Plan van Aanpak
Zonne-energie in de gemeente Tiel juli 2012
INLEIDING De gemeente Tiel heeft als doelstelling dat in 2020 tien procent van de energiebehoefte op duurzame wijze wordt opgewekt. Tijdens de bespreking van de voortgang van het klimaatbeleid in april dit jaar, is door de commissieleden gevraagd om de mogelijkheden voor zonne-energie in kaart te brengen en te bespreken. Zonne-energie wordt gezien als een vorm van duurzame energie waar veel maatschappelijk draagvlak voor bestaat, en waar op korte tot middellange termijn veel "meters" mee te maken zijn. Kortom, zonne-stroom als een kansrijke manier om te voorzien in de doelstelling om meer duurzame energie op te wekken. Om met zonnestroom voor een groot deel in de duurzame energiebehoefte te voorzien, is een forse inspanning nodig. Ter vergelijking: het plaatsen van één windmolen van 3 megawatt staat gelijk aan het volleggen van ruim acht voetbalvelden met bijna 30.000 zonnepanelen. In deze notitie wordt op een rij gezet welke rol de gemeente Tiel kan hebben bij het stimuleren van zonne-energie. Deze rol verschilt per doelgroep. Er wordt een onderscheid gemaakt in de volgende doelgroepen: • particulieren • scholen/verenigingen/clubs • bedrijven • agrariërs • huurders • gemeente (organisatie) In het GSO-contract heeft de gemeente Tiel met de provincie afgesproken om voor diverse doelgroepen een gerichte aanpak te ontwikkelen. Hier is de komende vier jaar €40.000 voor beschikbaar (50% gemeente, 50% provincie). In deze notitie worden hier handvaten voor aangereikt. Dit Plan van Aanpak is bedoeld als een dynamisch werkplan, niet als een statisch document. Inbreng vanuit de raadsfracties en maatschappelijke partners is meer dan welkom. Daarnaast is het van belang om adequaat te blijven inspelen op landelijke of provinciale ontwikkelingen.
PARTICULIEREN Voor particulieren is zonnestroom financieel aantrekkelijk. Toch zijn er in de praktijk diverse redenen om geen zonnepanelen te kopen, zoals een gebrek aan geld of geschikt dak. Ook kan het een gebrek aan tijd/zin zijn om zich in de mogelijkheden te verdiepen. Om aan dat laatste bezwaar tegemoet te komen, zijn inmiddels al drie zaken in gang gezet, namelijk het laten maken van een zonnescan, het aanbieden van collectieve korting via Stichting Duurzaam Rivierenland en het maken van een thema-pagina in Tiel Actueel. De actuele aanleiding hiervoor was het onverwachte resultaat uit het Lenteakkoord om niet over te gaan tot BTW-verlaging op zonnepanelen, maar om subsidie beschikbaar te stellen. In 2012 ging het om een bedrag van 22 miljoen euro (vanaf 2 juli beschikbaar) en voor 2013 is 30 miljoen euro in het vooruitzicht gesteld. Zonatlas Met de zonatlas zien eigenaren meteen of hun dak geschikt is voor zonnepanelen en kan er worden berekend wat de investering zou opleveren. Via internet bekijken geïnteresseerden de uitkomst voor hun eigen huis en zien ze wat de investering en opbrengst ongeveer zal zijn. De zonatlas is in september gereed. Er zal via de media uitgebreid aandacht voor worden gevraagd en er zal een informatiebijeenkomst aan worden gewijd.
Geschiktheid gebouw: Zeer geschikt Geschikt Minder geschikt
Collectieve korting Om in te spelen op de landelijke subsidieregeling die onverwacht per 2 juli 2012 werd opengesteld, is aan Stichting Duurzaam Rivierenland (SDR) gevraagd om de inwoners te ontzorgen. SDR heeft vervolgens op eigen gezag een aanbieder geselecteerd voor het leveren en installeren van pv-systemen met korting. Over dit aanbod is een informatiebijeenkomst geweest. Dit aanbod blijft vooralsnog geldig tot en met januari 2013. Via Regio Rivierenland is daarna het aanbod gekomen om in te haken op een soortgelijk aanbod van Stadsregio Arnhem Nijmegen. Dit aanbod houdt in dat via een Europese Aanbesteding een marktpartij wordt geselecteerd om pv-systemen