ANTONIUS MAGAZINE
EEN UITGAVE VAN HET ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS
Kom naar onze Open Colleges op 16/17 april We openen twee nieuwe locaties in Utrecht Vroege echo extra service bij St. Antonius Alnatal
St.Antonius AntoniusZiekenhuis: Ziekenhuis: St. • Veel onderzoek en nieuwe • Veel onderzoek en nieuwe behandelmethoden behandelmethoden • G root opleidingsziekenhuis • Groot opleidingsziekenhuis •• Locaties in Utrecht, Nieuwegein, Locaties in Utrecht, Nieuwegein, Houten en Vleuten-De Meern Houten en Vleuten-De Meern •• Zesde jaar op rij Topwerkgever Topwerkgever 2008 en 2009
Wij zoeken: Collega’s die verder willen Haal het beste uit jezelf. Bij het St. Antonius Ziekenhuis doe je bijzonder werk, waarbij je de patiënt centraal stelt. Je bent gedreven en deskundig op je vakgebied. Je wilt jezelf overtreffen. Bij het St. Antonius kan dat. We stimuleren je ontwikkeling en waarderen je initiatieven. Het team staat achter je. Zo ontstaat een inspirerende werkomgeving, waarin we continu streven naar de beste zorg voor de patiënt.
Altijd plek. Wij zijn altijd op zoek naar nieuwe collega’s. En niet
Meer weten en solliciteren. Wil je meer weten ga dan naar
alleen collega’s met een medische achtergrond of verpleegkundigen. Ook bij de facilitaire diensten en onze secretariaten is altijd interessant werk te doen. Als groot opleidingsziekenhuis hebben wij ook opleidingsplaatsen beschikbaar voor verschillende beroepen, onder andere voor verpleegkundigen.
antoniusziekenhuis.nl/werkenbij. Daar vind je alle vacatures, de uitgebreide functieomschrijvingen, de arbeidsvoorwaarden en kun je direct solliciteren. Ook vind je daar ons e-mailadres, voor het geval je meer vragen hebt.
Het St. Antonius. Waar je jezelf overtreft.
INHOUD
Antonius Magazine 4|5
SportsClinic Sportgeneeskunde is een vak apart. Vraag dat maar aan de topsporter die na zijn blessure graag zo snel mogelijk weer aan de slag gaat. Maar vraag het ook aan de recreatiesporter. Allemaal willen ze snel en vooral goed geholpen worden en als het nodig is door een compleet team van specialisten. Bij SportsClinic vindt u dat team.
7|8|9
Twee nieuwe locaties in Utrecht In 2013 opent het St. Antonius Ziekenhuis twee nieuwe locaties in Utrecht: een nieuw ziekenhuis en een polikliniek. Op deze pagina’s vindt u meer informatie over welke St. Antonius-locaties open gaan, open blijven en sluiten.
12 t/m 24
Open College Op 16 en 17 april organiseren we in de hal van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein in totaal drie Open Colleges. Diverse specialisten gaan dan onder leiding van Charles Groenhuijsen dieper in op de ontwikkelingen op het gebied van hart- en vaatziekten, longaandoeningen en kanker. COLOFON ANTONIUS MAGAZINE
Een uitgave van het St. Antonius Ziekenhuis NR. 08 | 2013 REDACTIE ARNOLD OTTEN - COMTEXT EINDREDACTIE MARKETING & COMMUNICATIE ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS BASISONTWERP MOUNTAIN DESIGN VORMGEVING AAD VOERMANS - AANGENAAM ONTWERP FOTOGRAFIE JARNO VERHOEF | ONESHOE | JORIS LUGTIGHEID JAN GRIJPINK BLADCOÖRDINATIE MARKETING & COMMUNICATIE
6
12
25
Kort Nieuws
Open College
10
13 t/m 16
Ziekenhuis bacteriën
Vroege echo bij Alnatal
Hart & Vaten
26
17 t/m 20 Kanker
Als zwanger worden niet vanzelfsprekend is
21 t/m 24
27
Longen
Open Dag nieuwe ziekenhuis Utrecht op 7 september
11 Opsporen van kindermishandeling
Doe mee aan onze prijsvraag!
ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS HEEFT U VRAGEN? Stuur een mail aan de afdeling Marketing & Communicatie van het St. Antonius Ziekenhuis:
[email protected] of bel 088-320 84 00
3
Sportgeneeskunde is een vak apart! De recreatieve sporter, de topsporter maar ook mensen met een chronische aandoening die (weer) willen gaan sporten. Allemaal kunnen ze terecht bij SportsClinic. Dit centrum voor sportge neeskunde is een samenwerkingsverband tussen het St. Anto nius Ziekenhuis en Medicort Sports & Orthopedic Care. Het St. Antonius Ziekenhuis beschikt over ruime expertise op het gebied van sportgerelateerde gezondheidsproblemen. Medicort Sports & Orthopedic Care is expert op het gebied van sportfysiotherapie en orthopedische revalidatie. Sportgeneeskunde is een vak apart. Vraag dat maar aan de topsporter die na zijn blessure graag zo snel mogelijk weer aan de slag gaat. Zonder het risico te lopen om direct weer geblesseerd te raken. Maar vraag het ook aan de recreatiesporter, die snel en vakkundig geholpen wil worden. Soms niet alleen door een fysiotherapeut of sportarts maar, als het nodig is, door een compleet team van specialisten die allemaal een ruime ervaring en deskundigheid hebben op het gebied van sportgerelateerde blessures.
Sportbonden De sportartsen en fysiotherapeuten van SportsClinic begeleiden niet alleen de individuele sporter maar ook sportbonden en verenigingen. Zo is sportarts Rik van der Kolk als vaste sportarts van de nationale waterpoloteams regelmatig in het KNZB zwembad in Zeist, waar de nationale teams hun dagelijkse trainingen afwerken. Betrokkenheid en expertise, dat zijn volgens Kees van Hardeveld, technisch directeur Waterpolo
4
van de Koninklijke Nederlandse Zwembond, belangrijke eigenschappen van de artsen en therapeuten die de sporters begeleiden. “Ze ‘snappen’ de sport en de specifieke problemen waarmee onze sporters te maken kunnen krijgen. Hun begeleiding is absoluut noodzakelijk. Het gaat hier om fulltime programma’s. Sporters willen daarin zo min mogelijk gehinderd worden. Als er dus iets is, al is het maar heel klein, dan willen ze snel naar de therapeut of de arts voor advies. Daarom vergezellen zij ons ook bij internationale trainingsstages en wedstrijden.” Medisch begeleiders zijn daarnaast actief bij de jongere sporters. “Ook de talentenprogramma’s worden medisch goed begeleid”, zegt Van Hardeveld. Onze arts is de spil in het begeleidingsteam voor alle zaken die de gezondheid van de sporter betreffen, van blessures tot en met voeding. We kunnen niet meer zonder, nee.”
Zuid Afrika Xan de Waard, aanvalster van het damesteam van het
Utrechtse Kampong, is met haar zeventien jaar een van de grote Nederlandse hockeytalenten. Ze is net terug van een stage met het nationale team in Zuid Afrika. Toch zag het er wat eerder naar uit dat ze die leerzame trip misschien moest missen. “Ik ging tijdens een wedstrijd door mijn knie. Het zag er aanvankelijk slecht uit.”
Direct terecht Xan kon direct terecht bij de fysiotherapeuten van SportsClinic. “De dokter kwam kijken en ik kreeg na een paar dagen ook
al een MRI-scan. Daaruit bleek dat er speling zat op de mediale band.”
Pijnvrij Xan moest hard aan de slag. Ze kreeg oefeningen voor thuis en ging enkele keren per week naar SportsClinic om daar met de fysiotherapeute de oefeningen door te nemen. Met een knieband om mocht ze al vrij snel weer het veld op. “In Zuid Afrika heb ik het gebruik van die knieband afgebouwd”, zegt ze. “Nu ben ik weer helemaal pijnvrij.”
De nationale waterpoloteams worden medisch begeleid door SportsClinic
Voor wie is SportsClinic? • Topsporters, zowel individueel als in teamverband • Recreatieve sporters • Mensen met een chronische aandoening, die (weer) willen gaan sporten • Sportbonden en sportverenigingen Kijk voor meer informatie op: www.sportsclinic.nl
SPORTGENEESKUNDE MAN VROUW | SPORTSCLINIC
‘Ik zit weer op de fiets’ Jan de Wit (67) uit De Meern fietst al jaren met een groepje leeftijdsgenoten. De laatste tijd ging dat steeds moeilijker. “Ik kon ze niet meer bijbenen”, zegt hij. Jan besloot om maar eens een sport medisch onderzoek te laten doen en kwam bij SportsClinic uit. “Toen ging het snel. Ik moest zo’n test doen op de fiets met van die plakkertjes op. Ze hadden snel in de gaten dat er iets mis was met de zuurstoftoevoer. Ik kreeg meteen een afspraak bij de cardioloog. Ondertussen heb ik drie omleidingen en ben ik lang zaam weer kleine stukjes aan het fietsen. Fijn dat die lijnen zo kort zijn. En fijn dat ik naar de sportarts bij SportsClinic ben gegaan.”
