Zeemans romantiek Een cruiseschip? Dat is toch zo’n drijvend kasteel met casino’s, bioscopen en restaurants? Of toch niet? Nautique stapte aan boord van het elegante zeilende cruiseschip Star Flyer en voer een week mee over de Middellandse Zee. Tekst Robbert-Jan Metselaar Fotografie René Koster
18
19
wandelen een rondje over het dek. Een jaar geleden vielen we als een blok voor de eeuwenoude zeemansromantiek van het dwarsgetuigde tallship, toen we met de Clipper Stad Amsterdam mee mochten zeilen. De Star Flyer kan zich niet meten met de buitencategorie van dat volschip, maar dat maakt de ervaring er niet minder om. Duizenden vierkante meters doek, kilometers aan lijnen en torenhoge masten. Ze brengen een gigant in beweging waarbij zelfs sommige superjachten in het niet vallen. en strijken neer in het kraaiennest, op ongeveer veertig meter hoogte. Zo kunnen we straks een glimp opvangen van de Grand Prix. Rond twee uur ’s middags wordt de rust verbroken door het geluid van 25 brullende Formule1-wagens. Tussen de huizen door zien we de sliert auto’s door de Grand Hotel Hairpin rijden. Na de bocht Portier schieten de wagens de tunnel in. Dan is het tijd voor een koel drankje. De Nederlandse cruisedirector Tim Jansen heeft onze klimpartij begeleid. ‘Ik ben het contact tussen de officieren en gasten. Ook ben ik verantwoordelijk voor het entertainment aan boord en de excursies aan land. We hebben de hele dag activiteiten. Overdag kunnen gasten waterskiën, laserzeilen of kajakWe haasten ons de voorste mast in
L
icht stampend snijdt de Star Flyer
door een kalme Middellandse Zee. De 115 meter lange barkentijn vaart onder voltuig de nacht in. Het maanlicht weerkaatst in het gitzwarte water. Een matige wind doet de 36.000 vierkante meter zeil bollen en geeft het 2300 ton zware schip een gang van zeven knopen. Terwijl de bemanning druk bezig is met trimmen, ontkurkt de barman nog een fles witte wijn. Onder een lichte helling drinken we – gekleed in een maagdelijk wit linnen pak – aan de bar een glaasje wijn. Geen vermoeide wachten of blaren veroorzakende zeilhandelingen. Ook navigatie- of zeilkennis is niet nodig. Zeilen op de Star Flyer doe je puur in de relaxmodus. Rederij Star Clippers is het geesteskind van de Zweedse multimiljonair Mikael Krafft, die zijn fortuin verdiende in scheepvaart en vastgoed. In mei 1991 liep de 360-voet lange Star Flyer van stapel, een jaar later werd zusterschip Star Clipper gedoopt. Maar Krafft wilde meer en gaf de opdracht een replica van het beroemde Duitse volschip Preussen te bouwen. In 2000 werd de Royal Clipper aan zijn vloot toegevoegd; met z’n 134 meter een van de grootste zeilschepen ter wereld. 20
vanuit de mast zien we de wagens langs gieren ken. Mijn uniform draag ik alleen om mijn autoriteit aan de lagere rangen kenbaar te maken. Het liefst zou ik altijd in shorts en een t-shirt rondlopen, maar dat mag niet. Ik hoef niet per se baasje te spelen. Mijn doel is om cruisedirector op een heel groot cruiseschip worden. Het verschil tussen de lagere rangen en de officieren is dat wij ons tussen de gasten mogen begeven. Ik ben van ’s ochtends tot ’s avonds laat in de weer. Ik zit liever met gasten aan de bar – zonder alcohol natuurlijk – dan alleen in mijn hut.’ Aan de bar ontmoeten we twee chique Amerikaanse dames. De een is professor aan Harvard, de ander advocaat in New York. Beiden zijn “dressed to impress”; hautecouture jurk, parelketting en giga zonnebril. ‘We maken elk jaar met z’n tweeën een reis naar Europa,’ vertelt advocate Olga. ‘Ik ben groot zeilliefhebber. De keus 4
Bij de eerste ochtendschemering hebben we een prachtig
rechts: Tenderservice naar de haven van Monaco
uitzicht op het vorstendom Monaco. Dit weekend wordt daar de Grand Prix verreden. Star Flyer-gasten staan te trappelen om met hun speciale VIP-kaarten per tender naar het circuit vervoerd te worden. ‘Jongens, hoe diep is het hier?’ Kapitein Klaus Muller houdt geconcentreerd de voor anker liggende superjachten in de gaten. ‘Voor de kust van Monaco is het lastig om een geschikte ankerplek te vinden,’ vertelt de 75-jarige Duitser. ‘De haven wordt beschermd door een drijvende dam, die met ankers aan de bodem bevestigd is. Te dichtbij je anker uitgooien is niet alleen verboden, maar ook gevaarlijk. Het is hier ontzettend diep.’ Muller werpt een korte blik op de dieptemeter. ‘We hebben nu tachtig meter water onder de kiel staan. Schepen gebruiken het gewicht van de ankerketting om op hun plek te blijven liggen. Maar bij harde wind is een ketting niet toereikend. We moeten dus op zoek naar een niet al te diepe plek en vrij blijven van de damankers.’ Met veel geweld klettert meer dan tachtig meter ketting het water in. Het water is onrustig. Superjachten, kleinere jachten en tientallen tenders varen op en neer. Helikopters vliegen af en aan. Star Flyer gebruikt de reddingsboten en RIBs als tenders. Wild deinend pendelen ze tussen de Star Flyer en het circuit. We hebben het schip voor ons alleen en 21
