Aannemingsmaatschappij CFE NV 128 e maatschappelijk boekjaar. Jaarverslag 2008

Aannemingsmaatschappij CFE NV | 128e maatschappelijk boekjaar

Jaarverslag 2008

Inhoudstafel De groep CFE Operationeel organigram Een beredeneerd vertrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Strategie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 De markante feiten van 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Raad van bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Kerncijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Directie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Een sociale en verantwoordelijke groep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

De activiteit Pool PPS-concessies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 PPS-concessies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Rent-A-Port . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Pool bouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Technische directie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BPC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Amart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE EcoTech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE Brabant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GEKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MBG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BAGECI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE International . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE Hungary, CFE Slovakia, CFE România . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CFE Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34 37 38 40 41 42 44 46 47 48 50 52 53 54

Van Wellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Pool multitechnieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vanderhoydoncks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nizet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Voltis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ENGEMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Druart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

58 61 62 62 64 65 66

Stevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

Pool vastgoedontwikkeling en -beheer . . . . . . . . . . . . Sogesmaint - CBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Construction Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CLi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

68 71 72 73

BPI - CFE Immo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Pool baggerwerken en milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

DEME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Financiële elementen Corporate governance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Beheersverslag van de raad van bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Geconsolideerde financiële staten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Statutaire financiële staten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

Operationeel organigram Aannemingsmaatschappij CFE

Internationaal Coördinatiecentrum CFE

Pool PPS-concessies Participaties Coentunnel Company 18%

Rent-A-Port 45% Locorail 25% (Liefkenshoekspoortunnel)

Parking Turnhout 50%

Pool bouw

IPEM

CFE EcoTech*

Vlaanderen

België centrum

Wallonië

G.H. Luxemburg

Nederland

Centraal Europa

Export

MBG*

Amart

Bageci*

CLE

CFE Nederland

CFE Hungary

CFE International*

Van Wellen

BPC

GEKA

CFE Polska

CFE Middle East 49%

CFE Brabant*

CFE Slovakia CFE Contracting & Engineering (RO)

Pool multitechnieken Nizet Entreprise

VMA

Druart 62,5%

Vanderhoydoncks

ENGEMA

Stevens

Voltis

VMA Slovakia

Pool vastgoedontwikkeling en -beheer BPI

CFE Immo*

CLi

Contruction Management

Sogesmaint - CBRE Luxembourg

Pool baggerwerken en milieu Bagger en maritieme werken

Olie, gas en offshore

Dredging International

Tideway

Baggerwerken Decloedt

GEOSEA

MEDCO 44% SIDRA DIAP

Sogesmaint - CBRE 66%

Hefoperaties Scaldis 55%

Milieu Ecoterres/DEC 75%

Bouwmaterialen DBM

Concessies C-Power Power@sea

18 februari 2009 Enkel de voornaamste eenheden worden hier weergegeven. *bijkantoren

1

128e maatschappelijk boekjaar

De gemotiveerde en competente teams van de groep CFE geven dag na dag vorm aan hun omgeving dankzij de projecten die zij ontwikkelen, uitvoeren en meefinancieren. De foto’s in dit jaarverslag zijn het levende bewijs van deze permanente interactie tussen de realisaties van de groep en hun leefwereld. Onze fierheid is de tevredenheid van de huidige en toekomstige gebruikers van bouw-, vastgoed-, multitechnische-, marine engineering- en concessie projecten.

Aannemingsmaatschappij CFE NV Opgericht te Brussel op 21 juni 1880 Maatschappelijke zetel: Herrmann-Debrouxlaan 42 1160 Brussel Ondernemingsnummer 0400.464.795 RPR Brussel Telefoon: +32 2 661 12 11 Fax: +32 2 660 77 10 E-mail: [email protected] Internet: www.cfe.be

2

CFE Jaarverslag 2008

Het nieuwe winkelcentrum B-Park creëert leven in Brugge.

3


Een beredeneerd vertrouwen

Een toename van de omzet met bijna 18%, een verbetering van het bedrijfsresultaat met 13,5% en het nettoresultaat met 12%, 2008 is bevredigend geweest voor de CFE-groep. Voor het vierde opeenvolgende jaar zijn activiteit en resultaat gestegen. Elke activiteitspool leverde een positieve bijdrage aan de resultaten. Met name Deme die heeft kunnen profiteren van de goede wereldwijde conjunctuur in de baggersector, alsook de vastgoedpool en de pool multitechnieken die sterke resultaten afleverden binnen het geheel. Ten slotte, de resultaten van de groep op veiligheidsvlak zijn nog nooit zo goed geweest. Met een frequentiegraad van 13,81 ten opzichte van 20,12 in 2007, zet CFE haar vooruitgang verder naar het enige toelaatbare doel: nul-ongevallen. Het jaar 2008 is uiteindelijk nog bevredigend verlopen, toch moeten we erkennen dat vanaf de tweede helft van 2008 de effecten van de financiële en de daaropvolgende economische crisis reeds een beperkte impact hebben gehad op onze activiteiten. Ten overstaan van deze crisis beschikt CFE over vele troeven die haar in staat stellen de toekomst met een beredeneerd vertrouwen tegemoet te zien: • een grote verscheidenheid in activiteiten en geografische inplantingen; • een gezonde financiële situatie die het bedrijf beschut ten opzichte van liquiditeits problemen; • een historisch hoog orderboek in alle polen; • en voornamelijk competente en gemotiveerde teams (50% van de bedienden heeft de groep minder dan 4 jaar geleden vervoegd) die klaar staan om de nieuwe uitdaging, veroorzaakt door de huidige economische situatie, aan te pakken en het fundamentele doel - de tevredenheid van onze klanten - te verwezenlijken.

Renaud Bentégeat

Philippe Delaunois

Gedelegeerd bestuurder

Voorzitter van de raad van bestuur

4


Strategie

Een strategische visie moet op de middellange en de lange

zijn sector signalisatie door de acquisitie van Louis Stevens

termijn worden bekeken. De ongunstige economische

& Co. NV in een marktsegment dat zich allerzijds heel goed

evolutie die de wereld sinds een jaar teistert, mag er niet

staande weet te houden. Inzake maintenance werd al een

toe leiden de fundamentele strategische krachtlijnen van de

eerste reeks initiatieven gelanceerd die volop kaderen in het

groep te wijzigen - zeker nu dat CFE in 2008 de vruchten

perspectief van een toenemende versterking van de publiek-

heeft geplukt van de voordien ondernomen stappen.

private samenwerkingsopdrachten. En ten slotte, als sluitstuk

De verworvenheden consolideren

de oprichting van een profitcenter dat fotovoltaïsche activiteiten zal aanbieden;

CFE kan met een beredeneerd vertrouwen het hoofd bieden

• een pool concessies die uiterst succesrijk blijkt: één jaar

aan de crisis, daarbij steunend op een aantal essentiële

na zijn oprichting werden twee belangrijke resultaten (de

troeven:

Coentunnel en de Liefkenshoekspoortunnel) bereikt. In 2009 liggen nieuwsoortige projecten ter studie die de groep in staat

• een gezonde financiële situatie: de schuldenlast van de

zullen stellen zich op lange termijn te positioneren;

groep bleef onder controle, terwijl DEME zijn nieuw investeringsprogramma lanceerde. CFE heronderhandelde, begin

• een versterkte pool baggerwerken: DEME, dat een uitste-

2008, een reeks langlopende kredietlijnen die het bedrijf

kend jaar 2008 achter de rug heeft, is goed gewapend voor

vrijwaren van liquiditeitsmoeilijkheden en het de middelen

het voorliggende jaar. Dankzij de belangrijke vernieuwing van

bezorgt om zelfs nieuwe acquisities te overwegen;

zijn vloot die al ruim vijf jaar overal inzetbaar is, een historisch gevuld orderboek, goed gespreid over de continenten, uiterst

• een orderboek op een historisch recordpeil: met 2.327 miljoen EUR tegen 1.855 een jaar voordien, waardoor CFE geen prijzenoorlog hoeft aan te gaan aan waardevernietigende dumpingprijzen; • een beter evenwicht tussen gebouwen en burgerlijke bouwkunde in de pool bouw: de bestellingen van Delft, Diabolo, Coentunnel en Liefkenshoekspoortunnel vormen gelukkig een tegenwicht voor de vermoedelijk verminderde activiteiten in de industriële bouw en de gebouwen; • een gezonde vastgoedontwikkeling: de vastgoedactiviteit van de groep heeft een dubbele roeping: winsten genereren - wat de voorbije jaren fors het geval was en het nog zal zijn in 2009 - en activiteiten bezorgen aan de bouwmaatschappijen van de groep. Dit aspect is van zeer groot belang in een periode van tanende bouwbedrijvigheid. Maar het belangrijkste van al is het vermogen om de gerealiseerde bouwprojecten te verkopen en, wat dat betreft, blijven zowel de resultaten 2008 als de vooruitzichten 2009 bevredigend; • een pool multitechnieken in goede gezondheid: CFE ontwikkelde een voluntaristisch beleid ter versterking van

gediversifieerde activiteiten (baggerwerken, maar evenzeer

5


olie en gas, milieu, windturbines op volle zee enz.), is DEME

ter vergemakkelijking van de goede uitvoering van de recen-

perfect uitgerust om het hoofd te bieden aan een vraag die

telijk binnengehaalde infrastructuurwerken en ter handha-

zich in al zijn activiteitsdomeinen onverminderd handhaaft.

ving van een maximale tewerkstelling van de mannen en

De toekomst voorbereiden

vrouwen die aan de slag zijn bij CFE; • synergieën versterken tussen de diverse polen onder-

De voornaamste actielijnen die al verscheidene jaren werden

ling. De groep CFE vormt een coherent geheel dat elk van

uitgezet, zullen verder worden ontwikkeld:

zijn polen in staat stelt, te profiteren van de inbreng van de overige activiteiten. Concessiehouders en promotoren

• het professionalisme van de teams opvoeren via intens

fungeren als opdrachtgevers voor de bouwbedrijven van

denkwerk over de kwaliteitsverbetering in het verlengde van

de groep die, op hun beurt, potentiële klanten zijn voor de

de uitstekende vooruitgang die kon worden geboekt voor

ondernemingen van de pool multitechnieken waarbij deze

de veiligheid van de werknemers op de werven, waarbij

laatste tevens de maintenance kunnen verzekeren van de

nog méér de nadruk wordt gelegd op de planmatige voor-

werken, verkregen in het kader van de PPS-projecten;

bereiding van de werken in samenspraak met de diensten ‘werkvoorbereiding’ in de schoot van de bouwbedrijven;

• opportuniteiten benutten. De economische crisis die thans woedt, kan een fantastische kans vormen voor de

• de opleiding van het personeel uitbreiden, om precies

gezonde ondernemingen om hun ontwikkelingspotentieel

rekening te houden met de nieuwe marktgegevens. Daartoe

te vergroten via het verwerven van nieuwe competenties.

zullen samenwerkingsinitiatieven worden gelanceerd tussen

CFE zal zich positioneren om, indien de situatie zich voordoet,

de gebouwenactiviteit en die van de burgerlijke bouwkunde,

de bedrijven over te nemen die haar waaier aan competenties nog zullen vergroten.

De Liefkenshoekspoortunnel zal nieuwe transport- en ontwikkelingsperspektieven bieden voor de haven van Antwerpen.

6


De markante feiten van 2008

Januari

Februari

CFE Hungary haalt de bestelling binnen voor de bouw

Verhoging van de participatie in Druart van 25% tot 62,5%.

van ‘Spirál Offices’, een kantoorgebouw van 34.000 m² in

Druart is een vennootschap gespecialiseerd in verwarming,

Boedapest.

ventilatie, airconditioning en koeling.

MBG en Van Wellen halen de opdracht binnen voor de

Versterking van de pool multitechnieken door de overname

bouw van de Noorderlaanbruggen over het Albertkanaal in

van de vennootschap Louis Stevens & Co. NV, die gespeci-

Antwerpen. Dit bouwwerk maakt deel uit van het Antwerpse

aliseerd is in elektronische installaties, spoorwegsignalisatie,

Masterplan.

bekabeling en bebakening van vliegvelden en de installatie van communicatienetwerken.

Maart CFE Polska wordt uitgeroepen tot ‘Solid Employer’ in Polen. Ondertekening van het contract voor de verbreding en de verdieping van het Panamakanaal door DEME.

7


April Oplevering en plaatsing van de eerste fundering, gebouwd door MBG, voor het farshore windmolenpark dat C-Power ontwikkelt in Oostende. CFE haalt de bestelling voor de Coentunnel in Amsterdam binnen. Het gaat om een contract van het type ‘DBFM’ (Design, Build, Finance, Maintain), waarbij CFE zich positioneert als concessionaris en bouwer.

Mei Oplevering van de werken van het Europees Parlement (D4-D5) die BPC en CFE Brabant uitvoerden in Brussel. CLE haalt de bestelling binnen voor de bouwwerken van de twee kantoorgebouwen ‘Vertigo’ met een oppervlakte van 34.000 m² in Luxemburg.

Juni Feestelijke opening van de zetel van de Europese Investeringsbank op het Kirchberg-plateau, een realisatie van de tijdelijke handelsvennootschap CFE - VINCI Construction Grands Projets.

8


De markante feiten van 2008

Juli CFE Nederland haalt de bestelling binnen voor de bouw van een spoorwegtunnel in Delft te Nederland. BPI ondertekent een samenwerkingsakkoord voor een grootschalig

vastgoedontwikkelingsproject

aan

het

Zuidstation in Brussel.

September De tijdelijke handelsvennootschap SeReAnt, met DEC en Envisan, haalt het belangrijke ‘AMORAS’-contract binnen voor het ontwerp, de bouw en de exploitatie van een slibverwerkings- en slibbergingsinstallatie in de Antwerpse haven. Overdracht van alle aandelen van Climmolux aan Fidentia, die door CLE in Strassen, Groothertogdom Luxemburg, een laag energetisch gebouwencomplex met een oppervlakte van 10.683 m² laat bouwen dat voldoet aan hoge milieustandaarden.

Oktober Oplevering van het nieuwe winkelcentrum ‘B-Park’ aan de Blauwe Toren in Brugge, een realisatie van Van Wellen. CFE Brabant haalt de bestelling binnen voor de bouw van een nieuw kantoorgebouw voor Fortis in Brussel. VMA zal instaan voor de elektriciteitswerken.

9


November Ondertekening

van

het

contract

‘Liefkenshoekspoortunnel’

tussen

enerzijds het consortium ‘Locorail’ (dat bestaat uit CFE, VINCI Concessions en BAM PPP) en anderzijds Infrabel voor de realisatie van een spoorverbinding van 16 km tussen de linker- en de rechteroever van de Schelde in Antwerpen. Dit publiek-private samenwerkingsproject van het type ‘DBFM’ voor een periode van 42 jaar, met inbegrip van de bouwperiode, zal gebouwd worden door de tijdelijke handelsvennootschap ‘Locobouw’ waartoe MBG behoort. ENGEMA Rail haalt de opdracht binnen voor de onderhoudswerken aan de bovenleidingen in het district Noordoost van Infrabel. Dit district omvat de provincies Antwerpen, Limburg en VlaamsBrabant.

December Bijna 1.200 arbeiders van de pool bouw wonen de opvoering bij van een toneelstuk rond veiligheid dat geproduceerd en gerealiseerd werd door CFE. Na afloop van elke opvoering nemen ze deel aan een debat. Het project ‘Liefkenshoekspoortunnel’ wordt uitgeroepen tot ‘Infrastructure Deal of the Year 2008’ door de Project Finance International (PFI) Awards. De eerste van zes windmolens, voor het C-Power project, wordt aangesloten op het Belgische elektriciteitsnet.

10


Raad van bestuur

Dirk Boogmans

Christian Labeyrie

Ciska Servais*

• Onafhankelijk bestuurder

• Bestuurder

• Voorzitter van het auditcomité

• Lid van het auditcomité

• Onafhankelijk bestuurder *bvba Ciska Servais • Lid van het auditcomité

11


Renaud Bentégeat • Gedelegeerd bestuurder

Baron Philippson • Onafhankelijk bestuurder • Voorzitter van het benoemings en bezoldigingscomité

Bernard Huvelin • Bestuurder

Philippe Delaunois • Voorzitter van de raad van bestuur • Onafhankelijk bestuurder • Lid van het benoemings en bezoldigingscomité

Richard Francioli • Bestuurder • Lid van het benoemings en bezoldigingscomité

12


Kerncijfers Jacques Ninanne

Gegevens van de geconsolideerde resultatenrekening in miljoen EUR Omzet

Belgische normen

IFRS

2003

2004

2005

2006

2007

2008

793,4

854,4

975,4

1.164,0

1.467,6

1.728,4

Bedrijfsresultaat

18,0

34,7

52,2

65,9

99,0

112,4

Resultaat van het boekjaar vóór belasting

28,6

27,0

39,9

57,3

83,9

95,4

Nettoresultaat - aandeel van de groep

20,8

16,1

25,5

40,7

62,4

69,9

Cashflow

71,8

46,3

85,5

122,4

157,2

185,3

18,2

34,7

52,5

65,9

100,7

113,7

(1)

EBIT (2) EBITDA (3) Eigen vermogen van de groep

54,5

70,5

90,0

125,5

166,9

196,2

155,5

165,2

190,4

265,5

317,3

357,7

(vóór verdeling) (1) Cashflow: zie geconsolideerde financieringstabel op pagina 128 van het financieel jaarverslag (2) EBIT: bedrijfsresultaat + opbrengst uit financiële vaste activa + aandeel in het resultaat van de ondernemingen waarop vermogensmutatie is toegepast (3) EBITDA: EBIT + afschrijvingen + andere elementen non cash (volgens IFRS-referentie)

Belgische normen Geconsolideerde balansgegevens in miljoen EUR 2003 2004

2005

2006

2007

2008

Eigen vermogen

153,0

160,2

179,1

269,6

322,9

368,2

Netto financiële schuld

150,0

94,0

174,0

141,7

103,1

133,5

Investeringen in immateriële en materiële vaste activa

40,0

26,5

95,3

132,9

101,2

156,8

Afschrijving

36,3

37,2

42,8

53,9

66,9

73,4

Jaarlijkse groei Omzet EBIT Resultaat van het boekjaar

IFRS

Belgische normen

IFRS

2003

2004

2005

2006

2007

2008

-0,4%

7,6%

14,2%

19,3%

26,1%

17,8%

-35,7%

90,7%

36,7%

25,6%

52,8%

12,9%

104%

-22,5%

17%

59,6%

53,3%

12,0%

13


Gegevens per activiteit

Evolutie van het orderboek 2.500 2.000 1.096 1.500

906 800

1.000 500 0

500

695

38 6

44 4

507

529

2004

2005

112 9

60 10

45 7

1.110

880

573

2006

2008

2007

Evolutie van de omzet 2.000 1.900 1.800 1.700 1.600 1.500 1.400 1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

7,5 2,1 754,4 656,9

538,7 422,6

316,2 41,3 54,8

45,6 22,8

447,7

489,6

2004

2005

135,2 37,4

80,1 36,4

60,9 28,4 537,2

2006

695,6

800,0

2008

2007

Evolutie van het bedrijfsresultaat 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

1,0 0,2

86,5 72,9 39,1 20,8 1,5 9,8 9,3

2004 n Bouw

36,7 2,3 4,5 10,2

2005

n Vastgoedontwikkeling en -beheer

2006 n Multitechn.

3,5 12,1

4,0 14,8

11,8

11,2

2007 n Baggerwerken en milieu

9,0 10,0 10,1

2008 n PPS-conc.