5
IN HET KORT
Kangoeroevest enthousiast ontvangen door ouders Huid-op-huidcontact tussen moeder en kindje direct na de geboorte is belangrijk voor het hechtingsproces en het goed op gang komen van de borstvoeding.
Op de afdeling Neonatologie (voor te vroeg geboren en zieke kindjes) geven ouders huid-op-huidcontact in de vorm van ‘kangoeroeën’ of ‘buidelen’; het kindje ligt dan dicht tegen het lichaam van de ouder. De baby herkent de stem en de geur van de ouders, waardoor hij zich veilig en geborgen voelt. Sinds een paar maanden heeft de afdeling Neonatologie als enige in de regio de beschikking over twee kangoeroevesten, waarmee ouders op een heel comfortabele en veilige manier voor langere tijd kunnen buidelen. “We zien dat ouders die het vest gebruiken vaker en langer buidelen en dat juichen wij enorm toe”, zegt Gerda Stam, lactatiekundige op de afdeling Neonatologie. Ook ouders reageren enthousiast op het vest: “Met het buidelvest kun je je kindje heel comfortabel dicht bij je houden en aanraken, ook langere tijd achter elkaar. En dat is iets wat je als ouder, zeker in deze fase, heel graag wil”, aldus een van de ouders.
Afspraak via internet In alle rust, via internet een afspraak maken voor een bezoek aan de polikliniek. In het St. Antonius Ziekenhuis kan het steeds vaker. Voor nagenoeg alle specialismen is het tegenwoordig mogelijk om via www.antoniusziekenhuis.nl/ internetafspraak een afspraak in te plannen op de locatie en op de tijd die u het beste schikt. U kunt afspraken maken, wijzigen en annuleren. Daarnaast kunt u ook steeds vaker digitaal het formulier invullen dat voorheen naar u werd toegestuurd met de vraag om het bij uw afspraak mee te nemen. Door het digitaal in te vullen, wordt het direct een deel van uw dossier. Helaas is nog niet álles mogelijk. Zo moet u voor combinatieafspraken en voor afspraken waar voor de arts vooraf meer informatie wil hebben, nog steeds even bellen.
6
Keuken vernieuwd Eind vorig jaar is de centrale keuken in Nieuwegein ingrijpend verbouwd. Er staat nu een hightech keuken die meer mogelijkheden biedt om de service uit te breiden en om de voedselveiligheid te borgen. De keuken werkt met een seizoenencyclus, waarbij patiënten ‘s ochtends uit het aanbod kiezen voor de maaltijd van ‘s avonds. Om de patiënttevredenheid verder te vergroten worden patiënten soms verrast met een ‘vrije keuze’. De patiënt kan dan aangeven wat hij wil eten. Dit jaar willen we deze service op maat verder uitrollen.
Nieuwe hal In de afgelopen maanden is de centrale ontvangsthal van het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein fraai opgeknapt. Er is meer ruimte gekomen voor een grote informatie- en inschrijfbalie en er zijn gezellige zithoeken gecreëerd.
NIEUWBOUW
Wat vinden patiënten?
MAN VROUW | ZIEKENHUIS
St. Antonius opent twee nieuwe locaties in Utrecht Om nóg beter tegemoet te komen aan de veranderende wensen van onze patiënten, opent het St. Antonius Ziekenhuis dit jaar in Utrecht twee nieuwe locaties. Op 1 juli staat de opening van de nieuwe polikliniek in Utrecht Overvecht gepland. Enkele maanden later, op 16 september, kunt u terecht in ons compleet nieuwe ziekenhuis in Utrecht (Leidsche Rijn). Maar wat vinden patiënten er eigenlijk van? We praten erover met drie leden van het Cliëntenberaad van het St. Antonius Ziekenhuis: voor zitter Kerstin Hogenbirk (op de foto links), en de leden Lies van Loon en Guus Stoop.
Nieuw, mooi, nieuwe mogelijkheden, modern. De medewerkers van het St. Antonius Ziekenhuis kijken reikhalzend uit naar de opening van de nieuwe locaties. Daar kunnen ze nóg beter die mensgerichte en kwalitatief goede zorg leveren die ze zo graag willen leveren. “Dat is zeker zo, toch vind ik dat we ons goed moeten realiseren dat zo’n verhuizing en verandering niet voor iedereen een feestje hoeft te zijn en zelfs onzekerheid met zich mee
kan brengen”, reageert Kerstin Hogenbirk direct. “Mensen met een bepaalde hulpvraag, bijvoorbeeld chronisch zieken, zijn soms speciaal ergens gaan wonen om dicht in de buurt van een goed ziekenhuis te zijn. Het is dan best spannend als je niet weet op welke locatie je straks terechtkunt.” Lies van Loon vult aan: “De crisis en de plannen om bijvoor beeld te snijden in het vergoeden van vervoerskosten helpen ook niet mee. Kijk, voor mensen
die in Leidsche Rijn wonen is het natuurlijk super, maar voor anderen wordt het even wennen.” “De nieuwe polikliniek Utrecht Overvecht verzacht zeker de pijn”, vindt Guus Stoop die het wel belangrijk vindt dat de informatievoorziening plaatsvindt vanuit het patiëntperspectief. Kerstin: ”In gesprekken met het ziekenhuis hebben we een aantal belangrijke tips meegegeven. Communicatie is enorm belangrijk. Zorg er goed
voor dat mensen precies weten waar ze voor wat terechtkunnen en laat de patiënt, waar dat mogelijk is, zelf een keuze maken voor een locatie. Het St. Antonius heeft gastvrijheid hoog in het vaandel staan. In de komende tijd wordt het voor het ziekenhuis een uitdaging om hier goed invulling aan te geven. Dat is een flinke klus, maar we hebben er zeker vertrouwen in dat dat gaat gebeuren.”
7
VEELGESTELDE VRAGEN
Vraag en antwoord In 2013 gaat er heel wat gebeuren. Zo openen we twee nieuwe locaties in Utrecht; een ziekenhuis en een polikliniek. Uiteraard proberen we u zo goed mogelijk op de hoogte te houden van alle ontwikkelingen. Op onze website vindt u de meest actuele en uitgebreide informatie en veelgestelde vragen. Een aantal vragen en antwoorden zetten we op deze twee pagina’s alvast voor u op een rij.
Nieuwe ziekenhuis Utrecht Waarom heeft het St. Antonius voor deze locatie in Utrecht gekozen? Met de bouw van de gemeentewijk Utrecht Leidsche Rijn is de stad Utrecht sterk uitgegroeid in westelijke richting en verbonden met Vleuten en De Meern. Hiermee is Utrecht Leidsche Rijn min of meer het ‘nieuwe centrum’ van de gemeente Utrecht-Vleuten-De Meern geworden. Geen onlogische keuze dus om juist hier een nieuw ziekenhuis te openen. Daarnaast is het St. Antonius (evenals de Gemeente Utrecht) erg voorstander van het bieden van zorg dicht bij de patiënten thuis. Daarom concentreren we complexe
8
zorg in onze ziekenhuislocaties in Nieuwegein en Utrecht, maar spreiden we de poliklinische en diagnostische zorg waar mogelijk. We bieden deze zorg dus in verschillende wijken aan, zodat medische zorg dicht bij u in de buurt is.
Spoedeisende Hulp Komt er een Spoedeisende Hulp (SEH) en een Huisartsenpost in deze nieuwe locatie? Ja. Er komt zowel een SEH als een Huisartsenpost in de nieuwe ziekenhuislocatie. Deze liggen direct naast elkaar op de begane grond van het nieuwe ziekenhuis, zodat u bij dringende hulp eenvoudig uw weg kunt vinden.
Psychiatrie Ik hoorde dat er ook een Psychiatrisch Centrum komt. Klopt dat? Ja, in een zijvleugel van het ziekenhuis komt een medisch psychiatrisch centrum. Hierin zal het St. Antonius zich samen met Altrecht , een instelling voor geestelijke gezondheidszorg, huisvesten. Het St. Antonius Ziekenhuis biedt hier mogelijkheden voor opname, deeltijd- en poliklinische behandeling.
NIEUWBOUW MAN VROUW | ZIEKENHUIS
Open Dag Op 7 september 2013 bent u van harte welkom op de Open Dag van ons nieuwe ziekenhuis in Utrecht. Lees verder op pagina 27.
Bereikbaar
Overvecht
Oudenrijn
Hoe kom ik in het nieuwe St. Antonius Ziekenhuis Utrecht?
