEPEN. KBC CONCENTREERT ZICH OP VIER ACTIVITEITEN, NAMELIJK RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN, DIENSTEN AAN BEDRIJVEN, ASSETMANAGEMENT EN MARKTACTIVITEITEN. HET IS DE EXPLICIETE DOELSTELLING VAN DE GROEP OM DOOR HAAR ACTIVITEITEN LANGETERMIJNAANDEELHOUDERSWAARDE TE CREËREN.
Kerncijfers Groep (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
156 218
187 658
228 077
Eigen vermogen1 Risicodragend eigen vermogen Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Expliciete solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen
4 216 13 737 7,4 % 12,8 % 298 %
5 776 16 217 9,5 % 16,0 % 307 %
7 852 16 817 8,8 % 14,7 % 318 %
Geconsolideerde nettowinst (deel Groep)1,2 Rendement op eigen middelen1,2,3
969,7 20,5 %
1 165,5 23,3 %
1 022,4 17,3 %
Deel in de Groepswinst
ROE (incl. FAB)
35,6 % 11,5 % 21,1 % 9,3 % 4,5 % 18,0% 100,0 %
13,9 % 7,5 % 8,3 %
Fitch
Moody’s
S&P’s
AAAA
Aa3 -
A+ A+
Balanstotaal
Kerncijfers per activiteitsdomein (31-12-2001)4 Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsitem Totaal Langetermijnratings (31-12-2001) KBC Bank5 KBC Verzekeringen7
6
4,1 % 13,2 %
1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De bovenstaande berekening voor 2001 van het ‘rendement op eigen middelen’ houdt in de noemer (het gemiddeld eigen vermogen van 31-12-2000 en 31-12-2001) geen rekening met deze overboeking. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden ook herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 2 Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in CCF. 3 De berekening van het rendement op eigen middelen houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan recente overnames. Mocht de bedoelde goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven, dan zou in 2001 het rendement op eigen middelen 12,7 % bedragen (10,2 % inclusief FAB). 4 In deze berekening van de ‘ROE’ wordt het FAB als eigen vermogen beschouwd en de toevoegingen aan het FAB als winst. 5 Moody’s en S&P’s rating: op ‘negative outlook’. 6 Wegens het bijna volledig ontbreken van risicogewogen activa, heeft het ‘rendement op eigen middelen’ van dit activiteitsdomein weinig betekenis. 7 ‘Claims paying ability’ rating. S&P’s rating op ‘negative outlook’
Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
KBC-IMAGOCAMPAGNE 2001. UIT DE
FRAGMENT
FOTO’S IN DIT JAARVERSLAG VERWIJZEN NAAR DE ‘WORD-CAMPAGNE’ KBC BANK & VERZEKERING IN 2001 LANCEERDE. DIE
DE
Jaarverslag 2001
GEBRUIK VAN HET JAARVERSLAG IN HET KADER VAN DE PROCEDURE VOOR GESCHEIDEN INFORMATIEVERSTREKKING Op 27 maart 2002 heeft de Commissie voor het Bank- en Financiewezen de KBC Bankverzekeringsholding NV de toestemming verleend om onderhavig jaarverslag te gebruiken als referentiestuk voor elk openbaar beroep dat de KBC Bankverzekeringsholding NV zou doen op het openbaar spaarwezen, in het kader van Titel II van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935, door middel van de procedure van gescheiden informatieverstrekking en dit tot op het ogenblik waarop de KBC Bankverzekeringsholding NV haar volgende jaarverslag publiceert. In het kader van deze procedure moet dit jaarverslag vergezeld gaan van een verrichtingsnota teneinde een prospectus te vormen in de zin van artikel 29 van voornoemd Koninklijk Besluit. Dit prospectus zal ter goedkeuring aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen worden voorgelegd overeenkomstig artikel 29ter §1, eerste lid van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935.
2
Verslag van de Raad van Bestuur aan de Jaarvergadering
Inhoud Jaarverslag 2001
Verslag van de Raad van Bestuur aan de Jaarvergadering
" Voorwoord van de voorzitter van de Raad van Bestuur en van de voorzitter van het Directiecomité ........................................... 4
" Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein ............................................ 24
Aandeelhouderschap ............................................ 10 Rendement op jaarbasis ....................................... 10 Ratings per 31-12-2001 ......................................... 10 Kerncijfers per aandeel ........................................ 11 Nettoactief ............................................................ 11
Retail- en Private-bankverzekeren ...................... 24 Bijdrage tot het resultaat ................................. 24 Belangrijkste ontwikkelingen ........................... 25 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen .................................... 30 Centraal-Europa ................................................... 31 Bijdrage tot het resultaat ................................. 31 Belangrijkste ontwikkelingen ........................... 32 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen .................................... 35 Diensten aan Bedrijven ........................................ 36 Bijdrage tot het resultaat ................................. 36 Belangrijkste ontwikkelingen ........................... 37 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen .................................... 40 Assetmanagement ................................................ 41 Bijdrage tot het resultaat ................................. 41 Belangrijkste ontwikkelingen ........................... 42 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen .................................... 44 Marktactiviteiten .................................................. 45 Bijdrage tot het resultaat ................................. 45 Belangrijkste ontwikkelingen ........................... 46 Kerncijfers van de voornaamste dochtermaatschappijen .................................... 47
" Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau .......... 12
" Risicobeheer .......................................................... 48
Kerncijfers KBC Groep ........................................ 12 Overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s naar de reserves ............. 12 Geconsolideerde balans KBC Groep .................. 13 Geconsolideerd resultatenoverzicht KBC Groep 14 Commentaar ......................................................... 15 Algemeen .......................................................... 15 Operationele activiteiten bankbedrijf ............. 16 Operationele activiteiten verzekeringsbedrijf . 18 Holdingbedrijf ................................................... 20 Uitzonderlijke resultaten en belastingen ........ 20 Winstverwachting .............................................. 21 Ontwikkeling per activiteitsdomein ..................... 21
Organisatie van het risicobeheer in de Groep .... 48 Risicobeheer KBC Bank ...................................... 48 Tegenpartijrisico ............................................... 48 Landenrisico ..................................................... 53 Interne kredietrisicomodellen ......................... 55 Marktrisico’s ..................................................... 56 Liquiditeitsrisico ............................................... 59 Risicobeheer KBC Verzekeringen ....................... 59 Risk governance ................................................ 59 Beleggingsrisico’s .............................................. 59 Verzekeringstechnische risico’s ....................... 60 Waardebeheer ................................................... 62
" Directiecomité (DC) ............................................... 7
" Strategie .................................................................. 8 Werkgebied en activiteiten ..................................... 8 Geografische focus ............................................. 8 Focus qua activiteiten ......................................... 8 Focus qua cliënteel ............................................. 8 Financiële doelstellingen 2000-2004 ..................... 9 Maatregelen ter vrijwaring van de geplande resultaten van de fusie ........................... 9
" Aandeelhoudersinformatie .................................. 10
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Verslag van de Raad van Bestuur aan de Jaarvergadering
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Operationele risico’s ............................................ 62 Handleiding interne controleprincipes ........... 62 Proefproject risico-identificatie en -meting .... 63 Verdere uitbouw in 2002 .................................. 63 Compliance ........................................................... 63
" Personeel ............................................................... 64 Personeelsbeleid ................................................... 64 Personeelstevredenheid .................................... 64 Sociaal overleg .................................................. 64 Opleidingen ....................................................... 64 Maatregelen in het kader van de realisatie van de fusie .............................................................. 65 Personeelsbezetting .............................................. 65
" Groepsstructuur en Corporate Governance ....... 67 Groepsstructuur .................................................... 67 Corporate Governance ......................................... 68 1 Bestuursstructuur .......................................... 68 2 Raad van Bestuur .......................................... 68 3 Directiecomité ............................................... 71 4 Comités opgericht door de Raad van Bestuur .......................................... 72 5 Beleid in verband met de resultaatsbestemming .................................... 72 6 Relaties met de hoofdaandeelhouders ......... 72 7 Statutaire benoemingen ................................ 73 8 Perspectieven van KBC Bankverzekeringsholding ..................... 73 9 Raad van Bestuur van KBC Bank en van KBC Verzekeringen ....................................... 73 Openheid in aandeelhouderscommunicatie ....... 74
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
" Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV ..................... 78 Geconsolideerde balans na winstverdeling ......... 78 Geconsolideerde resultatenrekening .................. 80 Consolidatie- en waarderingsregels: algemene principes ............................................... 82 Criteria voor consolidatie en opneming volgens de vermogensmutatiemethode ........... 82 Boekhoudprincipes en waarderingsregels: algemene principes ........................................... 85 Toelichtingen en commentaar .............................. 91 1 Balansontwikkeling ........................................ 91 2 Resultaatsontwikkeling ................................ 111 3 Posten buiten balanstelling ......................... 124 4 Diversen ....................................................... 129 Solvabiliteit ......................................................... 132 KBC Bank ....................................................... 132 KBC Verzekeringen ........................................ 134 Verslag van de commissaris ................................ 135
" Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV ................... 136 Balans, resultatenrekening en resultaatverwerking ............................................ 136 Toelichting bij de vennootschappelijke jaarrekening ........................................................ 139 Algemene gegevens ............................................ 142
" Overige informatie ............................................. 143 Beknopt financieel overzicht 1997-2001 ........... 143 Overzicht kwartaalresultaten 2000 en 2001 ...... 144 Hangende rechtsgeschillen ................................ 145 KBC en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ....................................................... 146 Informatieverstrekking aan aandeelhouders en cliënten ........................................................... 148
3
Voorwoord van de voorzitter van de Raad van Bestuur en van de voorzitter van het Directiecomité
Voorwoord van de voorzitter van de Raad van Bestuur en van de voorzitter van het Directiecomité REMI VERMEIREN
4
H
ET VOORBIJE JAAR WAS IN MENIG OPZICHT EEN MOEILIJK JAAR. NAAST EEN ZEER BEPERKTE ECONOMISCHE GROEI, MET IN
SOMMIGE LANDEN ZELFS EEN RECESSIE, EN EEN AANHOUDEND ONZEKER FINANCIEEL KLIMAAT MET DALENDE RENTEVOETEN EN ZWAKKE AANDELENKOERSEN, WAREN ER ENKELE ONVERWACHTE EN ZELFS DRAMATISCHE WENDINGEN. DAARBIJ HOORDEN UITERAARD DE AANSLAGEN OP 11 SEPTEMBER IN DE VS EN DE FINANCIËLE PROBLEMEN BIJ VOORHEEN PROMINENTE BEDRIJVEN, AL DAN NIET ALS GEVOLG VAN DE VERMELDE GEBEURTENISSEN IN SEPTEMBER.
Een en ander had een negatieve invloed op onze bankactiviteit. Het nadelige beursklimaat drukte op de inkomsten uit effectenverrichtingen en resulteerde in niet-gerealiseerde maar geboekte waardeverminderingen op onze aandelenportefeuille. Door de ongunstige algemene conjunctuur verhoogden ook de waardeverminderingen op de kredietportefeuille in onder meer België en de VS. Hoewel de kostenstijging binnen redelijke perken kon worden gehouden, vertoonde de bankwinst bijgevolg een merkelijke daling van 20,4 %. Onze verzekeringsmaatschappij deed het uitstekend en tekende voor een winststijging van 12,2 %. Dit mooie resultaat weerspiegelt enerzijds opnieuw de kwaliteit en het oordeelkundig beheer van de portefeuille schadeverzekeringen en anderzijds de groei van de porte-
feuille levensverzekeringen, mede dankzij onze verdere vooruitgang op het vlak van bankverzekeren. De consolidatie van beide resultaten resulteerde voor de KBC Groep in een nettowinst van 1 022 miljoen EUR, een daling met 12,3 % ten opzichte van het jaar tevoren. De wijzigingen in de consolidatiekring, waaronder de opname van Peel Hunt na de overname begin 2001, de fusie van onze K&H Bank met ABN AMRO Magyar in Hongarije en de integrale consolidatie van Kredyt Bank (Polen) vanaf het vierde kwartaal, hadden per saldo weinig invloed op deze resultaten. Gezien de over 2000 lage uitkeringsratio en vooral het vertrouwen in de toekomstige ontwikkeling van onze Groep, zal de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergade-
ring niettemin voorstellen het dividend te verhogen met 4,2 % tot 1,48 EUR. Ons vertrouwen in de verdere expansie van KBC is mede gebaseerd op de vooruitgang die wij in het voorbije, turbulente jaar boekten inzake de uitbouw van onze activiteiten. Ondanks de zeer concurrerende omgeving konden wij onze marktaandelen inzake bankieren in België opnieuw licht verhogen. Ondertussen werd de fusie onverdroten verder afgewerkt en werd het aantal binnenlandse kantoren van KBC Bank en haar dochteronderneming CBC Banque verder teruggebracht van 1 454 tot 1 312. Het aangepaste IT-platform voor de gefuseerde bank werd verder uitgebouwd en per eind 2001 werd bijna 70 % van de cliënteel bediend via het nieuwe platform. Tegen eind 2002 zullen wij ongeveer 80 % van de fusiewerkzaamheden achter de rug hebben. Ondertussen wordt het KBC-bankverzekeringsconcept gestaag verder ontwikkeld. Zo hadden circa 40 % van de cliënten van KBC Bank eind december 2001 minstens één verzekeringsproduct van KBC Verzekeringen afgenomen. In de loop van 2001 werkten wij verder aan de ontwikkeling van onze aanwezigheid in CentraalEuropa, waar wij algemeen als de belangrijkste westerse financiële instelling worden beschouwd. Zonder nieuwe belangrijke investeringen door te voeren boekten wij aanzienlijke vooruitgang inzake Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Voorwoord van de voorzitter van de Raad van Bestuur en van de voorzitter van het Directiecomité
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
onze positie in een aantal landen. Zo integreerde onze Tsjechische dochtermaatschappij C { SOB het midden 2000 overgenomen IPB, en werd hierdoor de grootste financiële instelling in Tsjechië. In Hongarije fuseerde onze K&H Bank met ABN AMRO Magyar tot de tweede Hongaarse bank, waarvan KBC nu 59 % bezit. In Polen verwierven wij de absolute meerderheid in Kredyt Bank en werd, door een verplicht openbaar bod, deze participatie begin 2002 verder opgevoerd tot 56,6 %. In december 2001 brachten wij een bod uit op 34 % van Nova Ljubljanska banka (NLB), de grootste bank in Slovenië. Begin januari 2002 besliste de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC te beginnen over de verkoop van deze participatie. De uitbouw van het bankverzekeren gaat ook door in de landen van Centraal-Europa waar wij al aanwezig zijn. Tussen Warta − de tweede schadeverzekeraar in Polen, waarvan we 40 % in handen hebben − en Kredyt Bank werd een bankverzekeringsovereenkomst gesloten. In Hongarije droeg onze schadeverzekeraar Argosz voor het eerst bij tot de winst met een zeer goed technisch resultaat en in Tsjechië kwamen alle aandelen van de verzekeraar C { SOB Pojisˇt’ovna in handen van KBC Verzekeringen en werd gestart met bankverzekeren, voornamelijk via het door de overname van IPB sterk uitgebreide kantorennet. In 2001 vertegenwoordigden onze activiteiten in Centraal Europa Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
11,5 % van onze Groepswinst. Rekening houdend met de hierboven beschreven strategische ontwikkelingen, ligt de realisatie van een eerste belangrijke doelstelling inzake Centraal-Europa, namelijk een bijdrage ad 15 % tot de totale winst van de Groep tijdens de eerstkomende 1 à 2 jaar, binnen bereik. Overigens zijn wij er ons van bewust dat de eerstvolgende jaren belangrijke uitdagingen inhouden. Wij worden immers geconfronteerd met een onzekere economische omgeving waarin belangrijke sectoren nog niet aan het einde van hun herstructurering zijn of vroegere overdrijvingen nog niet hebben verteerd, met wisselvallige financiële markten en mogelijk met aanzienlijke wijzigingen in het Europese bank- en verzekeringslandschap door fusies en allianties. Mede in dat licht, en op basis van een nu zeer duidelijk inzicht in de effecten van de geleidelijke voleindiging van de fusie, werkten wij een plan uit dat voorziet in de daling van het aantal medewerkers van KBC Bank NV met 1 650 voltijdbaanequivalenten over de volgende drie jaren. Dit gaat niet gepaard met rechtstreekse ontslagen, maar zal voornamelijk gebeuren doordat de medewerkers van wie de functie hoofdzakelijk door de realisatie van de fusie verdwijnt, diegenen zullen vervangen die door natuurlijke afvloeiing of vrijwillig vertrek onze instelling zullen verlaten. In het kader van datzelfde plan werd het aantal leden van het directiekader met meer dan 10 % ver-
minderd en aanvaardden bovendien drie van de acht leden van het Directiecomité van de bank om op de Algemene Vergadering van april 2002 terug te treden. Zij hebben tijdens hun lange loopbaan een zeer grote bijdrage geleverd tot de ontwikkeling van CERA Bank, respectievelijk Kredietbank. Door hun bereidheid om vrijwillig vervroegd terug te treden ondersteunen zij het succesvol fuseren van voormelde banken tot een efficiënte en welvarende instelling. Wij danken hen van harte voor hun inzet, hun verwezenlijkingen en hun loyauteit ten opzichte van onze instelling. In het kader van de steeds verdergaande integratie van de bank en de verzekeringsmaatschappij werden een aantal entiteiten samengevoegd. Met name de ICT-, communicatie- en marketingafdelingen van beide bedrijven werden samengebracht om de onderlinge samenwerking verder te verbeteren en de efficiëntie te verhogen. De hierboven beschreven maatregelen zullen de efficiëntie en de rendabiliteit van KBC Bank in aanzienlijke mate bevorderen. Vanaf 2004 zullen ze, al het andere gelijkblijvend, resulteren in een kostenvermindering van meer dan 100 miljoen EUR per jaar. Deze besparing is geheel conform de doelstellingen van de fusie zoals geformuleerd in 1998. Naarmate onze bancaire inkomsten, na de inzinking van 2001, hun historisch groeitempo zullen hervatten, blijft de doelstelling van een
5
Voorwoord van de voorzitter van de Raad van Bestuur en van de voorzitter van het Directiecomité
W ILLY BREESCH
6
winstgroei per aandeel van 15 % over de periode 2000-2004 binnen bereik. Het zijn onder meer de verdere ontwikkeling van ons bankverzekeringsconcept, onze aanwezigheid in Centraal-Europa en de hoge rendabiliteit van onze assetmanagementactiviteiten die tot onze inkomensgroei zullen bijdragen. In het voorbije jaar kon onze instelling opnieuw volop rekenen op haar zeer loyale medewerkers. In de bank werden zij niet alleen geconfronteerd met een moeilijker omgeving, zowel inzake kredieten als beleggingen, maar moesten zij de fusiewerkzaamheden bovendien combineren met de voorbereiding van de overgang naar eurobiljetten en -munten. Dat die laatste zware logistieke operatie vlot verliep, is geheel aan de inzet van onder anderen onze medewerkers in het kantorennet te danken. In de verzekeringsmaatschappij verdienen de medewerkers een extra woord van dank voor de volledige realisatie van de onderlinge
fusie van onze diverse verzekeringsondernemingen en gaat onze bijzondere waardering ook naar de zelfstandige agenten die zich door middel van onder meer een voorbeeldige samenwerking met de bankkantoren geheel inpasten in ons bankverzekeringsconcept. De koers van het KBC-aandeel daalde over het voorbije jaar met circa 18 % en evolueerde daarmee ongeveer parallel aan de DJ Euro Stoxx Banks-index. De waardering van het KBC-aandeel werd daarbij enigszins gedrukt door de verlaging van het gewicht in een aantal indexen die voortaan vooral gebaseerd zijn op de beurskapitalisatie van de ‘free float’, veeleer dan op de totale waarde van alle aandelen. De grote institutionele beleggers hechten immers in toenemende mate belang aan de ‘free float’ en de liquiditeit van de aandelen waarin zij beleggen. Door uiteenzettingen en besprekingen en door de beschikbaarheid en transparantie van de informatie
over onze activiteiten voortdurend op te voeren, trachten wij onze aandeelhouders en potentiële investeerders zo volledig mogelijk te informeren. Wij hopen dat ook dit jaarverslag een positieve getuigenis is van de aandacht voor en onze erkentelijkheid aan onze aandeelhouders.
Remi Vermeiren voorzitter Directiecomité
Willy Breesch voorzitter Raad van Bestuur
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Directiecomité (DC)
Directiecomité (DC)
H
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
ET DIRECTIECOMITÉ VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV BESTAAT UIT DE LEDEN VAN DE RESPECTIEVE DIRECTIECOMITÉS
VAN KBC BANK NV EN KBC VERZEKERINGEN NV. ELK LID VAN HET DIRECTIECOMITÉ OEFENT TOEZICHT UIT OP DE WERKING VAN BEPAALDE BEDRIJFSONDERDELEN.
REMI VERMEIREN (voorzitter)
IN 2001 BESTOND HET DIRECTIECOMITÉ VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV UIT DE VOLGENDE ELF LEDEN:
HERMAN AGNEESSENS
RUDY BROECKAERT
EMILE CELIS
CHRISTIAN DEFRANCQ
FRANS FLORQUIN
GHUNALD LOYAERTS
LUC PHILIPS
CLÉMENT SELLESLAGH
JAN VANHEVEL
De heren Ghunald Loyaerts, Rudy Broeckaert en Clément Selleslagh, gedelegeerd bestuurders en leden van het Directiecomité van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding, zullen terugtreden na de Algemene Vergadering van april 2002. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
WILLY DURON (ondervoorzitter)
7
8
Strategie
Strategie eigen middelen genereren dan de algemene rendabiliteitsdoelstellingen voor onze Groep.
Focus qua activiteiten Bankverzekeren is onze kernactiviteit, en die wensen wij krachtig verder uit te bouwen op onze twee thuismarkten. ■ ■ ■ KBC WIL EEN RENDABELE MULTIKANAALBANKVERZEKERAAR ZIJN, MET GEOGRAFISCHE FOCUS OP EUROPA. IN WEST-EUROPA BEKLEEDT DE GROEP EEN VOORAANSTAANDE POSITIE IN BELGIË EN IS ZIJ VOORALSNOG BEPERKT AANWEZIG IN ANDERE LANDEN. IN CENTRAAL-EUROPA IS KBC EEN VAN DE LEIDENDE FINANCIËLE-DIENSTENGROEPEN. KBC CONCENTREERT ZICH OP VIER ACTIVITEITEN, NAMELIJK RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN, DIENSTEN AAN BEDRIJVEN, ASSETMANAGEMENT EN MARKTACTIVITEITEN. HET IS DE EXPLICIETE DOELSTELLING VAN DE GROEP OM DOOR HAAR ACTIVITEITEN LANGETERMIJNAANDEELHOUDERSWAARDE TE CREËREN. ■ ■ ■
WERKGEBIED EN ACTIVITEITEN
Geografische focus Wij hebben de ambitie om een rendabele multikanaalbankverzekeraar te zijn, met een geografische focus op Europa. Wij zijn een van de belangrijkste financiële groepen op onze eerste thuismarkt, België, en zijn via onze dochterondernemingen, kantoren en vertegenwoordigingskantoren aanwezig in diverse andere WestEuropese landen. Ook zijn wij erin geslaagd een tweede thuismarkt uit te bouwen in Centraal-Europa, waar wij een van de belangrijkste financiële-dien-
stengroepen zijn, dankzij onze leidende positie in Tsjechië en de significante aanwezigheid die wij hebben uitgebouwd in Hongarije, Polen en Slovakije. Via ons internationale netwerk van vertegenwoordigingskantoren, kantoren en dochtermaatschappijen zijn wij momenteel aanwezig in meer dan dertig landen. Het is onze bedoeling de activiteiten buiten Europa alleen te behouden of uit te bouwen wanneer ze een belangrijke schakel vormen in het dienstenpakket dat wij aanbieden aan de Europese kerncliënteel van KBC en/of indien deze activiteiten een hoger rendement op
Daarnaast zijn wij ook actief inzake assetmanagement, diverse marktactiviteiten en dienstverlening aan bedrijven. Hierbij is het onder meer de bedoeling geleidelijk een Europees platform uit te bouwen voor de dienstverlening aan middelgrote bedrijven op het gebied van ‘corporate finance’ (kapitaalmarktoperaties, fusies en overnames, e.d.). De focus qua activiteiten komt tot uitdrukking in de functionele segmentering die wij in 2000 hebben doorgevoerd en waarbij wij onze bedrijvigheid indeelden in vijf activiteitsdomeinen, namelijk ‘Retailen Private-bankverzekeren’, ‘Centraal-Europa’, ‘Diensten aan Bedrijven’, ‘Assetmanagement’ en ‘Marktactiviteiten’. Per activiteitsdomein functioneert een Bestuurscomité, dat een beleidsvoorbereidende en ondersteunende rol vervult ten aanzien van het Directiecomité van de bank, de verzekeraar en de holding. Voor elk van deze activiteitsdomeinen legden wij rendementsdoelstellingen vast en bepaalden wij het toegewezen kapitaal.
Focus qua cliënteel Particulieren en KMO’s vormen onze kerncliënteel. Die cliënteel wensen wij een zo ruim mogelijke dienstverlening aan te bieden door een multikanaalbenadering. Het productaanbod aan grotere bedrijven en instellingen is gestoeld op de concrete behoeften van de cliënten en de specifieke kennis en geografische aanwezigheid van onze Groep.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Strategie
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
FINANCIËLE DOELSTELLINGEN 2000-2004 De financiële doelstellingen voor de Groep werden vastgelegd in 2000, tegelijkertijd met de herdefiniëring van de strategie. In het kader van de kwalitatieve versterking van het eigen vermogen en om te anticiperen op de IASnormen terzake, werd in 2001 beslist het Fonds voor Algemene Bankrisico’s over te boeken naar de post ‘reserves’ in het eigen vermogen1. Gezien de technische impact hiervan op de noemer van de ratio ‘rendement op eigen middelen’ werd de doelstelling voor deze ratio overeenkomstig aangepast, van 22 % naar 20 %. Daarnaast hanteert de Groep ook het begrip ‘operationeel rendement op eigen middelen’, dat is het rendement van de vijf activiteitsdomeinen, zonder ‘Groepsitem’ (zie verder in het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’). Het verschil tussen beide rendabiliteitsberekeningen ligt vooral in resultaatscomponenten die niet toegewezen zijn aan de vijf activiteitsdomeinen (zoals meerwaarden op aandelen), de op het eigen vermogen toegerekende goodwill (die volledig in ‘Groepsitem’ wordt verwerkt) en in de leveraging (financiering van een deel van het aandelenkapitaal van dochteronderne-
mingen van de holding met vreemd vermogen) door de holding. De financiële doelstellingen op Groepsniveau, voor de periode 2000-2004, worden in de tabel weergegeven. Ook per activiteitsdomein gelden specifieke doelstellingen inzake rendement op (toegewezen) eigen middelen. Deze worden vermeld bij de bespreking van de activiteitsdomeinen zelf.
MAATREGELEN TER VRIJWARING VAN DE GEPLANDE RESULTATEN VAN DE FUSIE In oktober 2001 namen wij een aantal structurele maatregelen, met als doel de vroeger gedefinieerde fusiedoelstellingen daadwerkelijk te realiseren. Dat was mogelijk doordat de tot nu toe gemaakte vooruitgang in het fusieproces − wij denken bijvoorbeeld aan de creatie van een gemeenschappelijk IT-platform en de geleidelijke herschikking van het kantorennet in mindere, maar grotere kantoren − ons in staat stelde de implicaties op het personeelsbestand en de structuren duidelijk te preciseren. Er werd onder meer beslist om in het hoofdkantoor een aantal directoraten samen te voegen, diverse hiërarchische lijnen in te korten, en
in het netwerk de provinciale en regionale structuren te vereenvoudigen. Deze plannen, samen met de integrale realisatie van de fusie tegen eind 2004, worden weerspiegeld in: j de inkrimping van het Directiecomité van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding met drie personen tot respectievelijk vijf en acht leden, na de Algemene Vergadering in april 2002; j de afbouw, in de volgende twee jaren, van het directiekader van KBC Bank NV met ongeveer 15 %; j de daling van het totale personeelsbestand van KBC Bank NV, tegen eind 2004, met circa 1 650 medewerkers (voltijdbaanequivalenten), waarvan 1 100 in het hoofdkantoor en 550 in het netwerk. Dit zal worden gerealiseerd met een combinatie van pensionering, goedgekeurd sociaal plan, tijdskrediet en vrijwillig vertrek. Van gedwongen ontslagen is, zoals reeds gesteld bij de aanvang van de fusie, geen sprake. Ook bij verschillende dochtermaatschappijen worden gelijkaardige oefeningen opgestart, die zullen resulteren in diverse kostenbesparende en/of efficiëntieverhogende maatregelen.
DOELSTELLING Rendement op eigen middelen Groei nettowinst per aandeel Kostendruk Solvabiliteit
minimaal 20 % op Groepsniveau* operationeel 17 % gemiddeld 15 % per jaar bank: < 55 % in 2004 verzekeraar: ‘combined ratio’ < 103 % in 2004 bank: Tier-1-ratio > 7 % en CAD-ratio > 11 % verzekeraar: solvabiliteitsratio > 200 %
* Rekening houdend met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan de recente overnames.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
1 Omdat een volledige onttrekking aan het FAB via de resultaten het getrouwe beeld van de resultaatsontwikkeling van de Groep zwaar zou verstoren, gebeurde de overboeking eenmalig rechtstreeks naar de reserves.
9
10
Aandeelhoudersinformatie
Aandeelhoudersinformatie AANDEELHOUDERSCHAP 31-12-2001
BEURSPRESTATIE VAN HET KBC-AANDEEL*
In %
Aantal aandelen
Almanij en Groepsmaatschappijen - Almanij - Maatschappijen KBC Bankverzekeringsgroep* Totaal Free float
67,91 % 3,68 % 71,59 % 28,41 %
204 984 572 11 118 319 216 102 891 85 753 669
Totaal uitgegeven aandelen
100,00 %
301 856 560
In aandelen terugbetaalbare obligatieleningen (ATO’s), aantal aandelen na conversie wrv. in handen van Almanij en maatschappijen van de KBC Bankverzekeringsgroep
(31-12-1994 = 100 )
600 500
11 176 780 1 842 040
* Met uitzondering van de aandelen in handen van KBC Securities en KBC Financial Products-groep (tradingdoeleinden).
400 300
RENDEMENT OP JAARBASIS 200
(Koerswinst en dividenden)
KBC
BEL 20
DJ Euro Stoxx Banks
-15,2 % -15,0 % 11,3 % 15,3 %
-4,2 % -4,6 % 10,8 % 13,0 %
-17,1 % 2,3 % 17,8 % 16,7 %
Fitch
Moody’s
S&P’s
KBC Bank Langetermijnrating Kortetermijnrating
AAF1+
Aa3 P1
A+ A-1
KBC Verzekeringen Langetermijnrating Kortetermijnrating
AA F1+
-
A+ -
KBC Holding Langetermijnrating Kortetermijnrating
A+ F1
-
A A-1
12-2001
12-2000
12-1999
12-1998
12-1997
12-1996
12-1994
0
12-1995
100
2000-2001 (1 jaar) 1998-2001 (3 jaar) 1996-2001 (5 jaar) 1994-2001 (7 jaar)
KBC DJ Euro Stoxx Banks
* T.e.m. 31-12-1997: ex-Kredietbank; de splitsing in tien aandelen werd retroactief doorgevoerd.
NETTOWINST PER AANDEEL* EN BRUTODIVIDEND (In EUR)
4,5 3,9
4,0 3,5
3,4
3,3
3,0
2,7
2,5 2,4 2,0 1,5 1,0
0,98
1,09
RATINGS PER 31-12-2001*
1,23
1,42
1,48
* De langetermijnrating van KBC Bank staat bij Moody’s op ‘negative outlook’. De langetermijnratings van KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Holding staan bij S&P’s op ‘negative outlook’. De langetermijnrating van KBC Verzekeringen bij Fitch betreft de ‘claims paying ability’.
0,5 0,0
1997
1998
1999
2000
2001
Nettowinst per aandeel Brutodividend * Voor 2000 exclusief gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Aandeelhoudersinformatie
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
KERNCIJFERS PER AANDEEL1 (In EUR)
31-12-1997
31-12-1998
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Aantal uitstaande aandelen (’000) Aantal dividendgerechtigde aandelen (’000)
151 281 150 845
296 905 296 385
297 772 297 277
299 296 298 922
301 857 301 465
Nettowinst per aandeel2 Brutodividend Nettodividend per gewoon aandeel Uitkeringsratio3 Nettoactief per aandeel4
2,42 0,975 0,731 40,3 % 26,9
2,69 1,093 0,820 40,6 % 32,3
3,26 1,230 0,923 37,7 % 33,8
3,90 1,420 1,065 36,4 % 35,2
3,39 1,480 1,110 43,6 % 33,8
40,90 24,98 34,49 38,55
84,90 37,18 59,48 67,43
74,15 44,35 57,70 53,50
53,10 35,00 45,95 46,13
49,99 29,05 40,83 37,70
15,9 5,83 7
25,0 20,02 3
16,4 15,93 3
11,8 13,78 4
11,1 11,38 5
4,5 % 149 020 5,2
6,4 % 226 344 13,9
5,5 % 211 119 12,3
6,8 % 248 364 11,1
6,6 % 273 402 11,0
Hoogste koers Laagste koers Gemiddelde koers Slotkoers boekjaar Koers-winstverhouding (op basis van slotkoers) Marktkapitalisatie, in miljarden EUR Ranking KBC op Euronext Brussel Aandeel in de gemiddelde omzet van Euronext Brussel5 Gemiddelde dagelijkse omzet (aantal aandelen) Gemiddelde dagelijkse omzet (in miljoenen EUR)
1 De gegevens tot en met 1997 hebben betrekking op ex-Kredietbank; de splitsing in tien aandelen werd retroactief doorgevoerd. 2 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden eveneens herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 3 Totaal dividenduitkering/geconsolideerde nettowinst. 4 Berekening: zie tabel ‘Nettoactief’. 5 Vanaf 31-12-2000: in procent van de Belgische omzet.
NETTOACTIEF (In miljoenen EUR) Eigen vermogen Fonds voor Algemene Bankrisico’s Niet-gerealiseerde meerwaarden op aandelen* wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Consolidatieverschillen passief* Nettoactief KBC Nettoactief per aandeel
31-12-1998
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
5 223 1 604
4 216 1 825
5 776 1 841
7 852 0
1 157 1 619 0 9 602 32,3
920 1 581 1 520 10 062 33,8
494 1 154 1 256 10 521 35,2
319 427 1 617 10 215 33,8
* Niet-gerealiseerde meerwaarden = marktwaarde - afgetrokken goodwill - boekwaarde; de afgetrokken goodwill wordt afzonderlijk vermeld en niet opgenomen in de niet-gerealiseerde meerwaarden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
11
12
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
KERNCIJFERS KBC GROEP Resultaten (in miljoenen EUR)
GECONSOLIDEERDE WINST* EN RENDEMENT OP EIGEN MIDDELEN (In miljoenen EUR)
(In %)
25
1 400 1 200
20 1 000 15
800 600
10
400
31-12-1999 31-12-2000*
31-12-2001
Verschil
Geconsolideerde winst, deel van de Groep1 wrv. bijdrage bankbedrijf wrv. bijdrage verzekeringsbedrijf wrv. bijdrage holdingactiviteiten Rendement op eigen middelen1,2
969,7 714,7 271,3 -16,3 20,5 %
1 165,5 876,7 320,6 -31,8 23,3 %
1 022,4 697,6 359,9 -35,1 17,3 %
-12,3 % -20,4 % 12,2 % 10,3 % -
Balans en solvabiliteit (in miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Balanstotaal Eigen vermogen na winstverdeling1,2 Totaal risicodragend Groepsvermogen3 Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen (exclusief niet-gerealiseerde meerwaarden)
156 218 4 216 13 737 7,4 % 12,8 % 298 %
187 658 5 776 16 217 9,5 % 16,0 % 307 %
228 077 7 852 16 817 8,8 % 14,7 % 318 %
21,5 % 36,0 % 3,7 % -
1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De bovenstaande berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ houdt voor 2001 in de noemer (het gemiddeld eigen vermogen van 31-12-2000 en 31-12-2001) geen rekening met deze overboeking. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. Verder in dit hoofdstuk worden ook herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 2 De ontwikkeling houdt onder meer verband met de aftrek van goodwill van het eigen vermogen. 3 Omvat eigen vermogen na winstverdeling, preferente aandelen, belangen van derden, Fonds voor Algemene Bankrisico’s en achtergestelde schulden. * Exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.
5 200 0
1997
1998
1999
2000
2001
Winst, deel van de Groep
0
OVERBOEKING VAN HET FONDS VOOR ALGEMENE BANKRISICO’S NAAR DE RESERVES
doen zonder over de resultatenrekening te gaan, vanuit de optiek van het getrouwe beeld van de resultaatsontwikkeling. Hieronder volgt een retroactieve herberekening van de relevante kerncijfers, waarbij voor elk referentiejaar het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. Tenzij anders vermeld, worden echter elders in dit jaarverslag de referentiecijfers voor de vorige boekjaren weergegeven zoals gepubliceerd in de vorige jaarverslagen.
Rendement op eigen middelen * Voor 2000 exclusief gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.
RISICODRAGEND EIGEN VERMOGEN (In miljarden EUR)
18 16,2
16 13,7
14
HERWERKTE REFERENTIECIJFERS
11,5
12 10
16,8
Per eind 2001 heeft KBC het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves en wil daarmee anticiperen op de IASnorm 30, waarin het FAB niet langer wordt beschouwd als een voorziening maar als een onderdeel van het eigen vermogen. De CBF heeft KBC derogatie verleend om deze eenmalige overboeking rechtstreeks te
9,8
(In miljoenen EUR)
8
Geconsolideerde winst, deel van de Groep Nettowinst per aandeel (in EUR) Rendement op eigen middelen2 Eigen vermogen na winstverdeling
6 4
31-12-1999 31-12-20001 1 208,6 4,07 18,8 % 6 043
31-12-2001
Verschil
1 022,4 3,39 13,2 % 7 852
-13,5 % -14,2 % 3,1 %
1 181,3 3,95 17,3 % 7 618
2 0
1997
1998
1999
2000
2001
1 Exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF. 2 De ontwikkeling houdt onder meer verband met de aftrek van goodwill van het eigen vermogen.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
GECONSOLIDEERDE BALANS KBC GROEP (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
146 483,1 17 189,1 64 634,0 52 086,7 1 188,4 1 652,2 9 732,6
176 899,0 21 860,3 78 936,2 58 174,8 616,4 1 966,4 15 344,9
215 881,0 28 291,3 87 046,9 66 224,7 193,8 2 298,7 31 825,6
22,0 % 29,4 % 10,3 % 13,8 % -68,6 % 16,9 % 107,4 %
10 217,3 83,4 8 188,1 1 195,4
11 496,5 81,5 8 266,8 2 286,0
12 583,8 82,3 8 657,6 2 952,1
9,5 % 1,1 % 4,7 % 29,1 %
221,4 259,0 269,9
178,1 307,9 376,3
173,9 335,3 382,6
-2,4 % 8,9 % 1,7 %
Holdingactiviteiten
347,2
475,1
626,6
31,9 %
Eliminaties*
-829,1
-1 212,7
-1 014,8
-16,3 %
156 218,4
187 658,0
228 076,6
21,5 %
13 737,3 4 216,2 1 750,9 5 944,7 1 825,5
16 216,9 5 775,5 1 892,1 6 707,9 1 841,4
16 817,4 7 852,3 2 219,1 6 746,0 0,0
3,7 % 36,0 % 17,3 % 0,6 % -100,0 %
132 395,6 28 871,4 93 119,2 10 405,0
160 408,1 41 961,7 107 176,1 11 270,3
199 144,8 41 199,6 131 142,4 26 802,8
24,1 % -1,8 % 22,4 % 137,8 %
Verzekeringsbedrijf Technische voorzieningen Technische voorzieningen betreffende verrichtingen ‘Leven’ waarvan de polishouders het risico dragen Deposito’s herverzekeraars Overige passiva
8 957,4 7 045,4 1 195,4
10 094,9 7 101,8 2 286,0
11 047,2 7 367,0 2 952,1
9,4 % 3,7 % 29,1 %
107,0 609,6
102,4 604,8
98,1 630,0
-4,1 % 4,2 %
Holdingactiviteiten Financiële schulden Overige passiva
1 660,5 1 275,7 384,8
1 835,1 1 331,5 503,5
1 731,0 1 208,7 522,3
-5,7 % -9,2 % 3,7 %
-532,4
-897,0
-663,7
-26,0 %
156 218,4
187 658,0
228 076,6
21,5 %
ACTIVA Bankbedrijf Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Effecten en waardepapier Financiële vaste activa Materiële en immateriële vaste activa Overige activa Verzekeringsbedrijf Immateriële vaste activa Beleggingen Beleggingen betreffende verrichtingen ‘Leven’ waarvan de polishouders het risico dragen Deel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen Vorderingen Overige activa
TOTAAL ACTIVA PASSIVA Totaal risicodragend vermogen op Groepsniveau Eigen vermogen Belangen van derden (inclusief preferente aandelen) Achtergestelde schulden Fonds voor Algemene Bankrisico’s Bankbedrijf Schulden aan kredietinstellingen Cliëntendeposito’s en schuldbewijzen Overige passiva
Eliminaties* TOTAAL PASSIVA
* De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk vanwege rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
13
14
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
GECONSOLIDEERD RESULTATENOVERZICHT KBC GROEP (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000 (exclusief meerwaarde op CCF)
31-12-2001
Verschil
Bankbedrijf Nettorente-inkomsten Dividenden Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Winst uit financiële transacties wrv. wisselbedrijf en trading wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten
3 867,9 2 056,6 100,2 100,5 636,2 170,6 465,6 974,4
4 656,3 2 295,0 142,3 47,2 835,9 590,1 245,8 1 336,0
4 977,3 2 541,2 120,8 2,9 884,8 609,6 275,2 1 427,6
6,9 % 10,7 % -15,1 % -93,8 % 5,9 % 3,3 % 12,0 % 6,9 %
Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23 Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23 Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode
657,9 2 095,2 -2 125,7 -118,8 676,9 135,0 118,8 11,5
747,9 2 650,5 -2 334,8 182,5 420,8 161,2 -182,5 11,5
809,3 2 508,5 -1 960,9 369,3 256,8 183,5 -369,3 5,0
8,2 % -5,4 % -16,0 % 102,4 % -39,0 % 13,9 % 102,4 % -56,6 %
-8,9
-33,0
-29,2
-11,3 %
BRUTOBEDRIJFSINKOMSTEN
4 516,9
5 371,2
5 757,3
7,2 %
Bankbedrijf Personeelskosten Bedrijfskosten en afschrijvingen materiële vaste activa
-2 524,4 -1 369,3 -1 155,2
-3 094,3 -1 675,3 -1 419,0
-3 510,0 -1 842,9 -1 667,1
13,4 % 10,0 % 17,5 %
Verzekeringsbedrijf Acquisitiekosten Bedrijfskosten
-344,2 -277,4 -66,8
-374,3 -302,4 -71,9
-407,0 -323,5 -83,4
8,7 % 7,0 % 16,0 %
Holdingactiviteiten
-2,2
-3,6
-3,8
5,4 %
ALGEMENE BEHEERSKOSTEN
-2 870,8
-3 472,2
-3 920,8
12,9 %
EXPLOITATIERESULTAAT wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf
1 646,0 1 343,5 313,7
1 899,0 1 562,0 373,6
1 836,5 1 467,2 402,3
-3,3 % -6,1 % 7,7 %
-555,4 -341,6 21,5 -238,8 3,6
-324,3 -241,3 -82,3 -15,8 15,1
-367,4 -321,4 -88,7 0,0 42,6
13,3 % 33,2 % 7,7 % -100,0 % 182,9 %
-10,9
-10,9
-10,4
-4,5 %
16,0 257,6 0,0 0,0 -131,1 -9,2 -71,8 -29,6 0,0 0,0 0,0 0,0
25,3 91,9 23,3 -9,4 0,0 0,0 -89,9 29,6 -3,0 -4,2 -5,1 -7,9
7,8 37,1 0,0 0,0 0,0 0,0 -29,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
-69,2 % -59,6 % -100,0 % -100,0 % -67,3 % -100,0 % -100,0 % -100,0 % -100,0 % -100,0 %
Holdingactiviteiten
Waardecorrecties bankbedrijf Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s Waardecorrecties op effecten Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen Voorzieningen voor andere risico’s en kosten Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen Niet-recurrente resultaten verzekeringsbedrijf Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Wijziging premiereserve Voorziening voor egalisatie en catastrofes Extra voorziening voor het levenbedrijf Extra voorziening voor schade Fidea Voorziening voor financiële risico’s Voorziening voor schadegevallen m.b.t. ‘jaar 2000’ en dioxine Extra voorziening schade Centea-portefeuille Extra voorziening variabel loon Waardeverminderingen gebouwen Wijziging waarderingsregel dubieuze debiteuren
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
GECONSOLIDEERD RESULTATENOVERZICHT KBC GROEP (vervolg) (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000 (exclusief meerwaarde op CCF)
31-12-2001
Verschil
194,9 -11,8 0,0 -11,8 0,0 206,7 211,1 -4,4
43,7 -4,3 0,0 -4,3 0,0 48,0 68,4 -20,4
77,7 -3,9 0,0 -3,9 0,0 81,6 99,8 -18,2
77,8 % -9,2 % -9,2 % 70,1 % 45,8 % -11,2 %
1 290,6 985,5 316,2
1 632,8 1 277,4 391,9
1 544,2 1 170,5 406,7
-5,4 % -8,4 % 3,8 %
-228,7 -182,8 -40,8
-311,5 -242,7 -73,6
-365,8 -312,5 -51,2
17,4 % 28,8 % -30,4 %
GECONSOLIDEERDE WINST
1 061,9
1 321,3
1 178,4
-10,8 %
Aandeel van derden in de winst
-92,2
-155,8
-156,1
0,2 %
GECONSOLIDEERDE WINST − deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten
969,7 714,7 271,3 -16,3
1 165,5 876,7 320,6 -31,8
1 022,4 697,6 359,9 -35,1
-12,3 % -20,4 % 12,2 % 10,3 %
3,26
3,90
3,39
-13,0 %
20,5 %
23,3 %
17,3 %
-
Uitzonderlijke resultaten bank- en verzekeringsbedrijf Naar aanleiding van de fusie Afschrijving goodwill bij consolidatie Herstructureringskosten Gerealiseerde meerwaarden op financiële vaste activa Overige uitzonderlijke resultaten Overige gerealiseerde meerwaarden op financiële vaste activa Overige uitzonderlijke resultaten RESULTAAT VOOR BELASTINGEN wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf Belastingen op het resultaat wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf
Nettowinst per aandeel (in EUR) Rendement op eigen middelen
Het rendement op eigen middelen, berekend als de verhouding tussen de nettogroepswinst en het gemiddelde eigen vermogen, daalt van 23,3 % in 2000 (exclusief de gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in CCF) tot 17,3 % in 2001. Deze berekening houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan de recente overnames. Mocht de bedoelde goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven1, dan zou het rendement op eigen middelen 12,7 % bedragen in 2001, tegenover 17,2 % in 2000.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
COMMENTAAR
Algemeen Het operationeel resultaat voor het boekjaar 2001 bedroeg 1 837 miljoen EUR en komt 3,3 % lager uit dan voor 2000. De nettogroepswinst kwam uit op 1 022 miljoen EUR, wat een daling met 12,3 % betekent ten opzichte van het vorige jaar. De winst per aandeel daalt met 13 %. De resultaten over 2001 zijn behoorlijk, aangezien zij tot stand kwamen bij een wereldwijde vertraging van de economische groei en aanhoudend zwakke aandelenmarkten. Dat laatste had vooral in de eerste negen maanden van 2001 een negatieve invloed op de resultaten van de in aandelenhandel en derivaten gespecialiseerde dochtermaatschap-
pijen en op aandelengebonden activiteiten, met onder meer aanzienlijke niet-gerealiseerde minderwaarden op de aandelen in de beleggingsportefeuille. De vertraging van de economische groei had vooral een invloed in het tweede halfjaar, met aanzienlijke waardeverminderingen op kredietdossiers als gevolg. Deze minder gunstige omstandigheden hadden − samen met de kostenstijging − vooral een negatieve weerslag op de resultaten van het bankbedrijf, waar het resultaat voor belastingen met 8,4 % daalde. De nettowinst kwam door hogere belastingen uiteindelijk 20,4 % lager uit. Het verzekeringsbedrijf daarentegen presteerde zeer sterk en 1 In 2001 bedroeg deze theoretische afschrijving 88,9 miljoen EUR.
15
16
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
tekende voor een winststijging met 12,2 %. Het schadebedrijf liet opnieuw een hoog technisch rendement zien. De verkoop van tak-23producten liep minder goed dan in het uitzonderlijke jaar 2000, maar vanaf het vierde kwartaal kon een herstel worden opgetekend. Bovendien steeg de verkoop van vastrentende traditionele levenproducten met 7,1 %, zodat het levenbedrijf toch goed standhield in het moeilijker beursklimaat. De KBC Groep kende in 2001 ook heel wat wijzingen in de consolidatiekring door de fusie van K&H Bank met ABN AMRO Magyar in Hongarije, de verhoging van de participatie in Kredyt Bank Polen, de opname van IPB in de resultaten (voor de eerste maal voor een volledig jaar) en de acquisities van Peel Hunt, Patria en Investco. Als gevolg van het wegvallen van de winstbijdrage van de participatie in CCF bleef de weerslag van deze wijzigingen op het resultaat echter per saldo beperkt. De KBC-groepswinst − bij ongewijzigde consolidatiekring − daalde met 10,5 %.
Operationele activiteiten bankbedrijf Voor 2001 komen het operationeel resultaat en de nettowinstbijdrage respectievelijk 6,1 % en 20,4 % lager uit dan voor 2000. De invloed van de wijzigingen in de consolidatiekring is per saldo 13,5 miljoen EUR negatief. De verkoop in 2000 van de participatie in CCF en het daardoor wegvallen van de desbetreffende winst (volgens de vermogensmutatiemethode) had een negatief effect van 20 miljoen EUR op de winstbijdrage van het bankbedrijf. Dat wordt weliswaar gecompenseerd door een positief effect door de opname van IPB in de consolidatie (+23 miljoen EUR), maar de winstbijdrage (na toerekening van de financieringskosten) van de andere nieuw gecon-
solideerde maatschappijen is licht negatief.
Brutobedrijfsinkomsten In 2001 liggen de brutobedrijfsinkomsten 6,9 % hoger ten opzichte van 2000. Bij een ongewijzigde consolidatiekring zou er een lichte daling met 1,4 % zijn geweest. Deze daling wordt vooral veroorzaakt door aanzienlijk lagere opbrengsten bij de in aandelenhandel en aandelenderivaten gespecialiseerde dochtermaatschappijen, en wordt niet volledig gecompenseerd door hogere opbrengsten bij de meeste andere groepsmaatschappijen. De totale rentewinst neemt toe met 10,7 % (+2 % autonome groei) en de commerciële rentewinst (rentewinst exclusief het effect van financieringskosten m.b.t. participaties en eenmalige factoren) met 11 %. In België blijft deze laatste groei beperkt tot 2 %, maar in het buitenland bedraagt deze nagenoeg 30 %, dankzij de verdere uitbreiding in Centraal-Europa. De EURrentemarge voor KBC Bank NV blijft stabiel op 2,02 %. Niettegenstaande de minder goede prestaties in het jaar 2001 van de
BRUTO-OPBRENGSTEN BANKBEDRIJF 7,5 % 17,8 %
53,5 %
21,2 %
Nettorente-inkomsten (incl. dividenden) Nettoprovisies Financiële transacties Overige
dochtermaatschappijen gespecialiseerd in aandelenhandel en derivaten, houdt de totale winst uit financiële transacties ten bedrage van 885 miljoen EUR meer dan behoorlijk stand ten opzichte van het vorige jaar (+5,9 %). Autonoom, d.w.z. bij ongewijzigde consolidatiekring, wordt hetzelfde niveau bereikt als vorig jaar. Voor 2001 liggen de inkomsten uit wisselbedrijf en trading 3,3 % hoger dan in de referentieperiode. Voor de autonome groei wordt een daling met 3,1 % opgetekend. De uiterst turbulente marktomstandigheden in het afgelopen jaar resulteerden in erg zwakke tot negatieve opbrengsten voor de in aandelenverrichtingen en derivaten gespecialiseerde dochtermaatschappijen. De bancaire dealingrooms in Brussel, maar vooral die in het buitenland, presteerden daarentegen uitstekend. Ook de dealingroom van C { SOB kon in 2001 een sterk herstel optekenen, na een minder goed jaar 2000. Na twaalf maanden bedroegen de gerealiseerde meerwaarden 275 miljoen EUR (+30 miljoen EUR t.o.v. 2000), waarvan 57 miljoen EUR op aandelen en 218 miljoen EUR op vastrentende effecten. In 2000 hadden de gerealiseerde meerwaarden nagenoeg volledig betrekking op aandelen. Eind december 2001 beliepen de niet-gerealiseerde (en ook nietgeboekte) meerwaarden respectievelijk 317 miljoen EUR op aandelen en 641 miljoen EUR op vastrentende effecten. In 2001 stegen de nettoprovisieinkomsten met 2,2 %. Autonoom was er evenwel een daling met 12 %. Deze daling vindt haar oorzaak volledig in de lagere ontvangen provisies uit effecten en vermogensbeheer (-12,6 % autonoom), meer bepaald in België bij KBC Bank, waar een daling met 31 % wordt opgetekend. Dit is het Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
gevolg van minder geplaatst volume (en het feit dat er minder werd overgestapt van het ene fonds naar het andere) ten opzichte van het vorige jaar, als gevolg van het uitermate zwakke beursklimaat. Het totaal beheerd volume aan fondsen steeg echter nog, zodat het door KBC Asset Management gegenereerd provisie-inkomen (voornamelijk beheerloon) toenam met 14 %. Het totale beheerde volume is sinds eind december 2000 toegenomen met iets meer dan 4,5 miljard EUR. Deze toename wordt evenwel voor de helft tenietgedaan door een waardedaling van de fondsen sinds het begin van het jaar. KBC Asset Management behoudt een zeer hoog marktaandeel in de beleggingsfondsen in België, namelijk 29,3 %. De toename van de inkomsten uit betalingsverkeer (+37 %) is grotendeels toe te schrijven aan de uitbreiding en consolidatiewijzigingen in Centraal-Europa. In 2001 stegen de overige bedrijfsopbrengsten met 22,9 % (15 % autonome groei). Dit is nagenoeg volledig te danken aan de gestage groei van de leasingactiviteiten, met als tegencomponent evenwel ook een (weliswaar kleinere) stijging bij de bedrijfskosten.
Algemene kosten In 2001 stegen de kosten met 13,4 %. Bij een ongewijzigde consolidatiekring − de wijzigingen hebben voornamelijk betrekking op Centraal-Europa − zou de kostenstijging echter slechts 3,3 % hebben bedragen. De kosten van KBC Bank NV in België, die 46 % uitmaken van de totale kosten, stegen in 2001 met 2 %, voornamelijk bij de personeelskosten als gevolg van de klassieke factoren zoals indexatie, promoties en nog een lichte toename van het personeelsaantal (+1 %) ten opzichte van eind 2000.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
De eind oktober aangekondigde besparingsplannen in het kader van de fusierealisatie zullen pas effect beginnen te sorteren vanaf 2002. Eind 2001 bedroeg de kostendruk 70,5 %. Bij een ongewijzigde consolidatiekring zou dat 69,7 % zijn geweest, tegen 66,5 % eind 2000. Deze toename is te wijten aan gestegen kosten, maar vooral aan een minder uitgesproken opbrengstenstijging.
Waardecorrecties In 2001 liggen de specifieke voorzieningen voor kredietrisico’s 16 % hoger dan voor 2000. Exclusief de impact van Kredyt Bank Polen bedraagt de stijging 2,3 %. De specifieke waardeverminderingen voor Belgische kredietdossiers liggen 34 % lager dan in 2000, toen aanzienlijke waardeverminderingen dienden te worden geboekt voor een aantal grote individuele dossiers in de textiel- en de technologiesector. Exclusief de impact van Kredyt Bank Polen is er nagenoeg een verviervoudiging van de specifieke waardeverminderingen voor nietBelgische kredietdossiers ten opzichte van 2000. Als gevolg van de opname van Kredyt Bank Polen loopt de totale ‘non-performing ratio’ op van 2,1 % tot 2,8 %. Exclusief Kredyt Bank bedraagt de ‘non-performing ratio’ 2,4 %. De waardecorrecties op effecten liggen in de lijn van die van vorig jaar, toen vooral in het laatste kwartaal aanzienlijke niet-gerealiseerde minderwaarden dienden te worden geboekt naar aanleiding van het toen reeds verzwakkende beursklimaat.
Bij een ongewijzigde consolidatiekring zou de toename 17,2 % hebben bedragen. Het aandeel van Centraal-Europa in de totale activa van het bankbedrijf bedroeg 13,5 % per eind december 2001. De risicogewogen activa stegen met 8,9 % (8 miljard EUR) tot 99,1 miljard EUR ten opzichte van eind december 2000. Het effect van de opname van Kredyt Bank Polen bedraagt 6 miljard EUR. De kredietverlening aan de cliënteel nam toe met 8,1 miljard EUR (+10,3 %) tot 87 miljard EUR, waarvan 4,4 miljard EUR te situeren is bij Kredyt Bank Polen. De kredietverlening aan Belgische cliënten steeg met 5,3 % tot 49,1 miljard EUR. Deze groei is onder meer te danken aan een relatief sterke stijging van de hypothecaire leningen met 7,7 %, voornamelijk bij Centea en Krefima. Exclusief Kredyt Bank Polen stegen de opgenomen buitenlandse kredieten met 4 %, grotendeels door een sterke stijging van de overige vorderingen bij C { SOB en KBC Lease. Eind december 2001 bedroeg het aandeel van de buitenlandse kredieten (inclusief Kredyt Bank) in de totale opnames nagenoeg 44 %.
TIER-1-RATIO KBC BANK (In %)
10
9,5 8,8
9 8 7
6,7
7,2
7,4
1998
1999
6 5
Balans en solvabiliteit
4
Het balanstotaal van het bankbedrijf groeide ten opzichte van vorig jaar met 22 % tot 216 miljard EUR.
3 2 1 0
1997
2000
2001
17
18
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
De totale cliëntenwerkmiddelen groeiden aan met 22,4 % tot 131,1 miljard EUR. Bij een ongewijzigde consolidatiekring zou de groei 16 % hebben bedragen. De Belgische thuismarkt groeide met 6,1 %, de buitenlandse markt met 42,6 %. Zowel in België (bij KBC Bank NV) als in het buitenland (Centraal-Europa) is dat voornamelijk te danken aan een sterke groei van de termijndeposito’s, die in totaal met 40 % toenemen. De spaardeposito’s in België kregen voornamelijk in het vierde kwartaal een impuls en namen daardoor op jaarbasis toe met 8,7 % (+1,6 miljard EUR), evenwel ten koste van de kasbons, die daalden met 13,5 % (-1,2 miljard EUR). Ondanks de moeilijke marktomstandigheden kon KBC haar marktaandelen in de Belgische thuismarkt nog verhogen, zowel bij de kredieten als bij de spaardeposito’s. De effectenportefeuille groeide aan tot 66,2 miljard EUR. De tradingportefeuille bedraagt 13,6 miljard EUR en groeide aan met 2,6 miljard EUR, voornamelijk bij KBC FP als gevolg van de toename van zijn
activiteiten in converteerbare obligaties. De beleggingsportefeuille nam toe met 5,5 miljard EUR tot 52,7 miljard EUR; 1,4 miljard EUR van deze groei is toe te wijzen aan Kredyt Bank, de rest voornamelijk aan KBC Bank NV. Ondanks de sterke balansgroei behoudt het bankbedrijf stevige solvabiliteitsratio’s. De Tier-1-ratio daalde weliswaar van 9,5 % eind 2000 naar 8,8 % eind 2001, maar dat is nagenoeg volledig te wijten aan de uitbreiding van de consolidatiekring. De CAD-ratio daalt van 16 % tot 14,7 %.
Operationele activiteiten verzekeringsbedrijf In 2001 realiseert het verzekeringsbedrijf een toename van het recurrent resultaat vóór belastingen van 7,7 % in vergelijking met 2000. Een lagere belastingdruk, die zich in 2001 terug op een normaal peil bevindt, duwt de nettowinst 12,2 % hoger dan vorig jaar. De inspanningen die het schadebedrijf de laatste jaren in zijn streven naar een duurzame kwaliteit van de verzekeringsportefeuille heeft gele-
VORDERINGEN OP CLIËNTEN BANKBEDRIJF
CLIËNTENWERKMIDDELEN BANKBEDRIJF
(In miljarden EUR)
(In miljarden EUR)
80
60 50
68,0
70
49,1
46,6
63,3
59,5
60
43,1 40
38,0
63,2
47,7
50
32,3 40
30 21,5
30
20
29,9
20 10 0
10 0 1999
2000
2001
1999
Binnenland
Binnenland
Buitenland
Buitenland
2000
2001
verd, leidden in 2001 tot een bijzonder hoog technisch rendement. Wat het levenbedrijf betreft, veroorzaakt het negatieve beursklimaat een terugval van de aan beleggingsfondsen gekoppelde levensverzekeringen, ten voordele echter van de traditionele producten met tariefgarantie en winstdeling.
Recurrent resultaat j Schadebedrijf Het premie-inkomen neemt toe met 7,2 % in vergelijking met vorig jaar en bereikt 890,1 miljoen EUR. De aanhoudend hevige prijsconcurrentie op de Belgische markt, waarop KBC Verzekeringen blijft reageren met een selectieve onderschrijvingspolitiek, beperkt de groei van het rechtstreekse verzekeringsbedrijf in België tot 2,3 %. De Centraal-Europese dochtermaatschappijen tekenden een premiestijging van 39,6 % op in het schadebedrijf. Deze toename bevestigt het groeipotentieel van deze opkomende verzekeringsmarkten. Wat de herverzekeringsacceptaties betreft (voornamelijk herverzekeringsdochteronderneming Secura) steeg het premie-inkomen met 18,6 %, mede als gevolg van een aantal tariefverhogingen die evenwel vooral vanaf 2002 voor volumestijgingen zullen zorgen. Het zeer goede resultaat in het schadebedrijf is vooral toe te schrijven aan de afname van de nettoschaderatio (verhouding van de nettoschadelast tot de netto verdiende premies) met 3,2 procentpunten tot 69,4 %. Gedisciplineerd en volgehouden risicobeheer, zowel bij KBC Verzekeringen NV als bij Fidea, duwt de schaderatio van de rechtstreekse verzekeringen in België van 66,6 % vorig jaar naar een zeer lage 63,9 % in 2001. Het schadeverloop bij de Hongaarse dochteronderneming Argosz laat voor het tweede jaar op rij een gunstige ontwikkeling zien, waar-
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
door de schaderatio zelfs met 8 procentpunten daalt tot 61 %. Dankzij onder meer de beperkte weerslag (maximaal 3 miljoen EUR) van de terroristische aanslagen in de VS, daalt de schaderatio bij Secura tot 88,2 %, tegenover 95,8 % in 2000. De nettokostenratio, of de verhouding van de nettokosten tot de netto uitgegeven premies, stijgt van 34 % in 2000 naar 34,4 % in 2001. Inmiddels werd gestart met een programma dat via diverse maatregelen op middellange termijn moet leiden tot een lagere kostenratio. De gecombineerde ratio daalt van 106,6 % eind 2000 tot 103,8 % eind 2001, waardoor de doelstelling van 103 % tegen 2004 nu al bijna is gerealiseerd. Het recurrent resultaat van het schadebedrijf stijgt met 12,1 % ten opzichte van eind 2000 en bedraagt 139,6 miljoen EUR per eind 2001. j Levenbedrijf Het ongunstige beursklimaat temperde de vraag naar levensverzekeringen gekoppeld aan beleggings-
fondsen, waarvan de verkoop een dieptepunt bereikte na 11 september. In het vierde kwartaal kwam de verkoop van een aantal nieuw op de markt gebrachte tak-23-producten op kruissnelheid, zodat 2001 toch nog met zeer behoorlijke verkoopcijfers kon afsluiten. Voor tak 23 bedroeg het premie-inkomen 1 229,2 miljoen EUR, wat een relatief beperkte daling met 15,7 % betekent ten opzichte van het zeer sterke verkoopsjaar 2000. Desondanks kon KBC Verzekeringen − volgens voorlopige ramingen − haar marktaandeel in België optrekken van 19,7 % in 2000 tot 20,2 % in 2001. Anderzijds laten de traditionele levensverzekeringen opnieuw een groei zien. In vergelijking met 2000 neemt het premie-inkomen toe met 7,1 %. De groepsverzekeringen nemen 40 % of 12 miljoen EUR van die groei voor hun rekening. Voor 2001 bedragen de totale bruto uitgegeven premies leven 1 693,8 miljoen EUR, wat een beperkte daling van 191,9 miljoen EUR (-10 %) inhoudt ten opzichte van 2000. De wiskundige reserves van het levenbedrijf namen toe met 11,9 % tot 7 590 miljoen EUR per einde 2001, ondanks de lichte daling van het incasso en de waardeverminderingen van de tak-23-activa met 369,3 miljoen EUR. Waardedalingen van tak-23-producten worden evenwel door de polishouder gedragen.
BRUTO VERDIENDE PREMIES VERZEKERINGSBEDRIJF
16,5 %
7,3 % 47,8 % 10,3 %
18,1 %
Leven, tak 23 Leven, andere Schade, auto (rechtstreekse zaken) Schade, brand (rechtstreekse zaken) Schade, andere
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
De nettobedrijfskosten stegen met 9,5 %. De kostendruk (nettobedrijfskosten ten opzichte van de bedrijfsinkomsten) bleef nagenoeg constant op 40 %. De geplande, verdere procesautomatisatie in het domein van de beleggings- en groepsverzekeringen moet deze ratio in de toekomst naar omlaag brengen.
Het levenbedrijf realiseert in 2001 een recurrent resultaat van 173,5 miljoen EUR of een stijging met 7,5 % ten opzichte van 2000. j Niet-technisch resultaat Het niet-technisch resultaat stijgt t.o.v. 2000 met 1,7 % tot 87,5 miljoen EUR. De beleggingsopbrengsten nemen met 8 miljoen EUR toe. De inkomsten uit deelnemingen geconsolideerd volgens de vermogensmutatiemethode dalen evenwel met 6,5 miljoen EUR als gevolg van de volgende factoren: j wegvallen van de winstbijdrage van CCF ad 2,8 miljoen EUR als gevolg van de verkoop van de participatie in 2000; j daling van de winstbijdrage van FBD (Ierland) in 2001 met 2 miljoen EUR tot 7 miljoen EUR; j daling van het resultaat in 2001 uit de deelnemingen in de Poolse verzekeraars Agropolisa en Warta met 1,7 miljoen EUR tot -2 miljoen EUR.
Niet-recurrent resultaat Het niet-recurrent resultaat bevat alle opbrengsten en kosten die wel eigen zijn aan de gewone bedrijfsuitoefening, maar niet courant voorkomen. Het positief verschil tussen enerzijds de reële en anderzijds de genormaliseerde opbrengst van de aandelenportefeuille wordt beschouwd als het niet-recurrent surplus aan gerealiseerde meerwaarden en beloopt 37,2 miljoen EUR in 2001, tegenover 91,9 miljoen EUR in 2000. De genormaliseerde opbrengst wordt berekend door de actuele waarde van de portefeuille begin boekjaar te vermenigvuldigen met een genormaliseerd rendement. In 2001 bedraagt dit, dividendrendement inbegrepen, 7,6 % tegenover 6,9 % in 2000. Aan de voorziening voor financiële risico’s wordt in 2001 een bedrag van 29,4 miljoen EUR toegevoegd.
19
20
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
In 2000 bedroeg de overeenkomstige toevoeging 89,9 miljoen EUR. Naast bovengenoemde posten bevatte het niet-recurrent resultaat in 2000 nog de extra terugneming van de voorziening voor niet-verdiende premies ad 23,3 miljoen EUR als gevolg van de gewijzigde berekeningsformule, de volledige terugneming van de technische voorziening voor het ‘jaar 2000’ ten belope van 29,6 miljoen EUR, en nog een aantal bijkomende toevoegingen aan voorzieningen en waardecorrecties voor een totaal bedrag van eveneens 29,6 miljoen EUR.
Balans en solvabiliteit In 2001 groeit het balanstotaal met 1 087,3 miljoen EUR tot 12 583,8 miljoen EUR. 82 % van het passief bestaat uit technische voorzieningen, die met 931,3 miljoen EUR toenemen tot 10 319,1 miljoen EUR. De technische voorzieningen nietleven nemen toe met 104,8 miljoen EUR tot 2 567,4 miljoen EUR ultimo 2001. De schadereserveratio, berekend als de verhouding van de gemiddelde brutovoorziening voor nog uit te keren schadebedragen tot de
bruto verdiende premies, bedraagt 232 %, hetgeen de veilige reserveringspolitiek van het verzekeringsbedrijf weerspiegelt. Mede door de commerciële herleving van de traditionele levensverzekeringen groeien de technische voorzieningen m.b.t. tak 21 met 129,4 miljoen EUR tot 4 769,6 miljoen EUR en maken daarmee de grootste post van het passief uit. De technische voorzieningen betreffende de verrichtingen verbonden aan een beleggingsfonds nemen ondanks de zwakke financiële markten met 666,1 miljoen EUR toe en bedragen eind 2001, na slechts enkele jaren sinds de start van de tak-23-producten, net geen 3 000 miljoen EUR. De beleggingen vormen 92,3 % van het actief. De boekwaarde van de deelnemingen die volgens de vermogensmutatiemethode worden geconsolideerd, neemt in vergelijking met einde 2000 toe met 1,7 miljoen EUR tot 104,2 miljoen EUR. De marktwaarde van de aandelenportefeuille, exclusief tak 23, neemt af tot 3 213,8 miljoen EUR, tegenover 3 532 miljoen EUR eind 2000. De latente meerwaarden op de aandelenportefeuille dalen tot 427 mil-
joen EUR als gevolg van de ongunstige beursontwikkeling. De marktwaarde van de portefeuille vastrentende effecten daarentegen klimt als gevolg van de renteontwikkeling en nettoaankopen met 115,1 miljoen EUR tot 5 442,5 miljoen EUR. Bij de overige voorzieningen nemen de fiscale voorzieningen toe tot 71,1 miljoen EUR. De voorziening voor financiële risico’s (156,7 miljoen EUR), de voorziening voor herstructurering (25,4 miljoen EUR) en de overige voorzieningen (9,1 miljoen EUR) blijven nagenoeg ongewijzigd. Ondanks de gewijzigde omstandigheden op de financiële markten wordt de solvabiliteit niet aangetast. De expliciete solvabiliteitsratio, berekend als de verhouding tussen enerzijds het in de verzekeringsgroep aanwezige solvabiliteitskapitaal exclusief latente meerwaarden en anderzijds het vereiste solvabiliteitskapitaal, stijgt met 11 procentpunten tot 318 %. Het overeenkomstige solvabiliteitssurplus loopt op van 828,1 miljoen EUR per einde 2000 tot 921,3 miljoen EUR in 2001.
