Ferwurkingen by LinKk 2 novimber 2015 tema: famylje & freonen
> KATERN FOAR NET- FRYSKTALIGE LEARLINGEN < Opdracht 1 – Watfoar taal leare wy? 2i
5i 8i
1g
9i
4i
3g 7g
6g
Gebruik de app ‘Wat Wurd It’ of website van Praat Mar Frysk om de woorden op te zoeken. Plaats de Friese vertaling vervolgens in de puzzel. http//www.praatmarfrysk.nl/watwurdit/ 1. Broertje 2. Zusje 3. Vriend 4. Oom 5. Moeder 6. Vader 7. Tante 8. Collega 9. Vijand
Opdracht 2 – Sprekwurden en siswizen
Iedere taal is rijk aan spreekwoorden en gezegden. In het Fries zijn dit: sprekwurden en siswizen. Probeer onderstaande spreekwoorden met behulp van de zinnen a t/m h te verklaren. Welke horen bij elkaar? Frysk
Nederlânsk
1 Do bist dyn mem út de mûle stapt
a. Bij geldzaken moet je goed opletten, ook al ben je onder vrienden
2 It bûteret net tusken dy man en frou
b. Hij zal zijn vader veel geld kosten
3 Libje as freonen, rekenje as fijannen
c. Jij lijkt precies op je moeder
4 Jild jout freonen
d. Kinderen kosten veel geld
5 Syn mem is swier
e. Het lijkt alsof de man de baas is, maar het is precies andersom
6 Hy komt heit yn ‘e hân
f . Zijn moeder is zwanger
7 Bern hâld jo de noppen fan ‘e klean
g . Als je veel geld hebt, heb je veel vrienden
8 Ik bin de baas sei de man, mar ik doch wat myn frou seit
h. Die man en vrouw kunnen niet met elkaar opschieten
1
Opdracht 3 – LinKke Siden In de splinternieuwe LinKk staan op bladzijde 10 en 11 de LinKke Siden. Twee pagina’s over wrâldferneamde stjerren (wereldberoemde sterren). In deze LinKk gaat al het nieuws over het thema famylje en freonen (familie en vrienden). Kun jij onderstaande vragen goed beantwoorden? FERBININGSOEFENING (verbindingsoefening). Verbind de foto met de juiste BFF’s!
Selena Gomez & Taylor Swift ▢ 2. Jay Z & Kanye West ▢ 3. Jimmy Fallon & Justin Timberlake ▢ 4. Beyoncé & Gwyneth Paltrow ▢
1.
Wat zijn onderstaande sterren van elkaar? 1. Phyllon en Doutzen a. soan en mem (zoon en moeder) b. dochter en mem (dochter en moeder) c. partners (partners) 2. Ellie Goulding en Ed Sheeran a. freonen (vrienden) b. broer en suster (broer en c. eksen (exen)
zus)
3. Marit en Nigel a. muzikale freonen (muzikale vrienden) b. nicht en neef (nicht en neef) c. dochter en heit (dochter en vader) 4. Doutzen en Rens a. nichtjes (nichten) b. suskes (zussen) c. bêste freondinnen
(beste vriendinnen)
5. Jimmy en Justin a. broers (broers) b. fijannen (vijanden) c. maten (vrienden) 6. Sunnery en Myllena Mae a. heit en dochter (vader en dochter) b. broer en sus (broer en zus) c. pake en pakesizzer (opa en kleinkind)
2
Opdracht 4 – Memory Achter in dit katern vind je memory kaartjes. Knip ze uit. Leg alle kaartjes op de kop. Degene die aan de beurt is, draait 2 kaartjes om. Horen die 2 kaartjes (betekent heit - vader) bij elkaar, dan zijn die kaartjes voor jou en mag je nog een keer 2 kaartjes omdraaien. Je gaat net zolang door, totdat de kaartjes (woorden) niet bij elkaar horen. Dan gaat de beurt over naar de volgende. Wie, als alle kaartjes op zijn, de meeste kaartjes heeft, heeft GEWONNEN.
Oom Omke
Libjend Memory De spelregels van levend memory zijn hetzelfde als van de gewone memory. Nu speel je met personen die woorden uitbeelden in plaats van met woorden lezen en vertalen. Dit spel kan het beste in een grote open zaal worden gespeeld.