Wat verandert er in Overvecht?
Wanneer sluit ziekenhuislocatie Utrecht Oudenrijn?
Het nieuwe ziekenhuis Utrecht is gevestigd aan de Soestwetering 1 te Utrecht. Met de auto is het ziekenhuis goed bereikbaar (binnen 15 minuten) vanuit Utrecht en omgeving. Het ligt aan de A2, afslag 7 Leidsche Rijn Centrum. Er is ruime parkeergelegenheid. Met het openbaar vervoer is het ziekenhuis in ca. 20 minuten bereikbaar vanaf Utrecht Centraal Station. Station Leidsche Rijn Centrum is vlakbij en bus 19 en 39 stoppen voor de deur. Actuele informatie over de bereikbaarheid vindt u op www.antoniusziekenhuis.nl.
St. Antonius blijft in Overvecht. Op 1 juli opent de nieuwe polikliniek Utrecht Overvecht aan de Neckardreef 6. Hier kunt u terecht voor vrijwel alle specialismen en diagnostisch onderzoek. Het ziekenhuis in Overvecht sluit 11 september haar deuren. Dit betekent dat gedurende 2,5 maand twee locaties in Overvecht geopend zijn. Let op: Het is dus belangrijk dat u gedurende deze maanden goed controleert op welke locatie u verwacht wordt.
St. Antonius Ziekenhuis, locatie Oudenrijn sluit 13 september haar deuren. Dit betekent dat de Spoedeisende Hulp (SEH) ook sluit op 13 september. De Spoed eisende Hulp van het nieuwe ziekenhuis Utrecht aan de Soestwetering 1 opent op 16 september. Let op: in verband met deze verhuizing wordt u verzocht naar de SEH in Nieuwegein te gaan in het weekend van 13 t/m 16 september.
Meer weten over alle locaties en de bereikbaarheid? Kijk op www.antoniusziekenhuis.nl/nieuwbouw.
9
ZWANGERSCHAP MAN VROUW KIND | ST. ANTONIUS ALNATAL
Al héél snel
een eerste echo? Zwanger? Superspannend! Natuurlijk wil je graag zo snel mogelijk weten hoe het met je kleine kindje is. Zo rond de zevende, achtste week van je zwangerschap kun je vaak het hartje al zien kloppen bij een echo. Bij St. Antonius Alnatal bieden we deze vroege echo kosteloos aan. Ook als je niet in ons ziekenhuis of bij onze verloskundigenpraktijk onder controle bent. 1.
2.
3.
1. De zwangerschapstest thuis was positief. Het telefoontje snel gepleegd en twee dagen later al konden Karin en Hans terecht voor de vroege echo. Een vroege echo vindt plaats bij een zwan gerschap van zeven tot negen weken. Voor die periode is de kans dat je wat ziet erg klein. 2. Githa is een van echoscopistes die de vroege, inwendige echo doen. Bij vragen of mogelijke problemen kan zij altijd overleggen met een gynaecoloog. Op het grote scherm laat Githa zien dat het kleine hartje al mooi klopt. Karin en Hans zijn opgelucht.
10
4.
3. Karin wil wel graag zo’n mooie verlossuite van St. Antonius Alnatal zien. Daar heeft ze al veel over gehoord. Githa geeft een kleine rondleiding. 4. Karin en Hans besluiten ook voor de volgende echo’s en de zwan gerschapsbegeleiding terug te gaan naar St. Antonius Alnatal. “Omdat het goed voelt en omdat je hier alles onder één dak hebt. Zowel de ‘gewone’ verloskunde als alle specialistische hulp als dat onverhoopt nodig mocht zijn. In principe ga ik thuis bevallen. Mét de ondersteuning van St. Anonius Alnatal, ja.”
KINDERMISHANDELING
Aandacht voor kindermishandeling
MAN VROUW KIND | ZIEKENHUIS
‘We moeten de veiligheid van kinderen waarborgen’ In Nederland worden naar verwachting meer dan 100.000 kinderen jaarlijks slachtoffer van kindermishandeling. Naar verwachting, want een groot deel van de gevallen komt niet boven water. Ook in het St. Antonius Ziekenhuis zien we deze slachtoffers. Bij de Spoedeisende Hulp (SEH), op de Kinderafdeling en op andere poli’s. Maar ‘zien’ we ze ook écht? En zo ja, wat doen we dan?
gericht is op het herkennen van signalen van kindermishandeling, waaronder ook verwaarlozing valt. Bovendien hebben we op de SEH een speciale checklist die we hanteren en doen we een Top-Teen onderzoek bij alle kinderen tot en met zes jaar. Dit is een korte, snelle screening, waarin we in een paar minuten tijd kunnen zien of er signalen zijn die mogelijk wijzen op kindermishandeling.”
Ja, we zien ze. Kijkend naar de cijfers is dat een makkelijke conclusie. Vraag is alleen of we de slachtoffers van kindermishandeling ook daadwerkelijk als zodanig herkennen. “Steeds beter”, constateert Pim Jenster, verpleegkundig specialist op de Spoedeisende Hulp.
Voelsprieten
Enkele jaren geleden startte bij het St. Antonius al een werkgroep rond het signaleren van kindermishandeling. “Verpleegkundigen, receptionisten en artsen hebben allemaal een scholing gehad die
Mogelijk geeft die eerste screening aanleiding tot nader onderzoek. Pim Jenster: “In dat geval komt altijd de kinderarts langs om wat verder en breder te kijken.” Pim en zijn collega’s zijn ondertussen aardig getraind in het opsporen van signalen. Ze kennen ook de risicofactoren. “Je ontwikkelt wel voelsprieten, ja. Aan de andere kant moet je ook voorzichtig zijn. Niet iedere blauwe plek wijst natuurlijk op kindermishandeling.”
Veiligheid Als het ‘niet-pluis’ gevoel in het ziekenhuis echter bevestigd wordt en er inderdaad sprake blijkt van kindermishandeling, wordt direct opgetreden. Door contact op te nemen met de huisarts, Bureau Jeugdzorg of zelfs het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling. “Als de veiligheid van het kind in het geding is moet er iets gebeuren”, vindt Pim. Maar hoe reageren ouders dan? Pim Jenster: “Kindermishandeling is vaak een gevolg van problemen in de thuissituatie. Of het onze taak als ziekenhuis is om daar, in signalerende zin een rol in te spelen? Als we een rol kùnnen spelen in het helpen van die kinderen én van die gezinnen, door tijdig hulp in te zetten, dan mogen we dat niet nalaten. Doel is om de veiligheid van de kinderen te waarborgen en eventuele kindermishandeling zo snel mogelijk te stoppen. Uiteindelijk is dat ook precies datgene wat de ouders graag willen.”
11
Kom naar onze Open Colleges Is aderverkalking te voorkomen? Kun je leven met één long? En zal kanker ooit verdwijnen? Ofwel: hoe staat de medische wetenschap er momenteel voor? Wat kunnen we al wel en wat nog niet? Op 16 en 17 april komt u het te weten, want dan organiseert het St. Antonius Ziekenhuis drie Open Colleges over Hart & Vaten, Longen en Kanker. Charles Groenhuijsen presenteert deze colleges. Charles Groenhuijsen, onder meer bekend als presentator van het NOS-journaal, gaat in gesprek met diverse specialisten van het St. Antonius over de nieuwste ontwikkelingen binnen Hart & Vaten, Kanker en Longen. Hoe is de medische zorg nu ten opzichte van vroeger, wat zijn de nieuwste behandelmethoden en wat verwachten we in de toekomst? Al deze vragen komen aan bod tijdens de Open Colleges op 16 en 17 april. Welke vraag heeft u? Chirurg Anke Smits, longarts Repke Snijder, hartchirurg Robin Heijmen en vaatchirurg Jean Paul de Vries. Het zijn maar een paar namen van specialisten die bij Charles Groenhuijsen aan tafel schuiven. Voor u een unieke gelegenheid om meer te weten te komen over de ontwikkelingen binnen Hart & Vaten, Longen en Kanker. Heeft u ook een brandende vraag? Stuur ons deze vooraf dan toe via www.antonius ziekenhuis.nl/open. Op deze site vindt u meer informatie over het exacte programma van de Open Colleges. We zien u graag op 16 en 17 april in het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein.
12
Charles Groenhuijsen Charles Groenhuijsen (1954) werkt vanuit Nederland (Hilversum) en de VS (Washington) als presentator, schrijver en spreker. Groenhuijsen werd bekend als journalist bij De Volkskrant en later als correspondent in de Verenigde Staten en als presentator van het NOS-journaal. Momenteel presenteert hij onder meer televisieprogramma’s over belangrijke thema’s in de gezondheidszorg. Een programma op dat vlak was Operatie Live. De eerste aflevering, waarin live een openhartoperatie te zien was, kwam rechtstreeks uit het St. Antonius Ziekenhuis. Groenhuijsen voelt zich nauw verbonden met het St. Antonius Onderzoeksfonds. Over de specialiteiten van ons ziekenhuis (kanker, hart & vaten en longen) maakte hij het tweedelige tv-programma Onderzoek Helpt.