Holdingbedrijf SOLVABILITEITSRATIO KBC VERZEKERINGEN
BELEGGINGEN VERZEKERINGSBEDRIJF
(In %)
(In miljarden EUR)
350
14 311
300
De negatieve bijdrage van het holdingbedrijf tot het groepsresultaat loopt na twaalf maanden op tot 35 miljoen EUR, in vergelijking met -32 miljoen EUR voor 2000. Dat is voornamelijk te wijten aan hogere financieringskosten als gevolg van de hogere kortetermijnrente in het eerste halfjaar.
282
298
307
318 10,6
250
10
200
8
150
6
100
4
50
2
0
0
1997
11,6
12
1998
1999
2000
2001
9,4
Uitzonderlijke resultaten en belastingen 1,9
1999
1,5 2000
Boekwaarde Latente meerwaarden
0,8 2001
De uitzonderlijke opbrengsten betreffen nagenoeg volledig de aan het bankbedrijf toe te wijzen gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in Telenet in het eerste kwartaal van 2001, ten bedrage van 80,7 miljoen EUR. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Ook het verzekeringsbedrijf realiseerde 39 miljoen EUR aan meerwaarden op de verkoop van zijn participatie in Telenet, maar wees deze meerwaarde, conform zijn waarderingsregels, nagenoeg volledig toe aan de voorziening voor financiële risico’s (beide verwerkt in het niet-recurrent resultaat). Voor de KBC Groep stroomt dus 75 % van de gerealiseerde meerwaarde2 op de verkoop van Telenet door in de nettogroepswinst. Bij het bankbedrijf kan er een toename van de belastingen met 28,8 % worden vastgesteld. Die vindt onder meer haar oorzaak in een belastingaanslag van 23,4 miljoen EUR m.b.t. vorige boekjaren bij KBC Bank NV en hogere belastbare winsten bij een aantal dochtermaatschappijen, terwijl in 2000 bepaalde winsten nog niet belastbaar waren. Bij het verzekeringsbedrijf liggen de belastingen 30 % lager dan in 2000, in welk jaar de belastingdruk uitzonderlijk hoog was als gevolg van de realisatie van belastbare meerwaarden op de verkoop van vastgoed, de verkoop van de verzekeringsportefeuille Centea aan Fidea, en op andere financiële activa.
en ook op de financiële markten, blijven de vooruitzichten voor het boekjaar 2002 evenwel onzeker en is de ontwikkeling van het resultaat ten opzichte van 2001 moeilijk in te schatten. KBC is echter overtuigd van haar commerciële slagkracht en ziet het jaar 2002 met vertrouwen tegemoet.
ONTWIKKELING PER ACTIVITEITSDOMEIN De activiteiten van de KBC Groep worden ingedeeld in vijf activiteitsdomeinen. Het betreft: j Retail- en Private-bankverzekeren, j Centraal-Europa, j Diensten aan Bedrijven, j Assetmanagement, j Marktactiviteiten. De toewijzing van eigen vermogen is gebaseerd op de reglementaire vereisten. Uit voorzichtigheidsoverwegingen werden evenwel hogere ratio’s gehanteerd dan de wettelijke minima. In het bankbedrijf wordt, conform de doelstelling van KBC inzake de Tier-1-ratio, aan elk acti-
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN PER ACTIVITEITSDOMEIN* (In %)
25 20,5
20 16,2 15 12,6
13,9
10 7,4
NETTOWINST PER ACTIVITEITSDOMEIN
Winstverwachting Na het moeilijke jaar 2001 verwacht KBC in 2002 een stijging van haar bruto-opbrengsten door een hogere rentewinst en betere resultaten uit haar aandelengerelateerde activiteiten, althans bij een verder herstel van het klimaat op de financiële markten. Daarnaast zullen de in oktober laatstleden aangekondigde besparingsmaatregelen in het kader van de fusievoltooiing een positieve invloed hebben op de kostenontwikkeling. Gezien de onzekerheid omtrent de economische groei en de invloed daarvan op het kredietvolume, de kwaliteit van de kredietportefeuille
viteitsdomein een Tier-1-kapitaal toegewezen dat overeenkomt met een Tier-1-ratio van 7 %. Dit Tier1-kapitaal is samengesteld uit enerzijds puur eigen vermogen en anderzijds 15 % preferente aandelen. Bij de berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ (ROE) wordt (in de noemer) slechts rekening gehouden met het puur eigen vermogen. In het verzekeringsbedrijf wordt anderhalve keer het wettelijk minimum toegewezen aan VITIS Life, twee keer het wettelijk minimum voor de retailactiviteiten en drie keer het wettelijk minimum voor diensten aan bedrijven en activiteiten in Centraal-Europa.
8,4
5,2 5,7
5
0
8,3
7,5
Retail
C-Eur.
Bedr.
7,4 4,1
Markt.
1999
18,0 %
2000 35,6 %
4,5 % 9,3 %
21,1 %
11,5 %
2001 * Wegens het ontbreken van risicogewogen activa, wordt voor ‘Assetmanagement’ geen ‘rendement op eigen middelen’ berekend. Retail: Retail- en Private-bankverzekeren C-Eur.: Centraal-Europa Bedr.: Diensten aan Bedrijven Markt.: Marktactiviteiten
Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsactiviteiten
2 Verschil tussen de boekwaarde van de aandelen Telenet Holding en de waarde van de verkregen activa (cash, vendor notes en aandelen Telenet Bidco) op het moment van verkoop.
21
22
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
‘Groepsitem’ bevat onder meer meerwaarden in het bankbedrijf, waardecorrecties op effecten, opbrengsten en kosten die niet, of slechts arbitrair, aan de activiteitsdomeinen kunnen worden toegewezen, goodwill die van het eigen vermogen wordt afgetrokken en leveraging (financiering van het aandelenkapitaal van dochtermaatschappijen met vreemd vermogen) door de holding. De positieve invloed van het aftrekken van goodwill en van leveraging op de ROE komt bijgevolg slechts tot uiting in de ROE van de Groep, en niet in de ROE van de verschillende activiteitsdomeinen. In vergelijking met de rapportering in het vorige jaarverslag werden
enkele structurele aanpassingen − voornamelijk door de toepassing van een nieuw winstcentrumgerelateerd rapporteringssysteem in het bankbedrijf − en methodologische verbeteringen doorgevoerd (voor 2001 en de referentieperiodes). Het betreft voornamelijk: j De opname van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s in de nettowinst en het eigen vermogen (en bijgevolg ook in de ROEberekening). j De opname van ‘belangen van derden’ in de nettowinst (en ROE) van de activiteitsdomeinen (aangezien 100 % van de risicogewogen activa geconsolideerd worden, weerspiegelt het toegewezen eigen vermogen ook 100 % van de risicogewogen acti-
va). Belangen van derden worden afgetrokken van de nettowinst van ‘Groepsitem’. j De nettowinst (en ROE) van de activiteitsdomeinen is vóór afschrijving van geactiveerde goodwill. De (relatief beperkte) afschrijving van geactiveerde goodwill wordt toegewezen aan ‘Groepsitem’. De overzichtstabel geeft de kerncijfers per activiteitsdomein. Daarna volgen een beschrijving, gedetailleerde financiële kerncijfers en een korte bespreking per activiteitsdomein.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
(In miljoenen EUR)*
Retail- en Private-bankverzekeren
CentraalEuropa
Diensten aan Bedrijven
Assetmanagement
Marktactiviteiten
Groepsitem
Totaal
Winstbijdrage 31-12-1999 Winstbijdrage 31-12-2000 Winstbijdrage 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-1999 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2000 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001
74,9 120,5 51,5 1 837,7 1 848,9 1 893,5
74,3 89,0 131,1 859,5 1 033,8 1 632,2
128,4 167,3 215,0 2 531,9 2 626,9 2 380,7
65,4 108,7 95,1 -
90,0 228,2 46,5 1 113,1 874,7 1 133,2
520,5 178,8 158,4 -550,3 756,2 -32,4
953,6 892,5 697,6 5 791,9 7 140,4 7 007,3
Kernratio’s 31-12-2001 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in de risicogewogen activa - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen
5,1 % 32,0 % 24,1 % 2,7 %
10,9 % 15,5 % 20,8 % 8,2 %
20,9 % 39,1 % 30,3 % 8,6 %
9,3 % 0,0 % -
4,5 % 9,1 % 14,4 % 4,1 %
17,5 % 4,3 % -0,4 % -
68,2 % 100,0 % 89,2 % 9,9 %
244,9 301,5 312,6 675,7 680,5 806,2
-3,2 4,2 6,8 114,0 245,0 262,4
0,5 -19,9 -3,9 63,0 60,3 121,5
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
29,0 34,8 44,4 278,1 247,4 210,7
271,3 320,6 359,9 1 130,8 1 233,2 1 400,8
30,5 % 10,3 % 41,9 %
0,6 % 3,3 % 2,6 %
0,2 % 1,5 % 2,2 %
0,0 % 0,0 % -
0,0 % 0,0 % -
3,9 % 2,7 % -
35,2 % 17,8 % 27,3 %
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
0,0 6,5 0,0 92,9 92,9 0,0
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
-16,3 -38,3 -35,1 -973,9 -849,6 -555,8
-16,3 -31,8 -35,1 -881,0 -756,7 -555,8
0,0 % 0,0 %
0,0 % 0,0 %
0,0 % 0,0 %
0,0 % 0,0 %
0,0 % 0,0 %
-3,4 % -7,1 %
-3,4 % -7,1 %
Winstbijdrage 31-12-1999 Winstbijdrage 31-12-2000 Winstbijdrage 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-1999 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2000 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001
319,8 422,1 364,1 2 513,4 2 529,4 2 699,7
71,1 99,6 137,9 1 066,4 1 371,7 1 894,6
129,0 147,4 211,1 2 594,9 2 687,2 2 502,2
65,4 108,7 95,1 -
90,0 228,2 46,5 1 113,1 874,7 1 133,2
533,2 175,3 167,7 -1 246,0 154,0 -377,4
1 208,6 1 181,3 1 022,4 6 041,7 7 616,9 7 852,3
Kernratio’s 31-12-2001 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen
35,6 % 34,4 % 13,9 %
11,5 % 24,1 % 7,5 %
21,1 % 31,9 % 8,3 %
9,3 % -
4,5 % 14,4 % 4,1 %
18,0 % -4,8 % -
100,0 % 100,0 % 13,2 %
1 Bankbedrijf
2 Verzekeringsbedrijf Winstbijdrage 31-12-1999 Winstbijdrage 31-12-2000 Winstbijdrage 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-1999 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2000 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Kernratio’s 31-12-2001 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen - Rendement op eigen middelen 3 Holdingactiviteiten Winstbijdrage 31-12-1999 Winstbijdrage 31-12-2000 Winstbijdrage 31-12-2001 Toegewezen eigen vermogen 31-12-1999 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2000 Toegewezen eigen vermogen 31-12-2001 Kernratio’s 31-12-2001 - Aandeel in het resultaat - Aandeel in het toegewezen eigen vermogen 4 KBC Groep
* ‘Winstbijdrage’ van de activiteitsdomeinen is inclusief deel van derden. ‘Aandeel in het resultaat’ is exclusief deel van derden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
23
24
Retail- en Private-bankverzekeren
Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein Retail- en Private-bankverzekeren
■ ■ ■ HET ACTIVITEITSDOMEIN ‘RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN’ OMVAT DE ACTIVITEITEN VAN DE BANKKANTOREN, AGENTEN EN MAKELAARS, INCLUSIEF DE ELEKTRONISCHE KANALEN, DIE ZICH RICHTEN OP PARTICULIEREN, ZELFSTANDIGEN EN LOKALE ONDERNEMINGEN (‘RETAILBANKVERZEKEREN’) EN OP DE VERMOGENDE CLIËNTEN (‘PRIVATE-BANKVERZEKEREN’). ■ ■ ■
BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT
RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN
(In miljoenen EUR)
(In %)
18 16,2
16 14
13,9 12,6
12 10 8 6 4 2 0
1999
2000
2001
AANDEEL IN DE GROEPSWINST
35,6 %
64,4 %
Retail- en Private-bankverzekeren
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Kostendruk Rendement op eigen middelen
1 608,5 -1 392,7 -72,6 -68,7 0,5 74,9 72,3 30 781,4 1 837,7 6,0 % 86,6 % 4,0 %
1 887,7 -1 635,0 -49,7 -82,5 0,0 120,5 120,3 30 932,3 1 848,9 10,2 % 86,6 % 6,5 %
1 815,7 -1 682,2 -46,4 -35,7 0,0 51,5 52,1 31 705,4 1 893,5 5,1 % 92,6 % 2,7 %
-3,8 % 2,9 % -6,6 % -56,8 % -57,3 % -56,7 % 2,5 % 2,4 % -
Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten Beleggingsopbrengsten en -lasten Algemene beheerskosten Niet-recurrente en uitzonderlijke resultaten Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Combined ratio Rendement op eigen middelen
1 930,8 -1 987,3 655,9 -293,8 4,3 -40,5 -24,4 244,9 244,7 675,7 20,2 % 103,9 % 36,1 %
2 452,9 -2 157,5 398,1 -310,0 19,4 -73,1 -28,3 301,5 301,2 680,5 25,5 % 101,6 % 41,3 %
2 263,8 -1 753,5 214,1 -330,8 5,9 -50,2 -36,7 312,6 311,4 806,2 30,5 % 100,0 % 41,9 %
-7,7 % -18,7 % -46,2 % 6,7 % -69,4 % -31,3 % 29,7 % 3,7 % 3,4 % 18,5 % -
KBC Groep Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Rendement op eigen middelen
319,8 317,0 2 513,4 26,2 % 12,6 %
422,1 421,5 2 529,4 35,7 % 16,2 %
364,1 363,5 2 699,7 35,6 % 13,9 %
-13,7 % -13,8 % 6,7 % -
Andere activiteitsdomeinen
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Retail- en Private-bankverzekeren
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
De bijdrage van ‘Retail- en Privatebankverzekeren’ tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) bedroeg 364,1 miljoen EUR in 2001, een daling van 13,7 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 35,6 % van de Groepswinst (tegenover 35,7 % in 2000) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 13,9 % (16,2 % in 2000). Dit toegewezen eigen vermogen steeg met 6,7 % tot 2,7 miljard EUR en legde beslag op 34,4 % van het Groepsvermogen. De toename van het kapitaalbeslag doet zich voor het grootste deel voor in het verzekeringsbedrijf. j Bankbedrijf In het bankbedrijf daalden de bruto-opbrengsten met 3,8 % tot 1 816 miljoen EUR. De groei van de nettorente-inkomsten volstond niet om de gevolgen van het zwakke beursklimaat te compenseren. Dit uitte zich in de daling van de inkomsten uit effectenverrichtingen en vermogensbeheer (-23 %) en was hoofdzakelijk het gevolg van de fors lagere toetredingsvergoedingen1. De toename van de algemene beheerskosten kon worden beperkt tot 2,9 %. De personeelskosten in het binnenlands kantorennet van KBC Bank NV stegen met 1,9 %. De impact van de uitbreiding van het personeelsaantal, de hogere classificatiestructuur en de loonindexering, die debet waren aan de kostengroei gedurende de eerste negen maanden, werd in het laatste kwartaal grotendeels gecompenseerd door de neerwaartse aanpassing van de voorziening voor de winstparticipatie m.b.t. het boekjaar 2001. Bij de overige bedrijfskosten zijn vooral de kosten voor IT en huisvesting toegenomen, wat gedeeltelijk verband houdt met de fusiewerkzaamheden. Ondanks de bescheiden kostengroei neemt de kostendruk door de lagere bruto-opbrengsten verder Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
toe tot 92,6 %. De aangekondigde maatregelen in verband met de realisatie van de fusie zullen vooral vanaf 2003 een merkelijk gunstig effect op de kostendruk hebben. De waardeverminderingen voor kredietverliezen vielen licht terug, wat onder meer te maken had met een terugneming van de op statistische basis bepaalde waardeverminderingen voor kleinere binnenlandse kredieten. j Verzekeringsbedrijf De winstbijdrage van het retailverzekeringsbedrijf steeg in 2001 met 3,7 %. De netto verdiende premies daalden met 7,7 %, hoofdzakelijk als gevolg van de forse terugval in de verkoop van tak-23-producten door het slechte beursklimaat. Zonder de tak-23-producten namen de netto verdiende premies nog met 1,8 % toe tot 1 035 miljoen EUR. Bij het schadebedrijf beperkten de aanhoudend hevige prijsconcurrentie en een voorzichtige onderschrijvingspolitiek de groei van de rechtstreekse schadeverzekeringen op de binnenlandse markt. Bij het levenbedrijf viel vooral de sterke prestatie van de groepsverzekeringen op, met een toename van bijna 11 % in het premie-inkomen. Vooral de lagere tak-23-productie leidde tot een daling van de technische lasten met 18,7 %. De netto technische lasten van het schadebedrijf dalen met 0,6 %, dankzij een gedisciplineerd en volgehouden portefeuillebeheer. De nettoschaderatio van het rechtstreeks schadebedrijf in België kwam hiermee op 63,9 % (tegen 66,6 % in 2000). De negatieve waardecorrecties voor tak-23-producten (ad 369 miljoen EUR, waarvan de tegenpost in de technische lasten wordt geboekt) buiten beschouwing gelaten, namen de ‘recurrente’ beleggingsopbrengsten toe met 0,9 %. Deze bevatten onder meer het genormaliseerd rendement op de actuele waarde van de aandelenportefeuille aan het begin van het boekjaar. De alge-
mene beheerskosten in het retailverzekeringsbedrijf stegen met 6,7 % in 2001. j Doelstelling De doelstelling inzake ‘rendement op eigen middelen’ voor het activiteitsdomein ‘Retail- en Privatebankverzekeren’ is 20 %. Dit dient te worden bereikt dankzij onder meer een herstel van de beursgerelateerde activiteiten en de besparings- en synergie-effecten verbonden aan de integrale realisatie van de fusie.
BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN
Verloop van het fusieproces Het in 1999 gestarte fusieproces voor de bankkantoren werd in 2001 volgens plan voortgezet. Bij KBC Bank en CBC Banque werd het aantal retailkantoren in 2001 verminderd met respectievelijk 122 en 14, waardoor het aantal resterende retailkantoren eind 2001 respectievelijk 1 150 en 102 bedroeg. In de loop van het jaar werd bovendien beslist het streefdoel van 900 KBC-retailkantoren te verlagen naar 850 in 2004. Dit betekent dat, ten opzichte van de situatie van vóór de fusie, het binnenlandse bankkantorennet met ruwweg 40 % zal zijn ingekrompen. Het fusieproces van bankkantoren, samen met de verdere implementatie van de nieuwe netwerkstructuur (waarbij kantoren kunnen samenwerken in clusters of in samenwerkingsverbanden) zal tegen eind 2004 leiden tot een daling van het personeelsaantal in de kantoren en de kantoorondersteunende diensten van
1 Inzake inkomsten uit beleggingsfondsen ontvangt het activiteitsdomein ‘Retail- en Private-bankverzekeren’ de volledige toetredingsvergoeding die de cliënt betaalt en een deel van de jaarlijkse beheersvergoeding op het beheerd vermogen ad 50 basispunten.
25
26
Retail- en Private-bankverzekeren
BANKVERZEKERINGSSAMENWERKING De samenwerking tussen de bankkantoren en -verzekeringsagenten van zowel KBC als CBC wordt geregeld in een overeenkomst. Volgens die overeenkomst verkopen de bankkantoren alleen standaardverzekeringsproducten voor particulieren, terwijl de agenten ook niet-standaardproducten verkopen en het monopolie hebben inzake de verkoop aan ondernemingen, zelfstandigen en vrije beroepen. Een cliënt die een niet-standaardverzekering wenst af te sluiten in een bankkantoor wordt bijgevolg doorverwezen naar de agent. Het bankkantoor ontvangt daarvoor een doorwijsvergoeding. De agent ontvangt een doorwijsvergoeding wanneer hij een cliënt naar de bank doorverwijst. Ook bij de verkoop van een standaardverzekering door het bankkantoor ontvangt de agent een gedeelte van het gangbare commissieloon. Mede daardoor kunnen de cliënten inzake schadeaangiften en de service bij de schaderegeling kiezen tussen een callcenter en de agent.
GEPLANDE AFBOUW RETAIL-BANKKANTOREN KBC BANK
1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
KANTOREN EN AGENTSCHAPPEN Aantal bankkantoren (31-12-2001)
Retail
Private Banking
Bedrijven
Totaal
KBC Bank CBC Banque Totaal
1 150 102 1 252
21 7 28
19 13* 32
1 190 122 1 312
Aantal agentschappen (31-12-2001)
Agentschappen
Centea KBC Verzekeringen
1 055 684
* Betreft ‘succursales’ voor zowel retail- als bedrijvencliënten.
het hoofdkantoor met circa 1 000 voltijdbaanequivalenten. Ook dochtermaatschappij Centea legde in 2001 de nadruk op de uitbouw van grotere en meer performante agentschappen, wat samenging met een aanzienlijke vermindering van het aantal agentschappen (van 1 249 naar 1 055). Ten slotte daalde ook bij KBC Verzekeringen het aantal agentschappen verder, van 765 eind 2000 tot 684 eind 2001. Bij KBC Bank verloopt de retailcliëntenmigratie naar het nieuwe KBC-IT-platform geheel volgens het oorspronkelijke schema. Eind 2001 was bijna 70 % van de cliënteel (particulieren en bedrijven) naar het nieuwe KBC-platform gemigreerd. In globo is per eind 2001 bijna 80 % van het fusiegerelateerde IT-werk gerealiseerd. Bij de Verzekeraar werden in 2001 de resterende portefeuilles van het voormalige Omniver, Fidelitas en Delphi overgedragen naar het KBC-computersysteem. Hierdoor werd het ambitieuze overdracht- en integratieprogramma voor de verzekeringsactiviteiten van de KBC Groep volledig en volgens schema gerealiseerd. In 2001 fuseerden ook de ICT-afdelingen van de bank en de verzekeraar, met als doel de efficiëntie te verhogen en de integratie te bevor-
deren. Vanaf 2002 worden een aantal ondersteunende diensten inzake marketing, communicatie en logistiek van de bank en de verzekeraar samengevoegd en, samen met ICT, ondergebracht bij de KBC Bankverzekeringsholding. Dit wordt verder besproken in het hoofdstuk ‘Corporate Governance’, onder ‘Groepsstructuur’.
Cross-sellingpotentieel Het succes van het unieke bankverzekeringsconcept van KBC uit zich onder meer in de ontwikkeling van het aantal gemeenschappelijke cliënten bij de bank en de verzekeraar, in het aandeel van de bankdistributie in de verkoop van verzekeringen en in de samenwerking tussen de verzekeringsagenten en de bankkantoren. Eind 2001 had KBC Bank ongeveer 1,34 miljoen retail- en private-bankingcliënten in België (alle rekeningen met hetzelfde domicilieadres worden als één cliënt geteld, wat meebrengt dat het aantal rekeningen een veelvoud is van dit cijfer). Volgens deze berekeningswijze had KBC Verzekeringen ongeveer 745 000 cliënten. Het aantal ‘gemeenschappelijke’ cliënten van KBC Bank en KBC Verzekeringen steeg geleidelijk en bedroeg eind 2001 circa 555 000. Ongeveer 169 000 daarvan zijn ‘stabiele’ cliënten, wat wil zeggen dat ze minimaal Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Retail- en Private-bankverzekeren
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Gemeenschappelijke cliënten, KBC Bank - KBC Verzekeringen Gemeenschappelijke stabiele1 cliënten, KBC Bank - KBC Verzekeringen Levensverzekeringen verkocht via het bankkanaal2 Schadeverzekeringen verkocht via het bankkanaal2
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
533 000
555 000
4,1 %
157 000
169 000
7,6 %
85,5 % 7,3 %
83,7 % 8,8 %
-1,8 %-ptn. +1,5 %-ptn.
1 ‘Stabiel’: met minimaal drie bank- en drie verzekeringsproducten. 2 In % van premie-inkomen, rechtstreekse zaken (berekeningswijze licht gewijzigd in 2001).
drie bank- én drie verzekeringsproducten afnemen. Vooral voor de distributie van levensverzekeringen vormt het bankverzekeringsconcept een uitstekende basis. Eind 2001 werd bijna 84 % van het premievolume (rechtstreekse zaken) in het levenbedrijf gerealiseerd via de bankdistributie, tegenover 86 % eind 2000 (de kleine daling houdt verband met de daling van de koopsommen tak 23, die vooral via het banknetwerk worden verkocht). De verzekeringsagenten nemen 11 % en de makelaars 5 % van het premievolume leven voor hun rekening. Ook inzake schadeverzekeringen is de bankdistributie een belangrijk kanaal, dat circa 9 % van het premievolume (rechtstreekse zaken) realiseerde in 2001. Hier tekenen de verzekeringsagenten voor 69 % en de makelaars voor 22 %
Elektronische distributiekanalen en e-banking Behalve langs haar traditionele kantorennetwerk biedt KBC haar diensten nog via tal van andere kanalen aan, waaronder het ‘KBCTelecenter’ (callcenter), ‘KBC-Matic’ (het eigen netwerk van bankautomaten), ‘KBC-Phone’ en ‘TeleKBC-Foon’ (telefoonbankieren) en ‘KBC-Online’ (pc- en internetbankieren). Op de KBC-website kunnen bezoekers ook met ‘Mijn KBC’, per e-mail, SMS en WAP een ruim Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
scala aan informatie opvragen. Onder de talrijke softwarepakketten voor ondernemingen vermelden wij de ‘KBC-Betaalknop’, die veilige en snelle betalingen via het internet garandeert, de medewerking aan ‘Banxafe’, een beveiligingstechnologie voor on-linetransacties met Proton, Visa, Mastercard en Bancontact, en ‘Isabel’, een softwarepakket waarmee bedrijven hun financiële transacties kunnen automatiseren. Het succes van de niet-traditionele kanalen uit zich onder meer in het feit dat KBC eind 2001 niet minder dan 75 % van de betalingsopdrachten ontving via een geautomatiseerd kanaal. De verdere uitbreiding en verbetering van het aanbod inzake pc- en internetbankieren in 2001 omvatte onder meer: j de visuele restyling en verdere uitbouw van de transactionele en informatieve KBC-website (www.kbc.be), die volgens een
studie van ‘Forrester Research’ de beste bankwebsite van België is, en de opening van een nieuwe portaalsite voor beleggers (www.kbc.be/beleggen), die onder meer een link naar informatie over aandelenfondsen van KBC Asset Management bevat; j de sterke uitbreiding van het aantal functionaliteiten van ‘KBC-Online’; j de creatie van www.kbc.com, een ‘corporate’ website met specifieke informatie voor professionals en beleggers; j nieuwe portefeuilletoepassingen voor cliënten, de introductie van een on-linebelastingplanner en nieuwe SMS-toepassingen (zoals rekeninginformatie per SMS); j een nieuwe release van ‘Isabel’ en de introductie van ‘Flexims’, een internetkanaal waarlangs
AANTAL BEZOEKEN KBC-WEBSITE PER MAAND (x 1 000)
2 000
1 500
1 000
500
0
01-2001 02-2001 03-2001 04-2001 05-2001 06-2001 07-2001 08-2001 09-2001 10-2001 11-2001 12-2001
‘CROSS-SELLING’ INDICATOREN
INDICATOREN M.B.T. ELEKTRONISCH BANKIEREN
Aandeel van betalingstransacties via elektronische kanalen Aantal KBC-Matic-geldautomaten Maandelijks aantal geldopvragingen via KBC-Matic-geldautomaten Actieve abonnees KBC-telefoonbankieren Aantal bezoeken KBC-website per maand Actieve abonnees KBC-internet- en -pc-bankieren
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
69,3 %
75,2 %
+5,9 %-ptn.
1 065 1,9 miljoen
1 238 2,3 miljoen
+16 % +21 %
67 000 420 000 85 000
75 000 1 748 000 170 000
+12 % +316 % +100 %
27
28
Retail- en Private-bankverzekeren
ondernemingen kunnen communiceren met KBC over bepaalde diensten met betrekking tot handelsfinanciering. Een gelijkaardig systeem werd ook voor de Aziatische regio ontwikkeld (zie ‘KBC Online for Asia’, onder ‘Diensten aan Bedrijven’); j de opening van een virtueel KBC-bank- en verzekeringskantoor in ‘Kid City’, de belangrijkste Belgische portaalsite voor kinderen van zeven tot twaalf jaar; de kinderen leren er spelenderwijs over preventie, de euro en andere financiële onderwerpen. Ook in de verzekeringswereld wint elektronische dienstverlening veld. Een mooi voorbeeld hiervan is de oprichting van AssurCard NV door KBC Verzekeringen, samen met een aantal andere verzekeringsmaatschappijen. De AssurCard wordt een heuse ‘verzekeringskaart’, die kan worden ingezet voor allerlei vormen van interactie en communicatie met de dienstenleveranciers van de verzekerde. De AssurCard Hospi werd bij wijze van proefproject al uitgetest in een aantal ziekenhuizen. Het project bestaat erin dat de cliënt die zich in een ziekenhuis aanmeldt met de AssurCard, via een AssurCard-automaat met zijn verzekeringsmaatschappij elektronisch kan communiceren en in de meeste gevallen zelfs onmiddellijk zekerheid kan krijgen over de betaling van de kosten door zijn verzekeringsmaatschappij. Tegelijkertijd wordt een elektronische communicatie opgezet tussen het ziekenhuis en de verzekeringsmaatschappij en een (eveneens elektronisch) derdebetalersysteem geactiveerd. Sinds de oprichting sloten zich nog vier andere verzekeringsmaatschappijen aan.
Marktaandeel op de binnenlandse retailmarkt Net als in 2000 en ondanks de fusieinspanningen op het hoofdkantoor
en in het netwerk, slaagde KBC erin om, inzake bankieren, zelfs nog een lichte vooruitgang te boeken op de binnenlandse retailmarkt. Zo steeg het marktaandeel in afbetalingskredieten van 25,8 % tot 26,1 % en in hypothecaire leningen van 25,1 % tot 25,6 %. In beleggingsfondsen, waarin KBC marktleider is, werd zelfs een marktaandeel van 29,3 % bereikt. Ook het marktaandeel in depositoboekjes groeide nog verder aan, met 0,6 procentpunten, terwijl er inzake kasbons een status-quo te noteren viel. In retailverzekeringen ging het marktaandeel lichtjes achteruit, van 11,6 % naar 10,7 %, wat voornamelijk te maken heeft met de daling van het marktaandeel in tak-21levensverzekeringen. Het marktaandeel in schade vertoonde daarentegen min of meer een statusquo.
Nieuwe producten en diensten in het retailsegment Betaalcomfort In 2001 voerde KBC uitgebreid actie om het kaartgebruik, inclusief de elektronische portemonnee ‘Pro-
ton’, verder te stimuleren. Het aantal betalingen met KBC-bankkaarten groeide in 2001 dan ook aan met circa 12 %. Ook gaf KBC haar eerste ‘co-branded’ kaarten uit (kaarten die samen met een derde partner worden uitgegeven) in samenwerking met Cera Holding, en werkte ze verder, samen met het Franse Cetelem, aan de ontwikkeling van betaalkaarten waaraan een revolving krediet is verbonden. De lancering ervan is gepland voor de eerste helft van 2002. Ten slotte dient te worden vermeld dat de omschakeling op de euro nagenoeg feilloos verliep. Zo werden alle betaalkaarten samen met de rekeningen in september-november omgeschakeld op de euro en verliep ook de euroconversie van de kredieten en verzekeringscontracten vrijwel probleemloos.
Wonen In 2001 introduceerde KBC een aantal uitbreidingen van de woningpolis met betrekking tot de verzekering van bouwrisico’s. Daarnaast werd veel aandacht besteed aan de begeleiding van het woonproces met, onder meer, de ontwikkeling op de KBC-website van een
RETAILMARKTAANDEEL IN HET BINNENLAND1 31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Retailbankieren Afbetalingskredieten Hypothecaire kredieten Depositoboekjes Kasbons2 Beleggingsfondsen3
24,9 % 24,3 % 19,9 % 17,7 % 28,2 %
25,8 % 25,1 % 19,4 % 17,9 % 29,2 %
26,1 % 25,6 % 20,0 % 17,8 % 29,3 %
Retailverzekeren Algemeen Schadeverzekeringen Levensverzekeringen wrv. tak 21 wrv. tak 23
10,7 % 8,9 % 11,9 % 6,3 % 20,0 %
11,6 % 8,7 % 13,2 % 6,1 % 19,7 %
10,7 % 8,7 % 11,8 % 5,5 % 20,2 %
1 Marktaandeel bankieren: het cijfer voor 2001 is een schatting op basis van gegevens van november. De afbetalingskredieten en hypothecaire kredieten betreffen hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend, kredieten aan particulieren. Het marktaandeel in verzekeringen is voor 2001 gebaseerd op ramingen. 2 Inclusief achtergestelde retailcertificaten. 3 Zie ook onder ‘Assetmanagement’.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Retail- en Private-bankverzekeren
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Wonen-portal, die vanaf begin 2002 toegankelijk zal zijn en naast de klassieke krediet- en verzekeringssimulaties een gamma unieke en interactieve toepassingen biedt, zoals het bepalen van de (bouw-) waarde van een onroerend goed, een gegevensbank met woningen en gronden, enz. Parallel daarmee ontwikkelde KBC ook het ‘persoonlijk woondossier’, dat voor cliënten die een woningkrediet afsluiten voorziet in een gepersonaliseerde begeleiding bij de verwerving van een woning (informatie over subsidies, budgetbeheer, enz.).
Vermogensopbouw Zoals in vorige jaren investeerde KBC verder in de regelmatige lancering van nieuwe en innovatieve beleggings- en verzekeringsproducten. In totaal introduceerde KBC Asset Management in 2001 niet minder dan 94 nieuwe beleggingsfondsen op de Belgische markt (zie verder onder ‘Assetmanagement’). Daarnaast startte KBC eveneens met het aanbieden van een zorgvuldige selectie van fondsen van derden. Ook inzake beleggingen kiest KBC voor een multikanaalbenadering: naast de continue uitbouw van de service door deskundige medewerkers in de verkooppunten, worden ook de elektronische kanalen steeds verder ontwikkeld, met, in 2001, de introductie van een portefeuillebeheerssysteem binnen ‘KBC-Online’ en de lancering van een beleggersportal, die de mogelijkheid biedt direct in te tekenen op beleggingsfondsen.
Ondernemen Door de stroomlijning van het relatiebeheer in het kantorennet tracht KBC voortdurend proactief in te spelen op de behoeften van KMO’s, zelfstandigen, vrije beroepen en land- en tuinbouwers. Dat gebeurt onder meer in de vorm van informatie en advies op het vlak van ondernemingsstructuren, financieJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
ringen, liquiditeitenbeheer en bedrijfsrisicobeheer. Ook voor ondernemingen werd het on-lineaanbod verder uitgebreid met nieuwe toepassingen. Ten slotte werd de tarifering van kredieten verder geoptimaliseerd en nauwer afgestemd op de risicograad van de onderliggende dossiers.
Jongeren KBC waarborgt een specifieke jongerenbenadering via onder meer gespecialiseerde studentenkantoren in Gent, Leuven en Antwerpen en doordat er in elk KBC-kantoor een jongerenadviseur is. Aan de jongeren wordt een zeer ruim palet van bank- en verzekeringsdiensten aangeboden, met vanzelfsprekend bijzondere aandacht voor elektronische betaalvormen en on-linekanalen (waaronder de hiervoor al besproken portaalsite voor kinderen, ‘Kid City’).
Levensverzekeringen De verkoop van levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen (tak 23) had uiteraard te lijden van het negatieve beursklimaat. Het premie-inkomen bleef niettemin op een behoorlijk niveau (een daling van slechts 15,7 % ten opzichte van het zeer sterke verkoopsjaar 2000). In de tweede helft van 2001 werd de verkoop voornamelijk gedragen door twee nieuwe producten: ‘KBC Life Privileged Portfolio’, een beleggingsverzekering voor vermogende cliënten, en ‘KBC Life Alternative Investments’, een beleggingsverzekering die een relatief stabiel rendement nastreeft dat onafhankelijk is van de traditionele financiële markten, en daartoe gebruikmaakt van onder meer ‘afgeleide producten’. De verkoop van levensverzekeringen met interestgarantie en winstdeling (tak 21) vertoonde een kentering ten goede, waardoor de negatieve trend ingezet in 1999 is omgebogen tot een groei van circa
7 %. Ondanks deze groei neemt het marktaandeel van KBC Verzekeringen licht af, door de hoge koopsomproductie van enkele spelers op de Belgische markt. De in 2000 gelanceerde ‘KBC-Beleggingshypotheek’ en ‘KBC-Hospitalisatiepolis’ oogstten veel succes in 2001. Ook de campagne ‘Plan voor uw Toekomst’ had een positieve invloed op de verkoop van levenproducten met recurrente premiebetaling, zowel in tak 21 als in tak 23. Ook de verkoop van de in oktober 2001 gelanceerde nieuwe versie van het product ‘Gewaarborgd Inkomen’ ging goed van start. Onder de innovaties inzake dienstverlening vermelden wij de hierboven al besproken ‘AssurCard’. Onder meer door de aanzienlijke verbreding van het productengamma zetten de groepsverzekeringen een sterke commerciële prestatie neer. Eind 2001 tekenen deze voor circa 40 % van de stijging van het tak-21-premie-inkomen. KBC Verzekeringen introduceerde onder meer het ‘Open Profit Life Benefit Plan’, een flexibele tak-21groepsverzekering die zich richt op middelgrote ondernemingen en waarbij het rendement bestaat in een combinatie van een gegarandeerde minimuminterestvoet met daarbovenop een alternatieve vorm van winstdeling. Dit product past perfect in de filosofie van de op komst zijnde ‘Wet op de Aanvullende Pensioenen’, in het kader waarvan KBC Verzekeringen in de nabije toekomst nog diverse producten zal introduceren.
Schadeverzekeringen In de tak motorrijtuigen vertoonden de premieontvangsten van de verplichte aansprakelijkheidsverzekering een status-quo, maar gingen de omniumverzekeringen wel vooruit.
29
30
Retail- en Private-bankverzekeren
Ook de zaakschadeverzekeringen voor woningen groeiden relatief sterk. KBC Verzekeringen introduceerde naar aanleiding van Batibouw 2001 een nieuwe versie van de KBC-Woningpolis, met een extra dekking ‘alle bouwplaatsrisico’s’ voor woningverbouwing en -renovatie. Inzake algemene aansprakelijkheidsverzekeringen werd in 2001 de individuele en collectieve polis ‘medische en paramedische beroepen’ volledig vernieuwd. Voor de welzijns- en gezondheidssector werd een pakket uitgewerkt met een bedrijfspolis op maat, een collectieve verzekering voor artsen van een ziekenhuis en een posterioriteitspolis. Met ingang van 1 januari 2001 werd de aansprakelijkheidsverzekering van de Vlaamse overheidsinstellingen en -diensten toegewezen aan KBC Verzekeringen, die als leidende verzekeraar in deze polis mag optreden. Tegelijkertijd is KBC Verzekeringen als voornaamste medeverzekeraar ook betrokken bij de patrimoniumpolis, die aan OMOB werd toegewezen. De in 1999 doorgevoerde tariefverminderingen, in combinatie met stijgende lasten, beïnvloedden de rendabiliteit van de tak arbeidsongevallen uiteraard in negatieve zin.
Desondanks scoorde KBC Verzekeringen, zeker in vergelijking met de markt, zeer goed. KBC Verzekeringen paste daarnaast haar aanbod bijstandsverzekeringen grondig aan. Er werden diverse nieuwe reisbijstandsproducten gelanceerd en in samenwerking met VAB werd een volwaardige bijstandsverzekering ontwikkeld waarbij gedurende een volledig jaar een integrale bijstand wordt gegarandeerd voor personen en voertuigen in binnen- en buitenland.
KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Naast KBC Bank NV zelf zijn een aantal dochtermaatschappijen van de bank en de verzekeraar volledig of hoofdzakelijk werkzaam in het activiteitsdomein ‘Retail- en Private-bankverzekeren’, waaronder: j CBC Banque: een algemene bank in Franstalig België, met een netwerk van 122 kantoren in Wallonië en Brussel, waaronder 102 retailkantoren, 7 privatebankingkantoren en 13 ‘succursales’ die zowel retail- als bedrijvencliënten bedienen. j Centea: een Belgische spaarbank die zich exclusief richt op de markt van de particulieren, zelf-
standigen en vrije beroepen, en een volledig pakket bank- en verzekeringsproducten aanbiedt via haar netwerk van zelfstandige agenten en middels een doorgedreven samenwerking met haar zusteronderneming Fidea. j KBC Lease: via een aantal binnenlandse en buitenlandse vennootschappen verzorgt KBC Lease de leasingproducten die worden aangeboden via de bankkantorennetten in België, de wagenverhuur (‘full service car renting’) in België en Luxemburg, de directe leasingactiviteit in België en het buitenland, en een aanzienlijk deel van de internationale leasingactiviteit van de KBC Groep. In België behoren zowel de leasingactiviteit als de wagenverhuur tot de topdrie van hun markt. j Fidea: een binnenlandse verzekeringsdochteronderneming die de markt benadert via onafhankelijke makelaars. Fidea doet zowel in levensverzekeringen als in schadeverzekeringen. j VITIS Life: een Luxemburgse verzekeringsmaatschappij die zich hoofdzakelijk richt op het segment van de vermogenden. Zij concentreert haar activiteiten steeds meer op levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen voor vermogende cliënten.
DOCHTERMAATSCHAPPIJEN
1999 CBC Banque Centea1 Fidea (inclusief Delphi) KBC Lease VITIS Life1
100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %
Participatie KBC 2000 2001 100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %
100,0 % 99,6 % 100,0 % 100,0 % 94,3 %
2
Nettowinst (in miljoenen EUR) 1999 2000 2001 37,6 57,7 22,5 3,5 2,4
35,3 44,9 40,8 4,1 3,9
45,8 75,4 43,7 3,0 3,0
Rendement op eigen middelen2 1999 2000 2001 11,1 % 12,3 % 5,1 % 7,1 %
10,0 % 9,1 % 15,3 % 5,7 % 10,5 %
12,3 % 14,5 % 14,3 % 4,1 % 7,4 %
1 Cijfers op niet-geconsolideerde basis. 2 De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Centraal-Europa
Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Centraal-Europa
■ ■ ■ DE ACTIVITEITEN OP DE TWEEDE THUISMARKT ‘CENTRAAL-EUROPA’ WORDEN ONDERGEBRACHT IN EEN AFZONDERLIJK DOMEIN. DIT OMVAT ALLE RETAILBANK- EN -VERZEKERINGSDIENSTEN, DIENSTEN AAN BEDRIJVEN, ASSETMANAGEMENT EN MARKTACTIVITEITEN IN TSJECHIË, SLOVAKIJE, HONGARIJE EN POLEN. ■ ■ ■
BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT (In miljoenen EUR)
RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN (In %)
9 8
8,4 7,5
7,4
7 6 5 4 3 2 1 0
1999
2000
2001
AANDEEL IN DE GROEPSWINST
11,5 %
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Kostendruk Rendement op eigen middelen
394,1 -223,2 -60,4 -40,0 3,8 74,3 33,1 3 390,5 859,5 2,7 % 56,6 % 8,6 %
568,4 -451,6 3,1 -30,9 0,0 89,0 75,5 6 595,1 1 033,8 6,4 % 79,5 % 9,0 %
939,0 -708,9 -21,5 -77,5 0,0 131,1 111,5 15 405,8 1 632,2 10,9 % 75,5 % 8,2 %
65,2 % 57,0 % 151,2 % 47,4 % 47,7 % 133,6 % 57,9 % -
Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten Beleggingsopbrengsten en -lasten Algemene beheerskosten Niet-recurrente en uitzonderlijke resultaten Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Combined ratio Rendement op eigen middelen
15,1 -13,0 1,1 -6,2 0,0 0,0 -0,1 -3,2 -3,1 114,0 -0,3 % -18,8 %
26,6 -19,5 7,7 -9,9 0,1 0,0 -0,8 4,2 4,6 245,0 0,4 % 102,2 % 4,0 %
38,1 -27,3 11,1 -13,5 0,0 0,0 -1,6 6,8 6,5 262,4 0,6 % 98,5 % 2,6 %
43,4 % 40,0 % 44,7 % 37,3 % -98,7 % -21,5 % 109,4 % 61,8 % 39,9 % 7,1 % -
0,0 0,0 92,9
6,5 6,5 92,9
0,0 0,0 0,0
-100,0 % -100,0 % -100,0 %
71,1 30,0 1 066,4 2,5 % 7,4 %
99,6 86,6 1 371,7 7,3 % 8,4 %
137,9 118,0 1 894,6 11,5 % 7,5 %
38,4 % 36,2 % 38,1 % -
Holdingactiviteiten Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen
88,5 %
Centraal-Europa Andere activiteitsdomeinen
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
KBC Groep Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Rendement op eigen middelen
31
C { SOB KBC GROEP. EN INTEGRATIE VAN
BINNEN DE
ONDER MEER DE VERBONDENHEID
C { SOB-LOGO. NIEUWE
VERNIEUWDE LOGO ACCENTUEERT
Centraal-Europa
HET HET
32
De bijdrage van ‘Centraal-Europa’ tot de geconsolideerde winst bedroeg 137,9 miljoen EUR in 2001 (waarvan 19,9 miljoen aandeel van derden), een stijging van 38,4 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 11,5 % van de Groepswinst (tegenover 7,3 % in 2000) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 7,5 % (8,4 % in 2000). De lichte daling van het rendement op eigen middelen − ondanks de forse stijging van de winstbijdrage − is te wijten aan de opname van Kredyt Bank en ABN AMRO Magyar (cf. fusie met K&H Bank, zie verder) in de risicogewogen activa, waardoor het gemiddeld toegewezen eigen vermogen (rekening houdend met de wijzigingen in de consolidatiekring) met 55 % is toegenomen. Op 31 december 2001 bedraagt het aan dit domein toegewezen eigen vermogen 1 895 miljoen EUR of 24,1 % van het Groepsvermogen. j Bankbedrijf De sterke groei van de bruto-opbrengsten (+65,2 %) en algemene beheerskosten (+57,0 %) is hoofdzakelijk gerelateerd aan de hierboven vermelde wijzigingen in de consolidatiekring en de opname van IPB in de resultaten van C { SOB (volledig geconsolideerd vanaf midden 2000). Indien dat buiten beschouwing wordt gelaten, stijgen de bruto-opbrengsten met circa 4 % en de bedrijfskosten met circa 1 %. De waardeverminderingen voor kredietverliezen ad 21,5 miljoen EUR bevatten onder meer een
terugneming op een belangrijk dossier bij C { SOB in het eerste kwartaal en de boeking van belangrijke additionele waardeverminderingen bij Kredyt Bank in het vierde kwartaal. Deze forse waardeverminderingen zijn onder meer debet aan de licht negatieve winstbijdrage van Kredyt Bank tot dit activiteitsdomein (zie verder in dit hoofdstuk). j Verzekeringsbedrijf De bijdrage van de verzekeringsactiviteiten, hoewel nog steeds marginaal, verhoogde in 2001 met 62 %, wat onder meer te maken had met de sterk verbeterde prestatie van Argosz. De bijdrage van het verzekeringsbedrijf omvat tevens de deelneming (ad 5,71 %) van KBC Verzekeringen in C { SOB. j Doelstelling De doelstelling inzake ‘rendement op eigen middelen’ voor het activiteitsdomein ‘Centraal-Europa’ is 15 %. Het is de bedoeling dat dit activiteitsdomein binnen afzienbare tijd (een tot twee jaar) tekent voor 15 % van de Groepswinst.
BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN
Tsjechië en Slovakije Belangrijkste participaties: jC { SOB (algemene bank, 83,8 %participatie); j Patria Finance (investment bank, 100 %-participatie); jC { SOB Pojisˇt’ovna (hoofdzakelijk schadeverzekeringen, 100 %participatie); j sinds eind februari 2002: IPB Pojisˇt’ovna (schade- en levensverzekeringen).
C { SOB is een van de voornaamste financiële groepen in Centraal-Europa dankzij de overname van de activa en passiva van IPB Sinds zij de activa en passiva van IPB overnam, is C { SOB niet alleen
de voornaamste financiële instelling in Tsjechië, maar ook een van de belangrijkste spelers in de CentraalEuropese regio. C { SOB bedient via haar netwerk van 267 kantoren (waarvan 47 in Slovakije) en circa 3 400 verkooppunten in postkantoren ongeveer 3,3 miljoen cliënten. Naast haar leidende positie in Tsjechië bekleedt C { SOB de vierde plaats op de Slovaakse bankmarkt. Inzake kredietverlening heeft C { SOB, na het afstoten van de IPBkredieten die niet pasten in haar voorzichtige kredietbeleid (zie verder), een geschat marktaandeel van 12,2 % in Tsjechië. Het marktaandeel inzake cliëntendeposito’s bedraagt zelfs 24,8 %. Voor de Slovaakse markt is dat respectievelijk 3,9 % (kredieten) en 7,7 % (cliëntendeposito’s), wat een sterke stijging vertegenwoordigt ten opzichte van 2000. Daarnaast kan C { SOB, via haar gespecialiseerde dochtermaatschappijen, bogen op zeer belangrijke posities in Tsjechië inzake onder meer leasing, pensioenfondsen en hypothecaire leningen. In 2001 werd met de Tsjechische autoriteiten een akkoord bereikt over de uitvoering van de overeenkomst die bij de overname van IPB werd gesloten, onder meer met betrekking tot de toen bepaalde staatsgaranties. Het akkoord stipuleerde onder andere welke IPBactiva C { SOB zal behouden en welke activa door de overheid (C { eská konsolidacˇní agentura) worden overgenomen1. De daadwerkelijke operationele integratie van de activiteiten van IPB in C { SOB, waarmee onmiddellijk na de overname werd gestart, was eind 2001 zo goed als voltooid. Grotendeels als gevolg hiervan verminderde het personeelsbestand van C { SOB, inclusief IPB, in 2001 1 Enkele activa blijven weliswaar beheerd door C { SOB, maar die behoudt het recht om ze aan de overheid over te dragen. Ook de overheid heeft een callrecht op deze activa. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Centraal-Europa
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
met circa 10 % tot 8 355 voltijdbaanequivalenten2.
Inzake verzekeringen werd in Tsjechië verdere vooruitgang geboekt Dat gebeurde onder meer doordat KBC Verzekeringen haar aandeel in C { SOB Pojisˇt’ovna opvoerde van 75,8 % tot 100 %, door de overname van de aandelen van de oorspronkelijke oprichter Chmelarˇství. C { SOB Pojisˇt’ovna bezit een weliswaar nog bescheiden, maar groeiend aandeel (geschat op 0,9 %, tegen 0,6 % eind 2000) in de Tsjechische schadeverzekeringsmarkt. In februari 2002 werd daarenboven een akkoord bereikt over de hangende geschillen met betrekking tot het eigendomsrecht van IPB Pojisˇt’ovna en werd C { SOB de eigenaar van deze Tsjechische verzekeraar. IPB Pojisˇt’ovna is, met een geschat marktaandeel van iets minder dan 7 % (11,2 % in leven, 4,6 % in schade), de vierde speler op de Tsjechische verzekeringsmarkt. Het is de bedoeling van KBC om in de loop van 2002 haar verzekeringsactiviteiten geleidelijk aan te integreren en het bankverzekeringsconcept in Tsjechië en Slovakije verder uit te bouwen naar het KBC-model.
Hongarije Belangrijkste participaties: j K&H Bank (algemene bank, 59,01 %-participatie); j K&H Life (levensverzekeringen, 50 %-participatie (+50 % via K&H Bank)); j Argosz (schadeverzekeringen, 98,8 %-participatie).
De fusie van K&H Bank met de Hongaarse dochtermaatschappij van ABN AMRO creëert de tweede bankgroep van het land Op 1 juli 2001 werd de nieuwe K&H Bank officieel geregistreerd bij de handelsrechtbank, wat de voltooiing betekende van de juridiJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
sche fusie tussen de ‘oude’ K&H Bank en ABN AMRO Magyar. De nieuwe K&H Bank is de tweede bankgroep van het land, met meer dan 550 000 cliënten en een geschat marktaandeel van circa 14,3 % in bedrijfskredieten en 7,4 % in retailkredieten (een sterke vooruitgang tegenover de 5,9 % van eind 2000). KBC heeft een aandeel van 59,01 % in de nieuwe bank, ABN AMRO heeft 40,2 % en de rest wordt aangehouden door kleinere aandeelhouders. Het integratieproces loopt voor op de planning en zal vóór midden 2002 volledig zijn voltooid. Hierbij worden onder meer de commerciële netwerken geïntegreerd tot circa 175 kantoren. Daarvan houden een dertigtal zich bezig met dienstverlening aan zowel particulieren als bedrijven, terwijl de andere uitsluitend op dienstverlening aan particulieren zijn gericht. Ook de integratie van de IT-systemen is al grotendeels voltooid. Dankzij onder meer lagere personeelskosten (het personeelsbestand van K&H Bank en ABN AMRO Magyar samen verminderde in 2001 met bijna 20 % tot 3 938 voltijdbaanequivalenten) en de versnelde kostenbesparingen realiseerde K&H in 2001 een sterk operationeel resultaat, dat finaal echter enigszins werd gedrukt door eenmalige waardeverminderingen en hogere fusiekosten (in verband met onder meer de afschrijving van oude IT-systemen en gebouwen die onnodig waren geworden in de gerationaliseerde fusiebank).
Bankverzekeren komt op dreef in Hongarije KBC Verzekeringen verhoogde in 2001 haar aandeel in de schadeverzekeraar Argosz van 95,4 % tot 98,8 %, door middel van een kapitaalverhoging van 7,3 miljoen EUR en de overname van het aandelenpakket van enkele kleinere aandeelhouders. Argosz, dat in 2001 goede resultaten behaalde (2001
werd met winst afgesloten, terwijl in de referentieperiode nog een verlies werd opgetekend), verkoopt haar verzekeringsproducten vooralsnog hoofdzakelijk via haar netwerk van gebonden zelfstandige agenten, maar ook geleidelijk aan via het kantorennet van K&H Bank. Bovendien begonnen in 2001 een aantal agenten van Argosz met de verkoop van levensverzekeringsproducten van ‘K&H Life’. K&H Life verkocht tot dan al haar producten exclusief via het bankkanaal.
Polen Belangrijkste participaties: j Kredyt Bank (algemene bank, 54,6 %-participatie); j Warta (hoofdzakelijk schadeverzekeringen, 40 %-participatie); j Agropolisa (schadeverzekeringen, 49,9 %-participatie (+47,9 % via Kredyt Bank)).
KBC verwerft de meerderheid in Kredyt Bank Kredyt Bank is de vijfde bank3 in Polen, met meer dan 750 000 cliënten en een distributienet van 382 kantoren. In september 2001 verleenden de Poolse bank- en beurstoezichtsoverheden de toestemming aan KBC om in de toekomst bijkomende aandelen te verwerven in Kredyt Bank, die KBC zouden in staat stellen 50 % of meer (maar maximaal 75 %) van de stemmen uit te oefenen op de algemene vergadering van aandeelhouders van Kredyt Bank. Door intekening op de kapitaalverhoging bezat KBC in het vierde kwartaal van 2001 al een meerderheid in Kredyt Bank, waardoor KBC een openbaar bod diende uit te brengen op de resterende aandelen. Per 31 januari 2002 liep dit bod af; op dat moment bezat KBC 56,6 % van Kredyt Bank. 2 De daling in Tsjechië (zonder Slovakije), waar de synergieën met IPB uiteraard ten volle spelen, is zelfs 12 %. 3 Op basis van haar marktaandeel in kredieten.
33
34
Centraal-Europa
Ook in 2001 realiseerde Kredyt Bank een verdere commerciële expansie, waarbij haar marktaandeel inzake kredietverlening verder steeg van 5,9 % naar 6,2 %. Niettemin leverde Kredyt Bank in 2001 een negatieve resultaatsbijdrage, wat te maken had met een aanzienlijke kostenstijging (door onder meer de finalisatie − zoals gepland − van de uitbreiding van het kantorennet en de introductie van een nieuw IT-systeem). Daarenboven werd vanaf het tweede kwartaal 2001 de banksector in Polen getroffen door een zeer slecht economisch klimaat, wat zich uitte in een stijging van de probleemkredieten en de daaraan verbonden waardeverminderingen. Nochtans bleef Kredyt Bank inzake het relatief belang van de probleemkredieten (ruwweg 12-13 % van de kredietportefeuille) nog heel wat onder het gemiddelde van haar branchegenoten in Polen (geschat op 19 %). Ten slotte werd de winst ook gedrukt door additionele voorzieningen bij haar (relatief kleine) dochtermaatschappij Polski Kredyt Bank en (weliswaar verminderende) aanloopverliezen bij haar pensioenfondsdochtermaatschappij.
Samenwerking van Kredyt Bank met Warta geeft bankverzekeren in Polen gestalte In 2000 kocht KBC Verzekeringen een 40 %-aandeel in de Poolse schadeverzekeraar Warta. Die heeft een geschat marktaandeel van circa 13 % in niet-leven en, via een dochtermaatschappij, 0,9 % in levens-
verzekeringen. Daarmee is Warta de tweede schadeverzekeraar en de achtste levensverzekeraar in Polen. In de eerste helft van 2001 tekenden Warta en Kredyt Bank een overeenkomst om gezamenlijk het bankverzekeringsconcept uit te dragen in Polen. Sinds begin 2002 wordt een gestructureerde samenwerking tussen Warta en Kredyt Bank in het hele land op het terrein doorgevoerd. Die samenwerking omvat de verkoop van standaardverzekeringsproducten door de bank en het aanbieden van bankproducten door de verzekeringsagenten. Het samenwerkingsverband wordt ondersteund door de oprichting van comités op verschillende niveaus met vertegenwoordigers van beide partijen, die verantwoordelijk zijn voor het realiseren van de doelstellingen.
Slovenie¨ KBC doet bod op Nova Ljubljanska banka, de grootste bank in Slovenië Eind 2001 bracht KBC een bod uit op 34 % van Nova Ljubljanska banka (NLB), de grootste bank in Slovenië. Begin januari 2002 besliste de Sloveense overheid om exclusieve onderhandelingen met KBC te starten over de verkoop van deze participatie. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
MARKTAANDELEN Marktaandeel in Centraal-Europa1
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Bankieren Tsjechië Hongarije Polen Slovakije
8,6 % 8,6 % 5,5 % 4,5 %
18,2 %2 14,1 % 5,5 % 4,8 %
18,5 %2 13,4 % 5,5 % 5,8 %
Verzekeren Tsjechië Hongarije Polen
0,3 % 1,8 % 0,3 %
0,4 % 1,9 % 8,2 %
0,6 % (7,5 %3) 2,1 % 8,6 %
1 31-12-2001, gebaseerd op voorlopige gegevens. Het marktaandeel in bankieren is het gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en in cliëntendeposito’s van de dochtermaatschappijen en participaties van de KBC Groep. Het marktaandeel in verzekeren is een schatting van het (gewogen) gemiddelde marktaandeel in leven en niet-leven. 2 C { SOB inclusief de IPB-kredieten die C { SOB wenst te behouden. 3 Schatting inclusief IPB Pojisˇt’ovna.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Centraal-Europa
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Participatie KBC 2000 2001
1999 Argosz C{ SOB (IAS) C{ SOB Pojisˇt’ovna K&H Bank (IAS)2 K&H Life Kredyt Bank Patria Finance Warta
95,4 % 82,4 % 32,6 % 25,0 % 48,2 % -
95,4 % 81,5 % 75,8 % 73,3 % 50,0 % 49,9 % 91,9 % 40,0 %
98,8 % 83,8 % 100,0 % 59,0 % 50,0 %3 54,6 % 100,0 % 40,0 %
Nettowinst (in miljoenen EUR)1 1999 2000 2001 -2,2 78,2 -32,4 -0,2 27,8 -
0,1 133,8 -1,5 9,5 -0,2 38,8 3,2 -7,2
2,0 190,6 -1,6 15,5 0,0 -2,2 -1,3 4
Rendement op eigen middelen1 1999 2000 2001 -39,8 % 9,6 % -33,1 % -4,3 % 12,8 % -
1,7 % 14,3 % -21,2 % 9,4 % -5,0 % 12,2 % 27,4 % -
19,4 % 16,9 % -17,8 % 6,8 % 0,7 % -0,5 % -9,3 % 4
1 De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld. 2 De winst van K&H Bank, zoals zij deze publiceert volgens IAS, wordt omgevormd tot een verlies in de consolidatie van KBC, omdat eenmalige opbrengsten die door de fusie veroorzaakt werden, toegewezen zijn aan de (verhoogde) goodwill die KBC heeft op de fusievennootschap K&H Bank. 3 K&H Bank bezit de resterende 50 %. 4 Aangezien Warta beursgenoteerd is, kan geen geconsolideerde financiële informatie worden vrijgegeven vóór publicatie ervan door Warta zelf.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
35
36
Diensten aan Bedrijven
Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein Diensten aan Bedrijven ■ ■ ■ ALLE BANK- EN VERZEKERINGSDIENSTEN AAN ONDERNEMINGEN ZIJN SAMENGEBRACHT IN HET ACTIVITEITSDOMEIN ‘DIENSTEN AAN BEDRIJVEN’. DIT DOMEIN OMVAT ONDER MEER HET BINNENLANDSE BEDRIJVENSEGMENT, HET SEGMENT VAN DE MULTINATIONALE ONDERNEMINGEN, DE MEESTE ACTIVITEITEN VAN HET BUITENLANDSE NETWERK EN DE NICHEACTIVITEITEN VAN GESPECIALISEERDE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN ZOALS ANTWERPSE DIAMANTBANK, INTERNATIONAL FACTORS, ADD, SECURA EN DE CORPORATE-FINANCEACTIVITEITEN VAN KBC SECURITIES. ■ ■ ■
BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT
RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN
(In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Bankbedrijf Bruto-opbrengsten 706,2 Algemene beheerskosten -306,3 Waardeverminderingen en voorzieningen -207,4 Belastingen -64,1 Overige 0,0 Winstbijdrage 128,4 Winstbijdrage, deel van de Groep 112,7 Risicogewogen activa 41 338,6 Toegewezen eigen vermogen 2 531,9 Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) 9,3 % Kostendruk 43,4 % Rendement op eigen middelen 5,4 %
789,5 -345,6 -202,2 -74,4 0,0 167,3 165,1 42 794,2 2 626,9 14,0 % 43,8 % 6,5 %
861,1 -376,9 -252,7 -16,5 0,0 215,0 213,9 38 722,5 2 380,7 20,9 % 43,8 % 8,6 %
9,1 % 9,1 % 25,0 % -77,9 % 28,6 % 29,6 % -9,5 % -9,4 % -
Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies 149,3 Netto technische lasten -124,8 Beleggingsopbrengsten en -lasten 25,1 Algemene beheerskosten -45,7 Niet-recurrente en uitzonderlijke resultaten 0,0 Belastingen -0,3 Overige -3,0 Winstbijdrage 0,5 Winstbijdrage, deel van de Groep -3,5 Toegewezen eigen vermogen 63,0 Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) -0,3 % Combined ratio 113,5 % Rendement op eigen middelen -5,6 %
171,0 -157,9 23,7 -54,4 0,6 -0,4 -2,5 -19,9 -17,8 60,3 -1,5 % 125,8 % -28,8 %
206,6 -180,2 36,5 -62,6 0,1 -0,9 -3,5 -3,9 2,0 121,5 0,2 % 117,4 % 2,2 %
20,8 % 14,1 % 53,7 % 15,0 % -76,3 % 118,5 % 41,8 % -80,4 % 101,4 % -
KBC Groep Winstbijdrage 129,0 Winstbijdrage, deel van de Groep 109,2 Toegewezen eigen vermogen 2 594,9 Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) 9,0 % Rendement op eigen middelen 5,2 %
147,4 147,3 2 687,2 12,5 % 5,7 %
211,1 215,9 2 502,2 21,1 % 8,3 %
43,3 % 46,6 % -6,9 % -
(In %)
9
8,3
8 7 5,7
6 5,2 5 4 3 2 1 0
1999
2000
2001
AANDEEL IN DE GROEPSWINST
21,1 %
78,9 %
Diensten aan Bedrijven Andere activiteitsdomeinen
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Diensten aan Bedrijven
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
De bijdrage van ‘Diensten aan Bedrijven’ tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) bedroeg 211,1 miljoen EUR in 2001, een stijging van 43,3 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 21,1 % van de Groepswinst (tegenover 12,5 % in 2000) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 8,3 % (5,7 % in 2000). Het toegewezen eigen vermogen daalde met 6,9 % tot 2,5 miljard EUR (de daling is zelfs bijna 10 % bij het bankbedrijf) en legde beslag op 31,9 % van het Groepsvermogen. De daling van het kapitaalbeslag is onder meer het gevolg van een groeiende aandacht voor producten met minder kapitaalbeslag, de voortgezette rationalisering van het binnen- en buitenlandse netwerk (zie verder) en effectiseringsoperaties. Zo werd eind 2001 een portefeuille bedrijfskredieten en -obligaties ter waarde van 2 miljard EUR geëffectiseerd. Een volledig overzicht van alle uitstaande effectiseringen volgt in het hoofdstuk ‘Risicobeheer’. De focus in dit activiteitsdomein ligt hoofdzakelijk op de ‘mid-cap’cliënteel, waaraan een breed scala van diensten wordt aangeboden, met een specialisatie inzake handelsfinanciering, overname- en vastgoedfinanciering. j Bankbedrijf In het bankbedrijf stegen de brutoopbrengsten met 9,1 % onder meer dankzij de sterke groei van de commerciële rentewinst in het binnenlandse bedrijvensegment en bij de multinationale ondernemingen. De opbrengsten namen eveneens toe bij onder meer de ‘structured finance’-activiteiten (voornamelijk dankzij hogere provisie-inkomsten) en bij de vastgoedactiviteiten (onder andere dankzij de meerwaarden op de verkoop van een aantal vastgoedvennootschappen). Het beursklimaat veroorzaakte dan weer een daling van de inkomsten uit ‘corpoJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
rate finance’-activiteiten (-15 %). De stijging van de algemene beheerskosten met 9,1 % was vooral te wijten aan hogere personeelskosten, zowel in België als in de buitenlandse kantoren, als gevolg van de ontwikkeling van het personeelsaantal, de hogere classificatiestructuur en de loonindexering. Het jaar 2001 werd gekenmerkt door een aantal relatief belangrijke nieuwe probleemdossiers waarvoor waardeverminderingen dienden te worden geboekt. Per saldo stegen de nettowaardeverminderingen voor bedrijfskredietrisico’s met 25 % ten opzichte van 2000, dat ook gekenmerkt werd door enkele grote probleemdossiers, vooral in de sectoren textiel en technologie in België. De forse daling van de belastingen is per saldo volledig te wijten aan de overboeking van aanzienlijke fiscaal verworpen waardeverminderingen voor onzekere kredieten in 2000 naar fiscaal recupereerbare waardeverminderingen voor oninbare kredieten in 2001. j Verzekeringsbedrijf In dit activiteitsdomein leed het verzekeringsbedrijf een verlies van -3,9 miljoen EUR in 2001 (-19,9 miljoen EUR in 2000)1. In de beide jaren komen de negatieve cijfers voor rekening van Secura. In 2000 werden de resultaten van deze herverzekeringsdochteronderneming negatief beïnvloed door de nasleep van de decemberstormen van eind 1999. In 2001 werd Secura, niettegenstaande het niet rechtstreeks actief is op de Amerikaanse markt, getroffen door de WTCaanslagen, voor een geschat maximumbedrag van 3 miljoen EUR. j Doelstelling De doelstelling inzake ‘rendement op eigen middelen’ voor het activiteitsdomein ‘Diensten aan Bedrijven’ is 12,5 %.
BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN
Wijzigingen in het netwerk In het binnenland werd het aantal bedrijvenkantoren, als gevolg van het in 2000 gestarte organisatieonderzoek waarbij het netwerk van bedrijvenkantoren optimaal op de ontwikkeling van de markt wordt afgestemd, herschikt van 22 naar 19, door fusies en herverkavelingen van werkgebieden. Deze optimalisatie zal in 2002 worden voortgezet. Ook de drie ‘social profit’-kantoren en het gespecialiseerde overheidskantoor werden geïntegreerd tot drie kantoren, van waaruit cliënten uit zowel de social-profitsector als de overheidssector worden bediend. Ook het buitenlandse netwerk werd in 2001 verder gerationaliseerd. Dat gebeurde onder meer door de sluiting van het kantoor van KBC Bank in Frankfurt (waarbij het grootste deel van de cliënteel werd overgenomen door KBC Bank Deutschland), de omvorming van het vertegenwoordigingskantoor in München tot een volwaardig kantoor van KBC Bank Deutschland, de hergroepering van de acht bedrijvenkantoren van KBC Bank Nederland in drie regionale kantoren en de sluiting van de vertegenwoordigingskantoren in Johannesburg (Sandton) en Madrid. In Spanje kunnen cliënten zich richten tot de ‘KBC network desk’ bij Banco Urquijo. Begin 2002, ten slotte, sluit ook het vertegenwoordigingskantoor in Caïro en wordt het kantoor in Mumbai verder omgevormd tot een vertegenwoordigingskantoor.