14


Kerncijfers Ratio’s

IFRS

Belgische normen

2003 EBIT/omzet

2004

2005

2006

2007

2008

2,3%

4,1%

5,4%

5,7%

6,8%

6,6%

EBIT/cashflow

25,3%

74,9%

61,4%

53,8%

64,3%

61,3%

EBITDA/omzet

6,9%

8,3%

9,2%

10,8%

11,4%

11,4%

Nettoresultaat aandeel van de groep/ eigen middelen van de groep

13,4%

9,8%

13,4%

15,3%

19,7%

19,5%

Nettoresultaat aandeel van de groep/ omzet

2,6%

1,9%

2,6%

3,5%

4,3%

4,0%

Cijfers in EUR per aandeel

IFRS

Belgische normen

2003

2004

2005

2006

2007 vóór splitsing

Aantal aandelen op 31/12

581.879

654.613

654.613

2008

na splitsing (*)

581.879

581.879

13.092.260 13.092.260

Bedrijfsresultaat

31,0

59,7

89,7

100,7

151,3

7,56

8,59

Cashflow

123

80

148,0

187,0

239,1

11,95

14,16

Nettoresultaat van de groep

35,8

27,7

43,8

62,2

95,4

4,77

5,34

Brutodividend

4,30

8,50

10,5

16,0

24,0

1,2

1,2

Nettodividend

3,22

6,37

7,87

12,0

18,0

0,9

0,9

267,3

283,8

327,3

405,5

484,6

24,2

27,3

Eigen vermogen van de groep

De beurs 2004

2005

2007

2006

vóór splitsing

2008

na splitsing (*)

Uiterste beurskoersen minimum

EUR

191,0

268,5

662

947

47,35

22,90

Uiterste beurskoersen maximum

EUR

284,0

735,0

975

1.533

76,65

72,50

Slotkoers van het boekjaar

EUR

269,0

715,0

967

1.400

70,00

29,25

Gemiddeld dagelijks volume

aantal aandelen

237

634

1.148

1.061

21.220

17.240

Beurskapitalisatie op 31/12

Mio EUR

156,53

416,04

633,01

916,46

916,46

382,95

(*) gegevens rekening houdend met de splitsing door 20 van het aandeel op 1 januari 2007

15


Vergelijking tussen de stand van het CFE-aandeel en de BEL 20-index

Voor het jaar 2008

n CFE n Bel 20 index

- 5.000

100 90

- 4.500

80 70

- 4.000

60

- 3.500

50 40

- 3.000

30

- 2.500

20

- 2.000

10

1.500

0

12 ’07

01 ’08

02 ’08

03 ’08

04 ’08

05 ’08

06 ’08

07 ’08

08 ’08

09 ’08

Sedert vijf jaren

10 ’08

11 ’08

12 ’08

n CFE n Bel 20 index

- 7.000

100 90

- 6.000

80 70

- 5.000

60

- 4.000

50 40

- 3.000

30

- 2.000

20

- 1.000

10 0

31/12/’04

31/12/’05

Enkele gegevens over het aandeel en de uitoefening van rechten Op 31 december 2008 waren 13.092.260 aandelen uitgegeven. Wij herinneren dat de buitengewone algemene vergadering gehouden op 8 oktober 2007 het volgende had goedgekeurd: • het voorstel van de raad van bestuur om, per 1 januari

31/12/’06

31/12/’07

31/12/’08

0

waardoor het gezegde kapitaal van de vennootschap vanaf de genoemde datum zal vertegenwoordigd worden door dertien miljoen tweeënnegentig duizend tweehonderd zestig (13.092.260) aandelen, • het voorstel om de raad van bestuur van de vennootschap toe te laten een maximum van 10% van de eigen CFE-effecten te verwerven, gedurende een periode van achttien maanden te rekenen vanaf de bekendmaking van deze

2008, de effecten aan toonder van de vennootschap af te

beslissing in het Belgisch Staatsblad, tegen een waarde gelijk

schaffen,

aan het gemiddelde van de laatste twintig sluitkoersen van

• het voorstel van de raad van bestuur om, per 1 januari

het CFE-aandeel op Euronext Brussels, dewelke onmiddellijk

2008, de zeshonderd vierenvijftig duizend zeshonderd dertien

aan de aankoop zijn voorafgegaan, verhoogd met maximaal

(654.613) aandelen van de vennootschap - zonder waarde-

tien procent (10%) of verminderd met maximaal vijftien

vermelding, volledig gestort, vertegenwoordigend het maat-

procent (15%).

schappelijk kapitaal van éénentwintig miljoen driehonderd vierenzeventig duizend negenhonderd éénenzeventig EUR

Het proces voor de dematerialisering en de verdeling is nog

drieënveertig cent (21.374.971,43 EUR) - te splitsen door 20,

altijd aan de gang.

16


De aandelen van de vennootschap zijn momenteel op

Euroclear Belgium gebruik makend van de rekeningen van

naam, aan toonder of gedematerialiseerd. Tengevolge van

de vennootschap.

de splitsing van het aandeel enerzijds en de dematerialisatie van het aandeel anderzijds dienen de aandelen te worden

Er gebeurde geen enkele uitgifte van converteerbare obliga-

ingewisseld. De algemene vergadering beslist als volgt over

ties of warrants.

de modaliteiten van deze inwisseling. De inwisseling van de gewezen aandelen tengevolge van de splitsing van het aandeel en de omruiling van de toonderaandelen naar gedematerialiseerde aandelen zullen simultaan plaatsvinden op 1 januari 2008. De inwisseling van nominatieve aandelen zal automatisch

De Bank Degroof werd aangesteld als ‘Main Paying Agent’. De financiële instellingen waarbij de titularissen van financiële instrumenten hun financiële rechten kunnen doen gelden zijn de volgende: Bank Degroof, Fortis Bank en ING België.

Hoofdaandeelhouderschap

plaatsgrijpen. Automatisch zal aan de aandeelhouders het

Op 16 oktober 2007, ontving CFE een schrijven vanwege

aantal gesplitste aandelen hen toekomend in het aandelenre-

VINCI Construction, overeenkomstig de bepalingen van

gister toegekend worden.

artikel 74, paragraaf 7 van de wet van 1 april 2007 betreffende openbare overnamebiedingen, met bijgaande nota

De inwisseling van de bestaande toonderaandelen, reeds

overgemaakt aan de Commissie voor het Bank-, Financie- en

geboekt op een effectenrekening op 1 januari 2008, zal auto-

Assurantiewezen:

matisch plaatsgrijpen en automatisch zal aan de aandeelhouders toegekend worden het aantal gesplitste aandelen hen toekomend. Voor de inwisseling van de bestaande toonderaandelen, nog in materieel bezit op 1 januari 2008, dienen de aandeelhouders deze ofwel te overhandigen aan een finan-ciële instelling

Aanmelding aan de CBFA, krachtens artikel 74, § 6, van de wet van 1 april 2007, van een persoon die op 1 september 2007 alleen in het bezit is van meer dan 30% van de effecten met stemrecht in een vennootschap die genoteerd is op Eurolist, Alternext by Euronext of de Vrije Markt.

ning, ofwel te overhandigen ter maatschappelijke zetel van

1. Naam van de emittent van de aange houden effecten met stemrecht

de vennootschap voor inschrijving ervan in het register van

Aannemingsmaatschappij CFE

van hun keuze voor inschrijving ervan op een effectenreke-

aandeelhouders op naam. Het gesplitste aantal aandelen zal dan in rekening gebracht worden of ingeschreven worden in het register. Vanaf 1 januari 2008 zal de uitoefening opgeschort worden van elk recht verbonden aan toonderaandelen zolang die nog in materieel bezit blijven. Er wordt gepreciseerd dat, vanaf 1 januari 2008, om aan een algemene vergadering te kunnen deelnemen de titularissen van zulke materiële toonderaandelen voorafgaandelijk de inwisseling van hun aandelen in gedematerialiseerde of nominatieve aandelen dienen te vragen. De materiële toonderaandelen uitgegeven door de vennoot-

2. Volledige identiteit van de natuurlijke of rechtspersoon die op 1 september 2007 alleen in het bezit is van meer dan 30% van de effecten met stemrecht van de emittent genoemd in punt 1 Rechtspersoon: VINCI Construction - société par actions simplifiée 5 cours Ferdinand-de-Lesseps F-92500 Rueil-Malmaison (France) Telefoon: 33 1 47 16 39 00 Contactpersoon: de heer François Ravery

Euroclear Belgium is aangesteld als vereffeningsinstelling. De

3. Volledige identiteit van de natuurlijke en/of rechtsperso(o)n(en) die de uitein delijke controle heeft/hebben over de rechtspersoon genoemd in punt 2 Rechtspersoon: VINCI - société anonyme

splitsing van het aandeel zal uitgevoerd worden door

1 cours Ferdinand-de-Lesseps

schap, noch geboekt op een effectenrekening, noch ingeschreven in het aandelenregister, worden op 31 december 2013 van rechtswege omgezet in gedematerialiseerde aandelen.

17


F-92500 Rueil-Malmaison (France)

Dit percentage bleef onveranderd sinds de laatste aangifte

Telefoon: 33 1 47 16 35 00

van 11 oktober 2007. Bovendien bezit VINCI Construction

Contactpersoon: de heer Christian Labeyrie

geen aandelen in een gelijkaardige bouwmaatschappij die aandelen heeft in CFE.

4. Controleketen VINCI bezit 86,64% van de stemrechten van VINCI Construction en heeft zo de exclusieve controle over deze laatste. Het saldo van 13,36% is in de handen van

Belgische reglementering inzake transparantie

SOCOFREG, een bedrijf dat voor de volle 100% in het

De hieronder vermelde aandeelhouderstructuur blijkt uit

bezit is van VINCI. VINCI is een Franse naamloze

de kennisgevingen die CFE had ontvangen op de datum

vennootschap genoteerd op de Beurs van Parijs.

van de afsluiting van de rekeningen, bij toepassing van de

Aangezien het disparate karakter van de aandeel-

nieuwe reglementering inzake transparantie (Titel II van de

houders, heeft niemand een controle op VINCI.

wet van 2 mei 2007 op de openbaarmaking van belangrijke

5. Aantal en percentage van de effecten met stemrecht die in het bezit zijn van de persoon genoemd in punt 2

deelnemingen in emittenten waarvan de aandelen zijn toegelaten tot verhandeling op een gereglementeerde markt en houdende diverse bepalingen).

Aantal aangehouden effecten met stemrecht 306.644

• VINCI Construction S.A.S., met maatschappelijke zetel in

effecten (*)

de Cours Ferdinand de Lesseps 5 te 92500 Rueil Malmaison

Percentage

46,84%

(*) vóór splitsing van het aandeel door 20. Na splitsing is dit 6.132.880

6. Datum en handtekening van de persoon genoemd in punt 2 11 oktober 2007 - François Ravery

(Frankrijk), was op 1 september 2008 eigenaar van 6.132.880 stemrechtverlenende effecten van de Aannemingsmaatschappij CFE NV, hetzij 46,84% van de stemrechten van de vennootschap. VINCI SA, die de exclusieve controle uitoefent op VINCI Construction, is de ultieme controlerende aandeelhouder van de Aannemingsmaatschappij CFE. • Grantham, Mayo, Van Otterloo & Co LLC, met maatschap-

7. Datum en handtekening van de persoon genoemd in punt 3

pelijke zetel te 40 Rowes Wharf, Boston MA 02110, Verenigde

11 oktober 2007 - Christian Labeyrie

Staten, was op 1 september 2008 eigenaar van 707.480 stemrechtverlenende effecten van de Aannemingsmaatschappij CFE

Op 28 juli 2008 heeft VINCI Construction de vennootschap

NV, hetzij 5,40% van de stemrechten van de vennootschap.

CFE op de hoogte gebracht van de informatie die VINCI

Grantham, Mayo, Van Otterloo & Co LLC heeft CFE op 26 januari

Construction verstrekte aan de Commissie voor Bank-,

2009 trouwens meegedeeld dat zijn deelneming op 6 januari

Financie- en Assurantiewezen. Volgens deze informatie

2009, 652.442 stemrechtverlenende effecten van CFE bedroeg,

bezit VINCI Construction 46,84% van het kapitaal van CFE.

hetzij 4,98% van de stemrechten van de vennootschap.

SOCOFREG

100%

VINCI 86,64%

13,36%

Vennootschap genoteerd op de beurs van Parijs (CAC 40)

VINCI CONSTRUCTION

46,84%

...

...

...

18


Directie

Frédéric Claes

Yves Weyts

Christian Van Hamme

gedelegeerd bestuurder van BPC en bestuurder van Amart

directeur duurzame ontwikkeling, synergie en communicatie en bestuurder van Van Welen

directeur generaal van de pool multitechnieken

Lode Franken adjunct directeur generaal van de pool bouw, bestuurder van Van Wellen en van DEME

Gabriel Marijsse

André de Koning directeur van CFE Nederland en GEKA

directeur human resources

Jacques Lefèvre gedelegeerd bestuurder van BPI, directeur CFE Immo en bestuurder van Van Wellen

19


Michel Guillaume

Patrick Van Craen

Jacques Ninanne

gedelegeerd bestuurder van Sogesmaint-CBRE

gedelegeerd bestuurder van CLE, bestuurder en directeur van CLi en Construction Management

adjunct directeur generaal corporate directeur financiën en administratie

Bernard Cols directeur van CFE Brabant, CFE EcoTech en CFE Polska

Patrick Verswijvel

Renaud Bentégeat gedelegeerd bestuurder

directeur van MBG

Patrick de Caters

Youssef Merdassi

directeur van BAGECI

directeur van CFE International (inclusief CFE Hungary, CFE Slovakia, CFE România*)

20


Een sociale en verantwoordelijke groep

Gabriel Marijsse, Yves Weyts

De CFE-groep is niet enkel een bedrijf maar participeert

er dit 5.483. Binnen de pool bouw kenden CFE Polska en

ook aan de samenleving. Zij heeft dus de opdracht mee

CLE de sterkste groei. De opgemerkte stijging binnen de

te werken aan de ontwikkeling van de maatschappij in

pool multitechnieken is te verklaren door de acquisitie van

de breedste zin van het woord. Deze maatschappelijke

Louis Stevens & Co. NV en de verdere integratie van Druart.

verantwoordelijkheid manifesteert zich niet enkel door een

Deze activiteit telt vandaag meer dan 900 medewerkers ten

stellingname vanuit de directie maar wordt dagdagelijks in

opzichte van iets meer dan 400 medewerkers twee jaar

de talloze projecten van de groep vertaald.

voorheen. Ook bij DEME zien we een zeer sterke toename van het aantal medewerkers; van 3.060 naar 3.632 en dit

1. Sociale verantwoordelijkheid

gespreid over de vijf continenten. In de loop van het jaar heeft CFE de eerste tekenen van de financieel-economische

De human resources-afdeling van de groep heeft als per-

crisis kunnen optekenen en werden er reeds maatregelen

manente opdracht de zoektocht van CFE te begeleiden

getroffen; een verschuiving van de ploegen binnen de bouw

naar talent in al zijn diversiteit. Dit houdt in een correcte

- van gebouwen en industriële constructies naar burgerlijke

kennis te hebben van de arbeidsmarkt, de waarden van

bouwkunde - en een vermindering van het aantal medewer-

CFE te vertalen naar kandidaten om hen zo aan te trekken

kers binnen de pool vastgoedontwikkeling.

en de nieuwe collega’s, jong en ervaren, te begeleiden bij hun integratie en

50% van de bediendenpopulatie heeft de groep minder

er samen met de gedecentraliseerde

dan vier jaar geleden vervoegd. Uit een interne enquête is

managementteams op toe te zien

gebleken dat één van de sterkten van CFE het multidiscipli-

dat zij zich verder kunnen ontwikke-

naire en multiculturele karakter is. Om deze waarden verder

len en ontplooien binnen het bedrijf.

te cultiveren, heeft CFE eind 2008 een eerste groepscon-

Via een uitgebreid opleidingsaanbod, het creëren van echte

ventie gehouden te Antwerpen rond het centrale thema

doorgroeikansen, een aangepast remuneratiepakket en het

‘vertrouwen’. Honderdvijftig kaderleden hebben gedurende

stimuleren van een open bedrijfscultuur heeft CFE ook dit

twee dagen gewerkt rond een aantal actuele thema’s die de

jaar voldaan aan het label ‘Top Employer 2008’.

groep de komende jaren zullen helpen zich verder te ontwikkelen. Zij hebben via brainstorming-sessies suggesties kun-

De vrouwen en mannen van CFE

nen geven met betrekking tot de human resources uitdagingen voor de komende jaren. De toevloed van recent aange-

De sterke activiteitstoename van de groep de voorbije jaren

worven medewerkers creëert een nieuwe dynamiek. Deze

is gepaard gegaan met een aangepaste groei op het niveau

groepsseminaries zijn zoals de onthaaldagen, de familiedag,

van het aantal medewerkers en dit binnen alle polen. Eind

openwervendag, het Sinterklaasfeest en diverse sport-

2007 telde de groep 4.899 medewerkers; eind 2008 waren

manifestaties, geprivilegieerde momenten waarop in een

21


informele en ongedwongen sfeer collega’s elkaar kunnen ontmoeten, een eigen intern netwerk kunnen opmaken en de waarden van de groep kunnen worden overgedragen.

Recrutering De structurele schaarste aan ervaren projectpersoneel, veroorzaakt door de moeilijke economische periode in de bouw van de jaren tachtig en de verouderende beroepsbevolking, hebben CFE ertoe gedwongen de voorbije jaren een zeer doorgedreven actief recruteringsbeleid op te zetten. Het accent lag zowel op de verjonging van de groep als op het zoeken naar ervaren medewerkers. Dit beleid heeft zijn vruchten afgeworpen en heeft ervoor gezorgd dat de groep nu beter gewapend is voor de toekomst. De jongeren die de voorbije jaren werden aangetrokken, hebben intussen via specifieke opleidingsprogramma’s en ‘on the job’ training de nodige maturiteit verworven om de ervaren garde, die de komende jaren op pensioen vertrekt, af te lossen. Het goede imago van CFE heeft ervoor gezorgd dat de groep is kunnen blijven aanwerven en dit op een zeer competitieve arbeidsmarkt. In het laatste trimester van het jaar werd een terugval genoteerd in de recruteringsactiviteit hoewel de entiteiten nog steeds op zoek zijn naar medewerkers.

Diversiteit

• de bevestiging dat zowel mannen als vrouwen dezelfde toegang hebben tot opleidingen.

De aandacht voor het diversiteitsthema is al enkele jaren verankerd in het beleid van de groep en al de filialen. De diveristeitsaudit die de groep in 2007 had opgestart met

Een aantal suggesties werden gemaakt om de gevoerde vrouwenpolitiek verder te verbeteren:

VIGEO, een onafhankelijk noteringsagentschap, werd ook

• het ontwikkelen van een gemeenschappelijk draagvlak

dit jaar verdergezet. In 2007 werd slechts één profitcenter

waarbij iedereen overtuigd is dat vrouwen ook in aanmer-

onderzocht, in 2008 werden het er twee. Beide entiteiten

king kunnen komen voor functies zoals bekister, metser,…

scoorden zeer goed met betrekking tot het beleid gevoerd ten opzichte van de senior medewerkers en niet-discrimi-

• identificeren waar er nog eventuele remmingen zouden

natie immigranten tijdens het aanwervingsproces en de

kunnen zijn om vrouwen toe te laten te werken op de werf;

doorgroei en opleidingskansen die hen geboden worden. Ook op het vlak van het vrouwenbeleid werd een verdere positieve evolutie genoteerd. De sterke punten waren: • de openheid vanuit het management met betrekking tot vrouwen;

• ervoor zorgen dat ook vrouwen worden opgenomen in de managementteams binnen de profitcentra.

22


Een sociale en verantwoordelijke groep De doorgedreven sensibilisering van al het personeel met

Bij DEME werd het vernieuwde opleidingsbeleid het

betrekking tot diversiteit via het interne personeelsma-

voorbije jaar verder gezet en verfijnd. Gezien de vele gere-

gazine en via een bedrijfstheater gedurende de eerste

aliseerde aanwervingen in 2007 en 2008, zowel bij crew

groepsconventie in oktober 2008 alsook de effectieve

als bij staf, werd ook hier extra aandacht besteed aan de

doorgroei van vrouwen in operationele en leidinggevende

opleidingen voor nieuwe medewerkers. Met betrekking tot

functies, het aanwerven van vijftigplussers en de mogelijk-

de arbeiders, zijn VDAB en FVB (Fonds voor Vakopleiding

heid tot het opnemen van arbeidsflexibiliteit werden als

in de Bouwnijverheid) de vaste partners. Samen met hen

positieve maatregelen door VIGEO opgemerkt.

werd geïnvesteerd in een simulator van een scheepsmachinekamer na de investering in simulatoren voor varen en

Een ander punt waar verder aan gewerkt moet worden

baggerprocessen. De machines zijn zo specifiek, en de

is en blijft het aantrekken en integreren van medewerkers

nodige tijd om iedereen ‘on the job’ op te leiden ontbreekt.

met een handicap. Hieromtrent zal in de loop van 2009

De gelegenheid krijgen om theoretische kennis te verwer-

een duidelijk beleid worden opgesteld waarbij enerzijds zal

ven, en die onmiddellijk in een oefensituatie te kunnen

nagegaan worden welke aanpassingen CFE moet maken

omzetten is een prima troef om een goede baggerman te

voor bepaalde functies en anderzijds zal contact gezocht

worden. Cursussen die hiermee worden gegeven, passen

worden met gespecialiseerde agentschappen om de

in langlopende trajecten voor de varende medewerkers,

groep te begeleiden op dit vlak.

die voor hen de nodige ‘cerficaten’ opleveren om internationaal op de diverse baggertuigen aan de slag te blijven.