U bent van harte welkom De Open Colleges vinden plaats in de Centrale Hal van het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein. Iedereen is van harte welkom. De data en de tijden zijn: Dinsdag 16 april:
14.30 tot 16.30 uur - Open College: Kanker 19.30 tot 21.30 uur - Open College: Longen
Woensdag 17 april: 19.30 tot 21.30 uur - Open College: Hart & Vaten Voor de Open Colleges is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Dus meld u snel aan via www.antoniusziekenhuis.nl/open.
HART & VATEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
HART & VATEN
De Zetel van Liefde, daar moest je niet aankomen Op 17 april vindt het Open College over Hart & Vaten plaats. Wat zijn de nieuwste behandelmethoden? Wat kunnen we in de toekomst verwachten? Welke vooruitgang is er binnen dit specialisme al geboekt? Tijdens het Open College komt dit alles aan bod. Op de volgende pagina’s van dit Antonius Magazine krijgt u alvast een voorproefje van de stand van de medische zorg op dit gebied. Hartchirurg Robin Heijmen pikt er een aantal ontwikkelingen uit. Dè meest relevante ontwikkeling in de hartchirurgie? Robin Heijmen hoeft er niet lang over na te denken. “Dat is de hart-longmachine. Omdat de functie van het hart en de longen tijdelijk door de machine kon worden overgenomen, was er meer tijd voor langere en moeilijkere operaties.” Samen met de hartchirurg gaan we even terug in de tijd. Eerst maar eens naar de jaren dertig, veertig van de vorige eeuw. Heijmen lacht. “Ja, tot die tijd gebeurde er niet veel”, zegt hij. “Het hart, dat was de ‘zetel der liefde’. Daar ging je niet aan opereren. Er was erg veel argwaan.”
Rondom het hart Maar die argwaan verdween in de loop der jaren. Zeker toen duidelijk werd dat hartafwijkingen leidden tot vroegtijdig overlijden. Heijmen: “In 1948 was het St. Antonius Ziekenhuis een van de eerste ziekenhuizen in Nederland waar hartoperaties werden uitgevoerd. Aanvankelijk gebeurde dat met een functionerend, werkend hart. Eigenlijk waren het meer operaties rondom het hart. Later, vanaf 1955, vonden er operaties plaats waarbij het lichaam gekoeld werd.” Hartchirurg Robin Heijmen
13
Bij een dergelijke ingreep werd eerst de temperatuur van de patiënt flink omlaag gebracht door deze in een bad met ijswater te dompelen. “De beste bescherming van een weefsel is koeling”, kijkt Robin Heijmen terug. “Door de koeling daalt het zuurstofgebruik. Net zoals bij een winterslaap teer je dan op je reserves.” Maar dat teren duurt niet lang. Een minuut of tien ongeveer. “Vaak net genoeg om de patiënt af te drogen, steriel te maken, open te maken en een kleine ingreep, bijvoorbeeld aan een klep te verrichten.” Na de operatie werd de patiënt weer in een warm bad gelegd. “Vaak ging het mis. Het sterftepercentage was soms zelfs zo groot dat werd besloten om deze methode maar even in de spreekwoordelijke koelkast te zetten.”
Eigen donoren De introductie van de hart-longmachine bracht de ommekeer. Door die machine werd het mogelijk om langdurige en complexe operaties uit te voeren. Waarbij de eerste machines natuurlijk nog niet zo perfect waren als de huidige generatie. Zo verloor de patiënt aanvankelijk
erg veel bloed als deze was aangesloten op de machine. Robin Heijmen: “Een bloedbank was er toen nog niet. Daarom namen patiënten hun eigen donoren mee. Soms wel twintig.” Ondanks de ‘opstartproblemen’ noemt Robin Heijmen de hart-longmachine het begin van alles. “Met de machine kunnen operaties van twee tot drie uur gedaan worden. Er blijft dus wel een limiet. Stress? Door de ervaring vermindert de stress, maar als de klok tikt voel je wel spanning bij je team. En dat is prima, dat hoort er ook bij.”
Veel denkkracht Hoewel Heijmen de hart-longmachine als meest innoverende ontwikkeling van de afgelopen jaren noemt, hoopt hij dat deze uiteindelijk uit de operatiekamer kan verdwijnen. Pardon? Heijmen: “Dat zou het beste zijn, ja. Ook de hart-longmachine heeft zijn nadelen. Maar daar zijn nog een heleboel onderzoek en heel veel denkkracht voor nodig. Dat duurt nog even, dus.”
Wist u dat? • In 1948 was het St. Antonius een van de eerste ziekenhuizen in Nederland waar hartoperaties werden uitgevoerd. Op dit moment worden er jaarlijks in ons ziekenhuis 2100 mensen aan het hart geopereerd. In februari van dit jaar vond de 65.000-ste hartoperatie plaats. • Het St. Antonius Ziekenhuis is het grootste centrum van Nederland op het gebied van de aortachirurgie. Per jaar worden hier 350 patiënten met verwijdingen van de grote lichaamsslagader geopereerd. • Chirurgische behandeling van hartritmeproblemen gebeurt in het St. Antonius tegenwoordig via een soort kijkoperatie. Deze techniek is mede in het St. Antonius ontwikkeld. Artsen van ons ziekenhuis trainen specialisten van andere ziekenhuizen in deze techniek.
14
• In april 2013 zijn honderd hartchirurgen uit heel Europa enkele dagen te gast in ons ziekenhuis. Ze kijken mee bij hartoperaties en volgen voordrachten van de chirurgen. • Sinds kort maken onze vaatchirurgen en inter ventieradiologen gebruik van een nieuw soort dotterballonnen en stents. Aan de buitenkant hiervan zit een coatinglaag met medicatie. Die medicatie zorgt ervoor dat er minder nieuwe vernauwingen komen. • In Europa wordt in zeven ziekenhuizen, waaronder het St. Antonius Ziekenhuis, gewerkt met een nieuw type stent voor verwijdingen van de buikslagader. Voordeel van deze stents is dat ze stabieler in de slagader zitten en er minder kans is op verplaatsing of zakken van de stent.
HART & VATEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Klein als het kan, groot als het moet
Vaatchirurg Jean Paul de Vries
Opereren kan tegenwoordig via kleine kijkgaatjes. Allerlei instrumenten kunnen door dunne buisjes naar een ‘plek des onheils’ in het lichaam gevoerd worden. Toch is het soms beter om te kiezen voor een meer klassieke benadering. Vaatchirurg Jean Paul de Vries zal tijdens een van de Open Colleges te gast zijn om daar meer over te vertellen. “Een goede diagnose en een behandeling op maat.” Het klinkt als een open deur en dat realiseert Jean Paul de Vries zich ook. “Toch ligt daar de kern van de behandeling van vaatproblemen”, vervolgt hij. “Om dat te bereiken is een goede samenwerking tussen verschillende specialisten van groot belang. Daarom worden vaatpatiënten in het St. Antonius door een team van specialisten besproken en eventueel ook behandeld. Dat team bestaat uit vaatchirurgen en interventieradiologen en,
als het gaat om problemen aan de halsslagader, ook een neuroloog.”
‘Open’ opereren Hoewel de trend is dat patiënten steeds vaker via kleine kijkgaatjes geopereerd worden, worden zowel vaat- als hartpatiënten ook nog regelmatig ‘open’ geopereerd. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de vaatchirurg geen stent kan plaatsen in het aangetaste bloedvat. Vaatchirurg Jean Paul de Vries: “Bij patiënten die we ‘open’ opereren is sprake van een moeilijke of ingewikkelde situatie. Een extra uitdaging, zeker omdat we hiervoor patiënten uit het hele land krijgen. Andere ziekenhuizen kunnen hier niet voldoende ervaring mee opbouwen. Wij kunnen dat, door het grote aantal patiënten wel. Om de kwaliteit van de behandeling goed te houden is dat echt heel belangrijk bij een dergelijke ingreep.”
15
HART & VATEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Nieuwe behandeling bij beroerte In 2004 was het St. Antonius Ziekenhuis het eerste ziekenhuis in Nederland waar een nieuwe behandeling bij beroerte werd toegepast. Langzaam maar zeker lijkt deze behandeling de nieuwe standaard te worden bij het verwijderen van bepaalde bloedproppen die een herseninfarct, of in de volksmond een beroerte, veroorzaken.