1 Hoewel het resultaat van Secura, vóór aftrek van het aandeel van derden, negatief is, is het aandeel van de Groep in het resultaat wel positief. Dit is te verklaren doordat KBC Verzekeringen haar deelneming op 01-10-2001 verhoogde (zie verder) en Secura het verlies van de eerste negen maanden grotendeels kon wegwerken in het laatste kwartaal.
37
38
Diensten aan Bedrijven
KBC bouwde daarnaast het vertegenwoordigingskantoor in Nanjing (China) uit tot een volwaardig kantoor, het derde kantoor in China, na Sjanghai en Shenzen. KBC richt zich met KBC Nanjing in de welvarende provincie Jiangsu op een bestaande cliënteel van bedrijven met buitenlandse partners, plaatselijke ondernemingen en lokale financiële instellingen. Eind 2001, ten slotte, maakte de ‘Monetary Authority of Singapore’ bekend dat zij vanaf 2002 de ‘Wholesale Banking’-privileges heeft toegekend aan het kantoor van KBC Bank in Singapore. Dat biedt KBC Singapore onder meer de kans zijn kredietverlening in Singaporese dollars (SGD) te verhogen en een breed gamma van treasurydiensten, gekoppeld aan de SGD, aan te bieden. Tegelijkertijd introduceerde de bank ‘KBC-Online for Asia’, een browsertoepassing waarmee KBCbedrijvencliënten zelf documentaire kredieten, incasso’s en buitenlandse garanties kunnen aanvragen en wijzigingen in de stand van hun rekeningen en van lopende transacties kunnen controleren. Evenzeer als gevolg van de strategische beslissing om de risicogewogen activa in het activiteitsdomein ‘Diensten aan Bedrijven’ waar mogelijk te beperken, werd het aantal multinationale relaties, beheerd door de Directie Multinationale Ondernemingen, verminderd van 110 (eind 2000) tot circa 70 en werd voor dit segment een nog meer risicogerelateerde prijsdifferentiatie ingevoerd.
Relatiebeheer Meer dan ooit bleef ‘gepersonaliseerd relatiebeheer’ het centrale element in de dienstverlening aan bedrijven. In eerste instantie wordt dit uitgedragen door de relatiebeheerders in de binnenlandse bedrijvenkantoren en gespecialiseerde
‘social profit’-kantoren. Gezien de toenemende internationalisatie besliste KBC in 2001 ook extra aandacht te besteden aan zogenaamde netwerkcliënten, dat zijn cliënten die in relatie staan met verschillende KBC-vestigingen wereldwijd. In dit verband werd onder meer geïnvesteerd in ‘netwerkcoördinatoren’, die een brugfunctie vervullen tussen de binnenlandse en de buitenlandse KBC-vestigingen, inclusief de Centraal-Europese dochtermaatschappijen.
‘industrie en transport’ en ‘bouw, landbouw en diversen’) en elk van deze sectoren geleid wordt door een sectormanager, die het volledige proces behandelt van offerte tot en met polis. Daarnaast werden ook de processen hertekend, wat moet leiden tot meer efficiëntie en kortere doorlooptijden en werden diverse projecten opgestart met het oog op de uitbouw van een producten- en dienstenaanbod dat specifiek inspeelt op de verzekeringsbehoeften van ondernemingen.
Het ‘all-round relatiebeheer’ dat daarbij wordt nagestreefd omvat het aanbieden van een geïntegreerd productaanbod dat tegemoetkomt aan de specifieke noden van de bedrijfscliënteel. Zo werkte KBC in 2001 een geïntegreerd pakket van
Marktaandeel Net zoals in 2000 slaagde KBC erin haar marktaandeel in het bedrijfskredietensegment verder uit te breiden. Per eind 2001 wordt het aandeel van KBC in deze markt aldus geschat op 22,5 %.
BINNENLANDS MARKTAANDEEL IN HET BEDRIJVENSEGMENT*
Totaal
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
19,0 %
20,7 %
22,5 %
* Marktaandeel 2001 is een schatting op basis van gegevens van november 2001. Het marktaandeel betreft zowel de kredieten aan zelfstandigen en lokale ondernemingen als die aan middelgrote en grote bedrijven.
advies, producten en communicatie uit, onder andere met betrekking tot aandelenoptieplannen, autoleasing, groepsverzekeringen en pensioenfondsen. De diverse gespecialiseerde diensten voor bedrijven worden verder in dit hoofdstuk besproken.
Verzekeringen voor bedrijven Om KBC Verzekeringen in staat te stellen ook op de markt van de ondernemingen een belangrijke speler in België te worden, werd in 2001 een ambitieus plan opgesteld. Dit plan omvat onder meer het uittekenen van een volledig nieuwe organisatiestructuur, waarbij vier grote sectoren onderscheiden worden (‘handel en diensten’, ‘social profit, overheden en onderwijs’,
Overnames en participatieverhogingen KBC nam begin 2001 Investco over van Almanij en integreerde de risicokapitaalactiviteiten met die van KBC Invest, dat de private-equityactiviteiten van de KBC Groep omvatte. Het nieuwe ‘KBC Investco’ telt een tiental gespecialiseerde investeringsmanagers en is actief in België, Frankrijk en Nederland. Het verstrekt risicokapitaal in de vorm van eigen vermogen en mezzaninefinanciering (zoals leningen met warrant). In 2001 investeerde KBC Investco in tien nieuwe participaties en per eind 2001 bedroeg het totaal geïnvesteerd vermogen in risicokapitaaldossiers ruim 300 miljoen EUR.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Diensten aan Bedrijven
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Eveneens in 2001 verhoogde KBC Verzekeringen, mede door een kapitaalverhoging, haar aandeel in de herverzekeraar Secura van 52,5 % tot 95 %. De marktomstandigheden voor herverzekeraars waren in 2001 zeker niet optimaal, met dalende financiële inkomsten en de verwachting dat de kostprijs van toekomstige grote schadegevallen sterk zal toenemen. Het herstel van de rendabiliteit, onder meer door tariefverhogingen, is dan ook voor 2002 de hoofdzorg voor deze verzekeringsdochteronderneming.
uitgebouwd met een basisaanbod van binnenlandse cashpoolingproducten. Daarenboven werden alle Centraal-Europese dochterbanken in 2001 ‘associate member’ van de IBOS World Banking Alliance. IBOS biedt bedrijven de mogelijkheid om hun grensoverschrijdend liquiditeitenbeheer in bijna real time uit te voeren en wordt steeds meer beschouwd als het enige volwaardige ICM-alternatief voor internationale bedrijven ten opzichte van het aanbod van mondiale banken.
Begin 2002, ten slotte, werd met Herfin Holding (De Beers) een overeenkomst gesloten om hun participatie van 12,83 % in Antwerpse Diamantbank (ADB) aan KBC Bank te verkopen. Het belang van KBC Bank in ADB stijgt hierdoor tot nagenoeg 100 %.
Inzake ‘internationaal betalingsverkeer’ werd 2001 vooral gekenmerkt door de goedkeuring van de Europese verordening betreffende de grensoverschrijdende betalingen in euro’s, die in essentie de gelijkschakeling van de tarieven voor grensoverschrijdende betalingen in euro’s met die voor binnenlandse betalingen beoogt. Voor de Belgische banken zou dat, gezien de zeer lage tarieven in het binnenlandse betalingsverkeer, kunnen leiden tot een relatief grote vermindering van hun inkomsten uit het buitenlandse betalingsverkeer. In 2001 werkte KBC ook verder aan de stroomlijning van haar clearingbanknetwerk en staat dan ook klaar om deel te nemen aan het opstarten van CLS (continuous linked settlement), gericht op het reduceren van het liquidatierisico verbonden aan wisselverrichtingen.
Waardeverminderingen De verslechterende economische toestand en de specifieke problemen in bepaalde sectoren als gevolg van de terreuraanslagen van 11 september (bijvoorbeeld in de vliegtuigsector) leidden in 2001 tot een − zij het beperkte − achteruitgang van de kwaliteit van (bedrijfs-)kredieten. Dit wordt verder besproken in het hoofdstuk ‘Risicobeheer’.
Gespecialiseerde dienstverlening aan bedrijven Naast de pure kredietverlening biedt KBC bedrijven een waaier van gespecialiseerde diensten aan. Deze diensten omvatten onder meer ‘internationaal cashmanagement’ (ICM), waarin KBC toonaangevend is op het gebied van multibancaire oplossingen. Zo werd in 2001 samen met Banco Urquijo in Spanje de eerste grensoverschrijdende, multibancaire ‘notional cash pool’ opgestart en werd het ICMaanbod bij de Centraal-Europese bankdochterondernemingen verder Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Inzake buitenlandse handelsfinanciering dient vooral de introductie van ‘KBC Flexims’ te worden vermeld. Met deze toepassing kunnen cliënten voor de voornaamste producten op het gebied van buitenlandse handel elektronisch met KBC bankieren, wat de efficiëntie bevordert zowel bij de cliënt als bij de bank.
in Londen, New York, Hongkong, Brussel en Sydney. Dit omvat projectfinancieringen (verdeeld over 240 projecten in 60 verschillende landen en een waaier van sectoren, waarvan ‘energie’ als belangrijkste), gestructureerde handelsfinancieringen (waarvoor in 2001, dankzij de verbeterde toestand in diverse opkomende markten, opnieuw waardeverminderingen konden worden teruggenomen) en vliegtuigfinancieringen (traditioneel gedekt door overwegend vliegtuigen van de jongste generaties). Het risico van KBC ten aanzien van de luchtvaartsector wordt verder besproken in het hoofdstuk ‘Risicobeheer’. De totale portefeuille gestructureerde financieringen bedroeg per eind 2001 circa 6,4 miljard EUR. In 2001 werd daarnaast, ingevolge een strategische heroriëntering en met als doel de risicogewogen activa verder te verminderen, besloten de ‘shipping finance’-activiteiten van KBC Finance Ireland af te bouwen. KBC biedt haar bedrijfscliënteel ook diverse diensten in verband met vastgoed aan, waaronder finan-
PROJECTFINANCIERING INDELING KREDIETPORTEFEUILLE NAAR SECTOREN
2,0 %
12,0 %
19,0 %
50,0 %
17,0 %
Energie Telecommunicatie
Gestructureerde financieringen worden geleid vanuit ‘KBC Finance Ireland’ in Dublin, met vestigingen
Infrastructuur Olie en gas Diversen
39
40
Diensten aan Bedrijven
ciering voor vastgoedprofessionals, vastgoedeffectisering, vastgoedbeleggingen en projectontwikkeling. Onder de belangrijkste realisaties in 2001 vermelden wij de verdere uitbouw van de vastgoedfinancieringsactiviteit met onder meer de syndicatie van twee grote kredieten ter financiering van kantoorcomplexen in Brussel en in Warschau, de verkoop (met een meerwaarde) van een aantal vastgoeddochtermaatschappijen, de financiering van het nieuwe gerechtsgebouw in Antwerpen en de verdere ontwikkeling van een grootschalig kantoor-, winkel- en woningproject in Firenze in samenwerking met de Fiat-groep. Via gespecialiseerde dochtermaatschappijen (zie verder) worden eveneens diensten in verband met leasing en factoring aangeboden, alsook verzekeringsbemiddeling, herverzekeren, derivaten en corporate finance.
KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Naast KBC Bank NV zelf zijn een aantal dochtermaatschappijen van de bank of de verzekeraar volledig of hoofdzakelijk werkzaam in het activiteitsdomein ‘Diensten aan Bedrijven’, waaronder:
j International Factors Belgium (IFB): de gemeenschappelijke factoringmaatschappij van KBC Bank en BBL, die met een marktaandeel van circa 20 % de tweede plaats bekleedt op de Belgische markt. Naast factoring biedt IFB ook kredietverzekering, handelsinformatie en incasso als makelaar aan. j ADD: een dochtermaatschappij van KBC Verzekeringen, die gespecialiseerd is in verzekeringsbemiddeling en zich eveneens begeeft op de markt van adviesverlening inzake risicobeheer. j Secura: een dochtermaatschappij van KBC Verzekeringen, gespecialiseerd in herverzekeringen (zie onder ‘Overnames en participatieverhogingen’). j Antwerpse Diamantbank: een bankdochteronderneming gespecialiseerd in wereldwijde kredietverstrekking aan de diamanthandel. In België is zij met een marktaandeel van circa 48 % van de kredietverlening aan in België gevestigde diamantfirma’s marktleider. Zij bezit ook een vestiging in de VS en Hongkong en in 2002 wordt een kantoor geopend in India. Het wereldwijde marktaandeel wordt geschat op bijna 30 %. j IIB Bank: deze dochtermaatschappij van KBC Bank is in eer-
ste instantie een zakenbank die zich op de Ierse bedrijfswereld richt en de meeste grote bedrijven en multinationale ondernemingen die actief zijn in Ierland tot haar cliënteel rekent. Zij heeft ook een groot aantal middelgrote ondernemingen, en, via haar dochtermaatschappij IIB Homeloans and Finance, ook particulieren als cliënt. j KBC Bank Nederland en KBC Bank Deutschland: beide dochtermaatschappijen van KBC Bank zijn via een relatief beperkt kantorennet actief op de markt van het bankieren voor lokale middelgrote en grote bedrijven en particulieren (private banking), in respectievelijk Nederland en Duitsland. j Fin-Force: in 2000 richtten KBC Bank (90 %) en Electronic Data Systems (10 %) samen deze onderneming op die, naast de verwerking van het buitenlands betalingsverkeer van KBC Bank, ook aan andere banken de mogelijkheid biedt de verwerking van hun internationale betalingen onder hun eigen naam geheel of gedeeltelijk aan Fin-Force toe te vertrouwen. Naast de verwerking zelf behoren ook alle nevendiensten zoals de behandeling van navragen en de afstemming en controle van bankiersrekeningen tot haar dienstenpakket.
DOCHTERMAATSCHAPPIJEN
1999 ADD1 Antwerpse Diamantbank Fin-Force IIB Bank International Factors KBC Bank Deutschland KBC Bank Nederland Investco Secura1
100,0 % 87,2 % 100,0 % 50,0 % 99,3 % 100,0 % 52,5 %
Participatie KBC 2000 2001 100,0 % 87,2 % 100,0 % 50,0 % 99,3 % 100,0 % 52,5 %
100,0 % 87,2 % 90,0 % 100,0 % 50,0 % 99,7 % 100 % 100,0 % 95,0 %
Nettowinst (in miljoenen EUR)2 1999 2000 2001 -2,1 44,6 35,9 2,3 0,0 8,8 8,4
-6,8 24,1 47,4 2,7 4,9 -1,9 -4,5
-0,3 14,4 1,1 53,2 3,3 4,5 -7,2 -3,3 0,1
Rendement op eigen middelen2 1999 2000 2001 -17,8 % 37,7 % 18,8 % 20,2 % 0,0 % 9,0 % 8,7 %
-93,2 % 21,5 % 19,5 % 21,3 % 9,0 % -2,0 % -4,7 %
-8,0 % 12,0 % 19,2 % 23,8 % 5,3 % -7,6 % 0,1 %
1 Cijfers op niet-geconsolideerde basis. 2 De verandering in het FAB werd bij de nettowinst geteld; in de berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ werd ook in de noemer het FAB bij het eigen vermogen geteld.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Assetmanagement
Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Assetmanagement
■ ■ ■ HET ACTIVITEITSDOMEIN ‘ASSETMANAGEMENT’ OMVAT HET BEHEER VAN ZOWEL VERMOGENS VAN PARTICULIEREN EN INSTITUTIONELE BELEGGERS ALS VAN BELEGGINGSFONDSEN DIE HOOFDZAKELIJK VIA HET RETAILNETWERK WORDEN AANGEBODEN. ■ ■ ■
BEHEERD VERMOGEN
BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT
(In miljarden EUR)
80
(In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil 70
Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Kostendruk Rendement op eigen middelen
119,2 -35,0 0,1 -18,9 0,0 65,4 65,4 0,0 0,0 5,4 % 29,4 % -
185,5 -37,6 0,0 -39,2 0,0 108,7 108,7 0,0 0,0 9,2 % 20,3 % -
191,0 -55,4 0,0 -40,6 0,0 95,1 95,1 0,0 0,0 9,3 % 29,0 % -
3,0 % 47,4 % 3,5 % -12,5 % -12,5 % -
67,9
65,5
60 50
47,3
40 30 20 10 0
1999
2000
2001
AANDEEL IN DE GROEPSWINST De opbrengsten van dit activiteitsdomein bestaan uit de jaarlijkse beheersvergoeding en de ‘transaction fees’ betaald door de beleggingsfondsen aan KBC Bank voor het uitvoeren van transacties op de financiële markten. Het retailnetwerk ontvangt de volledige toetredingsvergoeding voor de verkoop van beleggingsfondsen en krijgt van ‘Assetmanagement’ een deel van de jaarlijkse beheersvergoeding (50 basispunten op het beheerd vermogen). Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
De bijdrage van ‘Assetmanagement’ tot de geconsolideerde winst bedroeg 95,1 miljoen EUR in 2001, een daling van 12,5 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein voor 9,3 % van de Groepswinst (tegenover 9,2 % in 2000). Aangezien deze activiteit nauwelijks risicogewogen activa veroorzaakt en dus vrijwel geen beslag legt op reglementair eigen vermogen, is een aldus berekend rendement op eigen
9,3 %
90,7 %
Assetmanagement Andere activiteitsdomeinen
41
Assetmanagement
middelen voor dit activiteitsdomein niet zinvol.
BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN
Ondanks de ontwikkeling van de financieel-economische omgeving en meer bepaald van het beleggingsklimaat, tekende de verkoop van beleggingsfondsen nog een stijging op, die slechts deels werd tenietgedaan door de waardedaling van de fondsen. De beheerlonen, waarvan, zoals vermeld, een deel aan de distributiekanalen wordt toegewezen, namen overeenkomstig de ontwikkeling van het beheerd vermogen toe met meer dan 3 %. De resultaten in 2001 werden echter negatief beïnvloed door lagere opbrengsten uit transacties door de beleggingsfondsen, waardoor de bruto-opbrengsten op autonome basis (zie verder) met 3,2 % daalden. De stijging van de bedrijfskosten (+47,4 %) is voor een deel te wijten aan ‘KBC Asset Management Limited’, dat in de referentieperiode enkel in het tweede halfjaar is opgenomen, en, autonoom, aan hogere kosten ingevolge een interne reorganisatie en de gestegen IT-kosten verbonden aan nieuwe projecten.
Nieuwe fondsen
ONTWIKKELING MARKTAANDEEL IN ICB’S (In %)
30 29 28
In 2001 lanceerde KBC Asset Management (KBC AM) niet minder dan 94 nieuwe beleggingsfondsen. Daarnaast introduceerde KBC AM een aantal nieuwe fondsen voor derde partijen waarvoor het zowel het beheer als de administratie doet en werden in samenwerking met C { SOB ook twee fondsen op de Tsjechische markt gebracht. KBC AM bracht net als in vorige jaren een groot aantal innovaties op de markt. In tak-23-producten (verzekeringsproducten gekoppeld aan beleggingsfondsen), waarvoor KBC AM intensief samenwerkt met de bank en de verzekeraar, lanceerde KBC AM onder meer ‘KBCLife Convertible Arbitrage’, dat, zoals de naam suggereert, zijn rendement haalt uit de arbitrage van (de componenten van) converteerbare obligaties. Daarnaast introduceerde KBC AM op de retailmarkt maandelijks gemiddeld acht nieuwe fondsen, die beantwoorden aan verschillende beleggersprofielen en waarbij wordt ingespeeld op de signalen vanuit de bankkantoren en verzekeringsagentschappen. Rekening houdend met het zeer moeilijke beursklimaat, lag de focus vooral op innovatieve, kapitaalgegarandeerde fondsen, meer in het bijzonder die welke investeren in aandelen van kwaliteitsbedrijven en
a fortiori die welke gebaseerd zijn op de ontwikkeling van de langetermijnrente. Ook zeer vernieuwend was ‘KBC Click Solidarity 1 Kom op tegen Kanker (KOTK)’, een solidariteitsfonds met kapitaalgarantie, waarvan het beleggingsresultaat gekoppeld is aan een korf van ethische aandelen. KBC stond de volledige toetredingsprovisie op de inschrijvingen in dit fonds af aan KOTK. Bovendien wordt tweejaarlijks (bij het tussentijds vastklikken van het resultaat) een deel van de beleggingsopbrengst van het fonds voor rekening van de belegger doorgestort aan KOTK. In nauwelijks zes weken vertegenwoordigde de verkoop van het fonds 12,1 miljoen EUR, wat meteen de groeiende belangstelling voor ethische beleggingsfondsen onderstreept en de bereidheid van het publiek illustreert om een deel van de opbrengst af te staan voor een goed doel. KBC AM nam trouwens nog diverse andere initiatieven in verband met ethische beleggingsproducten. Bij de fondsen zonder kapitaalbescherming is vooral ‘KBC Private Equity Fund Biotech’ opmerkelijk. Het betreft een zogenaamde privak die als doel heeft collectief te beleggen in niet-beursgenoteerde biotechondernemingen over heel de wereld. Aangezien biotechbedrijven slechts in beperkte mate beursgenoteerd zijn, kan de belegger via dit fonds beleggen in bedrijven waarin hij dat anders nooit zou kunnen doen.
27 26
AANDEEL VAN KBC IN DE BELGISCHE ICB-MARKT
25 24
(31-12-2001)
23 22
12-2001
12-2000
12-1999
12-1998
12-1997
12-1996
20
12-1995
21 12-1994
42
Obligatiefondsen Aandelenfondsen Gemengde fondsen Kapitaalgegarandeerde fondsen Totaal marktaandeel ICB’s
20,3 % 24,0 % 26,8 % 53,7 % 29,3 %
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Assetmanagement
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
KBC AM werkte trouwens in 2001 een gespecialiseerde website uit waarop, naast een uitgebreide voorstelling van KBC AM, ook onder meer in een uitgebreide zoekfunctie voor fondsen is voorzien.
Totaal beheerd vermogen Ondanks het negatieve beursklimaat realiseerde KBC AM in 2001 toch nog een stijging van het beheerd vermogen met 3,7 %. De retail-ICB’s, exclusief tak-23producten en dakfondsen, stegen met 4,1 %. Dat was de resultante van een relatief sterke volumegroei, van ongeveer 9 %, in combinatie met het negatieve effect van de waardedaling van de fondsen zelf door het slechte beursklimaat, met gemiddeld 5 %. De sterkste stijging werd opgetekend bij de kapitaalgegarandeerde ‘fixed income’-fondsen, die een groei vertoonden van maar liefst 81,4 % in 2001 (vooral door het succes van de ‘KBC Multisafe Interest’-fondsen, die gebaseerd zijn op de ontwikkeling van de langetermijnrente).
Marktaandeel KBC is de uitgesproken marktleider in België inzake beleggingsfondsen of ‘Instellingen voor Collectieve Beleggingen’ (ICB’s). Eind 2001 bedroeg het marktaandeel van KBC niet minder dan 29,3 %, wat nog een kleine stijging betekent ten opzichte van het al bijzonder hoge aandeel in 2000 (29,2 %). Op langere termijn gezien, is de marktaandeelwinst van KBC inzake ICB’s ronduit spectaculair: vijf jaar geleden bedroeg het marktaandeel immers ‘slechts’ 22,6 %. Het marktaandeel van KBC in ICB’s met kapitaalbescherming liep in 2001 zelfs op tot bijna 54 %.
BEHEERD VERMOGEN (In miljoenen EUR)1
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Retail-ICB’s Aandelenfondsen Obligatiefondsen Gemengde fondsen Kapitaalgegarandeerde ‘fixed income’-fondsen Kapitaalgegarandeerde aandelenfondsen Geldmarktfondsen Tak-23-producten Dakfondsen Totaal
6 582 5 313 3 687 1 506 13 581 1 071 884 1 867 34 490
9 473 4 784 4 628 1 786 13 397 974 1 950 3 175 40 168
8 220 5 121 5 547 3 239 13 310 1 044 2 528 3 171 42 180
-13,2 % 7,0 % 19,8 % 81,4 % -0,6 % 7,2 % 29,7 % -0,1 % 5,0 %
Institutioneel vermogensbeheer Institutionele fondsen Activa van derden Groepsactiva2 KBC Asset Management Limited (Ierland) Totaal
2 406 2 571 7 204 0 12 181
2 879 3 462 9 382 8 594 24 317
3 179 3 852 8 945 8 283 24 260
10,4 % 11,3 % -4,7 % -3,6 % -0,2 %
756
975
1 473
51,1 %
47 427
65 460
67 913
3,7 %
Particulier vermogensbeheer Uitvoerend beheer Totaal beheerd vermogen Totaal
1 In 2001 werd de methodologie en indeling licht gewijzigd. De referentiecijfers voor 1999 en 2000 wijken daardoor enigszins af van wat in vorige jaarverslagen is vermeld. 2 Inclusief KBC Verzekeringen en KBC-pensioenfondsen.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Ook inzake institutioneel vermogensbeheer voor derden scoorde KBC bijzonder goed in 2001, en werd een belangrijk aantal nieuwe mandaten verworven, wat leidde tot de aangroei van het beheerd vermogen met 11,3 %. Het particulier uitvoerend vermogensbeheer, ten slotte, boekte een aanzienlijke vooruitgang in 2001, met een aangroei van het beheerd vermogen van meer dan 50 %.
Risicocontrole In 2001 werd verdergewerkt aan de uitbouw van de compliancefunctie, die zich bezighoudt met onder meer de procedures en meldingen inzake witwassen, speciale mechanismen en de identificatieplicht. Ook werden opleidingen in deze materie georganiseerd voor de betrokken medewerkers. Ook de interne performancerapportering werd verder uitgebouwd. Sinds juni 2001 beschikt KBC AM trouwens over het officieel gecertificeerde GIPS-prestatielabel. GIPS, of de ‘Global Investment Performance Standards’, zijn wereldwijd aanvaarde standaarden voor de berekening en de voorstelling van rendementen door vermogensbeheerders. Concreet betekent dit dat de afdeling Institutioneel Vermogensbeheer van KBC AM zich ertoe verbindt om de prestaties van de door haar beheerde portefeuilles op een uniforme, transparante en objectieve wijze te berekenen en te presenteren. Ten slotte werd de ‘Internal control policy manual’, waarin de minimale vereisten worden beschreven waaraan de interne controle en het risicobeheer van assetmanagementactiviteiten moeten voldoen, over de hele Groep ingevoerd en werden diverse actieplannen opgesteld om de interne controle verder te optimaliseren.
43
44
Assetmanagement
KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN KBC AM, sinds de verzelfstandiging in 2000 zelf een dochtermaatschappij van KBC Bankverzekeringsholding (55 % − de resterende aandelen zijn in handen van
KBC Bank), bezit in Ierland KBC Asset Management Limited. Deze maatschappij, voorheen Ulster Bank Investment Managers, werd in de eerste helft van 2000 door KBC gekocht, waardoor circa 8,5 miljard EUR werd toegevoegd aan het totaal beheerd vermogen van de Groep. Ondanks de lager-
dan-geplande kosten, leidden de marktomstandigheden in 2001 voor KBC Asset Management Limited tot een daling van de waarde van het beheerd vermogen, wat resulteerde in een significant lager resultaat dan het jaar voordien.
DOCHTERMAATSCHAPPIJEN
1999 KBC Asset Management Limited
-
Participatie KBC 2000 2001 100,0 %
100,0 %
Nettowinst (in miljoenen EUR) 1999 2000* 2001 -
4,7
1,0
Beheerd vermogen (in miljoenen EUR) 1999 2000 2001 -
8 594
8 283
* Verlengd boekjaar 31-11-1999 tot 31-12-2000.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Marktactiviteiten
Resultaats- en activiteitsontwikkeling per activiteitsdomein
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Marktactiviteiten ■ ■ ■ HET ACTIVITEITSDOMEIN ‘MARKTACTIVITEITEN’ OMVAT DE BEDRIJVIGHEID VAN DE BINNEN- EN BUITENLANDSE DEALINGROOMS VAN DE BANK, DE MARKTACTIVITEITEN VAN KBC SECURITIES, EN DE VOLLEDIGE ACTIVITEITEN VAN KBC FINANCIAL PRODUCTS, KBC CLEARING EN KBC PEEL HUNT. ■ ■ ■
BIJDRAGE TOT HET RESULTAAT (In miljoenen EUR) Bankbedrijf Bruto-opbrengsten Algemene beheerskosten Waardeverminderingen en voorzieningen Belastingen Overige Winstbijdrage Winstbijdrage, deel van de Groep Risicogewogen activa Toegewezen eigen vermogen Aandeel in de Groepswinst (2000: excl. CCF) Kostendruk Rendement op eigen middelen
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
RENDEMENT OP TOEGEWEZEN EIGEN MIDDELEN
297,3 -212,3 -0,2 9,3 -4,2 90,0 88,7 17 419,0 1 113,1 7,3 % 71,4 % 7,4 %
639,7 -368,5 -1,9 -41,1 0,0 228,2 227,9 9 144,2 874,7 19,3 % 57,6 % 20,5 %
499,0 -411,9 2,4 -43,0 0,0 46,5 45,9 8 973,5 1 133,2 4,5 % 82,5 % 4,1 %
-22,0 % 11,8 % 4,8 % -79,6 % -79,9 % -1,9 % 29,6 % -
(In %)
25 20,5
20
15
10 7,4 5
0
In 2001 bedroeg de bijdrage van ‘Marktactiviteiten’ tot de geconsolideerde winst (inclusief derden) 46,5 miljoen EUR, een daling van 80 % ten opzichte van het jaar voordien. Hierdoor tekent dit activiteitsdomein slechts voor 4,5 % van de Groepswinst (tegenover 19,3 % in 2000) en behaalt het een rendement op toegewezen eigen middelen van 4,1 % (20,5 % in 2000). Het toegewezen eigen vermogen steeg met 30 % tot 1 133 miljoen EUR en legde beslag op 14,4 % van het Groepsvermogen. Deze stijging was voor een groot deel het gevolg van de goodwill die werd betaald bij de overname van Peel Hunt. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
De ontwikkeling van de financieeleconomische omgeving, en meer bepaald van het beursklimaat, had een negatieve weerslag op diverse marktactiviteiten van KBC. Hierdoor viel de winstbijdrage van de aandelengerelateerde activiteiten, die in 2000 nog zorgden voor circa 80 % van de winst van dit activiteitsdomein, volledig weg. Zowel de KBC Securities-groep als de KBC Financial Products-groep (vooral Brussel) leveren een negatieve bijdrage (zie verder in dit hoofdstuk). Bij Peel Hunt wegen de tegenvallende tradinginkomsten op het resultaat. De gunstige ontwikkeling van de geld- en kapitaalmarktactiviteiten
4,1
1999
2000
AANDEEL IN DE GROEPSWINST 4,5 %
95,5 %
Marktactiviteiten Andere activiteitsdomeinen
2001
45
46
Marktactiviteiten
WINSTBIJDRAGE ‘MARKTACTIVITEITEN’
als gevolg van de rentedaling, samen met de sterke prestaties van de buitenlandse dealingrooms na de in 2000 gestarte reorganisatie, compenseerde slechts gedeeltelijk de voormelde nadelige tendensen. De tabel geeft een opdeling en de ontwikkeling van de winstbijdrage van het activiteitsdomein ‘Marktactiviteiten’ in aandelenactiviteiten van terzake gespecialiseerde dochtermaatschappijen versus dealingroomactiviteiten. j Doelstelling De doelstelling inzake ‘rendement op eigen middelen’ voor het activiteitsdomein ‘Marktactiviteiten’ is 21 %.
BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN
De dealingrooms van KBC Bank In 2001 werd de beslissing om de professionele handel voor eigen rekening maximaal in Brussel te concentreren verder ten uitvoer gelegd. Nagenoeg alle producttakken droegen naar verhouding bij tot het realiseren van de winst. De heroriëntering van ‘trading’ naar ‘sales’ bleek een succes en ging gepaard met het boeken van goede resultaten. Tegelijkertijd werd aandacht besteed aan het naar beneden brengen van de kosten-inkomstenratio, wat onder meer zal resulteren in een geleidelijke afname van het aantal medewerkers.
(In miljoenen EUR)
2000
2001
Aandelenactiviteiten van dochtermaatschappijen Dealingroomactiviteiten wrv. Brussel wrv. buitenlandse kantoren wrv. dochtermaatschappijen* Totaal
181,0 47,2 41,9 -10,5 15,9 228,2
-48,1 94,5 49,4 30,3 14,8 46,5
* Exclusief Centraal-Europa.
De strategiewijziging in de buitenlandse dealingrooms, te weten de focus op lokaal of regionaal thesaurie- en liquiditeitenbeheer, uitbouw en ondersteuning van cliëntenhandel en de ontplooiing van individuele nicheactiviteiten waar mogelijk, was, zoals al vermeld, succesvol en resulteerde in een puik resultaat voor het volledige boekjaar.
Debt capital markets In 2001 was KBC een actieve speler op de primaire markt van Euroobligaties, met 380 deelnemingen in internationale consortiale leningen. In meer dan 70 % van deze emissies trad de bank op als lead- of co-leadmanager. Tijdens het voorbije boekjaar werden onder meer publieke leningen geleid voor Erste Bank, NIB Capital Bank, Swedish Export Credit, Bekaert, Almanij, Kredietbank SA Luxembourgeoise, Koninkrijk België en Phoenix Funding. Daarnaast was KBC ook actief op de markten van commercial paper (waarin zij in België een marktaandeel van circa 25 % bezit), Medium Term Notes (MTN) en al dan niet gestructureerde private plaatsingen. Via KBC IFIMA plaatste KBC Bank voor eigen rekening op de publieke markt voor 2,26 miljard EUR ‘floating’ en ‘fixed rate’ schuldinstrumenten.
Effectiseringen In het eerste halfjaar werd een portefeuille woningkredieten ter waarde van 650 miljoen EUR van de IIB Bank-groep geëffectiseerd. KBC Bank trad op als joint co-leadmanager in deze effectisering. In het tweede halfjaar werd ‘Cygnus Finance 2001-1’ op de markt gebracht, een synthetische effectisering van Europese en Amerikaanse bedrijfsobligaties en kredieten ter waarde van 2 miljard EUR. Een overzicht van alle lopende effectiseringsoperaties volgt in het hoofdstuk ‘Risicobeheer’.
Gespecialiseerde dochtermaatschappijen Gezien de belangrijke positie van KBC Securities op Euronext Brussel en de liquiditeit die zij in vele Belgische aandelen aan institutionele beleggers biedt, liet de verzwakking van de aandelenactiviteit in 2001 duidelijk sporen na op de aandelengerelateerde activiteiten van deze dochtermaatschappij. Het herstel van de markten naar het jaareinde toe bleek onvoldoende om het geleden verlies goed te maken. Het zwakke beursklimaat had uiteraard evenzeer een negatieve invloed op KBC Securities’ corporate-financeactiviteiten. Desondanks bereikte KBC Securities, voor de vijfde keer op rij, de eerste plaats inzake marktaandeel op Euronext Brussel en behoort het in Frankrijk tot de belangrijkste buitenlandse beurshuizen. BovenJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Marktactiviteiten
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
dien opende KBC Securities, conform zijn ambitie een pan-Europese beursvennootschap te zijn, in 2001 een verkoopkantoor in Madrid, als aanvulling op zijn aanwezigheid in België, Frankrijk, Nederland, de VS en (via Patria Finance) Tsjechië. Het is de bedoeling dat deze strategie in de komende jaren wordt voortgezet. Tegelijk wordt aan de volledige integratie van de overgenomen entiteiten bijzondere aandacht besteed. In dat verband wordt er binnen de KBC Securities Groep gewerkt aan de implementatie van ‘business lines’ met verantwoordelijkheden over de grenzen en groepsmaatschappijen heen. De moeilijke omstandigheden op de aandelen- en aandelengerelateerde markten in 2001 weerspiegelden zich uiteraard ook in de resultaten van KBC Financial Products (KBC FP). Terwijl de inkomsten uit de handel in converteerbare obligaties zowel in de VS als in Europa aanzienlijk toenamen, gingen deze inkomsten in Japan achteruit en vertoonden ze voor Azië als geheel ruwweg een status-quo. Bovendien was er een scherpe daling van de inkomsten uit de handel in aandelenderivaten als gevolg van de slechte prestaties van zowel de institutionele handel in Japan en
Azië als de handel met particulieren in zijn geheel. Het resultaat van KBC FP Brussels werd ernstig aangetast als gevolg van marktbewegingen veroorzaakt door de gebeurtenissen van 11 september, de sterk toegenomen volatiliteit, de neerwaartste aanpassing van de dividendvooruitzichten en andere gewijzigde modelparameters. Gezien de zwakke marktomstandigheden heeft KBC FP zijn activiteiten gerationaliseerd, onder meer door de stopzetting van zijn ISEbedrijvigheid (op de elektronische optiebeurs in de VS). Verder ging KBC FP diversifiëren door zich toe te leggen op twee nieuwe activiteiten, te weten kredietderivaten en het beheer van een fonds voor de arbitrage van converteerbare obligaties (‘KBC Convertible Arbitrage Fund’1, met een netto-inventariswaarde van ongeveer 500 miljoen USD), en breidde het zich geografisch uit door de opening van een vertegenwoordigingskantoor in Milaan.
Overname van Peel Hunt Eind februari 2001 rondde KBC haar bod op Peel Hunt met succes af en bezit nu 100 % van deze onderneming. Peel Hunt is een Brits effectenhuis voor institutionele beleggers dat zich toespitst op
‘small- en midcaps’. Zijn activiteiten omvatten corporate finance, research, makelarij, market making en verschaffing van privé-kapitaal. Het is ook eigenaar van ‘Rhine Securities’, een in Londen gevestigd effectenhuis gespecialiseerd in Duitse aandelen. Begin 2002 werd de naam gewijzigd in ‘KBC Peel Hunt’.
KERNCIJFERS VAN DE VOORNAAMSTE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN Naast KBC Bank NV zijn een aantal dochtermaatschappijen van de KBC Groep volledig of hoofdzakelijk werkzaam in het activiteitsdomein ‘Marktactiviteiten’, waaronder het al besproken KBC Securities (met dochtermaatschappijen in Frankrijk en Nederland), KBC Financial Products (inclusief KBC Financial Products Brussels, het vroegere KBC Derivatives) en het effectenhuis Peel Hunt. Ook KBC Clearing, een clearinghuis voor market makers, gevestigd in Nederland, behoort tot dit activiteitsdomein.
1 Zie ook onder ‘Nieuwe Fondsen’ in het hoofdstuk ‘Assetmanagement’.
DOCHTERMAATSCHAPPIJEN
1999 KBC Clearing KBC Financial Products (groep) KBC Securities (groep) KBC Peel Hunt2
100,0 %1 100,0 % -
Participatie KBC 2000 2001 75,0 % 100,0 % 100,0 % 20,1 %
75,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 %
Nettowinst (in miljoenen EUR) 1999 2000 2001 90,9 55,3 -
1,2 96,1 51,8 11,3
1 De participatie in KBC Derivatives (het huidige KBC Financial Products Brussels) werd begin 2000 verhoogd van 60 % naar 100 %. 2 2001: verkort boekjaar (1 april tot 31 december). Rendement op eigen middelen omgerekend naar jaarbasis.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
2,9 -40,7 -17,3 4,8
Rendement op eigen middelen 1999 2000 2001 65,3 % -
10,6 % 22,4 % 42,9 % 18,0 %
21,4 % -5,6 % -12,9 % 8,7 %
47
48
Risicobeheer
Risicobeheer
■ ■ ■ BANK- EN VERZEKERINGSACTIVITEITEN BRENGEN TYPISCHE RISICO’S MET ZICH MEE. VOOR DE BANK GAAT HET VOORNAMELIJK OM HET TEGENPARTIJRISICO, HET LANDENRISICO, DIVERSE MARKTRISICO’S EN HET LIQUIDITEITSRISICO. VOOR DE VERZEKERAAR BETREFT HET IN ESSENTIE HET BELEGGINGSRISICO EN DIVERSE VERZEKERINGSTECHNISCHE RISICO’S. ZOWEL BANKALS VERZEKERINGSACTIVITEITEN BRENGEN DAARENBOVEN OPERATIONELE RISICO’S MET ZICH MEE. HET BEHEERSBAAR EN BEPERKT HOUDEN VAN AL DEZE RISICO’S IS EEN VAN DE MEEST CRUCIALE OPDRACHTEN VOOR HET MANAGEMENT VAN DE KBC GROEP. ■ ■ ■
diteits-, tegenpartij-, landen-, operationele en verzekeringstechnische risico’s vanuit een centrale risicobeheersfunctie worden bewaakt, in nauw overleg met de lokale risicobeheerscellen. Deze reorganisatie omvat ook een aantal bijsturingen op het vlak van ‘risk governance’, zoals de creatie van bijkomende risicobeheerscomités, waaronder een ‘Group Risk Committee’ dat wordt belast met de coördinatie op groepsniveau. De nieuwe structuur zal in de loop van het jaar geleidelijk worden ingevuld. De opdracht die zij moet vervullen bestaat erin, volgens vooruitstrevende sectornormen en onafhankelijk ten opzichte van het lijnmanagement, een aangepast beheerskader te creëren voor de identificatie, meting, rapportering en adviesverstrekking omtrent alle risicosoorten, met het oog op de optimalisatie van de risk-returnverhoudingen en van de kapitaalsallocatie.
RISICOBEHEER KBC BANK ORGANISATIE VAN HET RISICOBEHEER IN DE GROEP Gedurende het jaar 2001 bleef de organisatie van het risicobeheer binnen de Groep vrijwel ongewijzigd. Deze organisatie bestaat uit: j de ‘Directie Risicobeheer’ bij KBC Bank, belast met het toezicht op de markt- en liquiditeitsrisico’s en de ontwikkeling van kredietrisicomodellen; deze wordt daarin bijgestaan door lokale risicocellen in de dochtermaatschappijen; j het gespecialiseerde team ‘Actuariaat en Risicobeheer’ bij KBC Verzekeringen, verantwoordelijk voor de bewaking van de risico’s en het vastleggen van de desbetreffende beleidslijnen;
j twee directoraten bij KBC Bank die zijn belast met de risicobewaking van respectievelijk de binnenlandse en de internationale kredietverlening; j de auditafdelingen bij KBC Bank en bij KBC Verzekeringen, die behalve voor de klassieke auditgerelateerde taken ook verantwoordelijk zijn voor de organisatie van het operationele risicobeheer. Eind 2001 besloot KBC over te gaan tot een meer geïntegreerd risicobeheer, waarbij het beheer van alle risicosoorten voor de hele bankverzekeringsgroep bij een centrale risicobeheersafdeling wordt ondergebracht. Bijgevolg zullen in de loop van 2002 alle markt-, liqui-
Tegenpartijrisico Het tegenpartijrisico of kredietrisico is, algemeen gesproken, het risico van niet-terugbetaling dat is te wijten aan de insolvabiliteit of de betalingsonwil van de tegenpartij.
Bewaking van het tegenpartijrisico De bewaking van het tegenpartijrisico (en landenrisico, zie verder) wordt verzekerd door middel van een geheel van regels en procedures, goedgekeurd door het Directiecomité (DC), die betrekking hebben op het acceptatieproces voor nieuwe krediet- en limietaanvragen, het bewakings- en toezichtsproces met betrekking tot kredietrisico’s en het portefeuillebeheer. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
j Acceptatieproces Een kredietvoorstel wordt steeds schriftelijk voorgelegd. Kredietaanvragen voor grotere en/of meer risicovolle dossiers worden vooraf doorgelicht door een kredietadviseur, die in zijn aanbeveling aandacht heeft voor de algemene kredietpolitiek en voor alle relevante risicoaspecten. De beslissing wordt in principe collegiaal genomen door twee of meer personen, al dan niet verenigd in een kredietcomité, waarvan minstens één beslisser van de kredietfunctie1. Het DC zelf beslist over de grootste en/of meest risicovolle kredieten. De andere beslissingsechelons bevinden zich op verschillende hiërarchische niveaus binnen de bank, gaande van het kantoor zelf tot het ‘Uitgebreid Kredietcomité’, dat qua bevoegdheden net onder het DC staat en wordt voorgezeten door een lid van het DC. De bepaling van het bevoegde beslissingsechelon gebeurt aan de hand van beslissingsmatrices die onder meer rekening houden met het groepsrisicototaal2, de risicoklasse3 en de ‘aard van de tegenpartij’ (particulieren, bedrijven, overheden, financiële instellingen). j Toezichts- en bewakingsproces In principe houdt een lid van een hoger kredietcomité toezicht op de beslissingen van het onmiddellijk lagere delegatie-echelon. Dit toezicht betreft een toetsing van de beslissing aan de algemene beleidslijnen en de kredietpolitiek. Vervolgens wordt elk kredietdossier periodiek herzien. De frequentie van deze herziening is onder meer afhankelijk van de risicoklasse van de kredieten. Voor de zwakkere, meer risicovolle kredieten geldt minimaal een jaarlijkse herzieningsfrequentie.
Naast een adequate bewaking van overschrijdingen en achterstallen is er bovendien een continue detectie van verhoogde risico’s. Zo wordt de binnenlandse kredietportefeuille regelmatig gescreend op negatieve signalen die kunnen wijzen op een verhoogd kredietrisico en moet voor de buitenlandse kredieten elke gebeurtenis met een substantieel risicoverhogend effect onmiddellijk aan het bevoegde echelon op het hoofdkantoor worden gerapporteerd. Sinds 2000 wordt een gedeelte van de kredietportefeuille bijkomend doorgelicht op verhoogde risico’s met behulp van de ‘KMV Credit Monitor’, die de kans op faillissement van een onderneming berekent op basis van onder meer de beurskoers en de schuldgraad. Probleemdossiers worden nauwlettend gevolgd. In het binnenland wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen tegenpartijen met kortstondige liquiditeitsproblemen en tegenpartijen met structureel ongunstige ontwikkelingen. In het eerste geval blijft het netwerk zelf verantwoordelijk voor de kredietbewaking, in het tweede wordt de kredietrelatie gestuurd en/of beheerd door de Directie Bijzonder Kredietbeheer, met als doel het risico te beheersen en te verminderen en de positie van de bank zoveel mogelijk te vrijwaren. In het buitenland zorgt het netwerk zelf voor een alerte kredietbewaking, met dien verstande dat herzieningen van probleemdossiers altijd moeten worden voorgelegd aan een kredietcomité op het hoofdkantoor. Over probleemdossiers wordt zowel in het binnenland als in het buitenland beslist volgens een strengere delegatiematrix. Op kwartaalbasis wordt aan het Directiecomité een algemeen overzicht van de effectieve probleemdossiers voorgelegd. Wanneer een probleemdossier een potentieel verlies voor de bank
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
vormt, past KBC waardeverminderingen toe. Zo worden, voor tegenpartijen met betalingsproblemen, op basis van het geschatte verlies en dus rekening houdend met onder meer de waarborgen, tijdig de nodige waardeverminderingen doorgevoerd op basis van de specifieke risico-inschatting per dossier (met uitzondering van de kleinere dossiers in het binnenland, waar de waardevermindering op portefeuillebasis berekend wordt). Uit voorzichtigheidsoverwegingen kunnen ook waardeverminderingen worden geboekt voor debiteuren met bepaalde moeilijkheden die hun verplichtingen vooralsnog wel naleven. Ook voor speciale gebeurtenissen die in de (nabije) toekomst een negatieve invloed kunnen hebben op de kredietkwaliteit worden zo nodig bijkomende (algemene) voorzieningen aangelegd. Voor de buitenlandse kredieten worden bovendien een algemene voorziening voor kredietverliezen (gebaseerd op de risicoklasse) en een voorziening voor landenrisico’s (zie verder) aangelegd. j Portefeuillebeheer Het toezicht op portefeuillebasis gebeurt onder meer door middel van een halfjaarlijkse rapportering
1 Voor kleinere binnenlandse kredieten kan één van de beslissers worden vervangen door een scoringsysteem. 2 Het ‘groepsrisicototaal’ is, vereenvoudigd, de som van alle bestaande en gevraagde kredieten en limieten bij alle KBC-groepsentiteiten, van alle maatschappijen van de groep waartoe de tegenpartij behoort. Er gebeurt geen aftrek voor ontvangen waarborgen of garanties. Waarborgen worden daarenboven ook meegeteld in het groepsrisicototaal van de waarborgverstrekkende tegenpartij. 3 De ‘risicoklasse’ is een inschatting van het risico verbonden aan het krediet. Deze kan op twee manieren worden bepaald. De oude manier klasseert op basis van ervaring een krediet in een bepaalde risicoklasse (van laag risico tot verlies). De nieuwe manier, die geleidelijk aan wordt ingevoerd, is ondersteund door een intern ontwikkelde ratingtool waarbij een krediet wordt ingedeeld in een klasse van 1 (laagste risico) tot 12 (hoogste risico).
49
50
Risicobeheer
Kwaliteit van de kredietportefeuille
OVERZICHT UITGEVOERDE EFFECTISERINGEN Tot 31-12-2001
Emissiejaar
Oorspronkelijk bedrag (in miljoenen EUR)1
1998 1998 1999 2000
375 494 1 400 4 300
2000 2001
250 650
2001
2 000
Home Loan Invest 1 (woningkredieten) Home Loan Invest 2 (woningkredieten) Orion (Amerikaanse bedrijfskredieten) Cygnus Finance 2000-1 (binnenlandse en internationale bedrijfskredieten)2 Car Loan Invest 2000-1 (binnenlandse autoleningen) Phoenix Funding (hypothecaire kredieten IIB Homeloans and Finance) Cygnus Finance 2001-1 (binnenlandse en internationale bedrijfskredieten en -obligaties)2
1 Bedrag van de onderliggende kredieten of obligaties. Voor 1998 werd het BEF-bedrag omgerekend in ecu’s. 2 Synthetische effectisering.
aan het Directiecomité over de omvang en samenstelling van de geconsolideerde kredietportefeuille. De bewaking van de belangrijkste risicoconcentraties gebeurt op basis van diverse periodieke en ad-hocrapporten aan het Uitgebreid Kredietcomité. Ten behoeve van de Raad van Bestuur wordt jaarlijks een overzicht opgemaakt van alle niet-financiële tegenpartijgroepen met een nettorisico hoger dan een derde van de geconsolideerde nettowinst van KBC Bank. In 2001 werd bovendien een cel Portfolio Management opgericht met als doel de kredietportefeuille actiever te beheren en te bewaken. Specifieke doelstellingen zijn onder meer de verwerving van een beter inzicht in het globaal risicoprofiel en de risicocorrelaties, de verhoging van de liquiditeit van de portefeuille en de coördinatie van effectiseringsoperaties. KBC is trouwens bijzonder actief inzake het effectiseren van kredieten en zal deze techniek ook in de toekomst blijven gebruiken om haar kredietrisico actief te beheren en tegelijkertijd kapitaalbesparingen te realiseren. Bij wijze van voorbeeld: ‘Cygnus Finance 2000-1’, met 4,3 miljard EUR de grootste effectiseringsope-
ratie tot op heden, leidde eind 2001 tot een kapitaalbesparing van maar liefst 250 miljoen EUR. j Centraal-Europa Voor de Centraal-Europese dochtermaatschappijen (C { SOB, K&H Bank en Kredyt Bank) gelden in principe dezelfde regels en procedures als voor de overige internationale KBC-entiteiten. Zo beschikken de Centraal-Europese dochtermaatschappijen over een eigen lokale beslissingsbevoegdheid die, net zoals voor de andere KBC-entiteiten, gekoppeld is aan het groepsrisicototaal op geconsolideerde basis4 en eventueel de risicocategorie. Naast alle kredietaanvragen die een bepaald niveau overschrijden dienen ook alle aanvragen met betrekking tot financiële instellingen en landenlimieten aan het hoofdkantoor te worden voorgelegd.
De ‘kredietportefeuille’ omvat, vereenvoudigd gesteld, alle uitbetalingskredieten, garantiekredieten, stand-bykredieten en kredietderivaten van KBC Bank en alle dochtermaatschappijen waarin een meerderheidsbelang wordt aangehouden, toegestaan aan particulieren, bedrijven, overheden en banken5. Obligaties uit de beleggingsportefeuille zijn, tenzij anders vermeld, daarin niet inbegrepen.
De totale kredietportefeuille Berekend volgens bovenstaande definitie bedroeg de totale portefeuille aan toegestane kredieten 142,4 miljard EUR per eind 2001, een stijging van 6 % tegenover het jaar voordien, die volledig aan de uitbreiding van de consolidatiekring in Centraal-Europa toe te schrijven is. j Kredietrisico’s per sector De aanslagen van 11 september in de VS hebben belangrijke gevolgen gehad voor de wereldeconomie. Een aantal sectoren, waaronder de luchtvaart en de hotelsector, werden zwaarder getroffen dan andere. Mede dankzij de goede kwaliteit van de tegenpartijen en de waar4 In Kredyt Bank wordt voorlopig over alle kredieten lokaal beslist, aangezien er momenteel wettelijke beperkingen zijn die de uitwisseling van kredietgegevens op het niveau van individuele tegenpartijen verhinderen. 5 Niet inbegrepen zijn onder meer alle professionele transacties (plaatsingen bij banken, wisselverrichtingen, swaps, repo’s en reverse repo’s, e.a.), de commerciële kortetermijntransacties (documentaire kredieten, pre-exportfinancieringen, enz.) en alle intragroepstransacties.
TOTALE KREDIETPORTEFEUILLE (In miljarden EUR) Toegestaan bedrag Uitstaand bedrag
31-12-2000
31-12-2001
134,3 83,0
142,4 91,5
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
borgpositie van KBC is de directe impact voor KBC vooralsnog relatief beperkt gebleven. De dossiers in kwestie worden uiteraard op de voet gevolgd. Het totale risico van KBC Bank ten aanzien van de luchtvaartsector bedraagt circa 1,3 % van de portefeuille toegestane kredieten (of ook 1,3 % van de portefeuille opgenomen kredieten). Deze cijfers omvatten luchtvaartmaatschappijen (ongeveer 68 % van het totaal), vliegtuigbouwers en aanverwante sectoren zoals luchthavens. Het risico is gespreid over een groot aantal tegenpartijen. Twee derde van het risico ten aanzien van luchtvaartmaatschappijen betreft Europese en Aziatische maatschappijen en iets meer dan een vijfde betreft maatschappijen uit de VS. Een aanzienlijk deel van de portefeuille betreft vliegtuigfinancieringen, die traditioneel gedekt zijn door onder meer pand op de onderliggende −
relatief nieuwe en verkoopbare − vliegtuigen. Ook het KBC-risico ten aanzien van de Sabena-groep bestaat voor ongeveer de helft uit dergelijke financieringen. Voor het resterende risico t.a.v. deze groep, dat niet door andere waarborgen gedekt is, voorzag KBC in het tweede halfjaar in voldoende waardeverminderingen. Het totale risico van KBC Bank ten aanzien van de hotelsector bedraagt slechts 0,4 % van de portefeuille toegestane kredieten (of 0,6 % van de portefeuille opgenomen kredieten). Deze cijfers omvatten alleen de operationele hotelsector (exclusief de pure vastgoeddossiers). Gezien de zeer goede kwaliteit van de tegenpartijen en de goede waarborgen verwacht KBC hier nauwelijks problemen. Het totale risico van KBC Bank ten aanzien van de telecomsector bedraagt 1,9 % van de portefeuille
toegestane kredieten (of 0,8 % van de portefeuille opgenomen kredieten). Deze cijfers omvatten de telefoonmaatschappijen, netwerkbeheerders en fabrikanten van telecommaterieel. In 2001 verschoof KBC een deel van het risico naar tegenpartijen met lager risico. j Kredietrisico’s naar rating van het land Het overgrote deel (98,7 %) van de kredietportefeuille betreft tegenpartijen (of garanten) uit ‘investment grade’-landen (landen met een rating van AAA tot en met BBB-). Het merendeel (circa 85 %) van het relatief beperkte tegenpartijrisico in ‘non-investment grade’landen betreft de klassen ‘BB’ en ‘B’ (voornamelijk Slovakije − via C { SOB −, Filippijnen, India en performancerisico’s ten aanzien van Rusland). De daling van het aandeel van de ‘non-investment grade’landen heeft te maken met de ‘upgrade’ (van ‘non-investment grade’ naar ‘investment grade’) van
KREDIETPORTEFEUILLE PER SECTOR
KREDIETPORTEFEUILLE (Aandeel in de portefeuille toegestane kredieten) Particulieren Financiële en verzekeringsdiensten Niet-financiële diensten* Klein- en groothandel Nutsbedrijven Vastgoed Bouw Automobielnijverheid Overheden Chemische nijverheid Landbouw, veeteelt en visserij Voedingsindustrie Metaal Elektronica Olie, gas en andere brandstoffen Telecom Luchtvaart Horeca (inclusief hotels) Traders Scheepvaart Rest Totaal
31-12-2000
31-12-2001
12,3 % 13,8 % 10,9 % 10,9 % 5,3 % 5,6 % 4,5 % 4,8 % 3,7 % 3,9 % 2,5 % 2,3 % 2,1 % 1,8 % 2,5 % 1,7 % 1,5 % 1,1 % 0,7 % 1,2 % 6,9 % 100,0 %
14,2 % 13,4 % 10,8 % 10,6 % 6,1 % 5,5 % 4,9 % 4,4 % 4,1 % 3,8 % 2,5 % 2,4 % 2,0 % 2,0 % 1,9 % 1,9 % 1,3 % 1,2 % 1,2 % 1,1 % 4,9 % 100,0 %
* Waaronder diensten met betrekking tot consulting, onderwijs, ontspanning en vrije tijd, gezondheidszorg, huur en leasing (zonder bankverband).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
INDELING NAAR SECTOR
4,9 % 5,5 %
4,4 % 4,1 %
6,1 % 26,1 %
10,6 %
10,8 %
13,4 %
14,2 %
Particulieren Financiële en verzekeringsdiensten Niet-financiële diensten Klein- en groothandel Nutsbedrijven Vastgoed Bouw Automobielnijverheid Overheden Rest
51
52
Risicobeheer
KREDIETPORTEFEUILLE NAAR LAND (Aandeel in de portefeuille toegestane kredieten) ‘Investment grade’-landen ‘Non-investment grade’-landen Totaal
vooral Mexico, Zuid-Afrika en Kroatië enerzijds en met de afbouw van de kredietportefeuille van KBC India anderzijds.
KREDIETPORTEFEUILLE INDELING NAAR RATING VAN HET LAND
1,3 % 8,6 % 4,2 % 34,5 %
51,5%
AAA-landen en internationale instellingen AA-landen A-landen BBB-landen 'Non-investment grade'-landen
j Kredietrisico’s in Centraal-Europa De kredietportefeuilles van C { SOB/ IPB, K&H Bank en Kredyt Bank samen bedragen circa 11 % van de totale portefeuille toegestane kredieten. De meer-dan-verdubbeling
31-12-2000
31-12-2001
98,0 % 2,0 % 100,0 %
98,7 % 1,3 % 100,0 %
tegenover 31 december 2000 is toe te schrijven aan de uitbreiding van de consolidatiekring (IPB bij C { SOB, ABN AMRO Magyar bij K&H Bank en het feit dat Kredyt Bank pas in 2001 in de consolidatie werd opgenomen). De kwaliteit van de kredietverlening van het Centraal Europese netwerk is, zeker bij C { SOB en K&H Bank, naar lokale maatstaven zeer goed. Exclusief de historische portefeuille van C { SOB (kredieten daterend van voor de overname, die volledig geprovisioneerd of gewaarborgd zijn), is de non-performing ratio (definitie: zie verder) voor C { SOB en K&H Bank zelfs lager dan die voor de KBC Groep als geheel. Voor Kredyt Bank bedraagt de ratio ‘irregular loans6/kredietportefeuille’ ongeveer 12,5 %. Ondanks het feit dat dit in internationaal perspectief hoog is, behoort Kredyt Bank hiermee nog steeds tot de beste banken in Polen op het gebied van probleemkredieten. j Non-performing kredieten en waardeverminderingen Non-performing kredieten zijn leningen (of obligaties uit de beleggingsportefeuille) waarvan de rente- of hoofdsombetalingen meer dan negentig dagen achterstallig
KREDIETPORTEFEUILLE CENTRAAL-EUROPESE DOCHTERMAATSCHAPPIJEN* (In % van de totale kredietportefeuille) Toegestaan bedrag Uitstaand bedrag * Sommige gegevens zijn gebaseerd op ramingen.
31-12-2000
31-12-2001
4,4 % 5,9 %
10,7 % 13,1 %
zijn. Deze definitie wordt al toegepast in het volledige buitenlandse netwerk en wordt voorbereid in het binnenlandse netwerk. Vooralsnog wordt voor de binnenlandse kredietportefuille als benadering de ‘faillissementen en opgezegde kredieten’ genomen7. Zoals blijkt uit de tabel, blijft de kwaliteit van de kredietportefeuille goed. Circa 2,8 % van de kredietportefeuille is non-performing, waarvan circa 61 % is gedekt8 door specifieke waardeverminderingen. Inclusief de beleggingsportefeuille is slechts 1,8 % van de portefeuille non-performing, en is 60 % gedekt door specifieke waardeverminderingen. De verslechtering van het algemene economische klimaat en de ontwikkelingen in bepaalde, sterk getroffen sectoren hadden in 2001 een negatieve, doch relatief beperkte impact op de kwaliteit van de kredietportefeuille (ruwweg 25 procentpunten). De relatieve verslechtering van de non-performing ratio is daarnaast voor circa 40 procentpunten te wijten aan de integrale opname van Kredyt Bank in de cijfers vanaf 2001. Voor de nabije toekomst houdt KBC rekening met een beperkte vermindering van de kwaliteit van de kredietportefeuille als logisch gevolg van de minder gunstige economische toestand. De vermindering van de dekkingsratio, vooral in het buitenland, is gerelateerd aan de opname van Kredyt Bank en aan het verdwijnen van enkele volledig geprovisio6 Wijkt enigszins af van de definitie van ‘non-performing kredieten’. 7 De procesmatige omschakeling naar de nieuwe definitie wordt, gezien de veelheid van voornamelijk kleine kredietdossiers en de omvang van het retailnetwerk, in fasen doorgevoerd en zal eind 2003 voltooid zijn. 8 Inclusief toekomstige belastingbesparingen. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
NON-PERFORMING KREDIETEN
Kredietportefeuille Non-performing* t.o.v. totale portefeuille - Binnenland - Buitenland - Totaal KBC Bank Dekking non-performing door waardeverminderingen - Binnenland - Buitenland - Totaal KBC Bank Krediet- en beleggingsportefeuille Non-performing t.o.v. totale portefeuille - Binnenland - Buitenland - Totaal KBC Bank Dekking non-performing door waardeverminderingen - Binnenland - Buitenland - Totaal KBC Bank
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
2,1 % 2,1 % 2,1 %
2,5 % 1,7 % 2,1 %
2,6 % 3,1 % 2,8 %
64,5 % 63,2 % 64,0 %
67,2 % 68,6 % 67,7 %
64,7 % 56,0 % 60,6 %
1,4 % 1,2 % 1,3 %
1,7 % 1,0 % 1,4 %
1,9 % 1,8 % 1,8 %
64,5 % 62,5 % 63,8 %
67,2 % 65,0 % 66,5 %
64,7 % 55,0 % 60,1 %
* Non-performing: faillissementen en opgezegde kredieten in het binnenland, kredieten of papier uit de beleggingsportefeuille waarvan hoofdsom- of interestbetalingen meer dan negentig dagen achterstallig zijn in het buitenland. De dekkingsbedragen houden rekening met een toekomstige belastingbesparing. Exclusief de ‘historische portefeuille’ van C { SOB, die volledig is afgedekt door waarborgen en waardeverminderingen.
neerde kredieten (door afschrijving, terugbetaling, herstructurering, enz.) en de inclusie van enkele nieuwe, relatief grote non-performing kredieten, waarvoor echter slechts een gedeeltelijke provisionering nodig was. j Andere kredietgerelateerde waardeverminderingen Per eind 2001 dekten de andere kredietgerelateerde waardeverminderingen en voorzieningen circa 814 miljoen EUR, wat een aanzienlijke toename vertegenwoordigt ten opzichte van het jaar voordien. Dit had onder meer te maken met een stijging van de waardeverminderingen voor kredieten die nog ‘performing’ zijn. Anderzijds werd de algemene voorziening voor de gevolgen van de dioxinecrisis en het MestActiePlan, die ongeveer 17 miljoen EUR bedroeg (dekking) per eind 2000, volledig teruggenomen. De algemene waardevermindering voor landenrisico’s bleef Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
praktisch onveranderd en de algemene waardevermindering voor buitenlandse kredieten, die gerelateerd is aan de omvang en risicoindeling van de internationale kredietportefeuille, steeg, wat voor het grootste deel te wijten was aan de uitbreiding van de consolidatiekring. De algemene kredietvoorziening die in het eerste kwartaal van 2001 werd aangelegd in anticipatie van een economische vertraging in de
VS en Europa, en 44 miljoen EUR bedroeg (wat circa 74 miljoen EUR dekte), werd in de loop van 2001 volledig teruggenomen ter compensatie van specifieke waardeverminderingen.
Landenrisico9 Het landenrisico is het risico van niet-terugbetaling dat niet zijn oorzaak vindt in de insolvabiliteit of de betalingsonwil van de tegenpartij, maar in maatregelen van politieke of monetaire autoriteiten of gebeurtenissen in een bepaald land.
Limieten en berekening van het landenrisico Het landenrisico wordt beheerst door het instellen van limieten per land en looptijd, die verder worden onderverdeeld in sublimieten voor ‘transferabiliteitsrisico’s’, ‘performancerisico’s’ en ‘IFC B-leningen’. Per land wordt, volgens een voorzichtige methodiek (zie verder), het landenrisico berekend. Het berekende landenrisico bevat ook risico’s die veeleer beperkt zijn zoals de hiervoor al vermelde performancerisico’s, IFC B-leningen en vorderingen op overheden en op kredietinstellingen.
9 De cijfers betreffen KBC Bank inclusief de dochtermaatschappijen waarin KBC Bank een meerderheidsaandeel aanhoudt, exclusief KBC Financial Products en Antwerpse Diamantbank.
ANDERE KREDIETGERELATEERDE WAARDEVERMINDERINGEN1 (In miljoenen EUR) Specifieke waardeverminderingen voor nog ‘performing’ kredieten Algemene waardevermindering voor buitenlandse kredieten Algemene waardevermindering voor dioxinecrisis/MAP2 Algemene waardevermindering voor landenrisico’s Totaal
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
337,8
376,6
444,6
166,1 47,8 214,6 766,3
228,9 17,3 117,6 740,4
257,1 0,0 112,5 814,2
1 Inclusief toekomstige belastingbesparingen (benaderende bedragen, gezien de verscheidenheid van belastingsystemen). 2 De waardevermindering voor de dioxinecrisis, gevormd in 1999, werd gedeeltelijk teruggenomen in 2000. Het saldo werd gebruikt om in een waardevermindering voor de gevolgen van het MAP te voorzien. Deze werd in het tweede kwartaal van 2001 volledig teruggenomen.
53
Risicobeheer
Voorstellen voor het instellen of veranderen van landenlimieten worden gecentraliseerd op het hoofdkantoor en, na onafhankelijk kredietadvies, voorgelegd aan het bevoegde beslissingsechelon. Bij het afsluiten van elke nieuwe transactie moet men nagaan of er voldoende beschikbare ruimte is op de landenlimiet en, indien relevant, de betrokken sublimieten. Overschrijdingen van landenlimieten moeten vooraf aan vastgelegde beslissingsechelons worden voorgelegd. Methodiek inzake de berekening van het landenrisico De volgende risico’s worden opgenomen: j kredieten, zoals uitbetalingskredieten, verbinteniskredieten en kredietderivaten, inclusief zogenaamde middellangetermijnexportkredieten, ‘IFC B-leningen’ en ‘performancerisico’s’; j obligaties en aandelen uit de beleggingsportefeuille; j plaatsingen en andere professionele transacties, zoals wisselverrichtingen, swaps, e.d.; j commerciële kortetermijntransacties, zoals documentaire kredieten en preexportfinancieringen. Met uitzondering van de ‘andere professionele transacties’ worden alle transacties voor 100 % gewogen (toegestaan bedrag voor ‘committed’ faciliteiten, ‘opgenomen bedrag’ voor ‘uncommitted’ faciliteiten). De ‘andere professionele transacties’ worden berekend overeenkomstig de BIS-reglementering terzake (mark-to-market, indien positief, plus een add-onpercentage).
Ontwikkeling van het landenrisico Het landenrisico ten aanzien van Azië bedraagt ongeveer 3,8 miljard EUR, een vermindering van meer dan 60 % ten opzichte van medio 1997, net voor het uitbreken van de crisis in deze regio. Het Aziërisico betreft voornamelijk China, Taiwan, Singapore, Hongkong en Japan. Door de sterke aanwezigheid van KBC in Centraal-Europa is het landenrisico met betrekking tot deze regio relatief hoog. De verdere toename in 2001 tot circa 6 miljard EUR was voor een groot deel het gevolg van de integratie van K&H Bank en Kredyt Bank in de cijfers. Het risico ten aanzien van LatijnsAmerika blijft, met 0,9 miljard EUR, relatief beperkt. Argentinië neemt hiervan slechts 84 miljoen EUR voor zijn rekening (dit is een daling met circa 40 % ten opzichte van eind 2000), en betreft vooral commerciële kortetermijntransacties (44 %) en IFC B-leningen en performance risico’s (samen 30 %). Het directe risico ten aanzien van
ONTWIKKELING LANDENRISICO AZIË, CENTRAAL- EN OOST-EUROPA, LATIJNS-AMERIKA (In miljarden EUR)
14 12 10 8 6 4 2
12-2001
06-2001
06-2000
12-2000
12-1999
12-1998
06-1999
06-1998
12-1997
0 12-1996
In principe worden individuele transacties volgens de volgende regels aan de landenlimieten toegewezen: j Volwaardige garanties verleggen het landenrisico naar het land van de garant. j Transacties met een buitenlands kantoor van een hoofdzetel worden aan het land van het kantoor toegewezen, tenzij de rating van het land van de hoofdzetel lager is dan die van het land van het kantoor (dan: toewijzing aan het land van de hoofdzetel). j Risico’s in de nationale munt van de tegenpartij en risico’s met betrekking tot landen van het eurogebied worden niet opgenomen, maar worden afzonderlijk gerapporteerd.
