Uitreiking van de Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika
Bogaletch Gebre (Ethiopië) Laureaat 2012-2013
Uitreiking van de Prijs 22 mei 2013 – Koninklijk Paleis
Programma
2
•
Aankomst van de Koninklijke Familie
•
Toespraak door Barones Tulkens, Voorzitster van de Koning Boudewijnstichting
•
Uitreiking van de Prijs aan Bogaletch Gebre, Stichtster van KMG Ethiopia
•
Videoreportage over de activiteiten van Bogaletch Gebre
•
Toespraak door Bogaletch Gebre
•
Receptie
Bogaletch Gebre (Ethiopië) In 1987 kreeg vrouwenrechtenactiviste Bogaletch Gebre na een autoongeval van de dokters te horen dat ze nooit meer zou kunnen stappen. Zij bewees niet alleen dat ze zich vergisten, maar liep achteraf ook nog zes marathons. Die vasthoudendheid is een handelsmerk van Gebre. Tijdens haar kindertijd op het Ethiopische platteland kreeg ze enorm veel tegenslagen te verwerken, maar ze zette door en wist uiteindelijk Kembatti Mentti Gezzimma (KMG) op te richten. KMG Ethiopia is een nonprofitorganisatie die streeft naar een samenleving waarin vrouwen bevrijd zijn van alle vormen van discriminatie en geweld en waarin ze rechtvaardigheid en gelijkheid kunnen verwerven voor zichzelf, hun gezin en hun gemeenschap. Bogaletch (Boge) Gebre werd in de jaren vijftig geboren in Kembatta, een streek waar genitale verminking van vrouwen heel gewoon was, bruiden vaak ontvoerd werden, en vrijwel geen diensten voor reproductieve gezondheid bestonden. Gebre weigerde echter haar lot om analfabeet te blijven, te accepteren en droomde ervan te leren lezen en schrijven. Ze trotseerde het verbod op onderwijs en ging clandestien naar school, terwijl ze zogezegd water ging halen. Uiteindelijk bekomt ze een beurs van de overheid die haar toelaat op de enige bestaande meisjesschool in Addis Abeba. Later
zet ze haar studies verder in Israël en studeert ze ook aan de Universiteit van Massachusetts in de VS. Terwijl ze aan haar doctoraat epidemiologie in Los Angeles werkt, wordt Ethiopië getroffen door hongersnood, armoede en politieke crisissen. Deze omstandigheden hebben Gebre ertoe bewogen zich vanaf dat moment volledig in te zetten voor de bevolking van haar geliefd geboorteland. Eenmaal terug thuis stelt ze vast dat de meisjes in haar thuisland nog altijd worden achtergesteld in de samenleving. Ze mochten nu wel naar school, maar omdat hun opvoeding geen prioriteit was voor hun familie, moesten ze huishoudelijke karweien opknappen en vaak slaagden ze niet voor hun examens. Als gevolg daarvan zaten de vrouwen als het ware gevangen: door hun ‘ongehoorzaamheid’ waren ze besmet in de ogen van de mannen die niet met hen wilden trouwen. Maar tegelijk hadden ze geen mogelijkheid om vooruit te komen en een carrière uit te bouwen. In 1997 keerde Gebre naar huis terug met 5.000 US dollar en een visie. Samen met haar zus richtte zij KMG Ethiopia op, vanuit het besef dat je mensen niet kunt ‘ontwikkelen’ maar dat zij enkel zichzelf kunnen ontwikkelen en dat een kleine stimulans soms volstaat om het volle potentieel van een gemeenschap te activeren. Dat is precies waar de baanbrekende
3
‘Community Conversations’ van KMG voor staan. Ze stellen gemeenschappen in staat om over problemen te praten, eerst met gender- en leeftjdsgenoten en daarna met iedereen, om zo tot een consensus te komen over wat er moet veranderen. De eerste ‘gemeenschapsgesprekken’ van KMG gingen vooral over de preventie van hiv en aids en het afschaffen van nefaste traditionele praktijken zoals genitale verminking van vrouwen en de ontvoering van bruiden. Sindsdien heeft KMG zijn aandacht verruimd. Nu komen ook thema’s als ontwikkeling en empowerment van vrouwen op een holistische manier aan bod. Er worden wegen en bruggen gebouwd op het platteland, zodat er minder tijd nodig is om water en hout te halen. Dankzij projecten voor milieuherstel kunnen vrouwen dichter bij huis
streken waar KMG actief is, de voorbije tien jaar drastisch is gedaald van 100% tot minder dan 3%. UNICEF gaf ook de aanbeveling om de strategie van KMG toe te passen in andere delen van het Afrikaanse continent.