aan particulieren, gemeenten en bedrijven te leveren. Gezien de schaalgrootte zal de prijs per zonnepaneel lager zijn dan de lokale aanbieding via SDR. Particulieren kunnen vanaf januari 2013 een opdracht plaatsen. Aan de gemeente wordt gevraagd de regio te mandateren voor deze Europese aanbesteding. Een gemeente kan via het SVN goedkope duurzaamheidsleningen aanbieden. In de praktijk is er niet veel animo voor. Nog niet in de praktijk gebracht is het idee van gemeente Noordwijk om een lokaal energie bedrijf op te richten (stichtingsvorm) die o.a. panelen op leasebasis beschikbaar stelt aan particulieren. Hiervoor kan mogelijk een beroep worden gedaan op het revolverend fonds van de provincie. Dit kan een drempel wegnemen voor particulieren die wel willen, maar het geld niet op de plank hebben. ps; Via energieleverancier Greenchoice kunnen particulieren nu ook al leasen. Acties: • actieve voorlichtingscampagne rondom zonatlas in september. • mandaat afgeven (uiterlijk 6 sept.) voor deelname inkoopactie regio • overleggen met provincie over financieringsmogelijkheid lease-constructie
SCHOLEN, VERENIGINGEN, CLUBS Provinciale Staten van Gelderland hebben op 25 april jl. een motie aangenomen waarin GS wordt opgedragen met voorstellen te komen om zonne-energie te stimuleren op daken van scholen, verenigingen en bedrijven. De verwachting is dat deze voorstellen er na de zomer zullen zijn. De zonatlas is handig om te bepalen welke school- en clubgebouwen vanwege hun ligging geschikt zijn voor zonnepanelen. Een volgende stap is wat het verbruik per locatie is en welk stroomtarief wordt bepaald. Vanwege het belastingstelsel (hoe meer je verbruikt, hoe lager de energiebelasting) is zonnestroom niet interessant voor grootverbruikers. Als het provinciale voorstel niet voorziet in gunstige financiering voor scholen en verenigingen, kan de gemeente overwegen om dit onderdeel op te pakken. Ook kan aansluiting gezocht worden bij de collectieve inkoop via de regio of via SDR. nb: het stimuleren van zonnestroom bij nieuwbouw van scholen is al eerder in gang gezet. Dit resulteert in de aanleg van pv-systemen op de PWA en Achtbaan in Tiel Oost. Ook zijn er gesprekken over zonnepanelen op de Brede Zorgschool. Acties: • als zonatlas gereed is, met schoolbesturen en verenigingen in overleg • contact houden met provincie over voorstel n.a.v. motie
BEDRIJVEN Voor bedrijven geldt deels hetzelfde als voor scholen en clubs; het is afwachten wat de provinciale motie betekent en de zonatlas zal duidelijk maken welke dakoppervlakken geschikt zijn. De benadering van bedrijven zal eerst op collectief niveau gebeuren. Hierbij is wellicht samenwerking mogelijk met Solarpact. Dit is een groep die ondernemers in het Rivierengebied wil stimuleren om over te stappen op zonne-energie. Ze treden niet op als marktpartij, maar als makelaar en brengen aanbieders en afnemers van zonnestroom met elkaar in contact. Daarnaast heeft Solarpact als icoonproject het bedekken van de afvalberg van de Avri met zonnepanelen. Afhankelijk van de reactie van bedrijven, kan later nog besloten worden om een actief traject op te zetten waarbij een bureau wordt ingeschakeld om voor geïnteresseerde bedrijven een advies op maat te maken. Acties: • contact houden met provincie over voorstel n.a.v. motie • starten met een collectieve benadering van bedrijven AGRARIÉRS De Provincie Gelderland heeft onlangs geld beschikbaar gesteld voor agrariërs die asbestdaken willen saneren in combinatie met het aanleggen van zonnepanelen op deze daken. Door de gemeente Tiel zal nog dit jaar een inventarisatie plaatsvinden welke agrariërs voor deze subsidieregeling in aanmerking komen, waarna zij er actief op zullen worden gewezen. Acties: • inventarisatie en actieve benadering agrariërs voor combinatie van asbestsanering en zonnepanelen plaatsen.
