centraal.nu NUMMER 2 MAART 2012
Fietsparkeren rond het Station
Noord/Zuidlijn breekt door!
pagina 4
pagina 10
Middentunnel: ogen tekort
Passages: meekijken mag
pagina 6
pagina 15
CENTRAALTJES
MENINGEN
Zeg het maar! Meningen van reizigers, bouwers, ondernemers en bezoekers.
Centraal.nu Dit is de tweede centraal.nu, het nieuwe blad over de werkzaamheden en ontwikkelingen in en rond station Amsterdam Centraal. In dit magazine informeren NS, ProRail en gemeente Amsterdam u over het laatste nieuws uit het stationsgebied en de achtergronden ervan. Kijk voor meer informatie en de meest actuele berichten op:
www.amsterdamcentraal.nu
Dat gaat de goede kant op!
Ontwerp Stationsplein vastgesteld in de Raad
Amsterdam Centraal heeft een nieuw bewegwijzeringsysteem voor bus, tram, metro, taxi en pontveer. Het leidt de reiziger aan de hand van zijn bestemming naar de juiste vertreklocatie en het juiste vervoermiddel.
Amsterdam krijgt een nieuwe entree, met meer ruimte voor voetgangers en fietsers en een mooiere stationsomgeving, zowel aan de centrum- als aan de IJ-zijde.
De oude bewegwijzering ging ervan uit dat de reiziger wist welke vervoerslijn hem naar zijn bestemming zou brengen. Het nieuwe systeem bedient juist ook de reiziger die nog niet weet welke lijn hij moet nemen. Op grote betonnen informatiepanelen bij de uitgangen van het station staat nu aangegeven hoe men de belangrijkste bestemmingen in Amsterdam het beste kan bereiken: per bus, tram, metro, pontveer of te voet. Voetgangers zien op de panelen welke kant
Middentunnel komt weer tot leven Snelwegje ontmoet buitentrap
Een paar jaar geleden zijn de winkels uit de middentunnel naar buiten verhuisd. Dit was nodig om werkzaamheden aan de Noord/Zuidlijn mogelijk te maken. De middentunnel wordt sindsdien levendig gehouden met kleurrijke bouwschuttingen met (foto)exposities (zie ook p.6). Inmiddels wordt er hard gewerkt aan de middentunnel, zodat de winkels in 2013 weer terug kunnen keren naar hun vertrouwde plek. Op dit moment stort de Noord/Zuidlijn beton rond pilaren en herstelt de vloer daaromheen. Dit gebeurt nu aan de linkerzijde (vanuit het centrum bezien) en als dat 2 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
klaar is volgt de rechterzijde van de tunnel. Na de bouwvakvakantie start vervolgens de herinrichting van de tunnel en de verhuizing van de winkels. Dit gebeurt eerst aan de rechterkant van de tunnel. In de loop van 2013 volgt de linkerkant. Binnenkort leest u in dit blad uitgebreid over de geheel vernieuwde middentunnel.
ze op moeten lopen voor dichtbijgelegen bestemmingen, zoals musea, parken en theaters. Het nieuwe systeem is uitgebreid, duidelijk en biedt vooral de niet-geroutineerde reiziger meer service. Daarnaast draagt het bij aan overzicht, uniformiteit en betere loopstromen. De vier nieuwe informatiepanelen staan aan de centrumzijde van Amsterdam Centraal. Binnenkort komen ze ook aan de IJ-zijde bij de belangrijkste in- en uitgangen van het station.
Snelwegje ontmoet buitentrap Aan de westkant van het station wordt gebouwd aan de nieuwe fiets- en voetgangerstunnel, onder de sporen door. Het snelwegje voor langzaam verkeer zal, als het klaar is, de IJ-zijde van het station verbinden met de centrumzijde, in het verlengde van de Martelaarsgracht. Het laatste deel van de tunnel, bij de buitentrap naar de sporen 1 en 2, moet nog worden uitgegraven. Dit jaar gaat deze trap tijdelijk dicht omdat hij zich te dicht bij het werkgebied bevindt. Maar trappenlopers hoeven zich geen zorgen te maken; er komt een omleidingsroute via spoor 1 en de fietsenstalling van MacBike.
Dat is de kern van het Ontwerpboek Stationseiland-Prins Hendrikkade, een document dat in detail beschrijft hoe de herinrichting van het Stationsplein, het deel van de Prins Hendrikkade dat grenst aan het Stationsplein en de IJ-zijde zal plaatsvinden. Het ontwerp is op 14 maart vastgesteld in de gemeenteraad.