• Verdeel de kaartjes over de leerlingen. Minimaal 2 personen krijgen géén kaartje, dit worden de ‘kaartomdraaiers’. Zij gaan even de klas uit. • De ‘kaartpaartjes’ (dus degenen met de kaartjes die bijelkaar horen, bijv. heit en vader) krijgen 10 minuten de tijd om samen eenzelfde uitbeelding te bedenken en in te studeren. • Na de 10 minuten gaat de groep door elkaar lopen en verspreid over de hele zaal op de grond zitten. Eén van de ‘kaartomdraaiers’ mag nu een klasgenoot aantikken. Deze gaat staan, beeldt zijn personage uit, zegt het woord dat erbij hoort en blijft staan. Dan wordt het tweede ‘kaartje’ aangetikt. Deze doet precies hetzelfde als ‘kaartje’ 1, maar dan met zijn/haar personage. • Horen de personages bij elkaar dan mogen die beide ‘kaartjes’ bij de ‘kaartomdraaier’ gaan staan. Horen ze niet bij elkaar dan gaan ze weer op hun plaats zitten. • De ‘kaartomdraaier’ die op het eind, als alle ‘kaartjes’ op zijn, de meeste ‘kaartjes’ bij zich heeft, heeft gewonnen. Bij deze vorm worden de woorden dus niet gelezen, maar wel uitgesproken en gehoord.
3
Opdracht 5 – Lês No Foarstelling Op bladzijde 7 vind je het artikel Lês no. Daarin wordt verteld over het boek ‘Foarstelling’ van Caja Cazemier. Lees het artikel en maak onderstaande opdrachten.
hawwe gewoan och net fûn.’ boekfees #linkk
Rechtsboven a).
in het artikel zie je foto’s van verschillende ‘Boekfees’. Die zijn super funny. Ga ook op zoek naar een Fries of Nederlands boek waar een gezicht op staat. Maak er een boekfees-foto van. Twitter ‘m naar @linkkmagazine of hashtag met #linkkmagazine. Wie weet zien we jou dan in de nieuwe LinKk!
‘Funny, sa’n boekfees!? Meitsje dyn eigen en hashtag ‘m mei #boekfees en #linkkmagazine.’
Lês no!
oer boeken. De alderspiksplinternijste titels of de bestsellers fan ‘Lêze foar de List’. Ditkear
otlights, in boek út nivo 1 fan ‘Lêze foar de List’. Hiel geskikt foar dy dus! Ek lêst oer de fan dit boek en meist ris prakkesearje oer de yndrukwekkende tema’s fan dit ferhaal.
b).
ng!
Beantwoord de waar/niet waar vragen over Joppe en Roos. Do & Foarstelling
un troch Caja Cazemier. Dy namme m fêst wolris earder heard. Caja is d skriuwster dy’t boeken skriuwt eren. Se wûn de priis foar it bêste k by de Jonge Jury foar har boek ja skriuwt yn it Nederlânsk, mar yn men der fan ien boek twa titels út: en Foarstelling. In Nederlânske en in dysje!
Hoe soesto reagearje as dyn âlders fertelle dat se byelkoar wei
jouwer jier lyn ferûngelokke yn it t in nije relaasje mei Marin. Joppe n komt derachter dat er it ferstjerren urke hat. Dan komt er Roos tsjin op repetysjes fan it stik De foarstelling ijt te hearren dat har âlders útinoar heid reitsje inoar. De foarstelling sil oarje.
wat Joppe meimeitsje moat. Hy hat syn mem ferlern troch
geane? Hoe giest om mei it ferlies fan in âlder? Hoe soest it Joppe zijn isis inverongelukt. fine as de âlder vader dy’t oerbleaun nije relaasje oangiet? Soe it ferlies fan in heit of mem it oangean fan in nije relaasje yn it paad stean?/ ▢ niet waar ▢ waar
Joppe vader heeft een nieuwe vrouw getroffen, ze heet Martina. Wat ik itzijn aldermoaiste fyn oan it boek Foarstelling is dat it my oan it tinken setten hat. Ik haw krekt as Roos ek in suske. Ik soe it freeslik fine as myn âlders útelkoar gean soene. ▢ waar / ▢ niet waar Ik bin sa wiis mei ús gesin en moat hielendal net tinke oan
Wêrom ik
fan dit boek
in ûngelok. Samar fan de iene op de oare van dei fierder moatte Joppe heeft het verlies zijn moeder nog niet verwerkt. sûnder in âlder. It liket my myn worst nightmare. Troch dit boek besef /ik ▢ hoe gelokkich ik eins bin en dat ik genietsje ▢ waar niet waar moat fan dit momint.
Roos haar vader en moeder willen van elkaar scheiden. Dit boek al út en fûnst ’m moai? Wa wit is De keet fan Annawâld dan ek wat foar dy. De oare kear as special yn Lês No! ▢ waar / ▢ niet waar
Hannah
Tekst: Anna Marije Bloem
7
Roos en Joppe zitten in dezelfde klas bij elkaar op school. ▢ waar / ▢ niet waar 14-10-15 12:49
Roos en Joppe gaan beide naar de jeugdtheaterschool en spelen in hetzelfde theaterstuk. ▢ waar / ▢ niet waar
Het theaterstuk heet ‘De Foarstelling fan dyn Libben’ ▢ waar / ▢ niet waar
4
c). Bij
Do & Foarstelling worden vragen gesteld over de thema’s die in het boek behandeld worden. Bepraat ze in groepjes van twee en beantwoord ze op de stippellijntjes hieronder.