Bij die zogenoemde intra-arteriele trombolyse wordt via de lies een dunne draad, een catheter, exact naar de plek van het stolsel gevoerd. Dit gebeurt door de interventieradioloog die door middel van röntgenstralen heel precies kan werken. Via het holle draadje kan het stolseloplossend middel direct op de goede plaats worden ingespoten. En mocht dit niet afdoende zijn, dan kan het stolsel met kleine instrumenten die door het catheter worden gevoerd, worden weggenomen. Het St. Antonius is als nationaal koploper nauw betrokken bij het wetenschappelijk onderzoek naar deze behandeling.
Bij een beroerte komt er door een bloedstolsel in een deel van de hersenen geen of te weinig bloed. U krijgt uitvalsverschijnselen, krijgt moeite met praten, met kijken. Snelheid is dan geboden. In het ziekenhuis wordt mogelijk geprobeerd om via een injectie in de bloedbaan het stolsel op te lossen. Vooral bij grotere bloedproppen, in de grotere bloedvaten, is er echter ook een andere behandeling mogelijk; de intra-arteriele trombolyse.
Fabel of feit? Sporten is niet goed na een beroerte Bewegen is belangrijk om in goede conditie te blijven, ook als er na een beroerte beperkingen zijn. Blijf dus bewegen, liefst wel onder deskun dige begeleiding. Fabel dus. Stress speelt geen rol bij het krijgen van harten vaataandoeningen Wie last heeft van stress loopt een grotere kans om te gaan roken of alcohol te gebruiken. Er zijn ook aanwijzingen dat stress de ontwikkeling van hart- en vaatziekten beïnvloedt via verhoging van de bloeddruk. Fabel dus.
16
Open College Meer weten over hart- en vaataandoeningen? Kom naar het Open College in het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein op 17 april van 19.30 tot 21.30 uur. Meld u aan op www.antoniusziekenhuis.nl/open.
KANKER MAN VROUW | OPEN COLLEGE
KANKER
Oorsprong kanker ligt in ons DNA Diverse specialisten zijn betrokken bij de behandeling van kanker. Op de foto maag-, darm- en leverarts Bas Weusten, gespecialiseerd in de behandeling van slokdarmkanker.
Kanker. Slechts weinig woorden hebben een zwaardere lading. Voor wie de diagnose te horen krijgt, staat de wereld even stil. Kanker, chemo, bestraling, pijn, dood. De negatieve associaties zijn snel gevonden. Kanker wordt vaak gezien als een welvaartsziekte, veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. Toch gaat de historie van volksvijand nummer één terug tot de tijd dat patat, te weinig beweging en roken nog lang geen gemeengoed waren. Met internist – oncoloog Jarmo Hunting kijken we terug op de lange geschiedenis van kanker.
steeds afleggen, worden al ‘gezwellen aan neus, huid en borsten’ beschreven. Vanwege de vorm en de kleur worden ze vergeleken met een kreeft, of een kreeft gezwel. In Duitsland spreekt men nog steeds over ‘Krebs’ als het gaat om kanker, wij hebben de Latijnse vervorming aangenomen. Over de oorzaak leefden destijds diverse ideeën. In de Oudheid, maar ook nog lang daarna, tot zelfs ver in de Middeleeuwen, dacht men dat het te maken had met een opeenhoping van teveel ‘zwarte gal’. Een goed dieet en laxeermiddelen waren dan ook de meest voorgeschreven remedie.
Voor de eerste beschrijvingen van de ziekte moeten we ongeveer 25 eeuwen terug. In de tijd van Hippocrates, de Griekse arts die we kennen van de eed die artsen nog
Omdat de zoektocht naar de oorzaak van kanker maar moeizaam vlotte, ontwikkelde de medische wetenschap zich op dit gebied ook nauwelijks. Het duurde tot de
17
zestiende eeuw tot er nieuwe ideeën ontstonden over de daadwerkelijke oorzaak. Zeker toen meer duidelijk werd over de werking van het lymfevatenstelsel, werd afgestapt van het oude idee dat de lichaamssappen kanker veroorzaakten.
Kankergif Langzaam vorderde de wetenschap. Het ‘kankergif’ bleek zich te verplaatsen via het lymfevatenstelsel, waardoor uitzaaiingen ontstonden. Kanker als beroepsziekte werd ontdekt bij Engelse schoorsteenvegers. Hoewel meer duidelijk wordt over de oorzaken, blijft een adequate behandeling uit. Tot in de negentiende eeuw. Op het moment dat onderzoek leert dat het lichaam is opgebouwd uit weefsels en cellen, wordt kanker al snel verklaard uit een ontsporing van afzonderlijke lichaamscellen. In de tweede helft van de twintigste eeuw wordt duidelijk dat kanker ontstaat vanuit beschadigingen in het DNA van de mens, waarbij leefstijl bij bepaalde kankervormen wel degelijk het verloop mede kan bepalen en in veel gevallen ook sterk bepaalt.
Behandelingen Vanaf de negentiende eeuw worden de behandelingen van kanker langzaam maar effectief. De uitvinding van de narcose en het ontsmetten van wonden zijn daarbij belangrijke elementen. De ontdekking van het ‘bestralen’ en de komst van de eerste cytostatica, celgroeiremmende middelen, in de eerste helft van de negentiende eeuw, vormen de basis van de behandelingen die ook nu nog aan de basis staan van de bestrijding van kanker. In het St. Antonius Ziekenhuis is de kennis en ervaring al enige tijd verzameld in een speciaal opgezet kankercentrum. In het centrum worden patiënten uit het hele land behandeld door gespecialiseerde teams die worden ondersteund door speciaal opgeleide oncologieverpleegkundigen. “Ons centrum fungeert als een soort kenniscentrum voor de ziekenhuizen in de omgeving, bijvoorbeeld voor de behandeling van long-, prostaat-, blaas-, nier-, slokdarm-, maag- en alvleesklierkanker”, zegt Jarmo Hunting. Van belang daarbij is het grote aantal patiënten dat voor de diverse soorten kanker behandeld wordt. Hunting: “We behandelen elk jaar drieduizend nieuwe patiënten. Daarmee zijn we de grootste behandelaar in Midden-
18
Nederland. Of dat belangrijk is? Ja, dat vind ik wel. Doordat we veel patiënten diagnosticeren en behandelen, kunnen we kanker duidelijk en snel herkennen. Daardoor hebben we ook veel ervaring in verscheidene behandelingen en doen we veel chirurgische ingrepen. Zo is er een schat aan kennis en ervaring opgebouwd rondom alle aspecten van kanker. Daarnaast blijven we natuurlijk continu actief op onderzoeksgebied, zodat we steeds de meest moderne en veilige zorg kunnen aanbieden aan onze patiënten.”
Fabel of feit? Morfine werkt verslavend Morfine en morfineachtige medicijnen worden gebruikt als pijnbestrijder bij kanker. Vaak wordt gedacht dat morfine verslavend is. In de loop der jaren is echter gebleken dat bij het gebruik volgens medisch voorschrift de kans op versla ving zeer gering is. Wel kan bij langdurig gebruik, zoals bij bijna ieder geneesmiddel, het lichaam na verloop van tijd aan morfine wennen. Op zich kan dit geen kwaad. Alleen als het gebruik ervan plotseling wordt gestaakt, kan dit tot ontwen ningsverschijnselen leiden. Geleidelijk afbouwen is dus aan te raden. Morfine is niet verslavend. Een fabel dus. Borstkanker is altijd dodelijk Onjuist. Aan borstkanker kun je sterven. Maar feit is wel dat veel vrouwen de ziekte overleven. De kans dat een vrouw tien jaar na constatering van borstkanker nog in leven is, is in Nederland onge veer 75% en de kans om na vijf jaar nog in leven te zijn bedraagt 85%. Een bruine huid? Dan geen zonnebrandmiddel Dat is echt een fabel. Als je huid bruin is, dringen er iets minder UV-stralen in je huid door. Maar alleen die bescherming is niet voldoende. Blijven smeren dus.