Integratie en doorgroei via opleiding en vorming

Ook voor de nieuwe stafmedewerkers lag de focus op de eerste jaren van de carrière binnen de DEME-groep.

Binnen de bouw werd het opleidingsprogramma voor de

Via een reeks van initiatieven (kennismakingsprogramma,

jonge werfleiders afgerond en werd een gelijkaardig traject

Basics4Starters, baggertechnische opleidingen, veilig-

opgestart voor toekomstige projectmanagers dat in 2009

heidsopleidingen,…) verwerven ze in de eerste twee

zal eindigen. Verder werden de initiatieven die ontwikkeld

jaar een ruim pakket aan kennis, onontbeerlijk voor de

werden op het tweede operationele seminarie van de pool

verdere groei ‘on the job’. In 2008 is men ook gestart

bouw in 2007 in de praktijk omgezet: diverse opleidings-

met specifieke ontwikkelingsprogramma’s voor bepaalde

sessies en de ontwikkeling van praktische oefeningen met

functies: toekomstige projectmanagers en projectadmini-

betrekking tot werkvoorbereiding en planning werden geor-

strators. Doorheen een specifieke begeleiding, voldoende

ganiseerd. Meerdere introducties tot duurzaam bouwen en

en gevarieerde werfervaring en met een aantal speci-

het kennismaken met nieuwe gerelateerde technieken

fieke opleidingsmodules, wordt een nieuwe groep mensen

werden gegeven. Bij de arbeiders van de pool bouw werd

voorbereid op deze uiterst belangrijke functies binnen de

er specifieke aandacht besteed aan het werken op hoogte

organisatie.

en stellingbouw. Een specifieke veiligheidsopleiding onder de vorm van een theaterstuk werd in het najaar georganiseerd voor meer dan 1.100 medewerkers. De verschillende acquisities binnen de pool multitechnieken hebben een sterke pijler gecreëerd met meer dan 900 medewerkers. Dit biedt de mogelijkheid om bepaalde gezamenlijke opleidingsbehoeften globaal aan te pakken. Deze werden onder andere geanalyseerd tijdens het eerste gemeenschappelijke seminarie in juni en werden via workshops ‘beste praktijken’ uitgewisseld met betrekking tot aanbesteding, werkplaats management, aankoop, projectbeheer,….

23


Sociale indicatoren

Medewerkers per pool Groep & concessies

Bouw

Multitechnieken

Vastgoed

DEME 100%

Totaal CFE (DEME 50%)

2005

59

1.912

408

64

2.956

3.921

2006

66

2.088

423

81

2.922

4.119

2007

68

2.589

622

90

3.060

4.899

2008

71

2.600

910

86

3.632

5.483

Verdeling arbeiders/bedienden 2008

Arbeiders

Bedienden

Totaal

3

68

71

1.596

1.004

2.600

635

275

910

3

83

86

DEME 100%

1.970

1.662

3.632

Totaal CFE (DEME 50%)

3.222

2.261

5.483

Groep & concessies Bouw Multitechnieken Vastgoed

Medewerkers per type van arbeidsovereenkomst Contract van onbepaalde duur

Contract van bepaalde duur

Alternerend werk en studie

Totaal

2005

3.450

469

2

3.921

2006

3.817

381

1

4.199

2007

4.585

309

5

4.899

2008

5.112

366

5

5.483

Leeftijdspiramide < 25

26-30

31-35

36-40

41-45

46-50

51-55

56-60

> 60

2005

262

509

521

697

499

550

486

329

68

2006

342

502

595

646

637

512

529

337

99

2007

469

691

664

763

716

543

590

350

113

2008

561

805

758

810

792

629

583

426

119

24


Een sociale en verantwoordelijke groep Sociale indicatoren

Anciënniteit <1

1-5

6-10

11-15

16-20

21-25

> 25

2005

765

1.125

687

458

332

140

414

2006

769

1.267

791

435

385

145

407

2007

1.078

1.582

854

402

432

155

396

2008

988

2.091

907

424

473

189

411

Mannen / vrouwen

Mannelijke bedienden

Vrouwelijke bedienden

Arbeiders

Arbeidsters

2005

1.103

311

2.491

16

2006

1.224

372

2.587

16

2007

1.501

451

2.921

26

2008

1.742

519

3.195

27

Opleiding In aantal uren per opleidingsthema

Totaal 2007

Totaal 2008

Mannen

Vrouwen

Techniek

34.743

31.628

29.984

1.644

Hygiëne en veiligheid

17.820

20.023

19.184

839

827

574

461

113

Management

1.478

5.705

5.001

704

Informatica

6.594

5.037

3.834

1.203

Adm/boekh./beheer/juridisch

2.305

2.097

1.332

765

Talen

3.428

3.372

2.180

1.192

0

20.023

19.184

839

Milieu

Diversiteit Overige Totaal

3.267

3.814

3.441

373

70.462

92.273

84.601

7.672

Absenteïsme Aantal dagen afwezigheid wegens ziekte Aantal dagen afwezigheid wegens arbeidsongeval Aantal dagen afwezigheid wegens ongeval op weg van/naar het werk Aantal dagen afwezigheid wegens beroepsziekte Aantal gepresteerde dagen Absenteïsmepercentage

2005

2006

2007

2008

35.701

37.182

57.545

50.009

7.338

2.662

14.024

8.342

467

350

260

269

0

0

0

0

862.620

923.780

1.077.780

1.217.943

5,04%

4,35%

6,66%

4,81%


‘Veiligheid eerst’ - theater als opleiding De veiligheid op de werven is één van de topprioriteiten van de groep CFE. Zoals de gedelegeerd bestuurder Renaud Bentégeat het zegt ‘onze mensen komen bij ons werken om hun brood te verdienen en niet om hun leven er bij te laten’. In 2004 lag de ongevallen frequentiegraad van de pool bouw van de groep boven de 51. Het is mede daardoor dat CFE begin 2005 al haar operationele medewerkers zoals projectleiders, werfleiders, calculatoren, projecten studieingenieurs,… voor twee dagen heeft samengebracht te Oostende om dit thema verder uit te diepen onder andere door samen een film te zien en te bespreken die voordien, zonder hun medeweten, werd gedraaid op de bouwplaatsen. Deze collectieve actie werd beloond door een halvering van de frequentiegraad en een drastische vermindering van het aantal ongevallen. Hoewel de veiligheidscampagnes en sensibiliseringsacties onderhouden blijven, moet er jammer genoeg vastgesteld worden dat de frequentiegraad van de pool bouw stagneert rond de 27. Daarom heeft het directiecomité bouw resoluut besloten een volgende stap te zetten in haar veiligheidspolitiek. Samen met de syndicale delegatie, de preventieadviseurs, het theatergezelschap ‘Marteau Théâtre’ en met de steun van de arbeidsongevallen-verzekeraar AXA en de opgemerkte tussenkomst van het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, heeft CFE een theatervoorstelling geschreven en gerealiseerd. In de loop van de maanden november en december werd dit stuk, dat in een opleidingsmodule werd geplaatst, uiteindelijk aan quasi alle bouwvakkers voorgesteld. Elkeen was uitgenodigd om deze opleiding te volgen in kleinere groepen van 80 personen en te participeren aan de debatten die erop volgden. Begin 2009 heeft de groep ditzelfde toneelstuk getoond aan alle operationele medewerkers van de pool bouw en werd de feedback van de voorstelling met de arbeiders besproken. Nadien heeft de hiërarchische lijn daarna rond de suggesties, voorstellen tot verbetering en/of verandering, aangekaarte problemen en dergelijke, verder gewerkt opdat veiligheid steeds een topprioriteit en een dagelijkse bekommernis blijft. Het doel blijft nul ongevallen !

25

26


Een sociale en verantwoordelijke groep Het doel blijft nul ongevallen !

van Nizet Entreprise onderstreept mag worden door op een totaal van meer dan 400.000 arbeidsuren in 2008 geen

Het toneelstuk en de daaropvolgende debatten zullen

enkel arbeidsongeval met werkverlet te moeten noteren.

worden besproken om te komen tot een gezamenlijk

Nizet Entreprise heeft hierdoor het jaar afgesloten met een

veiligheidsactieplan dat in de praktijk zal worden omgezet

frequentiegraad nul. Dezelfde neerwaartse trend is ook

in de loop van dit en de komende jaren. De première

terug te vinden bij DEME die het jaar afsluit met een fre-

van het stuk, die bijgewoond werd door tal van klanten

quentiegraad van 8,53.

en externe veiligheidsprofessionals, werd zeer positief onthaald. Deze sensibilisatie binnen de pool bouw in het

De groep bekommert zich ook om het algemene welzijn

laatste trimester van 2008 en andere acties hebben reeds

van zijn medewerkers en zet hen aan tot sport. Ook dit

gezorgd voor een verdere daling van de frequentiegraad

jaar hebben heel wat initiatieven het licht gezien binnen

die geëindigd is op 23,73.

de verschillende entiteiten gaande van de beweegcampagne van DEME tot de deelname aan de minitriatlon

Een gelijkaardige trend kan er ook vastgesteld worden

in Charleroi van Druart, en de deelname van CFE aan de

binnen de pool multitechnieken waarbij de knappe prestatie

20 km van Brussel.

27


Tabel frequentiegraad & ernstgraad

Pool bouw 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Frequentiegraad

2,5 27,90

28,50

2,0

31,60 23,70

1,99 1,73

1,91

1,5

1,30

1,37

2007

2008

1,0 0,5 0

2005

2006

Pool multitechnieken

2007

2008

Frequentiegraad

2004

2005

2006

Ernstgraad

3,0 2,5 31,70

35,50 28,40

2,0 24,90

1,5 18,70

1,0

1,06 0,77

0,80

2004

2005

0,82

0,67

0,5 0

2004

2005

2006

Pool baggerwerken en milieu 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Ernstgraad

3,0

51,30

2004

55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

2007

2008

Frequentiegraad

2006

2007

2008

Ernstgraad

3,0 2,5 2,0 1,5 15,20

12,40

14,40

12,50

1,0 8,50

0,5

0,42

0,43

2004

2005

0,55

0,40

0,30

2007

2008

0

2004

2005

2006

2007

2008

2006

28


Een sociale en verantwoordelijke groep 2. Milieuverantwoordelijkheid

• de sanerings- en grondreinigingsactiviteit van DECEcoterres, die Europees marktleider is op dit vlak en een

De notie van maatschappelijk verantwoord ondernemen

aantal mooie referenties in binnen- en buitenland kan

maakt integraal deel uit van het beleid binnen elk filiaal van

voorleggen, zoals de Olympische site in Londen en het

de groep. De aangeboden diensten door de bedrijven van

‘AMORAS’-project in de haven van Antwerpen,

de groep en de betrokkenheid bij zeer specifieke ecologische projecten bewijzen dat CFE meebouwt aan de toekomst:

• de bouw van laagenergetische, of BREAAM en HQE gecertificeerde gebouwen, zoals de nieuwe hoofdzetel van

• de participatie van DEME in zowel de ontwikkeling, de

projectontwikkelaar Wilhelm & Co, de bouw van de uitbrei-

bouw als de exploitatie van het eerste farshore windmolen-

ding van de Europese Investeringsbank of het Climmolux-

park C-Power te Oostende,

project, beide te Luxemburg,

• de studie en installatie van fotovoltaïsche panelen door

• de interventies van de baggerentiteiten van de DEME-

Nizet Entreprise,

groep om vervuilde waterwegen op te kuisen zoals onder andere de rehabilitatie van de Fly-rivier in Papoea-Nieuw-

• de deelname van de groep aan grote duurzame infra-

Guinea, de sanering van de Pasig-rivier in de Filipijnen of het

structuurprojecten zoals de Liefkenshoekspoortunnel te

‘Korle-lagune’-restauratieproject in Ghana,

Antwerpen, de Coentunnel te Amsterdam, de spoortunnel van Delft en het ‘Diabolo’-spoorproject te Brussel, waarbij

• de bouw en renovatie van openbare nutsgebouwen zoals

CFE, voor de eerste twee projecten, mee verantwoordelijk

het Centraal Station te Brussel, het nieuwe tramdepot voor

is voor zowel de studie, de uitvoering, de financiering als de

de MIVB te Haren, een nieuwe elektriciteitscentrale in Gent,

exploitatie,

shoppingcentra in Luik en in Gdansk te Polen die nieuw leven in de wijk blazen.

• de elektrische installaties voor de nieuwe biodieselfabriek Alco Biofuel in Gent door VMA,

Het duurzame karakter van de verschillende activiteiten was één van de centrale thema’s gedurende de eerste CFE-

• de eigenheid van bedrijven zoals ENGEMA en Stevens die

groepsconventie van oktober 2008. Een aantal leidingge-

meebouwen aan de uitbreiding en het onderhoud van de

venden hebben specifiek hier rond samengewerkt en beslist

spoorinfrastructuur,

om vanaf 2009 een intern platform te creëren die de uitwisselingen, de verspreiding van ‘beste duurzame praktijken’ zal propageren en doen leven binnen de groep.

29


3. Maatschappelijke verantwoor delijkheid

de motorisatie van nieuwe voertuigen vanaf dit jaar beperkt geweest en hebben medewerkers, in bepaalde filialen, de mogelijkheid gekregen een opleiding te volgen om zuiniger

Begin 2008 had CFE zich een aantal zeer concrete doelstel-

te rijden. CFE heeft de ambitie de ingeslagen weg verder te

lingen gesteld met betrekking tot haar sociaal en maatschap-

bewandelen in 2009.

pelijke verantwoordelijkheid: • integratie van het concept duurzaam bouwen in vastgoed• invoering van een milieurapportering: het voorbije jaar is de

projecten: de vastgoedbedrijven van de groep zijn gestart

groep gestart met het verzamelen van gegevens met betrek-

met het opmaken van een boordtabel die op een systema-

king tot de consumptie van gas, water, elektriciteit en andere

tisch wijze inventariseert:

brandstoffen, zowel op de werf als op kantoor, zodat de groep haar ecologische voetafdruk kan bepalen. Deze rap-

• welke ‘k’ en ‘e’-waarden vooropgesteld en gerealiseerd

portage dekt momenteel slechts 74% van de gerealiseerde

worden,

omzet van de groep daar nog niet alle entiteiten over de tota-

• welke acties ondernomen zijn op het vlak van oriëntatie

liteit van hun activiteiten hebben gerapporteerd en bovendien

en inplanting van de site,

ondervindt CFE moeilijkheden bij het verzamelen van deze

• wat er met de uitgegraven grond gebeurt,

gegevens in bepaalde tijdelijke handelsvennootschappen.

• welke materialen, structuur en daktype gekozen worden,

Het is dan ook de doelstelling in 2009 deze rapportering

• welke energetische karakteristieken het gebouw zal

verder te verfijnen en te verruimen.

hebben, • welk waterbeleid er zal gevoerd worden.

• vermenigvuldiging van het aantal bouwwerven met afvalsortering: binnen de bouw hebben verschillende profitcentra

Deze boordtabel is gelinkt aan het opstellen van een prakti-

het afgelopen jaar meegewerkt aan het proefproject met

sche interne gids met betrekking tot duurzaam bouwen en de

betrekking tot afvalscheiding. Het enthousiasme bij zowel de

effectieve ontwikkeling van de eerste laagenergetische pro-

arbeiders als de werfleiding om deze doelstelling versneld in

jecten zoals onder andere Midi-Suède te Brussel, Kalevoet

te voeren bleek groter dan verwacht. De pool bouw heeft

te Ukkel, Climmolux in het Groothertogdom Luxemburg en

daarom beslist om, vanaf 1 januari 2009, systematisch op

Erasmus te Anderlecht. Sogesmaint-CBRE biedt aan haar

alle nieuwe werven de nodige maatregelen hieromtrent te

klanten energie-audits aan zodat zij, in het kader van de

nemen. De wegenisafdeling van Van Wellen heeft het voorbije

PEB-wetgeving, de gepaste investeringsbeslissingen kun-

jaar geïnvesteerd in parallelle trommels voor haar twee asfalt-

nen nemen met betrekking tot hun patrimonium. CFE zal, in

centrales waardoor zij tot 50% gerecycleerd freesmateriaal

2009, ook deel uit maken van een Europese netwerkgroep

kan gebruiken voor de productie van nieuw asfalt en zo min-

die in navolging van het LEnSE-project en in samenwerking

der nieuwe granulaten en

met het WTCB, evaluatiemethoden zal uitwerken voor het

bitumen moet gebruiken.

bepalen van de duurzaamheid van gebouwen.

• herziening van het be-

• versterking van de veiligheidsinspanningen: de continue

drijfswagenbeleid: bij vele

bezorgdheid voor de arbeidsveiligheid van de medewerkers

entiteiten van de groep

komt tot uiting via diverse campagnes die de bedrijven

is deze herziening reeds

in 2008 hebben gelanceerd zoals het toneelstuk in de pool

gebeurd zodat de mede-

bouw, de Take 5 en SHOC (Safety Hazard Observation

werker, die in aanmerking

Card)-initiatieven bij DEME en de bijeenkomst van

komt voor een bedrijfs-

150 leidinggevenden van de pool multitechnieken waar-

voertuig,

bewuste

bij de verbetering van de veiligheid op de werven en

keuze kan maken voor

de analyse van de sectorspecifieke veiligheidsrisico’s in

een voertuig met een lage

kaart werden gebracht. In 2009 zullen al deze acties verder

CO2-uitstoot. Bovendien is

gezet worden.

een

30


Pool PPS- concessies

Pool PPS- c o n c e s s i e s

31

32


Pool PPS - concessies Jacques Ninanne

In 2008 haalde de groep twee grote bestellingen binnen:

Het is opmerkelijk dat deze contracten gefinancierd kon-

de Coentunnel in Amsterdam en de Liefkenshoekspoortunnel

den worden in een buitengewoon moeilijke periode. Deze

in Antwerpen. Zo werd één van de grote doelstellingen bereikt

financieringen, zonder verhaal tegen de aandeelhouders,

van de kapitaalverhoging die eind 2006 werd doorgevoerd.

zullen afgelost worden door de betaling van driemaandelijkse bijdragen, die rechtstreeks verbonden zijn met de

In april 2008 ondertekenden de vennootschap Coentunnel

beschikbaarheid van de gebouwde infrastructuren voor de

Company, waarvan CFE voor 18% aandeelhouder is, en de

gebruikers. Dankzij deze contracten slaagde CFE erin het

Rijkswaterstaat, het Nederlandse ministerie van openbare

orderboek van de pool bouw, en meer bepaald van MBG en

werken, een contract van het type ‘Design, Build, Finance

CFE Nederland, aanzienlijk aan te vullen. Deze contracten zijn

and Maintain’ voor een periode van 30 jaar en ter waarde van

ook een ideale gelegenheid om een onderhoudsactiviteit met

ongeveer 500 miljoen EUR. Dit contract bestaat uit meerdere

recurrente stromen te ontwikkelen.

delen: het onderhoud van de bestaande tunnel, de bouw van een nieuwe tunnel en de toegangswegen gevolgd door

De pool PPS - concessies volgt nog altijd het project van

de renovatie van de eerste tunnel met uiteindelijk het onder-

de Oosterweelverbinding. Het concessieconsortium Noriant,

houd van het geheel. Momenteel draagt de vennootschap

waarvan CFE voor 13,5% aandeelhouder is, werd eind 2007

de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van de eerste

immers aangeduid als ‘voorkeursbieder’. Tijdens het boekjaar

tunnel en bereidt ze het ontwerp van de nieuwe tunnel voor.

zette het consortium zijn ontwerpstudies voort en verstrekte

De bouwwerken zelf zullen in 2009 van start gaan.

het de vereiste elementen die de klant de mogelijkheid boden om de vergunningen aan te vragen. De procedure liep echter

In november 2008 ondertekenden de vennootschap

vertraging op door een incidentiestudie die het Vlaamse

‘Locorail’, waarvan CFE voor 25% aandeelhouder is, en

Gewest bestelde met betrekking tot het tracé.