06-1997
54
de Argentijnse staat is verwaarloosbaar. Door terugbetalingen van commerciële kortetermijntransacties is het risico m.b.t. Argentinië begin maart 2002 verder verminderd tot circa 74 miljoen EUR. Het landenrisico ten aanzien van het Midden-Oosten is evenzeer beperkt (0,8 miljard EUR) en betreft voor bijna de helft Iran (overwegend commerciële transacties) en Turkije (overwegend commerciële transacties en performancerisico’s). KBC loopt geen risico wat Afghanistan betreft. De Commissie voor het Bank- en Financiewezen (CBF) verplicht de banken waardeverminderingen toe te passen voor het risico ten aanzien van een aantal landen (per 31 december 2001: Argentinië, Brazilië, Indonesië en Turkije), ten belope van een bepaald percentage van de uitstaande kredietrisico’s (met uitsluiting van transacties met beperkt landenrisico). Dat percentage kan, binnen een opgelegde onder- en bovengrens, vrij worden bepaald, maar KBC hanteert steeds het plafondpercentage. Bovendien past KBC, bovenop de door de CBF verplichte waardevermindering, ook nog een aanzienlijke additionele ‘vrije’ waardevermindering toe. Op 31 december 2001 bedroeg de aldus toegepaste waardevermindering voor landenrisico’s circa 113 miljoen EUR (dekkingsbedrag), waarvan 54 miljoen EUR ‘verplicht’ en 59 miljoen ‘vrij’. Deze ‘vrije’ waardevermindering volstond bijvoorbeeld om per einde 2001 het gedeelte van het risico ten aanzien van Argentinië, dat nog niet was gedekt door verplichte waardeverminderingen, volledig te dekken (afgezien van de IFC B-leningen en performancerisico’s).
Azië Centraal- en Oost-Europa Latijns-Amerika
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
LANDENRISICO
(In miljoenen EUR)
Totaal risico 31-12-2000 31-12-2001
Naar restlooptijd ≤1 jaar >1 jaar
IFC ‘B’leningen
Performancerisico’s
Kredieten
Obligaties & aandelen
Professioneel
Naar transactietype MLT- KT comexport- mercieel financiering
Landenrisico per werelddeel West-Europa* Azië Noord-Amerika Centraal- en Oost-Europa Latijns-Amerika Oceanië Midden-Oosten Afrika Internationale instellingen Totaal
10 483 4 780 4 067 3 505 1 135 854 687 405 249 26 165
11 188 3 838 3 996 6 013 931 612 821 543 168 28 108
5 351 2 155 1 359 2 066 376 238 297 238 82 12 160
5 837 1 683 2 637 3 947 555 374 524 305 86 15 948
29 38 0 15 56 0 10 27 2 176
54 11 0 177 47 17 61 145 0 513
3 811 2 721 2 281 4 664 569 283 327 228 53 14 936
1 275 305 497 533 17 252 0 0 61 2 939
5 627 641 1 209 598 4 60 85 87 0 8 310
337 9 1 6 3 0 5 16 0 378
55 113 8 20 235 0 333 40 52 857
Probleemlanden (lijst CBF) Indonesië Brazilië Argentinië Turkije
70 179 137 150
57 143 84 160
4 113 54 139
53 30 30 21
3 6 14 9
0 0 11 45
53 23 21 23
0 1 1 0
0 0 0 0
0 3 0 2
1 110 37 81
* Exclusief het eurogebied.
Interne kredietrisicomodellen Ook in 2001 leverde KBC grote inspanningen inzake de modelmatige benadering van het kredietrisico, met de bedoeling te komen tot een economisch verantwoord en meer kwantitatief uitgedrukt beheer van kredietrisico’s en hierdoor meteen ook te voldoen aan de normen zoals gesteld binnen de huidige voorstellen ter herziening van het Bazelakkoord van 1988. Het kredietrisico wordt hierbij uitgesplitst in zijn verschillende componenten (kans op in gebreke blijven van de tegenpartij, uitstaand kredietbedrag bij in gebreke blijven en waarde van eventuele waarborgen na faillissement) en deze componenten worden dan verder gecombineerd tot maatstaven voor het verwachte verlies, dat tot de kosten van de gewone bedrijfsuitoefening gerekend wordt, en voor het onverwachte verlies, dat een raming geeft van het benodigde economische kapitaal.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Momenteel zijn al een aantal interne modellen ontwikkeld, waarbij vooral aandacht ging naar de kredietverlening aan bedrijven. Naast de klassieke kredietverlening, waar met succes statistische modellen kunnen worden toegepast, betreft het ook de meer gespecialiseerde kredietverlening, waarbij veeleer de kennis van experts op systematische wijze wordt in kaart gebracht en in een model verwerkt. De bank heeft ook haar al vroeger verworven expertise bij de scoring van kredieten aan particulieren verder uitgebreid en aangepast aan de kleinere commerciële kredietverlening. In 2000 en 2001 werden al een aantal modellen in gebruik genomen (onder meer voor bedrijven en KMO’s) en in de toekomst zal daarmee worden doorgegaan, met als doel over enkele jaren het grootste deel van de kredietportefeuille met dergelijke modellen af te dekken. Ook zal meer aandacht uitgaan naar gespecialiseerde segmenten van de internationale portefeuille,
waarvoor een modelontwikkeling ingewikkelder is, en zal werk worden gemaakt van de verdere validatie en backtesting van de modellen, zowel op statistische basis als op basis van terugkoppeling vanwege de gebruikers. De resultaten van de modellen (tegenpartijratings, verwacht verlies en vereist kapitaal) worden in toenemende mate gebruikt in het kredietverleningsproces, ter ondersteuning van de eventuele aanvaarding van het risico en de prijsstelling. Bijgevolg is hier al sprake van een volledige integratie in de dagelijkse processen, zoals door Bazel-2 wordt geëist in het kader van de goedkeuring van interne ratingmodellen. Ook op het niveau van de portefeuille worden de nieuwe maatstaven geleidelijk geïntegreerd in de rapportering. De bank gebruikt ook verder haar model voor de beoordeling van het landenrisico, als aanvulling op de traditionele benadering. Beide benaderingen worden geleidelijk geïntegreerd, zowel op het vlak van
55
Risicobeheer
de rapportering als op het vlak van limietzetting e.d.
en aandelenportefeuilles van de bank).
KBC neemt zich voor om in een snel tempo op deze weg verder te gaan, ongeacht de eventuele vertragingen die zouden optreden in de uitwerking van de definitieve voorstellen van het Bazelcomité. Het spreekt vanzelf dat de modellen bijgestuurd zullen worden ingeval het Bazelcomité met gewijzigde inzichten naar voren zou komen.
De onafhankelijke Directie Risicobeheer werd in de loop van 2001 geleidelijk verder uitgebouwd, vooral in de richting van het kredietrisicobeheer en de ontwikkeling van interne ratingmodellen. De geplande veranderingen in de loop van 2002 werden hierboven reeds toegelicht.
Onder Asset-Liability Management (ALM) verstaat de bank het beheer van de marktrisico’s verbonden aan de balans- en buitenbalansverrichtingen van het ‘banking book’ (d.w.z. alle activiteiten die niet behoren tot het ‘trading book’, dat de dealingroomactiviteiten omvat).
Risk governance
TRANSFORMATIEPOSITIE KBC BANK NV
(In miljoenen EUR)
(In miljoenen EUR)
70
7
60
6
50
5
40
4
30
3
20
2
10
1
0
0 06-2001
ALM: RENTEGEVOELIGHEID VAN DE
KBC BANK NV
07-2001 08-2001 09-2001 10-2001 11-2001 12-2001
ALM: BPV VAN DE TRANSFORMATIEPOSITIE
06-2001
De toezichtscomités zijn het Marktcomité en het Thesauriecomité. Het Marktcomité ziet toe op de diverse risico’s in de dealingrooms. Het Thesauriecomité is verantwoordelijk voor de bewaking en het beheer van de ALM-risico’s (de structurele renterisico’s en de risico’s inherent aan de obligatie-
10 In de regel worden langlopende kredieten en verbintenissen gefinancierd met kortlopende werkmiddelen, waardoor een bank kwetsbaar is voor een plotse stijging van de rentecurve.
07-2001 08-2001 09-2001 10-2001 11-2001 12-2001
Het Directiecomité illustreerde in de loop van 2001 zijn betrokkenheid door de afvaardiging van drie leden naar de vergaderingen van de toezichtscomités (zie verder). Alle leden van het Directiecomité worden op de hoogte gehouden van de beraadslagingen in deze comités door middel van de wekelijks aan deze organen voorgelegde rapporten en discussienota’s.
Het betreft in hoofdzaak het EURrenterisico verbonden aan de transformatie van looptijden10, die een essentieel onderdeel uitmaakt van de bankactiviteit, en het renterisico verbonden aan het aanhouden van een obligatiebeleggingsportefeuille. Voorzover aandelen worden aangehouden als onderdeel van een gediversifieerde langetermijnbeleggingsportefeuille bestaat er eveneens een aandelenrisico. Ten slotte
04-2001 05-2001
De Raad van Bestuur wordt door middel van periodieke uiteenzettingen voor het Auditcomité, een subcomité van de Raad van Bestuur, en door regelmatige presentaties voor de voltallige Raad, betrokken bij de methodologie en de bewaking van de marktrisico’s en beslist over de limieten voor deze risico’s.
De EUR-ALM-activiteiten van de bank worden beheerd door middel van een marktgerichte interne prijsstelling voor looptijdgebonden producten en met een benchmarkingmethodiek voor de niet-looptijdgebonden producten (zicht- en spaarrekeningen, eigen vermogen). Voor deze laatste producten worden een representatieve looptijd en een kernbedrag vastgelegd (een bedrag dat met een redelijke graad van zekerheid ter beschikking van de bank zal blijven), zodat ook deze producten op een soepele manier kunnen worden ingeschakeld in het interne risicometingssysteem. Het Directiecomité kan ook, op voorstel van het Thesauriecomité, binnen de gestelde limieten het renterisico verhogen door middel van de vorming van een op korte termijn gefinancierde obligatieportefeuille, en dit op basis van de rentevooruitzichten en de verschillen
04-2001 05-2001
De marktrisico’s omvatten de kansen op verlies als gevolg van ongunstige wijzigingen in de waarde van de posities die door de bank worden aangehouden op de rente-, wissel- en aandelenmarkten en de daarvan afgeleide markten.
Het Asset-Liability Management
creëren ook de activiteiten in het buitenland (participaties in vreemde valuta’s, geboekte resultaten in buitenlandse vestigingen) een structureel wisselkoersrisico.
01-2001 02-2001 03-2001
Marktrisico’s
01-2001 02-2001 03-2001
56
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Transformatiepositie RenteBPV1 gevoeligheid
Gemiddelde 1ste kwartaal 2001 Gemiddelde 2de kwartaal 2001 Gemiddelde 3de kwartaal 2001 Gemiddelde 4de kwartaal 2001 Eind 2001 Maximum in 2001 Minimum in 2001
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
40,4 38,9 48,0 56,4 56,4 62,4 34,0
12,5 13,6 14,2 15,6 15,8 16,3 11,3
1 BPV: Basis-Point-Value (wijziging van de waarde van de portefeuille bij een shift van de rentecurve met tien basispunten). 2 VAR: Value-at-Risk (99 % betrouwbaarheidsinterval, tien dagen houdperiode).
99 % eenzijdig betrouwbaarheidsinterval). De cijfers hebben betrekking op KBC Bank NV. Per eind 2001 bedroeg de BPV van de belangrijkste binnenlandse dochtermaatschappijen, Centea en CBC Banque, samen slechts 8 miljoen EUR. Gezien de relatief korte looptijden is de netto-impact van de CentraalEuropese dochtermaatschappijen op de rentegevoeligheid van de Groep zeer beperkt. De VAR van de aandelenportefeuille, inclusief Centea en CBC Banque, steeg tot 43 miljoen EUR per eind 2001.
De activiteit in de dealingrooms en bij de gespecialiseerde dochtermaatschappijen
ALM: VAR-AANDELENPORTEFEUILLE
DEALINGROOMS: VAR-RENTEACTIVITEITEN
KBC BANK NV
(In miljoenen EUR)
(In miljoenen EUR)
De KBC Bank-groep beschikt over een aantal dealingrooms, verspreid over vier geografische gebieden, namelijk West-Europa, CentraalEuropa, de Verenigde Staten en het Verre Oosten. Deze dealingrooms beheren in hoofdzaak rente- en wisselrisico’s over een brede waaier van munten. Via haar gespecialiseerde dochtermaatschappijen KBC Securities en KBC Financial Products is de bankgroep ook actief in de handel in aandelen en hun afgeleide producten, zoals opties en converteerbare obligaties. De bank
30
18 25
16 14
20
12 15
10 8
10
6 5
4 2 06-2001
07-2001 08-2001 09-2001 10-2001 11-2001 12-2001
04-2001 05-2001
06-2001
0
0 01-2001 02-2001 03-2001
De tabel geeft weer in welke mate het rente-inkomen van het eerstvolgende jaar (‘rentegevoeligheid’) en de waarde van de portefeuille (‘Basis-Point-Value’) worden beïnvloed door een daling van de rentevoeten over de volledige curve met tien basispunten (0,10 %). Ook wordt de Value-at-Risk van de aandelenbeleggingsportefeuille vermeld (tiendaagse houdperiode en
4,0 3,4 4,6 5,6 5,8 6,2 2,5
Aandelenportefeuille VAR2
07-2001 08-2001 09-2001 10-2001 11-2001 12-2001
Voor de bewaking van haar kwetsbaarheid maakt de bank gebruik van technieken zoals rentegevoeligheidsanalyse, Basis-Point-Value, gapanalyse, durationbenadering, scenarioanalyse en Value-at-Risk.
(In miljoenen EUR)
04-2001 05-2001
De rentegevoeligheid van de transformatiepositie vertoonde in de eerste negen maanden van 2001 een gemengde ontwikkeling, gevolgd door een stijging tijdens het laatste kwartaal. De aanhoudende daling van de rentevoeten en de steile rentecurve vormden immers een gunstige achtergrond voor een agressiever ALM-beheer in de loop van 2001. Doordat het ALM-beheer vooral is toegespitst op het genereren van rente-inkomen voor de bank, konden hierdoor uitstekende resultaten worden geboekt, en ook interessante meerwaarden. Daarentegen dienden op de aandelenportefeuilles waardeverminderingen te worden toegepast als gevolg van de ongunstige ontwikkeling op de aandelenmarkten. Een gedeelte hiervan kon, gezien de koersstijgingen naar het einde van het jaar toe, worden teruggenomen. Het beleid inzake de aandelenbeleggingsportefeuille is gebaseerd op geleidelijke aankopen, evenwichtig gespreid over een aantal sectoren op de Europese aandelenmarkten. In de loop van 2002 zal het beleid verder worden gericht op een passieve ‘tracking’.
ALM-ACTIVITEITEN
01-2001 02-2001 03-2001
tussen de korte- en de langetermijnrente.
57
Risicobeheer
is niet actief op de grondstoffenmarkten en loopt slechts beperkte wisselrisico’s. Voor de meting en bewaking van de rente- en wisselrisico’s doet de bank hoofdzakelijk een beroep op de Value-at-Risk-methodologie (VAR). Die beoogt binnen een bepaald betrouwbaarheidsinterval een raming te geven van het potentiële verlies waaraan de bank blootstaat over een bepaalde houdperiode. De bank respecteert daarbij de BIS-normen (tien dagen houdperiode en 99 % eenzijdig betrouwbaarheidsinterval, historische gegevens van minstens 250 dagen terug). Het systeem wordt aangevuld door andere instrumenten zoals gapanalyse, Basis-Point-Value, concentratielimieten, looptijdbeperkingen en stop-losses. Het FX-VAR-systeem wordt hoofdzakelijk aangevuld met concentratielimieten. Voor optiegebonden producten hanteert de bank een methodologie waarbij het potentieel verlies wordt geraamd op basis van een scenarioanalyse over een brede waaier van koers- en volatiliteitsschokken,
waarbij een limiet geldt voor het meest negatieve resultaat uit deze analyse. Daarnaast worden de posities ook bewaakt op basis van de ‘Greeks’, eendimensionale maatstaven voor risico’s inherent aan bijvoorbeeld koerswijzigingen, volatiliteitsveranderingen en tijdsverloop. De optieactiviteiten op wissel- en rentemarkten zijn erg beperkt. KBC loopt echter een meer uitgesproken risico in haar activiteit in aandelen en aandelenderivaten. De risicobewaking van deze laatste werd in de loop van 2001 in een uniform kader gegoten, zodat de risico’s in een vergelijkbare eenheid worden uitgedrukt.
het leeuwenaandeel inzake Valueat-Risk en resultaten. Algemeen gesproken werd in 2001 met een vrij beperkt risicoprofiel een zeer solide resultaatsbijdrage gerealiseerd. Ook werden enkele softwareprojecten beëindigd, die de bank moeten in staat stellen haar risicometing verder uit te bouwen, onder meer door het opzetten van een database voor marktdata en door de geleidelijke ingebruikneming van een geavanceerd risicoanalysemodel. Voor de aandelengebonden activiteiten van de Groep was 2001 een moeilijk jaar wegens het ongunstige beursklimaat en de specifieke weerslag van de gebeurtenissen van 11 september. De turbulentie op de financiële markten als gevolg van deze gebeurtenissen had uiteraard een impact op het volume en risicoprofiel van de dealingroomactiviteiten. De meest negatieve impact werd veroorzaakt door een grotere terughoudendheid van de cliënteel bij het aangaan van nieuwe transacties, zodat het verhandelde volume in bepaalde deelsectoren (zoals gestructureerde producten) sterk
Het VAR-niveau van de marktrisico’s op de geld- en kapitaalmarkten schommelde in 2001 grotendeels tussen 12 en 22 miljoen EUR. De integratie van een aantal Centraal-Europese dealingrooms in de cijfers had nauwelijks invloed. Doordat de buitenlandse dealingrooms zich vooral concentreren op lokale funding, bediening van de cliënteel en de ontwikkeling van lokale nicheactiviteiten, vertegenwoordigt de dealingroom in Brussel
KBC FINANCIAL PRODUCTS EN KBC SECURITIES: SCENARIOANALYSE
DEALINGROOMACTIVITEITEN EN GESPECIALISEERDE DOCHTERONDERNEMINGEN
(In miljoenen EUR, sep-dec 2001*)
45 40
(In miljoenen EUR)
35 30 25 20 15 10 5 12-2001
11-2001
10-2001
0 09-2001
58
KBC Financial Products KBC Securities
* Cf. de beschikbaarheid van uniforme gegevens.
Gemiddelde 1ste kwartaal 2001 Gemiddelde 2de kwartaal 2001 Gemiddelde 3de kwartaal 2001 Gemiddelde 4de kwartaal 2001 Eind 2001 Maximum in 2001 Minimum in 2001
VAR1-renteactiviteiten
VAR1-valutaactiviteiten
16,6
1,6
22,6
22,4
10,3
20,9
1,5
8,2
18,9
6,8
15,0
1,3
26,9
8,1
16,6
1,8
15,7
8,5
21,6 25,8 9,9
1,1 4,0 0,3
36,7 40,0 2,0
7,7 20,2 2,1
Scenarioanalyse KBC Financial Products2 Brussel Rest
Scenarioanalyse KBC Securities2
1 VAR: Value-at-Risk (99 % betrouwbaarheidsinterval, tien dagen houdperiode). 2 Midden 2001 veranderde de berekeningswijze voor de in aandelen gespecialiseerde dochtermaatschappijen, wat leidde tot een ‘mechanische’ bijnaverdubbeling van de cijfers. De cijfers van vóór midden 2001 werden met dezelfde factor verhoogd. Eveneens sinds midden 2001 werden de limieten, en dus ook het berekende risico, voor KBC FP Brussels en de rest van KBC FP samengevoegd.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
terugviel. Converteerbare obligaties konden wel rekenen op een grote interesse vanwege de beleggers. De relatieve illiquiditeit en de hoge volatiliteitsgraad op de aandelenmarkten was vooral een zorg voor KBC Financial Products, dat hierdoor zijn normale hedgingactiviteit in minder gunstige omstandigheden moest uitoefenen. De gevolgen van het ongunstig klimaat op de aandelenmarkten werden in grote mate gecompenseerd door de sterke daling van de rentevoeten in de VS en Europa. Meer bepaald de ALM-activiteit kon hiervan sterk profiteren, wat aantoont dat, wat KBC betreft, de globale portefeuille van de bank op een behoorlijke wijze is gediversifieerd en op deze wijze weerstand kan bieden aan vrij extreme schokken op de financiële markten. De toestand op de markten leidde ook tot de vaststelling dat de door KBC gebruikte metingtechnieken de risico’s op zeer bevredigende wijze in kaart brengen, ook in stressvolle omstandigheden. De tabel geeft de Value-at-Risk voor de dealingrooms van de bank op de geld- en kapitaalmarkten en de resultaten van de scenario-analyse voor KBC Financial Products en KBC Securities.
Afgeleide producten Zie toelichting 36: ‘Posten buiten balanstelling’.
Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico verwijst naar het verlies dat de bank zou kunnen lijden indien de financiering van de courante werkzaamheden niet meer kan gebeuren tegen aanvaardbare voorwaarden. Ter inperking van het liquiditeitsrisico beschikt KBC Bank in eerste instantie over een stabiele en brede cliëntenbasis en een ruime internationale naambekendheid. De financiering van haar activiteiten is Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
gespreid over een brede waaier van looptijden, munten, doelgroepen, landen, instrumenten en intermediatiekanalen. Ook hanteert de bank voorzichtige principes bij het bepalen van de kernbedragen inzake benchmarking van niet-looptijdgebonden producten: zo wordt een belangrijk deel van de beschikbare bedragen (15 tot 20 % van de tegoeden op zicht- en spaarrekeningen) op zeer korte termijn belegd om het hoofd te kunnen bieden aan plotselinge opvragingen door de cliënteel. In het kader van de grotere bezorgdheid van de regelgevers omtrent het liquiditeitsrisico, heeft de bank haar benadering van dit risico bijgestuurd. In de eerste plaats zal daarbij worden uitgegaan van een aantal liquiditeitsratio’s zoals onder meer bepaald door de Financial Services Authority in het Verenigd Koninkrijk. Vervolgens zal, op basis van interne ervaringen, deze benadering verder worden verfijnd.
RISICOBEHEER KBC VERZEKERINGEN
Risk governance In haar streven naar duurzame waardecreatie beschouwt KBC Verzekeringen de beheersing van de risico’s als een essentiële kernactiviteit. Zij beschikt daartoe over een gespecialiseerd team, ‘Actuariaat en Risicobeheer’, dat verantwoordelijk is voor de bewaking van de risico’s en het vastleggen van de beleidslijnen omtrent de beheersing ervan. Dat gebeurt in overleg met onder meer de afdeling ‘Audit, Controle en Compliance’, de personen die verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse leiding, de revisoren en de externe controle-autoriteiten.
Beleggingsrisico’s De beleggingsrisico’s omvatten het tegenpartijrisico, het liquiditeitsrisico en de marktrisico’s eigen aan de beleggingsaspecten van het verzekeringsbedrijf.
Organisatie Actuariaat en Risicobeheer is verantwoordelijk voor de permanente bewaking van de balansrisico’s van de verzekeringsgroep en voor het adviseren van de respectieve Directiecomité’s bij de uittekening van de algemene beleggingsstrategie. De passiva van de verzekeringsonderneming worden op basis van een aantal criteria (waaronder aard, looptijd en interestrisico) in relatief homogene groepen opgedeeld. Aan de hand van waarderings- en ALMmodellen wordt per groep, met een afweging van rendement en risico, de optimale samenstelling van de beleggingsportefeuille (de ‘strategische mix’) bepaald. Deze oefeningen worden jaarlijks herhaald en geëvalueerd op het ‘Asset Liability Comité’ (ALCO), dat adviseert omtrent wijzigingen in de strategische mix aan het Beleggingscomité, dat op zijn beurt voeling houdt met de directiecomités van de betrokken vennootschappen. Het Beleggingscomité vergadert driemaandelijks en is samengesteld uit vertegenwoordigers van KBC Verzekeringen en de dochterondernemingen, gedelegeerd bestuurders van KBC Asset Management en een aantal experts inzake risicobeheer en macro-economie uit KBC Bank en KBC Verzekeringen. Het comité is ook verantwoordelijk voor de tactische assetallocatie (binnen het door de directiecomités vastgelegde strategische kader), en voor de bewaking van de operationele beleggingsactiviteiten van KBC Asset Management.
59
60
Risicobeheer
Beleggingsrichtlijnen Naast de strategische beleidslijnen per deelportefeuille, hanteert KBC Verzekeringen een aantal algemene beleggingsrichtlijnen, die de kwaliteit van de beleggingsportefeuille moeten garanderen. Zo gelden er onder meer beperkingen, gaande van limitering tot zelfs volledig verbod, met betrekking tot: j niet op algemeen erkende beurzen genoteerde obligaties en aandelen; j speculatieve valutatransacties, speculatieve posities en leveraging door middel van derivaten; j geografische en sectorale concentraties in de diverse deelportefeuilles; j het aandeel van niet-OESOstaatsobligaties en obligaties met een rating van minder dan ‘AA’; j het aandeel van leningen met een achtergesteld karakter; j het aandeel van obligaties en aandelen dat niet binnen een dag met minimaal verlies verkoopbaar is.
Voorziening voor financiële risico’s Met het oog op het opvangen van de risico’s die voortvloeien uit posities in vreemde valuta’s, in effecten of in andere financiële instrumenten, legt KBC Verzekeringen sinds 1999 op consistente wijze een voorziening voor financiële risico’s aan. Aan deze voorziening worden jaarlijks toevoegingen gedaan tot een bepaald normbedrag is bereikt. Het normbedrag varieert vanzelfsprekend naar gelang van de financiële risicopositie.
Verzekeringstechnische risico’s De verzekeringstechnische risico’s omvatten het tariferings- en acceptatierisico, het risico van ontoereikendheid van de reserves, en verzekeringsfraude.
Tariferings- en acceptatierisico Op basis van marktgegevens en eigen technische analyses legt KBC Verzekeringen de acceptatieen tarificatiepolitiek vast. Zij bepaalt de combinaties van risico’s en markten waarin zij actief wil zijn en het tarief waartegen ze deze risico’s wenst te accepteren. Ook werkt zij, om de risicoposities verder te beperken, een adequate politiek inzake herverzekering uit. Bij het aanvaarden van een verzekeringsrisico houdt KBC Verzekeringen niet alleen rekening met haar interne acceptatieregels, maar ook met externe voorschriften, zoals de Wet op de witwaspraktijken. Ter controle van de acceptatie- en tarificatiepolitiek, doet KBC Verzekeringen een beroep op twee controle-instanties. Een certifiërend actuaris kijkt op basis van technische analyses en modellen na of de maatschappij in staat is een technisch evenwicht te behouden. Daarnaast ziet ook de afdeling Audit, Controle en Compliance erop toe dat de acceptatie en tarificatie conform alle richtlijnen verlopen. j Schadebedrijf Om tot een juiste inschatting van en tarificatie voor een concreet risico te kunnen komen, is het noodzakelijk om over alle relevante informatie te beschikken. De agent en het bankkantoor spelen hierbij een belangrijke rol, omdat zij het dichtst bij de kandidaat-verzekeringnemer staan. Ter ondersteuning van het acceptatie- en tarificatieproces van haar tussenpersonen, stelt KBC Verzekeringen daarenboven tal van werkinstrumenten ter beschikking, zoals productgidsen, waarin wordt beschreven welke informatie vereist is en aan welke selectiecriteria de voorgestelde risico’s moeten beantwoorden.
Voor een aantal standaardrisico’s maken de verkopers gebruik van een on-line-acceptatietoepassing die verifieert of het voorgestelde risico voldoet aan de gestelde acceptatievoorwaarden en die de premie berekent. Bij een positieve evaluatie kan de polis onmiddellijk getekend worden. Bij een negatief resultaat wordt de automatische polisopmaak geblokkeerd en worden de gegevens naar de polisdiensten van KBC Verzekeringen verzonden om een aangepaste acceptatie en tarificatie te verkrijgen. Ook de niet-standaardrisico’s kunnen alleen worden geaccepteerd door de polisdiensten van KBC Verzekeringen. Voor particulieren en kleine ondernemingen verloopt dit proces via zonale kantoren en voor grote ondernemingen en specifieke risico’s via gespecialiseerde, centrale afdelingen. Daarnaast beschikt KBC Verzekeringen ook nog over een mobiel team van specialisten die het verkoopsnet ondersteunen. Naast een correcte acceptatie is een permanente bewaking van het technisch rendement van de verzekeringsportefeuille een absolute prioriteit. Zo hanteert KBC Verzekeringen een bedrijfseconomisch model om jaarlijks de rendabiliteit van de verzekeringsactiviteiten te evalueren en wordt door portefeuillebewaking de kwaliteit en homogeniteit van de portefeuille verhoogd. Aan de hand van een analyse per verkooppunt speurt KBC Verzekeringen ook naar distributiepunten met een verbeteringspotentieel inzake verzekeringstechnisch rendement. Daarenboven bewaakt elke productbeheerder, met behulp van de informatie die in een aantal datawarehouses is opgeslagen, het rendement van de hem toegewezen producten en kan hij voorstellen tot bijsturing formuleren.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
j Medische acceptatie in het levenbedrijf Voor de overlijdens-, ziekte- en invaliditeitsrisico’s is het noodzakelijk de verzekerden medisch te screenen, om antiselectie te vermijden en verzwaarde risico’s correct te tariferen. Antiselectie heeft te maken met het fenomeen dat personen met een verzwaard risico sneller geneigd zijn een verzekeringscontract aan te gaan, terwijl tarieven gebaseerd zijn op een ‘gemiddelde’ populatie. Medische acceptatie moet bijgevolg vermijden dat het evenwicht van de portefeuille in het gedrang zou komen. In uitzonderlijke gevallen leidt het acceptatieproces tot een weigering. Meestal echter worden verzwaarde risico’s ‘genormaliseerd’, door het aanrekenen van een hogere premie, of door het nemen van risicobeperkende maatregelen. De inschatting van het risico gebeurt op basis van statistische gegevens, die hoofdzakelijk verkregen worden uit internationale studies van herverzekeraars. Het inwinnen van medische gegevens over de kandidaat-verzekeringnemer zelf is uiteraard een delicate materie, en gebeurt volledig binnen het kader van het medisch beroepsgeheim en de wetgeving over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De beoordeling van de gegevens gebeurt uitsluitend door medisch geschoold personeel dat daarvoor speciaal is opgeleid.
ringssysteem wordt aan de schadebeheerder in al zijn schadedossiers op bepaalde tijdstippen automatisch gesignaleerd dat de voorzieningen geactualiseerd dienen te worden. Levenbedrijf: al jaren wordt een politiek gevoerd die rekening houdt met de mogelijke negatieve gevolgen van een rentedaling. In dat verband werden reeds belangrijke supplementaire reserves opgebouwd, in eerste instantie voor de producten die het meest aan het renterisico onderhevig zijn. Zo worden de technische voorzieningen voor producten met een gegarandeerde tariefrente van 4,75 % berekend tegen 4 %. Daarnaast worden sedert 2000 aanvullende voorzieningen in het kader van de ‘knipperlichtprocedure’ progressief opgebouwd. Deze procedure verplicht verzekeringsondernemingen extra voorzieningen aan te leggen zodra de gegarandeerde interestvoet van een contract de ‘knipperlicht’-drempel met meer dan 0,1 % overschrijdt (die drempel is gelijk aan 80 % van de gemiddelde rentevoet over de laatste vijf jaar van lineaire obligaties op tien jaar).
Toereikendheid technische voorzieningen
Vergrijzingsreserves: er worden vergrijzingsvoorzieningen aangelegd voor de ziekteverzekeringsproducten die niet tegen risicopremies werden gesloten. Bij de bepaling van deze vergrijzingsvoorzieningen wordt rekening gehouden met de verzwaring van het risico naarmate de leeftijd van de verzekerde hoger is.
Schadebedrijf: bij de bepaling van de technische voorzieningen wordt een systematische en geïndividualiseerde schade-evaluatie toegepast. Gespecialiseerde schadebeheerders per schadetak, bijgestaan door technische, juridische en medische adviseurs, zorgen ervoor dat deze schattingen permanent worden geactualiseerd. Door een geautomatiseerd bewakings- en rapporte-
Voorzieningen in het herverzekeringsbedrijf: de schadevoorzieningen voor lopende contracten in de geaccepteerde herverzekering worden op individuele basis geschat. De voorzieningen voor schadegevallen van het huidige jaar worden berekend op basis van de verwachte technische resultaten. De voorzieningen voor schadegevallen van
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
vorige jaren worden gebaseerd op de schattingen van de maatschappijen die het risico laten herverzekeren. Bij al deze berekeningen gaat KBC Verzekeringen voorzichtig te werk en houdt zij expliciet rekening met buitengewone schadeontwikkelingen en rentefluctuaties. In contracten waarvoor KBC Verzekeringen een negatieve schadeontwikkeling verwacht door de aard van het risico, zoals aansprakelijkheidsverzekeringen, worden bijkomende reserves aangelegd voor opgelopen maar nog niet gemelde schadegevallen.
Zware ongevallen en catastrofes Herverzekeringsprogramma: de verzekeringsportefeuilles worden door herverzekering beschermd tegen de invloed van zware schadegevallen. Deze herverzekering verloopt in nauwe samenwerking met Secura, de herverzekeringsdochteronderneming van KBC Verzekeringen, die daarbij vooral de rol van consulent op zich neemt. De herverzekeringsprogramma’s zijn opgesplitst in drie grote blokken: zaakschadeverzekeringen, ongevallenverzekeringen en levensverzekeringen, die elk jaar opnieuw geëvalueerd en onderhandeld worden. In 2001 lag het zwaartepunt van de onderhandelingen in het programma ‘catastrofes zaakschade’. Het overgrote deel van de herverzekeringscontracten zijn op niet-proportionele basis afgesloten, waardoor de impact van zeer zware schadegevallen of schadegebeurtenissen wordt afgedekt. Waar nodig wordt het algemene of ‘verplichte’ herverzekeringsprogramma aangevuld met facultatieve contracten, dat zijn herverzekeringscontracten voor individuele risico’s. KBC Verzekeringen richtte in 1993 in Luxemburg een ‘captive’ herver-
61
62
Risicobeheer
zekeringsmaatschappij op onder de naam Lucare. Egalisatievoorziening: de verzekeringsondernemingen van KBC Verzekeringen leggen egalisatievoorzieningen aan volgens de richtlijnen van hun respectieve controle-autoriteiten.
Schadebeheersing en fraudebestrijding Het efficiënt en snel behandelen van schadegevallen gebeurt door het ‘KBC Call Center 24+’ of door de verzekeringsagent via het systeem van rechtstreekse schaderegeling. Schadegevallen die niet onder het systeem van rechtstreekse regelingen vallen, worden behandeld door schadebeheerders op de zonale diensten van KBC Verzekeringen, die waar nodig schade-experts kunnen inschakelen. Zware ongevallen of ongevallen die een specifieke kennis vereisen, worden op de Centrale Schaderegeling behandeld. De werkzaamheden van de interne en externe schade-experts worden bewaakt door middel van een zelf ontwikkeld systeem dat niet alleen de doorlooptijden en kosten verifieert, maar ook de kwaliteit van de uitgevoerde opdracht nagaat. Ook de prestaties van garagehouders die aangesloten zijn op het herstelnet worden van nabij gevolgd. Ten slotte wordt ook veel aandacht besteed aan de begeleiding van nieuwe experts, die daartoe een interne schadecoördinator als ‘coach’ krijgen toegewezen. Aan alle interne schadediensten en schade-experts wordt een lijst van ‘knipperlichten’ ter detectie van mogelijke fraude bezorgd. Aanwijzingen van mogelijke fraude die op basis van deze knipperlichten tot stand komen, worden onderzocht door specialisten die hiervoor een beroep kunnen doen op de cel Fraudebestrijding. Deze cel voert
bovendien een actief fraudebestrijdingsbeleid. Ook omtrent de uitkeringen in de tak Leven heeft de maatschappij de nodige procedures ontwikkeld, rekening houdend met de voorschriften van de antiwitwaswetgeving.
men, zodat tegen eind 2002 een geconsolideerd beeld van de waardeontwikkeling van KBC Verzekeringen publiek beschikbaar kan worden gemaakt.
OPERATIONELE RISICO’S Ten slotte dient nog te worden gewezen op het bestaan van een permanent systeem van steekproefcontroles op schadedossiers. Die controles dienen als instrument voor de sturing en bewaking van de schadebehandeling. Het resultaat ervan kan leiden tot bijsturingen in het schadebehandelingsproces of andere correctieve maatregelen zoals aangepaste opleidingsprogramma’s voor interne medewerkers. De afdeling Audit, Controle en Compliance ziet toe op het correct uitvoeren van de steekproefcontroles en de correcte behandeling van de schadedossiers.
Waardebeheer Binnen ‘Actuariaat en Risicobeheer’ werd in het najaar van 1999 een aanvang gemaakt met de uitbouw van een omgeving die het mogelijk moet maken om de groei van KBC Verzekeringen te meten in termen van waardecreatie. De levensverzekeringsproducten werden prioritair behandeld en midden 2001 was ongeveer 91 % (in termen van premie-incasso) van de levenportefeuille van KBC Verzekeringen NV in een waarderingsmodel geïntegreerd. Op dat ogenblik werd voor het eerst de waarde (de ‘Embedded Value’) van KBC Verzekeringen geanalyseerd. Ook werd nagegaan hoeveel waarde er in de loop van 2000 werd gecreëerd en welke onderliggende factoren en activiteiten waarde hebben toegevoegd of vernietigd. In de loop van 2002 zal het KBCwaarderingsmodel bij de belangrijkste verzekeringsdochterondernemingen in gebruik worden geno-
Operationeel risico is de kans op schade als gevolg van ontoereikendheden of tekortkomingen in de werkwijzen en systemen, menselijke fouten of externe gebeurtenissen. Gezien het belang dat de Groep hecht aan de beheersing van de operationele risico’s, bestaan er binnen de organisatie verschillende entiteiten en personen die het management bijstaan bij de uitbouw van een effectief en efficiënt intern controlesysteem. Hierbij denken wij onder meer aan de interne auditafdelingen van de bank en de verzekeraar, maar ook aan specifieke functies zoals de ‘security officer’, die verantwoordelijk is voor de implementatie van de richtlijnen in verband met het computerbeveiligingsbeleid. Daarnaast werden recent diverse projecten opgestart met het oog op de concretisering en uitbouw van het operationeel risicobeheer (zie verder).
Handleiding interne controleprincipes In 2001 voltooide KBC de handleiding ‘Interne controleprincipes’, die de ‘best practices’ ter beheersing van de procesmatige risico’s beschrijft voor vrijwel alle bank- en ondersteunende activiteiten in de Groep (zoals boekhouding, ICT en personeelsbeleid). Ook voor de verzekeringsactiviteiten werd in 2001 gestart met het redigeren van een handleiding ‘Interne controleprincipes’ en in 2002 wordt dit handboek verder afgewerkt. De controleprincipes werden hoofdzakelijk door het lijnmanagement opgesteld, dat de eerste verJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Risicobeheer
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
antwoordelijkheid draagt voor een solide operationeel risicobeheer. Per domein is één directielid verantwoordelijk voor de inhoud en toekomstige bijstelling van de controleprincipes (op basis van overleg met collega’s, voorvallen binnen de groep of sector, en de ontwikkeling van de ‘best practices’ zelf). Het lijnmanagement selecteert de principes die voor hun domein van toepassing zijn en gaat na aan de hand van zelfbeoordelingen of deze principes worden toegepast. Eventueel wordt een actieplan opgesteld. De auditafdeling evalueert de kwaliteit van deze zelfbeoordelingen, voert steekproefsgewijze inhoudelijke controles uit en oefent mee toezicht uit op de tijdige implementatie van de actieplannen.
Proefproject risico-identificatie en -meting Samen met een externe consultant werd door middel van een proefproject bij een dochtermaatschappij van de bank een methode ontwikkeld voor een gestructureerde risico-identificatie en -beoordeling. Dat leidde onder meer tot: j de opmaak van een classificatie van risico’s volgens oorzaak en volgens aard van de voorvallen; j het ontwerpen van een numerieke meetschaal voor de beoordeling van operationele risico’s (rekening houdend met frequentie en financiële impact), van waaruit tolerantiegrenzen overeenkomstig de draagkracht van de betrokken entiteit kunnen worden vastgelegd; j een procesmatige benadering van courante operationele risico’s (met hoge frequentie en lage impact), waarbij de procesdefinities en -classificaties het mogelijk maken de risico’s en andere gegevens op een transparante wijze te lokaliseren en tot een
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
vlotte vergelijking tussen entiteiten te komen; j een ontwerp van een benadering van ‘business risk’ (zoals wijzigingen van marktomstandigheden) en een aantal specifieke grote risico’s (zoals fraude); j de oprichting van een aantal teams van specialisten (op het vlak van processen, wetgeving, fiscaliteit en audit). Deze teams worden aangestuurd vanuit de directie risicobeheer en zijn belast met de beschrijving van risicoscenario’s, risico-identificatie, het uitwerken van procedures voor risico-inschatting, definie¨ring van een gepaste controlestructuur (door operationele controles of het verzekeren van risico’s) op basis van de hierboven vermelde handleiding ‘interne controleprincipes’ en de ontwikkeling van risico- en controle-indicatoren voor de meest kritieke risico’s. Volledig conform de controleprincipes wordt het rapport van een dergelijk team goedgekeurd door één verantwoordelijk directielid. Het lijnmanagement voert vervolgens een risico- en controlezelfbeoordeling uit op basis van deze rapporten.
Verdere uitbouw in 2002 In 2002 zal verder worden geïnvesteerd in operationeel risicobeheer, zowel in de breedte als in de diepte. Het operationele risicobeheer zal worden ingepast in het ‘geïntegreerd risicobeheer’ en in de nieuwe risk-governancestructuren, waarvan sprake in het begin van dit hoofdstuk. Het ‘operationeel risicokapitaal’ zal worden ingebed in de rendementsberekeningen en diverse stimulansen zullen worden ingebouwd met het oog op de proactieve betrokkenheid van het lijnmanagement in deze materie.
In 2001 maakte KBC Bank een aanvang met de systematische vastlegging van gegevens over operationele schadegevallen in een centrale gegevensbank. In de loop van 2002 zal deze gegevensbank inhoudelijk, functioneel en geografisch verder worden verrijkt. Ook zal een verfijnde risicoclassificatie en processpecificatie worden geïntegreerd en zal de link met de boekhoudkundige vastlegging worden verzekerd. Op die manier beoogt de bank conformiteit met de richtlijnen van Bazel-2 en meer bepaald met de implementatie van de ‘Advanced Measurement Approach’ voor de berekening van het kapitaalbeslag.
COMPLIANCE De compliancefunctie wordt bij de bank, de verzekeraar en de binnenlandse en buitenlandse dochtermaatschappijen en kantoren waargenomen door gespecialiseerde en onafhankelijke diensten, die zich onder meer bezighouden met het toezicht op de naleving van specifieke wetgeving (bijvoorbeeld de antiwitwaswetgeving), het onderzoek naar fraude en handel met voorkennis en de opstelling, communicatie en bewaking van interne voorschriften en deontologische regels. De compliancediensten van KBC Bank en KBC Verzekeringen coördineren de compliancefuncties in de binnenlandse en buitenlandse dochtermaatschappijen en kantoren. Voor gemeenschappelijke materies, die de uitwerking van uniforme beleidsnota’s en richtlijnen vereisen, werken beide diensten actief samen en het ‘Compliance Comité’ zorgt voor een groepswijde uniforme aanpak ervan. Zo werd bijvoorbeeld in november 2001 de ‘Gedragslijn Communicatiemiddelen’ opgesteld en verspreid onder alle personeelsleden.
63
64
Personeel
Personeel
■ ■ ■ KBC WIL EEN MEDEWERKERVRIENDELIJK PERSONEELSBELEID VOEREN, DAT ONDERSTEUNING GEEFT AAN DE CLIËNTGERICHTHEID, AAN DE EFFICIËNTIE, AAN HET ONDERNEMERSCHAP EN AAN HET INNOVATIEVERMOGEN. ■ ■ ■
PERSONEELSBELEID
Personeelstevredenheid Voor KBC zijn en blijven de medewerkers zonder twijfel het belangrijkste kapitaal en hun inzet, motivatie en gedrevenheid bepalen voor een aanzienlijk deel het succes van de Groep. De personeelstevredenheid blijft daarom een permanent aandachtspunt. Voortbouwend op de resultaten van de tevredenheidsenquête van 2000 werden ook in 2001 diverse initiatieven terzake genomen, zoals: j opleidingen in leidinggeven en veranderingsmanagement; j meer aandacht voor loopbaanbegeleiding; j een verdere verruiming van flexibele arbeidstijdregelingen in het hoofdkantoor; j een verbeterde interne communicatie, waarbij op continue basis alle beschikbare informatie via de geëigende kanalen onder de personeelsleden wordt verspreid. KBC laat haar medewerkers ook delen in het resultaat van hun gezamenlijke inspanningen door onder meer: j de mogelijkheid om in te tekenen op een kapitaalverhoging, speci-
fiek voorbehouden voor het personeel; j de creatie in 2001, na het algemene aandelenoptieplan van 2000, van een aandelenoptieplan voor de 10 % best presterende medewerkers; circa 94 % van de aldus aangeboden opties werd aanvaard; j de toekenning van een jaarlijkse deelname in de winst aan medewerkers van KBC Bank.
Sociaal overleg Na het centraal akkoord van eind 2000, werd in 2001 in de banksector een overeenkomst gesloten over de verdere uitvoering en precisering van een aantal bepalingen uit dat akkoord. Daarnaast werd, wat KBC Bank betreft, eveneens: j een akkoord bereikt met de werknemersvertegenwoordiging om de invoering van de vier/vierenhalfdagenweek in de fusiekantoren uit te stellen tot onder andere het meerwerk dat verbonden is aan het fusieproces en de integratie van de computerplatformen achter de rug zijn; j in uitvoering van de sector-CAO van 9 december 1999 een onderzoek naar stress uitgevoerd. De resultaten hiervan zullen in het
voorjaar 2002 worden bekendgemaakt; j een akkoord gesloten met de vakbonden voor de start van een experiment in het hoofdkantoor waarbij afwisselend de ene week vijf en de andere week vier dagen wordt gewerkt; j met de werknemersfracties een nieuw Sociaal Plan onderhandeld, dat een aantal fundamentele bijsturingen bevat (onder meer de beperking van de mogelijkheden tot volledige vervroegde uittreding, cf. de te lage participatie van vijftigplussers op de arbeidsmarkt). Wel werden bijkomende faciliteiten gecreëerd om uitgroeibanen te ondersteunen. Voor KBC Verzekeringen werden in november 2001, in uitvoering van de sector-CAO, de onderhandelingen afgerond over arbeidsorganisatie en de nieuwe arbeidsvormen. Dit leidde tot afspraken inzake de versoepeling van het glijtijdsysteem, de verruiming van het tijdspaarsysteem en de voorwaarden van de nieuwe arbeidsvormen. In het kader van de integratie van enkele ondersteunende diensten in de KBC Groep, gingen op 1 januari 2002 een aantal diensten van de bank en de verzekeraar op in een kostendelende structuur op het niveau van KBC Bankverzekeringsholding. Om de overgang van de circa 2 000 betrokken medewerkers optimaal te laten verlopen, werd met de werknemersfracties een akkoord gesloten dat de arbeidsvoorwaarden van deze medewerkers regelt.
Opleidingen Ook in 2001 werden diverse nieuwe opleidingsinitiatieven genomen. Zo werkte KBC Verzekeringen onder Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Personeel
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
meer nieuwe of aangepaste opleidingsmodules inzake leidinggeven uit, inspelend op de aanbevelingen uit een onderzoek naar leidinggeven bij KBC Verzekeringen door een extern bureau. De modules focussen op de jaarlijkse begeleidingsronde van medewerkers, de communicatie tussen leidinggevenden en medewerkers en een leertraject voor beginnende leidinggevenden. Voor de medewerkers van de bankkantoren werd een negendaags opleidingstraject ‘verzekeringen’ uitgewerkt. In 2001 bedroeg het aantal cursisten bij KBC Verzekeringen (inclusief CBC Assurances en Fidea) circa 6 000. Ook bij KBC Bank werd bijzondere aandacht besteed aan vaardigheidstrainingen voor en individuele begeleiding van leidinggevenden. Daarnaast werkte men diverse opleidingen (verder) uit ten behoeve van kantoormedewerkers, waaronder een grondige en meer praktijkgerichte opleiding voor nieuwe kantoormedewerkers, opleidingsondersteuning voor de kantoren in het kader van de fusie en de implementatie van het polyvalente cliëntbedieningsconcept en een meer fundamentele aanpak van opleidingen inzake het kantorenplatform. Eveneens werden de fundamenten gelegd voor het in de toekomst aanbieden van web-based cursussen. In 2001 vierde KBC de tiende verjaardag van ‘Open Leren’. Via dit interne opleidingskanaal kunnen
KBC-medewerkers zich ’s avonds vrijwillig en gratis bijscholen. Het ruime aanbod, dat regelmatig aan de behoeften wordt aangepast, omvat opleidingen in diverse disciplines: banktechniek, verzekeringsmateries, informatica, maar ook talen, managementtechnieken en algemene vorming en cultuur.
Maatregelen in het kader van de realisatie van de fusie Hiervoor wordt verwezen naar het hoofdstuk ‘Strategie’, onder ‘Maatregelen ter vrijwaring van de geplande resultaten van de fusie’. De geplande vermindering van het personeelsbestand van KBC Bank NV met 1 650 voltijdbaanequivalenten (VTE’s) tegen eind 2004 doet geen afbreuk aan de rekruteringsinspanningen van KBC. Zo is het de bedoeling om, ter compensatie van de verwachte natuurlijke uitstroom, tussen 2002 en 2004 jaarlijks ongeveer 200 gekwalificeerde medewerkers aan te werven. Uiteraard wordt bij het invullen van vacatures voorrang gegeven aan medewerkers van wie de functie door bovenvermelde maatregelen geschrapt werd.
PERSONEELSBEZETTING Eind 2001 beliep het personeelsbestand van de KBC Groep, inclusief de voornaamste dochtermaatschappijen waarin KBC een meerderheidsbelang heeft, 43 582 VTE’s,
OPLEIDINGEN KBC BANK NV
Aantal cursisten Gemiddeld aantal opleidingsdagen per medewerker Raming kostprijs van de opleidingsfunctie (in miljoenen EUR) Raming kostprijs van de opleidingsfunctie (in % van de loonsom)
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
1999
2000
2001
12 503 4,26 39,1
15 092 5,01 43,9
16 669 5,77 54,5
4,0 %
4,5 %
5,4 %
tegenover 34 939 eind 2000. Deze stijging is volledig toe te schrijven aan de uitbreiding van de consolidatiekring (voornamelijk de fusie van K&H Bank met ABN AMRO Magyar en de opname van Kredyt Bank in de berekening). Indien men het VTE-aantal voor 2000 berekent volgens de consolidatiekring van eind 2001 (zie tabel), dan is er een daling van ongeveer 2,8 %. Deze daling is voor een groot deel te wijten aan de vermindering van het personeelsbestand van de Centraal-Europese dochtermaatschappijen C { SOB en IPB (samen -10 %) en K&H Bank (-20 %). Op de volgende pagina volgt een verdere indeling van het personeelsbestand van KBC Bank en KBC Verzekeringen (zonder de respectieve dochtermaatschappijen). Bij KBC Bank bedraagt het aandeel van het kaderpersoneel in het totale personeelsbestand 38 %. Ongeveer 4 % van het personeel is werkzaam in het buitenland (vertegenwoordigingskantoren en kantoren buiten België) en ongeveer 17 % van het personeel werkt deeltijds. De gemiddelde leeftijd bedraagt 39,8 jaar. Bij KBC Verzekeringen bedraagt het aandeel van het kaderpersoneel ongeveer 27 %. Slechts een miniem deel (0,2 %) van het totale personeelsbestand is werkzaam in het buitenland en ongeveer 24 % werkt deeltijds. De gemiddelde leeftijd bedraagt 39 jaar. Benaderend is ongeveer 59 % van het personeel van KBC Bank (opnieuw zonder de dochtermaatschappijen) werkzaam in commerciële activiteiten, met name het binnenlandse retailnet, het bedrijvensegment, het private-bankingsegment, de buitenlandse kantoren en vertegenwoordigingskantoren en de marktactiviteiten. De andere perso-
65
66
Personeel
PERSONEELSAANTAL (In VTE)1
neelsleden zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de administratie van producten en diensten, vooral inzake kredieten, betalingsverkeer, voor de ontwikkeling en de exploitatie van de IT-systemen en voor algemene ondersteuning (risicobeheer, boekhouding, stafdiensten, de personeelsdienst, facilitair bankbedrijf).
VTE 31-12-2000 (op basis van consolidatiekring 2000)
VTE 31-12-2000 (op basis van consolidatiekring 2001)
VTE 31-12-2001
Verschil (op basis van consolidatiekring 2001)
Totaal
34 939
44 854
43 582
-2,8 %
Opdeling naar activiteit Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Holdingactiviteiten2 Totaal
31 613 3 033 292 34 939
41 528 3 033 292 44 854
40 168 3 105 310 43 582
-3,3 % 2,4 % 5,8 % -2,8 %
Opdeling naar land België Centraal-Europa Rest van de wereld Totaal
20 365 12 311 2 264 34 939
20 367 22 125 2 363 44 854
20 723 20 442 2 418 43 582
1,7 % -7,6 % 2,3 % -2,8 %
1 KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Holding, inclusief de voornaamste dochtermaatschappijen waarin zij een meerderheidsparticipatie bezitten op 31-12-2001. Voor de verzekeringsmaatschappijen wordt het distributienetwerk niet meegerekend. C { SOB en IPB: vennootschappelijke cijfers. 2 De holdingactiviteiten omvatten eveneens KBC Asset Management.
GEDETAILLEERDE PERSONEELSSTRUCTUUR KBC BANK EN KBC VERZEKERINGEN Aantallen (31-12-2001)
KBC Bank NV T.o.v. totaal
151 6 295 9 953
0,9 % 38,4 % 60,7 %
42 604 1 575
1,9 % 27,2 % 70,9 %
Vast Tijdelijk
15 988 411
97,5 % 2,5 %
2 103 118
94,7 % 5,3 %
Actief Niet-actief
15 570 829
94,9 % 5,1 %
2 012 209
90,6 % 9,4 %
België Buitenland
15 741 658
96,0 % 4,0 %
2 216 5
99,8 % 0,2 %
9 067 7 332
55,3 % 44,7 %
984 1 237
44,3 % 55,7 %
100 % 80 %-100 % < 80 %
13 662 1 463 1 274
83,3 % 8,9 % 7,8 %
1 676 292 253
75,5 % 13,1 % 11,4 %
Totaal Totaal, in VTE
16 399 15 597
100,0 % -
2 221 2 040
100,0 % -
Directie Kader Uitvoerend (inclusief arbeiders)
PERSONEEL KBC BANK NV COMMERCIËLE VERSUS ONDERSTEUNENDE DIENSTEN
41,4 % 58,6 %
Commerciële diensten
Aantal
Mannen Vrouwen
KBC Verzekeringen NV Aantal T.o.v. totaal
Ondersteunende diensten
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Groepsstructuur en Corporate Governance
Groepsstructuur en Corporate Governance GROEPSSTRUCTUUR Als financiële holding overkoepelt KBC Bankverzekeringsholding NV de activiteiten van KBC Bank NV, KBC Verzekeringen NV en KBC Asset Management NV. Binnen deze groepsstructuur geldt de hierna beschreven taak- en bevoegdheidsverdeling. j KBC Bankverzekeringsholding KBC Bankverzekeringsholding treedt op als actieve aandeelhouder. Dat houdt in dat zij bevoegd is voor de algemene strategie van de Groep, de kapitaalallocatie, de rendabiliteitseisen, de grote strategische investeringen van de Groep, de omvang en het beheer van risico’s in ruime zin en het algemene balansbeleid. Verder bewaakt zij de coherentie van de budgetten en winstplannen van de bank- en de verzekeringsdochteronderneming. Zij oefent eveneens de auditfunctie uit op overkoepelend niveau. Daarnaast vervult de bankverzekeringsholding een stuwende rol bij de integratie van de bank- en de verzekeringsdochteronderneming. Dat behelst onder meer het geven van impulsen tot oprichting van een aantal comités voor overleg tussen de bank- en de verzekeringsdochterondernemingen en het specifiek tussenbeide komen in: j de benoemingspolitiek: de bankverzekeringsholding formuleert een eensluidend advies bij de benoeming van de bestuurders en algemeen directeuren van de bank- en de verzekeringsdochterondernemingen; j de vergoedingspolitiek: de bankverzekeringsholding komt actief tussenbeide in het op elkaar afstemmen van de vergoedingssystemen van de bestuurders en algemeen directeuren binnen de
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
bank- en de verzekeringsdochterondernemingen. Als bankverzekeringsgroep streeft KBC naar een zo sterk mogelijke integratie van bepaalde bank- en verzekeringsdiensten. Met ingang van 1 januari 2002 werden bijgevolg enkele gemeenschappelijke ondersteunende diensten ondergebracht in de KBC Bankverzekeringsholding NV. Het betreft vooral diensten op het vlak van marketing, communicatie, logistiek en informatietechnologie. De KBC Bankverzekeringsholding zal het personeel van deze diensten tewerkstellen voor rekening van de hele KBC Groep. Door middel van een ‘kostendelende structuur’ zullen de uitgaven van deze gemeenschappelijke diensten volgens objectieve criteria verdeeld worden onder KBC Bank, KBC Verzekeringen en andere groepsvennootschappen. j KBC Bank KBC Bank oefent alle bevoegdheden uit die eigen zijn aan het bankbedrijf. Het betreft met name: j alle bancaire materies zoals de kredietfunctie, het effectenbedrijf, corporate- en investmentbankingactiviteiten en dealingroomactiviteiten; j de interne organisatie en het toezicht op deze bancaire materies, zoals het risicobeheer, de auditen compliancefunctie, de informatietechnologie, de controlling en boekhouding, het humanresourcesbeleid (onverminderd de hiervoor vermelde rol van de bankverzekeringsholding op het vlak van benoemingen en vergoedingen) en de logistieke ondersteuning; j het uitstippelen en uitvoeren van de commerciële politiek binnen het strategische kader vastgelegd door de bankverzekeringsholding.
j KBC Verzekeringen KBC Verzekeringen oefent alle bevoegdheden uit die eigen zijn aan het verzekeringsbedrijf. Het betreft onder meer: j alle verzekeringsmateries en in het bijzonder alle aangelegenheden die inherent zijn aan het verzekeringstechnische beleid zoals tarifering en acceptatie van verzekeringen, het schaderegelingsbeleid, het beleggingsbeleid en de aanwending van het resultaat om het bedrijfseconomisch vereiste eigen vermogen van de verzekeringsonderneming op te bouwen; j de interne organisatie en het toezicht op deze verzekeringsmateries, zoals het rendementsbeheer (o.m. rendabiliteit van het verzekeringsbedrijf en van de verzekeringsproducten), het financieel beheer (rekening houdend met onder meer de beleggingsnormen die de wetgever oplegt), de bescherming van de rechten van verzekerden en begunstigden, de audit- en compliancefunctie, de informatietechnologie, de controlling en de boekhouding, het human-resourcesbeleid (uitgezonderd de hiervoor vermelde rol van de bankverzekeringsholding op het vlak van benoemingen en remuneratie) en de logistieke ondersteuning; j het uitstippelen en uitvoeren van het commercieel beleid binnen het strategische kader dat de bankverzekeringsholding heeft vastgelegd.
67
68
Groepsstructuur en Corporate Governance
j KBC Bank en KBC Verzekeringen KBC Bank en KBC Verzekeringen kunnen bepaalde van hun bevoegdheden delegeren aan gemengde comités (bestuurscomités) waarin vertegenwoordigers van de verzekeringsonderneming en van de bankdochteronderneming zitting hebben. Deze bevoegdheidsdelegaties gebeuren in voorkomend geval evenwel steeds onder de verantwoordelijkheid van de verzekeringsonderneming respectievelijk de bank. Dergelijke bestuurscomités werden in de loop van het boekjaar 2000 opgericht voor de activiteitsdomeinen Retail- en Private-bankverzekeren, Diensten aan Bedrijven, Marktactiviteiten, Assetmanagement en Centraal-Europa. j KBC Asset Management Op 1 juni 2000 werden de activiteiten inzake collectief en individueel vermogensbeheer van KBC Bank verzelfstandigd en, na een kapitaalverhoging waarop door KBC Bankverzekeringsholding werd ingetekend, ondergebracht in een dochtervennootschap van deze laatste. Met deze verzelfstandiging wenste KBC de onafhankelijkheid van het vermogensbeheer te benadrukken en eveneens aan te tonen dat ze aan dit activiteitsdomein, dat zowel tot het bank- als tot het verzekeringsbedrijf behoort, een groot belang hecht.
vennootschapswetgeving en de statuten, taken die behoren tot de bevoegdheid van de Raad van Bestuur; j anderzijds het beheer van de bankverzekeringsholding dat autonoom wordt gevoerd door het Directiecomité, dat is samengesteld uit gedelegeerd bestuurders en optreedt in het kader van de door de Raad van Bestuur uitgestippelde algemene strategie. Deze dualistische bestuursstructuur werd vastgelegd in de statuten, in de overeenkomst over de autonomie in de bankfunctie die tussen KBC Bankverzekeringsholding, KBC Bank en de Commissie voor het Bank- en Financiewezen werd gesloten en in de gelijklopende overeenkomst over de autonomie in de verzekeringsfunctie die werd ondertekend door KBC Bankverzekeringsholding, KBC Verzekeringen en de Controledienst voor de Verzekeringen.
2 Raad van Bestuur Samenstelling van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van KBC Bankverzekeringsholding bestaat uit 261 leden die door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders worden benoemd. Naast de gedelegeerd bestuurders die samen het Directiecomité vormen, hebben vertegenwoordigers van de hoofdaandeelhouders en onafhankelijke bestuurders zitting in de Raad van Bestuur.
CORPORATE GOVERNANCE
1 Bestuursstructuur De bestuursstructuur van KBC Bankverzekeringsholding is gebaseerd op een onderscheid tussen: j enerzijds het bepalen van de algemene strategie, het houden van toezicht op het beheer en het uitoefenen van specifieke bevoegdheden vastgelegd in de
De statuten bepalen dat de duur van het mandaat ten hoogste zes jaar bedraagt en eindigt na de gewone jaarvergadering. Aftredende bestuurders zijn herbenoembaar door de Algemene Vergadering. Voor de niet-uitvoerende bestuurders en de gedelegeerd bestuurders geldt een leeftijdsgrens van respectievelijk 70 en 65 jaar.
Voorstellen tot benoeming van nietuitvoerende bestuurders worden bij de Raad van Bestuur ingeleid door het Bureau, dat terzake fungeert als Benoemingscomité. Als criterium voor de benoeming van bestuurders en voor de verlenging van hun mandaat geldt een evenwichtige spreiding tussen bancaire en verzekeringstechnische knowhow, aandeelhoudersbelangen en externe managementexpertise. Er zijn geen bestuurders-rechtspersonen. Het aantal leden van de Raad van Bestuur ligt hoger dan in de aanbevelingen van Euronext Brussel en de Commissie voor het Bank- en Financiewezen inzake Corporate Governance omdat de elf leden van het Directiecomité deel uitmaken van de Raad van Bestuur en zowel in de voormelde overeenkomsten over de autonomie in de bankfunctie en in de verzekeringsfunctie als in de aanbevelingen met betrekking tot Corporate Governance bepaald wordt dat de Raad van Bestuur dient samengesteld te zijn uit een meerderheid van niet-uitvoerende bestuurders. De samenstelling van de Raad van Bestuur en van het Directiecomité, de kwalificatie van de bestuurders als vertegenwoordiger van de hoofdaandeelhouders of als onafhankelijk bestuurder, de hoofdfunctie van elke bestuurder en de datum waarop zijn mandaat vervalt, worden vermeld in de tabel. De kwalificatie van onafhankelijk bestuurder is gebaseerd op de definitie die ter zake door Euronext Brussel wordt gehanteerd.
Werking van de Raad van Bestuur De werking van de Raad van Bestuur wordt geregeld door het 1 Drie leden treden terug op de Algemene Vergadering in april 2002. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Groepsstructuur en Corporate Governance
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Willy Breesch Jan Huyghebaert Remi Vermeiren Willy Duron Herman Agneessens Rudy Broeckaert Emile Celis Jozef Cornu Christian Defrancq Rik Donckels Frans Florquin John J. Goossens Herwig Langohr Thomas Leysen Xavier Liénart Ghunald Loyaerts Luc Philips Theodoros Roussis Clément Selleslagh Paul Tanghe Patrick Vanden Avenne Jan Vanhevel Guido Van Roey Ferdinand Verdonck Marc Wittemans Alfons Wouters
Voorzitter van de Raad van Bestuur Ondervoorzitter van de Raad van Bestuur/voorzitter Almanij NV Voorzitter van het Directiecomité Ondervoorzitter van het Directiecomité Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Alcatel NV Gedelegeerd bestuurder Lid van het Directiecomité Cera Holding CV Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Belgacom NV van publiek recht Professor INSEAD Gedelegeerd bestuurder Umicore NV Directeur DraftWorldwide Belgium Gedelegeerd bestuurder Gedelegeerd bestuurder Voorzitter Ravago Plastics NV Gedelegeerd bestuurder Lid van het Directiecomité Cera Holding CV Gedelegeerd bestuurder Vanden Avenne-Ooigem NV Gedelegeerd bestuurder Directeur Groep Interbrew NV Gedelegeerd bestuurder Almanij NV Directeur Maatschappij voor Roerend Bezit van de Belgische Boerenbond CV Voorzitter Raad van Bestuur KBC Verzekeringen NV
2004 2002 2007 2004 2006 20032 2004 2002 2004 2004 2004 2007 2007 2002 2004 20042 2005 2002 20042 2004 2004 2003 2004 2004 2004
m m
m m
m m m
m m m
2004
m
m m
m
m m
m m m m m m
m
m1 m m m
Vergoedingscomité
Bureau/Benoemingscomité
Auditcomité
Directiecomité
Onafhankelijke bestuurders
Vertegenwoordigers hoofdaandeelhouders
Niet-uitvoerende bestuurders
Einde huidig mandaat
Naam
Hoofdfunctie
SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR
m1 m
m m
m
m
m
m
m m m m m
m m
m
m m m m
m
m
m m m
m
m1
m
m
m
m
Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Johan Deron Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Danielle Vermaelen. 1 Voorzitter van dit comité. 2 Zullen terugtreden op de Algemene Vergadering in 2002.
Wetboek van Vennootschappen en de statuten. De Raad van Bestuur kiest onder zijn leden een voorzitter uit de bestuurders die geen lid zijn van het Directiecomité. De Raad van Bestuur vergadert in principe tienmaal per jaar; bijkomende vergaderingen worden gehouden telkens wanneer het belang van de vennootschap het vereist. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Beslissingen worden bij gewone meerderheid van stemmen genomen; bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter van de vergadering beslissend. In de praktijk treedt de Raad collegiaal op en worden beslissingen steeds bij consensus aangenomen. In de gevallen waar de wet dit toestaat, kunnen de besluiten van de Raad van Bestuur worden aangenomen met de eenparige, schriftelijke instemming van de bestuurders.
Binnen de Raad van Bestuur werd een procedure vastgelegd waarbij alle nota’s die de agendapunten toelichten ten laatste drie dagen vooraf (behoudens in gevallen van materiële onmogelijkheid) aan de raadsleden worden opgestuurd, zodat zij vóór de Raadsvergadering eventueel gewenste bijkomende informatie kunnen inwinnen bij de voorzitter van de Raad of de leden van het Directiecomité. Bij belangrijke gebeurtenissen met betrekking tot de KBC Groep wor-
69
70
Groepsstructuur en Corporate Governance
den de bestuurders tussentijds geïnformeerd. Bestuurders kunnen op kosten van de vennootschap het advies inwinnen van een onafhankelijke expert wanneer een meerderheid van nietuitvoerende bestuurders instemt met een gemotiveerd verzoek in die zin.