De raad heeft ingestemd met de plannen, de werkzaamheden starten in 2014. Lees uitgebreid over het Ontwerpboek Stationseiland-Prins Hendrikkade op www.amsterdamcentraal.nu, onder ‘projecten’ onder het kopje ‘Centrumzijde station’.
Voorjaarskriebels aan IJ-zijde Stoer en stevig verrees hij, het afgelopen jaar: de kap boven het busstation, aan de IJ-zijde van Amsterdam Centraal. De twee delen aan de west- en oostkant waren zo goed als klaar, maar de puntjes op de i lieten nog op zich wachten. Eerst moest de winter en het bijbehorende weer achter de rug zijn. Maar nu komt het voorjaar eraan en kunnen de bouwers weer verder met beide delen. Na de laatste montagewerkzaamheden is de overkapping volledig waterdicht. Ook vinden aanpassingen aan de afwatering plaats en wordt op de De Ruijterkade gewerkt aan de steunpunten van de stalen spanten. Daarna rest nog het open deel in het midden
van de kap. Dat dichtmaken en dus de voltooiing van de gehele kap laat nog op zich wachten. Want precies eronder moet eerst het werk klaar zijn aan de Noord/Zuidlijn en het middendeel van de autotunnel onder de kade.
Parfumerie Mooi heeft op Amsterdam Centraal een prachtlocatie: in de doorgang van westtunnel naar de Cuypershal, ingeklemd tussen Starbucks en HEMA. “Een sterke plek met veel voorbijgangers, fantastisch ook voor onze naamsbekendheid”, zegt Peter van der Meer, algemeen directeur van de keten. “We zijn blij met dit filiaal, passend in het streven van NS om het verblijf op stations prettiger te maken. Het was vroeger ondenkbaar dat je op een station een zaak als deze zou hebben, waar je een half uur of langer kan blijven om make-up te kopen of er advies over te krijgen.” De verbouwingen en de ongemakken die er soms door ontstaan zijn ook voor een bedrijf als Mooi geen feestje. “Bijvoorbeeld toen de hoofdingang weer open ging: dan merken wij meteen, in onze klandizie, dat de loopstromen anders worden”, geeft Peter als voorbeeld. “Maar ik ben tegelijkertijd vol lof over hoe NS en de andere partijen ons op de hoogte houden. Ik merk ook echt dat men moeite doet om de overlast te beperken, met afscheidingen en zo. Dat maak ik wel eens anders mee.” Peter ziet een mooie toekomst voor zijn bedrijf op Amsterdams grootste station. “Met dat prettige verblijf kun je wat mij betreft niet ver genoeg gaan. Volg het voorbeeld van station Leiden, waar van alles is gebouwd en leuke dingen worden georganiseerd. Wat me prachtig zou lijken: onze beautyschool voor honderden mensen, op een podium midden in de hal!” CENTRAAL.NU NUMMER 1 2 2012 3
OMGEVING
Fietsparkeren, nu en in de toekomst
Duizenden mensen peddelen elke dag van en naar station Amsterdam Centraal en zoeken er een plek om hun fiets te stallen. Vaak lukt dat, want het aantal gratis parkeerplekken is de afgelopen jaren flink gegroeid, momenteel tot ruim 7.000. Waar het maar kan, plaatst de gemeente extra rekken. Maar waar het moet, halen handhavers fietsen weg. Dat doen ze als de betreffende rijwielen op plekken staan waar ze de bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid van het gebied in gevaar brengen.
S
tadsdeel Centrum zorgt sinds vorig jaar voor de controle van het fietsparkeren rond het station. De mannen met hun knipscharen en hun wagentjes vol fietsen (die kort daarvoor nog op een plek stonden waar dat niet mocht) zijn een bekend gezicht. “Maar die handhaving is nooit af, het kan altijd beter”, zeggen Joram Spijker en Liselotte Djoefrie, werkzaam bij de gemeente. “De situatie is het afgelopen jaar
flink verbeterd en de werkwijze gestroomlijnd. Het team weet precies wat het moet doen: elke dag zijn vier medewerkers buiten aan het controleren. Ze gaan systematisch het gebied rond, dat we hebben opgedeeld in 28 vakken. Per vak controleren de handhavers of fietsen in rekken staan of erbuiten, en of fietsen hier langer staan dan 14 dagen. Het uitgangspunt is en blijft helder: buiten de rekken parkeren is verboden en de maximale stallingsperiode is 14 dagen.”