Infrabel, de beheerder van de Belgische spoorweginfrastructuur, het contract voor de Liefkenshoekspoortunnel in de

Tot slot werkt CFE in samenwerking met VINCI Park België

Antwerpse Haven. Dit ‘Design, Build, Finance and Maintain’

mee aan de ontwikkeling van een parkingconcessie met 420

contract heeft een looptijd van 42 jaar (inclusief de bouw-

plaatsen in Turnhout. De werken die werden toevertrouwd

periode). Het vertegenwoordigt een totale kostprijs van

aan MBG zouden in de loop van het boekjaar 2009 voltooid

841 miljoen EUR en heeft betrekking op het ontwerp en de

moeten worden, zodat de parking vanaf 2010 uitgebaat zou

bouw van een spoorweginfrastructuur van 16 km. Deze bouw-

kunnen worden.

werken gingen in 2008 van start en zullen in 2013 voltooid worden. De onderhoudsperiode zal lopen vanaf dan tot in 2051.

I

Coentunnel Amsterdam (NL)

33

Pool PPS- c o n c e s s i e s

Marc Stordiau

In 2008 kende Rent-A-Port een sterke ontwikkeling van zijn drie activiteitsdomeinen op verschillende plaatsen overal ter wereld: • consultancy

op

het

vlak

van

havenengineering,

inclusief economische rentabiliteitsstudies, plannen, concepten en elektromechanische installaties voornamelijk in Europa en in het Midden-Oosten, • investering in ‘Greenfield’-projecten in West-Afrika, India en Vietnam, • beheer van projecten en coördinatiecontracten voor complexe maritieme projecten. Deze competentiegebieden droegen alle drie bij aan de goede resultaten van 2008. Rent-A-Port zet met succes het bestaande project in Noord-Vietnam (Haiphong) voort, en sloot contracten voor andere gelijkaardige projecten (allemaal ‘Greenfield’-projecten’) in West-Afrika en India. Er werden een aantal engineeringtaken uitgevoerd in verschillende landen in het Midden-Oosten, met betrekking tot havens, industriële complexen of groeves. Tot slot nam Rent-A-Port in België een participatie in de nieuwe vennootschap SHIPIT, een dynamisch initiatief dat tot doel heeft het binnenvaarttransport per container te bevorderen (transport van containers via de binnenvaartwegen), om zo de fileproblemen op de wegen aan te pakken. De sociale en socio-economische impact van de projecten is duidelijk. Dankzij zijn investeringen en consultancyactiviteit draagt Rent-A-Port bij tot een beter milieu in de ontwikkelingslanden. Een nieuwe haveninfrastructuur biedt het binnenland vlottere toegang tot voedsel en brandstof en biedt zo de mogelijkheid om de vrachtkosten van de geëxporteerde materialen te drukken.

I

Economische zone van Dinh Vu Dinh Vu (VN)

34


Pool bouw

Pool bouw

35

36


Pool bouw

(in miljoen EUR)

2008

2007

Orderboek

1.109,7

880,0

800,0

695,6

op 31 december

Activiteit

De activiteit is grotendeels geografisch gestructureerd: • in het noorden van België zijn er twee profit-centers:

• in Nederland: CFE Nederland en GEKA,

MBG (MBG burgerlijke bouwkunde en wegen, MBG

• in Centraal-Europa: CFE Hungary, CFE Polska, CFE

gebouwen en industriële constructies, ABEB

Contracting and Engineering SRL (România) en CFE

(in vereffening)) en Van Wellen,

Slovakia,

• in de regio Brussel en Brabant: Amart, BPC en CFE Brabant,

• in het buitenland: CFE International. Tot slot zijn er ook de elektromechanische werken aan water-

• in Wallonië: BAGECI,

zuivering- en rookgaswassingsinstallaties die, onafhankelijk

• in Luxemburg: CLE,

van hun geografische situering, uitgevoerd worden door CFE EcoTech, gevestigd in Brussel.

Het comité Het comité bestaat uit de hoofdverantwoordelijken van de pool bouw en vergadert om de drie weken:

Renaud Bentégeat Frédéric Claes

gedelegeerd bestuurder van BPC en bestuurder van Amart,

Bernard Cols

directeur van CFE Brabant, CFE EcoTech en CFE Polska,

Patrick de Caters directeur van BAGECI, André de Koning directeur van CFE Nederland en GEKA, Lode Franken

adjunct directeur generaal van de pool bouw en bestuurder van Van Wellen,

Gabriel Marijsse

directeur human resources,

Youssef Merdassi directeur van CFE International (inclusief Hongarije, Slovakije en Roemenië), Jacques Ninanne adjunct directeur generaal corporate – directeur financiën en administratie, Patrick Van Craen gedelegeerd bestuurder van CLE, Patrick Verswijvel directeur van MBG, Yves Weyts

directeur duurzame ontwikkeling, synergie en communicatie en

bestuurder van Van Wellen.

I

Bouw van een tweede productielijn voor vlakglas Da˛browa Górnicza (PL)

37

Pool bouw

Technische directie van de pool bouw Lode Franken

Benelmat: ten dienste van de werven

Bij CLE in Luxemburg werd de werf van de Europese Investeringsbank voltooid. De studieafdeling werkte de

Hoewel de investeringen in nieuw materiaal zullen afnemen

uitvoeringsmiddelen voor Climmolux uit, evenals een alter-

in vergelijking met de voorbije boekjaren door de moeilijke

natieve draagstructuur voor het gebouw ‘Vertigo’, in samen-

economische

werking met de werkvoorbereidingscel van CLE.

conjunctuur,

blijft

de

dienstverlening

van Benelmat op de werven zich voortzetten in 2009. De medewerking aan de werfvoorbereiding, de onder-

Wat CFE Brabant betreft, heeft de afdeling een groot

steuning bij de keuze en de levering van bekistingen,

aantal productietekeningen aangemaakt, met het oog

de permanente bijstand bij de selectie van het materieel

op een efficiënte uitvoering van de werven van de MIVB:

en de toename van de interne verhuur zijn belangrijke

het Trammuseum in Sint-Pieters-Woluwe, het depot van

steunpijlers voor de operationele medewerkers. De onder-

Haren en het metrostation West in Brussel. Ook voor het

steuning van Benelmat zal bovendien buitengewoon signifi-

Congrespaleis verleenden de tekenaars bijstand om de

cant zijn voor de grote burgerlijke bouwkundeprojecten.

complexiteit van de technische installaties in kaart te brengen.

Decentralisering van de veiligheid en de kwaliteit

De activiteit voor MBG was nagenoeg volledig toegespitst op ‘design & build’-projecten. Voor de Oosterweelverbinding

In 2008 integreerden de gedecentraliseerde entiteiten hun

werkten verschillende medewerkers voltijds samen met het

kwaliteits- en veiligheidsverantwoordelijken in hun teams.

aanbestedingsteam en werd met grote inzet van middelen

De centrale cel spitste zich toe op de audits en verleende

een aanvang gemaakt met de omvangrijke studie van hulp-

bijstand voor de grote burgerlijke bouwkundeprojecten.

constructies en uitvoeringsmethoden. De ontwerpcapaciteit was verder toegespitst op het tunneldossier ‘Liefkenshoek’,

De studieafdeling

om zo de voorbereiding van de werken voor de spoortunnel in Antwerpen doeltreffend op te starten. In 2009 zal het project ‘Liefkenshoek’ borg staan voor een zekere

De ontwerp- en engineeringcapaciteiten van de groep CFE,

continuïteit op het vlak van de realisatiestudies. Bovendien

via het centrale studiebureau, werden in 2008 andermaal

verkregen de zes eerste Gravity Based Foundations voor

bevestigd. Het was een jaar van intense samenwerking

het farshore windmolenpark van C-Power de ‘Belgian

tussen de werven en de werkvoorbereidingscellen van de

Concrete Excellence Award’.

entiteiten van de pool. De afdeling zette de studies voort voor de realisatie van het GEN-project in Ottignies en voor het Vortex-rioleringsproject in Namen met BAGECI.

We mogen verwachten dat een grotere concurrentie in een slechtere conjunctuur zal leiden tot een toename van de studieactiviteit in het kader van gunningen en vooront-

CFE EcoTech heeft ook een beroep gedaan op de afdeling

werpen, om beter aangepaste en efficiëntere varianten of

voor hetzelfde project, alsook voor het uittekenen van de

methoden voor te stellen.

procesinstallaties voor het waterzuiveringstation van LuikSclessin.

38


(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

107,9

120,4

70,3

60,5 Frédéric Claes

BPC, teamwerk van 200 vrouwen en mannen die trots zijn op hun realisaties Ondanks de slechte economische conjunctuur verheugt

• in het oosten, de bouw van de nieuwe zetel van Mobistar

BPC (Bâtiments et Ponts Construction) zich om het boek-

(30.000 m² kantoren en parkings) voor Banimmo op de

jaar 2008 te kunnen afsluiten met een activiteitstoename ten

Leopold III-laan,

opzichte van het jaar voordien en een orderboek dat een

• in het westen, de eerste fase van de verkaveling ‘Sablière’

verbetering van de activiteit in 2009 verzekert.

die bestaat uit twee gebouwen met 67 appartementen nabij het station Kalevoet in Ukkel voor BPI,

2008 was voor BPC ook het jaar waarin de teams aanzien-

• en naast het Zuidstation het project South City dat

lijk versterkt werden, om hun klanten en partners een uit-

de bouw omvat van drie kantoorgebouwen en een hotel

stekende dienstverlening en kwalitatief werk te garanderen.

(50.000 m²) voor Atenor, geassocieerd met Immobel en de

Dat zijn immers twee essentiële waarden.

projectontwikkelaars van aannemers.

In 2008 werden meerdere werven opgeleverd. Het gaat om

In Waver, werden de ruwbouw van een nieuw gebouw en

een kantoor- en parkinggebouw in Sint-Agatha-Berchem

de inrichting van een gebouw dat BPC eerder bouwde voor

voor Codic, meerdere projecten voor het Europees

GlaxoSmithKline (WN 169 en 174) opgestart.

Parlement (D5, de toegang voor gehandicapten en de

De grootste uitdaging voor 2009 is de oplevering van het

presidentiële tribune in het halfrond), de verbouwing van de

project Médiacité in het najaar.

oude Koninklijke Stallen tot kantoren voor Immo Flandria, de open ruwbouw van een laboratoriumgebouw voor

De verslechterde economische situatie zal voor BPC een

GlaxoSmithKline in Waver Noord, de open ruwbouw van

gelegenheid zijn om de banden met de trouwe klanten te

het Hergé-museum, studentenwoningen in het Ladeuze-

versterken door hen een steeds betere dienstverlening en

complex voor Eckelmans in Louvain-la-Neuve en de ruw-

een steeds grotere kwaliteit te garanderen. Bovendien zal

bouw van hotel Selys (Crowne Plaza) in Luik.

BPC zich richten op andere types van opdrachten: open-

Daarbij zette BPC zijn belangrijke werf in Luik voort, het

gen (NAVO) evenals privaat-publieke samenwerkingsprojec-

winkelcentrum Médiacité voor Wilhelm & Co (100.000 m²

ten. Bovendien zal BPC een beroep doen op zijn uitstekend

bare opdrachten voor Europese en internationale instellin-

bebouwd), evenals de bouw van een wooncomplex op het

studiebureau om al zeer vroeg in het proces de voorbereiding

Brugmannplein voor Wilma en BPI. Bovendien startte BPC in

op te starten van grote privéprojecten waarvan het begin is

2008 ook zeven nieuwe projecten op. Vijf daarvan zijn gele-

uitgesteld omwille van de economische conjunctuur.

gen op de belangrijkste toegangsassen van de hoofdstad: • in het noorden, de gebouwen Access & Bridge van het

Doordat BPC deel uitmaakt van een groep met aanzien-

Atlantis-project (30.000 m² kantoren en parkings) voor

lijke competenties, zal het bedrijf niet aarzelen om in 2009

Codic in Sint-Agatha-Berchem,

nieuwe uitdagingen aan te gaan. In deze crisisperiode zullen

• in het zuiden, de bouw van een showroom en een werk-

de waarden van BPC meer dan ooit fundamenteel zijn en

plaats voor FIAT plus een kantoorgebouw en 30 apparte-

het verschil moeten maken. BPC zal de crisis ombuigen in

menten voor Bouygues Immobilier in Delta,

een opportuniteit om zelf sterker te worden.

39

Pool bouw

I

Bouw van het winkelcentrum Mediacité Luik (BE)

40


2008

2007

Orderboek

14,8

25,8

Activiteit

31,6

(in miljoen EUR)

op 31 december

(6 mnd)

16,0 Ivan De Wilde

Amart, een opmerkelijk jaar qua activiteit De sterke groei van de activiteit valt te verklaren door de toe-

van het hotel Royal Warwick. Amart ging ook van start met

name van de gemiddelde omvang van de werven die Amart

de renovatie en de uitbreiding van een kantoorgebouw in

beheert en door één uitzonderlijke werf op het Poelaertplein

Groot-Bijgaarden voor rekening van Pylos, alsook met de

in Brussel. Deze bestaat uit de grondige renovatie van een

afbraak en de wederopbouw van een commercieel complex

kantoorgebouw voor de Regie der Gebouwen voor rekening

in Sint-Niklaas voor een Nederlandse promotor.

van Befimmo. De werf werd in 2006 opgestart en zal in maart

Sinds de integratie van de vennootschap in de groep CFE,

2009 voltooid worden.

wordt bijzondere aandacht geschonken aan de veiligheid van

In de loop van het jaar werden verschillende projecten

de medewerkers op de werven. Het aantal ongevallen met

voltooid: de zetel van Atlas Copco in Overijse voor reke-

arbeidsongeschiktheid is aanzienlijk gedaald en het proces

ning van de groep Pylos, de inrichting van kantoren voor

werd opgestart om het VCA-certificaat te behalen.

de vertegenwoordiging van Nordrhein Westfalen en een renovatie voor de Zweedse vertegenwoordiging bij de E.U.

Er werden verschillende studiepartnerschappen aangegaan,

Amart voltooide ook de bouw van een kantoorgebouw voor

die zouden moeten leiden tot nieuwe bestellingen. Gezien

Tein Telecom in Schaarbeek en beëindigt eerstdaags de

de economische situatie die onvermijdelijk zal leiden tot

renovatie en de verbouwing van de nieuwe zetel van Wilhelm

een vertraging van de vastgoedactiviteit en meer bepaald

& Co tot een passief gebouw. Andere werven zullen in de

de privébouwmarkt zal treffen, is het mogelijk dat Amart

loop van 2009 opgeleverd worden, zoals de verbouwing van

zijn hoog activiteitsniveau van 2008 niet kan aanhouden.

een kantoorgebouw tot appartementen op de Louizalaan,

Amart zal van de moeilijke economische situatie gebruik-

de bouw van een appartementsgebouw in Bovenberg voor

maken om zijn structuur te consolideren en zijn dienstver-

de ‘Financière Belge d’Investissement’, en een uitbreiding

lening aan de klanten verder te perfectioneren.

I

Verbouwing van een kantoorgebouw tot appartementen - Louizalaan Brussel (BE)

41

Pool bouw

(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

34,9

25,6

3,0

2,5 Guy Van Den Bossche

CFE EcoTech speelt de complementariteit binnen de groep uit Als gevolg van externe omstandigheden werd een aanzienlijk deel van de activiteit van 2008 verschoven naar de volgende jaren. Dit had dan ook een invloed op het activiteitsniveau en de resultaten van het boekjaar. Het jaar werd gekenmerkt door de start van de montagefase van de elektromechanische apparatuur voor twee grote waterzuiveringsprojecten in België. Enerzijds zullen de werken voor het waterzuiveringsstation van Luik-Sclessin (200.000 Inwoner/Equivalent (I.E.)) voortgezet worden in 2009, om tegen het einde van 2010 in werking te worden gesteld. Anderzijds ging CFE EcoTech van start met de installatie van de eerste apparatuur voor het collectorenproject in Namen en voor de bouw van 37 pompstations die uitgerust zijn met een innovatief Vortex-zuiveringssysteem. Deze werken, die de kwaliteit van het water van de Maas verbeteren, zullen in 2009 uitgevoerd worden, in samenwerking met BAGECI en Nizet Entreprise. De verschillende sites zullen tot 2010 geleidelijk aan in werking worden gesteld. De werken voor de bouw van het nieuwe waterzuiveringsstation van Basècles, voor rekening van IPALLE, gingen ook van start op het einde van 2008. Voor 2009 voorziet CFE EcoTech de opstart van twee nieuwe projecten: een slibgistingsinstallatie gecombineerd met de productie van groene energie in Moeskroen voor rekening van IPALLE, evenals het waterzuiveringsstation van de Hain-vallei (100.000 I.E.) voor rekening van het IBW. CFE EcoTech zal in 2009 ook zijn activiteiten op het vlak van exportprospectie voortzetten, zowel in zijn kernactiviteit als in nieuwe, watergerelateerde sectoren.

I

Collectorwerken en pompstations - project Vortex Namen (BE)

42


(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

87,8

142,5

118,0

98,3 Bernard Cols

CFE Brabant zet zijn groei voort Voor het derde jaar op rij kende CFE Brabant een activiteits-

Na de lancering en de voortzetting van de intensieve

groei (+ 20% in 2008) en een mooie stijging van zijn resul-

opleidingen voor de ingenieurs en de werfleiders wierp de

taten, zowel op het vlak van rentabiliteit als van veiligheid.

praktische toepassing van een systematische voorbereiding van de ruwbouwwerken in 2008 haar eerste vruchten

Enkele markante feiten van het jaar: de oplevering van het

af. CFE Brabant voltooide tijdens het voorbije boekjaar,

gebouw D5 dat samen met anderen werd gerealiseerd,

tot tevredenheid van zijn klanten, verschillende grote wer-

voor het Europees Parlement, evenals de bestelling,

ven, zoals het wooncomplex ‘Sand Court’, de gesloten

in tijdelijke handelsvennootschap, van het vastgoedproject

ruwbouw van drie nieuwe vleugels van het Brugmann-

North Light voor Fortis Real Estate en van de nieuwe

ziekenhuis en het kantoorgebouw Omega Court. In de

Solvay Business School voor de ULB.

loop van het jaar werden nog andere werven voltooid,

43

Pool bouw

zoals fase 3 van de school Malou in Sint-Lambrechts-

project Barbarahof in Leuven en de bouw van het ‘Centre

Woluwe, de uitbreiding van het Politiecommissariaat

d’hébergement de l’agglomération bruxelloise’ (CHAB)

in Sint-Pieters-Woluwe, evenals verschillende kleinere

Vincent Van Gogh in Sint-Joost-ten-Node.

werven die uitgevoerd werden door de cel ‘kleine werven’, Een ander succes voor 2008 was de toewijzing van de

die andermaal een uitstekend jaar kende.

opdracht voor het ontwerp en de bouw van een nieuw In de loop van het jaar zetten de teams de werkzaam-

sportcentrum voor de gemeente Oudergem. Dit was de

heden op tal van werven voort; de bouw van het nieuwe

beloning voor de deelname aan verschillende wedstrijden.

tramdepot in Haren en de renovatie van het depot en het

Bovendien werden verschillende woningfasen voor de

Trammuseum in Sint-Pieters-Woluwe voor rekening van

wijken ‘Espace Rolin’ en ‘Tuinen van Jette’ opgeleverd,

de MIVB, de renovatie van de perrons en van de mez-

terwijl andere fasen - de laatste van deze grote stadsont-

zanine in het Centraal Station in Brussel en de bouw van

wikkelingsprojecten - opgestart werden.

vier duurzame woongebouwen voor rekening van het Brusselse OCMW. Verder zette CFE Brabant in tijdelijke

In het jaar 2009 zullen de geleverde organisatie-inspan-

handelsvennootschap de werf voor de wederopbouw van

ningen geconsolideerd worden en zal de veiligheid op de

het Congrespaleis in Brussel verder, evenals het woon-

werven verder verbeterd worden.