Raadsvergaderingen in 2001 De Raad van Bestuur vergaderde in 2001 twaalfmaal. Deze vergaderingen werden steeds door vrijwel alle raadsleden bijgewoond. Naast de taken die hem door het Wetboek van Vennootschappen zijn opgedragen (zoals het vaststellen van de vennootschappelijke en geconsolideerde jaarrekening en het jaarverslag over het boekjaar 2000, de vaststelling van de agenda van de jaarvergadering en van het voorstel tot winstverdeling), het bewaken van de maandelijkse resultaten van KBC Bank, KBC Verzekeringen, KBC Asset Management en hun respectieve dochtervennootschappen, het vaststellen van de kwartaalresultaten, en de kennisname van de werkzaamheden van het Auditcomité en het Vergoedingscomité, behandelde de Raad van Bestuur nog onder meer de volgende onderwerpen: j de voordracht van Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV tot commissaris van de vennootschap en van de KBC Groep; j de krachtlijnen en de implicaties van het Bazel-kapitaalakkoord en van de door het International Accounting Standards Committee uitgewerkte boekhoudnormen; j de verdere expansie in CentraalEuropa (fusie C { SOB-IPB in Tsjechië, fusie van K&H Bank en ABN-AMRO Magyar in Hongarije, kapitaalverhoging en openbaar bod op de aandelen van Kredyt Bank in Polen);
j de gevolgen van de gebeurtenissen van 11 september 2001 in New York voor de bank- en verzekeringsactiviteiten van de KBC Groep; j de structurele maatregelen die KBC Bank en KBC Verzekeringen namen inzake hun organisatiestructuur en personeelsbezetting teneinde de kosten te beheersen en de fusiedoelstellingen daadwerkelijk te realiseren. Verder legde de Raad van Bestuur de principes vast van de kapitaalallocatie binnen de KBC Groep, hechtte hij zijn goedkeuring aan de door het Directiecomité voorgestelde strategie van de onderscheiden activiteitsdomeinen (Retail- en Private-bankverzekeren, Marktactiviteiten, Assetmanagement, Diensten aan Bedrijven en CentraalEuropa) en keurde hij de winstplanning voor het boekjaar 2002 goed. Ten slotte nam de Raad van Bestuur met goedkeuring kennis van de beslissingen die de Raad van Bestuur van KBC Bank nam ten aanzien van de personen (waaronder de voorzitter van het Directiecomité) die in het kader van het gerechtelijk onderzoek met betrekking tot het zogenaamde KBL-dossier en het FBB-dossier in verdenking werden gesteld en waarbij KBC Bank de kosten van verdediging op zich neemt en de betrokkenen vrijwaart tegen de financiële gevolgen van een eventuele veroordeling. Deze vrijwaring is in overeenstemming met en een concretisering van de beslissingen die de Raden van Bestuur van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding in oktober 2000 namen en waarbij de volledige steun aan en het vertrouwen in de in verdenking gestelde medewerkers werd bevestigd. Dit standpunt werd via een op 10 oktober 2000 uitgegeven persbericht publiek gemaakt.
Toezicht op het beheer Om de Raad van Bestuur in staat te stellen zijn taak van toezicht te vervullen, wordt hem door het Directiecomité maandelijks verslag uitgebracht over de resultatenontwikkeling bij KBC Verzekeringen en KBC Bank. De Raad bewaakt deze ontwikkeling aan de hand van de door hem goedgekeurde winstplanning. Verder neemt de Raad kennis van de algemene gang van zaken bij KBC Verzekeringen, KBC Bank en KBC Asset Management en van alle belangrijke gebeurtenissen of projecten sinds de vorige Raadsvergadering. De Raad kan ook op elk ogenblik aan het Directiecomité of aan de commissaris bijzondere verslagen vragen over alle aspecten die een belangrijke invloed kunnen hebben op de vennootschap. De Raad en de voorzitter van de Raad kunnen zich alle dienstige inlichtingen of stukken doen verstrekken en elke controle doen uitvoeren. Het sluitstuk van het toezicht door de Raad van Bestuur wordt gevormd door het Auditcomité (zie verder).
Toezicht op dochtermaatschappijen en deelnemingen Aangezien KBC Bankverzekeringsholding een financiële holding is, waarvan het maatschappelijk doel is het rechtstreeks en onrechtstreeks houden en beheren van haar deelnemingen in KBC Bank, KBC Verzekeringen, KBC Asset Management en hun respectieve dochtervennootschappen, zijn de besprekingen in de Raad van Bestuur per definitie toegespitst op het toezicht op de activiteiten en de resultaten van deze dochtervennootschappen en deelnemingen. De Raad van Bestuur ziet toe op de ontwikkelingen in de kleindochtervennootschappen in het kader van Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Groepsstructuur en Corporate Governance
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
de rapportering over de geconsolideerde resultaten. Telkens wanneer er zich belangrijke ontwikkelingen voordoen bij deze vennootschappen, wordt de Raad daarvan op ad-hocbasis ingelicht. Het risicobeheer voor de KBC Groep gebeurt op geconsolideerde basis.
uitgekeerde bedragen als tantième aan de Raad van Bestuur worden toegekend. De verdeling van deze tantième gebeurt volgens een door de Raad van Bestuur uitgewerkte regeling, waarvan de jaarlijkse toepassing behartigd wordt door het Vergoedingscomité. De voorzitter van de Raad van Bestuur ontvangt daarnaast een vaste maandvergoeding.
Bij het voorgaande valt nog op te merken dat de samenstellingen van de Raden van Bestuur van KBC Bankverzekeringsholding, KBC Verzekeringen en KBC Bank in belangrijke mate met elkaar overeenstemmen.
Het totale bedrag van de in 2001 aan de niet-uitvoerende bestuurders uitbetaalde vergoedingen komt uit op (bruto voor belastingen) 1 729 445,08 EUR.
Bij beide dochterondernemingen functioneert eveneens een Auditcomité. De voorzitter van het Auditcomité van KBC Bankverzekeringsholding neemt het voorzitterschap waar van de beide andere Auditcomités.
Per 31 december 2001 bezaten de leden van de Raad van Bestuur (niet-uitvoerende bestuurders en leden van het Directiecomité) persoonlijk 25 405 aandelen KBC Bankverzekeringsholding, 64 ATO’s (2003), 1 115 ATO’s (2008) en 87 450 opties op aandelen KBC Bankverzekeringsholding.
Uitoefening van de bestuursfunctie De uitoefening van de bestuursfunctie door de niet-uitvoerende bestuurders en de leden van het Directiecomité gebeurt binnen het kader van de dualistische bestuursstructuur die in het begin van dit hoofdstuk werd uiteengezet. Voor het overige heeft de Raad geen verdere regels vastgelegd over de uitoefening van de bestuursfunctie.
Vergoedingen en effectenbezit De vergoeding voor de niet-uitvoerende bestuurders bestaat uitsluitend uit een door de Algemene Vergadering vastgesteld presentiegeld per bijgewoonde vergadering van de Raad van Bestuur en uit een deel van de tantième die in de winstverdeling jaarlijks aan de Raad van Bestuur wordt toegekend. Overeenkomstig de statuten kan maximaal 5 % van de als dividend Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
KBC Bankverzekeringsholding staat geen kredieten toe aan bestuurders. KBC Bank kan dat wel doen met naleving van art. 28 van de Wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen, dat wil zeggen dat kredieten kunnen worden verleend tegen de cliëntenvoorwaarden.
3 Directiecomité De Raad van Bestuur stelt uit zijn leden een Directiecomité samen. De voorzitter, de ondervoorzitter en de leden van het Directiecomité worden door de Raad van Bestuur benoemd en verkrijgen door hun benoeming de hoedanigheid van gedelegeerd bestuurder. Het Directiecomité is samengesteld uit de leden van de Directiecomités van KBC Bank en KBC Verzekeringen. In 2001 bestond het Directiecomité uit elf leden. Hun naam en de datum waarop hun mandaat ver-
valt, worden vermeld in de tabel aan het begin van dit hoofdstuk. Voor de leden van het Directiecomité geldt een leeftijdsgrens van 65 jaar. Het Directiecomité is belast met het beheer van KBC Bankverzekeringsholding binnen de door de Raad van Bestuur uitgestippelde algemene strategie, zoals uiteengezet in het begin van dit hoofdstuk. Het Directiecomité vormt een college. Het kan zijn taken onder zijn leden verdelen. Deze taakverdeling doet evenwel geen afbreuk aan hun collegiale verantwoordelijkheid. Beslissingen worden bij consensus aangenomen. Het Directiecomité vergadert in principe eenmaal per week. Wanneer het belang van de vennootschap dat vereist, worden bijkomende vergaderingen gehouden. De Raad van Bestuur bepaalt naast het financieel statuut van de leden van het Directiecomité ook hun stelsel van rust- en overlevingspensioenen, op voorstel van het Vergoedingscomité. De leden van het Directiecomité worden vergoed deels met een vaste maandvergoeding en deels met een jaarlijkse variabele vergoeding die wordt bepaald afhankelijk van de winst van de vennootschap. De vergoedingen die zij ontvangen uit hoofde van in opdracht vervulde mandaten in andere maatschappijen, worden verrekend met voormelde vergoedingen. Het totale bedrag van de vergoedingen aan de leden van het Directiecomité, uitbetaald in 2001, komt uit op (bruto voor belastingen) 5 612 583,85 EUR, waarvan 1 521 266,20 EUR als variabele vergoeding. Deze vergoedingen van de leden van het Directiecomité vallen ten laste van KBC Bank of van KBC Verzekerin-
71
72
Groepsstructuur en Corporate Governance
gen, naargelang de leden behoren tot het Directiecomité van de bank of van de verzekeringsmaatschappij.
4 Comités opgericht door de Raad van Bestuur Om de werkzaamheden van de Raad van Bestuur voor te bereiden en hem bij de uitoefening van zijn opdrachten bij te staan, werden binnen de Raad van Bestuur drie bijzondere comités opgericht, waarvan de samenstelling wordt vermeld in de tabel aan het begin van dit hoofdstuk. j Bureau van de Raad van Bestuur Het Bureau van de Raad van Bestuur, voorgezeten door de voorzitter van de Raad en verder bestaande uit de voorzitter en de ondervoorzitter van het Directiecomité en drie niet-uitvoerende bestuurders, bereidt de agenda en de beraadslagingen van de Raad voor. Het Bureau fungeert ook als Benoemingscomité dat voorstellen formuleert met betrekking tot de benoeming van bestuurders. j Auditcomité Het Auditcomité bestaat uit acht2 niet-uitvoerende bestuurders, waarvan drie onafhankelijke bestuurders. Het feit dat deze laatsten niet de meerderheid vormen zoals aanbevolen door Euronext Brussel, is gesteund op de wens dat de samenstelling van het Auditcomité een afspiegeling zou zijn van die van de Raad van Bestuur en in grote mate zou overeenkomen met die van de Auditcomités van KBC Verzekeringen en KBC Bank. Het Auditcomité staat de Raad bij in zijn toezichtstaak. Zijn opdracht bestaat erin de naleving van wettelijke en regelgevende voorschriften en van de door de Raad van Bestuur goedgekeurde beleidslijnen en procedures te bewaken, en toe te zien op de risicobeheersing en interne controle. Met dit doel keurt
het Auditcomité het jaarlijkse auditplan van de interne auditor goed, neemt kennis van het auditplan van de commissaris en bespreekt hun verslagen. Ook wordt de rapportering vanwege de Directie Risicobeheer als vast agendapunt opgenomen, waarbij voornamelijk de recente ontwikkelingen inzake de bewaking van de marktrisico’s worden toegelicht. Het Auditcomité neemt ook vooraf kennis van de ontwerpen van jaarrekeningen en van de persberichten omtrent de kwartaalresultaten vooraleer ze ter goedkeuring aan de Raad worden voorgelegd. Het Auditcomité kan verder elk onderwerp dat onder zijn bevoegdheid valt onderzoeken en zich daartoe alle relevante informatie laten voorleggen. Aldus heeft het Auditcomité in 2001 onder meer de volgende bijzondere rapporteringen besproken: aansluitingsproblematiek effectenadministratie, schaderapporteringen, project EURO 2002, onderzoeken toezichtsautoriteiten en introductie IAS-normen. Begin 2001 hebben de leden van het Auditcomité zich akkoord verklaard met het voorstel aan het Directiecomité en de Raad van Bestuur tot aanstelling van Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV als commissaris. Dit voorstel werd geformuleerd door een werkgroep binnen het Auditcomité belast met de analyse van de offertes van vijf accountantsfirma’s. Het Auditcomité kan een beroep doen op het advies van externe experts wanneer zijn voorzitter een gemotiveerd verzoek daartoe formuleert en de Raad van Bestuur daarmee instemt. Het Auditcomité vergadert vijfmaal per jaar in aanwezigheid van de voorzitter van het Directiecomité, de interne auditor, het management van Controlling en Boekhouding van KBC Bank en KBC Verzekerin-
gen, en brengt daarover verslag uit bij de Raad van Bestuur. Sommige vergaderingen, onder meer die waarin de publicatie van de resultaten en de financiële toestand aan de orde zijn, worden ook bijgewoond door de erkende commissaris. j Vergoedingscomité Het Vergoedingscomité, bestaande uit de voorzitter van de Raad van Bestuur en twee vertegenwoordigers van de hoofdaandeelhouders, legt binnen de door de Raad bepaalde delegaties het vergoedingsstatuut van de leden van het Directiecomité vast en bereidt de beslissingen voor met betrekking tot de statutaire tantième van de leden van de Raad. De frequentie van vergaderen wordt ad hoc bepaald. Jaarlijks brengt dit comité verslag uit over zijn werking bij de Raad van Bestuur.
5 Beleid in verband met de resultaatsbestemming Het ligt in de bedoeling van de Raad van Bestuur om aan de Algemene Vergadering voor te stellen ongeveer 40 % van de geconsolideerde jaarwinst in de vorm van dividenden uit te keren. Behoudens bijzondere omstandigheden zal deze politiek in de toekomst worden voortgezet. Indien zich een inzinking van de jaarwinst zou voordoen en deze daling naar het oordeel van de Raad van Bestuur een veeleer tijdelijk karakter heeft, dan zal het uitkeringspercentage eventueel worden verhoogd om een relatief stabiel verloop van het dividend te verzekeren.
6 Relaties met de hoofdaandeelhouders Almanij NV (met zetel te Antwerpen, Schoenmarkt 33) bezat op 31 december 2001 een controledeelne2 Negen vanaf 2002. Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Groepsstructuur en Corporate Governance
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
ming van 67,91 % in KBC Bankverzekeringsholding NV. Zoals vermeld in het jaarverslag 1999 van Almanij NV, werd in december 1999 een aandeelhoudersovereenkomst gesloten tussen Cera Holding enerzijds en de andere vaste aandeelhouders van Almanij anderzijds. Deze overeenkomst heeft als doel het algemeen beleid van Almanij te ondersteunen en te coördineren en op de toepassing van dit beleid toe te zien. De overeenkomst voorziet in een gezamenlijke uitoefening van de stemrechten verbonden aan de door elke partij in het kader van de aandeelhoudersovereenkomst toegezegde aandelen en in een wederkerig recht van voorkoop met betrekking tot deze aandelen. Blijkens hetzelfde jaarverslag treedt daarnaast ook de coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Maatschappij voor Roerend Bezit van de Belgische Boerenbond, afgekort MRBB, op als stabiele aandeelhouder van de Almanij-groep. Het Comité voor Groepspolitiek heeft tot taak de politiek van de Almanij-groep te bespreken en te coördineren, de samenwerking tussen de dochtervennootschappen te bevorderen en als denktank te fungeren voor het ontwikkelen van nieuwe ideeën en initiatieven. Het Comité vergadert in principe tweemaal per jaar. KBC is niet op de hoogte van het bestaan van andere aandeelhouders- of bestuurscomités dan de hiervoor vermelde. Commerciële verrichtingen tussen KBC en Almanij vinden niet plaats op het niveau van KBC Bankverzekeringsholding, maar op het niveau van de werkmaatschappijen, voornamelijk KBC Bank, en gebeuren ‘at arm’s length’. De controle Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
daarop wordt uitgeoefend door de bestuursorganen van de betrokken werkmaatschappijen.
7 Statutaire benoemingen Met ingang van 25 april 2002 treden de heren G. Loyaerts, C. Selleslagh en R. Broeckaert terug als gedelegeerd bestuurders en leden van het Directiecomité van KBC Bank en KBC Bankverzekeringsholding. Het vertrek van deze drie bestuurders is onderdeel van de algemene herstructureringsmaatregelen inzake organisatiestructuur en personeelsbezetting die in de loop van oktober 2001 werden genomen om de kosten te beheersen en de fusiedoelstellingen daadwerkelijk te realiseren. De Raad van Bestuur spreekt zijn erkentelijkheid en dank uit voor de gewaardeerde bijdrage die de betrokken gedelegeerd bestuurders geleverd hebben aan het welslagen van de fusie binnen KBC Bank en aan de werking van KBC Bankverzekeringsholding. Met ingang van 25 april 2002 treedt ook de heer Guido Van Roey terug als bestuurder van KBC Bankverzekeringsholding. De Raad dankt hem eveneens voor zijn actieve medewerking aan de fusie. Aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld om de heer Paul Peeters in zijn plaats te benoemen voor de periode lopende tot de jaarvergadering van 2004, datum waarop het mandaat van zijn voorganger, dat hij voleindigt, afloopt. Op de jaarvergadering van 2002 lopen verder ook de bestuursmandaten van de heren J. Huyghebaert, J. Cornu, T. Roussis en T. Leysen ten einde. Aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld om hen opnieuw te benoemen voor een statutaire periode van zes jaar.
8 Perspectieven van KBC Bankverzekeringsholding Hiervoor wordt verwezen naar het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’, onder ‘Winstverwachting’.
9 Raad van Bestuur van KBC Bank en van KBC Verzekeringen KBC Bank Voorzitter van de Raad van 2 Bestuur: Willy Breesch Ondervoorzitter van de Raad van Bestuur: Jan Huyghebaert2 Voorzitter van het Directiecomité: Remi Vermeiren1 Leden van de Raad van Bestuur: Herman Agneessens1, Rudy Broeckaert1, Rik Donckels, Frans Florquin1, Ghunald Loyaerts1, Eric Mertens, Luc Philips1, Hubert Plouvier2, Clément Selleslagh1, Paul Tanghe2, Jan Vanhevel1, Valère Vanschoenbeek, Herman Van Thillo, Ferdinand Verdonck2 Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Johan Deron Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Danielle Vermaelen
KBC Verzekeringen Voorzitter van de Raad van Bestuur: Alfons Wouters2 Voorzitter van het Directiecomité: Willy Duron1 Leden van de Raad van Bestuur: Emile Celis1, Ann Collin, Christian Defrancq1, Noël Devisch, Rik Donckels, Carla Durlet, Jan Huyghebaert, Paul Tanghe2, Harold Vanden Avenne2, Ferdinand Verdonck2
1 Lid van het Directiecomité (de heren Rudy Broeckaert, Ghunald Loyaerts en Clément Selleslagh treden terug op de Algemene Vergadering in april 2002). 2 Lid van het Auditcomité.
73
74
Groepsstructuur en Corporate Governance
Secretaris Raad van Bestuur en Directiecomité: Dirk Verdonckt Commissaris: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV, vertegenwoordigd door Jean-Pierre Romont en Jan De Landsheer
OPENHEID IN AANDEELHOUDERSCOMMUNICATIE KBC hecht veel belang aan het op een zo transparant mogelijke manier beschikbaar stellen van financiële informatie aan alle betrokkenen, en aan haar aandeelhouders in het bijzonder.
Meer bepaald tracht de dienst ‘Investor Relations’ door het nemen van diverse initiatieven de financiële communicatie ten behoeve van analisten en aandeelhouders continu te verbeteren. Traditioneel verzorgde de KBC Groep haar financiële communicatie door middel van de publicatie van de jaar- en halfjaarresultaten via persberichten, (half-) jaarverslagen en roadshows en door het verspreiden van persberichten bij belangrijke gebeurtenissen. In 2001 werden daarnaast diverse initiatieven genomen met als doel de informatie ten behoeve van aan-
deelhouders nog verder te optimaliseren. Het betrof onder meer: j de publicatie, vanaf het eerste kwartaal van 2001, van kwartaalresultaten en -rapporten; j de ontwikkeling van een speciale website (www.kbc.com) met specifieke investor-relationsinformatie; j het opvoeren van het aantal roadshows en presentaties; j de organisatie van een speciale ‘Investor Day’, waarop het topmanagement een aantal KBCactiviteiten in detail toelichtte.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
75 ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
76
Word. Word groot. Word succesvol. Word gelukkig. Zijn is worden. En worden maakt het zijn de moeite waard. Geen worden z o n d e r m o e i t e e c h t e r. Dus samen worden is de boodschap. KBC wil, samen met u, dromen van en werken aan een toekomst waarin het g o e d leven is, waarin u kunt w o r d e n wat u worden wilt. KBC geeft u haar woord. En het woord is ‘Word’.
■
■
■
■
■
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
77
BEELD
■
■
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
UIT DE
KBC-IMAGOCAMPAGNE 2001.
■
■
■
78
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
GECONSOLIDEERDE BALANS NA WINSTVERDELING ACTIVA (In duizenden EUR ) BANKBEDRIJF I II III
IV V VI VII
Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Effecten en waardepapier A Vastrentend B Niet-vastrentend Financiële vaste activa Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Materiële vaste activa Overige activa
Toelichting
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
1
146 483 052
176 899 008
215 880 978
22,0 %
2; 4 3; 4 5
17 189 064 64 633 988 52 086 750 48 884 880 3 201 870 1 188 417 142 080 1 510 163 9 732 590
21 860 314 78 936 173 58 174 781 51 841 558 6 333 222 616 387 165 373 1 801 033 15 344 948
28 291 266 87 046 937 66 224 733 60 525 434 5 699 299 193 817 207 322 2 091 340 31 825 563
29,4 % 10,3 % 13,8 % 16,8 % -10,0 % -68,6 % 25,4 % 16,1 % 107,4 %
10 217 270
11 496 544
12 583 847
9,5 %
8 8
83 426 8 188 137 1 195 446
81 487 8 266 818 2 285 968
82 344 8 657 609 2 952 108
1,1 % 4,7 % 29,1 %
19 9 9
221 414 258 996 269 851
178 078 307 915 376 278
173 889 335 332 382 565
-2,4 % 8,9 % 1,7 %
10
347 209
475 118
626 596
31,9 %
285 435 41 320 20 453
296 466 135 265 43 386
336 955 246 132 43 509
13,7 % 82,0 % 0,3 %
-829 085
-1 212 687
-1 014 818
-16,3 %
156 218 445
187 657 982
228 076 604
21,5 %
6 7 7 7
VERZEKERINGSBEDRIJF VIII IX X XI XII XIII
Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Beleggingen Beleggingen betreffende verrichtingen ‘Leven’ waarvan de polishouders het risico dragen Deel van de herverzekeraars in de technische voorzieningen Vorderingen Overige activa
HOLDINGACTIVITEITEN XV Financiële vaste activa XVI Geldbeleggingen en liquide middelen XVII Overige activa ELIMINATIES*
22
TOTAAL ACTIVA * De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk vanwege rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
PASSIVA (In duizenden EUR)
Toelichting
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
11 11 11 11 11 11 11
582 397 1 927 629 11 115 3 209 692 16 805 -1 520 067 -11 397
585 377 1 961 818 10 630 4 470 521 18 219 -1 256 299 -14 725
590 388 2 009 421 10 162 6 871 067 15 934 -1 617 451 -27 240
0,9 % 2,4 % -4,4 % 53,7 % -12,5 % 28,7 % 85,0 %
Totaal eigen vermogen
11
4 216 174
5 775 542
7 852 280
36,0 %
VIII IX X
12 13 14
1 750 936 5 944 740 1 825 476
1 892 119 6 707 905 1 841 379
2 219 123 6 745 978 0
17,3 % 0,6 % -100,0 %
13 737 326
16 216 944
16 817 380
3,7 %
132 395 644
160 408 100
199 144 753
24,1 %
28 871 450 71 882 057 21 237 183 609 661 9 795 294
41 961 726 82 209 413 24 966 660 965 280 10 305 021
41 199 589 110 097 895 21 044 512 668 243 26 134 514
-1,8 % 33,9 % -15,7 % -30,8 % 153,6 %
8 957 401
10 094 907
11 047 212
9,4 %
RISICODRAGEND VERMOGEN I II III IV V Vbis VI
Kapitaal Uitgiftepremie Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Consolidatieverschillen (badwill) Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen
Belangen van derden (inclusief preferente aandelen) Achtergestelde schulden Fonds voor Algemene Bankrisico’s
Totaal risicodragend vermogen BANKBEDRIJF XI XII XIII XIV XV
Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan cliënten In schuldbewijzen belichaamde schulden Voorzieningen en uitgestelde belastingen Overige passiva
15 16 16 17 18
VERZEKERINGSBEDRIJF XVI Technische voorzieningen XVII Technische voorzieningen betreffende verrichtingen ‘Leven’ waarvan de polishouders het risico dragen XVIII Deposito’s herverzekeraars XIX Voorzieningen en uitgestelde belastingen XX Overige passiva
19 19
7 045 410 1 195 446
7 101 813 2 285 968
7 366 963 2 952 108
3,7 % 29,1 %
17 20
106 964 177 266 432 316
102 353 259 285 345 487
98 136 263 316 366 689
-4,1 % 1,6 % 6,1 %
HOLDINGACTIVITEITEN
21
1 660 514
1 835 079
1 730 987
-5,7 %
1 275 714 384 800
1 331 538 503 541
1 208 715 522 272
-9,2 % 3,7 %
-532 440
-897 048
-663 728
-26,0 %
156 218 445
187 657 982
228 076 604
21,5 %
XXI Financiële schulden XXIII Overige passiva ELIMINATIES*
22
TOTAAL PASSIVA * De eliminaties activa en passiva zijn niet gelijk vanwege rechtstreekse eliminatie in de achtergestelde schulden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
79
80
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
GECONSOLIDEERDE RESULTATENREKENING RESULTATENREKENING (In duizenden EUR)
Toelichting
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
A Nettorente-inkomsten 1 Rente- en soortgelijke opbrengsten 2 Rente- en soortgelijke kosten
23; 28
2 056 647 8 437 037 -6 380 391
2 294 976 10 066 214 -7 771 238
2 541 177 11 543 950 -9 002 774
10,7 % 14,7 % 15,8 %
B Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten 1 Aandelen en andere niet-vastrentende effecten 2 Deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren
24; 28
100 248 75 203 25 045
142 285 115 114 27 172
120 775 101 564 19 211
-15,1 % -11,8 % -29,3 %
C Winst (Verlies) uit financiële transacties 1 Uit het wisselbedrijf en trading 2 Uit de realisatie van beleggingseffecten
25; 28
636 182 170 561 465 621
835 851 590 101 245 751
884 770 609 557 275 213
5,9 % 3,3 % 12,0 %
D Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten 1 Nettoprovisie-inkomsten 2 Overige bedrijfsopbrengsten
26; 28
974 415 756 396 218 018
1 335 973 1 034 354 301 619
1 427 645 1 056 811 370 834
6,9 % 2,2 % 22,9 %
E Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode
27; 28
100 456
47 195
2 907
-93,8 %
F Algemene beheerskosten en overige lasten 1 Personeelskosten 2 Afschrijvingen vaste activa 3 Overige bedrijfskosten
29
-2 524 449 -1 369 274 -245 366 -909 809
-3 094 309 -1 675 340 -295 927 -1 123 042
-3 510 048 -1 842 934 -357 528 -1 309 586
13,4 % 10,0 % 20,8 % 16,6 %
G Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s
30
-341 618
-241 281
-321 383
33,2 %
-238 839
-15 772
0
-100,0 %
BANKBEDRIJF
H Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen I
Waardecorrecties op effecten
31
21 470
-82 321
-88 690
7,7 %
J
Voorzieningen voor andere risico’s en kosten
17
3 564
15 075
42 640
182,9 %
-9 190
-9 193
-8 706
-5,3 %
778 886
1 228 480
1 091 087
-11,2 %
A Netto verdiende premies 1 Bruto verdiende premies 2 Deel herverzekeraars
2 095 168 2 144 513 -49 345
2 650 473 2 704 723 -54 250
2 508 461 2 570 387 -61 925
-5,4 % -5,0 % 14,1 %
B Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23
-2 125 665 -118 751
-2 334 841 182 489
-1 960 899 369 280
-16,0 % 102,4 %
676 889 134 957 118 751
420 802 161 194 -182 489
256 753 183 549 -369 280
-39,0 % 13,9 % 102,4 %
11 495
11 460
4 978
-56,6 %
-344 171
-374 287
-406 965
8,7 %
-1 735
-1 724
-1 724
0,0 %
K Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen I Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening bankbedrijf VERZEKERINGSBEDRIJF
C Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23 D Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode E Algemene beheerskosten en overige lasten F Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen
32
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
(In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
311 981
371 883
400 604
7,7 %
G Niet-recurrente opbrengsten
257 602
144 733
37 165
-74,3 %
H Niet-recurrente kosten
-241 638
-119 446
-29 377
-75,4 %
II Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening verzekeringsbedrijf
327 944
397 169
408 392
2,8 %
-10 371
-35 652
-34 109
-4,3 %
1 421
545
0
-100,0 %
2
2 151
4 883
127,0 %
-2 230
-3 597
-3 790
5,4 %
-11 179
-36 553
-33 016
-9,7 %
HOLDINGACTIVITEITEN
Toelichting
33
A Nettorente-inkomsten C Resultaten uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode D Overige bedrijfsopbrengsten E Algemene beheerskosten en overige lasten III Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening holdingactiviteiten IV Uitzonderlijke opbrengsten
34
238 790
745 887
113 544
-84,8 %
V Uitzonderlijke kosten
34
-43 848
-46 981
-35 808
-23,8 %
1 290 593
2 288 004
1 544 199
-32,5 %
VI Winst van het boekjaar vóór belastingen VII A Onttrekking aan de uitgestelde belastingen B Overboeking naar de uitgestelde belastingen
35 35
1 632 -1 924
5 792 -1 050
731 -643
-87,4 % -38,7 %
VIII Belastingen op het resultaat A Belastingen B Regularisering van belastingen en terugnemingen van belastingvoorzieningen
35
-228 371 -265 701 37 329
-316 236 -335 297 19 061
-365 859 -380 495 14 636
15,7 % 13,5 % -23,2 %
1 061 930 92 183 969 746
1 976 509 155 829 1 820 680
1 178 428 156 076 1 022 352
-40,4 % 0,2 % -43,8 %
IX Geconsolideerde winst A Aandeel van derden B Aandeel van de Groep
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
81
82
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
CONSOLIDATIE- EN WAARDERINGSREGELS: ALGEMENE PRINCIPES
Groep een aanzienlijke invloed op het beleid uitoefent. De vermogensmutatiemethode wordt ook toegepast op ondernemingen in vereffening.
Criteria voor consolitatie en opneming volgens de vermogensmutatiemethode
3 Waardering tegen aanschaffingsprijs
1 Integrale en evenredige consolidatie De methode van de integrale consolidatie wordt toegepast voor alle dochter- en kleindochterondernemingen waarover de consoliderende vennootschap een exclusieve controle uitoefent hetzij in rechte (deelnemingen van meer dan 50 %) hetzij in feite. Ondernemingen waarover, samen met een beperkt aantal vennoten, in rechte of in feite een gezamenlijke controle wordt uitgeoefend, worden geconsolideerd volgens de methode van de evenredige consolidatie.
2 Vermogensmutatiemethode De vermogensmutatiemethode wordt gehanteerd voor geassocieerde ondernemingen waarin de
Het gezamenlijke balanstotaal van de uitgesloten vennootschappen mag niet meer bedragen dan het kleinste van de volgende bedragen: 1 % van het geconsolideerd balanstotaal of 1 miljard EUR. Wanneer een eerder geconsolideerde maatschappij niet langer aan de vermelde criteria voldoet, blijft ze in principe verder geconsolideerd, behalve als deze situatie duurzaam is.
Participaties in niet-geassocieerde ondernemingen worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening tegen de aanschaffingsprijs (na aftrek van een eventuele waardevermindering).
Verbonden maatschappijen die vastgoedcertificaten uitgeven, worden niet geconsolideerd, aangezien het economisch risico van de activa van deze maatschappijen bij de certificaathouder ligt.
4 Gevallen waarin van deze criteria wordt afgeweken Een onderneming die in aanmerking komt voor consolidatie wordt ook werkelijk in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen als twee van de volgende criteria worden overschreden: j het deel van de Groep in het eigen vermogen: 1,25 miljoen EUR; j het deel van de Groep in het resultaat: 0,5 miljoen EUR (in absolute waarde); j balanstotaal + rechten en verplichtingen buiten balanstelling die in aanmerking komen voor de berekening van de CAD-ratio: 6,25 miljoen EUR.
5 Overzicht van de voornaamste maatschappijen in de consolidatiekring Hierna volgt een beknopt overzicht van de voornaamste maatschappijen in de consolidatiekring. De volledige lijst is vervat in de neergelegde jaarrekening en is ook verkrijgbaar op aanvraag.
VOORNAAMSTE MAATSCHAPPIJEN IN DE CONSOLIDATIEKRING Maatschappij
Zetel
Belangenpercentage
Antwerpen − BE Luxemburg − LU Brussel − BE Antwerpen − BE Antwerpen − BE Praag − CZ Brussel −BE Dublin − IE Brussel − BE Brussel − BE Dublin − IE Brussel − BE Bremen − DE New York − VSA Rotterdam − NL Amsterdam − NL Mechelen − BE Dublin − IE Diverse locaties Rotterdam − NL Diverse locaties Londen − VK Diverse locaties Boedapest − HU Warschau − PL Praag − CZ
87,17 100,00 100,00 99,56 99,48 83,84 90,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 99,67 100,00 100,00 75,01 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 59,01 54,64 100,00
A INTEGRALE CONSOLIDATIE Bankbedrijf Antwerpse Diamantbank NV Assurisk SA CBC Banque SA Centea NV Krefima NV C{ eskoslovenská Obchodní Banka a.s. (C{ SOB)* Fin-Force NV IIB Bank Limited (groep) Investco NV KBC Asset Management NV KBC Asset Management Limited KBC Bank NV KBC Bank Deutschland AG KBC Bank Funding LLC & Trust (groep) KBC Bank Nederland NV KBC Clearing NV KBC Exploitatie NV KBC Finance Ireland KBC Financial Products (groep) KBC Internationale Financieringsmaatschappij NV KBC Lease (groep) KBC Peel Hunt Plc. KBC Securities (groep) Kereskedelmi és Hitelbank Rt. (K&H Bank) Kredyt Bank SA Patria Finance a.s.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Maatschappij Verzekeringsbedrijf ADD NV Almarisk NV Argosz Insurance Corporation Limited C{ SOB Pojisˇt’ovna a.s. Fidea NV K&H Életbiztositó Rt. KBC Life Invest Fund Management SA KBC Verzekeringen NV Lucare Captive SA Maatschappij voor Brandherverzekering CV Secura NV VITIS Life Luxembourg SA Holdingactiviteiten KBC Bankverzekeringsholding NV
Zetel
Belangenpercentage
Heverlee − BE Brussel − BE Boedapest − HU Zatec − CZ Antwerpen − BE Boedapest − HU Luxemburg − LU Leuven − BE Luxemburg − LU Leuven − BE Brussel − BE Luxemburg − LU
100,00 100,00 98,76 100,00 100,00 79,51 100,00 100,00 99,95 90,91 95,04 94,32
Brussel − BE
100,00
Brussel − BE
50,00
Brussel − BE Brussel − BE
21,55 20,55
Warschau − PL Dublin − IE Dublin − IE Antwerpen − BE Warschau − PL
76,06 19,30 23,22 24,36 40,03
B EVENREDIGE CONSOLIDATIE Bankbedrijf International Factors NV C OPGENOMEN VOLGENS DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE Bankbedrijf Bank Card Company NV Banksys NV Verzekeringsbedrijf Agropolisa SA FBD Limited FBD Holdings Plc. Groep VTB-VAB NV TUiR Warta SA * 78,12 % ondergebracht in KBC Bank NV en 5,71 % in KBC Verzekeringen NV.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
83
84
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
6 Wijzigingen in de consolidatiekring in 2001 De balans en de resultatenrekening werden in het boekjaar 2001 beïnvloed door wijzigingen in de consolidatiekring. Hierna volgen de voornaamste wijzigingen; de volledige lijst is vervat in de neergelegde jaarrekening en is ook verkrijgbaar op aanvraag.
VOORNAAMSTE WIJZIGINGEN IN DE CONSOLIDATIEKRING Maatschappij
Consolidatiemethode
Belangenpercentage
Resultaatseffect opgenomen sinds
Commentaar
31-12-2000
31-12-2001
integrale consolidatie integrale consolidatie integrale consolidatie
-
100,00 90,00
01-01-2001 30-06-2001 01-01-2001
nieuwe deelneming fusie met K&H Bank verzelfstandiging
Bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten Crédit Commercial de France SA vermogensmutatiemethode
-
-
31-03-2000
niet in de resultaten in 2001, drie maanden in de resultaten in 2000
vanaf 30-06-2001 inclusief ABN AMRO Magyar Bank integrale consolidatie in 2001, niet in de resultaten in 2000 integrale consolidatie in 2001, niet in de resultaten in 2000
Toevoegingen Bankbedrijf Investco NV ABN AMRO Magyar Bank Rt. Fin-Force NV Weglatingen
Wijzigingen in het belangenpercentage Bankbedrijf Kereskedelmi és Hitelbank Rt. (K&H Bank) KBC Peel Hunt Plc.
integrale consolidatie
73,28
59,01
01-01-2001
integrale consolidatie
20,10
100,00
01-01-2001
Patria Finance a.s.
integrale consolidatie
91,90
100,00
01-01-2001
C{ SOB a.s. IPB: de activiteiten van IPB werden overgenomen door C{ SOB Kredyt Bank SA
integrale consolidatie integrale consolidatie
81,55 -
83,84 -
01-01-2001 19-06-2000
integrale consolidatie
49,99
54,64
01-10-2001
integrale consolidatie integrale consolidatie vermogensmutatiemethode
75,77 52,51 40,03
100,00 95,04 40,03
01-07-2001 01-10-2001 01-01-2001
Verzekeringsbedrijf C{ SOB Pojisˇt’ovna a.s. Secura NV TUiR Warta SA
volledig jaar opgenomen in 2001, zes maanden opgenomen in 2000 eerste drie kwartalen van 2001 volgens de vermogensmutatiemethode, laatste kwartaal integraal geconsolideerd. In 2000 volledig volgens de vermogensmutatiemethode
volledig jaar in de resultaten in 2001, niet opgenomen in 2000
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Boekhoudprincipes en waarderingsregels: algemene principes
gens de vermogensmutatiemethode niet herwerkt naar die van de consoliderende onderneming.
1 Algemeen
Op deze waarderingsregel worden twee uitzonderingen toegepast met betrekking tot geassocieerde ondernemingen van KBC Verzekeringen: 1) FBD Holdings: de niet-gerealiseerde meer- en minderwaarden worden uit de resultaten geëlimineerd en 2) TUiR Warta: de voorziening voor egalisatie en catastrofes wordt berekend conform de groepswaarderingsregels.
De boekhoudprincipes en waarderingsregels zijn in overeenstemming met de Belgische boekhoudwetgeving en de bepalingen van het Koninklijk Besluit van 23 september 1992 betreffende de geconsolideerde jaarrekening van de kredietinstellingen, het Koninklijk Besluit van 13 februari 1996 betreffende de geconsolideerde jaarrekening van de verzekeringsen herverzekeringsondernemingen en het Koninklijk Besluit van 1 september 1986 over de portefeuillemaatschappijen, zoals gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 25 november 1991 (voor de holdingactiviteiten), met uitzondering evenwel van het gehanteerde afwijkende schema. De holdingvennootschap KBC Bankverzekeringsholding NV heeft het karakter van een financieel conglomeraat en groepeert de activiteiten van KBC Bank NV, KBC Verzekeringen NV en KBC Asset Management NV. Het schema toepasselijk voor de portefeuillemaatschappijen is niet geschikt om het vermogen, de financiële positie en het resultaat van KBC Bankverzekeringsholding NV op een getrouwe wijze voor te stellen. Bij de vastlegging van het schema werd geopteerd voor een functionele benadering aan de hand van een indeling per activiteitsgebied (bankbedrijf inclusief assetmanagement, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten). Deze voorstelling respecteert de eigenheid van de activiteiten en biedt flexibiliteit ten aanzien van de verschillen in regelgeving en waardering. De CBF heeft als toezichthouder op beursgenoteerde portefeuillemaatschappijen de nodige afwijkingen toegestaan om het KBC Bankverzekeringsholding NV mogelijk te maken haar geconsolideerde jaarrekening op te stellen op basis van een functioneel schema dat met het uitoefenen van een gemengde activiteit van een financiële-dienstengroep rekening houdt. De geconsolideerde jaarrekening wordt afgesloten per 31 december, de afsluitdatum van de moedermaatschappij en van de grote meerderheid van de geconsolideerde vennootschappen. Voor de vennootschappen die een andere afsluitdatum hebben, wordt een tussentijdse rekening per 31 december opgesteld met het oog op de consolidatie. De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld na winstverdeling van KBC Bankverzekeringsholding NV. De jaarrekeningen van de andere geconsolideerde ondernemingen worden verwerkt vóór winstverdeling. Conform de toepassing van artikel 152 §2 van het Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 worden waarderingsregels van ondernemingen opgenomen vol-
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
De activa en passiva behorende tot dezelfde activiteit worden in beginsel op uniforme wijze gewaardeerd. Tussen de activiteiten blijven er verschillen bestaan ten gevolge van de specifieke regels toepasselijk voor de sector. Deze verschillen worden evenwel niet geharmoniseerd gezien de eigenheid van de activiteitsdomeinen en betreffen voornamelijk de effectenportefeuille. In de resultatenrekening worden de wederzijdse opbrengsten en kosten tussen de verschillende activiteitsgebieden (bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten) en die ressorteren onder de gewone bedrijfsuitoefening niet geëlimineerd. De hiermee samenhangende wederzijdse balansposities worden evenwel gecorrigeerd via de rubriek ‘Eliminaties’. Door deze behandeling wordt een beter bedrijfseconomisch inzicht verschaft in de resultaten van elke bedrijvigheid. Binnen de activiteitsgebieden worden minimaal de wederzijdse saldi van de balans en de resultatenrekening geëlimineerd vanaf een bedrag van 2,5 miljoen EUR. In Toelichting 22 wordt bovendien een indicatie gegeven van de wederzijdse verrichtingen tussen het bankbedrijf, het verzekeringsbedrijf en de holdingactiviteiten. De intragroepsmeerwaarden of -minderwaarden worden geëlimineerd naar verhouding van het procentueel belang (rechtstreeks en onrechtstreeks) aangehouden door de consoliderende onderneming in elk van de betrokken dochterondernemingen. Interne winsten en verliezen beneden 0,5 miljoen EUR worden niet geëlimineerd.
2 Waarderingsregels a Omrekening van vreemde valuta’s Alle monetaire bestanddelen uitgedrukt in vreemde valuta worden omgerekend in hun tegenwaarde in euro’s tegen de contantkoers op balansdatum. j Bankbedrijf De negatieve en positieve waarderingsverschillen, met uitzondering van die welke betrekking hebben op de financiering van aandelen en deelnemingen in vreemde valuta, worden opgenomen in het resultaat. De niet-monetaire bestanddelen worden gewaardeerd op basis van de wisselkoers op datum van hun aanschaffing of, in voorkomend geval, op basis van de wisselkoers waartegen de voor de betaling van de prijs gebruikte vreemde munt werd aangekocht.
Voor transacties waarvoor een financiering (lening) werd aangegaan, wordt − bij afwezigheid van een wisselkoers − de dagkoers genomen. In vreemde valuta uitgedrukte opbrengsten en kosten worden in het resultaat verwerkt tegen de koers die gold op het tijdstip van hun erkenning. De bij voorbaat gedekte kosten en opbrengsten in vreemde valuta worden geboekt in euro’s op basis van de vaste koers. j Verzekeringsbedrijf De saldi van de positieve en negatieve verschillen uit de omrekening van de technische voorzieningen, uitgedrukt in vreemde valuta, zijn inbegrepen in de overeenkomstige posten ‘Wijzigingen van de technische voorzieningen’ van de resultatenrekening. De saldi uit de omrekening van de technische voorzieningen herverzekering Niet-leven, uitgedrukt in vreemde valuta, zijn inbegrepen in de overeenkomstige post ‘Overige technische lasten’ van de resultatenrekening Niet-leven. Het saldo van de negatieve verschillen uit de omrekening van monetaire bestanddelen, andere dan de technische voorzieningen, uitgedrukt in vreemde valuta, wordt als kostenpost toegewezen aan de resultatenrekening. Het positieve saldo wordt opgenomen in de overlopende rekeningen als over te dragen opbrengst, behoudens de positieve verschillen op EMU-munten die in het resultaat van het (boek)jaar van incorporatie in de euro worden opgenomen aangezien ze op dat moment definitief gerealiseerd zijn. Voor de niet-monetaire bestanddelen waarvan de aanschaffingsprijs is uitgedrukt in vreemde valuta, wordt de tegenwaarde in euro’s waarvoor deze bestanddelen in de jaarrekening zijn opgenomen, berekend op basis van de wisselkoers die geldt op het einde van de maand die voorafgaat aan de aanschaffing van de niet-monetaire bestanddelen. Kosten en opbrengsten uitgedrukt in vreemde valuta worden driemaandelijks omgerekend en in de resultatenrekening opgenomen tegen de contantkoers die op het einde van het kwartaal van toepassing is. j Holdingactiviteiten De negatieve omrekeningsverschillen worden verwerkt via de rubriek ‘Niet-gerealiseerde wisselkoersverschillen’ van de resultatenrekening. De positieve omrekeningsverschillen worden in de balans opgenomen onder de overlopende rekeningen op de passiefzijde, behoudens de positieve verschillen op EMU-munten die in het resultaat van het (boek)jaar van incorporatie in de euro worden opgenomen aangezien ze op dat moment definitief gerealiseerd zijn.
85
86
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
b Omrekening van de financiële staten van de buitenlandse dochterondernemingen De balansen van de buitenlandse dochterondernemingen worden omgerekend in euro’s tegen de contantkoers op balansdatum (uitgezonderd het eigen vermogen dat tegen de historische koers wordt omgezet). De resultatenrekening wordt omgerekend tegen de gemiddelde koers van het boekjaar. De verschillen die voortvloeien uit het gebruik van een verschillende koers voor de activa en passiva enerzijds en de elementen van het eigen vermogen anderzijds, worden (samen met de koersverschillen op de leningen die werden afgesloten ter financiering van deelnemingen in vreemde valuta) voor het aandeel van de Groep opgenomen onder de passivarubriek ‘Omrekeningsverschillen’. De geaccumuleerde omrekeningsverschillen afkomstig van de omrekening van financiële staten uitgedrukt in een EMU-munt voor de periode tot de incorporatie van die munt in de euro blijven behouden in deze rubriek. Omrekeningsverschillen worden in het resultaat opgenomen bij gehele of gedeeltelijke overdracht van de deelneming.
c Vorderingen j Bankbedrijf Op voorhand geïnde rentes en soortgelijke opbrengsten (waaronder de bijkomende vergoedingen zoals de fees bij buitenlandse kredieten), voor de hele periode van het krediet, kunnen niet onmiddellijk in het resultaat worden opgenomen, en worden daarom geboekt op een overlopende rekening. Per einde maand wordt het verworven gedeelte overgeboekt naar het resultaat. Aangerekende dossierkosten worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen bij aanvang van de desbetreffende kredieten, kredietverzekeringspremies worden jaarlijks bij betaling in het resultaat opgenomen. De provisies verschuldigd op de verleende bankgaranties (vooraf betaalbaar) worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen. De door KBC Bank toegekende provisies voor bemiddeling inzake kredieten worden in het resultaat opgenomen op het ogenblik van uitbetaling van het krediet. Vorderingen uit voorschotten of gelddeposito’s worden in de balans opgenomen volgens het ter beschikking gestelde bedrag. Het verschil tussen de ter beschikking gestelde gelden en de nominale waarde (disconto) wordt lineair en pro rata temporis als renteopbrengst in aanmerking genomen via de overlopende rekeningen. Langlopende kredieten, afbetalingskredieten en leasingvorderingen worden in de balans opgenomen voor het niet-afgeloste kapitaalsaldo verhoogd met de vervallen doch niet-betaalde rente en de door cliënten nog te betalen diverse kosten. Verworven,
niet-vervallen rente (op voorhand geïnde rente) wordt pro rata temporis in het resultaat geboekt via een overlopende rekening. De overige vorderingen worden in de balans opgenomen voor hun nominale waarde. De in het kader van effectiseringsoperaties overgedragen kredieten, waarbij de overdracht van de activa kan beschouwd worden als verkoop in overeenstemming met de richtlijnen van de CBF, behoren niet langer tot de activa van de bank en mogen bijgevolg ook niet op de balans van KBC Bank voorkomen. In de orderrekeningen dient dit bedrag wel geregistreerd te worden. Gedurende de looptijd van de effectiseringstransactie dient per einde maand de registratie in de orderrekeningen aangepast te worden volgens de terugbetalingen van de kredieten door de cliënten. De eventueel gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de geëffectiseerde vorderingen wordt onmiddellijk in het resultaat opgenomen op het moment van de verkoop. Indien de verkoopprijs geheel of gedeeltelijk bestaat uit een variabel gedeelte, afhankelijk van de bedrijfswinst van de koper, zal dat gedeelte pas in het resultaat worden opgenomen wanneer deze bedrijfswinst bekend is en dat gedeelte bijgevolg vast komt te staan. Voor kredieten met onzeker verloop worden globale waardeverminderingen, geïndividualiseerde waardeverminderingen en waardeverminderingen voor economisch samenhangende dossiers toegepast. Alle renten en diverse tegoeden die gedurende drie maanden nadat ze eisbaar zijn geworden onbetaald blijven, worden niet als resultaat erkend. De berekening van de niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen voor binnenlandse kredieten met onzeker verloop is gebaseerd op het onzeker kapitaal, het doorstroompercentage (het gedeelte van de portefeuille onzeker verloop dat ooit dubieus kan worden) en het verliespercentage. De percentages zijn gevormd op basis van hun voortschrijdend gemiddelde over de laatste twaalf maanden. Voor buitenlandse kredieten worden additioneel niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen geboekt, berekend op basis van enkelvoudige percentages. Voor dubieuze en oninbare kredieten worden specifieke waardeverminderingen op individuele basis aangelegd en toegerekend aan de actiefpost van de jaarrekening waarin de risico’s voorkomen, teneinde de verliezen te dekken die als vaststaand of waarschijnlijk worden beschouwd met betrekking tot de uitstaande kredieten. De vervallen rente en kosten worden gereserveerd. Worden als oninbaar en dubieus aangemerkt, die kredieten waarvan de saldi eisbaar zijn en waarvoor men overgaat tot minnelijke of gerechtelijke uitwinning.
Het bedrag van de eventuele waarborg is gelijk aan het bedrag van de inschrijving in hoofdsom. De persoonlijke borgstelling wordt voor het uitwinbare bedrag opgenomen in de boekhouding. Telkens wanneer de kredietnemer een aflossing doet, dient het actuele waarborgbedrag te worden aangepast. In geval van onvoldoende waarborg bij kredieten wordt er een risicopremie aangerekend. Dat gebeurt via de aanrekening van een verhoogde rentevoet. Deze opbrengst wordt pro rata temporis in het renteresultaat geboekt. Voor landenrisico’s worden voorzieningen aangelegd die voldoen aan de door de CBF opgelegde norm terzake. Daarbovenop legt de bank aanvullende voorzieningen aan die zij in het kader van het beheer van de landenrisico’s nodig acht. Het betreft risico’s met betrekking tot landen of groepen van landen waarvan de economische, financiële, juridische of politieke toestand van die aard is dat de boeking van een waardevermindering uit voorzichtigheidsoverwegingen aangewezen is. De waardeverminderingen voor landenrisico’s worden vanaf het boekjaar 2000 opgedeeld naar de aard van de tegenpartij (kredietinstelling versus nietkredietinstelling) en als correctiepost opgenomen onder de respectieve rubrieken ‘Vorderingen op kredietinstellingen’ of ‘Vorderingen op cliënten’. Voorheen werd de totale waardevermindering voor landenrisico’s als correctiepost opgenomen onder de rubriek ‘Vorderingen op kredietinstellingen’. j Verzekeringsbedrijf De vorderingen worden in de balans opgenomen voor hun nominale waarde. De verworven, niet-vervallen rente, het verschil tussen aanschaffingswaarde en nominale waarde en het disconto op abnormaal laagrentende of renteloze vorderingen worden in de overlopende rekeningen van het actief geboekt en pro rata temporis in het resultaat opgenomen op grond van de samengestelde rente. Wanneer op het einde van het boekjaar de realisatiewaarde van een vordering lager ligt dan haar boekwaarde en deze minderwaarde als reëel en blijvend mag worden beoordeeld, wordt hierop een waardevermindering toegepast ten belope van de vastgestelde minderwaarde. j Holdingactiviteiten De vorderingen worden opgenomen tegen de nominale waarde. Wanneer op het einde van het boekjaar de realisatiewaarde van een vordering lager ligt dan haar boekwaarde, en deze minderwaarde als reëel en blijvend mag worden beoordeeld, wordt hierop een waardevermindering toegepast ten belope van de vastgestelde minderwaarde.
d Effecten De effecten zijn vervat in de rubrieken III, IX, en X van het actief.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
De effecten worden bij aankoop geboekt tegen de aanschaffingsprijs exclusief de kosten en onder aftrek van de intekenprovisie. De aanschaffingskosten worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen. j d1 Beleggingsportefeuille Vastrentende beleggingseffecten worden geboekt tegen hun aanschaffingswaarde, verminderd of vermeerderd met het verlopen gedeelte van het agio of disagio. Het verschil tussen de aanschaffingswaarde en de terugbetalingswaarde wordt pro rata over de resterende looptijd van de effecten als renteopbrengst in het resultaat opgenomen. De opname in het resultaat gebeurt op geactualiseerde basis, uitgaande van het reële rendementspercentage bij aankoop. Perpetuele leningen worden gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs of de beurswaarde indien deze lager is. Wanneer de terugbetaling van een effect onzeker of dubieus is, wordt een waardevermindering geboekt overeenkomstig de principes die gelden voor de waardering van vorderingen. In geval van verkoop wordt de boekwaarde van de verkochte effecten bepaald volgens een systeem van individualisatie van effecten. Winsten of verliezen worden onmiddellijk in het resultaat opgenomen, uitgezonderd in geval van meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van bepaalde arbitrageverrichtingen. j Bankbedrijf Overeenkomstig artikel 35ter §5 van het Koninklijk Besluit betreffende de jaarrekening van de kredietinstellingen worden de meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van arbitrageverrichtingen binnen het door het Directiecomité jaarlijks besliste kader gespreid in het resultaat opgenomen samen met de toekomstige opbrengsten uit de arbitrage. Beursgenoteerde aandelen en andere niet-vastrentende effecten worden maandelijks gewaardeerd tegen hun aanschaffingswaarde of hun marktwaarde op balansdatum indien deze lager is. De andere effecten worden minstens jaarlijks gewaardeerd op basis van de jaarrekening van het afgelopen jaar en belangrijke negatieve ontwikkelingen in de loop van het jaar. Op aandelen die tegen een koersdaling zijn afgedekt door een optie, worden geen waardeverminderingen geboekt. j Verzekeringsbedrijf Op vastrentende thesaurie-effecten die als liquiditeitssteun dienen, worden waardeverminderingen geboekt wanneer hun marktwaarde lager ligt dan de waarde verkregen door toepassing van de overige bepalingen van deze waarderingsregels en wanneer er voor het geheel of een gedeelte van de vordering
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
onzekerheid bestaat over de betaling hiervan op de vervaldag. Meer- en minderwaarden uit de verkoop van vastrentende beleggingseffecten in het kader van arbitrageverrichtingen worden gespreid in het resultaat opgenomen samen met de toekomstige opbrengsten uit de arbitrage. Aandelen en andere niet-vastrentende effecten worden gewaardeerd tegen aanschaffingsprijs, waarbij in geval van duurzame minderwaarde een waardevermindering wordt toegepast.
Waardeverminderingen worden uitsluitend toegepast in geval van een duurzame minderwaarde of waardeverlies, vastgesteld op basis van de financiële positie, de rendabiliteit en de vooruitzichten van de desbetreffende vennootschap.
j Holdingactiviteiten De ‘eigen aandelen’ in portefeuille door KBC Bankverzekeringsholding aangehouden (in het kader van het aandelenoptieplan voor het personeel) worden gewaardeerd tegen hun aanschaffingsprijs.
De al dan niet in effecten belichaamde achtergestelde vorderingen op verbonden ondernemingen en ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat, worden gewaardeerd volgens dezelfde principes als de niet-achtergestelde vorderingen.
j d2 Tradingportefeuille of handelsportefeuille De effecten die behoren tot de tradingportefeuille en de beleggingen betreffende de verrichtingen ‘Leven’ waarbij de polishouders het risico dragen, worden gewaardeerd tegen marktwaarde. De waarderingsverschillen die hieruit voortvloeien, worden in de resultatenrekening geboekt in respectievelijk de rubrieken ‘Winst (Verlies) uit financiële transacties’ (voor het bankbedrijf) en ‘Beleggingsopbrengsten en -lasten’ (voor het verzekeringsbedrijf).
j Holdingbedrijf Financiële vaste activa bevatten ook vorderingen. Deze worden tegen nominale waarde opgenomen. Vorderingen vertegenwoordigd door vastrentende effecten worden evenwel gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde, verminderd of vermeerderd met het verlopen gedeelte van het agio of disagio, dat pro rata over de resterende looptijd in het resultaat wordt opgenomen. Wanneer de terugbetaling van een effect onzeker of dubieus is geworden, wordt een waardevermindering geboekt overeenkomstig de principes die gelden voor de waardering van niet in effecten belichaamde vorderingen.
e Financiële vaste activa De financiële vaste activa zijn vervat in de rubrieken IV, IX en XV van het actief en bevatten afhankelijk van het activiteitsgebied deelnemingen, (achtergestelde) vorderingen en effecten in portefeuille. Onder de participaties of deelnemingen worden de maatschappelijke rechten (aandelen) opgenomen die in andere vennootschappen worden aangehouden om met deze ondernemingen een duurzame en specifieke band te scheppen. Indien geen sprake is van een duurzame band en de aandelen verworven worden met het oog op wederverkoop, wordt deze belegging niet als een onderdeel van de financiële vaste activa beschouwd, maar als een onderdeel van de beleggingsportefeuille (voor de bank), als een overige financiële belegging (voor de verzekeraar) of als een geldbelegging (voor de holding) gekwalificeerd, en wel onafhankelijk van de omvang van de participatie en de invloed die men eventueel via deze participatie op het beleid van de betrokken ondernemingen zou kunnen uitoefenen. De deelnemingen waarop de vermogensmutatiemethode is toegepast, worden gewaardeerd volgens het aandeel in hun eigen vermogen. Niet-geconsolideerde deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren, worden geboekt tegen hun aanschaffingsprijs. Bijkomende kosten bij aanschaffing worden onmiddellijk ten laste van het resultaat van het boekjaar gebracht.
De deelnemingen, aandelen en deelbewijzen die behoren tot de financiële vaste activa kunnen worden geherwaardeerd indien zij, uit het oogpunt van hun nut voor de onderneming, een vaststaande en duurzame meerwaarde vertonen.
f Oprichtingskosten en immateriële vaste activa De oprichtingskosten en immateriële vaste activa zijn vervat in de rubrieken V, VIII en XIV van het actief. Alle oprichtingskosten worden als beheerskosten onmiddellijk ten laste van het boekjaar gebracht. Intern ontwikkelde software wordt onmiddellijk in de kosten opgenomen. Systeemsoftware volgt het afschrijvingsritme van de hardware. Standaardsoftware en door een derde partij ontwikkelde maatsoftware worden geactiveerd en lineair afgeschreven over de economische levensduur. Geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over een periode van vijf jaar, tenzij anders wordt beslist door de Raad van Bestuur.
g Consolidatieverschillen De consolidatieverschillen zijn vervat in de rubrieken V, VIII en XIV van het actief en rubriek V en Vbis van het passief. j Algemeen principe Consolidatieverschillen zijn de verschillen tussen enerzijds de aanschaffingsprijs van de verwerving en anderzijds het overeenstemmende aandeel in het eigen vermogen op het tijdstip van verwerving. Voorzover deze verschillen hun oorzaak vinden in een over- of onderwaardering van bepaalde posten
87
88
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
van het actief of het passief, worden ze daaraan toegewezen. Dat leidt tot een herwerking van de jaarrekening van de in de consolidatie opgenomen deelneming. Het overblijvende verschil − veroorzaakt door verwachtingen inzake de toekomstige rendabiliteit van de Groep − vormt het consolidatieverschil. Indien de aanschaffingsprijs groter is dan het aandeel in het (eventueel herwerkt) eigen vermogen, dan is er een positief consolidatieverschil (goodwill). Is de aanschaffingsprijs kleiner dan het aandeel in het (eventueel herwerkt) eigen vermogen, dan wordt een negatief consolidatieverschil (badwill) verkregen. j Verwerking van consolidatieverschillen m.b.t. verwervingen vóór 1 januari 1999 Positieve of negatieve consolidatieverschillen tot 0,5 miljoen EUR worden onmiddellijk in het resultaat geboekt. Consolidatieverschillen vanaf 0,5 miljoen EUR worden in de geconsolideerde rekeningen opgenomen onder de post ‘Consolidatieverschillen’ op het actief of passief van de balans. Geactiveerde consolidatieverschillen worden in beginsel afgeschreven over een periode van tien jaar voor bank- en andere financiële instellingen en over een periode van vijf jaar voor de overige vennootschappen, tenzij de Raad van Bestuur er anders over beslist. Op deze verschillen worden aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen toegepast wanneer het ingevolge wijzigingen in de economische omstandigheden niet langer economisch verantwoord is ze tegen die waarde te handhaven in de geconsolideerde balans. De gepassiveerde verschillen blijven ongewijzigd, behalve bij de latere verkoop van de deelneming of bij compensatie van een later vastgesteld positief verschil op deze deelneming. j Uitzonderlijke afwijking voor het boekjaar 1998 Voor 1998 (bij het ontstaan van de KBC Bankverzekeringsgroep) werd het volgende principe gehanteerd: alle meerwaarden en eersteconsolidatieverschillen die ten gevolge van verschuivingen binnen de Groep zijn ontstaan in het kader van de totstandkoming van de KBC Bankverzekeringsholding NV, werden volledig opgenomen in het resultaat van 1998 als uitzonderlijke opbrengsten respectievelijk kosten. j Verwerking van consolidatieverschillen m.b.t. verwervingen na 1 januari 1999 Positieve consolidatieverschillen Door de CBF werd een tijdelijke derogatie verleend om voor verwervingen vanaf 1 januari 1999 de positieve consolidatieverschillen in mindering te brengen op het geconsolideerd eigen vermogen, meer bepaald via de rubriek ‘Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen’ op het passief. Deze verschillen worden periodiek overgeboekt naar de reserves naar rato van de theoretische afschrijvingen ervan (in casu over tien jaar).
Ingevolge deze werkwijze wordt bij verkoop van een deelneming binnen de tien jaar na verwerving de meerwaarde gecorrigeerd met de nog aanwezige goodwill in de rubriek ‘Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen’ binnen het eigen vermogen. De Raad van Bestuur beslist individueel over de toepassing van deze, door de CBF verleende derogatie. De goodwill betreffende acquisities van het boekjaar 2001 bedroeg in totaal 382 miljoen EUR. Dit bedrag werd integraal in mindering gebracht op het eigen vermogen. In 2001 bedroeg de theoretische afschrijving in het kader van de derogatie in totaal 88,9 miljoen EUR. Indien de CBF deze derogatie niet had verleend, dan zou het rendement op eigen middelen 12,7 % hebben bedragen in plaats van 17,3 %, bij een afschrijvingsperiode van twintig jaar (11,5 % bij een afschrijvingsperiode van tien jaar)1. De (tijdelijke) derogatie van de CBF komt evenwel te vervallen vanaf boekjaar 2002. Bijgevolg wordt bovenstaande werkwijze als volgt aangepast: Goodwill op nieuwe acquisities verworven na 31 december 2001 dient te worden geactiveerd en afgeschreven over een periode van twintig jaar (conform internationale gebruiken). Voor alle consolidatieverschillen ontstaan tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 wordt de theoretische afschrijvingstermijn aangepast tot twintig jaar. De cijfers van de boekjaren 1999 en 2000 worden hiervoor niet retroactief aangepast, de correctieboekingen gebeuren volledig in boekjaar 2001 door middel van een verschuiving tussen de reserves en de consolidatieverschillen passief. Voor de cijfermatige impact wordt verwezen naar ‘3 Wijziging van de waarderingsregels’. Negatieve consolidatieverschillen Het consolidatieverschil wordt in de geconsolideerde rekeningen opgenomen onder de post ‘Consolidatieverschillen (badwill)’ op het passief van de balans. De gepassiveerde verschillen blijven ongewijzigd, behalve bij de latere verkoop van de deelneming of bij compensatie van een later vastgesteld positief verschil op deze deelneming.
h Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn vervat in de rubrieken VI, XIII en XVII van het actief. Alle materiële vaste activa worden opgenomen tegen aanschaffingswaarde, verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen. De afschrijvingspercentages zijn berekend op basis van de verwachte economische levensduur en worden lineair toegepast. Bij verkoop van materiële vaste activa worden de gerealiseerde winsten of verliezen onmiddellijk in het resultaat opgenomen. Bij een vernietiging wordt
het resterende af te schrijven bedrag onmiddellijk ten laste van de resultatenrekening gebracht. Materiële vaste activa die een zekere en duurzame waardevermeerdering vertonen ten opzichte van de boekwaarde kunnen worden geherwaardeerd. Deze meerwaarde wordt afgeschreven over de gemiddelde residuele gebruiksduur van de betrokken activa. j Bankbedrijf en holdingactiviteiten In de aanschaffingswaarde worden de niet-recupereerbare belastingen opgenomen, maar zij worden in het jaar van aanschaffing afgeschreven. Honoraria van architecten en ingenieurs worden in de kosten geboekt. j Verzekeringsbedrijf In de aanschaffingswaarde worden naast de aankoopprijs de bijkomende kosten opgenomen, zoals de niet-recupereerbare belastingen. De niet-aftrekbare BTW en de overige bijkomende kosten volgen het afschrijvingsritme van het betrokken actief, uitgezonderd die met betrekking tot de onroerende goederen die in het jaar van aanschaffing volledig worden afgeschreven.
i Overlopende rekeningen De overlopende rekeningen worden op dusdanige wijze opgesteld dat de baten en de lasten aan de juiste boekhoudkundige periode worden toegerekend. De met betrekking tot het aandelenoptieplan ontvangen optiepremies worden bij KBC Bankverzekeringsholding, conform de verwerking van de betaalde premies bij de groepsmaatschappijen, pro rata temporis over drie jaar en vijf maanden in het resultaat opgenomen. j Schulden Schulden uit ontvangen voorschotten of gelddeposito’s worden in de balans opgenomen ten belope van de ter beschikking gestelde gelden, in voorkomend geval vermeerderd of verminderd met het verschil tussen deze waarde en de terugbetalingsprijs voor het reeds gelopen gedeelte. Het verschil tussen de ter beschikking gestelde gelden en de nominale waarde wordt pro rata temporis in het resultaat opgenomen. k Fonds voor Algemene Bankrisico’s Het Fonds voor Algemene Bankrisico’s heeft als doel latente toekomstige risico’s binnen het bankbedrijf die bij het afsluiten van de jaarrekening nog niet effectief te onderkennen zijn, op te vangen.
1 Deze ratio’s zijn berekend exclusief het FAB. Inclusief het FAB (d.w.z. indien het FAB retroactief wordt overgeboekt naar de reserves en de toevoegingen aan het FAB bij de nettowinst worden geteld) en zonder de CBF-derogatie, zou het rendement op eigen middelen 10,2 % hebben bedragen in plaats van 13,2 %, bij een afschrijvingsperiode van twintig jaar (9,2 % bij een afschrijvingsperiode van tien jaar).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Per einde boekjaar 2001 werd (conform internationale gebruiken) het Fonds voor Algemene Bankrisico’s overgeboekt naar de beschikbare reserves (rekening houdend met de belangen van derden).
l Voorzieningen voor risico’s en kosten De voorzieningen voor risico’s en kosten zijn vervat in de rubrieken XIV, XIX en XXII van het passief. Voorzieningen voor risico’s en kosten zijn bedoeld om naar hun aard duidelijk omschreven verliezen of kosten te dekken die op balansdatum waarschijnlijk of zeker zijn, maar waarvan het bedrag niet vaststaat. j Pensioenen Betreft de verplichtingen inzake rust- en overlevingspensioenen, brugpensioenen en andere gelijkaardige pensioenen of renten. j Belastingen De voorziening dekt de verplichtingen die kunnen voortkomen uit een wijziging van de belastbare basis of van de berekening van de belastingen. De gevormde voorziening stemt minstens overeen met het geschatte bedrag van de uiteindelijke kosten van de op balansdatum bekende fiscale geschillen en betwistingen. j Overige risico’s en kosten Voorzieningen worden gevormd voor onder meer: • juridische betwistingen en geschillen; • groot onderhoud en herstellingswerken; • verbinteniskredieten. j Verzekeringsbedrijf Bij het verzekeringsbedrijf wordt een voorziening voor financiële risico’s aangelegd met het oog op het opvangen van de verlies- en kostenrisico’s die voortvloeien uit posities in vreemde valuta, in effecten of in andere financiële instrumenten, zoals het beurskoersrisico, het wisselrisico en andere marktrisico’s. Aan deze voorziening worden op consistente wijze toevoegingen gedaan tot een bepaald normbedrag bereikt is. Het normbedrag zelf fluctueert naargelang de financiële risicopositie. Onttrekkingen aan de voorziening worden bepaald door het zich voordoen van verliezen en kosten voortvloeiend uit de desbetreffende risico’s. Zo wordt onder meer het niet realiseren van de verwachte recurrente opbrengsten op de (genoteerde) aandelenportefeuille als gevolg van gewijzigde marktomstandigheden beschouwd als de realisatie van een financieel risico. De verwachte recurrente opbrengsten op de (genoteerde) aandelenportefeuille worden berekend op basis van een historisch genormaliseerd rendement en de historisch genormaliseerde marktwaarde van de (genoteerde) aandelenportefeuille.
m Latente belastingen De latente belastingen zijn opgenomen in de rubrieken XV, XX en XXIII van het passief.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
In de geconsolideerde balans en resultatenrekening wordt rekening gehouden met het verschil dat bij de consolidatie blijkt tussen de aan het boekjaar en de vorige boekjaren toe te rekenen belastingen en de met betrekking tot deze boekjaren betaalde of nog te betalen belastingen, voorzover mag worden aangenomen dat daaruit voor een van de geconsolideerde ondernemingen in de afzienbare toekomst inderdaad kosten zullen voortvloeien. Deze regel wordt toegepast bij de aanpassingen van waarderingsregels van dochtermaatschappijen aan die van de moederonderneming in de consolidatie en waaruit per dochtermaatschappij per saldo passieve belastinglatenties met een tijdelijk karakter voortvloeien.
n Technische voorzieningen De technische voorzieningen zijn opgenomen in de rubrieken XVI en XVII van het passief. De voorziening voor niet-verdiende premies wordt voor het rechtstreekse bedrijf waar mogelijk, berekend volgens de methode van de driehonderdvijfenzestigsten. Voor de afgestane herverzekering wordt de voorziening voor niet-verdiende premies berekend volgens de contractuele bepalingen. Voor ontvangen herverzekering en retrocessies gebeurt de berekening naar rata van 50 % op de in aanmerking komende premies van het lopende boekjaar. De voorziening voor de activiteitengroep ‘Leven’ wordt berekend volgens de geldende actuariële principes. Op geconsolideerd vlak zijn de volgende regels van toepassing: • Voor (i) de klassieke levensverzekeringen in tak 21 en (ii) de moderne levensverzekeringen in tak 21 met tariefgarantie op toekomstige stortingen, worden de technische voorzieningen berekend volgens de prospectieve actuariële formules steunend op de technische basissen van de contracten. Voor de polissen afgesloten vóór 1 januari 1999 en voor schuldsaldoverzekeringen afgesloten vóór 1 oktober 1999 wordt dezelfde regel gehanteerd, met uitzondering van de rentevoet, waarvoor 4 % wordt toegepast. • De technische voorzieningen voor de moderne levensverzekeringen in tak 21 zonder tariefgarantie op toekomstige stortingen, worden berekend volgens de retrospectieve formules steunend op de technische basissen van de contracten. Voor de polissen afgesloten vóór 1 januari 1999 wordt dezelfde regel gehanteerd, met uitzondering van de rentevoet waarvoor 4 % wordt toegepast. • De technische voorzieningen voor de levensverzekeringen in tak 23 worden berekend door het aantal eenheden per fonds te vermenigvuldigen met de koers per eenheid van het desbetreffende fonds.