Menselijk gedrag
De toekomst: drie nieuwe stallingen De huidige fietssituatie rond Amsterdam Centraal is een tijdelijke, in verband met de verbouwing. De toekomst ziet er heel anders uit: ProRail bouwt drie nieuwe stallingen. • De grootste komt aan de westkant van het station, aan de centrumzijde. Onder de tramsporen en in een nieuw gebouw, op de plek van de huidige MacBike-stalling naast het Ibis-hotel, komen 11.000 plekken. De stalling krijgt ondergrondse verbindingen met de metrohal onder het Stationsplein en de Cuypershal. • De tweede stalling, met minimaal 1.000 plekken, wordt gebouwd aan de IJzijde, in het station, naast de fiets- en voetgangerstunnel die momenteel in aanbouw is. Het is de eerste stalling die open zal gaan, naar verwachting medio 2013. • De derde stalling tot slot krijgt een plek aan de oostkant van het station, centrumzijde. Hier wordt de huidige stalling verbouwd en vergroot, van de huidige 1.200 plekken tot circa 2.000. Hij krijgt bovendien een doorgang naar de oosttunnel van het station. Tijdens de bouw van de drie stallingen streeft ProRail ernaar om het aantal plekken gelijk te houden. Pas als de stalling aan de IJ-zijde open is, gaat aan de oostkant de verbouwing van start. De reusachtige stalling aan de westkant wordt als laatste gebouwd, inclusief vernieuwing van de erbovenliggende tramsporen. Dit vindt naar verwachting plaats tussen 2016 en 2018. 4 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
Liselotte benadrukt nog maar eens dat dit alles niet gebeurt om het publiek te straffen en naar het Fietsdepot te laten gaan, om daar hun fiets weer op te halen. “We doen het omdat het hier zó druk is, dat als we niets zouden doen, het gebied onbereikbaar en onveilig zou worden.” Vooral aan de centrumzijde van het station zijn de rekken stampvol. Menselijk gedrag speelt daarbij een rol, en dat is heel begrijpelijk, beseffen Joram en Liselotte. “Je komt aan, je hebt haast, je moet je trein halen, je zoekt nog een snel een plek. Onze handhavers zien soms de gekste dingen. Fietsen midden op blindengeleidestroken, op oversteekplaatsen, bij bushaltes of zowat óp de trambaan!” Het fietsbeleid van de gemeente leunt daarom op twee pijlers: enerzijds zoveel mogelijk stallingsplekken creëren (nieuwe plekken en ruimte maken, door te lang geparkeerde fietsen weg te halen) anderzijds handhaven op extreme hinder. “En die twee gaan ook samen”, nuanceert Liselotte. “Door te handhaven, en dus fietsen na 14 dagen weg te halen, ontstaat meer ruimte om netjes te parkeren.”
Alternatieve fietsplekken Om fietsers te helpen bij het vinden van een plek, introduceerde de gemeente vorig jaar een verwijssysteem. Overal rond het station staan borden die de weg wijzen naar alternatieve stallingen. “Vooral aan de IJ-zijde van het station, bijvoorbeeld op het fietsplatform en bij de Ooster- en Westertoegang, is meestal plek”, zeggen Joram en Liselotte. “Stallingen zijn vaak dichterbij dan gedacht, mits je er een beetje moeite voor doet. Wie vijf minuten extra inruimt, kan zijn fiets zeker kwijt.”
“Bredere rekken zou fijn zijn” “Ik parkeer meestal in de fietsflat”, zegt fotograaf Falco Bijloo, “maar die is meestal vol, dus dan moet ik zoeken. En dat geeft een beetje stress als ik een trein moet halen. Een vriendin van mij gebruikt de oostelijke stalling. Maar ik denk dat dat wel duur is, en ik heb momenteel erg weinig geld…” Wat Falco niet zo denderend vindt is de breedte van de stallingsrekken. “Ik heb soms best wel moeite om mijn fiets erin te krijgen. Iets breder zou fijn zijn. Al is er dan natuurlijk weer het risico dat mensen hun fietsen ertússen gaan proppen.” Amanda Gielen heeft het slim bekeken. De student webdesign komt net uit Amsterdam-Noord en parkeert met vriend Hipo haar fiets op de hoek van de Westertoegang en de De Ruijterkade. “Ik sta hier meestal”, zegt ze, “er is hier altijd ruimte!” Maar aan de centrumzijde moet advocaat Erdoğan Tuzkapan alle moeite doen om een plek te vinden – en doet dat zowaar vlakbij de taxistandplaats. “Het is altijd vol, ik sta vaak daar in de verte bij die brug over het Singel”, is zijn ervaring. “Een oplossing? Ik zou het niet weten. Een verdiepinkje bovenop de fietsflat misschien. Maar dat is wel weer lelijk. Ik wil in elk geval gratis kunnen stallen.” PvdA-vicevoorzitter Bert Otten komt net het station uit en is op weg naar een bespreking. Hij laat een origineel geluid horen: “Prachtig al die fietsen, laat ze maar zichtbaar zijn, het hoort bij de stad. Wel moet ik er hier bij de fietsflat vaak langs laveren, het is soms wel érg vol, vooral op de stoep.”
CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 5
OMGEVING OMGEVING
Middentunnel: je komt ogen tekort
Is het een doorgangsroute voor reizigers... of toch een galerie? De middentunnel van station Amsterdam Centraal is het allebei. Kunstliefhebbers komen er momenteel fantastisch aan hun trekken, dankzij twéé nieuwe exposities. Aan de ene zijde van de tunnel hangen bekroonde foto’s uit de Zilveren Camera-wedstrijd 2011. En aan de andere zijde is een nieuwe reeks creaties te zien van jonge kunstenaars in de serie Transit.
Koninginnedag 2012: Amsterdam Centraal beperkt toegankelijk Zilveren Camera: beste foto’s van het jaar De Zilveren Camera is een jaarlijkse bekroning voor de beste foto’s in diverse categorieën, zoals nieuws, sport en portretfotografie. Sinds anderhalf jaar werken NS en Stichting Zilveren Camera samen. Elk jaar is een selectie van de winnende foto’s te zien op Nederlandse stations. Dat draagt bij aan een prettige sfeer en nodigt reizigers uit om wat langer op een station te verblijven. Tegelijkertijd biedt het de Stichting Zilveren Camera een podium om de foto’s te tonen aan een breed publiek. Momenteel is een verzameling van de winnende foto’s van de Zilveren Camera 2011 te zien in de middentunnel van station Amsterdam Centraal. 6 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
Transit: studenten leven zich uit NS en het Stedelijk Museum organiseren sinds drie jaar kunstexposities op Amsterdam Centraal onder de noemer Transit. Momenteel is in de middentunnel een nieuwe editie te bewonderen. De werken zijn dit keer van de hand van Nerijus Rimkus, Nora Turato, Olya Troitskaya en Edmundas Stundžius, studenten van de afdeling Grafische Vormgeving van de Gerrit Rietveld Academie. Zij maakten een serie abstracte logo’s waarvan een aantal is gebaseerd op het uitzicht vanuit de trein. De overige zijn interpretaties van bekende iconen uit de massamedia. Inspiratiebron voor de ontwerpen was het werk van de beroemde Nederlandse vormgever Wim Crouwel. Deze man is nog altijd van grote invloed op het werk van jonge grafisch ontwerpers.
NS en gemeente Amsterdam zijn druk bezig met de laatste voorbereidingen van Koninginnedag 2012. Er vinden dit jaar geen massale evenementen plaats. De aandacht verschuift naar het centrum, de vrijmarkten in de stad en kleinere evenementen. Net als andere jaren rekent NS wel weer op grote bezoekersaantallen. In 2011 bezochten circa 800.000 mensen de stad, waarvan 260.000 mensen met de trein reisden. Reis via Amsterdam Zuid In verband met de werkzaamheden aan de twee nieuwe passages onder de sporen van Amsterdam Centraal, zullen treinen vertrekken van en aankomen op andere perrons dan gebruikelijk. Op Koninginnedag zijn de sporen 8 en 10 buiten dienst. Dit betekent dat er minder ruimte is op het spoor en in het station. Daarnaast vinden er werkzaamheden plaats aan de metro.
