Actualiteiten Ruimtelijk Bestuursrecht VNG Juridische tweedaagse 2013 Prof. mr. G.A. van der Veen AKD Advocaten en Notarissen Rotterdam Milieurecht Rijksuniversiteit Groningen 29 oktober 2013
Inleiding en onderwerpen 1. Inleiding: focus op bouw en r.o. 2. Formele onderwerpen en regelgeving 1. 2.
JP: aanvraag, kennisgeving, publicatie, intrekking Nieuwe regelgeving
3. Materiële onderwerpen 1. 2. 3.
Afhaalpunten Beheersverordening (+ permanente bewoning) Heffing leges
4. Overeenkomsten 1. 2.
HR 14 juni 2013, AB 2013, 273 (RvR-regeling) HR 8 juli 2011, AB 2011, 298 (Etam/Z’meer) 2
Formele onderwerpen (1/4) Aanvraag om een omgevingsvergunning bouwen 1. Begrip aanvraag in de Awb: verzoek van een belanghebbende 2. Voldoende actueel belang vereist? 3. ABRvS 17 juli 2013, Tijdschrift voor Omgevingsrecht 2013, p. 83. 4. Verhouding met intrekkingsmogelijkheden 5. Ambtshalve onderzoek nodig? 6. Nadelen van ruime benadering
3
Formele onderwerpen (2/4) Kennisgeving inzage van ontwerp 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Art. 3:11, 3:15 en 3:16 Awb: inzage ontwerp Geen persoonlijke toezending vereist Problematiek art 6:13 Awb Wat bij toezeggingen of inlichtingen? ABRvS 19 juni 2013, RVR 2103, 99 Wat dus te doen bij vragen omtrent toezending van ontwerpen en dergelijke?
4
Formele onderwerpen (3/4) Publicatie omgevingsvergunning 1. Publicatie verleend besluit: art. 3.9 Wabo 2. Ratio van publicatie en termijnen 3. Onduidelijkheden omtrent de juistheid van publicatie 4. ABRvS 15 januari 2013, Gst. 2013, 30 (AfhaalAH) 5. Casus gebied en deelgebieden 6. Wat zijn de keuzes en afwegingen bij gebleken of gestelde onjuistheden? 5
Formele onderwerpen (4/4) Intrekking omgevingsvergunning 1. Intrekking is (nog steeds) niet in de Awb geregeld 2. Artikel 2.33 lid 2 Wabo 3. Artikel 5.19 Wabo 4. Intrekking als algemene bevoegdheid, of limitatieve gronden? 5. ABRvS 21 augustus 2013, RVR 2013/110
6
Nieuwe regelgeving (1/3) Wet permanent maken Crisis- en herstelwet (Stb. 2013, 144) 1. Inperking beroepsrecht decentrale overheden aangepast; beroep van decentrale overheden tegen besluiten van andere decentrale overheden 2. Aparte planfiguur “gebiedsontwikkelingsplan” verdwenen; functie en alle onderdelen daarvan in en via (een wijziging) van een bestemmingsplan geregeld; gaat dus nog steeds om optimaliseren gebruiksruimte, aanpassen regels (voor maximaal tien jaar) en eventueel inperken bestaande rechten 3. Permanent gemaakt door het schrappen van de vervaldatum 7
Nieuwe regelgeving (2/3) Zevende tranche Besluit uitvoering Chw: enige gebieden erbij maar vooral pilot bestemmingsplan met bredere reikwijdte; experimenteel omgevingsplan voor gebieden in zeven gemeenten 1. 2. 3. 4. 5. 6.
7. 8.
Reikwijdte uitgebreid naar o.a. milieu Geen actualiseringsplicht, maar planperiode 20 jaar Voorlopige functie van maximaal 10 ipv 5 jaar Melding- en mededelingsplichten Verplichte en/of verplichtende beleidsregels Mogelijk verval van aanspraken op planschade; 3 of 5 jaar ongebruikt? Exploitatieplan doorschuiven naar aanvraag omgevingsvergunning voor bouwen Etc.