I

Renovatie van de perrons en de mezzanine van het Centraal Station Brussel (BE)

44


(in miljoen EUR)

2008

2007

78,3

87,4

104,2

95,4

Orderboek

op 31 december

Activiteit

Patrick Van Craen

CLE, een jaar van contrasten Dankzij grootschalige werven kon CLE in het jaar 2008 de kaap van 100 miljoen EUR omzet overschrijden. Door de gestage groei kon CLE zich omringen met kwaliteitsvolle medewerkers en uitstekende studie- en methodestructuren uitbouwen. De geleverde inspanningen in het kader van een sterker veiligheids- en kwaliteitsbeleid werpen hun vruchten af en resulteerden onder meer in een daling van het aantal arbeidsongevallen met meer dan 25%. Zo werd het kantorenproject K Point op de Kirchberg, dat in de maand oktober met één maand voorsprong opgeleverd werd aan de promotor Allfin, gerealiseerd zonder ongevallen. Het gebouw voor de zetel van de Europese Investeringsbank, dat werd toegewezen aan de tijdelijke handelsvennootschap CFE-VINCI Construction Grands Projets, werd in de maand juni ingewijd in aanwezigheid van Groothertog Henri. Dit project kende tijdens het boekjaar nog tal van moeilijkheden die zwaar wogen op de resultaten van het jaar 2008. De opslaghal en de uitbreiding van de kantoren op de site in ‘La Cloche d’Or’ werden opgeleverd aan ‘Le Comptoir des Fers et Métaux’. De laatste werken van de fasen ‘D’ en ‘E’ van het project ‘Drosbach’ zijn gelanceerd en worden momenteel voltooid. De gebouwen ‘F’ en ‘C’ werden opgeleverd aan de huurders. Het appartementsgebouw ‘Greenwood’ op de Kirchberg, dat ontwikkeld werd door de vastgoedpromotor CLi, werd opgeleverd in het eerste semester. In 2008 werd een tweede kantoorproject voor rekening van de promotor Allfin opgestart in ‘La Cloche d’Or’. Het project luistert naar de naam ‘Vertigo’. Langs de ‘route d’Arlon’ in Strassen werd het complex ‘Serenity’, dat werd aangekocht door Fidentia, opgestart om eind 2009 opgeleverd te worden. Dit kantoorgebouw van meer dan 10.000 m², dat ontwikkeld werd door CLi, kreeg het certificaat ‘Haute Qualité Environnementale’. Dit energiezuinige project kadert perfect in het beleid van de groep CFE inzake duurzame ontwikkeling. Het project ‘Rives de Clausen’ voor rekening van M Immobilier bevindt zich in

I

Uitbreiding van de zetel van de Europese Investeringsbank Luxemburg (LU)

45

Pool bouw

de voltooiingsfase met gespreide gedeeltelijke opleveringen

CLE kreeg ook in tijdelijke handelsvennootschap een

tot in het eerste semester van 2009. Er werd een bijkomende

kennisgeving van het Europees Parlement voor lot 2 van

bestelling ontvangen voor de realisatie van het woning-

het project ‘KAD’ op de Kirchberg. Deze nieuwe bestellin-

gedeelte. Eind 2008 ontving CLE een bijkomende bestelling

gen laten evenwel niet toe hetzelfde activiteitsniveau dan

voor het Conferentiecentrum.

2008 aan te houden voor 2009.

46


(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

240,7

26,1

39,5

17,6 André de Koning

CFE Nederland, een goedgevuld orderboek In 2008 haalde CFE Nederland verschillende burgerlijke

nieuwe spoorweg, waardoor de laatste fase van het project

bouwkunde-contracten binnen die het voorwerp uitmaakten

van start kan gaan.

van belangrijke studies tijdens de voorbije jaren. Hierdoor beschikt CFE Nederland over een aanzienlijk orderboek

CFE Nederland probeert zijn activiteiten te diversifiëren en

en kan het bedrijf de toekomstige jaren vertrouwensvol

is sinds september 2008 aanwezig op de industriële markt,

tegemoet zien. Het gaat om de projecten van de tweede

via een team dat zich hier specifiek op toespitst. In samen-

Coentunnel in Amsterdam, de spoorwegtunnel in Delft,

werking met GEKA zullen commerciële inspanningen gele-

LNG-tanks in Rotterdam, de bouw van een aanvaarbe-

verd worden in deze sector, in de hoop vanaf 2009 een

scherming in Amsterdam, het project Houten en het project

bevredigende omzet en goede resultaten te realiseren.

Muiderbrug die momenteel gerealiseerd worden. Ondanks de crisis zijn er nog altijd tal van grote infrastrucDe werken voor de projecten van de ‘HOV’-combibrug

tuurprojecten die CFE Nederland op langere termijn de

en Majella in Utrecht werden opgeleverd tot tevredenheid

mogelijkheid kunnen bieden om zijn orderboek op peil te

van de klant. Het weekend van 16 november 2008 was

houden en zijn ambities waar te maken. CFE Nederland is

een belangrijke tussenstap in het project Houten. Tijdens

erin geslaagd zijn personeelsbestand uit te breiden en zal

dit weekend slaagde CFE Nederland er na jarenlange

haar recruteringsactie in 2009 verder zetten.

werkzaamheden in, het spoorverkeer om te leiden naar de

I

Bouw van een nieuwe spoorweg Houten (NL)

47

Pool bouw

(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

5,0

4,8

24,4

25,0 Hans Schutte

GEKA, engineering en construct aanpak Het orderboek van GEKA bestaat nagenoeg uitslui-

het vlottend materiaal (namelijk de pontons) onderging een

tend uit activiteiten voor industriële -en/of privéklanten.

grondig onderhoud en zal borg staan voor de competitivi-

De specialisatie op het vlak van maritieme constructies werd

teit tijdens de volgende jaren. Tegelijkertijd werden enkele

bevestigd. Dankzij de versterking van de engineeringafde-

maatregelen inzake arbeidsomstandigheden getroffen met

ling konden tal van bestellingen van het type ‘engineering &

betrekking tot de huisvesting van het personeel op de

construct’ binnengehaald worden. De realisatie van pier 14

pontons. Begin 2009 wordt een nieuwe kraan geleverd.

voor Vopak in Amsterdam is een goed voorbeeld van zulke

Dit zal resulteren in een hernieuwde dynamiek op de

opdracht. Deze werken werden opgeleverd tot volle tevre-

markt van de funderingen en de maritieme constructies.

denheid van de klant.

De externe audits van de kwaliteits- en veiligheids-

Het meest markante project was de realisatie van de

certificaten verliepen ook succesvol in 2008.

nieuwe tankterminal in Rotterdam voor Rubis Terminal BV. In het kader van het project ‘Wester IJDock’ te Amsterdam,

Het orderboek voor 2009 is al goedgevuld. Gezien de eco-

voor rekening van CFE Nederland, werden de werken met

nomische ontwikkelingen is het momenteel moeilijk om de

betrekking tot het heien van de palen met succes voltooid.

vooruitzichten in te schatten, maar de hoeveelheid lopende offertes laten toe de toekomst enigszins vertrouwensvol

In 2008 beheerde GEKA bijna 90 projecten, met een goede

tegemoet te zien.

verdeling tussen kleinere en grotere projecten. Een deel van

I

Bouw van een nieuwe petroleumterminal Rotterdam (NL)

48


2008

2007

Orderboek

325,7

182,4

Activiteit

116,6

103,2

(in miljoen EUR)

op 31 december

Patrick Verswijvel

MBG, heropleving van de burgerlijke bouwkunde In 2008, slaagde MBG erin, om in moeilijke omstandig-

te Antwerpen: de bouwwerken (die 56 maanden zullen

heden en met strakke deadlines, de zes betonfunderingen

duren en een waarde van 680 miljoen EUR hebben) voor

voor Dredging International op te leveren, bestemd voor

rekening van de concessiehouder ‘Locorail’, worden uitge-

het windmolenpark van de Thorntonbank. De werken voor

voerd door het consortium ‘Locobouw’, waarin MBG een

de nieuwe kademuur op diezelfde site, ‘Halve Maan’ in

participatie heeft van 25%.

Oostende, werden voltooid, evenals de werken voor de uitwateringssluis in Kruibeke en de bouw van de stuwdam in Asper. Deze werken zullen in 2009 opgeleverd worden.

In de afdeling Gebouwen en Industriële Constructies was het een heel gediversifieerd jaar. De bouw van de eerste twee spiegeltorens aan het Kattendijkdok in Antwerpen

Voorts zijn de werken aan de middenberm van de auto-

lopen ten einde. Ook de kantoren voor ‘Fortis Real Estate’

snelweg E19 en de bouw van een dubbele spoorlijn tussen

in Gent zijn voltooid. Binnen een zeer korte deadline werd

Mechelen en Vilvoorde al zeer ver gevorderd. Deze werken

in het kader van een ontwerp- en bouwcontract met de

omvatten de aanleg van de fundering van de spoorweg,

Regie der Gebouwen een nieuwe vleugel toegevoegd aan

de bouw en/of de aanpassing van de bruggen, de ver-

de bestaande gevangenis van Merksplas. Voor Electrabel

steviging van de onderdoorgangen en de plaatsing van

verbouwde MBG een machinezaal tot een magazijn voor

een geluidsbermen aan weerskanten van de spoorweg.

reserveonderdelen in de centrale van Schelle en ging MBG

Het project ‘Diabolo’, een realisatie van Dialink waarvan

van start met de werken voor de bouw van een buitenge-

MBG één van de vennoten is, bestaat uit de bouw van

woon duurzaam en ecologisch weldoordacht kantoor- en

de noordelijke spoorverbinding van de luchthaven van

dispatchinggebouw voor Elia. Naast de bestelling van

Zaventem. De werken voor de bouw van de toegangs-

Siemens voor de nieuwe BFG-energiecentrale bij Arcelor

hellingen en de gesloten tunnels zijn volop aan de gang.

te Gent (in tijdelijke handelsvennootschap), heeft MBG de

De voorbereidende werken voor de tunnelboring zijn intus-

bestelling bekomen van twee ondergrondse parkings: één

sen zo ver gevorderd dat de boorwerken in het voorjaar van

in Nieuwpoort (364 plaatsen) en één in Turnhout (420 plaat-

2009 zullen starten.

sen). De werken bij BASF, Opel, Total, Ineos, Hanssen, Aleris

In het kader van het ‘Masterplan’ voor Antwerpen gaf

activiteit. ABEB leverde in de loop van het boekjaar een

de ‘Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel’ (BAM) aan

aantal residentiële projecten op, waaronder het Arboretum

MBG (in tijdelijke handelsvennootschap) de opdracht

project en het Judd-gebouw in Antwerpen, de projec-

om de bestaande ‘Noorderlaan’-bruggen te vernieuwen.

ten Jacqmain, Pelikaan en Lacma te Brussel alsook de

De werken gingen in het voorjaar van start met de bouw

Plantijn Hogeschool Antwerpen en het Tuchthuiscomplex te

van de landhoofden, de aanleg van de toegangshellingen,

Vilvoorde. De integratie van ABEB is gestart en zal worden

de verbreding van het Albertkanaal en de afbraak van de

gefinaliseerd begin 2009.

en andere regelmatige industriële klanten vervolledigden de

bestaande bruggen. Dankzij de werken aan de ‘London Tower’ in Antwerpen, De intense samenwerking tussen de bouwen de concessie-

de bestelling voor het project ‘La Réserve’ in Knokke en

teams werd begin november beloond door de toewijzing en

het spoorproject van de Liefkenshoektunnel kan MBG de

aanvang van de 16 kilometer lange Liefkenshoekspoortunnel

toekomst met vertrouwen tegemoet zien.

I

Bouw van zes betonfunderingen voor het C-Power project Oostende (BE)

Pool bouw

49

50


2008

2007

Orderboek

76,9

101,4

Activiteit

62,3

52,5

(in miljoen EUR)

op 31 december

Patrick de Caters

BAGECI, een grondige voorbereiding BAGECI zette zijn plannen voort en versterkte zijn bena-

In 2008 werd de positie van BAGECI op de Waalse markt

dering om de productiviteit te verbeteren door bij de voor-

bevestigd. De bouwactiviteit was sterk, met de realisatie

bereiding van elke werf systematisch na te denken over

van 21 appartementen in Louvain-la-Neuve, het gebouw

de bouwmethoden. De teams werden uitgebreid met veel

Chicago voor Total in Feluy en de bouw van een nieuwe

nieuwe medewerkers. Bovendien werden verschillende

vleugel voor het ziekenhuis van Mont-Godinne. Voor reke-

initiatieven gelanceerd op het vlak van de opleiding van het

ning van BPI bouwde BAGECI in het kader van een vast-

personeel, de veiligheid en de verbetering van de werk-

goedpromotie een appart-hotel met 116 kamers in Aarlen

instrumenten.

en leverde BAGECI in de loop van het jaar de klassevolle

51

Pool bouw

appartementen op de site van het Dominicanenklooster in

Op het vlak van de burgerlijke bouwkunde bleef de acti-

Doornik op. De renovatie van de 194 sociale woningen in

viteit heel sterk met het vervolg van de bouwwerken,

Havré is aan de gang. Hetzelfde geldt voor het onderhoud

in moeilijke omstandigheden, van het eerste traject van

en de renovatie van de 850 Shape-woningen in Bergen en

het GEN tussen Ottignies en Louvain-la-Neuve en deze

dit na de verlenging van het contract voor een mogelijke

van het waterzuiveringstation (200.000 I.E.) in Sclessin.

duur van vier jaar. In de loop van het boekjaar werden de

In samenwerking met CFE EcoTech en Nizet Entreprise

renovatiewerken aan de gevels van de Cité Sélestat voor

neemt BAGECI actief deel aan het Vortex-project in

Versant Est opgeleverd.

Namen. Dit project zal Namen en de Maas een schonere rivier bezorgen waarin het aangenamer leven is voor de

In tijdelijke handelsvennootschap met CFE Brabant zijn de

lokale fauna.

werken aan het Weststation in Brussel aan de gang en samen met BPC wordt de ruwbouw van het 5-sterrenhotel

Na enkele moeilijke boekjaren zet BAGECI de versterking

Royal Sélys in Luik voltooid. Ook de warmtekrachtcentrale

van zijn structuur voort om de jongeren te ondersteunen

voor de ‘Industrie du Bois de Vielsalm’ wordt momenteel

en te begeleiden bij hun opdrachten met betrekking tot de

opgeleverd en produceerde al haar eerste kilowattuur,

voorbereiding en de uitvoering van de werken, met het oog

tot grote tevredenheid van de klant.

op het hervinden van haar rentabiliteit. In 2009 zal BAGECI zich voornamelijk toespitsen op openbare opdrachten en renovaties van scholen en sociale woningen. BAGECI zal ook meewerken aan publiek-private samenwerkingsprogramma’s en zijn lokale aanwezigheid verder versterken.

Collectorwerken en pompstations project Vortex Namen (BE)

I

52


(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

11,2

-

6,2

Youssef Merdassi

CFE International, eerste werf in Qatar In 2008 behaalde CFE International zijn eerste werf

Om hierin te slagen zal CFE International zich integreren

in Qatar en bood het bedrijf zijn competenties aan in

in de kwaliteits-, milieu- en veiligheidscertificatie van CFE

Algerije, Roemenië, Egypte, Rusland, Sri Lanka, Tsjaad en

en zal het bedrijf de veiligheids- en milieuaspecten ontwik-

Colombia, in het kader van tal van ziekenhuis-, industriële

kelen.

en burgerlijke bouwkunde dossiers. Door systematisch een garantie van de financieringen te 2009 moet het jaar van de consolidatie van de aanpak

vragen en een nauwgezet en actief beheer van de werven

worden, meer bepaald in Sri Lanka, Algerije en Qatar,

te doen zullen de risico’s van de financiële crisis beperkt

en van een toename van de exploitatie.

worden.

I

Bouw van een leefinfrastructuur voor een afvalverwerkingscentrale Messaid (Qatar)

53

Pool bouw

2008

2007

Orderboek

34,2

9,9

Activiteit

38,9

105,8

(in miljoen EUR) HUNGARY SLOVAKIA ROMANIA

op 31 december

Pascal Steens

CFE Hungary, CFE Slovakia en CFE România*, een jaar van consolidatie Het begin van 2008 werd gekenmerkt door de opening

Vandaag heeft voorzichtigheid de overhand. Sommige

van het eerste cinemacomplex met 22 zalen en de

projecten waarvoor de teams erin geslaagd waren het ver-

eerste IMAX in Hongarije, in het kader van het project

trouwen van de klanten te winnen, zullen omwille van de

‘Aréna Plaza’. Hoewel CFE Hungary in het begin van het

conjunctuur wel uitgesteld worden, maar zullen dankzij de

jaar geen enkele significante bestelling ondertekende,

goede reputatie van de filialen van CFE in Centraal-Europa

werd het orderboek van CFE Hungary en CFE Slovakia al

zeker gerealiseerd worden met de groep CFE indien de

snel gevuld. Dit stond borg voor een goed activiteitsniveau

realisatieplannen eenmaal geconcretiseerd worden.

in het jaar 2008 en in de eerste helft van 2009. In Hongarije werd vóór het einde van het jaar het kantoorgebouw ‘Spirál Offices’ met een nuttige commerciële oppervlakte van 30.000 m² voor GTC opgeleverd. In Boedapest heeft CFE Hungary in de maand november het ‘Bokréta’ (meiboom) van ‘Krisztina Palace’ bereikt, een prestigieus kantoorcentrum waarvan de gevels en het interieur ontworpen werden door architect Dominique Perrault. Dit is de eerste co-ontwikkeling van Codic Hongarije. Een nieuw ‘diplomatiek‘ project in deze specifieke marktniche is de herinrichting van de residentie van de ambassadeur van Algerije. CFE Slovakia ondertekende het contract voor de bouw van het woonproject ‘Green Park’ en zal zo een nieuwe dimensie krijgen en beschouwd worden als erkende aannemer. In Roemenië kon het team een akkoord sluiten voor de oplevering van de werken van het project ‘Ergon’ in Ploiesti. Er werd een nieuw management aangesteld om succes in 2009 en 2010 te garanderen. De aandacht zal vooral uitgaan naar de sector van de detailhandel en de volksgezondheid.

I

Bouw van het residentieel project Green Park Bratislava (SK)

54


2008

2007

Orderboek

17,7

57,5

Activiteit

77,0

52,3

(in miljoen EUR)

op 31 december

Christophe Van Ophem

CFE Polska, een recordjaar Net zoals in 2006 en 2007 bleef CFE Polska ook in 2008

Naast de projecten die in 2008 opgeleverd werden, waren

groeien en zich ontwikkelen op de Poolse bouwmarkt.

andere projecten in uitvoering: de bouw van het winkelcen-

De omzet bereikte het recordniveau van 77 miljoen EUR,

trum Przymorze in Gdansk voor E. Leclerc, de bouw van

met een personeelsbestand dat sterk toenam tot

het residentieel project Villa l’Azur in Warschau voor reke-

131 personen.

ning van Bouygues Immobilier, de bouw van de uitbreiding van het winkelcentrum E. Leclerc in het district Ursynów in

Enkele markante feiten van het jaar waren de oplevering

Warschau, evenals een kantoorgebouw en de omgevings-

van het nieuwe agentschap van Bergerat Monnoyeur in

werken van de agentschappen van Bergerat Monnoyeur in

Białystok, de oplevering - binnen recordtermijnen - van de

Wrocław en Gdansk met de uitbreiding van het agentschap

tweede productielijn voor vlakglas voor Saint-Gobain Glass

van Bergerat Monnoyeur in Wrocław, en tot slot de bouw

in Da˛browa Górnicza, de nieuwe fabriek voor Nidec in

van de fabrieksuitbreiding van Saint-Gobain Sekurit op de

Niepołomice en de uitbreiding van de fabriek van Valeo

site van Da˛browa Górnicza.

Engine Cooling in Skawina. Daarnaast werd CFE Polska in maart 2008 uitgeroepen tot ‘Solid Employer 2007’ op natio-

De designcel slaagde er dan weer in een bouwvergun-

naal niveau en werd het bedrijf genomineerd als ‘Fairplay-

ning te verkrijgen voor de uitbreiding van het agentschap

onderneming’ van het jaar 2008. Deze twee gebeurtenissen

van Bergerat Monnoyeur in Wrocław en een aangepaste

bezorgen CFE Polska een nog beter imago op de Poolse

bouwvergunning te verkrijgen voor de uitbreiding van het

bouwmarkt en vooral op de arbeidsmarkt. Bovendien werd

winkelcentrum E. Leclerc in Ursynów. Tegelijkertijd hield

CFE Polska beloond voor zijn opmerkelijke ontwikkeling

de cel zich bezig met de aanvraag van de bouwvergun-

sinds 2005. Naar aanleiding van deze beloning, die toege-

ning voor de uitbreiding van het agentschap van Bergerat

kend wordt per regio, eindigde CFE Polska op de tweede

Monnoyeur in Gdansk en met de coördinatie van de ont-

plaats voor de regio Mazovie - de economisch meest

werpen voor de uitvoering van de lopende werven voor de

actieve regio van het land.

keten E. Leclerc.

