Conferentie De Prijs van Gender Op 20 april 2004 vond in Hotel Mitland (Utrecht) de conferentie “De Prijs van Gender” plaats. De conferentie stond geheel in het teken van het uitwisselen van informatie en ervaringen over kosten en baten van gender diversiteit voor een bedrijf of organisatie. Ook werd gediscussieerd over de vraag hoe bedrijven in de ICT concreet te werk kunnen gaan om talenten van vrouwen beter te benutten. De ervaringen van “Vrouwen scheppen kansen in de ICT” op dit gebied werden gepresenteerd aan een breed publiek. Aanwezig waren vertegenwoordigers van de ICT-branche (de grote ICT-bedrijven, brancheorganisatie CA-ICT), rijksoverheid, vertegenwoordigers van EQUAL-projecten (onder andere uit Zweden en Duitsland), onderwijsinstellingen en vakbonden. Ina Brouwer was de dagvoorzitter en gaf een inleiding op verschijnsel “Het glazen plafond”.
1
Het Glazen Plafond – Ina Brouwer In haar inleiding zette Ina Brouwer de relatie vrouwen en werk in Nederland in een historisch perspectief. Nederland kent in vergelijking met de omringende landen een eeuwenoude traditie van moeder/kind verzorging. Dit klassieke patroon kon lang voortbestaan dankzij de economische welvaart, de neutraliteit in WO-I en de grote invloed van de kerk. In Nederland heerste de sterke opvatting dat vrouwen zich bezig hielden met zorg voor familie, school en maatschappelijk werk en dat de mannen zorgden voor het land en de fabriek. In de omringende landen moesten de vrouwen deelnemen aan het arbeidsproces om de economie draaiende te houden als gevolg van de vele doden in WO-I. Terwijl daar aanpassingen plaatsvonden van bv de schooltijden van de kinderen met de werktijden in de fabrieken waren die in Nederland afgestemd op het agrarisch systeem. Nederland kende daarbij een sterke scheidslijn tussen het mannelijke en het vrouwelijke. Met de 2e feministische golf werden de vooroordelen met betrekking tot vrouwen en werk doorbroken maar vond er nauwelijks een echte “praktische doorbraak” plaats. Tot op de dag van vandaag hinken we op twee gedachten: ”een beetje werk en een beetje moederschap”; “een beetje voorzieningen en een beetje zelforganisatie”. In vergelijking met Scandinavië is de kinderopvang hier nog steeds niet goed bij wet geregeld. Er kondigen zich echter wel andere tijden aan. Europa vergrijst, de pensioenen staan onder druk en straks is er een tekort aan goed opgeleid personeel. De rol van vrouwen wordt weer prominent. In een rapport van de OESO, uit 1992 staat: “Alleen een moderne economie die al het vrouwelijke talent benut, zal tot bloei komen”.
2
Microsoft – Ineke van Hassel Microsoft is één van de bedrijven die participeert in het project Vrouwen scheppen kansen in de ICT; Van Hassel is HRMmanager bij dit bedrijf. Om meer vrouwen aan te trekken voor een functie bij Microsoft, werkt dit bedrijf onder meer samen met speciale bureaus die gespecialiseerd zijn in het rekruteren van vrouwen. Ook laat men bepaalde vacatures open staan, totdat deze door vrouwen zijn ingevuld. Verder wordt via een specifiek project gewerkt aan het mogelijk maken van een betere work/life balans, bijvoorbeeld door thuiswerken te faciliteren. Van Hassel gaf daarbij aan dat het belangrijk is niet vanuit beperkingen te denken maar vanuit mogelijkheden. Zij gaf aan dat in bedrijven vaak veel mogelijk is, als vrouwen maar zélf initiatieven nemen. Uit het interview van Ina Brouwer met Ineke van Hassel kwam het volgende naar voren: • Eindeloze discussies en lange nota’s over gender diversiteit zijn niet nodig; het gaat erom in concrete situaties te zoeken naar oplossingen. • Vrouwen die in hun loopbaan op knelpunten stuiten en niet doorstromen doen er goed aan zélf het initiatief te nemen deze op te lossen (richten op mogelijkheden in plaats van beperkingen). Een bedrijfscultuur die dat stimuleert is in zekere zin mooi meegenomen • Microsoft streeft maatschappelijke doelstellingen na, maar het is wel degelijk ook een business case om zowel mannen als vrouwen in dienst te hebben; de markt is divers en daarbij moet je als bedrijf aansluiten. • Microsoft houdt ‘scorecards’ bij van onder andere de salarisontwikkeling.