• De voorziening voor te betalen schaden wordt berekend per schadegeval of per contract op basis van de bekende elementen van het dossier. • In de voorziening voor egalisatie en catastrofes worden alle bedragen gereserveerd met de bedoeling om in de komende jaren het niet-terugkerend technisch verlies te compenseren, de schommelingen van de schaderatio te nivelleren en bijzondere risico’s af te dekken. Op geconsolideerd niveau werd vanaf boekjaar 1998 het normbedrag, zijnde het bedrag dat de voorziening dient te bereiken, aangelegd. Dit normbedrag is berekend op basis van de forfaitaire methodes zoals bepaald in mededeling CDV nr. D. 151 ‘Voorziening voor egalisatie en catastrofes’. Vanaf boekjaar 2001 wordt met betrekking tot de voorziening voor egalisatie en catastrofes een actieve belastinglatentie geboekt.
o Geconsolideerde reserves De Groepsreserves omvatten de reserves en de overgedragen resultaten van de consoliderende onderneming, verhoogd met het aandeel van de Groep in de gereserveerde resultaten van de andere integraal en evenredig geconsolideerde vennootschappen en de vennootschappen waarop de vermogensmutatiemethode is toegepast vanaf de opname in de consolidatie. p Belangen van derden Deze omvatten het aandeel van derden in het eigen vermogen en in het resultaat van de integraal geconsolideerde vennootschappen. De belangen van derden bevatten ook de via KBC Bank uitgegeven preferente aandelen. Deze aandelen komen in aanmerking voor opname in het Tier-1-vermogen voor de berekening van de solvabiliteitsratio. q Financiële instrumenten j Waarderingsregels voor trading- en niet-tradingactivititeiten In geval van tradingactiviteiten gebeurt minstens per einde maand een erkenning van het niet-gerealiseerde revaluatieresultaat. Deze revaluatie houdt rekening met de eventueel reeds erkende, pro rata temporis gerealiseerde resultaten van toekomstige kasstromen. Bij verkoop, liquidatie of expiratie is er steeds een onmiddellijke erkenning van het positieresultaat. Ingeval van illiquide munten of effecten worden geen positieve revaluatieresultaten erkend. De bestaande autonome directionele of strategische posities die de dealingroom via derivaten inneemt met het oog op het realiseren van resultaten via meerwaarden of rentemarges op lange termijn, worden overeenkomstig de principes van illiquide renteposities gewaardeerd. Ingeval van niet-tradingactiviteiten gebeurt voor de rente-instrumenten alleen een pro-rata-erkenning van de gerealiseerde resultaten over de overeenstemmende looptijd. Niet-rente-instrumenten (bv. premies van aandelenopties) worden symmetrisch
89
90
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
met de afgedekte positie gewaardeerd. Niet-tradingactiviteiten in het kader van het globale valutarentebeheer op lange termijn (macro-hedging) worden bijkomend gewaardeerd volgens het ‘lower of cost and market’-principe, en dit gezamenlijk met de bijhorende balansproducten. Resultaten van gelijkaardige verrichtingen in het kader van het globale EUR-ALM-rentebeheer worden uitsluitend op proratabasis erkend. Vooraf betaalde optiepremies worden pas op de vervaldag of bij liquidatie in het resultaat opgenomen, met uitzondering van de optiepremies in verband met caps, floors en collars afgesloten vanuit een hedgingoptiek (pro-rata-erkenning). In tussentijd worden zij geboekt onder de overige activa of passiva. Optiepremies van tradingactiviteiten worden minstens per einde maand gerevalueerd. j Waardering van derivaten Alle derivaten worden steeds in de daartoe bestemde posten buiten balanstelling geregistreerd op de transactiedag. De buitenbalansposten worden uitgeboekt zodra de resultaten op de transactie definitief gekend zijn, ook al vangt bij bepaalde renteproducten de onderliggende looptijd pas op dat moment aan (bv. FRA).
• Er moet een nauwe correlatie zijn vastgelegd tussen de waardeschommelingen van het gedekte bestanddeel en van de als dekking bestemde verrichting; voor de als dekking bestemde opties moet de correlatie tussen de variaties van het gedekte en die van de onderliggende waarde vaststaan. Daarbovenop zijn er nog specifieke eigen criteria. Al deze criteria zijn cumulatief: zodra aan één criterium niet langer is voldaan, krijgt de hedgingverrichting het karakter van een tradingverrichting en een dusdanige boekhoudkundige verwerking. Vervroegd beëindigde hedgingcombinaties met afgeleide producten krijgen het karakter van een tradingsverrichting zodra de onderliggende af te dekken positie verdwijnt. Toekomstige renteposities kunnen worden afgedekt indien er een redelijke zekerheid bestaat dat de toekomstige positie zich effectief zal voordoen. Bovendien dienen bedrag, looptijd en rentevoorwaarden reeds voldoende vast te staan.
deerd conform de gangbare waarderingsmodellen. Voor rentetermijnproducten buiten balanstelling wordt steeds van een liquide markt uitgegaan, in zoverre de onderliggende munten liquide zijn. De catalogering van een tegenpartij als dubieus of oninbaar in het kader van de kredietverlening wordt doorgetrokken naar de vorderingen en verplichtingen uit buitenbalansproducten ten opzichte van deze tegenpartijen. Voor de vorderingen worden eventueel waardeverminderingen toegepast; voor de verplichtingen worden voorzieningen aangelegd.
3 Wijziging van de waarderingsregels j Voor alle consolidatieverschillen ontstaan tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 wordt de theoretische afschrijvingstermijn aangepast tot twintig jaar, waarbij de hieraan gekoppelde correctieboekingen volledig gebeuren in het boekjaar 2001 (de cijfers van de boekjaren 1999 en 2000 worden dus niet retroactief aangepast). Er is bijgevolg een verschuiving tussen de reserves en de consolidatieverschillen passief voor een bedrag van 76,7 miljoen EUR.
WAARDERING FINANCIE } LE INSTRUMENTEN Producten
IRS en CIRS FX-swaps en FX-outrights Rentefutures, FRA’s, renteopties en caps and floors Valutaopties Aandelenopties Equity swaps
Pro-rata-erkenning van gekende (eventuele toekomstige) kosten of opbrengsten
Opname in het resultaat Additionele ‘mark to market’van effectieve waardering of ‘lower of cost and market’ontvangsten of uitgaven waardering (globaal LT- rentebeheer)
hedging + trading + globaal beheer KT + LT hedging + trading + globaal beheer KT hedging + globaal beheer KT + LT
trading
trading + globaal LT-beheer valuta trading trading + globaal LT-beheer valuta
niet van toepassing niet van toepassing hedging + trading
hedging + trading hedging + trading -
hedging + trading trading trading
j Waardering van OTC-producten Producten die zowel een OTC-karakter als een beursgenoteerd karakter kunnen hebben, worden in beide gevallen op identiek dezelfde wijze gewaardeerd. j Hedgingcriteria voor rentetermijnverrichtingen De algemene criteria zijn beschreven in artikel 36bis van het Koninklijk Besluit betreffende de jaarrekening van de kredietinstellingen van 23 september 1992: • Het gedekte bestanddeel of het gedekte homogeen geheel moet de instelling blootstellen aan een renteschommelingsrisico. • De dekkingsverrichtingen moeten van bij het begin als zodanig in de boeken zijn gekwalificeerd.
j Berekening van niet-gerealiseerde herwaarderingsresultaten De waardering van derivaten is steeds op contractniveau; positieve en negatieve waarderingsverschillen worden niet boekhoudkundig gecompenseerd. Enkel voor de berekening van het vereiste eigen vermogen met betrekking tot marktrisico’s gebeurt er een ‘netting’ van het marktrisico per tegenpartij. Voor rentetermijnproducten en hiermee gelijkgestelde (namelijk valutatermijnproducten) bestaat de waardering in een berekening van de netto actuele waarde van de toekomstige, gekende kasstromen op basis van één unieke rentecurve per munt; deze rentecurve wordt bankwijd gehanteerd. Eventuele correcties met betrekking tot operationele en liquiditeitsrisico’s worden in mindering gebracht op de initiële revaluatieberekening. Opties worden gewaar-
j Vanaf boekjaar 2001 wordt met betrekking tot de voorziening voor egalisatie en catastrofes een actieve belastinglatentie geboekt. In het huidige boekjaar bedraagt deze actieve belastinglatentie 39,5 miljoen EUR. j Per einde boekjaar 2001 werd (conform internationale gebruiken) het Fonds voor Algemene Bankrisico’s overgeboekt naar de beschikbare reserves (rekening houdend met de belangen van derden).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
TOELICHTINGEN EN COMMENTAAR
1 Balansontwikkeling Toelichting 1: Geografische en monetaire uitsplitsing van de totale activa − bankbedrijf GEOGRAFISCHE EN MONETAIRE UITSPLITSING VAN DE TOTALE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal activa − bankbedrijf
146 483 052
176 899 008
215 880 978
22,0 %
79 244 666 67 238 386 31 010 215
80 224 120 96 674 888 39 792 567
90 808 106 125 072 872 47 799 404
13,2 % 29,4 % 20,1 %
106 033 783 40 449 269
123 282 544 53 616 464
141 255 806 74 625 173
14,6 % 39,2 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
Toelichting 2: Vorderingen op kredietinstellingen − bankbedrijf VORDERINGEN OP KREDIETINSTELLINGEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal wrv. handelspapier dat in aanmerking komt voor herfinanciering bij de centrale bank van het land van vestiging van de instelling
17 189 064 50 716
21 860 314 56 198
28 291 266 47 655
29,4 % -15,2 %
3 622 683 13 566 381 5 563 124
4 709 937 17 150 377 7 292 697
6 607 831 21 683 435 7 037 317
40,3 % 26,4 % -3,5 %
8 293 535 8 895 529
13 502 566 8 357 748
17 219 087 11 072 179
27,5 % 32,5 %
2 098 366 15 090 698 9 453 590 2 801 027 1 301 508 186 585 1 347 988
3 086 184 18 774 130 10 953 276 4 563 027 1 138 914 330 418 1 788 494
4 259 807 24 031 459 15 347 675 7 059 715 1 183 441 144 645 295 983
38,0 % 28,0 % 40,1 % 54,7 % 3,9 % -56,2 % -83,5 %
Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
4 709 937 0 4 709 937
17 170 509 -20 132 17 150 377
6 607 831 0 6 607 831
21 691 732 -8 297 21 683 435
0 0
-5 644 -14 488
0 0
-4 662 -3 635
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta Indeling naar restlooptijd Onmiddellijk opvraagbaar Op termijn of met opzegging j tot drie maanden j meer dan drie maanden tot één jaar j meer dan één jaar tot vijf jaar j meer dan vijf jaar j met onbepaalde looptijd Waardeverminderingen (mutatietabel waardeverminderingen: zie Toelichting 4) Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag Details waardeverminderingen Specifieke waardeverminderingen voor vorderingen met onzeker verloop Algemene voorziening voor landenrisico’s
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
91
92
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
j De vorderingen op kredietinstellingen stijgen met 29,4 % tot 28,3 miljard EUR, hoofdzakelijk te situeren bij KBC Bank NV, C{ SOB en de KBC Financial Products-groep. j Bij KBC Bank heeft de groei te maken met onder meer gestegen omgekeerde retrocessies en toegenomen klassieke bancaire plaatsingen.
Toelichting 3: Vorderingen op cliënten − bankbedrijf VORDERINGEN OP CLIËNTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal wrv. handelspapier dat in aanmerking komt voor herfinanciering bij de centrale bank van het land van vestiging van de instelling wrv. achtergestelde vorderingen
64 633 988 41 875
78 936 173 47 134
87 046 937 66 970
10,3 % 42,1 %
1 239
5 924
27 057
356,7 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
43 144 693 21 489 295 8 080 745
46 595 331 32 340 842 10 279 856
49 064 444 37 982 492 9 971 372
5,3 % 17,4 % -3,0 %
Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
48 766 624 15 867 364
58 832 666 20 103 506
59 278 933 27 768 004
0,8 % 38,1 %
Indeling naar restlooptijd Op termijn of met opzegging j tot drie maanden j meer dan drie maanden tot één jaar j meer dan één jaar tot vijf jaar j meer dan vijf jaar j met onbepaalde looptijd
64 633 988 13 924 325 7 143 016 18 861 697 19 496 212 5 208 738
78 936 174 19 242 631 7 998 364 21 904 183 23 247 854 6 543 142
87 046 937 20 370 865 12 370 881 24 326 836 24 406 265 5 572 088
10,3 % 5,9 % 54,7 % 11,1 % 5,0 % -14,8 %
Indeling naar krediettype Disconto- en acceptkredieten Leningen op afbetaling Hypothecaire leningen Termijnkredieten >1 jaar Termijnkredieten ≤ 1 jaar Voorschotten in rekening-courant Overige vorderingen Dubieuze vorderingen en waardeverminderingen
848 868 3 012 224 14 646 511 25 846 866 10 431 621 4 978 311 4 391 129 478 456
909 794 3 075 074 17 039 171 30 351 663 16 013 594 5 504 080 5 815 801 226 996
810 941 3 279 143 17 817 050 37 025 382 13 788 351 5 894 016 8 723 739 -291 683
-10,9 % 6,6 % 4,6 % 22,0 % -13,9 % 7,1 % 50,0 % -
Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
395 034 2 992 901 13 741 053 15 555 230 7 579 842 4 154 750 2 141 119 35 402 46 595 331
514 760 82 173 3 298 118 14 796 433 8 433 751 1 349 330 3 674 682 191 594 32 340 842
335 172 3 179 588 14 803 719 16 137 901 7 232 568 3 756 439 3 397 527 221 531 49 064 444
475 769 99 555 3 013 331 20 887 481 6 555 783 2 137 578 5 326 211 -513 215 37 982 492
Geografische indeling Disconto- en acceptkredieten Leningen op afbetaling Hypothecaire leningen Termijnkredieten >1 jaar Termijnkredieten ≤ 1 jaar Voorschotten in rekening-courant Overige vorderingen Dubieuze vorderingen en waardeverminderingen Totaal
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Waardeverminderingen (mutatietabel waardeverminderingen: zie Toelichting 4) Vorderingen op cliënten, brutobedrag Waardeverminderingen Vorderingen op cliënten, nettobedrag Details waardeverminderingen Specifieke waardeverminderingen voor dubieuze en oninbare vorderingen Specifieke waardeverminderingen voor vorderingen met onzeker verloop1 Algemene voorziening voor internationale kredieten Algemene voorziening voor dioxinecrisis/MAP2 Algemene voorziening voor landenrisico’s
Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
47 536 072 -940 741 46 595 331
33 320 182 -979 340 32 340 842
50 037 093 -972 648 49 064 444
39 318 843 -1 336 351 37 982 492
-691 217 -239 173 0 -10 351 0
-332 129 -441 672 -145 558 0 -59 981
-809 557 -163 091 0 0 0
-449 580 -638 055 -183 055 0 -65 661
1 Inclusief waardeverminderingen met onzeker verloop, berekend op portefeuillebasis. 2 MAP: MestActiePlan.
j De vorderingen op cliënten in het bankbedrijf nemen toe met 10,3 % tot 87 miljard EUR. j Deze groei is voor meer dan twee derde te situeren in het buitenland (+17,4 %) en is te danken aan de uitbreiding van de consolidatiekring, voornamelijk in Centraal-Europa (fusie K&H Bank en ABN AMRO Magyar en integrale consolidatie van Kredyt Bank) en door C{ SOB en IIB Bank. Hierdoor bedragen eind 2001 de cliëntenvorderingen buiten België bijna 44 % van de opgenomen kredieten, tegenover 41 % eind 2000 en 33 % eind 1999. j De toename van de binnenlandse kredietverlening bedraagt 5,3 % en is voornamelijk toe te wijzen aan de woningkredieten, termijnkredieten op meer dan één jaar en overige vorderingen. j In 2001 werden twee effectiseringen uitgevoerd: één van woningkredieten ter waarde van 650 miljoen EUR bij de IIB Bank-groep en één van Europese en Amerikaanse bedrijfskredieten (en obligaties) ter waarde van 2 miljard EUR. Deze laatste leidde niet tot een daling van de balansvolumes, aangezien het een ‘synthetische effectisering’ betreft, waarbij de facto alleen het kredietrisico (én het gewogen risicovolume) wordt verkocht, maar de kredieten zelf op de balans blijven staan.
Toelichting 4: Mutatietabel waardeverminderingen vorderingen op kredietinstellingen en vorderingen op cliënten − bankbedrijf WAARDEVERMINDERINGEN VORDERINGEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR) Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
Waardeverminderingen en voorzieningen voor Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten
940 741 0 940 741
999 472 20 132 979 340
972 648 0 972 648
1 344 648 8 297 1 336 351
Waardeverminderingen en voorzieningen voor Dubieuze en oninbare vorderingen Vorderingen met onzeker verloop Algemene kredietrisico’s* Landenrisico’s
940 741 691 217 239 173 10 351 0
999 472 332 129 446 950 145 924 74 469
972 648 809 557 163 091 0 0
1 344 648 449 580 642 008 183 764 69 295
Dubieuze en oninbare vorderingen
Vorderingen met onzeker verloop
Algemene kredietrisico’s*
Landenrisico’s
691 217
239 173
10 351
0
159 043 -72 952
111 577 -31 652
0 -10 351
0 0
-112 438 1 830 142 857 809 557
-930 2 659 -157 736 163 091
0 0 0 0
0 0 0 0
MUTATIETABEL WAARDEVERMINDERINGEN EN VOORZIENINGEN 2001 (In duizenden EUR)
Vorderingen op binnenlandse tegenpartijen Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijziging consolidatiekring en herklassering Eindtoestand Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
93
94
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
(In duizenden EUR)
Vorderingen op buitenlandse tegenpartijen Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijziging consolidatiekring en herklassering Eindtoestand Vorderingen op kredietinstellingen en cliënten Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijziging consolidatiekring en herklassering Eindtoestand
Dubieuze en oninbare vorderingen
Vorderingen met onzeker verloop
Algemene kredietrisico’s*
Landenrisico’s
332 129
446 950
145 924
74 469
158 229 -61 799
204 994 -73 046
36 725 -29 660
174 -6 181
-60 842 16 397 65 468 449 580
-82 205 28 442 116 874 642 008
-406 5 568 25 613 183 764
0 597 236 69 295
1 023 346
686 123
156 275
74 469
317 272 -134 751
316 571 -104 699
36 725 -40 011
174 -6 181
-173 280 18 226 208 325 1 259 138
-83 135 31 101 -40 863 805 099
-406 5 568 25 613 183 764
0 597 236 69 295
* Algemene voorziening voor internationale kredieten + algemene voorziening voor dioxinecrisis/MAP.
j Voor commentaar wordt verwezen naar toelichting 30 ‘Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s − bankbedrijf’
Toelichting 5: Effecten en waardepapier − bankbedrijf EFFECTEN EN WAARDEPAPIER − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
A Totale portefeuille
52 086 750
58 174 781
66 224 733
13,8 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
26 161 580 25 925 169 14 909 717
24 470 234 33 704 546 19 565 443
22 604 189 43 620 544 25 719 433
-7,6 % 29,4 % 31,5 %
Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
40 290 959 11 795 791
43 899 005 14 275 776
48 489 699 17 735 034
10,5 % 24,2 %
Indeling naar soort effect Vastrentende effecten en waardepapier j Bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier j Obligaties en andere vastrentende effecten Aandelen en andere niet-vastrentende effecten
48 884 880 2 440 283 46 444 597 3 201 870
51 841 558 3 858 170 47 983 388 6 333 222
60 525 434 3 468 148 57 057 285 5 699 299
16,8 % -10,1 % 18,9 % -10,0 %
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Indeling naar soort effect en portefeuille
Totaal vastrentende effecten en waardepapier wrv. bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier wrv. Obligaties en andere vastrentende effecten j Publiekrechtelijke emittenten - Belgische overheid - Andere overheden j Andere emittenten a Belgische emittenten Andere emittenten b Kredietinstellingen Andere Aandelen en andere niet-vastrentende effecten - Belgische emittenten - Andere emittenten Totaal effectenportefeuille
Tradingportefeuille
31-12-2000 Beleggingsportefeuille
Tradingportefeuille
31-12-2001 Beleggingsportefeuille
5 690 306 395 682 5 294 623 3 067 213 1 938 419 1 128 793 2 227 411 68 735 2 158 676 171 239 2 056 172 5 304 945 1 240 048 4 064 897 10 995 251
46 151 252 3 462 487 42 688 765 32 941 753 19 038 740 13 903 013 9 747 012 773 973 8 973 039 6 974 004 2 773 008 1 028 278 308 672 719 606 47 179 530
9 318 395 599 342 8 719 053 3 905 324 725 775 3 179 549 4 813 729 110 571 4 703 158 1 085 588 3 728 141 4 266 001 639 215 3 626 786 13 584 396
51 207 039 2 868 807 48 338 232 39 256 810 18 937 055 20 319 755 9 081 422 548 137 8 533 286 6 167 205 2 914 217 1 433 298 436 697 996 601 52 640 337
Tradingportefeuille
31-12-2000 Beleggingsportefeuille
Tradingportefeuille
31-12-2001 Beleggingsportefeuille
105 050
-
29 564
-
-
401 091 1 140 995
-
370 735 1 375 019
198 444
-
3 201
-
Obligaties
31-12-2000 Aandelen
Obligaties
31-12-2001 Aandelen
11 204 064 36 779 324 -
6 333 222
12 342 851 44 714 434 -
5 699 299
Obligaties
31-12-2000 Aandelen
Obligaties
31-12-2001 Aandelen
2 773 619 45 209 770 45 568 985 359 215
31 458 6 301 765 6 800 338 498 573
2 853 177 54 204 108 54 845 525 641 417
320 230 5 379 069 5 696 233 317 164
Obligaties
31-12-2000 Aandelen
Obligaties
31-12-2001 Aandelen
42 733 176 -44 411 42 688 765
1 103 407 -75 130 1 028 278
48 371 721 -33 489 48 338 232
1 602 450 -169 151 1 433 298
Agio’s, disagio’s, e.d.
Obligaties en andere vastrentende effecten Tradingportefeuille j Positieve verschillen tussen marktwaarde en aanschaffingswaarde Beleggingsportefeuille j Agio’s (het positieve verschil tussen terugbetalingswaarde en boekwaarde) j Disagio’s (het negatieve verschil tussen terugbetalingswaarde en boekwaarde) Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Tradingportefeuille j Positieve verschillen tussen marktwaarde en aanschaffingswaarde B Totale portefeuille, exclusief bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier Indeling naar restlooptijd Tot één jaar Meer dan één jaar Aandelen Notering en marktwaarde Boekwaarde niet-genoteerde effecten Boekwaarde genoteerde effecten Marktwaarde genoteerde effecten Niet-gerealiseerde meerwaarden C Beleggingsportefeuille* Brutobedrag, nettobedrag en waardeverminderingen Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
95
96
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Mutatietabel uitstaand brutobedrag Begintoestand j Aanschaffingen j Boekwaarde overdrachten j Pro-rataopgave (dis)agio’s (art. 35ter §4 en 5 K.B. van 23-09-1992) j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar een andere rubriek j Wijzigingen consolidatiekring j Andere wijzigingen Eindtoestand
Obligaties
31-12-2000 Aandelen
Obligaties
31-12-2001 Aandelen
42 778 605 30 404 834 -31 012 359 -116 533
1 244 533 569 956 -894 763 0
42 733 176 41 708 469 -37 937 783 2 449
1 103 407 526 278 -356 601 0
459 100 0 219 530 0 42 733 176
185 900 48 -2 267 0 1 103 407
560 404 0 1 305 006 0 48 371 721
11 554 -2 345 153 845 166 312 1 602 450
Obligaties
31-12-2000 Aandelen
Obligaties
31-12-2001 Aandelen
17 480
16 445
44 411
75 130
29 490 -492
62 313 -8 989
18 098 -18 681
105 854 -16 581
-666 1 246 -2 647 44 411
-916 -10 6 288 75 130
-20 829 2 359 8 131 33 489
-12 353 778 16 323 169 151
Mutatietabel waardeverminderingen Begintoestand j Wijzigingen met resultaatsimpact - Toevoegingen - Terugnemingen j Wijzigingen zonder resultaatsimpact - Afschrijvingen - Omrekeningsverschillen - Wijziging consolidatiekring en herklassering Eindtoestand * Exclusief bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier.
j De effectenportefeuille neemt toe met 13,8 % tot 66,2 miljard EUR. j Hiervan behoort ongeveer 80 % tot de beleggingsportefeuille en 20 % tot de tradingportefeuille. Zowel de groei van de tradingportefeuille (+23,5 %) als de groei van de beleggingsportefeuille (+11,6 %) zijn overwegend te situeren bij de vastrentende effecten. j De stijging bij de vastrentende effecten is deels toe te schrijven aan de kringschommelingen (vooral Kredyt Bank), en deels aan autonome groei bij vooral KBC Bank (overheidseffecten) en KBC Financial Products (als gevolg van de toename van zijn activiteiten in converteerbare obligaties). De aandelen en andere niet-vastrentende effecten dalen in 2001 met circa 10 %. j De totale niet-gerealiseerde meerwaarden op effecten stijgen met bijna 12 % tot 959 miljoen EUR. Dit is te danken aan de stijging van de latente meerwaarden op obligaties (bijna 80 % groei, tot 641 miljoen EUR), terwijl de latente meerwaarden op aandelen afnemen met bijna 40 % (tot 317 miljoen EUR).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 6: Financiële vaste activa − bankbedrijf FINANCIËLE VASTE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR) Totaal Deelnemingen Achtergestelde vorderingen Samenstelling deelnemingen Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Deelnemingen in kredietinstellingen j Deelnemingen in andere financiële instellingen j Andere deelnemingen Andere deelnemingen j Deelnemingen in kredietinstellingen j Deelnemingen in andere financiële instellingen en andere deelnemingen Samenstelling achtergestelde vorderingen Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Kredietinstellingen j Andere financiële instellingen Andere deelnemingen j Andere financiële instellingen j Andere deelnemingen Notering en marktwaarde deelnemingen* Boekwaarde niet-genoteerde effecten Boekwaarde genoteerde effecten Marktwaarde genoteerde effecten Niet-gerealiseerde meerwaarden
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
1 188 417 1 174 745 13 672
616 387 558 928 57 458
193 817 170 271 23 546
-68,6 % -69,5 % -59,0 %
741 986 676 361 65 550 74 432 759 113 772 318 988
253 102 187 603 65 499 0 305 827 5 933 299 893
41 465 16 886 16 797 7 782 128 806 3 352 125 454
-83,6 % -91,0 % -74,4 % -57,9 % -43,5 % -58,2 %
0 0 0 13 672 13 672 0
42 994 42 994 0 14 464 14 464 0
7 0 7 23 540 20 886 2 654
-100,0 % -100,0 % 62,7 % 44,4 % -
279 785 894 960 1 433 644 538 684
352 464 206 465 202 302 -4 163
168 885 1 386 3 041 1 655
-52,1 % -99,3 % -98,5 % -
* Marktwaarde na aftrek van de nog aanwezige (niet-afgeschreven) goodwill in de rubriek Vbis ‘Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen’ op het passief (zie Waarderingsregels).
Mutatietabel aanschaffingswaarde deelnemingen Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Begintoestand (brutobedrag) j Aanschaffingen j Boekwaarde overdrachten j Aandeel in het resultaat van het boekjaar j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar een andere rubriek j Wijzigingen consolidatiekring j Mutatie niet-opgevraagde bedragen j Andere wijzigingen Eindtoestand (brutobedrag)
741 986 32 743 -549 839 47 186 7 117 4 340 0 0 -30 431 253 102
Brutobedrag, nettobedrag en waardeverminderingen deelnemingen Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode Uitstaand brutobedrag Waardeverminderingen Uitstaand nettobedrag
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
253 102 0 253 102
2000 Andere
455 722 91 737 -207 200 193 0 0 -7 475 17 017 349 994 2000 Andere
349 994 44 167 305 827
Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode 253 102 0 -881 2 907 -145 0 -213 518 0 0 41 465
Opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode 41 465 0 41 465
2001 Andere
349 994 49 652 -56 505 3 414 -162 642 -15 181 0 0 168 732 2001 Andere
168 732 39 926 128 806
97
98
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
j De financiële vaste activa van het bankbedrijf dalen met 68,6 % tot 193,8 miljoen EUR. j De sterke daling van de deelnemingen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast (-83,6 %), heeft hoofdzakelijk te maken met Kredyt Bank, dat in 2001 integraal wordt geconsolideerd. Daarnaast was er bij KBC Bank een herclassificatie van financiële vaste activa naar de beleggingsportefeuille.
Toelichting 7: (Im)materiële vaste activa, consolidatieverschillen en overige activa − bankbedrijf (IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA, CONSOLIDATIEVERSCHILLEN EN OVERIGE ACTIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
142 080 89 016 53 064
165 373 120 956 44 417
207 322 171 611 35 711
25,4 % 41,9 % -19,6 %
Materiële vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties, machines en uitrusting Meubilair en voertuigen Leasing en soortgelijke rechten Overige materiële vaste activa wrv. operationele leasing bij KBC Lease-groep Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
1 510 163 960 470 123 420 66 114 2 974 346 813 273 981 10 372
1 801 033 1 089 952 150 585 82 895 9 316 443 483 366 485 24 801
2 091 340 1 111 431 217 677 106 969 11 916 542 227 447 012 101 121
16,1 % 2,0 % 44,6 % 29,0 % 27,9 % 22,3 % 22,0 % 307,7 %
Overige activa Kas, tegoeden bij centrale banken, postcheque en girodiensten Overlopende rekeningen Overige activa
9 732 590 582 505 8 438 112 711 972
15 344 948 729 988 6 051 853 8 563 106
31 825 563 1 259 396 19 117 385 11 448 782
107,4 % 72,5 % 215,9 % 33,7 %
Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Oprichtingskosten en immateriële vaste activa Consolidatieverschillen*
* Zie ook ‘Wijziging waarderingsregels’ en Toelichting 11: ‘Eigen vermogen’.
j De stijging van de materiële vaste activa houdt voor een groot deel verband met de integrale consolidatie van Kredyt Bank in 2001, en ook met de fusie-entiteit K&H Bank, de expansie van operationele autolease, en de kantorenbouw (in het kader van de fusie) bij KBC Bank NV. j De sterke stijging van de ‘overige activa’ is grotendeels bij de overlopende rekeningen te situeren.
MUTATIETABEL (IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA 2001
Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Andere wijzigingen Eindtoestand Meerwaarden Begintoestand j Geboekt j Afgeboekt Eindtoestand
Oprichtingskosten en immateriële vaste activa
Totaal materiële vaste activa
Terreinen Installaties, en machines en gebouwen uitrusting
Meubilair Leasing en en soortgelijke voertuigen rechten
215 129 68 188 -26 905 1 602 17 816 77 786 353 616
2 978 544 874 559 -702 829 -1 602 74 918 289 130 3 512 721
1 532 996 125 793 -164 163 -636 39 638 102 250 1 635 879
513 492 162 248 -122 457 -19 081 21 027 110 238 665 466
238 911 28 152 -16 617 15 950 5 547 26 712 298 654
0 0 0 0
121 033 290 -3 913 117 411
121 034 290 -3 913 117 411
0 0 0 0
0 0 0 0
Overige materiële vaste activa
Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
14 299 3 487 -2 293 2 945 3 084 19 524
654 045 477 460 -351 327 -765 1 781 10 608 791 802
24 801 77 419 -45 972 2 929 5 980 36 239 101 396
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Oprichtingskosten en immateriële vaste activa
Totaal materiële vaste activa
94 173 54 507 -3 -13 202 1 080 7 129 38 320 182 005 171 611
1 298 546 317 871 -295 -189 849 -1 080 23 905 89 692 1 538 791 2 091 340
Afschrijvingen en waardeverminderingen Begintoestand j Geboekt j Teruggenomen j Afgeboekt j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Andere wijzigingen Eindtoestand Nettoboekwaarde einde boekjaar
Terreinen Installaties, en machines en gebouwen uitrusting
564 078 72 095 -49 -28 230 509 6 879 26 577 641 859 1 111 431
362 907 119 523 -129 -82 171 -11 778 13 208 46 231 447 791 217 676
Meubilair Leasing en en soortgelijke voertuigen rechten
156 015 22 564 -113 -11 702 11 040 2 896 10 984 191 684 106 969
4 984 2 543 0 -2 787 -208 350 2 726 7 608 11 916
Overige materiële vaste activa
Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
210 562 101 146 -3 -64 959 -643 561 2 911 249 575 542 227
0 0 0 0 0 12 263 275 101 122
Toelichting 8: Beleggingen − verzekeringsbedrijf BELEGGINGEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Boekwaarde Beleggingen j Terreinen en gebouwen j Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Andere deelnemingen j Aandelen en andere niet-vastrentende effecten j Obligaties en andere vastrentende effecten j Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen j Hypothecaire leningen en andere kredieten j Deposito’s bij cederende ondernemingen j Andere Beleggingen in het kader van tak 23 Totaal boekwaarde beleggingen
8 188 137 144 854 111 176 42 163 2 103 373 5 344 861 38 971 206 914 110 503 85 320 1 195 446 9 383 582
8 266 818 134 481 102 458 49 833 2 465 920 5 073 934 38 991 189 998 116 193 95 011 2 285 968 10 552 786
8 657 609 164 369 104 189 14 439 2 793 655 5 168 591 39 724 176 327 132 792 63 521 2 952 108 11 609 717
4,7 % 22,2 % 1,7 % -71,0 % 13,3 % 1,9 % 1,9 % -7,2 % 14,3 % -33,1 % 29,1 % 10,0 %
Marktwaarde Beleggingen j Terreinen en gebouwen j Deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Andere deelnemingen j Aandelen en andere niet-vastrentende effecten j Obligaties en andere vastrentende effecten j Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen j Hypothecaire leningen en andere kredieten j Deposito’s bij cederende ondernemingen j Andere Beleggingen in het kader van tak 23 Totaal marktwaarde beleggingen
10 061 378 235 674 204 514 113 395 3 519 520 5 543 060 39 480 206 914 110 503 88 318 1 195 446 11 256 824
9 782 380 233 310 103 722 136 395 3 531 964 5 327 330 40 393 189 998 116 193 103 075 2 285 968 12 068 348
9 461 593 264 358 108 770 16 565 3 213 823 5 442 474 40 343 176 327 132 792 66 140 2 952 108 12 413 701
-3,3 % 13,3 % 4,9 % -87,9 % -9,0 % 2,2 % -0,1 % -7,2 % 14,3 % -35,8 % 29,1 % 2,9 %
1 580 716 198 199 94 327 1 873 242
1 153 871 253 396 108 295 1 515 562
426 875 273 882 103 227 803 984
-63,0 % 8,1 % -4,7 % -47,0 %
Latente meerwaarden Deelnemingen, aandelen en andere niet-vastrentende effecten Obligaties en andere vastrentende effecten Overige Totaal latente meerwaarden
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
99
100
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
MUTATIETABEL BELEGGINGEN 2001 (In duizenden EUR)
Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Omrekeningsverschillen j Resultaat van het boekjaar j Andere wijzigingen Eindtoestand
Terreinen DeelDeel- Bons, obliDeelen nemingen in nemingen in gaties en nemingen in gebouwen verbonden onder- vorderingen onderondernemingen op ondernemingen nemingen waarmee nemingen opgenomen een deelwaarmee volgens de nemingseen deel- vermogensverhouding nemingsmutatiebestaat verhouding methode bestaat
Aandelen, deelnemingen en andere niet-vastrentende effecten
Obligaties Bons, en andere obligaties vastren- en vorderintende gen op vereffecten bonden ondernemingen
261 093 43 368 -15 215 16 0 0 0 289 261
8 368 6 244 0 -10 197 0 0 0 4 415
43 950 20 349 -13 298 -38 602 0 0 -3 12 397
1 0 0 -1 0 0 -1 0
102 458 2 136 0 0 -1 396 4 978 -3 986 104 189
2 486 063 1 017 653 -703 463 38 398 0 0 -230 2 838 421
5 081 485 951 836 -855 440 0 0 0 -1 332 5 176 548
6 273 0 -3 794 0 0 0 0 2 479
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
1 -1 0
0 0 0
0 0 0
Afschrijvingen en waardeverminderingen Begintoestand j Geboekt j Teruggenomen j Afgeboekt j Overboeking naar een andere rubriek Eindtoestand
126 611 11 588 0 -13 308 0 124 892
1 554 66 0 0 0 1 620
707 0 0 -160 1 548
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
18 348 27 129 -1 148 -2 379 -1 41 949
13 824 1 674 0 -5 061 0 10 436
0 0 0 0 0 0
Niet-opgevraagde bedragen Begintoestand j Mutaties tijdens het boekjaar Eindtoestand Nettoboekwaarde einde boekjaar
0 0 0 164 369
0 0 0 2 795
225 -19 205 11 644
0 0 0 0
0 0 0 104 189
1 796 1 021 2 817 2 793 655
0 0 0 5 166 112
0 0 0 2 479
Meerwaarden Begintoestand j Andere wijzigingen Eindtoestand
j De beleggingen van het verzekeringsbedrijf stijgen met 10 % tot 11,6 miljard EUR. De beleggingen vertegenwoordigen bijgevolg 92,3 % van de activa van het verzekeringsbedrijf. j De marktwaarde van de aandelenportefeuille, exclusief tak 23, neemt af tot 3 214 miljoen EUR, tegenover 3 532 miljoen EUR eind 2000. De latente maarwaarden op de aandelenportefeuille dalen met 645,9 miljoen EUR tot 427 miljoen EUR als gevolg van de ongunstige beursontwikkeling. j De marktwaarde van de portefeuille vastrentende effecten daarentegen stijgt als gevolg van de renteontwikkeling en nettoaankopen met 115,1 miljoen EUR tot 5 442,5 miljoen EUR.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 9: (Im)materiële vaste activa, consolidatieverschillen, vorderingen en overige activa − verzekeringsbedrijf (IM)MATERIËLE VASTE ACTIVA, CONSOLIDATIEVERSCHILLEN, VORDERINGEN EN OVERIGE ACTIVA − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Vorderingen Uit hoofde van rechtstreekse verzekeringsverrichtingen Uit hoofde van herverzekeringsverrichtingen Overige vorderingen en opgevraagd, niet-gestort kapitaal
258 996 135 311 58 947 64 739
307 915 143 756 84 981 79 178
335 332 130 934 83 644 120 755
8,9 % -8,9 % -1,6 % 52,5 %
Overige activa Overlopende rekeningen Overige activa
269 851 203 883 65 968
376 278 184 440 191 837
382 565 184 216 198 349
1,7 % -0,1 % 3,4 %
83 426 71 146 12 280
81 487 70 931 10 556
82 344 73 512 8 832
1,1 % 3,6 % -16,3 %
2000
2001
115 000 13 230 -230 110 0 128 110
128 110 31 517 -13 557 -16 -13 146 042
43 854 13 965 -750 110 57 179 70 931
57 179 15 873 -522 0 72 530 73 511
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
285 435 10 443 10 443 274 993 274 993
296 466 0 0 296 466 296 466
336 955 0 0 336 955 336 955
13,7 % 13,7 % 13,7 %
Samenstelling deelnemingen j Deelnemingen in kredietinstellingen
10 443
0
0
-
Notering en marktwaarde Boekwaarde genoteerde effecten Marktwaarde genoteerde effecten Niet-gerealiseerde meerwaarden
10 443 14 588 4 145
0 0 0
0 0 0
-
Immateriële vaste activa en consolidatieverschillen Oprichtingskosten en immateriële vaste activa Consolidatieverschillen (zie toelichting 11: ‘Eigen vermogen’) Mutatietabel oprichtingskosten en immateriële vaste activa Aanschaffingswaarde Begintoestand j Aanschaffingen j Overdrachten en buitengebruikstellingen j Overboeking naar een andere rubriek j Andere wijzigingen Eindtoestand Afschrijvingen en waardeverminderingen Begintoestand j Geboekt j Afgeboekt j Overboeking naar een andere rubriek Eindtoestand Nettoboekwaarde
Toelichting 10: Financiële vaste activa − holdingactiviteiten FINANCIËLE VASTE ACTIVA − HOLDINGACTIVITEITEN (In duizenden EUR) Totaal Deelnemingen in ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode j Deelnemingen Andere deelnemingen j Achtergestelde vorderingen
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
101
102
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
j Het merendeel van de financiële vaste activa betreft de Automatisch Converteerbare Obligatielening (ACO) van KBC Bankverzekeringsholding aan KBC Bank, ad 250 miljoen EUR. Daar deze lening wordt geëlimineerd in de post ‘Eliminaties’ op het actief en een gelijkaardige redenering geldt voor het passief, komt deze achtergestelde lening per saldo niet voor op het actief, noch op het passief.
Toelichting 11: Eigen vermogen − Groep a Aansluiting van het eigen vermogen van KBC Bank, KBC Verzekeringen en KBC Bankverzekeringsholding Het geconsolideerd eigen vermogen van KBC Bankverzekeringsholding is lager dan de som van het geconsolideerd eigen vermogen van KBC Bank en van KBC Verzekeringen dat is vermeld onder het hoofdstuk ‘Solvabiliteit’, vanwege onder meer: j de eliminatie van intragroepsverrichtingen, j de eliminatie van eigen aandelen, j de bijdrage van het niet-geconsolideerd resultaat van KBC Bankverzekeringsholding, j ‘leveraging’ op het niveau van de holding.
b Mutatietabel consolidatieverschillen j Tot en met eind 2001 wordt de goodwill die is betaald op de acquisities sinds 1 januari 1999 rechtstreeks in mindering gebracht op het eigen vermogen (zie ‘Waarderingsregels’), ingevolge een tijdelijke derogatie verleend door de CBF. Het bedrag van de afgetrokken goodwill, na aftrek van de theoretische afschrijving daarop, is opgenomen onder de passiefrubriek ‘Vbis Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen’. De theoretische afschrijving op de sinds 1 januari 1999 geïmputeerde actieve consolidatieverschillen bedraagt in totaal 88,9 miljoen EUR in het boekjaar 2001. j De bovenvermelde tijdelijke derogatie van de CBF vervalt vanaf 1 januari 2002. Bijgevolg wordt de goodwill op nieuwe acquisities verworven na 31 december 2001 geactiveerd en afgeschreven over een periode van twintig jaar (conform internationale gebruiken). Voor alle consolidatieverschillen ontstaan tussen 1 januari 1999 en 31 december 2001 wordt de theoretische afschrijvingstermijn aangepast tot twintig jaar. De cijfers van de boekjaren 1999 en 2000 worden hiervoor niet retroactief aangepast, de correctieboekingen gebeuren volledig in boekjaar 2001 door middel van een verschuiving tussen de reserves en de consolidatieverschillen passief. j De positieve consolidatieverschillen op het actief hebben betrekking op de nog niet afgeschreven goodwill naar aanleiding van acquisities vóór 1 januari 1999. j De passiefrubriek ‘Consolidatieverschillen’ heeft betrekking op badwill.
CONSOLIDATIEVERSCHILLEN Mutatietabel consolidatieverschillen 2001 (in duizenden EUR)
BANKBEDRIJF Consolidatieverschillen Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief) Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)
Begintoestand
Stijging deelnemingspercentage
Daling deelnemingspercentage
Afschrijvingen
Aanpassing afschrijvingstermijn
Andere wijzigingen
Eindtoestand
44 417 3 246 -1 033 839
0 0 -368 450
0 0 1 340
-8 706 0 83 903
0 0 -76 399
0 -1 -126 967
35 711 3 245 -1 520 413
4 859 -126 922
0 0
0 0
0 0
0 0
-7 126 915
4 852 -7
VERZEKERINGSBEDRIJF Consolidatieverschillen Geactiveerde goodwill (actief) Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief) Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)
10 556 4 783 -7 201
0 5 121 -8 444
0 0 0
-1 724 0 336
0 0 -269
0 -7 399 7 399
8 832 2 505 -8 180
5 333 -88 336
0 -5 121
0 0
0 4 680
0 -74
0 0
5 333 -88 851
HOLDINGACTIVITEITEN Verschillen na toepassing van de vermogensmutatiemethode Geïmputeerde goodwill (passief)
0
0
0
0
0
0
0
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Mutatietabel consolidatieverschillen 2001 (in duizenden EUR)
TOTAAL Geactiveerde goodwill (actief) Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Negatieve goodwill (passief) Geïmputeerde goodwill (passief)
Begintoestand
Stijging deelnemingspercentage
Daling deelnemingspercentage
Afschrijvingen
Aanpassing afschrijvingstermijn
Andere wijzigingen
Eindtoestand
44 417 10 556 18 220 -1 256 298
0 0 5 121 -382 015
0 0 0 1 340
-8 706 -1 724 0 88 919
0 0 0 -76 743
0 0 -7 407 7 346
35 711 8 832 15 934 -1 617 450
Omrekeningsverschillen
Andere wijzigingen
Eindtoestand
c Mutatietabel eigen vermogen MUTATIETABEL EIGEN VERMOGEN Mutatietabel geconsolideerd eigen vermogen (in duizenden EUR)
Mutatietabel 2000 Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves en overgedragen resultaat Consolidatieverschillen Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Eigen vermogen Mutatietabel 2001 Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves en overgedragen resultaat Consolidatieverschillen Geïmputeerde positieve consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Eigen vermogen
Begintoestand
KapitaalWinstverhoging reservering en omzetting ATO’s
Afboeking Aanpassing Overgeïmpuafschrijboeking teerde vingsvan het positieve termijn Fonds voor consolidatieAlgemene verschillen Bankrisico’s
582 397 1 927 629 11 115 3 209 692 16 805 -1 520 067
2 981 34 190 -
1 394 849 -
-135 105 263 768
-
-
0 -
0 0 -486 1 085 1 413 -
585 377 1 961 818 10 630 4 470 521 18 219 -1 256 299
-11 397 4 216 174
37 170
1 394 849
128 663
0
0
-3 328 -3 328
2 012
-14 725 5 775 542
585 377 1 961 818 10 630 4 470 521 18 219 -1 256 299
5 011 47 603 -
574 881 -
-88 919 -284 410
76 743 -76 743
1 838 574 -
0 -
0 0 -468 -733 -2 285 -
590 388 2 009 421 10 162 6 871 067 15 934 -1 617 451
-14 725 5 775 542
52 613
574 881
-373 329
0
1 838 574
-12 516 -12 516
-3 486
-27 240 7 852 280
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
103
104
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
j KBC heeft het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) in 2001 overgeboekt naar de reserves en wil hiermee vooruitlopen op de IAS-norm 30, waarin het FAB niet langer wordt beschouwd als een voorziening maar als een onderdeel van het eigen vermogen. De CBF heeft KBC derogatie verleend om deze eenmalige overboeking rechtstreeks te doen zonder over de resultatenrekening te gaan, vanuit de optiek van het getrouwe beeld van de resultaatsontwikkeling. De impact op het resultaat en het eigen vermogen van het boekjaar en de referentiejaren wordt beschreven in het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’, onder ‘Overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s naar de reserves’. j Het eigen vermogen groeit in 2001 aan met 2,1 miljard EUR, voornamelijk onder invloed van de vermelde overboeking van het FAB naar de reserves (1,8 miljard EUR of 89 % van de stijging) enerzijds en de traditioneel belangrijke winstreservering anderzijds. j In 2000 was de winstreservering uitzonderlijk hoog door de integrale reservering van de gerealiseerde meerwaarde op CCF. Daarenboven hadden in dat jaar de geïmputeerde actieve consolidatieverschillen per saldo een verhogend effect op het eigen vermogen, aangezien de consolidatieverschillen op de acquisities in 2000 meer dan gecompenseerd werden door de weggevallen consolidatieverschillen op CCF. j Voor een gedetailleerd overzicht van de ontwikkeling van het kapitaal, de uitgiftepremies en het aandeelhouderschap wordt verwezen naar de toelichtingen bij de vennootschappelijke jaarrekening.
d Staat van de reserves en het overgedragen resultaat STAAT VAN DE RESERVES EN HET OVERGEDRAGEN RESULTAAT (In duizenden EUR) Begintoestand j Resultaat van de Groep j Dividenden j Bestuurders j Theoretische afschrijving consolidatieverschillen j Aanpassing afschrijvingstermijn theoretische afschrijving consolidatieverschillen j Overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s j Overige Eindtoestand
2000
2001
3 209 692 1 820 680 -424 470 -1 362 -135 105 0 0 1 085 4 470 521
4 470 521 1 022 352 -446 168 -1 304 -88 919 76 743 1 838 574 -733 6 871 067
e Staat van de eigen aandelen STAAT VAN DE EIGEN AANDELEN In portefeuille bij Centea Fidea KBC Bankverzekeringsholding KBC Financial Products Brussels (tradingportefeuille) KBC Securities (tradingportefeuille) KBC Verzekeringen Maatschappij voor Brandherverzekering Assurisk CBC Banque
Aantal
In % van de uitgegeven aandelen
Boekwaarde (in duizenden EUR)
1 000 000 446 544 3 375 646 1 519 300 591 548 6 282 939 2 690 10 000 500
0,33 % 0,15 % 1,12 % 0,50 % 0,20 % 2,08 % 0,00 % 0,00 % 0,00 %
18 673 6 030 148 839 57 278 22 301 68 856 39 377 17
j De aandelen KBC Bankverzekeringsholding (voorheen Kredietbank) die in handen zijn van KBC Verzekeringen en enkele van haar dochterondernemingen maakten deel uit van de beleggingsportefeuille van KBC Verzekeringen op het ogenblik van de fusie die tot KBC Groep leidde. Einde 1998 bezaten KBC Verzekeringen en haar dochterondernemingen 2,97 % van het aantal aandelen KBC Bankverzekeringsholding; einde 2001 is dit teruggelopen tot 2,23 %. Het is de bedoeling dat KBC Verzekeringen en Centea zich te gelegener tijd van hun aandelen KBC Bankverzekeringsholding ontdoen. j Door de inkoop in het kader van KBC-aandelenoptieplannen voor het personeel bezit KBC Bankverzekeringsholding 1,12 % van het aantal uitgegeven aandelen. j Het aandeel van de andere KBC-dochtermaatschappijen is beperkt en wordt grotendeels voor tradingdoeleinden aangehouden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 12: Belangen van derden − Groep BELANGEN VAN DERDEN − GROEP (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal Belangen van derden Preferente aandelen
1 750 936 258 683 1 492 253
1 892 119 352 304 1 539 815
2 219 123 643 310 1 575 812
17,3 % 82,6 % 2,3 %
j De balansrubriek ‘Belangen van derden’ bedraagt 2,2 miljard EUR en bevat ook de preferente aandelen. j In strikte zin nemen de belangen van derden toe met 82,6 % tot 643,3 miljoen EUR. De belangrijkste posten betreffen K&H Bank (KBC bezit 59,01 % in de gefuseerde K&H Bank, tegenover 73,3 % in de ‘oude’ K&H Bank per eind 2000), Kredyt Bank en C{ SOB.
Toelichting 13: Achtergestelde schulden − Groep ACHTERGESTELDE SCHULDEN − GROEP (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal Converteerbaar Niet-converteerbaar
5 944 740 886 451 5 058 289
6 707 905 864 732 5 843 173
6 745 978 786 258 5 959 720
0,6 % -9,1 % 2,0 %
Maatschappij Bankbedrijf Verzekeringsbedrijf Eliminaties
6 219 570 21 815 -296 644
7 004 208 19 336 -315 639
7 077 732 19 336 -351 089
1,0 % 0,0 % 11,2 %
Geografische indeling − bankbedrijf Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
2 482 545 3 737 025 306 955
3 429 061 3 575 146 252 038
3 547 708 3 530 024 353 230
3,5 % -1,3 % 40,1 %
Monetaire indeling − bankbedrijf In euro’s In vreemde valuta
5 986 269 233 302
6 593 595 410 612
6 603 976 473 755
0,2 % 15,4 %
2002 822 009
2003 547 045
2004 899 079
2005 1 866 964
2006 888 768
2007 260 913
2008 359 291
2009 254 774
2010 125 387
2011 225 825
2012 8 252
2013 12 982
2014 19 227
2015 0
perpetueel 787 215
Indeling naar restlooptijd − bankbedrijf (vervaljaar)
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
105
106
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 14: Fonds voor Algemene Bankrisico’s − bankbedrijf FONDS VOOR ALGEMENE BANKRISICO’S − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR) Begintoestand j Toevoegingen j Wijziging consolidatiekring j Omrekeningsverschillen j Overboeking naar reserves ingevolge wijziging waarderingsregels j Andere wijzigingen Eindtoestand
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
1 604 057 238 839 38 906 -231 0 -56 096 1 825 476
1 825 476 15 772 0 131 0 0 1 841 379
1 841 379 0 0 0 -1 838 574 -2 804 0
0,9 % -100,0 % -100,0 % -100,0 %
j Het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) is een voorzorgsfonds ter beveiliging van de solvabiliteit van de instelling tegen toekomstige risico’s die, hoewel nog niet te onderkennen, eigen zijn aan de aard van het bankbedrijf. Dit voorzorgsfonds wordt aangelegd bovenop de nodige geïndividualiseerde en niet-geïndividualiseerde waardeverminderingen en voorzieningen voor vorderingen, effecten, risico’s en kosten. Het FAB wordt in de berekening van de wettelijk opgelegde solvabiliteitsratio beschouwd als Tier-1-kapitaal. j Per eind 2001 besliste KBC (zie Toelichting 11 c) dit fonds over te boeken naar de post ‘reserves’ van het eigen vermogen.
Toelichting 15: Schulden aan kredietinstellingen − bankbedrijf SCHULDEN AAN KREDIETINSTELLINGEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal wrv. mobiliseringsschulden wegens herdiscontering van handelspapier
28 871 450 144 274
41 961 726 103 593
41 199 589 14 373
-1,8 % -86,1 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
3 191 064 25 680 386 5 008 042
9 289 890 32 671 837 12 475 879
3 449 404 37 750 185 13 414 693
-62,9 % 15,5 % 7,5 %
Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
11 672 737 17 198 713
25 246 917 16 714 810
23 767 826 17 431 763
-5,9 % 4,3 %
Indeling naar restlooptijd Onmiddellijk opvraagbaar Op termijn of met opzegging j tot drie maanden j meer dan drie maanden tot één jaar j meer dan één jaar tot vijf jaar j meer dan vijf jaar j met onbepaalde looptijd
1 436 909 27 434 541 20 610 177 4 018 228 819 880 1 924 562 61 694
2 128 257 39 833 470 31 212 689 4 103 124 838 387 3 492 407 186 863
6 077 690 35 121 899 26 096 262 7 064 573 666 518 1 262 181 32 364
185,6 % -11,8 % -16,4 % 72,2 % -20,5 % -63,9 % -82,7 %
j De schulden aan kredietinstellingen dalen met 1,8 % tot 41,2 miljard EUR.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 16: Schulden aan cliënten en in schuldbewijzen belichaamde schulden − bankbedrijf SCHULDEN AAN CLIËNTEN EN IN SCHULDBEWIJZEN BELICHAAMDE SCHULDEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal Schulden aan cliënten In schuldbewijzen belichaamde schulden
93 119 240 71 882 057 21 237 183
107 176 073 82 209 413 24 966 660
131 142 407 110 097 895 21 044 512
22,4 % 33,9 % -15,7 %
Schulden aan cliënten
71 882 057
82 209 413
110 097 895
33,9 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
50 817 409 21 064 647 7 186 869
49 922 799 32 286 614 7 004 099
55 199 928 54 897 967 9 753 176
10,6 % 70,0 % 39,2 %
Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
58 134 913 13 747 144
59 094 348 23 115 066
72 193 737 37 904 158
22,2 % 64,0 %
Indeling naar restlooptijd Onmiddellijk opvraagbaar Op termijn of met opzegging j tot drie maanden j meer dan drie maanden tot één jaar j meer dan één jaar tot vijf jaar j meer dan vijf jaar j met onbepaalde looptijd
15 998 538 55 883 519 22 695 517 10 744 343 2 383 424 250 649 19 809 586
20 829 820 61 379 593 23 551 697 16 573 257 2 501 160 206 800 18 546 679
26 590 182 83 507 713 41 081 702 12 768 941 4 468 787 744 515 24 443 768
27,7 % 36,1 % 74,4 % -23,0 % 78,7 % 260,0 % 31,8 %
In schuldbewijzen belichaamde schulden
21 237 183
24 966 660
21 044 512
-15,7 %
Geografische indeling Binnenland Buitenland wrv. eurogebied
12 445 745 8 791 438 2 475 737
9 579 218 15 387 441 7 003 449
7 960 632 13 083 880 6 140 206
-16,9 % -15,0 % -12,3 %
Monetaire indeling In euro’s In vreemde valuta
14 363 527 6 873 656
14 602 183 10 364 477
12 289 034 8 755 478
-15,8 % -15,5 %
Indeling naar restlooptijd Op termijn of met opzegging j tot drie maanden j meer dan drie maanden tot één jaar j meer dan één jaar tot vijf jaar j meer dan vijf jaar j met onbepaalde looptijd
21 237 183 8 999 712 3 722 131 8 082 220 377 778 55 342
24 966 660 11 366 242 5 526 613 7 739 124 304 492 30 189
21 044 512 5 684 462 5 144 388 8 753 275 1 441 354 21 033
-15,7 % -50,0 % -6,9 % 13,1 % 373,4 % -30,3 %
Schulden aan cliënten en schuldbewijzen − indeling naar type
93 119 240
107 176 073
131 142 407
22,4 %
Totaal schulden aan cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s
71 882 057 13 752 615 30 509 108 20 109 841 625 569 6 884 923
82 209 413 16 899 636 31 952 445 18 436 743 2 317 805 12 602 784
110 097 895 20 620 544 44 890 835 20 172 408 2 567 650 21 846 458
33,9 % 22,0 % 40,5 % 9,4 % 10,8 % 73,3 %
Totaal schuldbewijzen Kasbons Obligaties Depositocertificaten
21 237 183 9 890 143 3 489 079 7 857 961
24 966 660 8 894 581 4 522 341 11 549 738
21 044 512 7 695 938 5 414 609 7 933 966
-15,7 % -13,5 % 19,7 % -31,3 %
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
107
108
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Schulden aan cliënten en schuldbewijzen − geografische indeling Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
Totaal schulden aan cliënten en schuldbewijzen
59 502 018
47 674 055
63 160 560
67 981 847
Totaal schulden aan cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s
49 922 799 11 494 975 17 561 228 17 896 719 563 427 2 406 450
32 286 614 5 404 661 14 391 218 540 024 1 754 377 10 196 334
55 199 928 11 924 974 20 798 741 19 459 931 489 689 2 526 593
54 897 967 8 695 570 24 092 094 712 477 2 077 961 19 319 865
9 579 218 8 853 699 421 041 304 478
15 387 441 40 882 4 101 299 11 245 260
7 960 632 7 655 107 153 048 152 477
13 083 880 40 831 5 261 560 7 781 489
Totaal schuldbewijzen Kasbons Obligaties Depositocertificaten
j De schulden aan cliënten en in schuldbewijzen belichaamde schulden nemen toe met 22,4 % tot 131,1 miljard EUR. j De groei in het buitenland heeft onder meer te maken met de uitbreiding van de consolidatiekring (vooral K&H Bank en Kredyt Bank) en retrocessies bij RepoClear. j De totale binnenlandse schulden aan cliënten stijgen met 10,6 %. De stijging is vooral te merken bij de termijndeposito’s (+18,4 %) en de depositoboekjes (+8,7 %) Dit ging evenwel ten koste van de kasbons, die daalden met 13,5 %.
Toelichting 17: Mutatietabel voorzieningen en uitgestelde belastingen − Groep MUTATIETABEL VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN − GROEP (2001 in duizenden EUR)
Begintoestand
Toevoegingen
Bestedingen en terugnemingen
Totaal mutaties met resultaatsimpact
Andere wijzigingen
Eindtoestand
Bankbedrijf Pensioenen Toekomstige kosten voor gebouwen Betwiste zaken (BTW, juridisch, andere) Operationele risico’s Herstructureringskosten ‘De euro’/‘jaar 2000’ Autoleasing IT-dochterondernemingen Andere voorzieningen Subtotaal voorzieningen voor risico’s en kosten Belastingen Verbinteniskredieten Totaal voorzieningen Uitgestelde belastingen Totaal voorzieningen en uitgestelde belastingen
71 719 18 746 64 663 105 187 58 845 179 11 383 21 429 298 143 650 294 54 256 253 865 958 415 6 867 965 282
37 259 1 146 19 517 0 12 550 0 4 385 0 32 932 107 789 0 12 893 120 682 643 121 325
-24 840 -3 768 -29 584 -24 344 -45 454 -179 -447 -10 000 -11 813 -150 429 0 -76 611 -227 040 -586 -227 626
12 419 -2 622 -10 067 -24 344 -32 904 -179 3 938 -10 000 21 119 -42 640 0 -63 718 -106 358 57 -106 301
-1 391 0 -184 0 -1 242 0 0 0 -84 101 -86 918 646 -103 510 -189 782 -955 -190 737
82 747 16 124 54 412 80 843 24 699 0 15 321 11 429 235 161 520 736 54 902 86 636 662 274 5 969 668 243
Verzekeringsbedrijf Belastingen Herstructureringskosten IT Financiële risico’s Andere voorzieningen Totaal
55 496 25 111 9 519 158 074 11 085 259 285
15 758 4 888 141 29 377 5 677 55 840
-202 -4 593 -8 456 -30 789 -7 769 -51 809
15 555 295 -8 315 -1 412 -2 092 4 031
0 0 0 0 0 0
71 052 25 406 1 204 156 662 8 993 263 316
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 18: Overige passiva − bankbedrijf OVERIGE PASSIVA − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
9 795 294 7 837 987 1 957 307
10 305 021 6 109 226 4 195 794
26 134 514 20 862 891 5 271 623
153,6 % 241,5 % 25,6 %
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Bruto Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering ‘Leven’ j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Voorziening voor egalisatie en catastrofes j Andere technische voorzieningen Tak 23 Totaal bruto technische voorzieningen
7 045 410 198 839 4 467 156 2 083 340 22 321 191 248 82 505 1 195 446 8 240 856
7 101 813 188 102 4 497 804 2 130 761 21 688 203 486 59 972 2 285 968 9 387 781
7 366 963 203 217 4 637 766 2 217 100 29 958 208 336 70 586 2 952 108 10 319 071
3,7 % 8,0 % 3,1 % 4,1 % 38,1 % 2,4 % 17,7 % 29,1 % 9,9 %
Deel van de herverzekeraar Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering ‘Leven’ j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Andere technische voorzieningen Totaal deel van de herverzekeraar
221 414 3 529 4 255 210 666 0 2 964 221 414
178 078 2 932 5 233 166 864 0 3 049 178 078
173 889 2 851 7 369 161 578 21 2 070 173 889
-2,4 % -2,8 % 40,8 % -3,2 % -32,1 % -2,4 %
6 823 996 195 310 4 462 901 1 872 674 22 321 191 248 79 542 1 195 446 8 019 442 345 921
6 923 735 185 171 4 492 570 1 963 897 21 688 203 486 56 923 2 285 968 9 209 703 533 264
7 193 074 200 366 4 630 397 2 055 522 29 937 208 336 68 516 2 952 108 10 145 182 150 236
3,9 % 8,2 % 3,1 % 4,7 % 38,0 % 2,4 % 20,4 % 29,1 % 10,2 % -71,8 %
Totaal Overlopende rekeningen Overige
Toelichting 19: Technische voorzieningen − verzekeringsbedrijf TECHNISCHE VOORZIENINGEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)
Netto Technische voorzieningen j Voorziening voor niet-verdiende premies en lopende risico’s j Voorziening voor verzekering ‘Leven’ j Voorziening voor te betalen schade j Voorziening voor winstdeling en restorno’s j Voorziening voor egalisatie en catastrofes j Andere technische voorzieningen Tak 23 Totaal netto technische voorzieningen wrv. gewaarborgd door zakelijke zekerheden op de activa van de onderneming
j De bruto technische voorzieningen met betrekking tot tak 23 nemen, ondanks de zwakke financiële markten, toe met 29,1 % tot bijna 3 miljard EUR. j Mede door de commerciële herleving van de traditionele levensverzekeringen groeien de technische voorzieningen m.b.t. tak 21 met 129,4 miljoen EUR en maken met een bedrag van 4 769,6 miljoen EUR de grootste post van het passief uit. j De technische voorzieningen niet-leven nemen toe met 104,8 miljoen EUR tot 2 567,4 miljoen EUR eind 2001.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
109
110
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 20: Overige passiva − verzekeringsbedrijf OVERIGE PASSIVA − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR) Schulden Uit hoofde van rechtstreekse verzekeringsverrichtingen Uit hoofde van herverzekeringsverrichtingen Overige schulden Overlopende rekeningen
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
420 576 68 614 22 596 329 366
342 217 87 539 24 530 230 148
347 844 91 489 14 317 242 039
1,6 % 4,5 % -41,6 % 5,2 %
11 739
3 270
18 844
476,2 %
Toelichting 21: Financiële schulden − holdingactiviteiten j In 2001 dalen de financiële schulden van de KBC Bankverzekeringsholding NV per saldo met 9,2 % tot 1,2 miljard EUR. j Zie verder onder het hoofdstuk ‘Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV’.