8
Nieuwe regelgeving (3/3) Observatie naar aanleiding aanpassing Chw en besluit: “Toelatingsplanologie” (bestemmingen zijn toegelaten, maar niet verplicht te realiseren) verandert langzaam aan in tijdelijke en/of verplichtende kans-planologie: 1. Verval van aanspraken planschade bij niet-tijdige realisatie 2. Voorwaardelijke verplichtingen
9
Materieel: afhaalpunten (1/5) 1. Relatief nieuwe ontwikkeling: afhaalpunten 2. KvK maart 2013: “Een afhaalpunt is een locatie waar de consument uitsluitend- voorafgaand aan het bezoek- via internet bestelde goederen kan (betalen,) afhalen of retourneren, waar uitsluitend logistiek en opslag van deze eerder bestelde goederen gedurende een korte periode plaatsvindt en waarbij geen sprake is van uitstalling ten verkoop en/of overige activiteiten.” 3. Diverse experimenten, zowel in bestaande winkels als daarbuiten (pompstations, maar ook bij kantoren, nieuwvestiging op industrieterreinen etc) 10
Materieel: afhaalpunten (2/5) 1. Levert juridisch-planologische verwarring op: detailhandel, of ook toegestaan op bedrijventerreinen? 2. Adequate benadering met planvoorschriften gewenst, voor planologische borging en – meer politiek argument – ter vermijding van oneerlijke concurrentie in detailhandel en mogelijkerwijs op termijn leegstand in de kern
11
Materieel: afhaalpunten (3/5) 1. Opties voor planologische regeling: 1. 2.
3.
Opnemen specifieke bestemming “afhaalpunt” overeenkomstig definitie KvK Nadere aanduiding voor functie “afhaalpunt” overeenkomstig definitie KvK opnemen in bestaande bestemmingen (bijvoorbeeld bedrijven) Afwijkingsbevoegdheid voor functie “afhaalpunt” opnemen
2. En goed nadenken waar die punten zouden moeten komen; in de kern of juist daarbuiten? 1. 2.
Risico van ontwikkeling tot verkapte winkels op bedrijventerrein Aspect mogelijke verkeersoverlast meenemen 12
Materieel: afhaalpunten (4/5) 1. Ruimtelijke uitstraling (in het bijzonder ten aanzien van verkeersbewegingen) bepalend voor de kwalificatie als detailhandel, indien geen specifieke bepaling in bestemmingsplan is opgenomen 1. 2.
ABRvS 13 april 2011, TBR 2011/101 (fietsenwinkel met internetextensie) ABRvS 29 september 2010, TBR 2011/43 (verkoop tuinbenodigdheden viel onder transportbedrijf)
2. Indien overcapaciteit het gevolg: mogelijk negatieve gevolgen voor woon- en leefklimaat: 1.
ABRvS 5 december 2012, Gst. 2013/13 13
Materieel: afhaalpunten (5/5) 1. Relatie met discussies voorzieningenniveau? 1.
2.
3.
4.
Vroeger: goede ruimtelijke ordening wordt niet gediend wanneer toevoeging van winkelgebied aan de bestaande voorraad zou leiden tot een duurzame ontwrichting, want dan blijft er – kort samengevat – niets over Ging om vraag of inwoners op aanvaardbare afstand van hun woonplaats hun geregelde inkopen konden doen ABRvS 18 september 2013, 201208105: doorslaggevend is voortaan of die bewoners op aanvaardbare afstand kunnen voorzien in hun eerste levensbehoeften Afhaalpunten en debat over voorzieningenniveau dus alleen bij levensmiddelen denkbaar 14
Materieel: beheersverordening (+ permanente bewoning 1/5) • Art. 3.38 Wro: “De gemeenteraad kan voor die delen van het grondgebied van de gemeente waar geen ruimtelijke ontwikkeling wordt voorzien in plaats van een bestemmingsplan een beheersverordening vaststellen waarin het beheer van dat gebied overeenkomstig het bestaand gebruik wordt geregeld.”
•
Gaat om gebieden zonder ruimtelijk relevante veranderingen in planologisch toegestaan gebruik van gronden en opstallen en zonder bouwkundige wijzigingen waarvoor bouwvergunning vereist is 15
Materieel: beheersverordening (+ permanente bewoning 2/5) • Dient er dus toe om het beheer van een gebied overeenkomstig het bestaande gebruik te regelen • Bestaand gebruik, waar gaat het om • feitelijk bestaand gebruik (al dan niet legaal) of • planologisch toegelaten gebruik?