Hoe zou jij reageren als jouw ouders zouden vertellen dat ze uit elkaar gaan? Of, hoe reageerde jij toen jouw ouders gingen scheiden?
Hoe ga je om met het verlies van een ouder?
Hoe zou je het vinden als de ouder die alleen is een nieuwe relatie aangaat?
Zou het verlies van een vader of een moeder het aangaan van zo’n nieuwe relatie ook in de weg staan?
Opdracht 6 – Wa bin ik? •
De spelleider stelt zich iemand van school voor ogen (elke klasgenoot moet hem/haar kunnen kennen).
•
De klas wordt opgedeeld in groepen en elke groep mag gedurende 30 seconden ja-/nee-vragen stellen.
•
Elke groep mag daarna een raadpoging doen. Wordt de persoon niet geraden, dan geeft de spelleider elk team in tegengestelde volgorde een (cryptische) aanwijzing.
•
Vervolgens heeft dat team dan 1 minuut de tijd voor aanvullende ja-/nee-vragen en een raadpoging. Elke overgebleven seconde levert een punt op, naast het juiste antwoord.
• •
Binnen het team is (zachtjes) onderling overleggen toegestaan. Het is de bedoeling dat tijdens het spel Fries wordt gesproken.
5
Opdracht 7 – ‘De Mem fan Doutzen’ fan Strawelte It wie yn 84, de lente wie prachtich. It ….. (1)…… skynde strak. Ik soe in blokje om, net te let wer werom. Op ‘t fytske mei gemak. Mar by Eastermar, rekke ik yn ‘e war. In …… (2) ….. stie op ‘e wei. Ik sei it paad bin ‘k bjuster, it wurdt al tsjuster. En sy sei kom do mar mei. Wie it de mem, ja de mem Wie it mem de mem fan Doutzen? En sy sei kom do mar mei De mem de mem fan Doutzen Se raamde my fan ‘e fyts, sei: boeke mantsje lyts, Kom do mar ris mei my mei… Ik haw de… (3) …… gear, en miskien wol mear De dei dy is noch lang net wei . Se pakte my toen beet, it gong my eins te need. Myn … (4) …… siet ticht, ik rekke út ‘e tiid. Toen yn 84, bloeide der wat prachtich. Yn Eastermar in felle striid! Wie it de mem, ja de mem. Wie it mem de mem fan Doutzen? En sy sei kom do mar mei. De mem de mem fan Doutzen. No sjoch ‘k har dochter stean, yn prachtige klean Op TV en yn elke krant. Sjoch ik in foto fan dy … (5) ……, en ik tink hoe is dat kaam. Miskien is it wol Doutzen Land.
6
Lees de hier naast staande songtekst goed door en beluister (als het mogelijk is) het nummer op www.freemwurk.nl of op www.youtube.com. Maak daarna de volgende vragen: 1.
Schrijf de ontbrekende vijf woorden uit de tekst hieronder op en vertaal ze:
Frysk:
Nederlands:
1 = 2 = 3 = 4 = 5 = 2.
De onderstreepte woorden ‘lente’, ‘toen’ en ‘krant’ zijn géén echte Friese woorden. Zoek op wat dit wel zou moeten zijn:
lente = toen = krant = 3.
Wat voor weer was het tijdens het fietstochtje?
4.
Wat betekent ‘it paad bin ‘k bjuster, it wurdt al tsjuster’?
5.
Wat gebeurt er met de hoofdpersoon als hij bij de strot wordt gegrepen?
6.
Op www.youtube.com is ook een happy hardcore versie van ‘De mem fan Doutzen’ te vinden. Welke band/groep heeft deze cover gemaakt?
7.
Welke versie van ‘De mem fan Doutzen’ vind jij het leukst, en waarom?
7
8
Heit
Omke
Baby
Mem
Muoike
Sweager
Beppe
Feint/ freon
Skoansus
Pake
Faam/ freondinne
Skoanheit
Broerke
Nicht
Skoanmem
Suske
Famylje
Neef
9
10
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
Vader
Oom
Poppe
Moeder
Tante
Zwager
Oma
Vriend
Schoonzus
Opa
Vriendin
Schoonvader
Broertje
Nicht
Schoonmoeder
Zusje
Familie
Neef
11
12
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
famylje en freonen