3
Getronics – Annelies Gerritsen Bij Getronics valt nog veel te winnen als het gaat om vrouwen in de top. Daarvan zijn er nog (te) weinig. Het bedrijf streeft wel naar meer vrouwen in de top maar dit streven is nog niet vertaald in te behalen targets. Annelies Gerritsen van Capabel Vrouwenvakschool gaf een toelichting op de uitgevoerde activiteiten en behaalde resultaten in het kader van Vrouwen scheppen kansen in de ICT en ging vervolgens in op de vraag: “wie verdient bij Getronics nu de prijs?” Gerritsen gaf aan dat de vrouwen die hebben meegedaan aan de groepscoaching in ieder geval iets hebben gewonnen; de coaching heeft hen namelijk meer inzicht gegeven in hun loopbaan en hen een plan van aanpak voor de toekomst opgeleverd. Het management van Getronics is enige tijd geleden voorgedragen voor de Diversity Award, maar helaas niet genomineerd.
IBM – Bert Ferwerda In zijn presentatie “Getting the max out of the mix” ging Bert Ferwerda, HRM-manager bij IBM, in op de wijze waarop IBM met (gender) diversiteit omgaat. IBM heeft zich de laatste jaren getransformeerd tot een servicebedrijf, waarin de invloed van vrouwen toeneemt. Het bedrijf heeft te maken met een divers klantenbestand en wil een “on demand” organisatie zijn. Het heeft behoefte aan vrouwelijke eigenschappen (vrouwen zijn goede bruggenleggers en teamwerkers) en wil deze bij zowel mannen als vrouwen adresseren. Het bevorderen daarvan is bovendien niet “het feestje van HR” maar een lijnverantwoordelijkheid met bijbehorende, realistische targets. Door realistische targets te stellen, die overigens per land kunnen verschillen, wordt het een uitdagende opdracht en stelt men zich er sneller achter. De functies HR en communicatie hebben hierin een belangrijke ondersteunende rol. Ferwerda gaf aan dat voor meer doorstroom wel eerst meer instroom nodig is. Bij IBM wordt daaraan gewerkt door middel van de “Exite Camps” en het MD-instrumentarium. Naast hardware is echter ook software nodig. Verankering in de organisatie is belangrijk. De directie van IBM telt op dit moment alleen mannen en van de Business Managers is slechts 6% vrouw. Van de managers is 13% vrouw; het streven is om dit percentage eind 2004 tot 16% te hebben verhoogd. Desgevraagd gaf Ferwerda aan dat het bedrijf niet bewust bezig is om vrouwen van buiten aan te trekken voor topposities binnen het bedrijf.
4
Vrouwen scheppen kansen in de ICT – Froukje Stellingwerf Froukje Stellingwerf, projectleider van Vrouwen scheppen kansen in de ICT, opende haar presentatie met een verwijzing naar de doelstelling van het project: verkleinen van de genderkloof in ICTbedrijven. Een simpele doelstelling voor een groot probleem, want hoe krijg je ICTbedrijven zo ver dat zij (het gebrek aan) gender diversiteit binnen hun organisatie aan gaan pakken? De ervaring in het project is dat je hiervoor zowel moet investeren in individuele vrouwen of een groep vrouwen binnen het bedrijf als in het (HR)management. Gedurende het project is gebleken hoe groot daarbij de betekenis is van informatie en communicatie als ondersteunende instrumenten. Vooral de onderlinge uitwisseling tussen bedrijven levert veel praktische handvatten op om veranderingen tot stand te brengen. Van terughoudendheid bij de bedrijven hun ‘geheime methode’ prijs te geven, gaf Stellingwerf aan niets te hebben gemerkt. Echter, dat er blijkbaar ook grenzen zijn aan het op de agenda zetten van gender diversiteit bleek toen tijdens het project twee bedrijven besloten af te zien van deelname vanwege de verslechterde economische situatie.