Toelichting 22: Eliminaties en betrekkingen met verbonden ondernemingen en met ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat en die niet in de consolidatie zijn opgenomen of niet geëlimineerd − Groep ELIMINATIES EN BETREKKINGEN MET VERBONDEN ONDERNEMINGEN EN MET ONDERNEMINGEN WAARMEE EEN DEELNEMINGSVERHOUDING BESTAAT EN DIE NIET IN DE CONSOLIDATIE ZIJN OPGENOMEN OF NIET GEËLIMINEERD − GROEP (In duizenden EUR)
Tussen bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en holding 31-12-2000 31-12-2001 Eliminaties
Verbonden ondernemingen 31-12-2000 31-12-2001 Niet-geëlimineerd
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 31-12-2000 31-12-2001 Niet-geëlimineerd
ACTIVA BANKBEDRIJF I Vorderingen op kredietinstellingen II Vorderingen op cliënten III Effecten en waardepapier III A Vastrentend IV Financiële vaste activa VII Overige activa
0 674 232
0 374 314
849 496 113 079
432 858 497 250
3 621 90 103
544 85 363
0 8 180 20 119
0 10 659 551
21 061 0 0
114 485 0 0
8 357 0 0
7 790 0 0
VERZEKERINGSBEDRIJF IX Beleggingen XII Vorderingen XIII Overige activa
8 514 0 183 326
3 826 0 174 075
9 235 21 163 0
2 796 16 129 0
43 019 4 589 0
11 644 96 0
HOLDINGACTIVITEITEN XV Financiële vaste activa XVI Geldbeleggingen en liquide middelen XVII Overige activa
296 466 0 21 851
336 604 94 823 19 965
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
1 212 687
1 014 818
1 014 034
1 063 518
149 689
105 437
TOTAAL ACTIVA
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
(In duizenden EUR)
Tussen bankbedrijf, verzekeringsbedrijf en holding 31-12-2000 31-12-2001 Eliminaties
Verbonden ondernemingen 31-12-2000 31-12-2001 Niet-geëlimineerd
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 31-12-2000 31-12-2001 Niet-geëlimineerd
PASSIVA IX
Achtergestelde schulden
315 639
351 089
0
74
0
0
0 170 408 0 25 935
0 264 213 0 24 866
545 372 219 016 2 594 267 0
520 354 382 163 0 0
2 284 15 531 0 0
151 21 264 0 0
VERZEKERINGSBEDRIJF XX Overige passiva
52 380
64 409
35 995
13 747
8 751
161
HOLDINGACTIVITEITEN XXII Financiële schulden XXIII Overige passiva
636 917 11 409
298 415 11 825
0 0
0 0
0 0
0 0
Subtotaal exclusief achtergestelde schulden
897 048
663 729
3 394 650
916 264
26 566
21 575
1 212 687
1 014 818
3 394 650
916 339
26 566
21 575
54 415
51 316
-
-
-
-
BANKBEDRIJF XI Schulden aan kredietinstellingen XII Schulden aan cliënten XIII In schuldbewijzen belichaamde schulden XV Overige passiva
TOTAAL PASSIVA RESULTATENREKENING BANKBEDRIJF C Nettoprovisies
2 Resultaatsontwikkeling 2.1 Resultaten uit de gewone bedrijfsuitoefening van het bankbedrijf Toelichting 23: Nettorente-inkomsten − bankbedrijf NETTORENTE-INKOMSTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Nettorente-inkomsten
2 056 647
2 294 976
2 541 177
10,7 %
Rente- en soortgelijke opbrengsten Vorderingen op kredietinstellingen Vorderingen op cliënten Vastrentende effecten en waardepapier, tradingportefeuille Vastrentende effecten en waardepapier, beleggingsportefeuille Nettoresultaat dekkingsverrichtingen
8 437 037 1 753 744 4 054 561 294 616 2 334 116 0
10 066 214 1 880 863 5 190 652 273 110 2 619 847 101 742
11 543 950 3 473 399 5 213 999 309 514 2 547 039 0
14,7 % 84,7 % 0,4 % 13,3 % -2,8 % -100,0 %
Rente- en soortgelijke kosten Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan cliënten Schuldbewijzen Achtergestelde schulden Nettoresultaat dekkingsverrichtingen
-6 380 391 -2 585 330 -2 292 752 -1 067 776 -290 461 -144 072
-7 771 238 -3 344 205 -3 072 350 -1 009 865 -344 818 0
-9 002 774 -4 298 818 -3 089 475 -1 118 505 -420 553 -75 423
15,8 % 28,5 % 0,6 % 10,8 % 22,0 % -
j De totale rentewinst stijgt met 10,7 % tot 2 541 miljoen EUR. j De commerciële rentewinst (rentewinst exclusief het effect van financieringskosten met betrekking tot participaties en eenmalige factoren) stijgt met 11 %. In België bedraagt de toename slechts 2 %, maar in het buitenland is dit circa 30 %, door de uitbreiding in Centraal-Europa. j De EUR-rentemarge van KBC Bank NV blijft stabiel op 2,02 %.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
111
112
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 24: Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten − bankbedrijf OPBRENGSTEN UIT NIET-VASTRENTENDE EFFECTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
100 248 28 090 47 114 25 045
142 285 77 528 37 586 27 172
120 775 58 106 43 458 19 211
-15,1 % -25,1 % 15,6 % -29,3 %
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal
636 182
835 851
884 770
5,9 %
Uit het wisselbedrijf en trading
170 561
590 101
609 557
3,3 %
Uit de realisatie van beleggingseffecten Vastrentende effecten en waardepapier Uit effectisering van vorderingen Niet-vastrentende effecten j Almanij en KBC Bankverzekeringsholding j ING j UCB j Electrabel j Fortis j PetroFina j Tractebel j Delhaize De Leeuw j CBR j Aegon j Solvay j Colruyt j Dexia j Philips j Koninklijke KPN j Royal Dutch j ABN AMRO j ASM Lithografy j Groep Brussel Lambert j Vodafone (Mannesmann) j UPC j Numico j VNU j Unilever j Arbed j Axa UAP j NPM j Prolion Holding j GIMV j Bespar j BNB j Finoutremer j Andere
465 621 54 540 4 408 406 674 20 591 131 481 13 914 24 225 42 430 36 263 90 045 13 739 2 504 7 020 6 093 5 454 5 837 1 572 305 0 0 -182 2 810 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 574
245 751 -30 302 4 004 272 049 26 920 24 955 1 050 16 755 26 374 0 0 1 756 0 13 039 4 473 -3 011 4 728 35 953 37 400 13 053 14 238 10 739 20 156 4 443 -4 803 3 155 6 028 -4 658 0 0 0 0 0 0 0 0 19 306
275 213 215 804 2 436 56 973 -1 683 2 330 924 3 698 3 153 0 0 348 0 1 324 -31 0 1 881 -198 0 131 -111 0 31 263 -292 0 0 0 167 1 083 1 995 1 729 -2 700 -1 194 4 794 1 798 5 711 854
12,0 % -39,2 % -79,1 % -
Totaal opbrengsten uit niet-vastrentende effecten Aandelen en niet-vastrentende effecten, tradingportefeuille Aandelen en niet-vastrentende effecten, beleggingsportefeuille Overige opbrengsten uit financiële vaste activa
Toelichting 25: Winst uit financiële transacties − bankbedrijf WINST UIT FINANCIËLE TRANSACTIES − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
j De totale winst uit financiële transacties stijgt met 5,9 % tot 884,8 miljoen EUR. j Het resultaat uit het wisselbedrijf en trading stijgt met 3,3 % ten opzichte van 2000. De zeer turbulente marktomstandigheden in 2001 resulteerden in erg zwakke tot negatieve opbrengsten voor de in aandelenverrichtingen en derivaten gespecialiseerde dochtermaatschappijen. De bancaire dealingrooms in Brussel, maar vooral die in het buitenland, presteerden echter uitstekend. Ook de dealingroom van C{ SOB kon een sterk herstel optekenen in 2001, na een minder goed 2000. j De gerealiseerde meerwaarden op beleggingseffecten bedragen 275,2 miljoen EUR, een groei van 12 % ten opzichte van 2000. Dit komt grotendeels op conto van de obligaties, waarop, dankzij de lage rentestand, mooie meerwaarden konden worden gerealiseerd (ten bedrage van 215,8 miljoen EUR). Op de aandelenportefeuille werden voor 57 miljoen EUR meerwaarden gerealiseerd, een daling met bijna 80 % ten opzichte van het jaar voordien.
Toelichting 26: Nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten − bankbedrijf NETTOPROVISIE-INKOMSTEN EN OVERIGE OPBRENGSTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
974 415
1 335 973
1 427 645
6,9 %
1 050 236 653 827 85 381 106 571 43 858 160 600
1 437 967 847 941 103 672 180 392 54 415 251 546
1 465 634 765 830 129 265 247 128 54 360 269 050
1,9 % -9,7 % 24,7 % 37,0 % -0,1 % 7,0 %
Betaalde provisies Acquisitiekosten Andere betaalde provisiekosten
-293 840 -120 159 -173 681
-403 613 -96 876 -306 737
-408 823 -92 508 -316 315
1,3 % -4,5 % 3,1 %
Overige bedrijfsopbrengsten
218 018
301 619
370 834
22,9 %
Totaal nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten Ontvangen provisies Effecten en vermogensbeheer Verbinteniskredieten Betalingsverkeer Verzekeringen Andere
j In 2001 stijgen de nettoprovisie-inkomsten met 2,2 %. Dit is toe te schrijven aan de uitbreiding van de consolidatiekring. Autonoom is er immers een daling van 12 %, die haar oorzaak vindt in de lagere ontvangen provisies uit effecten en vermogensbeheer. Dat is op zijn beurt het gevolg van het minder geplaatste volume (en het feit dat er minder werd overgestapt van het ene fonds naar het andere) tegenover 2000, door het zwakke beursklimaat. Het door KBC Asset Management gegenereerde provisie-inkomen (voornamelijk beheerloon) steeg echter nog 14 %, door een toename van het totaal beheerd volume aan fondsen (zie hoofdstuk ‘Assetmanagement’). j De toename van de inkomsten uit betalingsverkeer (+37 %) is grotendeels toe te schrijven aan de uitbreiding in Centraal-Europa. j De toename van de overige bedrijfsopbrengsten (+22,9 %) is grotendeels te danken aan de groei van de leasingactiviteiten (met als tegencomponent een (weliswaar lagere) stijging bij de bedrijfskosten).
Toelichting 27: Aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode − bankbedrijf AANDEEL IN HET RESULTAAT VAN ONDERNEMINGEN WAAROP DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE IS TOEGEPAST − BANKBEDRIJF
Totaal wrv. Crédit Commercial de France
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
100 456 72 560
47 195 27 855
2 907 0
-93,8 % -
j Het aandeel van het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode wordt opgenomen onder de brutobedrijfsopbrengsten. j In 2001 bedraagt het aandeel in het resultaat van deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode slechts 2,9 miljoen EUR. De daling ten opzichte van 2000 is hoofdzakelijk te wijten aan het feit dat CCF in 2000 nog voor drie maanden werd opgenomen (niet meer in 2001) en Kredyt Bank voor twaalf maanden (negen maanden in 2001).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
113
114
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 28: Gegevens met betrekking tot de resultaten − bankbedrijf GEGEVENS MET BETREKKING TOT DE RESULTATEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
A B
Rente- en soortgelijke opbrengsten Opbrengsten uit niet-vastrentende effecten 1 Aandelen en andere niet-vastrentende effecten 2 Deelnemingen en aandelen die tot de financiële vaste activa behoren C Winst uit financiële transacties 1 Uit het wisselbedrijf en trading 2 Uit de realisatie van beleggingseffecten D1 Ontvangen provisies D2 Overige bedrijfsopbrengsten
Belgische vestigingen
31-12-2000 Buitenlandse vestigingen
Belgische vestigingen
31-12-2001 Buitenlandse vestigingen
5 750 978
4 315 236
6 574 525
4 969 425
80 062 19 462
35 052 7 710
87 675 15 036
13 889 4 176
209 794 246 766 1 060 618 210 781
380 307 -1 016 377 349 90 838
169 126 271 807 869 263 268 801
440 432 3 406 596 371 102 033
GEOGRAFISCHE UITSPLITSING VAN DE POST B2 ‘DEELNEMINGEN EN AANDELEN DIE TOT DE FINANCIËLE VASTE ACTIVA BEHOREN’ VAN DE RESULTATENREKENING (In duizenden EUR) België 4 151
Duitsland 214
Frankrijk 4 081
VK 21
Hongarije 553
Luxemburg 6 451
Nederland 2 228
Panama 63
Polen 139
Tsjechië 1 087
VS 223
Totaal 19 212
Toelichting 29: Algemene beheerskosten en overige lasten − bankbedrijf ALGEMENE BEHEERSKOSTEN EN OVERIGE LASTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Algemene beheerskosten en overige lasten
-2 524 449
-3 094 309
-3 510 048
13,4 %
Personeelskosten Bezoldigingen Werkgeversbijdragen Andere personeelskosten Rust- en overlevingspensioenen
-1 369 274 -1 002 167 -303 416 -52 223 -11 469
-1 675 340 -1 234 434 -351 453 -76 895 -12 559
-1 842 934 -1 372 392 -378 128 -80 846 -11 568
10,0 % 11,2 % 7,6 % 5,1 % -7,9 %
Overige beheerskosten BTW en andere heffingen Andere kosten
-909 809 -112 312 -797 497
-1 123 042 -123 119 -999 923
-1 309 586 -130 835 -1 178 751
16,6 % 6,3 % 17,9 %
Afschrijvingen vaste activa
-245 366
-295 927
-357 528
20,8 %
65,3 %
66,5 %
70,5 %
Kostendruk
j De kostendruk stijgt in 2001 tot 70,5 %, wat te wijten is aan een kostenstijging van 13,4 %, in combinatie met een kleinere stijging van de brutobedrijfsinkomsten ad 6,9 %. j Het grootste deel van de kostenstijging is te wijten aan de uitbreiding van de consolidatiekring in Centraal-Europa. De autonome kostenstijging bedraagt slechts 3,3 %. j De kosten van KBC Bank in België, die 46 % uitmaken van de totale kosten, stijgen in 2001 met 2 %, voornamelijk bij de personeelskosten, door een kleine stijging van het aantal personeelsleden en klassieke factoren zoals indexatie en promoties.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 30: Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s − bankbedrijf WAARDEVERMINDERINGEN EN VOORZIENINGEN KREDIETRISICO’S − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
-238 839 -341 619 -128 455 -213 164
-15 772 -241 281 -233 724 -7 557
0 -321 383 -156 238 -165 145
-100,0 % 33,2 % -33,2 % 2 085,3 %
Binnenland
31-12-2000 Buitenland
Binnenland
31-12-2001 Buitenland
Totaal waardeverminderingen
-233 724
-7 557
-156 238
-165 145
Specifieke Dubieuze en oninbare vorderingen j Waardevermindering j Terugnemingen waardevermindering Vorderingen met onzeker verloop j Waardevermindering j Terugnemingen waardevermindering Verbinteniskredieten j Voorziening j Terugnemingen voorziening
-87 531 -134 823 47 292 -164 713 -177 168 12 456 -307 -1 483 1 176
-33 934 -276 044 242 110 -24 219 -315 123 290 904 25 605 -15 380 40 985
-86 092 -159 043 72 952 -79 925 -111 577 31 652 -572 -2 800 2 228
-96 430 -158 229 61 799 -131 948 -204 994 73 046 64 290 -10 093 74 383
Algemene Kredietrisico’s* j Waardevermindering j Terugnemingen waardevermindering Landenrisico’s j Voorziening j Terugnemingen voorziening
18 827 0 18 827 0 0 0
-23 047 -32 053 9 006 48 037 -5 416 53 453
10 351 0 10 351 0 0 0
-7 065 -36 725 29 660 6 007 -174 6 181
Nettotoevoeging aan het Fonds voor Algemene Bankrisico’s Waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s Binnenland Buitenland Details toevoegingen en terugnemingen van waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s
* Voor buitenlandse kredieten en voor de dioxinecrisis/MAP.
j Aangezien KBC in 2001 besliste het Fonds voor Algemene Bankrisico’s over te boeken naar de reserves, werden geen toevoegingen aan dit fonds gedaan. j De waardeverminderingen en voorzieningen voor kredietrisico’s stijgen in 2001 met circa een derde tot 321,3 miljoen EUR. j Algemene waardeverminderingen: • De voorziening voor landenrisico’s bleef min of meer ongewijzigd (kleine terugneming ad 6 miljoen EUR). • De voorziening voor de dioxinecrisis en het MestActiePlan werd integraal teruggenomen in 2001. • De algemene waardevermindering voor kredietrisico’s, die in het eerste kwartaal 2001 was geboekt in anticipatie van een verslechterende economische toestand in de VS en Europa, werd volledig teruggenomen ter compensatie van de boeking van specifieke waardeverminderingen. • De algemene waardevermindering voor buitenlandse kredieten groeiden aan als gevolg van veranderingen in de omvang en risicosamenstelling van de internationale kredietportefeuille. j Specifieke waardeverminderingen: • In het binnenland liggen de specifieke waardeverminderingen aanzienlijk lager doordat in 2000 de nettotoevoeging bijzonder hoog was als gevolg van enkele specifieke grote probleemdossiers in de textiel- en technologiesectoren in België. • In het buitenland dienden in 2001 waardeverminderingen te worden geboekt voor enkele nieuwe relatief grote dossiers, vooral in de VS, en werden tevens additionele waardeverminderingen geboekt in het vierde kwartaal bij Kredyt Bank.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
115
116
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 31: Waardeverminderingen op effecten − bankbedrijf WAARDEVERMINDERINGEN OP EFFECTEN − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Totaal
21 470
-82 321
-88 690
7,7 %
Vastrentende effecten Waardeverminderingen Terugnemingen waardeverminderingen
9 643 -7 172 16 816
-28 998 -29 490 492
583 -18 098 18 681
-38,6 % 3 698,0 %
Niet-vastrentende effecten Waardeverminderingen Terugnemingen waardeverminderingen
11 827 -11 997 23 824
-53 323 -62 313 8 989
-89 274 -105 854 16 581
67,4 % 69,9 % 84,4 %
j De waardeverminderingen op effecten nemen per saldo toe met 7,7 % tot 88,7 miljoen EUR. j Het negatieve bedrag in 2001 bevat voornamelijk niet-gerealiseerde minderwaarden op aandelen, wat uiteraard verband houdt met het zwakke beursklimaat. Aangezien de aandelenbeleggingsportefeuille wordt gewaardeerd naar ‘lower of cost and market’ (laagste van aankoopprijs en huidige marktprijs), dienden in de loop van het jaar belangrijke minderwaarden te worden geboekt, die, door het beperkte herstel van de aandelenkoersen naar het jaareinde toe, slechts gedeeltelijk konden worden teruggeboekt.
2.2 Resultaten uit de gewone bedrijfsuitoefening van het verzekeringsbedrijf Toelichting 32: Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening − verzekeringsbedrijf ‘Recurrent’ versus ‘niet-recurrent’ j ‘Niet-recurrente opbrengsten’ en ‘niet-recurrente kosten’ zijn resultaatscomponenten die verband houden met de gewone bedrijfsuitoefening in het verzekeringsbedrijf, maar die niet terugkerend van aard zijn. j De niet-recurrente opbrengsten bevatten de als niet-recurrent beschouwde gerealiseerde meerwaarden op aandelen en de desbetreffende aanwending in (meestal) extra niet-recurrente voorzieningen. De recurrente opbrengst van de aandelenportefeuille wordt gedefinieerd als het product van het ‘historisch genormaliseerd rendement’ en de ‘historisch genormaliseerde marktwaarde’. Het ‘historisch genormaliseerd rendement’ is het gemiddelde verwachte rendement van de aangehouden aandelenportefeuille over de afgelopen tien jaar. De ‘historisch genormaliseerde marktwaarde’ is de gemiddelde marktwaarde van de aangehouden aandelenportefeuille over de voorbije tien jaar. Het positief verschil tussen de effectief ontvangen dividenden en gerealiseerde meerwaarden en de berekende recurrente opbrengst wordt geboekt als niet-recurrente opbrengst. Is het verschil negatief, dan wordt het tekort onttrokken aan de voorziening voor financiële risico’s.
a Overzicht WINST UIT DE GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING − VERZEKERINGSBEDRIJF 31-12-1999 (in duizenden EUR)
Technische rekening ‘Leven’
Technische rekening ‘Niet-leven’
Niettechnische rekening
Totaal
Bruto verdiende premies Uitgaande herverzekeringspremies
1 357 721 -3 578
786 792 -45 767
0 0
2 144 513 -49 345
Netto verdiende premies (rubriek A) Betaalde brutobedragen Betaalde bedragen, deel herverzekeraar Brutovoorziening voor te betalen schaden Voorziening voor te betalen schaden, deel herverzekeraar Winstdeling en restorno’s, onder aftrek van herverzekering Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten
1 354 143 -399 803 891 -9 532 1 583 -8 -1 161 567 -2 801
741 025 -468 854 32 026 -82 555 -17 675 -517 -7 231 -9 621
0 0 0 0 0 0 0 0
2 095 168 -868 657 32 918 -92 087 -16 093 -525 -1 168 798 -12 422
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
31-12-1999 (in duizenden EUR)
Technische rekening ‘Leven’
Technische rekening ‘Niet-leven’
Niettechnische rekening
Totaal
-1 571 237 0 118 751 0 0 311 626
-554 427 0 0 0 0 189 090
0 626 257 0 -50 847 -17 271 -500 716
-2 125 665 626 257 118 751 -50 847 -17 271 0
Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C)
430 377
189 090
57 422
676 889
Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten
0 -75 646 -20 772
0 -201 735 -46 018
11 495 0 0
11 495 -277 381 -66 790
Algemene beheerskosten (rubriek E)
-96 418
-247 753
0
-344 171
0
0
-1 735
-1 735
116 865 131 106 0 -131 106 0 0
127 935 38 763 0 0 -29 566 -9 197
67 181 87 733 -71 769 0 0 0
311 981 257 602 -71 769 -131 106 -29 566 -9 197
0
0
15 964
15 964
116 865
127 935
83 145
327 945
Technische rekening ‘Leven’
Technische rekening ‘Niet-leven’
Niettechnische rekening
Totaal
Bruto verdiende premies Uitgaande herverzekeringspremies
1 885 995 -4 707
818 728 -49 543
0 0
2 704 723 -54 250
Netto verdiende premies (rubriek A) Betaalde brutobedragen Betaalde bedragen, deel herverzekeraar Brutovoorziening voor te betalen schaden Voorziening voor te betalen schaden, deel herverzekeraar Winstdeling en restorno’s, onder aftrek van herverzekering Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten
1 881 288 -629 075 1 428 -6 089 558 1 084 -1 120 507 -2 446
769 185 -550 246 70 607 -38 301 -40 781 -397 -7 985 -12 693
0 0 0 0 0 0 0 0
2 650 473 -1 179 320 72 035 -44 389 -40 222 687 -1 128 492 -15 139
Netto technische lasten (rubriek B) Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen
-1 755 046 0 -182 489 0 0 326 919
-579 795 0 0 0 0 200 040
0 716 258 0 -91 112 -21 855 -526 959
-2 334 841 716 258 -182 489 -91 112 -21 855 0
Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C)
144 431
200 040
76 331
420 802
Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten
0 -86 080 -23 234
0 -216 275 -48 698
11 460 0 0
11 460 -302 355 -71 932
-109 314
-264 974
0
-374 287
Netto technische lasten (rubriek B) Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen
Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen (rubriek F) Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Extra voorziening voor het levenbedrijf Voorziening voor schadegevallen m.b.t. ‘jaar 2000’ en dioxine Extra voorziening schade Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
31-12-2000 (in duizenden EUR)
Algemene beheerskosten (rubriek E)
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
117
118
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
31-12-2000 (in duizenden EUR)
Technische rekening ‘Leven’
Technische rekening ‘Niet-leven’
Niettechnische rekening
Totaal
0
0
-1 724
-1 724
161 359 1 101 0 0 0 0 -1 101
124 457 0 -37 477 29 566 23 285 -9 440 -5 934
86 068 90 781 -52 420 0 0 0 -13 075
371 883 91 882 -89 897 29 566 23 285 -9 440 -20 110
0
0
25 286
25 286
161 359
124 457
111 354
397 169
Technische rekening ‘Leven’
Technische rekening ‘Niet-leven’
Niettechnische rekening
Totaal
Bruto verdiende premies Uitgaande herverzekeringspremies
1 694 131 -5 732
876 256 -56 193
0 0
2 570 387 -61 925
Netto verdiende premies (rubriek A) Betaalde brutobedragen Betaalde bedragen, deel herverzekeraar Brutovoorziening voor te betalen schaden Voorziening voor te betalen schaden, deel herverzekeraar Winstdeling en restorno’s, onder aftrek van herverzekering Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten
1 688 399 -535 009 462 -17 631 1 025 -8 239 -801 292 -3 651
820 063 -533 635 36 269 -63 746 -8 070 59 -15 206 -12 236
0 0 0 0 0 0 0 0
2 508 461 -1 068 644 36 731 -81 377 -7 045 -8 180 -816 498 -15 888
Netto technische lasten (rubriek B) Opbrengsten van beleggingen Waardecorrecties tak 23 Beleggingslasten Overige opbrengsten en kosten (niet-technisch) Toerekening aan de technische rekeningen
-1 364 335 0 -369 280 0 0 338 463
-596 564 0 0 0 0 203 275
0 694 171 0 -58 766 -9 374 -541 738
-1 960 899 694 171 -369 280 -58 766 -9 374 0
Beleggingsopbrengsten en -lasten (rubriek C)
-30 817
203 275
84 294
256 752
Resultaat uit deelnemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (rubriek D) Nettoacquisitiekosten Administratiekosten
0 -92 169 -27 579
0 -231 369 -55 848
4 978 0 0
4 978 -323 538 -83 427
-119 748
-287 216
0
-406 965
0
0
-1 724
-1 724
173 499 0 0
139 557 0 0
87 548 37 165 -29 377
400 604 37 165 -29 377
0
0
7 788
7 788
173 499
139 557
95 336
408 392
Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen (rubriek F) Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Voorziening voor schadegevallen m.b.t. ‘jaar 2000’ en dioxine Wijziging premiereserve Extra voorziening voor egalisatie en catastrofes Overige Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
31-12-2001 (in duizenden EUR)
Algemene beheerskosten (rubriek E) Afschrijvingen eerste consolidatieverschillen (rubriek F) Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrente gerealiseerde meer- en minderwaarden Voorziening voor financiële risico’s Niet-recurrente opbrengsten en kosten (rubriek G en H) Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
b Levenbedrijf SAMENSTELLING BRUTO GEBOEKTE PREMIES ‘LEVEN’ (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
1 357 721
1 885 719
1 693 848
-10,2 %
15 741
18 682
27 006
44,6 %
Rechtstreekse zaken
1 341 980
1 867 037
1 666 842
-10,7 %
Individueel versus groep Individuele premies (inclusief tak 23) Premies betreffende groepsverzekeringsovereenkomsten
1 251 266 90 714
1 761 864 105 172
1 550 113 116 729
-12,0 % 11,0 %
343 673 998 307
390 925 1 476 112
487 197 1 179 645
24,6 % -20,1 %
89 221 318 258 934 502
94 770 313 705 1 458 562
99 676 338 003 1 229 163
5,2 % 7,7 % -15,7 %
-1 151
-1 022
-670
-34,5 %
-48 750
-53 106
-53 874
1,4 %
Totaal Aangenomen zaken
Periodiek versus koopsom Periodieke premies Koopsommen Zonder versus met winstdeling en tak 23 Premies van overeenkomsten zonder winstdeling Premies van overeenkomsten met winstdeling Premies van overeenkomsten waarbij het beleggingsrisico niet gedragen wordt door de onderneming (tak 23) Herverzekeringssaldo Commissielonen
j Het levenbedrijf realiseert in 2001 een recurrent resultaat van 173,5 miljoen EUR, een stijging van 7,5 % ten opzichte van 2000. j Het ongunstig beursklimaat temperde de vraag naar levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen (tak 23). In het vierde kwartaal kwam de verkoop van een aantal nieuw op de markt gebrachte tak-23-producten op kruissnelheid, zodat 2001 toch nog met behoorlijke verkoopcijfers kon afgesloten worden. Voor tak 23 bedraagt het premie-inkomen 1 229,2 miljoen EUR in 2001, een relatief beperkte daling van 15,7 % in vergelijking met 2000. Het marktaandeel in tak 23 wordt geraamd op 20,2 % in België (tegenover 19,7 % in 2000). j De traditionele levensverzekeringen geven opnieuw een groei te zien (het premie-inkomen stijgt met circa 7 %). De groepsverzekeringen nemen 40 % van deze groei voor hun rekening. j De wiskundige reserves van het levenbedrijf namen toe met 11,9 % tot 7 590 miljoen EUR per einde 2001, ondanks de lichte daling van het incasso en de waardeverminderingen van de tak-23-activa met 369,3 miljoen EUR. Waardeverminderingen van tak-23-producten worden evenwel afgewenteld op de polishouder, aangezien die het risico draagt. j De nettobedrijfskosten stijgen met 9,5 %. De kostendruk, gemeten als de verhouding van de netto bedrijfskosten tot de bedrijfsinkomsten, bleef nagenoeg constant. De geplande, verdere procesautomatisatie in het domein van de beleggings- en groepsverzekeringen en het opgezette programma van maatregelen ter bevordering van de efficiëntie moeten deze ratio in de toekomst naar omlaag brengen.
c Schadebedrijf OVERZICHT − SCHADEBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Bruto verdiende premies Brutoschaden1 Brutobedrijfskosten2 Herverzekeringssaldo3
786 792 -551 409 -255 724 -23 445
818 728 -588 546 -275 673 -8 257
876 256 -597 381 -297 446 -18 742
7,0 % 1,5 % 7,9 % 127,0 %
Subtotaal, resultaat ‘Niet-leven’ (verdere indeling: zie hieronder) Andere technische voorzieningen Overige technische opbrengsten en lasten Beleggingsopbrengsten en -lasten
-43 785 -7 749 -9 621 189 090
-53 748 -9 143 -12 693 200 040
-37 313 -14 169 -12 236 203 275
-30,6 % 55,0 % -3,6 % 1,6 %
Resultaat van de technische rekening ‘Niet-leven’
127 935
124 457
139 557
12,1 %
1 Betaalde brutobedragen + voorziening te betalen schaden. 2 Algemene administratiekosten en acquisitiekosten (zonder aftrek van herverzekering en winstdeling). 3 Deel van de herverzekeraars in de technische lasten - uitgaande herverzekeringspremies + commissielonen ontvangen van herverzekeraars en winstdeling.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
119
120
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
RESULTATEN PER SUBTAK Bruto verdiende premies
Brutoschaden
Brutobedrijfskosten
Herverzekeringssaldo
Totaal
Totaal
818 728
-588 546
-275 673
-8 257
-53 748
Aangenomen zaken
173 936
-166 506
-54 166
-7 522
-54 258
Rechtstreekse zaken 1 Ongevallen en ziekte (takken 1, 2 exclusief arbeidsongevallen) 2 Arbeidsongevallen (tak 1) 3 Motorrijtuigen burgerlijke aansprakelijkheid (tak 10) 4 Motorrijtuigen andere takken (takken 3, 7) 5 Scheepvaart, luchtvaart, transport (takken 4, 5, 6, 7, 11, 12) 6 Brand en andere schade aan goederen (takken 8,9) 7 Algemene burgerlijke aansprakelijkheid (tak 13) 8 Kredieten en borgtochten (takken 14, 15) 9 Diverse geldelijke verliezen (tak 16) 10 Rechtsbijstand (tak 17) 11 Hulpverlening (tak 18)
644 792 63 296 63 694 189 032 69 582 1 214 175 933 50 109 1 095 1 874 25 837 3 126
-422 040 -38 298 -47 091 -153 418 -39 374 -581 -85 490 -39 570 173 107 -16 633 -1 864
-221 507 -23 097 -14 205 -60 262 -23 195 -470 -69 519 -20 745 -25 -675 -8 279 -1 036
-735 -1 671 2 610 2 135 21 -36 -2 113 -725 -953 0 -1 0
510 230 5 007 -22 514 7 034 126 18 811 -10 931 291 1 306 923 226
Totaal
876 256
-597 380
-297 446
-18 742
-37 313
Aangenomen zaken
205 599
-177 774
-60 177
-12 989
-45 340
Rechtstreekse zaken 1 Ongevallen en ziekte (takken 1, 2 exclusief arbeidsongevallen) 2 Arbeidsongevallen (tak 1) 3 Motorrijtuigen burgerlijke aansprakelijkheid (tak 10) 4 Motorrijtuigen andere takken (takken 3, 7) 5 Scheepvaart, luchtvaart, transport (takken 4, 5, 6, 7, 11, 12) 6 Brand en andere schade aan goederen (takken 8,9) 7 Algemene burgerlijke aansprakelijkheid (tak 13) 8 Kredieten en borgtochten (takken 14, 15) 9 Diverse geldelijke verliezen (tak 16) 10 Rechtsbijstand (tak 17) 11 Hulpverlening (tak 18)
670 657 68 953 64 550 193 837 71 409 1 790 187 103 50 846 381 1 854 26 561 3 375
-419 607 -40 387 -46 379 -154 149 -40 172 -1 208 -82 176 -33 163 -6 -534 -19 552 -1 881
-237 269 -25 529 -14 411 -62 977 -24 475 -761 -76 686 -21 699 -13 -704 -8 714 -1 302
-5 753 -1 047 -1 064 2 286 78 -77 -1 919 -3 064 -945 0 0 0
8 027 1 989 2 695 -21 003 6 840 -256 26 322 -7 081 -583 616 -1 705 192
2000
2001
j Het recurrent resultaat van het schadebedrijf komt per einde 2001 uit op 139,6 miljoen EUR, een stijging van 12,1 % tegenover 2000. j Het premie-inkomen neemt met circa 7 % toe in vergelijking met vorig jaar en bereikt 890,1 miljoen EUR. j De aanhoudend hevige prijsconcurrentie op de Belgische markt, waarop KBC Verzekeringen blijft reageren met een selectieve onderschrijvingspolitiek, beperkte de groei van het rechtstreekse verzekeringsbedrijf in België tot 2,3 %. De Centraal-Europese dochtermaatschappijen tekenden een premiestijging op van 39,6 % in het schadebedrijf. Deze toename bevestigt het groeipotentieel van deze opkomende verzekeringsmarkten. Wat de herverzekeringsacceptaties betreft (voornamelijk Secura), steeg het premie-inkomen met 18,6 %, mede als gevolg van een aantal tariefverhogingen die evenwel vooral vanaf 2002 voor volumestijgingen zullen zorgen. j De stijging van het resultaat in het schadebedrijf is vooral toe te schrijven aan de afname van de nettoschaderatio (de verhouding van de nettoschadelast tot de netto verdiende premies) met 3,2 procentpunten tot 69,4 %. Gedisciplineerd en volgehouden risicobeheer, zowel bij KBC Verzekeringen NV als bij Fidea, duwt de schaderatio van de rechtstreekse verzekeringen in België van 66,6 % vorig jaar naar een zeer lage 63,9 % in 2001. Het schadeverloop bij de Hongaarse dochteronderneming Argosz laat voor het tweede jaar op rij een gunstige ontwikkeling zien. De schaderatio daalt zelfs met 8 procentpunten tot 61 %. Dankzij onder meer de beperkte weerslag (maximaal 3 miljoen EUR) van de aanslagen in de VS daalt de schaderatio bij Secura tot 88,2 %, tegenover 95,8 % in 2000. j De nettokostenratio, of de verhouding van de nettokosten tot de netto uitgegeven premies, stijgt van 34 % in 2000 naar 34,4 % in 2001. Ondertussen werd een programma op stapel gezet dat via diverse maatregelen op middellange termijn moet leiden tot een lagere kostenratio. j De gecombineerde ratio daalt van 106,6 % eind 2000 tot 103,8 % eind 2001 en benadert hiermee reeds de doelstelling voor 2004, namelijk een gecombineerde ratio van 103 %.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
d Niet-technische resultaten OVERZICHT (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Recurrent technisch resultaat ‘Leven’ Recurrent technisch resultaat ‘Niet-Leven’ Recurrent niet-technisch resultaat Recurrent resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening Niet-recurrent resultaat
116 865 127 935 67 181 311 981 15 964
161 359 124 457 86 068 371 883 25 286
173 499 139 557 87 548 400 604 7 788
7,5 % 12,1 % 1,7 % 7,7 % -69,2 %
Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening
327 945
397 169
408 392
2,8 %
j Niet-technisch resultaat • Het niet-technisch resultaat stijgt met 1,7 % tot 87,5 miljoen EUR. De beleggingsopbrengsten nemen met 8 miljoen EUR toe, terwijl de inkomsten uit vermogensmutatie dalen met 6,5 miljoen EUR, onder meer door het wegvallen van de winstbijdrage van CCF en een daling van de winstbijdrage van FBD in Ierland. j Niet-recurrent resultaat • Om een beter inzicht te verschaffen in de ontwikkeling van de resultaten, worden opbrengsten en kosten die wel eigen zijn aan de gewone bedrijfsuitoefening, maar niet courant voorkomen, afzonderlijk voorgesteld onder de rubriek van het niet-recurrent resultaat. • Het positief verschil tussen enerzijds de reële en anderzijds de genormaliseerde opbrengst van de aandelenportefeuille wordt beschouwd als het niet-recurrent surplus aan gerealiseerde meerwaarden en beloopt 37,2 miljoen EUR in 2001. De genormaliseerde opbrengst wordt berekend door de actuele waarde van de portefeuille begin boekjaar te vermenigvuldigen met een genormaliseerd rendement. In 2001 bedraagt dat, dividendrendement inbegrepen, 7,6 %. • Aan de voorziening voor financiële risico’s wordt in 2001 een bedrag van 29,4 miljoen EUR toegevoegd. In 2000 bedroeg de overeenkomstige toevoeging 89,9 miljoen EUR.
e Belegginsopbrengsten en -lasten BELEGGINGSOPBRENGSTEN EN -LASTEN (In duizenden EUR)
Opbrengsten en lasten
Waardecorrecties*
Meer- en minderwaarden
Totaal
474 170 19 732 0 84 089 342 493 2 517 13 149 4 896 7 270 24 0
-176 273 -8 234 11 460 -2 400 2 507 -18 146 0 -182 489 4 675 -1 921
161 194 0 0 161 194 0 0 0 0 0 0 0
459 091 11 497 11 460 242 883 345 001 2 499 13 295 4 896 -175 219 4 699 -1 921 -6 697 452 394
2000 Totaal zonder beheerskosten Terreinen en gebouwen Deelnemingen volgens de vermogensmutatiemethode Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Obligaties en andere vastrentende effecten Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen Hypothecaire leningen en andere kredieten Deposito’s bij cederende ondernemingen Beleggingen in het kader van tak 23 Overige beleggingen Resultaten uit omrekening vreemde valuta Beheerskosten Totaal met beheerskosten
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
121
122
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
(In duizenden EUR)
Opbrengsten en lasten
Waardecorrecties*
Meer- en minderwaarden
Totaal
495 010 19 291 0 128 126 321 012 2 069 12 514 5 682 17 530 -11 213 0
-400 672 -10 312 4 978 -30 797 -37 0 94 0 -369 280 266 4 415
183 549 0 0 183 549 0 0 0 0 0 0 0
277 887 8 979 4 978 280 878 320 974 2 069 12 608 5 682 -351 750 -10 947 4 415 -8 507 269 380
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
0 0 0 122 460 48 810 29 670 24 120 14 550 8 970 10 470 10 860 12 740 22 240 10 540 8 750 4 160 0 7 260 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 35 129
0 0 0 -10 312 0 15 691 2 058 0 65 265 0 2 776 0 0 0 0 0 -4 289 0 0 0 0 108 206 -5 825 15 642 13 758 0 6 445 5 255 0 0 0 0 0 0 0 0 39 950
4 616 2 191 8 752 21 210 0 4 122 0 13 945 0 0 0 0 0 0 0 0 10 373 0 4 436 3 087 2 952 0 0 0 0 2 900 0 0 34 970 7 605 2 879 5 118 3 416 2 590 8 180 3 025 51 060
2001 Totaal zonder beheerskosten Terreinen en gebouwen Deelnemingen volgens de vermogensmutatiemethode Aandelen en andere niet-vastrentende effecten Obligaties en andere vastrentende effecten Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen Hypothecaire leningen en andere kredieten Deposito’s bij cederende ondernemingen Beleggingen in het kader van tak 23 Overige beleggingen Resultaten uit omrekening vreemde valuta Beheerskosten Totaal met beheerskosten
SAMENSTELLING MEERWAARDEN OP AANDELEN
Société Générale L’Oréal TotalFina Almanij Tractebel Fortis ING ST Microelectronics Mannesmann CBR UCB Electrabel PetroFina Guardian Royal Exchange Mobistar KBC Equity Fund World KBC Bankverzekeringsholding Paribas Bank België Pinault Printemps BNP Sanofi CCF Hagemeyer Skandia Fosakrings Copeba Secura BGL Suez Lyonnaise des Eaux Telenet Aventis Nokia Delhaize De Leeuw Crédit Lyonnais Arbed GBL Deutsche Bank Overige * Inclusief het resultaat uit deelnemingen volgens de vermogensmutatiemethode.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
2.3 Resultaten uit de gewone holdingactiviteiten Toelichting 33: Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening − holdingactiviteiten j De holdingactiviteiten leveren, zoals vorig jaar, een negatief resultaat op door onder meer de kosten van schuldfinanciering en de bedrijfskosten naar aanleiding van de externe communicatie voor de Groep.
2.4 Uitzonderlijke resultaten en belastingen Toelichting 34: Uitzonderlijke resultaten − Groep UITZONDERLIJKE RESULTATEN − GROEP (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Uitzonderlijk resultaat
194 941
698 906
77 736
-88,9 %
Opbrengsten en kosten n.a.v. de fusie Herstructureringskosten verzekeringsbedrijf
-11 788 -11 788
-4 271 -4 271
-3 879 -3 879
-9,2 % -9,2 %
Overige uitzonderlijke resultaten − bankbedrijf Uitzonderlijke afschrijvingen en (terugnemingen van) waardeverminderingen op vaste activa Gerealiseerde meer- en minderwaarden op materiële vaste activa Gerealiseerde meer- en minderwaarden op financiële vaste activa j KBC Bank Luxembourg j Kredietbank SA Luxembourgeoise j Irish Life j KBC Bank (Suisse) j Crédit Commercial de France j Telenet j Andere Overige voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten Andere uitzonderlijke opbrengsten en kosten
206 645 -13 995
693 171 -29 696
79 455 -13 008
-88,5 % -56,2 %
7 378 211 091 49 441 72 676 65 839 4 996 0 0 18 140 -1 203 3 374
2 171 712 641 0 62 910 0 0 644 206 0 5 525 0 8 055
-6 163 99 776 0 0 0 0 0 80 683 19 093 0 -1 150
-86,0 % -
84 84
-974 -974
2 160 2 160
-
0 0
10 980 10 980
0 0
-100,0 % -100,0 %
Overige uitzonderlijke resultaten − verzekeringsbedrijf Andere uitzonderlijke opbrengsten en kosten Overige uitzonderlijke resultaten − holding Uit de realisatie van financiële vaste activa (CCF )
j De uitzonderlijke opbrengsten in 2001 betreffen nagenoeg volledig de aan het bankbedrijf toe te wijzen gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in Telenet (in het eerste kwartaal van 2001). Het verzekeringsbedrijf realiseerde eveneens een meerwaarde op de verkoop van zijn participatie in Telenet, maar wees deze meerwaarde, conform zijn waarderingsregels, nagenoeg volledig toe aan de voorziening voor financiële risico’s (beide verwerkt in het niet-recurrent resultaat). Voor de KBC Groep stroomt dus 75 % van de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van Telenet (verschil tussen boekwaarde aandelen Telenet Holding en waarde van de verkregen activa (cash, vendor notes en aandelen Telenet Bidco) op moment van verkoop) door in de nettogroepswinst. j Het zeer hoge uitzonderlijk resultaat in 2000 betreft nagenoeg volledig de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
123
124
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 35: Belastingen − Groep j De belastingen stijgen met 17,4 % tot 365,8 miljoen EUR. j Bij het bankbedrijf is de stijging 28,8 %, wat onder meer zijn oorzaak vindt in een belastingaanslag (van 23,4 miljoen EUR) met betrekking tot vorige boekjaren bij KBC Bank NV en hogere belastbare winsten bij een aantal dochtermaatschappijen, terwijl in 2000 bepaalde winsten nog niet belastbaar waren. j Bij het verzekeringsbedrijf liggen de belastingen 30,4 % lager dan in 2000; in dat jaar was de belastingdruk echter uitzonderlijk hoog als gevolg van de realisatie van belastbare meerwaarden op de verkoop van vastgoed, op de verkoop van de verzekeringsportefeuille van Centea aan Fidea en op andere financiële activa.
3 Posten buiten balanstelling Toelichting 36: Posten buiten balanstelling POSTEN BUITEN BALANSTELLING − BANKBEDRIJF (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
1 Eventuele passiva A Niet-genegotieerde accepten B Kredietvervangende borgtochten C Overige borgtochten D Documentaire kredieten E Activa bezwaard met zakelijke zekerheden voor rekening van derden
13 338 013 36 558 5 996 201 6 584 326 620 200 100 728
15 621 467 39 726 6 350 499 7 936 666 737 431 557 145
15 818 915 35 265 6 694 224 8 108 579 811 888 168 958
1,3 % -11,2 % 5,4 % 2,2 % 10,1 % -69,7 %
2 Verplichtingen met een potentieel kredietrisico A Vaste verplichtingen tot fondsverstrekking B Verplichtingen wegens contantaankopen van effecten en andere waarden C Beschikbare marge op betekende kredietlijnen D Verplichtingen tot vaste opneming en plaatsing van effecten E Verplichtingen tot inkoop wegens onvolkomen cessie-retrocessie
43 654 727 231 556 88 765 43 316 753 17 654 0
49 346 910 3 609 548 253 165 45 390 249 93 948 0
46 471 078 635 907 1 583 559 44 221 898 29 714 0
-5,8 % -82,4 % 525,5 % -2,6 % -68,4 % -
3 Aan de in de consolidatie opgenomen ondernemingen toevertrouwde waarden A Waarden gehouden onder fiducieregeling B Open bewaring en gelijkgestelde
79 003 407 1 113 433 77 889 973
92 434 244 1 197 365 91 236 879
89 250 955 1 662 615 87 588 340
-3,4 % 38,9 % -4,0 %
20 593
28 068
4 232
-84,9 %
Verbonden ondernemingen
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat
Andere
Totaal
3 372 372 0 0 3 000 0 0
0 0 0 0 0 0 0
860 0 681 1 0 174 5
4 232 372 681 1 3 000 174 5
4 Te storten op aandelen Maatschappij (2001)
Bankbedrijf Resiterra African Export-Import Bank IDETA Buelens Real Estate ModeNatie MTS Belgium
5 Buitenbalansverrichtingen op termijn in effecten, vreemde valuta’s en andere financiële instrumenten (inclusief verzekeringsbedrijf) (in duizenden EUR) 31-12-2000
Gecontracteerde bedragen
≤ 1 jaar
Resterende looptijd 1-5 jaar ≥ 5 jaar
Vervangingswaarde positieve negatieve
Potentieel kredietrisico
110 601 169
86 034 382
17 269 291
7 297 496
1 049 204
-1 041 269
486 688
8 627 594 3 304 536 317 181
7 417 818 1 692 358 204 074
1 209 776 1 144 280 113 106
0 467 898 0
270 599 128 632 0
-254 785 -202 919 0
134 667 109 230 7 696
NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
31-12-2000 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties
Gecontracteerde bedragen
≤ 1 jaar
Resterende looptijd 1-5 jaar ≥ 5 jaar
Vervangingswaarde positieve negatieve
Potentieel kredietrisico
87 864 776 1 669 821 7 280 713 770 792
68 239 185 1 669 821 5 831 999 770 792
13 198 120 0 1 448 715 0
6 427 472 0 0 0
648 562 641 683 88
-572 050 -3 011 -8 417 -88
162 403 0 7 244 312
765 756
208 335
155 295
402 126
0
0
65 137
499 928 128
266 561 568
148 814 666
84 551 895
19 187 165
-8 533 115
8 942 488
51 259 759 6 831 196 0 10 424 975
50 100 000 2 089 936 0 10 301 906
1 159 100 3 482 587 0 123 069
659 1 258 673 0 0
12 134 481 390 173 0 76 723
-1 172 300 -281 199 0 -81 695
559 004 289 429 109 173 0
250 242 983 17 539 095 14 472 564 53 397 493
84 238 612 17 128 176 12 948 375 10 448 922
93 721 652 410 919 1 321 073 34 424 254
72 282 719 0 203 117 8 524 318
4 561 176 18 364 13 791 292 290
-4 260 345 -21 199 -10 818 -263 404
1 552 849 2 055 9 652 299 986
94 378 153 1 381 910
77 923 731 1 381 910
14 172 013 0
2 282 409 0
1 700 167 0
-2 442 156 0
6 037 426 82 915
610 529 297
352 595 950
166 083 957
91 849 391
20 236 369
-9 574 384
9 429 176
59 887 353 10 135 732 0 10 742 156
57 517 818 3 782 294 0 10 505 980
2 368 876 4 626 867 0 236 176
659 1 726 571 0 0
12 405 081 518 805 0 76 723
-1 427 085 -484 117 0 -81 695
693 671 398 659 109 173 7 696
338 107 759 19 208 916 21 753 278 54 168 285
152 477 797 18 797 997 18 780 374 11 219 713
106 919 771 410 919 2 769 787 34 424 254
78 710 191 0 203 117 8 524 318
5 209 738 19 005 14 474 292 377
-4 832 395 -24 210 -19 234 -263 491
1 715 252 2 055 16 896 300 298
95 143 909 1 381 910
78 132 066 1 381 910
14 327 308 0
2 684 535 0
1 700 167 0
-2 442 156 0
6 102 563 82 915
3 575 538 431 438 519 175 515 240
1 504 034 234 513 504 116 578 412
1 331 553 128 775 480 35 976 924
739 951 68 149 535 22 959 904
68 109 17 941 105 2 227 155
-59 669 -6 509 458 -3 005 257
29 436 4 187 500 5 212 240
TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Futures j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen TOTAAL TRADING EN NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Futures j Opties 2 Van andere financiële instrumenten j Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen Derivaten: Indeling naar soort tegenpartij Overheid Financiële instellingen Overige
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
125
126
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Becijfering in de toelichting bij de jaarrekening van de invloed op de resultaten van de derogatie aan de waarderingsregel van artikel 36bis §2, met betrekking tot de rentetermijnverrichtingen
Bedrag op Verschil tussen afsluitdatum van de marktwaarde de rekeningen en de boekwaarde
Categorieën rentetermijnverrichtingen In het kader van het thesauriebeheer In het kader van het ALM 31-12-2001
63 344 073 14 130 637 Resterende looptijd 1-5 jaar ≥ 5 jaar
2 115 149 429
Gecontracteerde bedragen
≤ 1 jaar
Vervangingswaarde positieve negatieve
Potentieel kredietrisico
99 320 976
76 286 422
16 550 956
6 483 598
826 749
-739 966
486 688
8 827 422 2 011 550 61 363
8 050 156 1 084 741 36 355
760 241 764 899 25 008
17 025 161 910 0
129 448 102 104 0
-63 344 -54 583 0
134 667 109 230 7 696
81 852 118 781 144 3 869 506 383 278
62 419 766 781 144 3 430 887 378 278
13 953 511 0 436 219 0
5 478 841 0 2 400 5 000
582 767 8 242 2 667 63
-619 872 -245 -1 860 -63
162 403 0 7 244 312
1 534 594
105 094
611 079
818 423
1 457
0
65 137
551 592 660
282 243 345
179 968 043
89 381 272
10 181 626
-10 205 662
8 942 488
59 330 722 10 864 926 0 10 579 527
57 622 975 4 337 637 0 10 184 647
1 651 741 4 375 352 0 394 880
56 005 2 151 937 0 0
1 226 509 475 594 0 102 410
-1 215 652 -354 022 0 -91 677
559 004 289 429 109 173 0
311 361 152 15 396 344 19 203 472 60 621 807
125 327 509 13 534 789 17 541 297 12 178 546
110 144 986 1 861 555 1 654 232 39 779 924
75 888 657 0 7 943 8 663 337
6 608 367 15 967 7 802 381 445
-6 069 082 -24 093 -8 254 -360 288
1 552 849 2 055 9 652 299 986
63 050 234 1 184 476
40 331 469 1 184 476
20 105 373 0
2 613 392 0
1 360 431 3 102
-2 079 423 -3 172
6 037 426 82 915
650 913 636
358 529 767
196 519 000
95 864 870
11 008 375
-10 945 628
9 429 176
68 158 144 12 876 475 0 10 640 891
65 673 131 5 422 378 0 10 221 002
2 411 982 5 140 250 0 419 889
73 030 2 313 847 0 0
1 355 957 577 699 0 102 410
-1 278 995 -408 605 0 -91 677
693 671 398 659 109 173 7 696
393 213 270 16 177 488
187 747 275 14 315 933
124 098 497 1 861 555
81 367 498 0
7 191 134 24 209
-6 688 954 -24 339
1 715 252 2 055
NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Futures j Opties 2 Van andere financiële instrumenten Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen TOTAAL TRADING EN NIET-TRADING Derivaten 1 Van vreemde valuta’s j Valutatermijnverrichtingen j Valuta- en renteswaps j Futures j Opties 2 Van andere financiële instrumenten j Rentecontracten j Renteswapovereenkomsten j Rentetermijncontracten
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
31-12-2001 j Rentefutures j Renteopties Andere contracten j Aandelenopties j Futuresverrichtingen Derivaten: Indeling naar soort tegenpartij Overheid Financiële instellingen Overige
Gecontracteerde bedragen
≤ 1 jaar
Resterende looptijd 1-5 jaar ≥ 5 jaar
Vervangingswaarde positieve negatieve
23 072 978 61 005 085
20 972 184 12 556 824
2 090 451 39 779 924
10 343 8 668 337
10 469 381 507
-10 114 -360 351
16 896 300 298
64 584 828 1 184 476
40 436 563 1 184 476
20 716 452 0
3 431 814 0
1 361 888 3 102
-2 079 423 -3 172
6 102 563 82 915
55 888 887 499 446 719 95 578 030
51 117 833 272 811 919 34 600 015
4 075 576 154 044 281 38 347 923
695 479 72 590 518 22 157 451
73 601 6 546 658 4 388 116
-62 369 -9 055 726 -1 827 532
29 436 4 187 500 5 212 240
Becijfering in de toelichting bij de jaarrekening van de invloed op de resultaten van de derogatie aan de waarderingsregel van artikel 36bis §2, met betrekking tot de rentetermijnverrichtingen van de rekeningen Categorieën rentetermijnverrichtingen In het kader van het thesauriebeheer In het kader van het ALM
Potentieel kredietrisico
Bedrag op Verschil tussen afsluitdatum van de marktwaarde de rekeningen en de boekwaarde 56 735 223 11 110 503
-13 014 -131 262
Tradingverrichtingen j Tradingverrichtingen hebben als doel op korte termijn winst te halen uit de schommelingen van prijzen of rente. Dergelijke verrichtingen worden naar de markt gewaardeerd. Operaties afgesloten als gevolg van het stellen van prijzen door de bank op de markt worden onder meer beschouwd als verrichtingen uit de tradingportefeuille. Verrichtingen uit de tradingportefeuille zijn onderworpen aan de eigenvermogensvereisten voor de dekking van het renterisico.
Niet-tradingverrichtingen j Dekkingsverrichtingen: deze hebben als doel het rente- of valutarisico van een afgedekte positie te verminderen. Gelijksoortige verrichtingen mogen worden beschouwd als een homogeen geheel van af te dekken bestanddelen, in zoverre de afwijking van de ‘duration’ niet meer bedraagt dan 10 %. De classificatie is onherroepelijk; bij het afsluiten van een dekkingsverrichting moet duidelijk worden gespecifieerd welke positie wordt afgedekt. Een dekkingsverrichting die niet meer voldoet aan de daarvoor gestelde criteria wordt beschouwd als een verrichting uit de tradingportefeuille. Partiële afdekking is toegestaan. Om effectief te zijn, gebeurt de afdekking in dezelfde munt als die van de af te dekken positie. De Basis-Point-Value van de afdekking mag maximaal 20 % afwijken van die van de af te dekken positie. j Asset Liability Management (ALM) in euro’s: verrichtingen in financiële instrumenten afgesloten in het kader van het ALM in euro’s zijn macrodekkingsverrichtingen (voldoen dus niet aan de criteria voor microdekkingsverrichtingen) waarbij conform het kaderbesluit van 14 juni 1994 van de CBF de resultaatsverwerking op proratabasis gebeurt. j Thesauriebeheer: rentetermijnverrichtingen die de normale termijn van geldmarktverrichtingen niet overschrijden en die zijn afgesloten in het kader van het thesauriebeheer (in vreemde valuta’s) worden conform de kaderbeslissing van 14 juni 1994 van de CBF op pro-ratabasis in de resultatenrekening opgenomen. j Directionele posities in vreemde valuta’s: het betreft posities die enkel de dealingroom in Brussel door middel van derivaten inneemt met het oog op het realiseren van resultaten via meerwaarden of rentemarges op langere termijn. De bank waardeert deze portefeuille naar de markt. In tegenstelling tot latente minderwaarden, worden latente meerwaarden uit voorzichtigheid echter niet geboekt (het wel boeken van de latente meerwaarden zou in 2001 een bijkomende winst ad 27,2 miljoen EUR hebben teweeggebracht). Termijnverrichtingen van de directionele portefeuille voldoen niet aan de definitie van verrichtingen uit de tradingportefeuille voor de eigenvermogensvereisten. j Globaal beheer in vreemde valuta’s: de andere rentetermijnverrichtingen in vreemde valuta’s, die het voorwerp uitmaken van een algemeen beheer van balans- en buitenbalansverrichtingen per munt, worden op pro-ratabasis in de resultatenrekening verwerkt. Het eventuele verlies per munt dat voortvloeit uit de marktwaardering van deze rentetermijnverrichtingen moet in de resultatenrekening worden opgenomen na compensatie van de eventuele latente meerwaarden van balansproducten in dezelfde munt. j Het laatste deel van de bovenstaande tabel (‘artikel 36bis §2’ ) geeft de bedragen op afsluitdatum van de verrichtingen afgesloten in het kader van het thesauriebeheer en in het kader van het ALM (ALM in euro’s + globaal beheer in vreemde valuta’s). Indien de thesaurieverrichtingen naar de markt zouden zijn gewaardeerd, zou een bijkomend verlies van 13 miljoen EUR zijn geboekt. Indien de ALM-verrichtingen naar de markt zouden zijn gewaardeerd, zou een bijkomend verlies van 131,3 miljoen EUR zijn geboekt. Deze latente minderwaarden moeten worden geplaatst tegenover latente winsten op balansposten die evenmin in de resultaten werden geboekt.
Posten buiten balanstelling − verzekeringsbedrijf j Per einde boekjaar 2001 heeft de verzekeringsgroep ten bedrage van 9 miljoen EUR verkochte maar nog niet geleverde effecten en ten bedrage van 250 miljoen EUR gekochte maar nog niet ontvangen effecten. De herverzekeringsondernemingen van de Groep hebben ten bedrage van 55 miljoen EUR effecten geblokkeerd ten gunste van cedenten.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
127
128
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Toelichting 37: Te storten op aandelen − verzekeringsbedrijf TE STORTEN OP AANDELEN − VERZEKERINGSBEDRIJF (In duizenden EUR)
Verbonden ondernemingen
Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat
Andere
Totaal
Totaal
0
171
264
435
Huis der Verzekering AssurCard Portima 60 % gestort
0 0 0
59 112 0
66 0 198
125 112 198
Toelichting 38: Zakelijke zekerheden die door het geconsolideerd geheel worden gesteld of onherroepelijk beloofd op zijn eigen activa en andere belangrijke verplichtingen die niet werden opgenomen in de balans of in de buitenbalansposten − Groep ZAKELIJKE ZEKERHEDEN DIE DOOR HET GECONSOLIDEERD GEHEEL WORDEN GESTELD OF ONHERROEPELIJK BELOOFD OP ZIJN EIGEN ACTIVA − GROEP (In duizenden EUR) Als waarborg voor schulden en verplichtingen van het geconsolideerd geheel Passiefposten j Mobiliseringen j Vast pand voorschotten NBB j Vast pand kredietfaciliteit EIB j Asset pledge requirement KBC New York j Andere Posten buiten balanstelling j Opties en futures j Effectenleningen j Verplichte waarborgen arbeidsongevallen j Andere Als waarborg voor schulden en verplichtingen van derden Passiefposten j Andere Posten buiten balanstelling j Andere
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
5 270 458 4 221 691 614 032 220 983 41 261
19 379 347 0 532 227 256 851 963 629
25 756 115 0 529 253 154 317 606 675
32,9 % -0,6 % -39,9 % -37,0 %
367 720 0 9 373 0
400 199 3 221 9 987 0
1 005 012 0 0 124
151,1 % -100,0 % -100,0 % -
113 943
604 242
459 259
-24,0 %
13 651
116 252
19 893
-82,9 %
j De bank garandeert onherroepelijk alle per 31 december 2001 bestaande verplichtingen van de hierna vermelde Ierse ondernemingen, die daardoor van bepaalde publicatieverplichtingen vrijstelling kunnen verkrijgen krachtens sectie 17 van de Ierse Companies Amendment Act. • • • • • • • • • • •
IIB Bank Limited KBC Financial Services (Ireland) Limited IIB Nominees Limited Monastersky Limited Kalzari Limited Danube Holdings Limited Perisda Limited Meridian Properties Limited Wardbury Properties Limited Bencrest Properties Limited Maurevel Investment Company Limited
• • • • • • • • • • •
Linkway Developments Limited Needwood Properties Limited Dunroamin Properties Limited Homeloans and Finance Limited Irish Homeloans and Finance Limited KBC Asset Management Ireland Limited IIB Homeloans Limited IIB Finance Limited IIB Homeloans and Finance Limited IIB Commercial Finance Limited IIB Asset Finance Limited
• • • • • • • • • •
IIB Leasing Limited Lease Services Limited Khans Holdings Limited Proactive Mortgages Limited KBC Homeloans and Finance Limited Demilune Limited Cluster Properties Limited Staple Properties Limited KBC Asset Management Limited KBC Asset Management International Limited
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
4 Diversen Toelichting 39: Kasstromentabel KASSTROMENTABEL VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV (GECONSOLIDEERD) (In duizenden EUR)
1999
2000
2001
1 061 929
1 976 509
1 178 428
564 862 268 691 3 300
360 579 313 814 -18 930
405 833 381 084 -43 538
Verzekeringsbedrijf Afschrijvingen op vaste activa Afschrijvingen op beleggingen Nettowijziging van de voorzieningen niet-levensverzekeringen Nettowijziging van de voorzieningen levensverzekeringen Nettowijzigingen van andere voorzieningen
25 510 1 835 418 202 1 021 706 68 776
51 032 7 473 110 035 1 080 227 82 019
56 379 1 674 253 875 681 604 4 031
Subtotaal interne financiering Uitkeringen aan bestuurders
3 434 811 -1 362
3 962 757 -1 362
2 919 369 -1 304
582 340 -28 816 059 26 349 883 89 472 -650 143 -3 581 503 5 378
52 064 -30 974 790 31 728 137 116 533 657 498 -4 300 908 339 205
193 311 -42 234 747 38 294 384 -2 449 1 688 133 -2 184 141 -409 741
Verzekeringsbedrijf Aanschaffing van beleggingseffecten Verkoop van beleggingseffecten Wijzigingen van de overlopende rekeningen Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie
-4 048 230 2 322 604 -8 613 149 178 -80 788
-3 327 910 2 115 887 10 974 -133 225 82 559
-2 707 726 1 610 336 15 798 -28 104 -25 967
Holdingactiviteiten Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie
1 057 949 329 148
151 633 -402 767
-104 214 471 160
Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten
-2 865 934
76 285
-2 505 899
Bankbedrijf Aanschaffing van financiële activa Overdracht van financiële vaste activa Aanschaffing van (im)materiële vaste activa Overdracht van (im)materiële vaste activa
-674 083 61 055 -522 481 405 714
-181 938 770 711 -557 085 302 172
-73 199 114 843 -942 748 729 736
Verzekeringsbedrijf Aanschaffing van (im)materiële vaste activa Overdracht van (im)materiële vaste activa
-5 425 -517
-13 230 230
-31 517 13 557
-285 436
-11 030
-40 488
-1 021 173
309 830
-229 817
KASSTROOM UIT BEDRIJFSACTIVITEITEN Geconsolideerde winst Bankbedrijf Nettowaardeverminderingen op vorderingen, verbintenissen, beleggingseffecten en financiële vaste activa Afschrijvingen op vaste activa Nettowijziging van de voorzieningen
Bankbedrijf Invloed wijziging consolidatiekring op waardeverminderingen op vorderingen Aanschaffing van beleggingseffecten Verkoop van beleggingseffecten Actuariële spreiding agio/disagio beleggingseffecten Wijzigingen van de overlopende rekeningen Wijziging in de behoefte aan bedrijfskapitaal Eliminaties bij consolidatie
KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN
Holdingactiviteiten Aanschaffing van financiële vaste activa Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
129
130
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
(In duizenden EUR)
1999
2000
2001
KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN Opbrengst van de uitgifte van aandelen Betaalde dividenden Opbrengst van de uitgifte van preferente aandelen Achtergestelde obligaties en doorgeplaatste leningen Eliminaties bij consolidatie van achtergestelde obligaties Niet-achtergestelde obligaties en doorgeplaatste leningen Afboeking consolidatieverschil Overige wijzigingen
27 747 -365 650 1 492 253 1 638 927 -253 740 198 966 -1 520 067 -68 074
37 169 -424 470 47 562 1 078 804 -315 639 1 033 262 263 768 -198 498
52 612 -446 168 35 997 389 161 -351 089 892 269 -361 153 103 950
Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten
1 150 362
1 521 959
315 580
Kas en kasmiddelen aan het begin van het boekjaar Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten
6 686 044 -2 865 934 -1 021 173 1 150 362
3 949 299 76 285 309 830 1 521 958
5 857 372 -2 505 899 -229 817 315 580
Kas en kasmiddelen aan het einde van het boekjaar
3 949 299
5 857 372
3 437 236
Bankbedrijf Kas, tegoeden bij centrale banken, postcheque en giro Bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier Vorderingen op kredietinstellingen zicht Schulden aan kredietinstellingen zicht Mobiliseringsschulden herdiscontering handelspapier
582 505 2 757 291 2 098 366 -1 436 909 -144 274
729 988 3 961 501 3 086 184 -2 128 257 -103 593
1 259 396 3 582 772 4 259 807 -6 077 690 -14 373
Verzekeringsbedrijf Beschikbare waarden verzekeringsbedrijf
51 000
176 284
181 192
Holdingactiviteiten Geldbeleggingen en liquide middelen
41 320
135 265
246 132
3 949 299
5 857 372
3 437 236
Totaal
j De kasstromentabel van KBC Bankverzekeringsholding (geconsolideerd) geeft een beeld van de wijzigingen in de loop van het jaar 2001 van de beschikbare kasmiddelen van de Groep. Behalve voor de financieringsactiviteiten worden de kasstromen afgezonderd naargelang zij in het bankbedrijf, verzekeringsbedrijf of in de holding plaatsvinden. j De kasstromentabel is opgemaakt volgens de indirecte methode. Hierbij wordt de geconsolideerde winst aangepast voor de posten die geen kasontvangsten of kasuitgaven inhouden. Deze interne financiering behoort, net zoals de kasstromen van het bedrijfskapitaal, tot de kasstromen van de bedrijfsactiviteiten. Naast de kasstromen van de bedrijfsactiviteiten zijn ook de kasstromen van de investerings- en financieringsactiviteiten weergegeven. De som van deze drie kasstromen geeft de totale kasstroom weer tussen het begin en het einde van het boekjaar. j De kas en kasmiddelen van de Groep daalden in 2001 met 2 420 miljoen EUR tot 3 437 miljoen EUR. j De nettokasstroom uit de bedrijfsactiviteiten bedroeg -2 506 miljoen EUR in 2001. Grootste componenten hiervan zijn de geconsolideerde winst, gecorrigeerd voor de niet-kasstromen (+2 919 miljoen EUR), de nettoaanschaffing van beleggingseffecten (-5 038 miljoen EUR), een grotere behoefte aan bedrijfskapitaal bij het bankbedrijf (-2 184 miljoen EUR) en wijzigingen in de overlopende rekeningen (+1 688 miljoen EUR). Deze componenten verklaren ook grotendeels de wijziging ten opzichte van 2000, toen de nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten +76 miljoen EUR bedroeg. j Het afgelopen jaar bedroeg de kasstroom uit de investeringsactiviteiten -229,8 miljoen EUR, voornamelijk beïnvloed door de netto-investeringen bij het bankbedrijf in materiële en immateriële vaste activa. j De kasstroom uit financieringsactiviteiten bedraagt in totaal 316 miljoen EUR in 2001. In 2000 was deze nog goed voor 1 522 miljoen EUR door de hogere emissieactiviteiten in achtergestelde schulden. Ook was er in 2001 een bijkomende afboeking van het consolidatieverschil, tegenover een terugneming in 2000.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Toelichting 40: Financiële relaties met bestuurders en zaakvoerders − Groep FINANCIËLE RELATIES MET BESTUURDERS EN ZAAKVOERDERS − GROEP (In duizenden EUR) A Bedrag van de bezoldigingen van bestuurders* of zaakvoerders van de consoliderende onderneming op grond van hun werkzaamheden in de consoliderende onderneming, haar dochterondernemingen en verbonden ondernemingen, met inbegrip van het bedrag van aan gewezen bestuurders of zaakvoerders op die grond toegekende rustpensioenen * wrv. leden van het Directiecomité B Voorschotten en kredieten toegekend aan de bestuurders en zaakvoerders waarvan sprake in punt A
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
8 125
8 556
8 652
5 405 1 507
5 623 4 310
6 028 4 505
j De in deze toelichting vermelde bedragen liggen hoger dan de bedragen vermeld in het hoofdstuk ‘Corporate Governance’ omdat deze toelichting ook die bezoldigingen van de bestuurders van KBC Bankverzekeringsholding NV betreft die zijn betaald door andere Groepsmaatschappijen dan KBC Bankverzekeringsholding NV, KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV.
Toelichting 41: Vergoeding van de commissaris De bedragen opgenomen in deze toelichting omvatten de gegevens met betrekking tot het College van Commissarissen die de jaarrekeningen over 2000 controleerden, en ook de gegevens met betrekking tot de huidige commissaris, Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV. Naast het door de Algemene Vergaderingen van KBC Bankverzekeringsholding NV, KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV vastgelegde honorarium werden in 2001 de volgende bijkomende vergoedingen aan de commissaris betaald (exclusief BTW): j KBC Bankverzekeringsholding NV: 6 278,40 EUR voor uitzonderlijke werkzaamheden voornamelijk met betrekking tot kapitaalverhogingen voor het personeel. j KBC Bank NV: 121 407,51 EUR voor uitzonderlijke werkzaamheden met betrekking tot onder meer ‘comfort letters’ in verband met de uitgifte van schuldpapier en controle doorberekening hoofdkantoorkosten aan buitenlandse kantoren. j KBC Verzekeringen NV: 19 680,26 EUR voor uitzonderlijke werkzaamheden met betrekking tot expertiseverslagen en IAS-opleidingen.