KANKER MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Darmkanker is steeds meer maatwerk Dè behandeling van darmkanker? Chirurg Anke Smits is er heel helder over. “Dè behandeling bestaat niet”, zegt ze. “Darmkanker betekent maatwerk. Wat is het beste voor deze patiënt op dit moment? In verhouding tot de landelijke cijfers doen we het erg goed. Ieder jaar weer zien we dat de kwaliteit beter wordt; dat je patiënten nóg beter kunt helpen. Dat geeft enorm veel voldoening.” Een buikgriepje. Moe. Bloed bij de ontlasting. De symptomen van darmkanker zijn vaak moeilijk als zodanig te herkennen. Buikpijn komt vaak pas in een later stadium voor. Snelheid is geboden. Anke Smits: “Daarom hebben wij een speciale service voor huisartsen die patiënten zien met een verdenking op darmkanker. Die mensen willen we niet in onzekerheid laten zitten. Die kunnen vrijwel meteen terecht voor een darmonderzoek.” Als dat darmonderzoek de vermoedens bevestigt, wordt die snelheid voortgezet. Een oncologieverpleegkundige wordt het vaste aanspreekpunt voor de patiënt en in een teamoverleg met alle betrokken specialisten dat twee maal per week plaatsvindt, wordt het behandelplan doorgesproken. “Binnen een maand na het darmonderzoek is de patiënt geopereerd.”
sterken voordat we opereren. Eerst de conditie op peil brengen, zorgen voor een goede voeding of de aangetaste darm even tot rust laten komen, zodat we veilig een nieuwe verbinding kunnen maken. Als de patiënt niet snel genoeg op krachten kan komen kiezen we er soms ook voor om een tijdelijk stoma aan te leggen. Pas later, als de conditie weer beter is, wordt die stoma verwijderd en maken we een darmverbinding. Het grote voordeel van die ‘operatie in twee stappen’ is dat de verbinding technisch veel beter gemaakt kan worden, dat we minder complicaties zien van de operatie, dat patiënten veel sneller herstellen en dat er veel minder kans op lekkage is.”
Oudere patiënten Na een operatie worden de patiënten nauwlettend gevolgd. “Patiënten die ouder zijn dan tachtig jaar en anderen met een hoger risico komen op een speciaal bewaakte afdeling”, vertelt Anke Smits. “Ritmestoornissen, vocht achter de longen, longontsteking, teveel of te weinig vocht; dat zijn allemaal complicaties die op de loer liggen en waar je snel bij wilt zijn.”
Team De specialisatie van het team is van groot belang, benadrukt de chirurg. “Ons sterftepercentage ligt beduidend lager dan in andere ziekenhuizen. Dat heeft alles te maken met het feit dat alleen gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen bij dit traject betrokken zijn.” Bij de behandeling van darmkanker is de laatste jaren veel veranderd. Anke Smits: “Vroeger werd de tumor uit de darm gesneden en werd veelal meteen een nieuwe verbinding gemaakt. Dat leidde relatief vaak tot lekkages. Daar wordt een patiënt erg ziek van en bovendien moet je weer opnieuw opereren.” Dat beleid is bijgesteld? “Klopt. We kijken nu veel individueler. Soms kiezen we ervoor om een patiënt eerst wat aan te laten
19
KANKER MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Da Vinci Robot ‘Nauwkeuriger dan de hand’ De kijkoperatie was aanvankelijk bedoeld om met een ultrakleine camera te kijken of een operatie nodig was. Toen het ook mogelijk bleek om met kleine instrumenten operaties direct uit te voeren, werd een belangrijke stap gezet in de medische wetenschap. Een kleinere wond is immers minder belastend. Met de komst van de Da Vinci Robot in het St. Antonius Ziekenhuis is een forse stap vooruit gezet. Tegenwoordig worden hiermee alle patiënten geopereerd met prostaatkanker en een deel van de patiënten met blaas- of nierkanker. Uroloog Harm van Melick is enthousiast over de robot die hij met name gebruikt bij de behandeling van blaaskanker. “We kunnen veel nauwkeuriger kijken. Er zitten twee camera’s in, waardoor we diepte kunnen zien. Dat is een groot voordeel ten opzichte van de ‘klassieke’ kijkoperatie.” Ander voordeel is dat de instrumenten aan de robotarm meer mogelijkheden hebben. “De robot zorgt ervoor dat je de bewegingen die je met je hand maakt, ook met de robot kunt maken. Sterker nog, je kunt er nog meer mee. En dat op een heel klein werkgebied. Zo kunnen we met grote precisie de blaas en een deel van de omliggende organen verwijderen. De robot kan dan inwendig een urinestoma aanleggen. Bloedverlies is vaak gering en het herstel sneller dan na een grote snee in de buik. Per jaar verwijderen we meer dan 50 keer een blaas vanwege kanker waardoor we één van de drie grootste centra van het land zijn.”
Mooi staaltje vooruitgang Bij Mello Lorier werden in januari met de Da Vinci Robot de volledige blaas en prostaat verwijderd waarna inwendig een urinestoma werd aange legd. Bijna zeven uur lag de zestigjarige Utrech ter daarvoor op de operatietafel. “Ik heb voor de operatie wel even gekeken naar dat apparaat”, vertelt hij als in februari het genezingsproces voorspoedig verloopt. “Ik heb ook de cockpit gezien waar de arts in zit. Hij zit maar anderhalve meter van de tafel. Die techniek is natuurlijk prachtig. Met die robot kunnen ze op een tiende nauwkeurig werken. Dat kan met de hand niet. Een mooi staaltje vooruitgang, ja.”
Nierkanker Omdat nierkanker steeds in een vroeger stadium ontdekt wordt, wordt de Da Vinci ook gebruikt bij de zogenoemde niersparende operaties. “Tot nu toe deden we dat via een open buikoperatie”, zegt uroloog Aswin Meijer. “Nu snijden we een stukje tumor met de robot uit de nier. Snel en nauwkeurig.” Die snelheid is van belang omdat tijdens de ingreep de nierbloedvaten afgeklemd moeten worden. “Dat mag niet langer dan een halfuur, omdat anders het nierweefsel afsterft. Daarom kon deze ingreep voorheen ook niet via een kijkoperatie worden gedaan.”
20
Open College Meer weten over kanker? Kom naar het Open College in het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein op 16 april van 14.30 tot 16.30 uur. Meld u aan op www.antoniusziekenhuis.nl/open.
LONGEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
LONGEN
Kruidendrankjes hielpen niet Of het nu de goede onderlinge samenwerking tussen de diverse specialisten was of de bezieling en de deskundigheid van de longartsen in het St. Antonius Ziekenhuis, feit is dat longgeneeskunde vanaf de start van het ziekenhuis tot een van de speerpunten gerekend mag worden. Tijdens het Open College op dinsdagavond 16 april zullen diverse specialisten hun visie geven op geschiedenis en toekomstperspectief van de behandeling van longziekten. Wij spraken alvast met longarts Hans-Jurgen Mager. In de behandeling van longziekten is in de loop der jaren natuurlijk veel veranderd. Jarenlang werden de uiterlijke symptomen van longaandoeningen, hoesten en kortademigheid, bestreden met kruidendrankjes. Lange tijd werd gedacht dat bijvoorbeeld astma een psychische oorzaak had. Pas erg laat, zo rond de jaren zestig van de vorige eeuw, werd ontdekt dat de oorzaak lag in soms kleine ontstekingen in de luchtwegen.
Trots In het St. Antonius Ziekenhuis is de behandeling van longziekten uitgegroeid tot een waar specialisme. Dat is terug te zien in het grote aantal patiënten dat de diverse specialisten dagelijks zien. Trots? “Jazeker”, zegt HansJurgen Mager. “Als je ziet wat voor geschiedenis dit ziekenhuis op het gebied van longaandoeningen heeft en als je ook kijkt naar de ontwikkelingen, de vernieuwingen waar we steeds mee bezig zijn, ja, dan mag je er best trots op zijn dat je hier werkt.”
Mijlpalen Hans-Jurgen Mager vertelt graag en enthousiast over de mijlpalen die er in het ziekenhuis bereikt zijn. Zoals de eerste longtransplantatie Longarts Hans-Jurgen Mager
21
in Nederland. “Een dubbele transplantatie. Uitgevoerd door Jules van den Bosch, die ook de eerste hoogleraar interstitiële longziekten van ons land werd.” Ook de eerste longspoeling vond in het St. Antonius plaats. “Zo’n spoeling gebeurt om de longcellen te kunnen onderzoeken”, vertelt Hans-Jurgen Mager. “Via een dunne, buigzame slang, een zogenoemde bronchoscoop, kijkt de arts dan in de longen. Vervolgens spuit hij een beetje vloeistof in de longen en zuigt dat direct weer weg. In die vloeistof bevinden zich dan longcellen die in het laboratorium onderzocht worden.”
Samenwerking De term interstitiële longziekten, een van de specialismen van de longartsen, is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen. Al deze aandoeningen hebben te maken met de ruimte tussen
Fabel of feit? Als je niet rookt krijg je geen longkanker De kans dat je longkanker krijgt als je niet rookt is veel kleiner dan wanneer je wel rookt. Toch blijkt dat ongeveer vijf tot tien procent van de patiën ten met longkanker nooit gerookt heeft. Helaas een fabel dus. Elk jaar stoppen 100.000 mensen met roken Steeds meer mensen worden zich bewust van het risico van roken en meeroken. Als u wilt stoppen bent u echt niet de enige. Het aantal van 100.000 mensen per jaar klopt. Feit dus.