brandhout en water vinden. Acties voor economische emancipatie helpen hen om onafhankelijker te worden. Via het onderwijs worden meisjes en vrouwen kennis en vaardigheden bijgebracht, en groeit hun zelfvertrouwen om hun rechtmatige plaats in de samenleving op te eisen en toekomstige leiders te worden.
Gebre meent dat gendergebonden discriminatie even diepgaand en verwoestend is als apartheid op basis van ras ooit was. “Waar ik van droom voor de Afrikaanse vrouwen? Dat de wereld beseft dat de onderdrukking van vrouwen niet goed is voor het zakenleven, voor de economie en ook niet voor de menselijke ontwikkeling. Afrika in het bijzonder kan zich enkel ontwikkelen indien het inzet op alle mensen. Dat is wat ik zou willen zien - een wereldwijde coalitie tegen genderapartheid.”
KMG heeft een grote maatschappelijke verandering op gang gebracht. Tienduizenden meisjes en vrouwen blijven nu gespaard van flagrante mensenrechtenschendingen en er zijn diepgaande veranderingen in de samenleving: de status van vrouwen is veranderd. Zij laten zich niet alleen horen maar er wordt ook naar hen geluisterd en over het algemeen heerst er ook meer gelijkheid in hun gemeenschap. Een onderzoek van UNICEF uit 2008 bevestigde dat het aantal vrouwenbesnijdenissen in de
www.kmg-ethiopia.org
Addis Ababa
Afar Amhara
Percentage Ethiopische vrouwen tussen 15 en 49 jaar die vinden dat vrouwenbesnijdenis in stand moet worden gehouden (cijfers per regio tussen 2000 en 2005)
TAUX DE PRÉVALENCE DE L’E/MGF CHEZ LES FEMMES EN ÉTHIOPIE ÂGÉES DE 15 À 49 ANS, PAR RÉGION, 2005
100%
Afar
Amhara
2005
27-49% 50-75%
Addis Ababa
Voorkomen van vrouwenbesnijdenis 15 en
Ethiopië tussen POURCENTAGE DE FEMMESin ÂGÉES DE 15 À 49bij ANS,vrouwen EN ÉTHIOPIE, QUI 49 jaar (per regio, 2005) PENSENT QUE L’E/MGF DOIT ETRE PERPÉTUÉE, PAR RÉGION, 2000 ET 2005
2000
80%
76-90%
27-49% 50-75% : cette carte est stylisée et n’est pas Zuidelijke naties, nationaliteiten Note à l’échelle. Elle ne reflète aucune prise de 76-90% position de l’ UNICEF quant au statut juridique en volken des pays, territoires, ni quant au tracé de leurs frontières ou limites. Le nom de la capitale est Meer dan 90% en italiques. Plus de 90%
La Région des nations, nationalités et peuples du Sud People’s Region
60%
40%
20%
Source: adaptée par Statistiques et suivi, Division des politiques et des pratiques, UNICEF, New York, sur la base des données de l’EDS 2005 en Éthiopie.
4
a
M natoyenn ion e ale
bab
ray Tig
sA Add i
ella mb Ga
Ha rari Dir eD awa
SN NP R Ben esh Gu an mu gui z
Am har a
r Afa
Oro mia
Som ali
0% Source: adaptée par Statistiques et suivi, Division des politiques et des pratiques, UNICEF, New York, sur la base des données de l’EDS 2005 en Éthiopie.
2010-2011 Dr Denis Mukwege –
De vorige laureaten
Democratische Republiek Congo
omdat hij duizenden vrouwen die het slachtoffer zijn geweest van seksueel geweld, hun waardigheid heeft teruggegeven dankzij medische verzorging en sociale ondersteuning; voor zijn toewijding en zijn bijdrage tot het uitbouwen van een geïntegreerd systeem van gezondheidszorg in Oost-Congo; en voor zijn diepgaand engagement voor zijn geboorteland waar hij onvermoeibaar opkomt voor vrede in een streek waar terreur en angst de ziel van de maatschappij vernietigen.