Een dergelijke groei was enkel mogelijk dankzij een aan-

Dankzij zijn financiële soliditeit is CFE Polska een betrouw-

zienlijke en permanente rekruteringscampagne. Daardoor

bare en vooraanstaande partner voor zijn huidige en toe-

steeg het personeelsbestand van 84 personen eind 2007

komstige klanten.

tot 131 personen eind 2008, hetzij een stijging met 56%. 2008 werd ook gekenmerkt door de aanwerving van arbeiders om te garanderen dat CFE Polska over de nodige capaciteit beschikt om bepaalde ruwbouwwerken uit te voeren met eigen medewerkers. Het arbeiderspersoneel vertegenwoordigt momenteel een dertigtal personen.

I

Bouw van het winkelcentrum Przymorze Gdansk (PL)

Pool bouw

55

56


(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Activiteit

2008

2007

74,6

92,8

106,4

65,3 Jos en Roger Van Wellen

Van Wellen, van Antwerpen tot Brugge De eerste helft van 2008 werd opnieuw gekenmerkt door

Een grote investering in 2008 was de bouw van een paral-

aanzienlijke activiteiten in de haven van Antwerpen.

lelle trommel in de asfaltcentrale van Van Wellen aan het

Van Wellen voltooide er de resterende sites van het

Doeldok. Daardoor kan momenteel 50% gerecycleerd asfalt

Deurganckdok. Op de rechteroever lag de nadruk op de

gebruikt worden. Zo zijn de twee centrales van Schoten en

renovatie en de verbouwing van de bestaande concessies

Doel momenteel uitgerust voor warme of koude recyclage.

tot een containerterminal. De afdeling ‘wegen’ voltooide enkele belangrijke werven: de terreinen van B-Park in Brugge,

De afdeling ‘gebouwen’ van Van Wellen realiseerde een

het drukrioleringssysteem in Kapellenbos en de heraanleg

omzet van meer dan 40 miljoen EUR. Dat is de hoogste

van 7 ‘gevaarlijke kruispunten’ in de provincie Antwerpen.

omzet in de geschiedenis van deze afdeling, en dit met

57

Pool bouw

een bevredigend resultaat. Het belangrijkste project was

voor de bouw van het nieuwe hotel ‘La Réserve’ in Knokke

de realisatie van het winkelcentrum B-Park in Brugge, voor

voor de promotor LRI. In Antwerpen plaatste Grimaldi

rekening van Codic Blauwe Toren. De bouw van 42.000 m²

Belgium bij Van Wellen een bestelling voor een nieuw appar-

winkelruimte werd gerealiseerd op minder dan een jaar tijd

tementsgebouw in de Brouwersvliet.

en het winkelcentrum werd op 22 oktober 2008 geopend. In het project zijn basisprincipes op het vlak van laag ener-

Het uitstel of de eventuele beperking van de investeringen

getisch- en duurzaam bouwen geïntegreerd. In Antwerpen

door de grote havenbedrijven zou een negatieve impact

bouwde Van Wellen een commercieel gebouw met appar-

kunnen hebben op de activiteit in 2009. De omzet zou in

tementen op de Meir 32-36 en in de haven van Antwerpen

2009 lager kunnen zijn dan in 2008, hoewel er enkele grote

werd de werf voor de bouw van een kraanbalk en een

wegenprojecten - zoals de Diabolo en de Noorderlaan -

kantoorgebouw voor Hupac opgestart.

uitgevoerd zullen worden.

In het najaar van 2008 werd de bestelling voor de gesloten ruwbouw van de appartementen ‘La Réserve’ in Knokke voor de promotor LRP ontvangen, evenals de bestelling

I

Bouw van het winkelcentrum B-Park en aanleg van de omliggende wegeninfrastructuur Brugge (BE)

58




59

60



2008

2007

Orderboek

112,1

59,5

Omzet

135,2

80,1

(in miljoen EUR)

op 31 december

Christian Van Hamme

De pool multitechnieken kende een uitstekend jaar, zowel qua activiteit als qua resultaten.

• CFE verwierf in het begin van het jaar 100% van de aandelen van de vennootschap Louis Stevens & Co., die gespecialiseerd is in elektriciteitswerken, bekabeling en bebakening van vliegvelden en seininrichting.

De pool zette in de loop van het jaar 2008 haar ontwikkeling voort:

Met haar zeven vennootschappen (Druart, ENGEMA,

• CFE, die al een participatie van 25% had in de vennoot-

Nizet Entreprise, Stevens, Voltis, Vanderhoydonks en VMA)

schap Druart, verhoogde zijn participatie tot 62,5%.

en haar 900 medewerkers realiseerde de pool multitech-

Dankzij deze eerste overname van de groep CFE in de

nieken van CFE een omzet van 135 miljoen EUR.

sector van de verwarming, de airconditioning en het sanitair zal de groep CFE een ‘onderhoudsactiviteit’ in de HVAC-,

Gezien het orderboek zou de pool multitechnieken haar

sanitair- en elektriciteitssector kunnen ontwikkelen.

goede resultaten in 2009 moeten bevestigen.

Het comité De activiteiten van de pool multitechnieken worden opgevolgd door een comité dat bestaat uit:

Christian Van Hamme directeur generaal van de pool multitechnieken, Erwin Bobbaerts

gedelegeerd bestuurder van Louis Stevens & Co.,

Jean-Marie Chabart

gedelegeerd bestuurder van Druart,

Jean-Paul Coch

gedelegeerd bestuurder van ENGEMA,

Joris De Vreese

gedelegeerd bestuurder van VMA,

Hugo Dierckx

directeur van Vanderhoydoncks,

Hubert Lacroix

directeur generaal van Nizet Entreprise,

Gabriel Marijsse

directeur human resources,

Jos Stroeken

gedelegeerd bestuurder van Louis Stevens & Co.,

Yves Weyts

directeur duurzame ontwikkeling,

synergie en communicatie,

Guy Wynendaele

gedelegeerd bestuurder van VMA.

I

Elektriciteitswerken en plaatsing van bovenleidingen in de nieuwe tramstelplaats Haren (BE)

61


2008

2007

Orderboek

4,1

3,8

Omzet

9,7

8,5

(in miljoen EUR)

op 31 december

Hugo Dierckx

Vanderhoydoncks richt een afdeling Wireless & Wireline op In 2008 bevestigde Vanderhoydoncks zijn positieve evolutie

In het begin van 2008 lanceerde Vanderhoydoncks de nieuwe

door een hogere omzet te realiseren en betere resultaten te

afdeling ‘Wireless & Wireline’. Dit vertaalde zich meteen in

boeken dan het jaar voordien.

enkele nieuwe werven: het project van de Thalys-treinen die uitgerust werden met een W-LAN-connectie, voor rekening

Verschillende projecten werden gerealiseerd en opgeleverd:

van de Engelse onderneming 21.NET, de capaciteitsuitbrei-

de werken voor het voorlopige operatiekwartier van het Heilig

dingen van de Europese datacenters van Belgacom (BICS)

Hart Ziekenhuis in Leuven, de drukkerij Hendrickx in Peer,

en een radio-onderhoudscontract van de wegentunnels voor

het logistiek centrum van Avnet in Tongeren, het W-LAN-

de Vlaamse overheidsdiensten, en dit voor de provincies

project in meerdere Colruyt-winkels over het hele land,

Antwerpen en Vlaams-Brabant.

de vernieuwing van de HVAC-borden in de universiteit van Hasselt en het ‘relighting’-project van het Atrium-gebouw

Voor 2009 verwacht Vanderhoydoncks ondanks de moei-

voor de NMBS-Holding werden met succes voltooid,

lijke economische omstandigheden een stijging van de

net zoals de parking aan het station van Hasselt voor

omzet en de marge, dankzij de ontwikkeling van de afdeling

rekening van Hasselt Stationsomgeving.

‘Wireless & Wireline’. Opportuniteiten voor complementaire

De afwerking van het Centraal Station in Brussel, in onder-

in het telecommunicatiesegment zullen zeker niet uit het

aanneming voor CFE Brabant, zal voortduren tot begin

oog worden verloren. Vanderhoydoncks plant ook verdere

2009, evenals het project ‘Vosta’ in Bree, voor rekening van

opleidingen voor zijn jonge ploegbazen en het bedrijf zal ook

Timmers Cranes & Steelworks uit Houthalen.

van start gaan met enkele nieuwe doelgerichte technische

technieken en/of activiteiten voor verschillende marktniches

opleidingen voor zijn medewerkers.

I

Relighting-project van het Atrium-gebouw Brussel (BE)

62


Nizet Entreprise, mooie resultaten op bedrijfsen veiligheidsvlak Net zoals de voorbije jaren kende Nizet Entreprise een hoog activiteitsniveau en een rentabiliteit die vergelijkbaar was met de voorbije jaren. Zo bevestigt Nizet Entreprise zijn positie als

I

Voltis-winkel Waterloo (BE)

elektriciteitsinstallateur bij uitstek op de Waalse en Brusselse markt. 2008 was een opmerkelijk jaar op veiligheidsvlak: in 2008 vond bij Nizet Entreprise geen enkel ongeval met arbeidsongeschiktheid plaats. Deze score is des te opmerkelijker gezien het grote aantal mannen en vrouwen dat werkt voor Nizet Entreprise (± 250). Ondanks het gebrek aan bekwaam

Voltis biedt een selfservice aan op basis van een

personeel op de arbeidsmarkt groeide het personeelsbestand

concept van ‘6 winkels in 1’: verlichting, elek-

van Nizet Entreprise met 10%.

triciteit, gereedschap, domotica, verwarming/ De ‘Tertiaire’ afdeling vertegenwoordigt de hoofdactiviteit van

klimaatregeling en huishoudtoestellen.

Nizet Entreprise en werd versterkt met een entiteit voor ‘elekOndanks de moeilijke context op het einde van het jaar als gevolg van de beperkte koopkracht van de klanten, realiseerden de twee winkels in Louvain-la-Neuve en Waterloo een bevredigende omzet en een resultaat dat in de lijn van de verwachtingen lag.

Installatie van fotovoltaïsche panelen en hun monitoringsysteem Perwez (BE)

I

63


2008

2007

Orderboek

24,6

25,2

Omzet

39,0

33,8

(in miljoen EUR)

op 31 december

Hubert Lacroix

triciteitsonderhoud’. Enkele van de belangrijkste bestellingen

Deze afdeling kreeg al haar eerste bestellingen binnen: de uit-

zijn: de elektrische uitrusting van de winkelcentra Médiacité

rusting van een school en een sporthal voor de gemeente

in Luik, Mestdagh in Gembloux en Champion in Trooz.

Perwez, de installaties voor het studiebureau EPIBE op de

De elektriciteitswerken voor de nieuwe vleugel van het zieken-

werf UCM3. Om deze activiteit te promoten zal Nizet Entreprise

huis Saint-Nicolas in Eupen, de werken in het ziekenhuis

haar eigen vestigingen uitrusten met fotovoltaïsche panelen.

Sainte-Elisabeth in Namen, de renovatiewerken in Brugmann, Edith Cavell en Erasmus in Brussel, het Trammuseum in

De afdeling ‘Elektromechanica’ voltooide tal van realisaties,

Brussel en het Hergé-museum in Louvain-la-Neuve.

zoals pomp- en zuiveringsstations voor rekening van diverse Waalse intercommunales, de uitrusting van het brandstof-

2008 werd ook gekenmerkt door de synergieën die tot stand

park van de SOWAER aan de luchthaven van Charleroi,

werden gebracht met de andere bedrijven van de groep

de levering van hoogspanningsapparatuur voor Infrabel,

CFE. Er werden tijdelijke handelsvennootschappen opgericht

de bekabelingwerken voor het GEN-netwerk in Ottignies,

voor het RTBF-project in Brussel (CFE Brabant/Druart/Nizet),

de elektriciteitswerken voor de werkplaatsen van de MIVB in

de inrichting van een Data Center voor Fortis Haren (CFE

Haren en de elektromechanische uitrustingswerken voor het

Brabant/Druart/Nizet), de bouw van een nieuwe kantoor-

project Vortex-Brumagne in Namen.

vleugel voor UCM3 in Jambes (Druart/Nizet), de bouw van een nieuw kantoorgebouw voor Fortis Real Estate - Fortis

De afdeling ‘Werkplaats’, die schakelborden en elektriciteits-

North Light (VMA/Nizet/EEG), de renovatie van kantoor-

cabines ontwerpt en realiseert, kende een consolidatie van

ruimtes in La Sucrerie in Waterloo en het project Melodicum

de activiteit intern (laagspanning) en versterkte haar activiteit

(Sogesmaint-CBRE).

bij externe klanten.

In de loop van het tweede semester werd een afdeling

Voor 2009 kan Nizet Entreprise nu al bogen op een aanzienlijk

opgericht voor de installatie van fotovoltaïsche panelen.

orderboek.

64


2008

2007

Orderboek

32,1

14,3

Omzet

18,0

16,6

(in miljoen EUR)

op 31 december

Jean-Paul Coch

ENGEMA, ten dienste van de spoorontwikkeling 2008 zal een uitzonderlijk jaar blijven voor ENGEMA en dit

werden door de voltooiing van de grote HST-werven.

ondanks een noodzakelijke herstructurering van ENGEMA

Voor de komende jaren wijzen de vooruitzichten op een

Montage.

verdere gestage activiteit voor deze afdeling. Om het hoofd te bieden aan deze ontwikkeling werd nu al een beleid

Met een orderboek dat goed gevuld is tot 2011, bevestigt

gelanceerd ter versterking van het personeelsbestand.

ENGEMA Bovenleidingen zich tot een belangrijke speler in de spoorontwikkeling in België. Dankzij CFE Brabant kon

Na een moeilijk jaar zal ENGEMA Montage zich in de eerste

ENGEMA Bovenleidingen met succes trambovenleidingen

plaats opnieuw toespitsen op zijn oorspronkelijke activiteit:

realiseren in Haren voor de MIVB. Dit opende dan ook

de bouw van hoogspanningslijnen.

een nieuwe markt voor deze afdeling. De investeringen die al sinds enkele jaren worden gedaan in spoormateriaal,

ENGEMA Lignes stabiliseerde zijn activiteitsniveau en

werpen hun vruchten af waarbij de omzet en het resultaat

respecteerde tegelijkertijd eervol de aangekondigde resul-

van deze afdeling bevredigend zijn.

taatsdoelstellingen. De afdeling begon het jaar 2009 met een vol orderboek.

Ook ENGEMA Signalisatie heeft een vol orderboek voor 2009. De omzet van 2008 bereikte een zeer hoog niveau, met bijzonder bevredigende resultaten die beïnvloed

I

Renovatie van de bovenleidingen van het Zuidstation Brussel (BE)

65


2008

2007

Orderboek

28,1

16,2

Omzet

34,7

21,2

(in miljoen EUR)

op 31 december

Guy Wynendaele, Joris De Vreese

VMA, een ‘groen’ jaar De twee afdelingen ‘Infra’ en ‘Industrie’ - hebben een uitste-

VMA Slovakia realiseerde laagspanningsborden, zowel voor de behoeften van het moederbedrijf als voor de andere

kend jaar achter de rug.

ondernemingen van de pool multitechnieken. Voor de afdeling ‘Industrie’ wijst de activiteit specifiek op de verschillende milieugerichte projecten, met als belangrijkste

VMA beschikt al over een goedgevuld orderboek dankzij de

project de procesinstallaties voor Alco Biofuel in Gent en

opdrachten van Fortis Kanselarij, North Light, het gebouw

RESLU in Sluiskil (Nederland). Deze twee fabrieken pro-

KAM en WVEM in het Brusselse Gewest.

duceren groene brandstof. Bij Alco Biofuel gaat het om bio-ethanol op basis van graan en bij RESLU om biodiesel, met als basisgrondstof suikerbieten en koolzaad. Ook de pelletsinstallatie voor de elektriciteitscentrale van Rodenhuize valt onder de zelfde noemer. Bovendien werden de eerste bestellingen uitgevoerd voor de productie van de Audi A1 met lage CO2-uitstoot, die rond midden 2010 gecommercialiseerd zal worden. Ondertussen slaagde de afdeling ‘Industrie’ er al in belangrijke bestellingen binnen te halen in het kader van deze nieuwe investeringen. Ook bij Volvo is de nieuwe XC60 in productie gegaan. VMA heeft daaraan een grote bijdrage geleverd op het vlak van de automatisering van de laslijnen. Volvo zal ook verder investeren in modellen met een lage CO2-uitstoot en voorziet de productie van twee nieuwe wagens. De eerste bestellingen in het kader hiervan werden al ontvangen. Ook de afdeling ‘Infra’ kan bogen op enkele interessante milieuprojecten, zoals de nieuwe magazijnen en kantoren bij Honda in Aalst, waar ongeveer 30.000 m² zonnepanelen op het dak werden geïnstalleerd en het project ‘Delhaize’ in Zellik waar ± 12.000 m² zonnepanelen geplaatst werden. Andere grote projecten die op algemeen elektriciteitsvlak werden uitgevoerd, waren het project ‘KBC’ in Leuven, de MIVB-stelplaats Vandermeeren in Anderlecht, City Link in Antwerpen, Mondi Packaging in Ghislenghien, een nieuwe studio voor Videohouse, de gevangenis van Merksplas voor MBG en ‘Blauwe Toren’ voor Van Wellen in Brugge.

I

Elektrische installatie voor Alco Biofuel Gent (BE)

66


2008

2007

Orderboek

11,5

-

Omzet

22,3

-

(in miljoen EUR)

op 31 december

Jean-Marie Chabart

Druart bevordert de synergie Sinds Druart in juni 2007 toetrad tot de groep CFE,

Op het vlak van de realisaties, die ook een bijdrage

werden verschillende samenwerkingssuccessen tussen

leverden aan de omzet van Druart, zijn er te vermelden:

de verschillende bedrijven van de groep CFE geboekt.

het OCMW van Bergen (rust- en verzorgingstehuis in

Enkele voorbeelden hiervan: RTBF in Brussel, ICT-lokaal

Havré), La Maison Liégeoise in Droixhe (gasketelhuizen),

met CFE Brabant en Nizet Entreprise - Fortis in Haren,

Les Amis des Aveugles in Ghlin (home), US Army in

Armagnac TR956 met CFE Brabant en Nizet Entreprise -

Chièvres (officiershuis), het zuiveringsstation van Roselies

UCM in Wierde, gebouw UCM3 met BAGECI.

(fase 3), de nieuwe kantoren van Wanty in Péronnes, CHR Haute Senne in Soignies (renovatie van het ziekenhuis) en GSK in Rixensart (meerdere werven). Het beleid dat Druart in 2008 opstartte met het oog op de ontwikkeling van het onderhoud voor verwarming, airconditioning en sanitair, in samenwerking met Nizet Entreprise voor het elektriciteitsgedeelte, zal de volgende jaren voortgezet worden. Ook al leverde 2008 niet helemaal de verhoopte resultaten op, toch zou 2009 een kwaliteitsvol boekjaar moeten worden voor Druart, rekening houdend met de ontwikkeling van de onderhoudsactiviteit en de beoogde synergieën met de andere entiteiten van de groep, alsook met het orderboek op het einde van 2008.