Gender inclusive werkomgeving – Helma Vlas Helma Vlas (onderwijskundig medewerker Universiteit Twente) ontwikkelt voor het project Vrouwen scheppen kansen in de ICT een website, die bedrijven in de gelegenheid stelt te onderzoeken in hoeverre zij een gender inclusive werkomgeving hebben en wat zij kunnen doen om deze te bewerkstelligen of te verbeteren. De site bevat naast een diagnoseinstrument (gender scorecard) veel informatie en links over het onderwerp gender diversiteit. Helma Vlas gaf een toelichting op deze website die in september online gaat.
5
Forum Dagvoorzitter Ina Brouwer voerde met alle sprekers én het publiek een discussie waarin het volgende aan de orde kwam: • Het ondersteunen van bedrijven met een gender inclusive werkomgeving door middel van een website met vragenlijsten en diagnoseinstrumenten is nuttig; nog beter zou zijn om specifieke (gender)issues te benoemen (wat zijn concreet de problemen) om vervolgens aan te geven wat morgen anders kan worden aangepakt. IBM en Microsoft gaven aan van hun medewerkers (mannen en vrouwen) werkprestaties te vragen; indien zich hierbij problemen voordoen, probeer je als bedrijf deze te slechten en zowel voor mannen als vrouwen een goede werksituatie te creëren. • In het directieteam van IBM zit momenteel geen vrouw? Kandidaten zijn er wel: een zelfstandige ICT-ondernemer uit het publiek solliciteerde ter plekke naar een functie in de directie en overhandigde haar visitekaartje. • Wat is nu het ‘wondermiddel’ waarmee ICT-bedrijven er morgen twintig nieuwe vrouwen bij hebben? Wat is er écht aan de hand en is er misschien meer aan de hand dan (alleen) de bedrijfscultuur (mannelijke waarden)?
Conclusies •
•
Bedrijven die nog niet overtuigd zijn van het belang van gender diversiteit doen er goed aan de feiten in kaart te brengen: wat is de huidige m/v verdeling in het bedrijf, hoe divers is het klantenbestand, welke competenties zijn nodig om je bedrijfsdoelstelling te realiseren? Antwoord: mannelijke én vrouwelijke! Bedrijven die al overtuigd zijn van het belang van gender diversiteit zullen daadwerkelijk aan de slag moeten gaan; niet praten maar doen, beleid ontwikkelen, targets stellen en uitvoeren.
6
Cabaret De middag werd spectaculair afgesloten door de cabaretière Hester Macrander. Met uitspraken als “mijn motto is: een vrouw aan de top brengt wat kleur in de dagelijkse sleur”, “ik ben nog nooit bij Barend en Van Dorp geweest en heb de top in mijn vakgebied dus nog niet bereikt”, “late fathers are great fathers” en de presentatie van haar “glazen plafond screensaver” (die overigens bij Macrander besteld kan worden) zorgde zij voor een zeer humoristische afsluiting van de conferentie.
Prijsvraag De oproep aan de deelnemers om via een prijsvraag een motto te bedenken die tot nadenken stemt over gender diversiteit is gewonnen door Mariane ter Veen en Tina Ponsioen. U kunt de slogans binnenkort terugzien in uw (digitale) brievenbus en op het discussieplatform op de website “ www.vrouwenindeict.nl ”.
Secretariaat Vrouwen scheppen kansen in de ICT p/a Capabel Onderwijs Groep Nieuwpoortstraat 90A 1055 RZ Amsterdam T: 020 – 6 810 500 F: 020 – 6 849 368 E:
[email protected] I: www.vrouwenindeict.nl
7