U wordt daarom dringend verzocht Amsterdam Centraal te mijden en vooral via station Amsterdam Zuid te reizen. Vanaf dit station is er een snelle looproute richting centrum. Ga bovendien goed voorbereid op reis. Raadpleeg voor vertrek de NS-reisplanner met actuele reisinformatie: www.ns.nl, www.mobiel.ns.nl en www.ov9292.nl. Algemene informatie over Koninginnedag in de hoofdstad: www.amsterdam.nl/koninginnedag CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 7
MAART 2012
Amsterdam Centraal van boven
1
4
Voor meer informatie over de bouwprojecten kijk op:
www.amsterdamcentraal.nu
4
5 6
6
3 2
1
1
8 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
1
Noord/ Zuidlijn
2
Bouw metro toegang
3
Fiets- en voetgangerstunnel
4
Bouw kap busstation
5
Herinrichting middentunnel
6
Bouw nieuwe passages
CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 9
BOUW
tussen het caisson en de stationshal.” Als alles volgens plan is verlopen, is de doorbraak rond het verschijnen van deze centraal.nu een feit en is weer een nieuw deel van de Noord/ Zuidlijn ‘geboren’.
Noord/ Zuidlijn breekt door!
Derde caisson Intussen wordt gebouwd aan het laatste caisson, dat nog niet op zijn plek ligt. “Iedereen kan boven de grond zien dat het in aanbouw is”, vertelt projectleider Sander Jacobs, “en dus ook hoe ver we al zijn. De vloer, de wanden en het dak zijn klaar en we hebben er een twaalf meter hoge schacht op gezet. Die is onder andere nodig voor het aan- en afvoeren van materialen tijdens het naar beneden laten zakken van het caisson, precies tussen de andere twee caissons in. Ik verwacht dat we rond mei beginnen met het afzakken van dit tunneldeel. Eind 2012 worden de andere verbindingen gemaakt en is het mogelijk om vanuit de stationshal in één keer door te lopen naar de geboorde tunnels onder het Damrak.”
Bouwput aan IJ-zijde station Ook aan de IJ-zijde van het station Amsterdam Centraal wordt nog hard gewerkt aan de Noord/Zuidlijn. Verantwoordelijk voor dit stuk Noord/Zuidlijn is hoofd Dagelijks Toezicht Arjen Bakker. “Hier hebben we een bouwput gemaakt”, vertelt hij, “waarin we het tunneldeel maken dat de verbinding vormt tussen het stuk tunnel onder het station – dat er al ligt – en de tunnel die in het IJ komt te liggen. En we maken vanuit deze bouwput tevens het nog ontbrekende middendeel van de autotunnel onder de De Ruijterkade.”
In volle gang
Meestal gaat het om een ambitieuze acteur of een talentvolle zangeres. Maar dit keer is het de Noord/Zuidlijn die doorbreekt! Begin maart begon het doorbreken van de muur, die nu nog twee delen van de metrotunnel onder het Stationsplein scheidt. Een klus die mooi illustreert hoe de Noord/Zuidlijn echt een lijn begint te worden, in plaats van een serie losse bouwprojecten. Dat ‘aan elkaar knopen’ vergt vakmanschap… en soms létterlijk werken onder hoge druk.
D
e Noord/Zuidlijn slingert zich straks over een lengte van 9,7 kilometer dwars door de stad. De bouw van de metro vindt op verschillende plekken plaats, zoals in Zuid, de Pijp, onder Rokin en Vijzelgracht en rond station Amsterdam Centraal. Gericht op dat ene einddoel – een nieuwe metrotunnel – lijken het nu nog allemaal losse bouwprojecten. Maar schijn bedriegt. De diverse puzzelstukjes van Amsterdams nieuwe 10 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
metroverbinding beginnen in rap tempo één geheel te worden.
Grote vlucht Vooral komend jaar neemt het aan elkaar leggen van de Noord/Zuidlijn-‘stukjes’ rond Amsterdam Centraal een grote vlucht. Zo werd begin maart gestart met voorbereidingen voor het doorbreken van de muur, die zich nu nog bevindt tussen de metrohal en het caisson dat hier voor ligt. Toezichthouder Valesca
van den Boogerd: “Tot aan het Damrak is een tunnel geboord, maar het stuk Noord/Zuidlijn tussen de geboorde tunnel en de nieuwe stationshal bestaat uit drie caissons.” Caissons, legt ze uit, zijn tunneldelen die de vorm hebben van kijkdozen en bovengronds worden gebouwd. “Vervolgens wordt de grond onder de caissons weggegraven, zodat ze op hun plek ‘vallen’. Op dit moment liggen er twee caissons klaar en zijn we met het derde bezig. Daarnaast zijn we dus net begonnen met de
verbinding tussen de stationshal en het caisson dat daar tegenaan ligt.”