2008-2009 KBR68H – Indonesië 2006-2007 Front Line – Ierland 2004-2005 Ousmane Sy – Mali 2002-2003 Fairtrade Labelling Organizations International – Duitsland 2000-2001 Fundecor – Costa Rica 1998-1999 De Commissie Mensenrechten van Pakistan 1996-1997 De Beweging van Boeren zonder Grond – Brazilië 1994-1995 The Aids Support Organization (TASO) – Oeganda 1992-1993 De Grameen Bank – Bangladesh 1990-1991 De Kagiso Trust – Zuid-Afrika 1988-1989 The Indian Council of Agricultural Research 1986-1987 The International Foundation for Science – Zweden 1984-1985 Dr. Walter Plowright – Verenigd Koninkrijk 1982-1983 Dr. A.T. Ariyaratne – Sri Lanka 1980-1981 Paulo Freire – Brazilië 1980-1981 The Consultative Group on International Agricultural Research (CGIAR)
5
De Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika De Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika wil erkenning tonen voor het werk van mensen of organisaties die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling in Afrika. De Prijs heeft bijzondere aandacht voor initiatieven die zich in hun domein onderscheiden, die erin slagen de levenskwaliteit van lokale gemeenschappen opmerkelijk te verbeteren en die plaatselijke gemeenschappen in staat stellen om hun ontwikkeling in eigen handen te nemen. De Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika bouwt
verder op de prachtige staat van dienst van zijn voorganger, de Internationale Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkelingswerk, die in 1978 werd opgericht om overal in de ontwikkelingslanden sociale vooruitgang te promoten. Na drie decennia met een wereldwijde reikwijdte, richt de Koning Boudewijnprijs zich nu op Afrika, in overeenstemming met zijn kerndoel om baanbrekend ontwikkelingswerk te ondersteunen waar dat het meest nodig is. Naast een geldbedrag van 150.000 euro biedt de Prijs de laureaten unieke kansen om hun zichtbaarheid te vergroten en hun doel te promoten bij
een internationaal publiek. De Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika wordt om de twee jaar uitgereikt door de Koning Boudewijnstichting. Om een laureaat te selecteren uit de lange lijst van verdienstelijke kandidaten, steunt de Stichting op het advies van een onafhankelijke selectiecommissie. De samenstelling van deze commissie wordt bij elke selectie lichtjes aangepast, wat tegelijk een zekere vernieuwing en de nodige continuïteit waarborgt.
Selectiecommissie VOORZITTER André Sapir, Professor Economie aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), Voormalige Economische Raadgever van de Voorzitter van de Europese Commissie LEDEN Guido Gryseels, Algemeen Directeur van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Marie Laga, Professor bij het Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde Awil Mohamoud, Oprichter en Uitvoerend Directeur van het African Diaspora Policy Centre Olivia Rutazibwa, Afrika-Redacteur bij MO* Magazine, PhD Researcher aan het Centrum voor EU-studies van de Universiteit Gent Hélène Ryckmans, Voorzitster van de Commissie Vrouwen en Ontwikkeling van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking, Opdrachthoudster bij ‘Le Monde selon les Femmes’ Gerry Salole, Algemeen Directeur van het European Foundation Centre, Voorzitter van TrustAfrica
6
Koen Vervaeke, Directeur Hoorn van Afrika, Oost- en Zuidelijk Afrika en Indische Oceaan, Hoofdcoördinator voor de Grote Merenregio bij de Europese Dienst voor Extern Optreden Isabel Yépez del Castillo, Professor aan de Université Catholique de Louvain (UCL), Directrice van het Centre d’études du Développement en van de Interdisciplinaire Onderzoeksgroep over Latijns-Amerika (GRIAL) ADVISEURS Fouad Abdelmoumni, (Marokko), Voormalig Uitvoerend Directeur van Al Amana, Voormalig Voorzitter van SANABEL (het microfinancieringsnetwerk van de Arabische landen) Irene Z. Khan, (Bangladesh), Algemeen Directrice van de International Development Law Organization (IDLO), Voormalig Secretaris-generaal van Amnesty International Carlos Lopes, (Guinee-Bissau), Uitvoerend Secretaris van de Economische Commissie voor Afrikavan de Verenigde Naties (UNECA) Denis Mukwege, (Democratische Republiek Congo), Oprichter en Directeur van het Panzi-ziekenhuis in Bukavu