• Voordelen beheersverordening • geen voorbereidingsprocedure • geen (directe) bestuursrechtelijke procedures
16
Materieel: beheersverordening (+ permanente bewoning 3/5) • Nadelen beheersverordening • Geen directe bestuursrechtelijke rechtsbescherming • Dus mogelijk geen vlot rechterlijk oordeel over rechtmatigheid • Geen “formele rechtskracht”, want geen bezwaar/beroepstermijn
17
Materieel: beheersverordening (+permanente bewoning 4/5) Rb. Den Haag 3 juli 2013, TBR 2013/142 1. Gemeentelijke handhavingsactie tegen permanente bewoning recreatiewoning 2. Inmiddels vastgestelde beheersverordening staat permanente bewoning niet toe 1.
2.
3.
Overgangsrechtelijke bepaling in twee delen: gebruik dat al bestond voor inwerkingtreding verordening, mag worden voortgezet (lid 1) , maar gebruik dat al in strijd was met oude bestemmingsplan, niet (lid 4) Rb: er moet één keuze gemaakt worden voor bestendiging of beëindiging van bestaand strijdig gebruik. Bij dat laatste moet bp gemaakt worden Rb in casu: lid 4 is onverbindend, want wijziging regime had via bp gemoeten, dus blijft lid 1 over, dus geen overtreding, dus geen handhaving 18
Materieel: Beheersverordening (+ permanente bewoning 5/5) KB 17 juni 2103, Stb. 2013, 216, Gst. 2013, 216 1. Beheersverordening beoogde bestaand illegaal gebruik van recreatiewoningen door permanente bewoning te legaliseren 2. GS achtten dat een onjuist gebruik van het instrument beheersverordening 3. Kroon schorst, op basis van de (niet openbare) voordracht van GS 4. Lijkt meer over casuïstiek te gaan, dan over principe dat feitelijk gebruik niet gelegaliseerd zou kunnen worden
19
Materieel: leges (1/3) Actualiseringsplicht bestemmingsplannen 1 juli 2013 1. Voor 1 juli 2013: nieuw bestemmingsplan vaststellen 2. Oud bp als bedoeld in artikel 10 WRO dat vóór 1 juli 2003 onherroepelijk is geworden 1.
Consequentie: bp blijft van kracht, maar legessanctie
3. Uitbreidingsplannen, komregelingen, rooilijnvoorschriften (ogv Woningwet 1901) etc: 1.
Consequentie: verval bp
4. Bp tussen 1 juli 2003 en 1 juli 2008 onherroepelijk: 10 jaarstermijn 20
Materieel: leges (2/3) Legessanctie • “slechts voor zover het gemeentebestuur bevoegd is en voor zover het gaat om een handeling die verband houdt met het bestemmingsplan”
1. Dus niet voor provinciebestuur als dat bevoegd gezag is 2. Artikel 2.10 lid 1 Wabo
21
Materieel: leges (3/3) Uitstapje: leges in het kader van de Wob 1. HR: 8 februari 2013, LJN: BZ0693 2. Hoofdregel: Geen leges voor openbaarmaking van informatie naar aanleiding van een Wobverzoek 3. Reden: Wob dient algemeen belang 4. Uitzondering: Leges voor kopieerkosten Leges wellicht als middel tegen misbruik Wob (in combinatie met Wet dwangsom)? (Rb Oost-Brabant 26 april 2013, LJN: CA3250, AB 2013, 2013/323 m.nt. R. Stijnen) 22
Overeenkomsten (1/2) 1. HR 13 juni 2013, AB 2013, 273 (Ruimte-voorruimte regeling) 1. 2. 3. 4. 5. 6.
De inhoud van de regeling Kostenverhaal of bijdrageplicht? Verhouding met overeenkomst Soort overeenkomst Formele rechtskracht van besluit, of overeenkomst als zelfstandige handeling? Verhouding met HR 9 september 2005, AB 2006, 286 (Kuijpers/Valkenswaard)
23
Overeenkomsten (2/2) 1. Kort in herinnering HR 8 juli 2011, AB 2011, 298 (Etam/Zoetermeer) 2. Soort overeenkomst 1. 2.
Wie is partij? Let op de bevoegdheden en/of de binding van Raad/College
3. Verhouding met later bestemmingsplan
4. Nakoming en/of schadevergoeding 24
Vragen? Dank voor uw aandacht! Prof. mr. G.A. (Gerrit) van der Veen Advocaat en partner Overheid en Onderneming AKD advocaten & notarissen Wilhelminakade 1 3072 AP Rotterdam Postbus 4302 3006 AH Rotterdam
T: +31 88 253 5556 F: +31 88 253 5447 M: +31 6 47 67 07 77 E:
[email protected] www.akd.nl
25