Bevriezen Voordat deze verbinding tot stand kan worden gebracht, moet eerst de grond tussen het caisson en de stationshal worden bevroren, tot circa 30 graden onder nul. Valesca: “Als we de grond niet bevriezen en daar gaan graven, dan stort de boel in. Dat willen we natuurlijk niet.” Voor het bevriezen
wordt gebruik gemaakt van stikstof. “We brengen buizen in de grond waar vloeibare stikstof, met een temperatuur van bijna 200 graden onder nul, doorheen gaat. Hierdoor bevriest de grond rondom de buizen.” “Als de grond na tien dagen hard is door de bevriezing”, vervolgt Valesca, “kunnen we op een veilige manier beginnen met de doorbraak. De bouwers hebben dan ongeveer een maand de tijd om een stukje tunnel van een halve meter te bouwen
Het werk in de bouwput is in volle gang en duurt, verwacht Arjen, tot in 2013. Intussen begint het ook op het IJ. Half februari begon het uitbaggeren van een enorme goot onder het water, waarin uiteindelijk drie tunneldelen komen te liggen. Door deze delen rijdt de metro over een paar jaar tussen het centrum en Noord. Arjen: “De tunneldelen liggen al klaar in het Amsterdamse havengebied. Op dit moment zijn we aan het baggeren om er onder water plek voor te maken. We halen zo’n 100.000 kubieke meter grond uit het IJ, die we opslaan in een tijdelijk depot in de Coenhaven. De grond gebruiken we later weer om de tunneldelen onder het IJ te verstevigen. Naar verwachting beginnen we in september met het afzinken van deze tunneldelen. Uiteraard een moment waar we naar uitkijken!” De Noord/Zuidlijn onder en rond Amsterdam Centraal zal dus eind dit jaar een samenhangend geheel zijn. Nog zonder treinen, perrons en spoorstaven, maar hard op weg naar de eindstreep! CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 11
IN BEELD
CENTRAAL.TOEN
Passages in aanbouw: meekijken mag!
Het geheim van de koninklijke wachtkamer
Dwars door alle dagelijkse drukte heen bouwen NS en ProRail twee nieuwe passages onder de sporen van Amsterdam Centraal. Ze liggen straks parallel aan de reizigerstunnels, worden vrij toegankelijk (zonder toegangspoortjes) en ook nog eens gezellig, dankzij winkels voor reizigers en bezoekers zonder haast.
Architect Pierre Cuypers staat in veel van zijn bouwwerken kunstzinnig afgebeeld. En jawel, hij liet zichzelf ook verstoppen op station Amsterdam Centraal toen hij hier het ontwerp van maakte. Op een bijzondere plek nog wel: de koninklijke wachtkamer.
Maar voor het zover is, letten de bouwers wél op de klok. Ze werken volgens een strak schema: eind dit jaar moet de ruwbouw klaar
zijn en kan de inrichting van de passages beginnen. De opening van de eerste winkels staat op de kalender voor december 2013. Het bouwen gebeurt achter schermen, maar deze hebben met opzet een hoogte die meekijken mogelijk maakt. Dus wie met eigen ogen wil bewonderen of het een beetje opschiet met die passages, haast zich tussen half april en eind juni naar spoor 7/8, waar in die periode wordt gewerkt.
I
n de hal van de koninklijke wachtkamer zijn naar een ontwerp van Cuypers, door de Oostenrijkse schilder Georg Sturm de levensfasen geschilderd. Het is een vierluikje. De eerste levensfase is de vroege jeugd: een kind dat in de luiers wordt gehesen en een spelende hond. De tweede levensfase
toont een jongeman die studeert. Ook hier een voorspelbare symboliek: een globe, een lessenaar met een boek en een inktpot met ganzenveer. De student achter de lessenaar lijkt verdacht veel op de jonge Pierre... Het vermoeden dat hij zich in dit kunstwerk heeft laten afbeelden wordt versterkt in de derde levensfase. Daar zien we een volwassen man van middelbare leeftijd. Het is een architect aan het werk, met een tekenbord, een driehoek en een bouwtekening aan zijn voeten. Het lijdt nu geen twijfel meer. Die baard, dat voorhoofd, het kapsel: hier zit onmiskenbaar bouwmeester Cuypers. De laatste levensfase is een oude man. De zandloper op de achtergrond is bijna leeg en
geeft zo het einde van het aards bestaan aan. Het levensboek op de schoot van de man wordt dichtgeslagen. Uiteraard wist Georg Sturm niet hoe Cuypers er als oude man uit zou zien toen hij dit schilderde, en of Cuypers wel oud zou worden. Maar dat wérd hij, bijna 94 jaar, en een foto uit zijn laatste jaren toont wederom een treffende gelijkenis. In de geschriften, die over de bouw en inrichting van de koninklijke wachtkamer bewaard bleven, staat niet vermeld of de levensfasen inderdaad worden verteld met afbeeldingen van de architect zelf. Maar de gelijkenissen zijn dermate groot dat dit simpelweg geen toeval kan zijn. Dick Keijzer
NS beschikt over vier koninklijke wachtkamers, op station Amsterdam Centraal, op station Den Haag HS, op station Baarn en in het Spoorwegmuseum te Utrecht. De wachtkamers zijn niet toegankelijk voor het publiek. Maar nu kunt u tóch een (virtueel) kijkje nemen. Op de nieuwe website http://koninklijkewachtkamers.ns.nl krijgt u een rondleiding en veel boeiende informatie, onder andere over de wachtkamer op Amsterdam Centraal, die zich bevindt op spoor 2B. U kunt op de site bovendien een gratis app downloaden voor android, iPhone en iPad.