HUURDERS In maart 2012 kondigden Aedes en 31 corporaties aan mogelijkheden voor grootschalig gebruik van zonnepanelen op huurwoningen te gaan onderzoeken. Adviesbureau Atrivé constateert nu dat zowel voor flats als voor eengezinswoningen voordeel voor de huurders te realiseren is (25% korting op de stroomrekening in het eerste jaar, die toeneemt bij een stijgende elektriciteitsprijs). Daarbij is een gezonde exploitatie mogelijk. Er zijn marktpartijen actief (o.a. Waifer) die voor woningcorporaties de plaatsing en financiering van zonnepanelen regelen. Acties: • tijdens het reguliere bestuurlijke overleg met de woningcorporaties SVT en SCW hen uitnodigen om de uitkomst van het onderzoek actief op te pakken • aanbieden om eventuele onderzoekskosten mede te dragen EIGEN GEBOUWEN Nadat uit de zonatlas gebleken is welke gemeentelijke gebouwen over een geschikt dak beschikken, kan er per gebouw bekeken worden of opwekken van zonnestroom financieel aantrekkelijk is. Vanwege het belastingstelsel, hangt dit af van het stroomverbruik per locatie. De stroomprijs die de gemeente betaalt is laag, waardoor het lastig concurreren is met zelf opgewekte zonnestroom. Mogelijk biedt de collectieve inkoop via de Regio voldoende prijsvoordeel. Het in kaart brengen van de kansrijke gebouwen kan met eigen mankracht gebeuren. Dit jaar moeten daarvan de eerste resultaten bekend zijn. Acties: • Instemmen met het intern uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek voor pv op gemeentelijke gebouwen GELUIDSSCHERM A15 De gemeente Tiel heeft zowel rechtstreeks als via het RSP bij de provincie gevraagd om een bijdrage in de organisatiekosten voor het project "zonnepanelen op het geluidsscherm van de A15". Nu het provinciale energieprogramma is vastgesteld, is aan de provincie duidelijkheid gevraagd over deze bijdrage. Het project gaat ervan uit dat de investering gedragen wordt door ondernemers uit Tiel die vervolgens (fictief) ook de opgewekte zonnestroom benutten. Om ondernemers te interesseren, de juiste juridische constructie te kiezen en de technische zaken te regelen is een voorbereidingskrediet van circa een ton vereist. Als gemeentelijke bijdrage kan mogelijk de €35.000 uit de reserve Klimaatfonds aangewend worden. De provincie gaat momenteel eerst na of er overlap is met het project "Drie keer groener" van St. Natuur en Milieu. Deze organisatie heeft €4,5 miljoen van Postcode Loterij ontvangen om duizenden elektrische auto's op de A15 te krijgen, gevoed met groene stroom opgewekt langs deze snelweg. Dit project "Drie keer groener"bevindt zich nog in de ontwikkelfase. De provincie heeft binnen haar energieprogramma het project Duurzame Betuwe Corridor opgenomen. Dit is een paraplu voor alle lopende initiatieven in de buurt van A15, Betuwelijn en mogelijk de Waal. Ook dit project bevindt zich nog in de ontwikkelfase. Er zijn particuliere initiatieven om op de ongebruikte percelen tussen Betuwelijn en A15 zonnepanelen te plaatsen. Gegadigden hebben zich gemeld bij oa. de gemeente Tiel en de gemeente Geldermalsen. De gemeente is geen eigenaar van de gronden, maar is wel bevoegd gezag als er aanlegvergunningen nodig zouden zijn. acties: • in overleg met provincie uitvoering geven aan project Zon op geluidsscherm A15 • afstemming houden met provincie over project Duurzame Betuwe Corridor • bij provincie nagaan of het wenselijk is om lokale visies vast te stellen op landschappelijke inpassing zonnepanelen op braakliggende terreinen.
TOEKOMST De ontwikkelingen op het gebied van zonne-energie gaan snel. In plaats van losse panelen die achteraf op een bouwwerk geplaatst worden, is er steeds meer sprake van integratie van zonnepanelen in dakbedekkingen of gevelbekledingen. Behalve technische ontwikkelingen zijn politieke ontwikkelingen van belang. Er is nu alleen belastingvoordeel voor zonnestroom als de plek waar de zonnepanelen zijn ook de plek is waar de zonnestroom verbruikt wordt (het zogeheten salderen). Dit betekent dat particulieren die niet beschikken over een geschikt dak, geen voordeel ondervinden als ze investeren in zonnepanelen op bij voorbeeld een groot bedrijfsdak. In het lente-akkoord is afgesproken dat hiermee geëxperimenteerd gaat worden. In 2013 kan er voor 25 miljoen geëxperimenteerd worden met salderen. Structureel komt 10 miljoen vrij. Of het nodig cq wenselijk wordt om een energiecoöperatie op te richten om dergelijke collectieve initiatieven voor lokale duurzame energie-opwekking onder te scharen, is op dit moment nog onduidelijk. Zo ja, dan is het nog de vraag of de gemeente hierin een rol dient te spelen. Deze en andere ontwikkelingen zullen nauwlettend worden gevolgd, zodat tijdig kan worden voorgesteld het Plan van Aanpak bij te stellen of aan te vullen. Dit Plan van Aanpak is geen statisch document, maar een dynamisch document. Actie Voorlichting zonatlas aan particulieren
Wanneer September
Kosten €1500 (regulier budget) *
Wie Gemeente ism St. Duurzaam Rivierenland
Mandaat Collectieve Inkoop
September
geen
Uitvoering door Regio Rivierenland
Optie instellen fonds tbv lease particulieren
4e kwartaal 2013
geen
Overleg met provincie
Inventariseren en Benaderen agrariërs
4e kwartaal 2013
geen
Gemeente
Overleg Scholen en clubs
Afhankelijk van motie provincie Afhankelijk van motie provincie
geen
Gemeente ism Provincie
geen
Gemeente ism Provincie (wellicht Solarpact)
Bestuurlijk Overleg SVT-SCW
4e kwartaal 2013
P.M.
Gemeente, SVT en SCW
Eigen Gebouwen
4e kwartaal 2013
P.M.
Gemeente en Marktpartijen
Overleg bedrijven
*Voor het laten maken van de zonatlas en de communicatie richting particulieren is bij collegebesluit van 12 juni 2012 uit het reguliere budget klimaatbeleid €17.500 beschikbaar gesteld.