Vernieuwing van de bestaande installaties in het regionaal ziekenhuis Haute Senne Soignies (BE)

I

67


2008

2007

Orderboek

11,6

-

Omzet

13,0

-

(in miljoen EUR)

op 31 december

Jos Stroeken, Erwin Bobbaerts

Stevens, een prachtige intrede Het jaar 2008 is een nieuwe stap in de geschiedenis van

Voor 2008 kan het bedrijf opnieuw mooie cijfers voorleggen,

Louis Stevens & Co. Sinds februari maakt het bedrijf immers

dankzij projecten zoals de automatisering van de seininrich-

deel uit van de pool multitechnieken van CFE.

ting in de Waaslandhaven, de renovatie van de bebakening van de starten landingsbaan in Brussels Airport, de instal-

De vennootschap Louis Stevens & Co. werd in 1951 opge-

latie van camera’s in 50 stations in het kader van het Malaga

richt als specialist in elektrotechnische installaties. In de loop

4-project, de ondergrondse bekabeling van de MIVB-trams in

der jaren groeide het bedrijf uit tot een multidisciplinaire onder-

19 Brusselse gemeenten, de ophanging van glasvezelkabels

neming, gespecialiseerd in elektriciteitswerken, seininrichting,

tussen de stations Leuven en Landen, de modernisering van de

bedrading en vliegveldbebakening. Louis Stevens & Co.

seininrichting op lijn 36 (Waremme), de bekabeling van Lijn 21

voert de meest complexe en de meest diverse elektro-

Hasselt-Genk, het project ERTMS/ETCS,...

technische installatiewerken uit, gaande van de aanleg van telecommunicatienetwerken (coax- of glasvezelbekabeling,

Voor 2009 zijn de vooruitzichten positief: het orderboekje is

gestructureerde bekabeling) over seininrichting voor klanten

goedgevuld met projecten zoals de spoorbundelautomati-

zoals de Belgische Spoorwegen en de Brusselse metro en

sering voor de STB van Charleroi, de verdere implementatie

tram, de installatie van openbare verlichting, terreinverlichting

van het CCTV (Closed-Circuit Television) Malaga-project

en de installatie van beveiligings- en toegangscontrole-

(ongeveer 4.000 camera’s) en de implementatie van het

systemen (camerabewaking, perimeterbeveiliging) tot de

CCTV-project voor de metro van Charleroi.

ingraving van hoogspanningskabels voor energietransport. Er zal speciale aandacht worden geschonken aan de veiligDankzij de jarenlange ervaring van het bedrijf in deze

heid, met specifieke acties om het aantal ongevallen te ver-

domeinen beschikken de 120 medewerkers van Louis

minderen.

Stevens & Co. over alle vereiste competenties om projecten te realiseren volgens de strengste kwaliteitsnormen en dit zelfs in de moeilijkste omstandigheden.

I

Uitrusting en aansluiting van het ‘Onderstation C’ op Brussels Airport Zaventem (BE)

68


Pool vastgoedontwikkeling en -beheer


69

70



2008

2007

8,5

9,9

Activiteit

37,4

36,4

Vastgoedontwikkeling

67,6%

74,1%

Gebouwenbeheer

24,6%

24,1%

7,8%

1,8%

(in miljoen EUR)

Orderboek

op 31 december

Project Management

Het comité De activiteiten van de pool worden opgevolgd door een comité dat als volgt samengesteld is:

Renaud Bentégeat Philippe Blaton

bestuurder van BPI,

Fabien De Jonge project financing manager, Michel Guillaume gedelegeerd bestuurder van

Sogesmaint-CBRE,

Jacques Lefèvre

gedelegeerd bestuurder van BPI,

directeur van CFE Immo en

bestuurder van Van Wellen,

Jacques Ninanne adjunct directeur generaal

corporate – directeur financiën en

administratie,

Patrick Van Craen bestuurder en directeur van CLi

en Construction Management,

Catherine Vincent secretaris-generaal van de pool.

I

Ontwikkeling van een nieuwe wijk - Tuinen van Jette Brussel (BE)

71


Michel Guillaume

Sogesmaint-CBRE, een jaar van project management Sogesmaint-CBRE zette in de loop van het jaar de unifor-

betrekking tot de raamcontracten met verschillende grote

misering voort van de beheermethoden met betrekking tot

klanten (Allianz, Crédit Suisse, IVG en MEAG en Commerz

de patrimoniums die in 2006/2007 gefusioneerd werden.

Real) en als gevolg van de concurrentiedruk die in de loop

Sogesmaint-CBRE heroriënteerde ook zijn medewerkers

van het jaar toenam rekening houdend met de conjunctuur-

om de teams te groeperen per klant zodat deze één aan-

vooruitzichten die veel ongunstiger werden.

spreekpunt, Senior Property Manager, kreeg die de taken coördineert.

Voor 2009 zal Sogesmaint-CBRE groeialternatieven moeten vinden om de verwachte rentabiliteitdalingen van de traditio-

De afdeling ‘project management’ was heel actief tijdens

nele beheersopdrachten te compenseren. Voor de renovatie

deze periode waarin het beheer van een tiental renovatie-

en de opwaardering van gebouwen zal Sogesmaint-CBRE

projecten als gedelegeerd bouwheer werd geconcretiseerd.

voorrang verlenen aan duurzame en verantwoorde investe-

In dit opzicht dient er gewezen te worden op de belang-

ringen op lange termijn. Projecten met derde investeerders

rijke opdracht die Sogesmaint-CBRE als gedelegeerd

of publiek-private samenwerkingsverbanden zijn pistes die

bouwheer uitvoerde in het kader van de renovatie van

eveneens gevolgd zullen worden.

het ‘Justitie’ gebouw in de Vierarmenstraat in Brussel, dat verhuurd is aan het Ministerie van Justitie. Deze renova-

Om te anticiperen op deze evolutie wordt er een energie-

tie heeft betrekking op een gebouw van 20.000 m² voor een

en milieu-audit ontwikkeld om de toekomstige uitdagingen

globaal bedrag van meer dan 20 miljoen EUR in opdracht

optimaal te definiëren en de knowhow ter zake te verster-

van Befimmo.

ken, om de klanten steeds beter te adviseren en doelgerichte projecten voor de renovatie van gebouwen voor

De afdeling ‘property management’ kende een zeer sterke

te stellen.

activiteit in het kader van de heronderhandelingen met

I

Renovatie van het ‘Justitie’-gebouw Brussel (BE)

72


Construction Management SA

Construction Management SA Patrick Van Craen

Construction Management, ten dienste van zijn klanten Het jaar 2008 werd in de industriesector gekenmerkt door

uitwerking van voorstudies in het kader van de ontwikkeling

de toewijzing van twee grootschalige ‘project management’-

van toeristische projecten. Het gaat meer bepaald om een

opdrachten en bouwkundige studies in de staalindustrie.

residentieel complex in Marrakech, een hotel en kantoor-

De eerste opdracht heeft betrekking op de realisatie van een

gebouw in Tanger en twee hotel- en toeristische verblijfs-

productielijn voor staaldraad en een verflijn voor plaatstaal

projecten waarvan één in de regio van Tetouan en één in

voor het staalproductiebedrijf ‘Conares’ in Dubai. De tweede

Fez.

opdracht omvat de realisatie, het ontwerp en het beheer van een project voor de bouw van een staalproductie-

In het Groothertogdom Luxemburg is Construction

vestiging in Piombino (Italië) voor Multiserv.

Management gedelegeerd bouwheer voor het project ‘Serenity’ in Luxemburg en een rusthuisproject in

Bovendien zet Construction Management de opdrachten

Bettembourg, ontwikkeld door CLi.

voort met betrekking tot de voorlopige kantoren in het Erasmusziekenhuis in Brussel, evenals de uitbreidings-

Tot slot maakt Construction Management in België deel uit

projecten in Feluy voor Chemviron Carbon.

van een consortium dat een project voor een vrijetijds- en sportcentrum in Henegouwen ontwikkelt. Het project wordt

In de toeristische sector in Marokko ondertekende

momenteel door het Waalse Gewest aan een openbaar

Construction Management meerdere contracten voor de

onderzoek onderworpen.

I

Project management van een productielijn voor staaldraad en een verflijn voor plaatstaal Dubai (UAE)

73


Patrick Van Craen

CLi, productdiversificatie Door de verkrijging van de bouwvergunning, in april 2008, werden de opschortende voorwaarden voor de commercialisering van het project ‘Serenity’ aan de ‘route d’Arlon’ in Strassen opgeheven ten aanzien van Fidentia. Dit project van 10.200 m² kantoren, dat de HQE-certificatie (Haute Qualité Environnementale) kreeg, werd in de maand mei opgestart. De oplevering is voorzien eind 2009. Voor dit energiezuinige gebouw wordt gebruik gemaakt van de meest recente technologieën op het vlak van energieverbruikbeheer en duurzame ontwikkeling. Bovendien heeft CLi een rusthuisproject voorgelegd dat goedgekeurd werd door de gemeentelijke instanties van Bettembourg, die de procedures voor de wijziging van het algemeen ontwikkelingsplan hebben opgestart. De grond, die eind 2007 werd aangekocht, is ideaal gelegen langs een groenzone aan de oevers van de Alzette, nabij het centrum van Bettembourg. Het complex zal bestaan uit een honderdtal woningen en een onthaal- en dienstencentrum. De enorme druk op de prijzen van de gronden en de financiële crisis hebben CLi ertoe aangezet een zeer voorzichtig aankoopbeleid te voeren. CLi kocht in 2008 geen nieuwe gronden aan maar zet echter wel de analyse voort van de dossiers die betrekking hebben op projecten die geselecteerd werden omwille van hun groot commercialiseringpotentieel en dit naar investeringspartners toe.

Ontwikkeling van een kantorencomplex volgens HQE-standaard - ‘Climmolux’ Luxemburg (LU)

I

74


Jacques Lefèvre

BPI - CFE Immo, een jaar van contrasten Het voorbije boekjaar was een jaar van contrasten dat

Er werden twee nieuwe werven opgestart: het programma

vanaf oktober gekenmerkt werd door de snelle en bruuske

‘Les Hauts Prés’ in Ukkel, goed voor 67 woningen,

ongunstige evolutie van de vastgoedmarkt als gevolg van

en ‘Crespel’ in Elsene, goed voor 32 eenheden.

de financiële en economische crisis. Door de anticipatie op deze ingrijpende gebeurtenissen kon BPI-CFE Immo afzien

In de kantoorsector is het gebouw ‘South Express’ in de

van beoogde investeringen, de commerciële benadering

Fonsnylaan verkocht aan een institutionele investeerder.

van de projecten herzien en de organisatie aanpassen aan

Het programma ‘South City Office’ vordert zoals gepland

de evolutie van de markt.

en zal in de loop van 2010 opgeleverd worden. Er vond een belangrijke aankoop plaats tegenover de ingang van

In de loop van het boekjaar werden verschillende woon-

het Zuidstation: het project ‘Victor’, dat gerealiseerd zal

projecten met succes opgeleverd: in de Frontispiesstraat in

worden in samenwerking met de twee naburige eigenaars.

Brussel werden in oktober de twintig lofts van het gemengd

BPI-CFE Immo wil er op termijn een programma ontwik-

woon/kantoorgebouw opgeleverd die gecommercialiseerd

kelen van uitzonderlijk gelegen kantoren die voldoen aan

worden, evenals een kantoorverdieping voor een koper

hoge energie- en milieustandaarden, waardoor deze zone

die er zijn kantoren zal in onderbrengen. In Antwerpen is

een uitstalraam kan zijn voor Brussel. Er werden nog twee

het woonprogramma ‘Rooftops’ met twintig woningen in

andere sites aangekocht in Harelbeke en Hasselt waarbij

het winkelcentrum van de Stadfeestzaal volledig verkocht.

BPI-CFE Immo voornamelijk zal optreden als verkavelaar.

Voor de grote woonprogramma’s brak de laatste realisatie-

De gronden zijn bestemd voor gemengde woonontwikke-

fase aan. Fase IX van ‘Espace Rolin’ met 34 woningen werd

lingen meer bepaald huizen en appartementen.

in oktober opgeleverd. Ook de ‘Tuinen van Jette’ lopen ten einde alsook het gebouw A08, goed voor 106 apparte-

Op internationaal vlak is een lokaal team operationeel in

menten en 1.200 m² handelsruimte, is opgeleverd.

Polen om er de vastgoedontwikkeling in goede banen te

Eind december 2008 moesten er nog 29 eenheden

leiden. Voor het woonprogramma in Gdansk zouden de

en een handelszaak van 205 m² gecommercialiseerd

administratieve vergunningen begin 2009 afgeleverd moe-

worden. De commerciële benadering waarbij gezocht

ten worden.

werd naar een privé-investeerder voor het wooncomplex, leidde tot de integrale verkoop van gebouw B van

Tot slot zullen de werken voor het prestigieuze immo-

het programma ‘Sand Court’ in het hartje van Brussel.

biliënproject ‘La Réserve’ te Knokke-Zoute, waarin BPI-CFE

Zo moesten er nog 22 opgeleverde woningen verkocht

Immo één derde heeft, opgestart worden in 2009.

worden op een totaal van 86 stuks. In Doornik werd de renovatie en de verbouwing van het vroegere Dominicanenklooster tot 20 woongelegenheden geconfronteerd met tal van technische problemen, waardoor het project een aanzienlijke vertraging opliep. Het project kon uiteindelijk in december opgeleverd worden. Voor het komende boekjaar kennen de programma’s die opgeleverd zullen worden, met name Brugmann Court in Elsene en Barbarahof in Leuven, nu al een commercieel succes.

Ontwikkeling van het residentieel project ‘Sand Court’ Brussel (BE)

I


75

76


Pool baggerwerken en milieu


77

78


2008

2007

Orderboek

2.192,0

1.811,0

Omzet

1.508,8

1.314,0

(in miljoen EUR) 100% op 31 december

Alain Bernard

Het management team De activiteiten van DEME worden opgevolgd door een management team dat bestaat uit:

Alain Bernard

Chief Executive Officer,

Pierre Catteau

Area Director Mediterranean,

Philippe Hermans

Area Director Americas-Oceania-Asia,

Marc Maes

Chief Financial Officer,

Harry Mommens

Human Resources Manager,

Martin Ockier

Area Director Benelux,

Dirk Poppe

Area Director Middle (Eastern Europe and Russia),

Pierre Potvliege

Area Director Middle East,

Eric Tancré

Area Director North Europe,

Theo Van De Kerckhove

Chief Operating Officer,

Christian Van Meerbeeck

Chief Legal Officer.

Uitdiepen van de toegangsgeul van de haven van Avilès (ESP)

79


DEME, creating land for the future In 2008 slaagde DEME er andermaal in zijn omzet te ver-

In mei 2008 werd de sleepzuiger ‘Breydel’ (9.000 m3) in de

hogen. Het orderboek werd aangevuld met een aantal

vaart gebracht. Dit was meteen het sluitstuk van het inves-

nieuwe opdrachten en dit op alle continenten. De jaarlijkse

teringsprogramma 2005-2008, waarbij zes grote eenheden

omzet overstijgt de 1.500 miljoen EUR. De geografische

toegevoegd werden aan de baggervloot. Op dit moment

diversificatie van het orderboek en de uniforme verdeling van

werd al een nieuw investeringsprogramma gelanceerd voor

de omzetstijging over alle specialisaties van DEME zouden de

de periode van 2008 tot 2011. In het kader van dit pro-

impact van de huidige economische crisis op de activiteiten

gramma zal de vloot van DEME versterkt worden met een

van DEME moeten beperken.

aantal sleephopperzuigers en andere tuigen voor maritieme werken. Het gaat onder andere over een ‘Nieuwe Generatie’-

DEME kende opnieuw een zeer hoog activiteitsniveau op de

sleephopperzuiger met een capaciteit van 30.000 m³,

Europese markt, in Afrika, in Zuid-Amerika en in het Midden-

een middelgrote sleephopperzuiger met een capaciteit van

Oosten. De belangrijkste groeiregio’s in vergelijking met 2007

5.600 m³, een robuuste Backacter (met een bak van 40 m³),

waren Australië, Zuid-Amerika, India en het Middellandse

een waterinjectiebaggertuig, een valpijpschip met een capa-

Zeegebied. Niet minder dan zeven grote contracten werden

citeit van 19.000 ton, een grindsleephopperzuiger met een

binnengehaald, alleen of in joint venture, in Panama, de

capaciteit van 10.000 ton, twee zeegaande rotscutterzuigers

Verenigde Arabische Emiraten, België, het Verenigd Koninkrijk

en een jumbo-hefplatform.

en Qatar/Bahrein. Er werden ook kleinere contracten binnengehaald in Rusland, Mexico, Taiwan, Nigeria, Venezuela, de

In 2008 legde DEME vooral de nadruk op alle aspecten van

Verenigde Arabische Emiraten en Nederland. Veel van deze

de veiligheid aan boord, op de werven en in de kantoren,

belangrijke contracten bleken gemengde projecten voor

met ‘nul ongevallen’ als doelstelling. De continue aandacht

baggerwerken en maritieme werken. Dit bevestigt de huidige

met betrekking tot de veiligheid is een permanent proces

positie van DEME als multidisciplinaire maritieme aannemer

waarbij alle personeelsleden van DEME betrokken moeten

op de wereldmarkt.

worden. Voor 2009 werden nieuwe initiatieven gelanceerd, zoals ‘Take 5’ (trek 5 minuten tijd uit om de veiligheidsaspecten te beschouwen alvorens aan de slag te gaan).

Sleephopperzuiger ‘Breydel’

80


Eind 2008 werd het nieuwe programma DRIVE gelanceerd

gehaald. In beide gevallen zal DEC instaan voor de verwer-

om de rentabiliteit en de productiviteit binnen de hele DEME-

king van de baggerspecie. Er werden baggeren maritieme

groep te bevorderen.

werken uitgevoerd in Antwerpen, Kruibeke, Gent, Asper,

Bagger- en maritieme werken

Oostende en in het ‘Scheur’, de toegangsgeul tot de haven van Zeebrugge. Er werden verdiepingswerken uitgevoerd in het Churchilldok in Antwerpen. Verder werd gestart met de

Benelux

aanleg van een groot gecontroleerd overstromingsgebied in de Hedwige polder en een stormvloedkeringsgebied in

De activiteit in het Beneluxgebied volgde hetzelfde ritme als

Kruibeke. Fase 5 van de bouw van het Kluizendok in Gent

de jaren voordien. Op de Schelde en in de toegangsgeulen

werd voltooid. De bouw van de nieuwe oostelijke dam

naar de Antwerpse sluizen werd een nieuw 7-jarencontract

van de buitenhaven en de baggerwerken voor de nieuwe

voor onderhoudsbaggerwerken opgestart, terwijl de gelijk-

toegangsgeul in Oostende werden aangevat. De eerste

aardige werken langs de Belgische kust voortgezet werden.

fase van het farshore windmolenpark van de Thorntonbank,

Er werden ‘maintenance’-contracten voor 3 jaar op het Kanaal van Brussel en het kanaal Gent-Terneuzen binnen-

I

Strandopspuiting Belgische kust

81


waarvoor een beroep werd gedaan op alle disciplines van

havens van Medway opgestart en de baggerwerken voor

DEME, werd voortgezet. Bovendien werd de bouw voltooid

de ‘Princes’ vaargeul op de Theems alsook de onder-

van een stuwdam op de Schelde in Asper, in samenwerking

houdsbaggerwerken in de haven van Dublin (Ierland)

met MBG.

werden voltooid. In Duitsland vierde de dochteronderneming Nordsee Nassbagger- und Tiefbau haar 40e verjaar-

Op de Nederlandse markt heeft de dochteronderneming

dag. Zij voerde onderhoudsbaggerwerken uit op de Elbe,

de Vries & van de Wiel de bouw voltooid van de nieuwe

in Wilhelmshaven, Medemgrund Cuxhaven en op de Rijn

Zuiderzeehaven in Kampen, een PPS-project. In 2008 werd

in Duisburg. Daarnaast voerde ze ook de baggerwerken

het DBFM-contract (Design, Build, Finance and Maintain)

uit voor de bouw van een offshore laadkade in Cuxhaven.

voor de bouw van de tweede ‘Coentunnel’ in Amsterdam

In alle hiervoor vermelde landen heeft DEME een permanent

toegewezen aan Dredging International (DI), in consortium

kantoor en een eigen lokaal netwerk. De baggerwerken

met CFE en andere ondernemingen.

voor de bouw van de antistorm-stuwdam in Sint-Petersburg (Rusland) werden aangevat, evenals de verdiepingswerken

Europa

voor de ontwikkeling van de zeehaven ‘Ust Luga’. Tot slot ontplooide DEME belangrijke marketing- en tenderactivitei-

Zoals het Beneluxgebied beschouwt DEME de Europese

ten in Scandinavië, Polen en de Baltische Staten.

markt nog altijd als een echte binnenlandse markt. In 2008 was DEME heel actief in het Middellandse Zeegebied, met

Er werden nieuwe contracten in de wacht gesleept,

opdrachten in Cyprus, Italië en Spanje. Nieuwe opdrachten

zoals een contract voor de ophoging van de stranden in

resulteerden in een latere diversificatie van de activiteiten,

Abruzzo en de verdieping van de toegang tot de haven van

voornamelijk in Italië. Enkele voorbeelden hiervan zijn

Civitavecchia in Italië, de sanering voor de uitbreiding van de

fase twee van de onderhoudsbaggerwerken in Ravenna,

luchthaven ‘Manx Ronaldsway’ in het Verenigd Koninkrijk en

de verdiepingswerken in Gioia Tauro en de baggerwerken

de bouw van de containerterminal van ‘London Gateway’ in

en andere maritieme werken in Ortona, Molfetta, Gioia

het Verenigd Koninkrijk, die vanaf 2009 van start zullen gaan.