12 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 13
BEKEND MET AMSTERDAM CENTRAAL
AMSTERDAM CENTRAAL
CENTRAAL OP
Twitter
‘Mijn geduld wordt wel op de proef gesteld’
De meest opvallende tweets van onze volgers op @020centraal Joris ten Have @Joristenhave @020Centraal JA! Dat er bijna nooit meer een draaiorgel de vele bezoekers staat te verwelkomen. Hopelijk komt dit weer terug.....!!!!!
In elke Centraal.nu: een bekende Amsterdammer aan het woord over station Amsterdam Centraal.
Werk in uitvoering Wat merkt u ervan? De belangrijkste projecten in en rond Amsterdam Centraal: wat houden ze in, en wat gebeurt er de komende maanden?
A
an de westkant van het station wordt, onder de sporen door, een fiets- en voetgangerstunnel gebouwd. Hij gaat zorgen voor een snelle en ongehinderde verbinding voor ‘langzaam verkeer’ tussen de binnenstad, het IJ en indirect Amsterdam Noord. Wat merkt u ervan? Aan de centrumzijde is, tussen het IBIS-hotel en het station, een bouwterrein ingericht. De trap naar perron 1 en 2a wordt dit jaar afgesloten. Er komt een omleiding van en naar het perron die loopt via spoor 1 en de bewaakte fietsenstalling van MacBike. We zullen u ruim van te voren informeren over de sluitingsdatum.
A
ls je met de trein reist, doe je echt moeite om ergens te komen. Heel anders dan met een vliegtuig, waar mee je na een paar uur ineens op het strand van Brazilië bent!” Schrijver Gerbrand Bakker (49) is een liefhebber van de trein. Hij stapt dan ook regelmatig in op Amsterdam Centraal, bijvoorbeeld om ergens in het land een lezing te geven. De Amsterdammer werd in 2006 bekend met de roman ‘Boven is het stil’, die ook van de kenners waardering kreeg, onder meer met een nominatie voor de Libris Literatuur Prijs. Hetzelfde gebeurde in 2011 met zijn laatstverschenen boek ‘De omweg’. Een titel die ook wel enigszins het 14 CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012
gevoel beschrijft, dat Gerbrand heeft in en rond het station… “Ik probeer er altijd zo snel mogelijk doorheen te lopen. Hoe mooi Amsterdam Centraal is, kan ik me bijna niet meer herinneren – zó lang duurt de verbouwing al”, zegt hij met een zucht. “Maar ik vind in elk geval de buitenkant fraai. En ik kan het ook waarderen dat er langs het IJ zo’n ouderwetse kap wordt bijgebouwd. Maar tegelijkertijd kan ik me dan weer doodergeren aan hoe het fietspad voorlopig nog precies náást die kap loopt. Word ik alsnog nat.” De auteur gelooft best dat het uiteindelijk weer prachtig wordt in het grootste station
van Amsterdam. Maar zijn geduld wordt wel op de proef gesteld. “Toen de bouw van de nieuwe passages begon, dacht ik: wat nú weer? Daarna betrapte ik mezelf erop dat ik toch nieuwsgierig over die schuttingen stond te kijken.” Gerbrands meest bijzondere herinnering aan Amsterdam Centraal is van jaren terug. “Toen ik nog studeerde, had ik een docent die op en neer reisde naar Parijs. En zo kwam het haar op een goede dag het beste uit om een mondeling tentamen af te nemen in de restauratie, het huidige Grand Café-Restaurant 1e Klas. Ik haalde het tentamen… en zij ging er snel vandoor, om haar trein te halen.”