22
de longblaasjes en de bloedvaten, het zogenoemde ‘interstitium’. Hans-Jurgen Mager: “De interstitiële longziekten tasten niet alléén deze tussenruimte aan; de longblaasjes, bloedvaten, de luchtwegen en het longvlies kunnen allemaal betrokken zijn bij het ziekteproces.” Het Longcentrum van het St. Antonius is gespecialiseerd in de behandeling van deze interstitiële ziekten. “Een belangrijke basis daarvoor is de intensieve samenwerking tussen onder meer de longartsen, radiologen en pathologen van het ziekenhuis. Verwijzingen komen vanuit het gehele land”, aldus Hans-Jurgen Mager. Er vindt veel wetenschappelijk onderzoek plaats op dit terrein in het St. Antonius Ziekenhuis. Dat gebeurt onder leiding van longarts prof. Jan Grutters die ook tijdens het open college te zien en te horen zal zijn.
LONGEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Een te hoge bloeddruk in de longslagader Snelle diagnose van levensbelang hebben. Iedere oorzaak vraagt om een andere behandeling. De oorzaak kan liggen in een hartaandoening, een longaandoening zoals bijvoorbeeld COPD, een longembolie, dus een stolsel in de longen of een aandoening ín het bloedvat. Hierbij zijn de kleine longslagaders vernauwd. Dit betreft een relatief kleine patiëntengroep die een heel speciale behandeling vergt.”
Jonge patiënten Omdat het soms om heel jonge patiënten gaat, is er in het St. Antonius veel aandacht voor de begeleiding van deze groep. “Je zult maar ergens midden twintig zijn en horen dat je een potentieel dodelijke ziekte hebt”, zegt Repke Snijder. “De levensreddende medicatie krijg je via een tablet maar soms ook via een continue infuuspomp binnen. Dan is ondersteuning en begeleiding wel op zijn plaats, lijkt me. Ik ben dan ook trots op de inzet en betrokkenheid van ons team van verpleegkundigen op de fysiotherapeuten, het maatschappelijk werk en de specialisten.”
Een andere zeldzame longziekte: Longarts Repke Snijder
Pulmonale Hypertensie (PH) is een zeldzame, niet te genezen ziekte waarbij de bloeddruk in de longslagader te hoog is. Het belangrijkste symptoom is kortademigheid, met name bij inspanning, maar bij dit symptoom wordt meestal een andere long- of hartziekte vermoed. Tijdig contact met de huisarts kan van levensbelang zijn. Longarts Repke Snijder is een van de medisch specialisten van het PH-team waarin verder een cardioloog, speciaal opgeleide PH-verpleegkundigen, een hartchirurg, een radioloog en een soms een maag-darm-leverarts of reumatoloog zitting hebben. Elke week worden de patiënten die met een verdenking op PH uit het hele land naar het St. Antonius Ziekenhuis zijn gestuurd uitvoerig besproken. “We willen zo snel mogelijk een goed beeld hebben”, vertelt Repke Snijder. “PH is eigenlijk een symptoom dat meerdere oorzaken kan
De ziekte van Rendu-Osler-Weber Soms komen ziektes maar weinig voor. Een voor beeld daarvan is de ziekte van Rendu-Osler-We ber. Dit is een erfelijke vaataandoening, die vaak gepaard gaat met vaatafwijkingen in de longen. Patiënten hebben regelmatig bloedneuzen, soms zelfs langdurig. De ziekte van Rendu-Osler-Weber wordt lang niet altijd snel als zodanig herkend. Vrijwel alle Nederlandse en soms ook Belgische patiënten met een verdenking op deze aan doening komen in het St. Antonius Ziekenhuis terecht. Daar kunnen de vaatafwijkingen in de longen veelal met een relatief kleine ingreep door de interventieradioloog onschadelijk worden gemaakt.
23
LONGEN MAN VROUW | OPEN COLLEGE
UITGELICHT:
Slaapproblemen? Slaapcentrum onderzoekt oorzaak Het Slaapcentrum van het St. Antonius Ziekenhuis behoort tot de grootste van het land. Alle specialismen rondom slaapproblemen zijn in dit centrum bij elkaar gebracht. “De bekendste stoornis is slaapapneu”, zegt longarts Hans van der Zeijden. “Maar door een goede diagnostiek kunnen we ook patiënten met andere slaapproblemen goed en snel helpen.” De in slaapstoornissen gespecialiseerde longartsen werken in het Slaapcentrum nauw samen met neurologen, kno-artsen en kaakchirurgen. “Daarnaast wordt ons team ondersteund door een slaaptherapeute en een gespecialiseerd nurse-practitioner. Bij complexere problematiek bespreken we de patiënten in ons wekelijks overleg en maken we samen een op maat gesneden behandelplan.” De specialisatie heeft ertoe geleid dat het aantal patiënten in enkele jaren tijd is toegenomen van ongeveer 800 tot ruim 1200 per jaar. Van der Zeijden: “Er komen ook steeds meer mensen van buiten de regio. Ook de certificering en de goede waarderingen van de landelijke vereniging van patiënten dragen daaraan bij.” Voor de komende jaren staat een intensivering van de samenwerking met huisartsen hoog in het vaandel. “Een goede diagnose in een zo vroeg mogelijke fase. Dat willen we graag”, zegt Van der Zeijden. “Zodat we mensen snel en goed kunnen helpen. In het ziekenhuis of, als dat enigszins mogelijk is, bij een hulpverlener in de buurt.”
24
Fabel of feit? Een derde van de Nederlanders heeft last van slaapproblemen. Op zichzelf is dat een feit. Ongeveer 20 tot 30% van de mensen heeft er wel eens last van. Meestal gaan die problemen vanzelf over. Soms niet. Als u langer dan zes maanden achter elkaar last heeft van slaapproblemen spreken we van een slaapstoornis. Bij het St. Antonius Slaapcen trum bent u dan aan het juiste adres.
Open College Meer weten over longaandoeningen? Kom naar het Open College in het St. Antonius Ziekenhuis, locatie Nieuwegein op 16 april van 19.30 tot 21.30 uur. Meld u aan op www.antoniusziekenhuis.nl/open.
INFECTIEPREVENTIE MAN VROUW | PATIËNTVEILIGHEID
Resistente bacteriën
‘Hygiëne is zeer, zeer belangrijk’ Ons lichaam zit vol met bacteriën. Rare dingen zijn dat eigenlijk. Ze doen continu goed en noodzakelijk werk, maar als we flink verzwakt zijn, minder afweer heb ben, dan kunnen ze ons plots behoorlijk ziek maken. Thijs Tersmette is arts en microbioloog in het St. Antonius Ziekenhuis en houdt zich onder meer bezig met het voorkomen van infectieziektes. “Ongeveer tien procent van de mensen die wordt opgenomen heeft al een infectieziekte, veelal veroorzaakt door een virus of een bacterie. En nog eens tien procent krijgt zo’n ziekte tijdens die opname”, zegt hij. “Dat komt enerzijds door de verminderde afweer van zieke mensen en anderzijds door ingrijpende behandeling als bijvoorbeeld een chemokuur die een aanslag vormt op je totale afweersysteem.”
St. Antonius wordt gehanteerd. “Zeer, zeer belangrijk”, benadrukt de arts-microbioloog nog eens. “Iedereen kent de belangrijkste regels, bijvoorbeeld rond het wassen van de handen, het niet dragen van ringen en het juist wél dragen van korte mouwen. Dat zijn allemaal zaken die in protocollen vastliggen. Het gaat heel goed, maar het blijft continu aandacht vragen. En we betrekken ook de patiënten daarin. Ook die mogen de verpleegkundige of de arts aanspreken als iemand zich niet aan de regels houdt. Bacteriën zijn heel lastig te bestrijden. Die wil je het liefste buiten de deur houden. En als je ze binnen hebt, wil je verspreiding tegengaan.”
VRE In maart van het afgelopen jaar werd de VRE-bacterie ontdekt in het St. Antonius Ziekenhuis. Ondertussen is deze hardnekkige bacterie op het merendeel van de afdelingen niet meer aanwezig. Iedere week wordt op alle verpleegafdelingen gescreend op VRE. Daardoor hebben we een goed en actueel beeld. Incidenteel vinden we op een afde ling nog wel positieve patiënten. Als dit gebeurt, worden, om verdere verspreiding tegen te gaan, alle pati ënten op deze afdeling extra getest en geïsoleerd verpleegd. Dit laatste betekent dat patiënten alleen op een kamer liggen en verpleegkundigen en artsen handschoenen en schor ten dragen bij de verzorging van de patiënt. Hebt u nog vragen of wilt u meer informatie over dit onderwerp? Kijk dan op: www.antoniusziekenhuis.nl/etc/vre.