Leden van de Raad van Bestuur van de Koning Boudewijnstichting Onder het erevoorzitterschap van H.M. Koningin Fabiola Voorzitster Barones Tulkens Voormalige Rechter en Vicevoorzitster van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, Professor emeritus van de UCL Ondervoorzitster Clarisse Albert Bestuurder van de Régie Média Belge, Vicevoorzitster van de Raad van Bestuur van de RTBF Tweede Ondervoorzitter Luc Coene Gouverneur van de Nationale Bank van België, Minister van Staat Afgevaardigd bestuurder Baron Tayart de Borms Bestuurders Magda Aelvoet Minister van Staat André Bergen Voormalig Voorzitter van de KBC Groep, Beheerder van vennootschappen Serge Brammertz Hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof voor het voormalig Joegoslavië Bruno Colmant Director Financial Services, Roland Berger Strategy Consultants Chantal Cooreman Hoofd van het Departement Rekwesten en Sociale Zaken bij het Huis van de Koning
Ann Demeulemeester Vicevoorzitster van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Lodewijk De Witte Gouverneur van de provincie Vlaams-Brabant Eric Domb Voorzitter van Pairi Daiza Carine Doutrelepont Advocate, Professor aan de ULB Sylvie Marique Algemeen Directeur van de Algemene Directie Lokale Besturen, Sociale Actie en Gezondheid bij de Openbare Dienst van Wallonië Bernadette Mérenne-Schoumaker Gastprofessor aan de ULg, Departement Geografische Wetenschappen Nicole Roland Directeur Externe en Internationale Relaties van het ONE André Sapir Professor aan de ULB Olivier Vanderijst Voorzitter van het Directiecomité van de Société Régionale d'Investissement de Wallonie Bart van Opstal Notaris, Erevoorzitter van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat Baron Vanthemsche Voorzitter van de Boerenbond Jacques van Ypersele de Strihou Kabinetschef van de Koning Inge Vervotte Voorzitter bestuurscomités geestelijke gezondheidszorg en ouderenzorg bij Emmaüs Sami Zemni Professor aan de UGent
7
Prins Boudewijn van België (geboren in 1930) volgde in 1951 zijn vader, koning Leopold III, op. Na een regeerperiode van 42 jaar stierf Koning Boudewijn in 1993. Het was een periode waarin België gekenmerkt werd door diepgaande economische en maatschappelijke veranderingen, de dekolonisering van Congo en de politieke omvorming van een unitaire naar een federale staat. België steunde de NAVO en speelde een voortrekkersrol in de Europese integratie. Als mens werd Koning Boudewijn alom gerespecteerd voor zijn diepe sociale bewogenheid. Hij verzette zich tegen iedere vorm van ongelijkheid, zowel in België als in de ontwikkelingslanden.
Secretariaat van de Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika c/o Koning Boudewijnstichting Brederodestraat 21 B-1000 Brussel T +32-2-549 02 73
[email protected] www.kbprize.org Verantwoordelijke uitgever: Luc Tayart de Borms Brederodestraat 21 B-1000 Brussel Foto’s: © Martin Dixon De Koning Boudewijnstichting steunt jaarlijks zo’n 1.800 projecten en personen die zich engageren voor een betere samenleving. We organiseren debatten over belangrijke maatschappelijke thema’s, delen kennis en onderzoeksresultaten in (gratis) publicaties, gaan partnerschappen aan en stimuleren filantropie. Op die manier wil de Stichting duurzaam bijdragen tot meer rechtvaardigheid, democratie en respect voor diversiteit. De Koning Boudewijnstichting is onafhankelijk en pluralistisch. Ze werkt vanuit Brussel en is actief op lokaal, regionaal, Belgisch, Europees en internationaal niveau. Ze werd opgericht in 1976 toen Koning Boudewijn 25 jaar koning was.