Tauro, Favignana, Cagliari en Napels. In Frankrijk bevestigde DEME zijn positie als belangrijkste baggeraar voor grote

Afrika

havenuitbreidingen, met de baggerwerken voor de uitbreiding van de haven van Lorient en de belangrijke ver-

De activiteit op het Afrikaanse continent bleef tijdens het

breding van de haven van FOS2XL die voortgezet werden

hele jaar 2008 een hoog niveau aanhouden in Zuid-, West-

in Fos-sur-Mer, naast de onderhoudsbaggerwerken in

en Noord-Afrika. De havenautoriteiten van Zuid-Afrika

Bayonne en Gravelines. Het grootste contract dat in Europa

deden een beroep op DI om hun verouderde baggervloot

werd toegewezen aan DEME, was het project van de

te ondersteunen met het oog op de uitvoering van onder-

‘London Gateway Port’, langs de Theems in het Verenigd

houdsbaggerwerken in verschillende havens: de heraanleg

Koninkrijk. Er werden onderhoudsbaggerwerken voor de

van de toegangsvaargeul in Durban en de onderhouds-

I

Baggerwerkzaamheden in Durban Zuid-Afrika

82


baggerwerken in de havens van Richards Bay, Durban,

bereikt dankzij de aanzienlijke baggerwerken voor de bouw

Elizabeth, East London en Ngqura. Dit versterkte de aan-

van de nieuwe LNG-terminal in Manzanillo. De meest pres-

wezigheid van DEME in dit land. Er werden grootschalige

tigieuze opdracht in Latijns-Amerika is echter de verbreding

opdrachten voortgezet, zoals de baggerwerken voor het

en de verdieping van de laterale toegangsweg van de Stille

project NLNG 7+ in Bonny Island, de onderhoudsbagger-

Oceaan naar het Panamakanaal, een opdracht die in het

werken in de vaargeul van Bonny en het onderhoud en de

eerste semester van 2008 werd toegewezen aan DEME.

verbetering van de beboeiing, evenals de baggeren saneringswerken voor de uitbreiding van Opobo Town in Nigeria,

Midden-Oosten en Indisch subcontinent

waarvoor de jumbotrailer ‘Pearl River’ ingezet werd in deze regio. De vierde fase van het milieuherstelproject ‘Korle

De activiteiten in de Golfregio worden ontwikkeld door

Lagoon’ in Ghana werd aangevat. Ook de renovatie van

de onderneming MEDCO, een partnerschap dat bestaat

de golfbreker in de vissershaven van Elmina, eveneens in

uit DEME, het bedrijf United Development Company en

Ghana, werd aangevat. Sidra, de Italiaanse dochteronder-

de overheid van Qatar. De aanwezigheid van DEME op

neming, staat in voor de follow-up van Noord-Afrika en het

de markt in Abu Dhabi werd in 2008 voortgezet, onder

hele Middellandse Zeegebied. Samen met Tideway stond

andere dankzij de prestigieuze ontwikkelingsprojecten van

zij in voor offshore opdrachten voor de aanlanding aan het

Al Raha Beach en Yas Island. Bovendien bevestigde

strand Maamoura van ENI in Tunesië en in Algerije voor het

DEME zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de regio door

project Medgaz (tussen Algerije en Spanje). Daarnaast vatte

met succes de verdiepingswerken in de haven van Ruwais

ze ook de verdiepingswerken aan in de haven van Misurata

te voltooien, gelinkt met de uitbreiding van de zwavel-

in Libië.

terminal voor Takreer, door de baggeren saneringswerken in de vaargeulen van Ras Ghanada en Al Sadr uit

De uitbreiding van Port Est in La Réunion werd voltooid.

te voeren, en door de opstart van baggerwerkzaamheden

Onderhoudsbaggerwerken werden uitgevoerd in Kamsar

voor de ontwikkeling van de nieuwe haven van Khalifa.

in Guinee (langetermijncontract tot in 2015). Er werden

In 2008 werd een contract, in joint venture, met Nakheel

baggerwerken in de baai van Luanda en verdiepingswerken

ondertekend voor de herontwikkeling van de oude haven

in de vaargeul van Pululu in Angola uitgevoerd. Ook de aan-

Port Rashid in Dubai.

leg van de aanlanding voor de Hasdrubal-pijpleiding werd uitgevoerd. Bovendien werden er verdiepingswerken uitge-

In Ras Al Khaimah werden de baggeren saneringswerken

voerd in het LISCO-havendok (Libyan Steel Cie) in Misurata

voor de ontwikkeling van de Al Marjan-eilanden voltooid.

in Libië.

De bouw van een beschermende steendam werd voortgezet tot in februari 2009. In Qatar stelde DEME materieel

De verdiepingswerken en aansluitende onderhoudswerken,

ter beschikking voor de uitbreiding van de gasterminal van

over een afstand van 153 km op de Niger in Nigeria, wer-

Ras Laffan.

den toegekend en zullen worden opgestart vanaf 2009. In India, startte DEME met de aanleg van nieuwe indus-

Latijns-Amerika

triezones en de uitbreiding van de haven van Dhamra en werden de landwinningswerken voor de uitbreiding van

In Zuid-Amerika kende DEME een groei van zijn marktaan-

de haven van Gangavaram voltooid. Het baggeren van

deel en slaagde de groep erin haar positie in Venezuela te

sleuven en de aanleg van aanlandingen voor de gaslei-

consolideren door een nieuwe opdracht voor onderhouds-

dingen van het ‘Dhirubai Field’, nabij Kakinada, werden

werken op de Orinoco-rivier binnen te halen. In Brazilië

voortgezet. Hetzelfde geldt voor de baggerwerken in de

werd het grote baggerproject in de ijzer- en staalhaven in de

navigatiegeul ‘Sethusamudran’ tussen Sri Lanka en India.

baai van Sepetiba voltooid. Dankzij dit contract kon DEME

Verder werden ook onderhoudsbaggerwerken uitgevoerd

dit land aanboren, met nieuwe interessante contracten in

in Kakinada, evenals baggerwerken in de toegangsgeul

Itaguai, Rio de Janeiro, Sao Francisco do Sul en Imbituba.

van de haven van Krishnapatnam en de haven van Qasim

Er werd een nieuwe aansluiting tot de Mexicaanse markt

in Pakistan.

83


Azië en Australië

DEME ontving een bijkomende bestelling voor het baggeren van onderwater depots met pyrietconcentraat met

In Singapore resulteerden de werken voor de ontwikke-

behulp van een tweede cutterzuiger.

ling van het eiland Jurong in sporadische interventies. Het 2-jarencontract voor de jumbo-sleephopperzuiger

In Australië kende DEME een verderzetting van zijn alge-

‘Nile River’ liep ten einde waardoor de hopper de Chinese

mene activiteiten. Het bedrijf sleepte, in joint venture, een

wateren verliet. Dankzij de toewijzing van het contract

belangrijk contract in de wacht voor de ontwikkeling van

voor de verdieping van de nieuwe haven van Mai Liao aan

een steenkoolexportterminal op het eiland Kooragang te

DEME, maakt het schip opnieuw zijn opwachting op de

Newcastle, terwijl de offshore specialisten van Tideway

Taiwanese markt. In Papoea-Nieuw-Guinea zette DEME

een groot werk binnenhaalden voor het uitdiepen van

de herstelbaggerwerken op de rivier Fly voort voor reke-

sleuven en het navullen in het kader van de ontwikkeling

ning van Oktedi Mining Co.

van het aardgasveld ‘Pluto’ op de ‘North West Shelf’ in

I

Milieubaggerwerken op de rivier Fly Papoea-Nieuw-Guinea

84


West-Australië. De verdieping van de toegang tot Cape

het sleepkanaal in het kader van het project ‘LNG Adriatic’

Lambert werd voltooid, terwijl in Gladstone baggerwerken

in de Baai van Algeciras in Spanje.

aangevat werden.

Offshore activiteiten

Zware hefoperaties op zee Scaldis Salvage and Marine Contractors, waarin DEME

Oil and gas

een belang van 55% heeft, werkte mee aan verscheidene grote bergings- en wrakopruimingswerken, alsook aan

Tideway Marine & Offshore Contractors, de specialisten

meerdere zware hefoperaties in heel Europa.

inzake olie en gas, slaagden erin een hoog activiteitsniveau te behouden, zowel in het segment van de steenstor-

Belangrijke projecten in uitvoering waren de berging en

ting als in het segment van de aanleg van aanlandingen.

opruiming van de Duitse onderzeeër UB38 uit de Eerste

De twee valpijpschepen van Tideway, de ‘Rollingstone’

Wereldoorlog in het Verenigd Koninkrijk zowel de hef-

en de ‘Seahorse’, verleenden steenstortdiensten voor

operaties als het transport en de plaatsing van de zes

pijpleidingen-, kabelbescherming- en stabilisatieprojecten

funderingen van 3.000 ton voor het windmolenpark op de

voor verschillende grote offshore pijplijnaannemers en voor

Thorntonbank, en verschillende nearshore hefoperaties

olie- en gasbedrijven in de Noordzee, Tunesië, Algerije,

in het Verenigd Koninkrijk, Italië, Noorwegen, Tunesië en

Mexico, Angola en Indonesië. De activiteiten die verband

Kroatië.

houden met het langetermijncontract voor steenstorting in het kader van de projecten ‘Skarv’ en ‘Idun Field’ voor BP in de Noordzee, werden aangevat. De continuïteit is verzekerd

Verticale en horizontale offshore en nearshore boortechnieken

door de toewijzing, in joint venture, van belangrijke steenstortwerken in het kader van het project ‘Nord Stream’.

GeoSea is de onderneming van de groep DEME die gespecialiseerd is in rotsboringen en installaties voor

Tideway realiseerde in 2008 een recordaantal aanlandings-

funderingen van havendammen en aanmeerpieren, in de

projecten, die gedeeltelijk nog altijd in uitvoering zijn:

installatie van offshore structuren, in offshore windmolen-

voor het pijpleidingproject Medgaz; ‘Enagas Balearic’,

parken en in geotechnisch diepzeeonderzoek.

een pijpleidingproject tussen Denia, Ibiza en Mallorca in Spanje; het project ‘Shell Corrib’ in Ierland; het baggeren van sleuven voor pijpleidingen die een autonoom gasveld in de Baai van Bengalen verbinden met een onshore terminal in Kakinada; de voltooiing van de baggerwerken en de navulling van de aanlandingssleuven voor een gaspijpleiding in Mina Al Ahmadi (Koeweit); het offshore baggeren en aanvulwerkzaamheden in het kader van het LNG-project ‘Woodside Pluto’ in Australië; het baggeren en het aanvullen voor het project ‘Encana Deep Panuke’ in Canada. Andere activiteiten hadden betrekking op de verlening van voorafgaande presweeping- en beschermingswerken voor

GeoSea ontwikkelde zich snel in 2008, met een hoge bezettingsgraad voor de hefplatformen en de boorinstallaties. Er werden meerdere zeebodemstudies gerealiseerd, voornamelijk voor toekomstige offshore windmolenparken in België en Duitsland. Er werden projecten voor de plaatsing van palen en voor boringen in Oman (Musandam) en in Cape Lambert in Australië opgestart. Er werd een nieuw contract binnengehaald voor de installatie van een gerenoveerde oliepier in Kameroen. GeoSea is betrokken bij boor- en dynamiteringsprojecten in Algeciras (Spanje) en Panama.

de pijpleidingen van het Brits-Nederlandse project HVDC Interconnector, de voltooiing van de kabellegwerken voor

2008 werd gekenmerkt door een zeer belangrijke tussen-

het project ‘Norned HT’ (576 km kabel tussen Noorwegen

komst van GeoSea in het kader van het farshore wind-

en Nederland), de plaatsing van een hoogspanningskabel

molenparkproject van de Thorntonbank, waar de hefplat-

van 38 km tussen de Thorntonbank en de Belgische kust

formen hun polyvalentie bewezen hebben bij de installatie

voor het farshore windmolenpark, en tot slot de baggerwer-

van de indrukwekkende windmolens van 5 MW in zeer

ken voor de verwijdering van de beschermingsdam en voor

moeilijke omstandigheden.

85


Milieuactiviteiten: bodemsaneringswerken en opslag van vervuild slib De onderneming DEC-Ecoterres is de milieuspecialist binnen de DEME-groep. In 2008 slaagde zij erin de activiteiten op een hoog peil te houden in het bijzonder op de Europese markt. In het Verenigd Koninkrijk is de sanering van de site voor de Olympische Spelen van Londen in 2012 in Stratford volop aan de gang en is de aanvang van de sanering van de Coke Avenue-zone nabij Chesterfield voorzien voor 2009. Deze twee prestigieuze opdrachten zijn unieke referenties inzake bodemsanering in het Verenigd Koninkrijk. In België sleepte DI-DEC in joint venture een belangrijke opdracht in de wacht voor het ontwerp, de bouw en de exploitatie van een slibverwerkings- en -opslagsysteem in de Antwerpse haven, in het kader van het AMORASproject. In Frankrijk was Extract-Ecoterres actief betrokken bij slib- en bodemsaneringsprojecten in Parijs, Enghien, Chooz, Fessenheim en Flamanville. In Zweden realiseerde Extract-Ecoterres bodemsaneringsprojecten in Bengtsfors en Silvergruvan. Er werden proeven uitgevoerd voor de sanering van een deel van de Zwarte Zee in Nynashamn. In Italië realiseerde DEC het project ‘San Giovani’ in Napels, voor het wassen van verontreinigde baggersedimenten. In Spanje voerde Soldec bodemonderzoeken uit voor Repsol en Union Fenosa. In Nederland realiseerde DECEcoterres een aantal bodem- en slibsaneringsprojecten via zijn dochteronderneming de Vries & van de Wiel. In België opende DEC een derde grondrecyclagecentrum in Heusden-Zolder. De bestaande centra zijn die van Kallo en Zeebrugge. Ecoterres sleepte een contract in de wacht voor de verwerking van verontreinigde sedimenten van de Waalse waterwegen. Met het oog hierop zal Sedisol, de dochteronderneming van Ecoterres, een innovatieve verwerkingsinstallatie bouwen in de regio van Charleroi. In België werden in 2008 de volgende projecten gerealiseerd: mechanische drainagefabriek voor Nyrstar in Balen (langetermijncontract), de sanering van drie met zuurteer verontreinigde vijvers in Ertvelde voor rekening van Total, saneringen van vroegere industriële sites in de streek van Gent (onder andere Fasiver), een aantal in situ bodemherstelwerken onder andere voor petrochemische,

I

Saneringswerken Ertvelde (BE)

86


metaalverwerkende en farmaceutische ondernemingen, en saneringsactiviteiten op de Carcoke-site in Zeebrugge.

Bouwmaterialen

In Antwerpen werd gestart met de aanleg van een nieuw

In 2008 slaagde DEME Building Materials (DBM) erin zijn

stort van 9 ha op het Hooge Maey-terrein, alsook met de

marktaandeel als van zand- en grindwinner in meerdere lan-

bouw van erosiebestrijdingvoorzieningen voor een overloop-

den te verhogen. DBM is gespecialiseerd in de winning en

dijk van 8 km in Kruibeke. In Wallonië bouwde Ecoterres een

de verwerking van aggregaten uit verschillende maritieme

afvalverwerkingsinstallatie in Kasteelbrakel en een slibrecy-

zand- en grindbronnen, bestemd voor de bouwsector.

clagecentrum in Bilhée. Daarnaast saneerde de onderne-

Dankzij de geografische spreiding van de maritieme aggre-

ming een oude site van een gasfabriek in Tertre en voerde

gaatreserves (tot 200 miljoen ton) kan DBM een interessant

ze dringende saneringswerken uit op verontreinigde land-

alternatief voorstellen voor riviergebaggerde materialen voor

bouwgrond in Saint-Symphorien, evenals saneringswerken

de productie van stortklaar beton en betonproducten in

op een stort voor huishoudelijk afval in Malvoisin.

continentaal Europa.

87


DBM heeft raamcontracten op lange termijn gesloten met Brett in Cliffe aan de Theems in het Verenigd Koninkrijk en

Concessies

met Lafarge voor de levering van grind in de Poolse stad

In het kader van zijn specialisatie in offshore windmolen-

Gdansk. In 2008 ondertekende DBM een ander langeter-

parken ontwikkelt DEME in verschillende Europese landen

mijncontract met Eurovia voor de levering van grind van

initiatieven via Power@sea. De vroege participatie van

zijn concessies aan zijn verwerkingsinstallaties in Dieppe en

deze entiteit in de ontwikkeling van dergelijke projecten

Le Havre. De productie van de grindtrailer ‘Charlemagne’

effent de weg voor andere ondernemingen van de groep

en van de ‘Vlaanderen XXI’ lag hoog. Er werden aggregaten

om grote multidisciplinaire contracten uit te voeren.

geleverd aan de havens van Le Havre en Dieppe in Frankrijk, Vlissingen en Amsterdam in Nederland en Hamburg in

De eerste belangrijke participatie van Power@sea is het

Duitsland. De leveringen aan de UK-markt werden op een

project C-power op de Thorntonbank, waarin DEME een

hoog niveau gehouden en zien er veelbelovend uit voor de

belang heeft van 12,71%. Hier zal Power@sea na de

toekomst.

I

Eerste fase van de bouw van het farshore windmolenpark van 300 MW Thorntonbank (BE)

88


voltooiing van het project ook verantwoordelijk zijn voor het onderhoud. De bouwwerken van het project Thorntonbank van C-Power gingen in mei 2007 van start en de eerste energie van de offshore windmolens werd in 2008 geproduceerd. MBG, entiteit van de groep CFE, realiseerde de bouw van de zes gigantische funderingen, die tussen april en september 2008 door de ‘Rambiz’ getransporteerd werden en met de grootste precisie geïnstalleerd werden op de Thorntonbank. GeoSea, dat deel uitmaakt van de groep DEME, voltooide in de maand september de installatie van de zes indrukwekkende windmolens van 5 MW. De plaatsing en de test van de onderzeese kabel van 150 kV werden in oktober 2008 voltooid. Vervolgens werd de aansluiting van de kabels voor de ‘infield’ infrastructuur tussen de zes windmolens in de loop van het najaar opgestart. Ondanks ongunstige weersomstandigheden werd de eerste stroom, in december 2008, aan het elektriciteitsnet geleverd. Tijdens deze pilootfase werd een totale capaciteit van 30 MW geïnstalleerd. De volledige afwerking van deze pilootfase volgt in het voorjaar van 2009. Dankzij de ervaring die tijdens deze fase werd verworven, zullen C-Power en de ondernemingen van de groep DEME de volgende fasen van het project van 300 MW kunnen aanpakken.

Eerste fase van de bouw van het farshore windmolenpark van 300 MW Thorntonbank (BE)

I

Colofon Copyright van de foto’s en beelden in alfabetische volgorde: A2RC Arcade Archi sprl ASSAR and Cooparch Buro II en Bontinck Architecture and Engineering Claude Bogaert Cakov-Makara s.r.o. Daniël de Kievith DEME Tom D’Haenens Ingenhoven Architekten M. & J.M. Jaspers - J. Eyers & Partners - Chapman Taylor ProRail Wojciech Sternak Philippe van Gelooven Concept en realisatie: FBD nv www.fbd.be Dit jaarverslag is verkrijgbaar in het Nederlands, Frans en Engels.

De Liefkenshoekspoortunnel creëert een nieuwe duurzame verbinding tussen de beide Scheldeoevers en zal hierdoor zorgen voor een vlottere verkeersdoorstroming.

Contactpersoon en verantwoordelijke uitgever: Yves Weyts Aannemingsmaatschappij CFE NV Herrmann-Debrouxlaan 42 BE-1160 Brussel Tel. +32 2 661 14 52 [email protected]

CU-COC-809718-EA

Aannemingsmaatschappij CFE NV 128 e maatschappelijk boekjaar. Jaarverslag 2008

Recommend Documents