Resistent Antibiotica, ontdekt vlak voor de Tweede Wereldoorlog, zijn een goed middel tegen bacteriële ziekten. Maar, zo stelt Thijs Tersmette: “Bacteriën hebben zich leren ‘wapenen’ door het overmatige gebruik van antibiotica, met name in andere landen. Ze worden resistent en kunnen dan met steeds minder soorten antibiotica behandeld worden.” Sommige bacteriën zijn tegen zoveel soorten antibiotica resistent geworden dat er bijna geen antibiotica voor behandeling overblijven. Dat is met name gevaarlijk voor kwetsbare patiënten. Het tegengaan van verspreiding van deze bacteriën binnen het ziekenhuis heeft daarom hoge prioriteit.
Elkaar aanspreken Die prioriteit uit zich met name in een zeer stringent hygiënebeleid dat in het
25
VRUCHTBAARHEID MAN VROUW | VRUCHTBAARHEIDSCENTRUM
St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum
Als zwanger worden niet vanzelfsprekend is Zwanger worden. Voor veel mensen is het een vanzelfsprekendheid. Ongeveer tachtig procent van de stellen met een kinderwens wordt in het eerste jaar ook daadwerkelijk zwanger. Bij één op de vijf paren lukt het echter niet. Zij kun nen snel, bijna altijd binnen een week, terecht voor een intake en onderzoek bij het St. Antonius Vruchtbaarheids centrum. Tessa Cox kwam acht jaar geleden als eerste fertiliteitsarts (een arts gespecialiseerd in vruchtbaarheidsproblematiek) het team van de gynaecologen versterken. Het team bestaat nu uit twee van deze fertiliteitsartsen en daarnaast uit twee gynaecologen met de subspecialisatie ‘Voortplantingsgeneeskunde’. Dat laatste is uniek in de regio voor een niet-academisch opleidingsziekenhuis. “Een kundig team met veel ervaring dat dicht bij de patiënten staat”, zo omschrijft Tessa Cox haar werkomgeving. In dat team zitten ook een maatschappelijk werker, een seksuoloog, een androloog, die gericht is op de seksuele problematiek van de man en een fertiliteitsassistente.
te beoordelen hoe we het beste kunnen helpen. Dat gebeurt overigens in een heel zorgvuldig proces waarin de paren zelf een belangrijke rol spelen. De beslissing over het vervolg wordt in goed onderling overleg gemaakt.”
Belastend en emotioneel Om invulling te kunnen geven aan dat maatwerk kan het team een keuze maken uit een compleet aanbod aan behandel methoden. Zo kunnen operaties noodzakelijk zijn aan de eileiders, wordt bij vrouwen met een onregelmatige cyclus ‘ovulatieinductie’ toegepast, kan kunstmatige inseminatie plaatsvinden met eigen of met donorzaad of kan gekozen worden voor IVF.
Tessa Cox: “Bij deze behandeling worden eicellen uit de eierstokken gehaald (de zogeheten ‘puncties’), in het laboratorium bevrucht en vervolgens teruggeplaatst.” Deze puncties worden als het meest belastende deel van dit traject beschouwd. “Tot nu toe moesten we vrouwen daarvoor doorverwijzen naar het UMCU, maar wij willen deze puncties graag zo snel mogelijk zelf gaan doen. Dat heeft een grote meerwaarde, juist omdat de vrouwen in een ervaren, deskundig team en altijd onder begeleiding van dezelfde arts behandeld worden. Hier voelen ze zich op hun gemak, kennen ze iedereen en dat geeft vertrouwen.”
Advies Het werk van het Vruchtbaarheidscentrum kan al in een heel vroegtijdig stadium beginnen. “Mensen die problemen verwachten bij het zwanger worden, bijvoorbeeld vanwege hun medische voorgeschiedenis, erfelijke omstandigheden of bijvoorbeeld een onregelmatige menstruatiecyclus, kunnen hier altijd voor advies terecht”, zegt Tessa Cox. Als mensen door de huisarts verwezen worden naar het St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum , wordt door middel van uitgebreid onderzoek goed gekeken naar de oorzaken van het niet-zwanger worden. Tessa Cox: “Vervolgens is het maatwerk om
26
Een deel van het fertiliteitsteam: (van links naar rechts): Tessa Cox (fertiliteitsarts), Debby van de Graaf (fertiliteitsassistente), Jur Oosterhuis (gynaecoloog), Arne van Heusden (gynaecoloog) en Carola Güse-van Bolhuis (fertiliteitsassistente).
Persoonlijk en snel Bij het St. Antonius Vruchtbaarheidscentrum kunt u bijna altijd binnen een week terecht voor een intake en eerste onderzoek. U krijgt een vaste arts als aan spreekpunt, waarmee u samen een persoonlijk behandelplan opstelt. Voor alle behandelingen kunt u zeven dagen in de week bij ons komen. Met locaties in zowel Utrecht als Nieuwegein zijn we hiervoor altijd dicht bij u in de buurt. Van Freya, de patiëntenvereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen, ontvingen we de Pluim, ten teken dat we uitstekende zorg leveren.
Uitnodiging Open Dag Een kijkje nemen in een nieuw ziekenhuis? Even naar de Operatiekamers, de Spoedeisende Hulp, de MRI-scan of de Gipskamer? Op 7 september 2013 zetten wij de deuren van het nieuwe St. Antonius Ziekenhuis Utrecht wagenwijd voor u open. Het ziekenhuis is gevestigd aan Soestwetering 1 in de wijk Utrecht Leidsche Rijn. In het afgelopen jaar is hard gewerkt aan de bouw en inrichting van dit complete en moderne ziekenhuis. Vlak voor de opening bieden we iedereen de kans om onze trots te bezoeken. Reserveer 7 september in uw agenda voor onze feestelijke Open Dag van het nieuwe St. Antonius Ziekenhuis Utrecht. U bent van harte welkom.
Laat ons op creatieve wijze zien wat voor u topzorg is! U kunt op allerlei manieren aan ons laten zien of horen wat goede zorg voor u betekent. Door een verhaal of gedicht te schrijven of door een foto, filmpje of kunstwerk te maken dat uitbeeldt wat voor u topzorg inhoudt. De beste, mooiste, meest creatieve inzen dingen worden tijdens een expositie op de Open Dag op 7 september onthuld en op www.antoniusziekenhuis.nl getoond. Op de Open Dag wordt tevens de prijswinnaar bekend gemaakt. Stuur uw inzending voor 1 juli 2013 naar: E-mail:
[email protected] Postadres: St. Antonius Ziekenhuis Marketing & Communicatie Postbus 2500, 3430 EM Nieuwegein onder vermelding van Prijsvraag (Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd)
27
St. Antonius altijd dichtbij Al onze locaties in 2013 MAARSSEN Zuilense
N230
Rin
BILTHOVEN g
DEN DOLDER
GROENEKAN
E35 VLEUTEN
HARMELEN
E30 A12
A.
H.
DE MEERN
E.
A. St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1 Opent 16 september 2013
DE BILT
B.
A2
G.
A27 E30 A28
UTRECHT
F.
ZEIST
LEIDSCHE RIJN BUNNIK
E30
IJSSELSTEIN
B. St. Antonius Polikliniek Utrecht - Overvecht Neckardreef 6 Opent 1 juli 2013
E35 A12
A12
NIEUWEGEIN
Nieuwe locaties die openen in 2013
ODIJK
E311
DRIEBERGENRIJSENBURG
HOUTEN
C.
D.
E25
A27
A2 VIANEN
HAGESTEIN
Huidige locaties die blijven
Huidige locaties die gaan sluiten
C. S t. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1
F. St. Antonius Ziekenhuis Utrecht - Overvecht* Paranadreef 2 Sluit 11 september 2013
D. St. Antonius Polikliniek Houten Hollandsspoor 5 E. St. Antonius Kaakchirurgie* Utrecht - De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern * St. Antonius Kaakchirurgie verhuist op 16 september naar St. Antonius Ziekenhuis Utrecht. Vanaf 21 oktober kunt u in Utrecht - De Meern terecht voor de behandeling van spataderen.
Contact St. Antonius Ziekenhuis Postbus 2500, 3430 EM Nieuwegein Telefoon 088-320 30 00
G. St. Antonius Ziekenhuis Utrecht - Oudenrijn Van Heuven Goedhartlaan 1 Sluit 13 september 2013 H. St. Antonius Polikliniek Vleuterweide Utrechtse Heuvelrug 130 - 132, Vleuten Sluit 27 juni 2013 * Voor de behandeling van spataderen kunt u tot medio oktober nog terecht op onze huidige ziekenhuislocatie in Overvecht. Vanaf 21 oktober vindt deze behandeling plaats in ons centrum aan de Lawick van Pabstlaan 12, De Meern.
Bezoek- en spreekuren Voor bezoekuren en (avond) spreekuren, kijk op: www.antoniusziekenhuis.nl