NS en ProRail bouwen twee nieuwe passages onder de sporen van het station. Deze komen tussen de huidige reizigerstunnels in en vormen straks, zonder toegangspoortjes, een vrije route tussen het centrum en het IJ. Het gehele project zal duren tot december 2012. (Kijk ook op pagina 12.) Wat merkt u ervan? Het werk vindt in principe overdag plaats, maar indien nodig wordt ook ‘s avonds en ’s nachts gewerkt. Er kan af en toe geluidhinder zijn. Tijdens de gehele bouw zullen treinen vertrekken en aankomen langs andere perrons dan u mogelijk gewend bent. Aan de IJ-zijde is de bouw van de overkapping van het busstation en de De Ruijterkade vrijwel
voltooid. Dit voorjaar vinden afrondende werkzaamheden plaats aan de west- en oostzijde. Het busstation blijft volledig in gebruik. Het middendeel van de kap blijft open totdat werkzaamheden eronder (aan Noord/Zuidlijn en autotunnel) klaar zijn. Wat merkt u ervan? Het busstation blijft volledig in gebruik. Als het nodig is voor het werk, wordt de kade in de nacht afgesloten voor al het verkeer. Wanneer dit het geval is, wordt dit tijdig aangekondigd. Aan de oostkant van de IJ-zijde (de kant van het Oosterdokseiland) vindt van eind april tot begin juli uitbreiding van de kade plaats. Dit gebeurt vanaf pontons in het IJ. Wat merkt u ervan? Vanwege de veiligheid wordt circa 1 meter langs de kade afgezet met hekken. De aanwezige fietsenrekken worden opgeschoven. Er blijft voldoende ruimte over op het voetpad. Voor de Noord/Zuidlijn (zie ook pagina 4 en 5) is aan de IJ-zijde het stuk metrotunnel, dat precies onder de De Ruijterkade komt te liggen, in aanbouw. Dit deel is straks de schakel tussen het tunneldeel dat inmiddels onder het station en de nog af te zinken tunneldelen in het IJ. Aan de centrumzijde wordt in mei en juni caisson 2 afgezonken. Ook dit vormt een nieuwe schakel van de tunnel. Bij de oostingang van het station gaat de bouw verder van de derde in- en uitgang van de metrohal onder het Stationsplein. Wat merkt u ervan? Alle Noord/Zuidlijnwerkzaamheden vinden plaats binnen werkterreinen en veroorzaken geen hinder.
Roland Weyers @rolandweyers @020Centraal Ja, bijna een keer van zo’n houten trap gedonderd in de centrale gang. Toen hebben ze er gauw contraststippen opgezet... Jos van Zetten @Newsphoto He, daar zitten foto’s van mij tussen “@020Centraal: Ben je benieuwd naar de werkzaamheden op en rondom Amsterdam CS? http://goo.gl/ur7Ne” Wilmar Zomer @WilmarZomer @020Centraal er staan overal grote blauwe borden, mooi! :) Leo Verbeke @mrlgotlucky @020Centraal Weer een woord bijgeleerd zie. Waarvoor dank! #caisson Sebastian van Berkel @SebastianBerkel Wachten op fietsstoplicht @020centraal hoek Ruyterkade Oostertoegang duurt langer dan ritje met pont. #ijsei #stadssafari #fietsfile
CENTRAAL.NU NUMMER 2 2012 15
Colofon Centraal.nu is een uitgave van Gemeente Amsterdam, NS en ProRail 2e jaargang, nummer 2, maart 2012 Redactieadres Centraal.nu Stationsplein 9 1012 AB Amsterdam T 020 344 50 74 F 020 344 50 80 E
[email protected] I www.centraalstation.nu Teksten Bas Berwers, Dick Keijzer Eindredactie Gemeente Amsterdam Foto’s en illustraties Paul Deelman, Gé Dubbelman, Jan Lankveld, Inge Mol, Martin van Welzen Luchtfoto middenpagina maart 2012 Vormgeving Monter, Amsterdam Druk Drukkerij Mart.Spruijt bv Oplage 25.000 exemplaren Wijzigingen in planning en ontwerp voorbehouden. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. De gemeente Amsterdam, NS en ProRail aanvaarden geen aansprakelijkheid voor onjuistheden en onvolledigheden.