Toelichting 42: Personeel − Groep PERSONEEL − GROEP
Gemiddeld personeelsbestand (in voltijdbaanequivalenten) KBC Bankverzekeringsholding NV KBC Bank NV KBC Verzekeringen NV* KBC Asset Management NV Totaal wrv. werkzaam in België Personeelskosten en kosten voor pensioenen (in duizenden EUR) KBC Bankverzekeringsholding NV KBC Bank NV KBC Verzekeringen NV KBC Asset Management NV Totaal
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
5 25 680 2 690 0 28 375 20 077
10 35 839 2 943 281 39 073 20 344
11 43 827 2 945 295 47 078 20 549
14,4 % 22,3 % 0,1 % 5,0 % 20,5 % 1,0 %
444 1 369 274 137 775 0 1 507 493
910 1 657 119 144 197 17 441 1 819 667
1 174 1 820 961 152 895 21 973 1 997 003
29,0 % 9,9 % 6,0 % 26,0 % 9,7 %
* Voor de verzekeringsmaatschappijen wordt het distributienetwerk niet meegerekend.
j De bovenstaande personeelsaantallen betreffen: • voltijdbaanequivalenten, • gemiddelden over het jaar, • voor dochtermaatschappijen die integraal worden geconsolideerd (inclusief hun dochtermaatschappijen): het volledige personeelsbestand; voor maatschappijen die evenredig worden geconsolideerd: het evenredige deel van het personeelsbestand.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
131
132
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
SOLVABILITEIT
KBC Bank SOLVABILITEIT KBC BANK (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Reglementair eigen vermogen KBC Bank (na winstverdeling)
11 950 738
14 549 161
14 568 779
0,1 %
Tier-1-kapitaal Eigen vermogen Herwaarderingsmeerwaarden Fonds voor Algemene Bankrisico’s Oprichtingskosten en immateriële activa Eigen aandelen Consolidatieverschillen Preferente aandelen* Belangen van derden
6 926 924 3 966 436 -11 115 1 825 476 -89 016 -55 269 -48 684 1 039 039 300 058
8 612 533 5 299 052 -10 630 1 841 379 -120 956 -55 269 -40 767 1 291 880 407 844
8 754 560 7 007 267 -10 162 0 -171 611 -55 269 -32 791 1 313 184 703 942
1,6 % 32,2 % -4,4 % -100,0 % 41,9 % 0,0 % -19,6 % 1,6 % 72,6 %
Tier-2-kapitaal Herwaarderingsmeerwaarden Upper-Tier-2-instrumenten j Verplicht converteerbare lening (1993-2003) j Verplicht converteerbare lening (1998-2008) j Verplicht converteerbare lening (1999-2006) j Perpetuele leningen Achtergestelde schulden
5 433 108 11 115
6 067 300 10 630
5 743 427 10 162
-5,3 % -4,4 %
244 467 185 920 250 000 1 278 144 3 463 462
244 212 185 920 250 000 1 070 272 4 306 267
243 958 185 920 250 000 1 049 843 4 003 544
-0,1 % 0,0 % 0,0 % -1,9 % -7,0 %
Tier-3-kapitaal
339 589
312 863
339 815
8,6 %
Aftrekposten (deelnemingen)
-748 884
-443 536
-269 023
-39,3 %
93 537 922 87 170 659 2 822 588 1 954 738 1 447 850 142 088
91 014 335 85 148 141 2 038 663 1 929 925 1 714 125 183 481
99 081 256 92 060 206 2 042 450 2 637 263 1 686 688 654 650
8,9 % 8,1 % 0,2 % 36,7 % -1,6 % 256,8 %
7,41 % 12,78 %
9,46 % 15,99 %
8,84 % 14,70 %
Totaal gewogen risicovolume Kredietrisico, belegging Kredietrisico, trading Renterisico, trading Positie tradingportefeuille aandelen Wisselrisico Solvabiliteitsratio’s Tier-1-ratio CAD-ratio Verklaring ontwikkeling solvabiliteitsratio’s
Tier-1-ratio
CAD-ratio
9,46 % -0,96 %
15,99 % -1,26 %
Preferente aandelen Toevoegingen aan het Fonds voor Algemene Bankrisico’s Achtergestelde leningen en perpetuele leningen Winstreservering Kapitaalverhoging Effectisering Overige
0,02 % 0,00 % 0,00 % 0,35 % 0,00 % 0,12 % -0,01 %
0,00 % 0,00 % -0,32 % 0,35 % 0,00 % 0,16 % 0,04 %
Autonome groei gewogen risicovolume Toestand op 31-12-2001
-0,15 % 8,84 %
-0,25 % 14,70 %
Toestand op 01-01-2001 Acquisities Nieuwe middelen en interne vermogenscreatie
* De preferente aandelen worden in de balans geboekt onder de minderheidsbelangen.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
j Het geconsolideerd eigen vermogen van KBC Bank nam in 2001 met 1 708 miljoen EUR toe tot 7 007 miljoen EUR. De voornaamste bewegingen hierin waren: • de winstreservering van 318,8 miljoen EUR; • de overboeking van het Fonds voor Algemene Bankrisico’s naar de reserves voor 1 838,6 miljoen EUR, die evenwel geen invloed heeft op het Tier-1-kapitaal; • de beweging van de geïmputeerde positieve consolidatieverschillen voor -427,2 miljoen EUR (vooral onder impuls van nieuwe acquisities). j Naast het boekhoudkundig eigen vermogen wordt het Tier-1-kapitaal voornamelijk beïnvloed door de toename van de belangen van derden (+296,1 miljoen EUR, onder meer door integrale consolidatie van Kredyt Bank en de opname van de fusie-entiteit K&H Bank) en de hogere aftrek immateriële vaste activa (-50,7 miljoen EUR, ook vooral door Kredyt Bank). j Door de toename van het boekhoudkundige eigen vermogen nemen de preferente aandelen opgenomen in Tier 1 ook toe met 21,3 miljoen EUR. Het Tier-1-kapitaal mag immers slechts ten belope van 15 % bestaan uit preferente aandelen; het saldo van de preferente aandelen is opgenomen in het Tier-2-kapitaal onder de perpetuele leningen. j De afname inzake achtergestelde leningen wordt verklaard door de daling van de gemiddelde restlooptijd waarmee rekening wordt gehouden bij de berekening van Tier-2-kapitaal. j De aftrekposten verminderen vooral door de integrale consolidatie van Kredyt Bank en KBC Peel Hunt (vermogensmutatie in 2000). Daarentegen zorgen de effectiseringen voor een bijkomende aftrek van 41,1 miljoen EUR. j Het gewogen risicovolume neemt toe met 8,9 % tot 99 081 miljoen EUR onder invloed van de volgende bewegingen: • toename van gewogen risico’s onder invloed van acquisities (+7 785 miljoen EUR), vooral Kredyt Bank, • de autonome groei van de gewogen risico’s (+1 484 miljoen EUR), • daling door effectiseringen voor 1 202 miljoen EUR. j De acquisities in 2001 hebben een grotere invloed op de CAD-ratio dan op de Tier-1-ratio, hetgeen te verklaren is door de minder grote aftrekposten in 2001 naar aanleiding van de opname van KBC Peel Hunt en Kredyt Bank volgens de integrale methode. Voor de Tier-1-ratio worden deze aftrekposten immers niet in beschouwing genomen. j De solvabiliteitsratio’s van KBC Bank liggen ruim boven de interne doelstelling van 7 % en 11 % voor respectievelijk de Tier-1-ratio en de CAD-ratio. Als dusdanig vormt dit overschot een beschikbare marge voor verdere endogene en exogene groei. Door een strakke beheersing van de autonome groei van de risicogewogen activa, interne kapitaalgroei en een betere spreiding van het ingezette kapitaal, rekening houdend met de risico-rendementverhouding van de activiteiten, streeft KBC Bank naar het verdere behoud van de solvabiliteitsratio’s boven de intern gestelde doelstellingen.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
133
134
Geconsolideerde jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
KBC Verzekeringen SOLVABILITEIT KBC VERZEKERINGEN (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Verschil
Gestort maatschappelijk kapitaal Uitgiftepremies Reserves Consolidatieverschillen Omrekeningsverschillen Totaal eigen vermogen van de Groep Dividenduitkering KBC Verzekeringen Belang van derden Totaal eigen vermogen Achtergestelde schulden Totaal aansprakelijk vermogen
28 955 121 743 1 167 291 -53 838 -7 215 1 256 935 -126 172 57 453 1 188 216 21 815 1 210 030
28 955 121 743 1 368 905 -124 288 -2 044 1 393 270 -160 065 56 645 1 289 849 19 336 1 309 185
29 007 121 743 1 563 076 -127 484 1 580 1 587 921 -187 134 8 155 1 408 942 19 336 1 428 277
0,2 % 0,0 % 14,2 % 2,6 % 14,0 % 16,9 % -85,6 % 9,2 % 0,0 % 9,1 %
Af te trekken Immateriële vaste activa Consolidatieverschillen Subtotaal Totaal Niet-gerealiseerde meerwaarden + niet-afgeschreven gedeelte van de consolidatieverschillen ‘CCF’ Totaal inclusief niet-gerealiseerde meerwaarden
-71 146 -12 280 -83 426 1 126 604 1 890 126 16 422 3 033 152
-70 931 -10 556 -81 487 1 227 698 1 503 132 0 2 730 830
-74 554 -8 832 -83 386 1 344 891 791 555 0 2 136 446
5,1 % -16,3 % 2,3 % 9,5 % -47,3 % -21,8 %
Bedrag vereiste solvabiliteitsmarge van de activiteiten ‘Niet-leven’ Activiteitsgroepen ‘Niet-leven’ en ‘Arbeidsongevallenwet’ Renten Totaal
122 240 5 405 127 645
126 451 5 875 132 326
135 985 6 423 142 408
7,5 % 9,3 % 7,6 %
Bedrag vereiste solvabiliteitsmarge van de activiteiten ‘Leven’ Tak 21 Tak 23 Totaal Totaal vereiste solvabiliteitsmarge
238 467 11 954 250 422 378 066
244 412 22 860 267 271 399 597
256 038 25 123 281 160 423 568
4,8 % 9,9 % 5,2 % 6,0 %
Expliciete solvabiliteitsratio
298 %
307 %
318 %
Impliciete solvabiliteitsratio
802 %
683 %
504 %
Surplus expliciet
748 538
828 101
921 323
11,3 %
Surplus impliciet
2 655 085
2 331 233
1 712 877
-26,5 %
j Het totaal aansprakelijk vermogen (na aftrekposten) van KBC Verzekeringen nam in 2001 met 117,2 miljoen EUR toe tot 1 344,9 miljoen EUR. De voornaamste beweging hierin was de winstreservering. j De expliciete solvabiliteitsratio, die wordt berekend als de verhouding tussen het in de verzekeringsgroep aanwezige solvabiliteitskapitaal exclusief latente meerwaarden en het vereiste solvabiliteitskapitaal, stijgt met 11 procentpunten tot 318 %. Het overeenkomstige solvabiliteitssurplus loopt op van 828,1 miljoen EUR eind 2000 naar 921,3 miljoen EUR eind 2001, aangezien de kapitaalsvereisten minder snel toenemen dan het aanwezige aansprakelijk vermogen. De expliciete ratio wordt niet aangetast door de gewijzigde omstandigheden op de financiële markten. j De impliciete solvabiliteitsratio daarentegen daalt (van 683 % naar 504 %) als gevolg van de daling van de niet-gerealiseerde meerwaarden.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Verslag van de commissaris over de geconsolideerde jaarrekening
Verslag van de commissaris over de geconsolideerde jaarrekening
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
VERSLAG VAN DE COMMISSARIS OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2001 GERICHT AAN DE GEWONE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS VAN KBC BANKVERZEKERINGSHOLDING NV
“Overeenkomstig de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen, brengen wij u verslag uit over de uitvoering van de controleopdracht die ons werd toevertrouwd. Wij hebben de controle uitgevoerd van de geconsolideerde jaarrekening, opgesteld onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur van de vennootschap, over het boekjaar afgesloten op 31 december 2001, met een balanstotaal van EUR 228.076.604.(000) en waarvan de resultatenrekening afsluit met een aandeel van de groep in het resultaat van EUR 1.022.352.(000). Wij hebben eveneens de controle van het geconsolideerde jaarverslag uitgevoerd.
Verklaring over de geconsolideerde jaarrekening zonder voorbehoud Onze controles werden verricht overeenkomstig de Belgische controlenormen uitgevaardigd door het Instituut der Bedrijfsrevisoren. Deze beroepsnormen eisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de geconsolideerde jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat, rekening houdend met de Belgische wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften met betrekking tot de geconsolideerde jaarrekening. Overeenkomstig deze normen hebben wij rekening gehouden met de administratieve en boekhoudkunJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
dige organisatie van de groep, alsook met de procedures van interne controle. Wij hebben de voor onze controles vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij hebben op basis van steekproeven de verantwoording onderzocht van de bedragen opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Wij hebben de waarderingsregels, de consolidatiegrondslagen, de betekenisvolle boekhoudkundige ramingen die de onderneming maakte en de voorstelling van de geconsolideerde jaarrekening in haar geheel beoordeeld. Wij zijn van mening dat onze werkzaamheden een redelijke basis vormen voor het uitbrengen van ons oordeel. Naar ons oordeel, rekening houdend met de in België toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften, geeft de geconsolideerde jaarrekening afgesloten op 31 december 2001 een getrouw beeld van het vermogen, van de financiële toestand en van de resultaten van het geconsolideerd geheel en wordt een passende verantwoording gegeven in de toelichting.
j De toelichting bij de jaarrekening bevat passende commentaren betreffende: • de wijziging van waarderingsregels, • de afwijkingen verleend door de Commissie voor het Banken Financiewezen krachtens artikel 8 van het KB van 1 september 1986 betreffende de geconsolideerde jaarrekeningen van portefeuillemaatschappijen inzake: - de verwerking van de positieve consolidatieverschillen, - het gehanteerde schema van de jaarrekening en - de toepassing van waarderingsregels die rekening houden met de eigenheid van de activiteitsgebieden (bankbedrijf inclusief asset management, verzekeringsbedrijf en holdingactiviteiten). Brussel, 4 maart 2002” Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCV Commissaris vertegenwoordigd door
Bijkomende verklaringen Wij vullen ons verslag aan met de volgende bijkomende verklaringen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de jaarrekening over het boekjaar 2001 te wijzigen: j Het geconsolideerde jaarverslag bevat de door de wet vereiste gegevens en stemt overeen met de jaarrekening.
Jean-Pierre ROMONT Vennoot Danielle VERMAELEN Vennoot
135
136
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
De vennootschappelijke jaarrekening van KBC Bankverzekeringsholding NV wordt hierna voorgesteld in een verkorte versie. Overeenkomstig de wettelijke voorschriften worden de vennootschappelijke jaarrekening, het verslag van de Raad van Bestuur en het verslag van de commissaris neergelegd bij de Nationale Bank van België. Deze documenten zijn op aanvraag gratis beschikbaar bij: KBC Bankverzekeringsholding NV Directie Strategie en Expansie Havenlaan 2 1080 Brussel De commissaris heeft over de vennootschappelijke jaarrekening van KBC Bankverzekeringsholding NV een verklaring zonder voorbehoud afgegeven.
BALANS, RESULTATENREKENING EN RESULTAATVERWERKING
Balans na winstverdeling (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
Vaste activa
5 873 410
5 975 382
5 922 966
IV Financiële vaste activa A Verbonden ondernemingen 1 Deelnemingen 2 Vorderingen C Andere financiële vaste activa 1 Deelnemingen
5 873 410 5 848 908 5 573 915 274 993 24 502 24 502
5 975 382 5 975 382 5 678 916 296 466 0 0
5 922 966 5 922 966 5 586 011 336 955 0 0
Vlottende activa
61 774
180 747
291 226
VII Vorderingen op ten hoogste één jaar B Overige vorderingen
13 107 13 107
23 403 23 403
23 679 23 679
VIII Geldbeleggingen A Eigen aandelen
0 0
132 098 132 098
148 839 148 839
IX Liquide middelen
41 320
3 167
97 293
7 347
22 079
21 414
5 935 184
6 156 129
6 214 192
ACTIVA
X
Overlopende rekeningen
Totaal activa
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
(In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
4 274 670
4 317 226
4 477 925
582 397 582 397
585 377 585 377
590 388 590 388
1 927 629
1 961 818
2 009 421
1 761 937 58 240 1 339 192 522 1 509 836
1 769 583 58 538 133 437 189 869 1 387 739
1 875 083 59 039 150 178 189 869 1 475 997
2 707
448
3 032
1 660 514
1 838 903
1 736 267
0 0 0 0
416 520 416 520 116 520 300 000
416 520 416 520 116 520 300 000
1 659 861 1 275 714 259 980 1 015 734 0 15 272 15 220 52 368 875
1 347 129 917 113 339 012 578 101 490 107 0 107 429 419
1 243 303 793 780 0 793 780 0 148 14 134 449 375
653
75 254
76 444
5 935 184
6 156 129
6 214 192
PASSIVA Eigen vermogen I
Kapitaal A Geplaatst kapitaal
II
Uitgiftepremies
IV Reserves A Wettelijke reserve B Onbeschikbare reserves C Belastingvrije reserves D Beschikbare reserves V
Overgedragen winst
Schulden VIII Schulden op meer dan één jaar A Financiële schulden 1 Kredietinstellingen 2 Overige leningen IX Schulden op ten hoogste één jaar B Financiële schulden 1 Kredietinstellingen 2 Commercial paper C Handelsschulden E Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 1 Belastingen 2 Bezoldigingen en sociale lasten F Overige schulden X
Overlopende rekeningen
Totaal passiva
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
137
138
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
Resultatenrekening (In duizenden EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
16 691
109 617
123 521
4
196
549
1 781
2 490
2 068
444
910
1 174
1
417
0
5 140
0
0
L Winst van het boekjaar
628 041
431 216
555 557
Totaal kosten
652 102
544 846
682 869
N Te bestemmen winst van het boekjaar
628 135
433 869
555 557
388 551
479 785
616 498
545
49 001
62 535
C Andere financiële opbrengsten
0
420
714
E Andere lopende opbrengsten
2
2
4
F Diverse opbrengsten
0
0
90
263 004
10 498
3 027
0
5 140
0
652 102
544 846
682 869
94
2 653
0
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
A Te bestemmen winstsaldo 1 Te bestemmen winst van het boekjaar 2 Overgedragen winst van het vorige boekjaar
629 889 628 135 1 754
436 576 433 869 2 707
556 005 555 557 448
C Toevoegingen aan het eigen vermogen 1 Aan de wettelijke reserve 2 Aan de overige reserves
-260 170 170 260 000
-10 298 298 10 000
-105 501 501 105 000
-2 707 2 707
-448 448
-3 032 3 032
-367 012 365 650 1 362
-425 830 424 469 1 361
-447 471 446 168 1 304
KOSTEN A Kosten van schulden B Andere financiële kosten C Diensten en diverse goederen D Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen E Diverse lopende kosten K Belastingen
OPBRENGSTEN A Opbrengsten uit financiële vaste activa B Opbrengsten uit vlottende activa
I
Realisatiemeerwaarden
K Regularisering van belastingen Totaal opbrengsten M Onttrekking aan de belastingvrije reserves
Resultaatverwerking (In duizenden EUR)
D Over te dragen resultaat 1 Over te dragen winst F Uit te keren winst 1 Vergoeding van het kapitaal 2 Bestuurders of zaakvoerders
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Dividend De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering voorstellen een brutodividend van 1,48 EUR uit te keren. Dit komt overeen met een nettodividend per gewoon aandeel van 1,11 EUR en een nettodividend per aandeel met VV-strip van 1,258 EUR.
TOELICHTING BIJ DE VENNOOTSCHAPPELIJKE JAARREKENING Toelichting 1: Financiële vaste activa (In duizenden EUR)
Boekwaarde 01-01-2001 Aanschaffingen Overdrachten Boekwaarde 31-12-2001
Verbonden ondernemingen
Vorderingen
Deelnemingen in ondernemingen met deelnemingsverhouding
5 678 916 0 -92 905 5 586 011
296 466 40 489 0 336 955
0 0 0 0
De deelnemingen in verbonden ondernemingen betreffen vooral de participatie van KBC Bankverzekeringsholding NV in KBC Bank NV (99,35 %), KBC Verzekeringen NV (100 %) en, sinds 2000, KBC Asset Management NV (55,25 %). De 5,55 %-participatie in C{ SOB werd in 2001 aan KBC Bank verkocht. De ‘vorderingen’ betreffen in hoofdzaak de intekening van KBC Bankverzekeringsholding NV (in 1999) op de uitgifte van een ACO (Automatisch Converteerbare Obligatielening) uitgegeven door KBC Bank NV voor een bedrag van 250 miljoen EUR, met vervaldag in 2006. De aandeelhoudersstructuur van KBC Bank NV en KBC Verzekeringen NV ziet er eind 2001 als volgt uit:
KBC Bankverzekeringsholding NV KBC Bank NV KBC Verzekeringen NV Centea NV Totaal
Aantal aandelen
KBC Bank NV In %
KBC Verzekeringen NV Aantal aandelen In %
361 775 623 0 1 2 354 483 364 130 107
99,35 0,00 0,00 0,65 100,00
467 857 1 0 0 467 858
100,00 0,00 0,00 0,00 100,00
Toelichting 2: Eigen vermogen en aandeelhouders − vennootschappelijk a Mutatietabel eigen vermogen − vennootschappelijk (In duizenden EUR)
Begintoestand
Kapitaalverhoging voor het personeel
Omzetting ACO’s
Winstreservering
Andere wijzigingen
Eindtoestand
585 377 1 961 818 1 769 583 448 4 317 226
768 11 356 0 0 12 124
4 242 36 247 0 0 40 489
0 0 105 501 2 584 108 085
0 0 0 0 0
590 388 2 009 421 1 875 083 3 032 4 477 925
Kapitaal Uitgiftepremies Reserves Overgedragen resultaat Eigen vermogen
b Ontwikkeling van het kapitaal en de uitgiftepremies j Aandelen Het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding bestaat uitsluitend uit gewone aandelen. Er zijn geen winstbewijzen of aandelen zonder stemrecht uitgegeven. De aandelen zijn genoteerd op Euronext Brussel.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
139
140
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
j Maatschappelijk kapitaal en uitgiftepremies Ontwikkeling van het kapitaal en de uitgiftepremies
Datum
In duizenden BEF Kapitaalverhoging ingevolge fusie door overneming van Fidelitas 03-06-1998 Kapitaalverhoging ingevolge inbreng van participaties door Almanij 03-06-1998 Splitsing van de aandelen: 10 nieuwe voor 1 oud aandeel 03-06-1998 Stripping van de VV-aandelen 03-06-1998 Kapitaalverhoging voor het personeel: creatie van 520 000 aandelen van het VV-type; 29-12-1998 conversie of inbreng van 142 520 ATO’s 1993/1996-2003 in aandelen van het VV-type Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 01-01-1999 t.e.m. 31-03-1999 In eenheden EUR Omzetting van het kapitaal in euro’s Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel en de gepensioneerden Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel en de gepensioneerden Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Inbreng van ATO’s 1998/2008 Inbreng van ATO’s 1993/1996-2003 Kapitaalverhoging voor het personeel Inbreng van ATO’s 1998/2008
Op 31 december 2001 bereikte het geplaatst maatschappelijk kapitaal van de vennootschap een bedrag van 590 387 854,19 EUR, verdeeld in 301 856 560 aandelen, waarvan 28 479 820 van het VV-type. Van deze laatste zullen 391 986 aandelen pas dividendgerechtigd zijn vanaf het boekjaar 2002. Het maatschappelijk kapitaal is volgestort. In de loop van het boekjaar steeg het maatschappelijk kapitaal met 5 010 577,58 EUR. Er werden 391 986 nieuwe aandelen van het VV-type uitgegeven ingevolge een kapitaalverhoging waartoe de Raad van Bestuur besliste in het kader van het toegestaan kapitaal en die voorbehouden werd aan de personeelsleden van KBC Bankverzekeringsholding en haar dochtervennootschappen. Het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders werd derhalve opgeheven. De aandelen werden uitgegeven tegen de gemiddelde beurskoers van het aandeel KBC Bankverzekeringsholding gedurende de periode van 10 tot 23 oktober 2001 en zijn in overeenstemming met de wettelijke voorschriften geblokkeerd gedurende vijf jaar. Met deze kapitaalverhoging beoogt KBC Bankverzekeringsholding de band met haar personeel en dat van haar dochterondernemingen nauwer aan te halen. Gezien de geringe omvang van de kapitaalverhoging zijn de financiële gevolgen voor de bestaande aandeelhouder uiterst beperkt.
29-04-1999 29-04-1999 t.e.m. 28-12-1999 30-12-1999 01-01-2000 t.e.m. 29-11-2000 28-12-2000 28-12-2000 28-12-2000 01-01-2001 t.e.m. 30-03-2001 30-03-2001 01-04-2001 t.e.m. 29-06-2001 29-06-2001 01-07-2001 t.e.m. 28-09-2001 28-09-2001 01-10-2001 t.e.m. 29-11-2001 27-12-2001 27-12-2001
Verder werden in de loop van het boekjaar 2 165 850 nieuwe aandelen gecreëerd door inbreng van 216 585 achtergestelde in Aandelen (KBC Bankverzekeringsholding) Terugbetaalbare Obligaties 1993/1996-2003 (ATO’s) en 3 168 nieuwe aandelen gecreëerd door inbreng van 3 168 achtergestelde in Aandelen (KBC Bankverzekeringsholding) Terugbetaalbare Obligaties 1998/2008 (ATO’s). Op 31 december 2001 waren er in totaal 852 693 ATO’s 1993/1996-2003 (voor een nominaal bedrag van 158 532 804,99 EUR) in omloop (met een basisrente van 5,75 % en vervaldag 30 november 2003) die nog niet werden ingebracht in het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding. De houders hebben tot 20 november 2003 het recht inbreng te vragen van hun ATO’s in de verhouding van tien nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding voor één ATO. De door de houders niet ingebrachte ATO’s zullen op de eindvervaldag automatisch worden omgezet in nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding. Hierdoor zal het aantal aandelen van het VV-type van KBC Bankverzekeringsholding met 8 526 930 toenemen. Op 31 december 2001 waren er in totaal 2 649 850 ATO’s 1998-2008 (voor een nominaal bedrag van 185 568 785,50 EUR) in omloop (met een basisrente van 3,5 % en vervaldag 30 november 2008) die nog niet werden ingebracht in het kapitaal van
Kapitaal
Uitgiftepremies
Aantal aandelen
22 841 478 23 307 530 23 307 530 23 307 530 23 425 272
74 009 265 75 010 578 75 010 578 75 010 578 76 709 608
28 950 530 29 541 229 295 412 290 295 412 290 296 904 610
23 428 536
76 737 371
296 945 980
580 778 244 581 424 791 582 396 543 584 331 040 585 062 816 585 373 660 585 377 277 585 477 456 585 482 241 586 225 838 586 226 503 588 737 469 588 737 864 589 619 212 590 387 504 590 387 854
1 902 269 748 1 907 769 163 1 927 628 544 1 944 083 038 1 959 048 207 1 961 692 192 1 961 818 061 1 962 670 165 1 962 836 742 1 969 161 644 1 969 184 789 1 990 542 623 1 990 556 374 1 998 052 960 2 009 408 794 2 009 420 979
296 945 980 297 276 550 297 772 342 298 761 422 299 134 777 299 293 707 299 295 556 299 346 776 299 349 223 299 729 413 299 729 753 301 013 573 301 013 775 301 464 395 301 856 381 301 856 560
KBC Bankverzekeringsholding. De houders hebben tot 30 november 2008 het recht inbreng te vragen van hun ATO’s in de verhouding van één nieuw aandeel KBC Bankverzekeringsholding voor één ATO. De door de houders niet ingebrachte ATO’s zullen op de eindvervaldag automatisch worden omgezet in nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding. Hierdoor zal het aantal aandelen van het VV-type van KBC Bankverzekeringsholding met 2 649 850 toenemen. Op 16 november 1998 nam de Raad van Bestuur van KBC Bankverzekeringsholding de beslissing (zoals gewijzigd bij beslissingen van 26 november en 9 december 1998) tot een uitgifte van warrants die aan de houders van de door KBC International Finance (Curaçao) uitgegeven obligaties (voor een bedrag van 950 000 000 DEM en met vervaldag 10 december 2005) het recht geven deze gedurende de looptijd in te brengen in het kapitaal van KBC Bankverzekeringsholding tegen een inschrijvingsprijs die initieel is vastgesteld op 3 225 BEF (omgerekend 79,95 EUR) per nieuw uit te geven aandeel. Het op basis van deze initiële inschrijvingsprijs uit te geven aantal nieuwe aandelen KBC Bankverzekeringsholding bedraagt maximaal 6 077 261, zijnde 2,05 % van het totale aantal uitstaande aandelen op het ogenblik van de uitgifte. Deze obligaties werden geplaatst via de internationale kapitaalmarkt.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
j Toegestaan kapitaal De machtiging inzake het toegestaan kapitaal kan nog tot 27 april 2005 worden aangewend ten belope van 198 499 931,64 EUR.
De structuur van het aandeelhouderschap, zoals die blijkt uit de kennisgevingen ontvangen in het kader van enerzijds de Wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen en tot reglementering van de openbare overnamebiedingen en anderzijds de artikelen 631 en 632 van het Wetboek van vennootschappen: Wet van 2 maart 1989 Op 11 juni 1998 gaf Almanij, optredend in eigen naam en als lasthebber van een aantal verbonden ondernemingen, kennis van een participatie van 69,93 %. Op dat ogenblik waren er 295 412 290 aandelen KBC Bankverzekeringsholding en 1 318 505 ATO’s 1993/1996-2003 (die bij conversie recht geven op tien aandelen KBC Bankverzekeringsholding per ATO) in omloop. Deze participatie was samengesteld als volgt:
KBC Verzekeringen NV HSA-Spaarkrediet NV Fidelitas NV Secura NV Delphi NV Delphi Leven NV AVM NV Maatschappij voor Brandherverzekering CV CBC Banque SA
Centea NV Fidea NV
c Aandeelhouders
Almanij NV
KBC Verzekeringen NV
Maatschappij voor Brandherverzekering CV KBC Securities NV KBC Financial Products Brussels NV Assurisk SA
CBC Banque SA
Op een totaal van 301 856 560 aandelen in omloop vertegenwoordigt dit samen 9 853 521 aandelen of 3,26 %.
Wetboek van vennootschappen Uit de overeenkomstig het Wetboek van vennootschappen ontvangen kennisgevingen blijkt dat per 31 december 2001 de volgende aantallen aandelen in het bezit waren van:
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
6 282 939 1 000 000 446 544 2 690 591 548 1 519 300 10 000
500
zekeringsholding thans 3 375 646 eigen aandelen in bezit. Per 31 december 2001 vertegenwoordigde dit 1,12 % van het geplaatste kapitaal.
Toelichting 3: Schulden
Schoenmarkt 33 2000 Antwerpen Waaistraat 6 3000 Leuven Mechelsesteenweg 180 2018 Antwerpen Van Eycklei 14 2018 Antwerpen Montoyerstraat 12 1040 Brussel Van Eycklei 14 2018 Antwerpen Van Eycklei 14 2018 Antwerpen Zwartzustersvest 21 2800 Mechelen Minderbroedersstraat 8 3000 Leuven Grote Markt 5 1000 Brussel
Deze kennisgeving was een gevolg van de vorming van de KBC Bankverzekeringsgroep binnen de Almanij-groep.
Waaistraat 6 3000 Leuven Mechelsesteenweg 180 2018 Antwerpen Van Eycklei 14 2018 Antwerpen Minderbroedersstraat 8 3000 Leuven Havenlaan 12 1080 Brussel Havenlaan 12 1080 Brussel Avenue de la Gare 8-10 1610 Luxembourg Grand-Duché de Luxembourg Grote Markt 5 1000 Brussel
202 051 390 aandelen 458 216 ATO’s 7 082 060 aandelen 43 410 ATO’s 817 380 aandelen 8 663 ATO’s 484 180 aandelen 2 500 ATO’s 70 290 aandelen 100 ATO’s 10 000 ATO’s 37 980 aandelen 18 950 aandelen 2 690 aandelen 11 ATO’s 430 ATO’s
In de loop van het boekjaar 2001 werden uit de effectenportefeuille van KBC Verzekeringen 373 641 aandelen KBC Bankverzekeringsholding verkocht voor een prijs van 13 887 974,05 EUR. Ingevolge de inkoopmachtigingen verleend door de Algemene Vergadering van 27 april 2000 en 26 april 2001 werden in de loop van het boekjaar 2001 in totaal 400 000 eigen aandelen ingekocht door KBC Bankverzekeringsholding tegen een aankoopprijs van 16 741 428,69 EUR. Inclusief de vorig boekjaar ingekochte aandelen, heeft KBC Bankver-
De ‘Schulden op meer dan één jaar’ bleven onveranderd en betreffen een emissie van Medium Term Notes in 2000 (via KBC IFIMA) alsook de financiering van het KBC-Aandelenoptieplan. Bij de ‘Schulden op ten hoogste één jaar’ werd het vast voorschot bij KBC Bank (in 2000 onder ‘kredietinstellingen’) terugbetaald en vervangen door de uitgifte van ‘commercial paper’, dat hierdoor stijgt van 578 miljoen EUR naar 794 miljoen EUR. De post ‘Overige schulden’ betreft voornamelijk te betalen dividenden.
Toelichting 4: Kosten De kosten betreffen enerzijds de kosten van schuldfinanciering en anderzijds de bedrijfskosten van de holding. Deze bedrijfskosten houden verband met de activiteiten inzake acquisities en externe communicatie van de KBC Groep en betreffen onder meer personeelskosten, honoraria, reiskosten en publicaties.
Toelichting 5: Opbrengsten De inkomsten van KBC Bankverzekeringsholding bestaan overwegend uit dividenden, die in 2001 als volgt waren samengesteld (in miljoenen EUR): KBC Bank KBC Verzekeringen
434,8 160,1
141
142
Vennootschappelijke jaarrekening KBC Bankverzekeringsholding NV
ALGEMENE GEGEVENS
Algemene informatie KBC Bankverzekeringsholding Naam KBC Bankverzekeringsholding NV Oprichting 9 februari 1935 als Kredietbank NV huidige naam sinds 4 juni 1998 Zetel van de vennootschap Havenlaan 2, 1080 Brussel HR Brussel 77 445 Rechtsvorm Naamloze vennootschap naar Belgisch recht die een publiek beroep doet of heeft gedaan op het spaarwezen; de vennootschap is een financiële holding ingeschreven als portefeuillemaatschappij bij de Commissie voor het Bank- en Financiewezen. Duur Onbepaald
Plaatsen waar de voor het publiek toegankelijke documenten kunnen worden ingezien De statuten van de vennootschap liggen ter inzage op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel van Brussel. De jaarrekeningen worden bij de Nationale Bank van België neergelegd. De beslissingen inzake de benoeming en afzetting van leden van de Raad van Bestuur worden in de ‘Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad’ bekendgemaakt. De financiële berichten over de vennootschap en de oproepingen voor de Algemene Vergaderingen verschijnen eveneens in de financiële dagbladen. De jaarverslagen van de vennootschap zijn verkrijgbaar op haar zetel. Zij worden elk jaar verstuurd naar de houders van aandelen op naam en naar de personen die daarom hebben gevraagd.
Algemene Vergadering van Aandeelhouders Jaarlijks wordt op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats een Algemene Vergadering gehouden op de laatste donderdag van april of, indien die dag een wettelijke feestdag is, op de laatste daaraan voorafgaande werkdag, om elf uur. Om tot de Algemene Vergadering te worden toegelaten, moeten de houders van aandelen of obligaties aan toonder deze ten minste vier werkdagen voor de Algemene Vergadering neerleggen op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats. Ook de eigenaars van aandelen of obligaties op naam moeten binnen dezelfde termijn op de zetel van de vennootschap schriftelijk hun voornemen te kennen geven de Algemene Vergadering bij te wonen. De houders van obligaties hebben het recht om de Algemene Vergadering bij te wonen, maar alleen met raadgevende stem.
Doel De vennootschap is een financiële holding die tot doel heeft het rechtstreeks of onrechtstreeks houden en beheren van participaties in andere ondernemingen, waaronder − maar niet beperkt tot − kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen en andere financiële instellingen (artikel 2 van de statuten).
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Overige informatie
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Overige informatie
BEKNOPT FINANCIEEL OVERZICHT 1997-2001 KBC GROEP: KERNCIJFERS OVER DE VOORBIJE VIJF BOEKJAREN1 (In miljoenen EUR) Balans Vorderingen op kredietinstellingen, bankbedrijf Vorderingen op cliënten, bankbedrijf Effecten en waardepapier, bankbedrijf Beleggingen, verzekeringsbedrijf Beleggingen tak 23, verzekeringsbedrijf Overige activa, Groep Totaal activa Risicodragend vermogen, Groep wrv. Eigen vermogen, Groep Schulden aan kredietinstellingen, bankbedrijf Cliëntendeposito’s en schuldbewijzen, bankbedrijf Technische voorzieningen, verzekeringsbedrijf Technische voorzieningen tak 23, verzekeringsbedrijf Overige passiva, Groep Totaal passiva Resultaten Nettorente-inkomsten (inclusief dividenden), bankbedrijf Winst uit financiële transacties, bankbedrijf Nettoprovisie-inkomsten en overige opbrengsten, bankbedrijf Netto verdiende premies, verzekeringsbedrijf Netto technische lasten, verzekeringsbedrijf Beleggingsopbrengsten en -lasten, verzekeringsbedrijf Overige, verzekeringsbedrijf Brutobedrijfsinkomsten holdingactiviteiten Brutobedrijfsinkomsten Algemene beheerskosten, bankbedrijf Algemene beheerskosten, verzekeringsbedrijf Algemene beheerskosten, holdingactiviteiten Algemene beheerskosten Waardecorrecties bankbedrijf Afschrijvingen eersteconsolidatieverschillen Niet-recurrente resultaten verzekeringsbedrijf Uitzonderlijke resultaten Belastingen Aandeel van derden in de winst Geconsolideerde winst, deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
1997 (pro forma)
1998
1999
20002
2001
42 935,0 47 427,4 45 871,1 6 146,9 30,3 8 263,2 150 673,9 9 778,7 4 715,9 50 091,3 78 519,9 5 617,2 30,3 6 636,5 150 673,9
29 639,7 53 412,2 48 471,1 7 457,8 211,0 8 533,6 147 725,4 11 486,5 5 222,5 36 067,0 84 962,3 6 598,4 211,0 8 400,2 147 725,4
17 189,1 64 634,0 52 086,7 8 188,1 1 195,4 12 925,1 156 218,4 13 737,3 4 216,2 28 871,4 93 119,2 7 045,4 1 195,4 12 249,7 156 218,4
21 860,3 78 936,2 58 174,8 8 266,8 2 286,0 18 133,9 187 658,0 16 216,9 5 775,5 41 961,7 107 176,1 7 101,8 2 286,0 12 915,5 187 658,0
28 291,3 87 046,9 66 224,7 8 657,6 2 952,1 34 904,0 228 076,6 16 817,4 7 852,3 41 199,6 131 142,4 7 367,0 2 952,1 28 598,1 228 076,6
1 912,6 508,1 530,9 1 512,4 -1 425,2 391,8 4,4 0,0 3 435,1 -1 875,4 -295,3 0,0 -2 170,7 -407,3 -13,1 73,2 69,2 -256,9 -22,5 707,1 506,1 201,0 0,0
1 960,0 731,5 743,9 1 801,0 -1 727,6 476,5 4,2 -6,1 3 983,4 -2 060,2 -317,6 -1,8 -2 379,7 -449,0 -11,6 167,6 -116,5 -382,0 -14,5 797,9 579,0 226,7 -7,9
2 156,8 636,2 1 074,9 2 095,2 -2 125,7 676,9 11,5 -8,9 4 516,9 -2 524,4 -344,2 -2,2 -2 870,8 -555,4 -10,9 16,0 194,9 -228,7 -92,2 969,7 714,7 271,3 -16,3
2 437,3 835,9 1 383,2 2 650,5 -2 334,8 420,8 11,5 -33,0 5 371,2 -3 094,3 -374,3 -3,6 -3 472,2 -324,3 -10,9 25,3 43,7 -311,5 -155,8 1 165,5 876,7 320,6 -31,8
2 661,9 884,8 1 430,5 2 508,5 -1 960,9 256,8 5,0 -29,2 5 757,3 -3 510,0 -407,0 -3,8 -3 920,8 -367,4 -10,4 7,8 77,7 -365,8 -156,1 1 022,4 697,6 359,9 -35,1
143
144
Overige informatie
(In miljoenen EUR) Ratio’s Nettowinst per aandeel (in EUR) Brutodividend per aandeel (in EUR) Nettoactiefwaarde per aandeel (in EUR) Rendement op eigen middelen (ROE)3 Kostendruk bankbedrijf (cost/income ratio) Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen4
1997 (pro forma)
1998
1999
20002
2001
2,42 0,98 26,9 16,2 % 63,6 % 6,7 % 11,6 % 282 %
2,69 1,09 32,3 16,1 % 60,0 % 7,2 % 11,5 % 311 %
3,26 1,23 33,8 20,5 % 65,3 % 7,4 % 12,8 % 298 %
3,90 1,42 35,2 23,3 % 66,5 % 9,5 % 16,0 % 307 %
3,39 1,48 33,8 17,3 % 70,5 % 8,8 % 14,7 % 318 %
1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De bovenstaande berekening van het ‘rendement op eigen middelen’ houdt in de noemer (het gemiddeld eigen vermogen van 31-12-2000 en 31-12-2001) geen rekening met deze overboeking. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden eveneens herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 2 In 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF. 3 De ontwikkeling vanaf 1999 houdt onder meer verband met de aftrek van goodwill van het eigen vermogen. 4 Exclusief niet-gerealiseerde meerwaarden.
OVERZICHT KWARTAALRESULTATEN 2000 EN 2001 GECONSOLIDEERDE RESULTATEN KBC GROEP* (In miljoenen EUR)
1K2000
2K2000
3K2000
4K2000
1K2001
2K2001
3K2001
4K2001
Bankbedrijf Nettorente-inkomsten Dividenden Resultaat vermogensmutatiemethode Winst uit financiële transacties wrv. wisselbedrijf en trading wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden Nettoprovisie-inkomsten en overige bedrijfsopbrengsten
1 194,7 528,3 4,7 35,1 325,4 210,5 114,9 301,2
1 185,2 519,7 79,2 -5,1 255,9 168,8 87,2 335,4
1 067,0 584,4 10,6 6,8 151,5 105,6 45,9 313,9
1 209,3 662,5 47,8 10,4 103,0 105,3 -2,2 385,5
1 283,7 608,3 14,3 8,0 264,3 199,2 65,0 388,8
1 088,4 577,8 74,5 -1,8 158,4 124,2 34,2 279,5
1 181,1 632,4 11,2 -8,9 200,2 134,3 65,9 346,2
1 424,0 722,7 20,7 5,6 261,9 151,8 110,1 413,1
Verzekeringsbedrijf Netto verdiende premies Netto technische lasten wrv. waardecorrecties tak 23 Beleggingsopbrengsten en -lasten wrv. gerealiseerde meer- en minderwaarden wrv. waardecorrecties tak 23 Resultaat vermogensmutatiemethode
189,3 796,8 -855,8 -95,3 243,9 49,7 95,3 4,4
182,9 653,1 -554,9 66,5 81,8 8,8 -66,5 2,9
187,1 510,8 -508,9 -20,7 183,7 47,6 20,7 1,5
188,6 689,8 -415,3 232,0 -88,6 55,1 -232,0 2,7
191,6 694,7 -418,0 242,8 -84,0 60,6 -242,8 -1,1
204,4 633,2 -679,8 -92,5 250,2 7,9 92,5 0,7
185,3 516,2 -6,6 471,0 -329,3 56,2 -471,0 5,0
228,1 664,4 -856,5 -252,0 419,8 58,8 252,0 0,3
-8,7
-5,0
-11,2
-8,1
-11,1
-4,3
-7,4
-6,5
1 375,4
1 363,1
1 242,9
1 389,8
1 464,2
1 288,5
1 359,0
1 645,6
Bankbedrijf Personeelskosten Bedrijfskosten en afschrijvingen materiële vaste activa
-694,4 -391,9 -302,5
-716,7 -395,0 -321,8
-753,0 -414,1 -338,9
-930,1 -474,3 -455,8
-829,9 -459,2 -370,7
-836,1 -458,4 -377,7
-795,3 -408,5 -386,8
-1 048,7 -516,8 -531,9
Verzekeringsbedrijf Acquisitiekosten Bedrijfskosten
-101,5 -82,8 -18,6
-90,9 -74,3 -16,6
-85,8 -68,0 -17,8
-96,1 -77,2 -18,9
-103,1 -84,3 -18,8
-101,6 -81,0 -20,6
-95,6 -75,4 -20,1
-106,7 -82,8 -23,9
Holdingactiviteiten
-0,5
-1,1
-0,5
-1,5
-0,6
-1,2
-1,0
-1,0
Holdingactiviteiten BRUTOBEDRIJFSINKOMSTEN
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Overige informatie
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
(In miljoenen EUR)
1K2000
2K2000
3K2000
4K2000
1K2001
2K2001
3K2001
4K2001
ALGEMENE BEHEERSKOSTEN
-796,4
-808,8
-839,3
-1 027,7
-933,6
-938,9
-891,9
-1 156,4
EXPLOITATIERESULTAAT wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf
579,0 500,3 87,8
554,3 468,5 92,0
403,6 314,0 101,3
362,1 279,2 92,5
530,6 453,8 88,5
349,6 252,3 102,8
467,1 385,8 89,7
489,3 375,3 121,4
Waardecorrecties Waardeverminderingen en voorzieningen kredietrisico’s Waardecorrecties op effecten Nettotoevoeging aan de voorzorgsfondsen Voorzieningen voor andere risico’s en kosten
-100,2 -20,8
-173,6 -59,3
-95,1 -38,5
44,7 -122,7
-82,5 -58,7
-35,9 -23,5
-159,9 -78,9
-89,1 -160,4
-15,6 -42,6 -21,3
-9,4 -75,7 -29,2
-13,5 -62,2 19,1
-43,8 164,7 46,5
-23,4 -1,4 0,9
-5,2 -5,2 -2,0
-85,0 2,8 1,2
24,9 3,8 42,6
Afschrijvingen eerste-consolidatieverschillen
-2,7
-2,8
-2,7
-2,7
-2,6
-2,6
-2,6
-2,6
Niet-recurrente resultaten verzekeringsbedrijf
5,7
3,2
-1,0
17,4
7,4
5,4
2,0
-7,0
Uitzonderlijke resultaten
3,0
1,6
-1,1
40,2
83,3
8,8
-27,2
12,9
RESULTAAT VOOR BELASTINGEN wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf
484,8 400,8 93,1
382,7 294,0 94,9
303,7 216,7 98,3
461,7 366,0 105,6
536,2 453,7 95,5
325,2 229,0 107,7
279,4 192,8 87,6
403,4 295,0 115,9
Belastingen op het resultaat wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf
-75,1 -55,6 -24,3
-85,3 -72,1 -12,5
-77,0 -58,9 -17,8
-74,2 -56,1 -19,0
-133,2 -112,6 -19,9
-57,3 -42,1 -13,3
-82,4 -76,5 -5,1
-92,8 -81,3 -12,8
GECONSOLIDEERDE WINST
409,7
297,4
226,7
387,4
403,0
267,9
197,0
310,6
Aandeel van derden in de winst
-38,8
-37,1
-41,1
-38,8
-47,5
-38,1
-38,2
-32,2
GECONSOLIDEERDE WINST − deel van de Groep wrv. bankbedrijf wrv. verzekeringsbedrijf wrv. holdingactiviteiten
370,8
260,4
185,6
348,7
355,4
229,8
158,8
278,4
308,1 68,4 -5,6
186,4 79,6 -5,7
117,6 80,0 -11,9
264,6 92,7 -8,7
292,6 76,6 -13,7
149,8 93,4 -13,4
72,9 87,7 -1,8
182,4 102,2 -6,2
* In 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van de participatie in CCF. Eind 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De referentiecijfers voor de vorige periodes worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige tussentijdse rapporten gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden eveneens herberekende (jaar)referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld.
HANGENDE RECHTSGESCHILLEN Sommige personeelsleden van KBC Bank NV en haar zustervennootschap Kredietbank SA Luxembourgeoise en de voorzitter van het Directiecomité van KBC Bank NV werden in verdenking gesteld in de zogenaamde ‘KB-Lux-affaire’. De voorzitter en de betrokken personeelsleden ontkennen deze aantijgingen en zullen zich dan ook tegen deze inverdenkingstelling in rechte verzetten. KBC Bank NV is, door middel van haar Tsjechische dochter C { SOB a.s., partij (als eiser en/of verweerJaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
der) in een aantal burgerlijke en strafzaken en in overheidsprocedures die zijn ontstaan ten gevolge van een ‘overeenkomst tot verkoop van het bedrijf’ welke C { SOB heeft afgesloten met Investicˇní a Posˇtovní banka, a.s. (IPB), een andere Tsjechische bank die enkele dagen voor deze overname onder curatele werd gesteld. KBC Bank NV is, zoals andere banken, betrokken in een geschil met de Belgische BTW-administratie aangaande specifieke aspecten van de berekening van het verhoudingsgetal dat bepalend is voor de mate waarin de bank de door haar betaalde BTW kan recupereren.
Tijdens de vorige controles door de fiscale administratie werd de correctheid van de werkwijze van de bank nochtans bevestigd. Een van de andere betrokken banken kreeg al gelijk voor de rechtbank, zonder dat de bevoegde overheid daartegen binnen de gestelde termijn beroep aantekende. KBC Bank NV bracht deze aangelegenheid ook voor de rechtbank en verwacht eveneens een gunstige uitspraak. KBC Verzekeringen NV is betrokken in een geschil met de Belgische fiscus aangaande de manier waarop het vroegere ABB de technische voorzieningen berekende voor haar levensverzekeringsactiviteiten
145
146
Overige informatie
(ABB gebruikte een technische rentevoet van 4 %, afwijkend van de 4,75 % die gebruikt werd om de inventarisreserves of het gewaarborgd rendement voor de verzekerden te berekenen). De fiscus eist dat het bedrag dat het verschil tussen de twee berekeningen vertegenwoordigt, belast wordt. KBC Verzekeringen NV heeft na afwijzing van het bezwaar een verzoekschrift ingediend bij de rechtbank en heeft hiervoor een voorziening van 55,3 miljoen EUR aangelegd. De Groep is onderworpen aan een reeks andere vorderingen en zijzelf of haar dochtervennootschappen zijn betrokken in een aantal andere juridische procedures die voortvloeien uit de normale werking van de respectieve vennootschappen, in aanvulling op de vorderingen en procedures die hierboven beschreven werden. Hoewel het resultaat hiervan onzeker is en sommige vorderingen betrekking hebben op relatief grote bedragen aan schadevergoeding, gelooft het bestuur niet dat de schulden ten gevolge van deze vorderingen een negatief effect hebben op de geconsolideerde financiële positie of resultaten van de Groep.
KBC EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN KBC evolueert van ‘impliciet’ verantwoord ondernemen naar de verduidelijking, structurering en rapportering van haar principes, gedragslijnen en verwezenlijkingen
op het vlak van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Op basis van haar beleidsverklaring, opgenomen in haar jaarverslag over 1998, en van het ‘stakeholdersmodel’, past KBC de principes van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen toe in haar personeelspolitiek, in de gedetailleerde gedragslijnen inzake haar houding tegenover haar cliënten en tegenover andere partners, in de ondersteuning van tal van sociale, culturele en milieubevorderende initiatieven. Op dit laatste vlak mag worden onderstreept dat KBC al meer dan dertig jaar, middels haar ‘Stichting Leefmilieu’, bijdraagt tot de kennis en kennisverspreiding inzake de milieuproblematiek en dat de Stichting KBC al geruime tijd bijstaat bij de beoordeling van milieuaspecten en -problemen waarmee deze laatste wordt geconfronteerd in haar kredietverlening.
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is meer dan het respecteren van wetten en voorschriften, en is ook meer dan liefdadigheid en mecenaat. Het is een instelling, een cultuur die van binnenuit een hele onderneming richt en bezielt, deels ter wille van de rendabiliteit op langere termijn en dus de continuïteit van de onderneming zelf, deels uit respect voor alle stakeholders.
KBC beschouwt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen niet als een tijdelijk modeverschijnsel, noch als een PR-instrument. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is, zoals hetgeen voorafgaat illustreert, voor KBC, evenmin als voor talloze andere ondernemingen, geenszins nieuw. In de huidige maatschappelijke context en de steeds grotere verantwoordelijkheid die op de schouders van de ondernemingen wordt gelegd en de steeds uitgebreider verantwoording die van ze wordt gevraagd, is het echter aangewezen dat het bedrijfsleven zijn principes terzake expliciteert en over het respecteren ervan rapporteert.
Daarnaast, en aangezien het uiteindelijk maatschappelijk doel van de onderneming bestaat in het scheppen van welvaart als basis van welzijn, zou het contradictorisch en contraproductief zijn indien die welvaartscreatie tezelfdertijd welvaart vernietigt voor de huidige en/of toekomstige generaties door onder meer verarming of vervuiling van het milieu.
Maatschappeljk of duurzaam ondernemen moet er op de eerste plaats zijn in en voor de onderneming zelf. Rendabiliteit en continuïteit veronderstellen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen op vele vlakken: goede arbeidsverhoudingen en transparant sociaal overleg, zorgzaam omspringen met de middelen van de onderneming, loyauteit en integriteit bij leiding en personeel.
Een onderneming dient ook goede, duurzame relaties met haar maatschappelijke omgeving te onderhouden. Dat veronderstelt niet alleen dat ze alle wetten en reglementen respecteert, zowel naar de letter als naar de geest, maar ook Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Overige informatie
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
dat ze rekening houdt met het evoluerend normbesef. Vanuit haar financiële kracht, haar organisatietalent e.d. dient ze bovendien ook die initiatieven te ondersteunen die bijdragen tot de sociale en culturele ontwikkeling van haar omgeving en die zonder haar hulp niet of onvoldoende tot stand komen. Bij alle ondernemingen heeft de duurzaamheid twee aspecten. Ten eerste is er de duurzaamheid van de geproduceerde goederen of diensten. Daarnaast is er ook de duurzaamheid van het eigen ondernemingsgebeuren vanuit voornoemde stakeholdersbinding. Bij bank- en verzekeringsbedrijven, en dus bij KBC, is dat niet anders. Door zijn bijzondere intermediatiefunctie komt daar voor de bank- en verzekeringssector nog een derde aspect bij: het al dan niet sturend optreden ten aanzien van spaarders, beleggers, kredietnemers en verzekerden in de richting van maatschappelijke verantwoordelijkheid en/of proactieve bescherming/ ondersteuning van zwakkere groepen en projecten van sociaal, cultureel en ecologisch nut. Soms kunnen bij het ‘offensief’ Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen delicate vragen opduiken en zijn bemoeizucht, machtsmisbruik of belerend optreden niet veraf. Wanneer een bank of een verzekeringsmaatschappij een extra risico onderkent in het − in de ogen van velen/sommigen − niet geheel verantwoord maatschappelijk gedrag, kan zij de betrokken cliënt daarop wijzen en, eventueel, mede uit verantwoorde zorg voor het eigen Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
belang, hogere rentemarges of verzekeringspremies bedingen. KBC verfijnt en verduidelijkt momenteel haar bestaande gedragsregels vanuit de principes van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en drie invalshoeken: doorstaat de dienstverlening de test van de consumentenvereniging, is er aandacht voor alle stakeholders, en is maatschappelijke sturing in bepaalde gevallen mogelijk en wenselijk? Hierover en over de wijze waarop ze in haar eigen, weliswaar weinig vervuilende activiteiten, bijdraagt tot de zorg voor het milieu, en ook over haar uitgebreide bijdrage tot culturele projecten, de sociale economie en ontwikkelingshulp, zal KBC in de toekomst duidelijk rapporteren.
147
148
Informatieverstrekking aan aandeelhouders en cliënten
Informatieverstrekking aan aandeelhouders en cliënten Hoofdredactie: Luc Albrecht
CLIËNTEN
AANDEELHOUDERS
Creatie en coördinatie: Nancy Van der Auwermeulen
Informatie over producten, diensten en publicaties van de KBC Groep is beschikbaar bij het KBC-Telecenter, bereikbaar van maandag tot vrijdag van 8 tot 22 uur en op zaterdagen en banksluitingsdagen van 9 tot 17 uur. Tel. 078 152 153 (Nederlands) Tel. 078 152 154 (Frans, Engels, Duits) Fax 03 283 29 50 E-mail
[email protected]
Inlichtingen over de strategie en de resultaten van de KBC Groep kunt u verkrijgen bij Dorette Webers, Investor Relations Manager, of Nele Kindt, Investor Relations Assistant. Havenlaan 2 1080 Brussel Tel. 02 429 55 94 / 02 429 49 16 Fax 02 429 44 16 Website www.kbc.com E-mail
[email protected] of
[email protected]
Coördinatie Taaldienst: Elke De Backer Taaladvisering: Leo Segers Revisie: Mieke Opdecam Drukwerkbegeleiding: Eddy Moyaers Druk: Van der Poorten, Leuven Dit jaarverslag is gedrukt op milieuvriendelijk papier. Verantwoordelijk uitgever: Leo van de Gender, Brusselsesteenweg 100, 3000 Leuven
Bij problemen inzake dienstverlening of als uw kantoor of agent u moeilijk kan helpen: Bankzaken: KBC Bank NV Centrale Dienst Cliëntenservice Brusselsesteenweg 100 3000 Leuven Tel. 078 15 20 45 Fax 016 86 30 38 E-mail
[email protected] Verzekeringen: KBC Verzekeringen NV Ombudsdienst Waaistraat 6 3000 Leuven Tel. 016 24 37 38 Fax 016 24 37 37 E-mail
[email protected]
FINANCIËLE KALENDER j Boekjaar 2001 Bekendmaking resultaten 4 maart 2002 Algemene Vergadering 25 april 2002 Dividenduitkering 29 april 2002 j 1K2002 Bekendmaking resultaten 23 mei 2002 j 2K2002 Bekendmaking resultaten 2 september 2002 j 3K2002 Bekendmaking resultaten 21 november 2002 De meest actuele versie van de financiële kalender is steeds beschikbaar op de website.
WEBSITE Het jaarverslag, het halfjaarverslag en de kwartaalverslagen, de persberichten en andere financiële informatie zijn beschikbaar op de website www.kbc.com.
Jaarverslag 2001 - KBC Bank & Verzekering
Korte voorstelling van de KBC Groep
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep
STRATEGIE KBC WIL EEN RENDABELE MULTIKANAALBANKVERZEKERAAR ZIJN, MET GEOGRAFISCHE FOCUS OP EUROPA. IN WEST-EUROPA BEKLEEDT DE GROEP EEN VOORAANSTAANDE POSITIE IN BELGIË EN IS ZIJ VOORALSNOG BEPERKT AANWEZIG IN ANDERE LANDEN. IN CENTRAAL-EUROPA IS KBC EEN VAN DE LEIDENDE FINANCIËLE-DIENSTENGROEPEN. KBC CONCENTREERT ZICH OP VIER ACTIVITEITEN, NAMELIJK RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN, DIENSTEN AAN BEDRIJVEN, ASSETMANAGEMENT EN MARKTACTIVITEITEN. HET IS DE EXPLICIETE DOELSTELLING VAN DE GROEP OM DOOR HAAR ACTIVITEITEN LANGETERMIJNAANDEELHOUDERSWAARDE TE CREËREN.
Kerncijfers Groep (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
156 218
187 658
228 077
Eigen vermogen1 Risicodragend eigen vermogen Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Expliciete solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen
4 216 13 737 7,4 % 12,8 % 298 %
5 776 16 217 9,5 % 16,0 % 307 %
7 852 16 817 8,8 % 14,7 % 318 %
Geconsolideerde nettowinst (deel Groep)1,2 Rendement op eigen middelen1,2,3
969,7 20,5 %
1 165,5 23,3 %
1 022,4 17,3 %
Deel in de Groepswinst
ROE (incl. FAB)
35,6 % 11,5 % 21,1 % 9,3 % 4,5 % 18,0% 100,0 %
13,9 % 7,5 % 8,3 %
Fitch
Moody’s
S&P’s
AAAA
Aa3 -
A+ A+
Balanstotaal
Kerncijfers per activiteitsdomein (31-12-2001)4 Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsitem Totaal Langetermijnratings (31-12-2001) KBC Bank5 KBC Verzekeringen7
6
4,1 % 13,2 %
1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De bovenstaande berekening voor 2001 van het ‘rendement op eigen middelen’ houdt in de noemer (het gemiddeld eigen vermogen van 31-12-2000 en 31-12-2001) geen rekening met deze overboeking. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden ook herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 2 Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in CCF. 3 De berekening van het rendement op eigen middelen houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan recente overnames. Mocht de bedoelde goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven, dan zou in 2001 het rendement op eigen middelen 12,7 % bedragen (10,2 % inclusief FAB). 4 In deze berekening van de ‘ROE’ wordt het FAB als eigen vermogen beschouwd en de toevoegingen aan het FAB als winst. 5 Moody’s en S&P’s rating: op ‘negative outlook’. 6 Wegens het bijna volledig ontbreken van risicogewogen activa, heeft het ‘rendement op eigen middelen’ van dit activiteitsdomein weinig betekenis. 7 ‘Claims paying ability’ rating. S&P’s rating op ‘negative outlook’
Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
Korte voorstelling van de KBC Groep
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep
STRATEGIE KBC WIL EEN RENDABELE MULTIKANAALBANKVERZEKERAAR ZIJN, MET GEOGRAFISCHE FOCUS OP EUROPA. IN WEST-EUROPA BEKLEEDT DE GROEP EEN VOORAANSTAANDE POSITIE IN BELGIË EN IS ZIJ VOORALSNOG BEPERKT AANWEZIG IN ANDERE LANDEN. IN CENTRAAL-EUROPA IS KBC EEN VAN DE LEIDENDE FINANCIËLE-DIENSTENGROEPEN. KBC CONCENTREERT ZICH OP VIER ACTIVITEITEN, NAMELIJK RETAIL- EN PRIVATE-BANKVERZEKEREN, DIENSTEN AAN BEDRIJVEN, ASSETMANAGEMENT EN MARKTACTIVITEITEN. HET IS DE EXPLICIETE DOELSTELLING VAN DE GROEP OM DOOR HAAR ACTIVITEITEN LANGETERMIJNAANDEELHOUDERSWAARDE TE CREËREN.
Kerncijfers Groep (In miljoenen EUR)
31-12-1999
31-12-2000
31-12-2001
156 218
187 658
228 077
Eigen vermogen1 Risicodragend eigen vermogen Tier-1-ratio KBC Bank CAD-ratio KBC Bank Expliciete solvabiliteitsratio KBC Verzekeringen
4 216 13 737 7,4 % 12,8 % 298 %
5 776 16 217 9,5 % 16,0 % 307 %
7 852 16 817 8,8 % 14,7 % 318 %
Geconsolideerde nettowinst (deel Groep)1,2 Rendement op eigen middelen1,2,3
969,7 20,5 %
1 165,5 23,3 %
1 022,4 17,3 %
Deel in de Groepswinst
ROE (incl. FAB)
35,6 % 11,5 % 21,1 % 9,3 % 4,5 % 18,0% 100,0 %
13,9 % 7,5 % 8,3 %
Fitch
Moody’s
S&P’s
AAAA
Aa3 -
A+ A+
Balanstotaal
Kerncijfers per activiteitsdomein (31-12-2001)4 Retail- en Private-bankverzekeren Centraal-Europa Diensten aan Bedrijven Assetmanagement Marktactiviteiten Groepsitem Totaal Langetermijnratings (31-12-2001) KBC Bank5 KBC Verzekeringen7
6
4,1 % 13,2 %
1 In 2001 werd het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FAB) overgeboekt naar de reserves, zonder over de resultatenrekening te gaan. De bovenstaande berekening voor 2001 van het ‘rendement op eigen middelen’ houdt in de noemer (het gemiddeld eigen vermogen van 31-12-2000 en 31-12-2001) geen rekening met deze overboeking. De referentiecijfers voor de vorige boekjaren worden in deze tabel weergegeven zoals in de vorige jaren gepubliceerd. In het hoofdstuk ‘Resultaatsontwikkeling op Groepsniveau’ worden ook herberekende referentiecijfers gegeven, waarbij, retroactief, het FAB bij het eigen vermogen wordt geteld en de jaarlijkse toevoeging/onttrekking aan het FAB bij de nettowinst wordt geteld. 2 Voor 2000 exclusief de gerealiseerde meerwaarden op de verkoop van de participatie in CCF. 3 De berekening van het rendement op eigen middelen houdt rekening met de derogatie vanwege de CBF met betrekking tot de onmiddellijke afboeking van het eigen vermogen van de betaalde goodwill verbonden aan recente overnames. Mocht de bedoelde goodwill worden geactiveerd en op twintig jaar worden afgeschreven, dan zou in 2001 het rendement op eigen middelen 12,7 % bedragen (10,2 % inclusief FAB). 4 In deze berekening van de ‘ROE’ wordt het FAB als eigen vermogen beschouwd en de toevoegingen aan het FAB als winst. 5 Moody’s en S&P’s rating: op ‘negative outlook’. 6 Wegens het bijna volledig ontbreken van risicogewogen activa, heeft het ‘rendement op eigen middelen’ van dit activiteitsdomein weinig betekenis. 7 ‘Claims paying ability’ rating. S&P’s rating op ‘negative outlook’
Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
K B C B a n k & Ve r z e k e r i n g
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep DIT OVERZICHT GEEFT EEN BEELD VAN HET BUITENLANDSE NETWERK VAN KBC BANK EN DE BELANGRIJKSTE DOCHTER- EN KLEINDOCHTERMAATSCHAPPIJEN EN PARTICIPATIES VAN DE KBC GROEP IN HET BINNENEN BUITENLAND.
EERSTE THUISMARKT: BELGIË ADD Almarisk Antwerpse Diamantbank CBC Banque Centea & Krefima Fidea Fin-Force International Factors KBC Asset Management KBC Bank KBC Financial Products Brussels KBC Investco KBC Lease KBC Securities KBC Verzekeringen Secura
TWEEDE THUISMARKT: CENTRAAL-EUROPA* Agropolisa (Polen) Argosz (Hongarije) Cˇ SOB (Tsjechië en Slovakije) Cˇ SOB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië) IPB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië, sinds 2002)
K&H Bank (Hongarije) K&H Life (Hongarije) Kredyt Bank (Polen) Patria Finance (Tsjechië) Warta (Polen)
REST VAN EUROPA Assurisk (Luxemburg) Banque Diamantaire Anversoise (Suisse) (Zwitserland) FBD (Ierland) IIB Bank (Ierland) KBC Asset Management Limited (Ierland) KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Italië en Turkije, kantoren in Ierland, VK, Frankrijk en Nederland, structured finance units in het VK en Ierland, en een network desk bij Banco Urquijo in Spanje) KBC Clearing (Nederland) KBC Bank Deutschland (Duitsland) KBC Finance Ireland (Ierland) KBC Financial Products (VK, Frankrijk, Italië)
KBC Internationale Financieringsmaatschappij (Nederland) KBC Lease (VK, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland) KBC Bank Nederland (Nederland) KBC Peel Hunt (VK) KBC Securities (Frankrijk, Nederland) Lucare (Luxemburg) VITIS Life (Luxemburg)
BUITEN EUROPA KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Iran en Mexico, een marketing office in Maleisië, kantoren in de VS, Singapore, Hongkong, Taiwan, Filippijnen, China, Maleisië en India, structured finance units in de VS, Australië en Hongkong) KBC Bank Singapore (Singapore) KBC Financial Products (VS, Japan, Hongkong) KBC Securities (VS)
Jaarverslag 2001
* Via vertegenwoordigingskantoren en dochtermaatschappijen van Cˇ SOB en Kredyt Bank is er ook een aanwezigheid in Rusland, Litouwen en Oekraïne. Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
Jaarverslag 2001
K B C B a n k & Ve r z e k e r i n g
Internationale aanwezigheid van de KBC Groep DIT OVERZICHT GEEFT EEN BEELD VAN HET BUITENLANDSE NETWERK VAN KBC BANK EN DE BELANGRIJKSTE DOCHTER- EN KLEINDOCHTERMAATSCHAPPIJEN EN PARTICIPATIES VAN DE KBC GROEP IN HET BINNENEN BUITENLAND.
EERSTE THUISMARKT: BELGIË ADD Almarisk Antwerpse Diamantbank CBC Banque Centea & Krefima Fidea Fin-Force International Factors KBC Asset Management KBC Bank KBC Financial Products Brussels KBC Investco KBC Lease KBC Securities KBC Verzekeringen Secura
TWEEDE THUISMARKT: CENTRAAL-EUROPA* Agropolisa (Polen) Argosz (Hongarije) Cˇ SOB (Tsjechië en Slovakije) Cˇ SOB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië) IPB Pojisˇ t’ovna (Tsjechië, sinds 2002)
K&H Bank (Hongarije) K&H Life (Hongarije) Kredyt Bank (Polen) Patria Finance (Tsjechië) Warta (Polen)
REST VAN EUROPA Assurisk (Luxemburg) Banque Diamantaire Anversoise (Suisse) (Zwitserland) FBD (Ierland) IIB Bank (Ierland) KBC Asset Management Limited (Ierland) KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Italië en Turkije, kantoren in Ierland, VK, Frankrijk en Nederland, structured finance units in het VK en Ierland, en een network desk bij Banco Urquijo in Spanje) KBC Clearing (Nederland) KBC Bank Deutschland (Duitsland) KBC Finance Ireland (Ierland) KBC Financial Products (VK, Frankrijk, Italië)
KBC Internationale Financieringsmaatschappij (Nederland) KBC Lease (VK, Nederland, Frankrijk, Luxemburg, Duitsland) KBC Bank Nederland (Nederland) KBC Peel Hunt (VK) KBC Securities (Frankrijk, Nederland) Lucare (Luxemburg) VITIS Life (Luxemburg)
BUITEN EUROPA KBC Bank (vertegenwoordigingskantoren in Iran en Mexico, een marketing office in Maleisië, kantoren in de VS, Singapore, Hongkong, Taiwan, Filippijnen, China, Maleisië en India, structured finance units in de VS, Australië en Hongkong) KBC Bank Singapore (Singapore) KBC Financial Products (VS, Japan, Hongkong) KBC Securities (VS)
Jaarverslag 2001
* Via vertegenwoordigingskantoren en dochtermaatschappijen van Cˇ SOB en Kredyt Bank is er ook een aanwezigheid in Rusland, Litouwen en Oekraïne. Begin 2002 begon de Sloveense overheid exclusieve onderhandelingen met KBC over de acquisitie van een 34 %-participatie in Nova Ljubljanska banka. Bij het ter perse gaan van dit jaarverslag waren de onderhandelingen echter nog niet afgerond.
Jaarverslag 2001