‘ik heb gisteren genoten van het nachtzeilen’
links: activiteitencrew Brad Bradley (voor) en zijn Amerikaanse collega rechtsonder: Star Flyer onder vol zeil voor de kust van Corsica
procent van onze gasten vooral wil genieten van zon, activiteiten en excursies. Mensen die veel willen zeilen, moeten echt een keer aanmonsteren bij een van onze Trans-Atlantische oversteken. We maken dan dankbaar gebruik van de noordoostpassaat. Ik noem het zelf “boternavigatie”. Eerst jezelf laten afzakken langs de kust van Europa en Afrika, en wanneer “de boter smelt” is het heet genoeg voor de passaatwind. Vervolgens zet je koers naar het westen, en dan is het almaar rechtdoor.’ ‘Star Flyer is echt een geweldig schip.’ Muller glimlacht en kijkt trots omhoog naar de reusachtige masten. ‘Ooit hebben we 17 knopen gevaren. Dat was in 1994, toen de zeilen nog in topconditie verkeerden. De rompsnelheid ligt rond 22 knopen. Vooral in de Cariben kunnen we veelvuldig de zeilen hijsen. De Med is als een kat op de 4
voor Star Clippers was niet moeilijk. Alleen jammer dat er weinig gezeild wordt.’ Ook vriendin Nessi is een zeilfanaat. ‘Voor een zeiler is deze cruise ideaal. Geen massale restaurants en casino’s. Hier heb je nog echt het gevoel aan boord van een schip te zijn. Ik heb gisteren zelfs mijn wekker gezet om te genieten van het nachtzeilen.’ Terwijl de dames zich omkleden voor het diner bestellen wij nog een drankje bij de boomlange barman Ivan. De bleke, in Hawaï-shirt geklede Rus zou ook zo maar een Spetsnaz-soldaat kunnen zijn. ‘Hier gebeurt het allemaal,’ zegt Ivan lachend. ‘Voor en na het diner komen de gasten hier een drankje doen. Elke avond is er muziek en kan er gedanst worden. Ik ben open zolang er mensen zitten.’ Wanneer de duisternis valt, houdt de wind het voor gezien. De zeilen worden gestreken en de motor gaat aan. Hangend over het hoge vrijboord genieten we van het laatste restje licht. In de verte zien we het zwakke schijnsel van een vuurtoren, en voor de boeg spelen dolfijnen het spelletje “wie kan het langst op zijn rug zwemmen”. Het is een betoverend schouwspel. De meeste passagiers liggen nog in
bed als wij samen met kapitein Muller op de brug een kop koffie drinken. Op de vraag waarom hij niet vaker de zeilen hijst, antwoordt hij: ‘Het is altijd een compromis. We moeten ons aan een vaarschema houden. Pas als de wind het toelaat, zullen we de zeilen hijsen. En vergeet niet dat negentig 22
23
de matrozen vliegen pijlsnel de mast in bank. Het ene moment is hij poeslief en dan, uit het niets, krabt hij je. Er is hier geen wind of heel veel wind.’ Muller begon zijn carrière bij de Duitse Marine. ‘Daarna werd ik kapitein op de koopvaardij en later werd ik loods. Sinds 1993 ben ik werkzaam voor Star Clippers. Officieel ben ik gepensioneerd en is mijn werk een soort betaalde vriendendienst. Ik ben een van de gelukkigen, dat ik op deze leeftijd nog steeds doe wat me het allerliefst is.’ Er ontstaan rimpels. We maken dankbaar gebruik van de opstekende wind. Even later waait het constant 10 knopen. Kapitein Muller geeft opdracht om zeil te zetten. Razendsnel schieten matrozen de voorste dwarsgetuigde mast in. Daarna wordt de rest gezet. Het beetje wind is genoeg om alle zeilen te bollen. De motor gaat uit en we kabbelen met vijf knopen richting onze eindbestemming Corsica. Omdat Star Flyer dag en nacht in bedrijf is, werkt de crew hard om het schip in topconditie te houden. Zo worden elke dag de davits van de reddingsboten gesmeerd, worden er reparaties uitgevoerd aan het teak dek en worden versleten lijnen vervangen door nieuwe exemplaren. Het activiteitenteam van landgenoot Tim bestaat uit drie twintigers. Een daarvan is de Zuid-Afrikaan Brad Bradley. ‘Tijdens de dagactiviteiten ben ik samen met mijn collega’s verantwoordelijk voor alle sportactiviteiten. De gasten kunnen zich elke ochtend voor negen uur inschrijven voor een bepaalde sport, zodat wij op tijd alles kunnen voorbereiden. Gedurende de dag houden wij met onze RIBs een oogje in het zeil of geven we tips. Als we varen, helpen we mee met de dekbemanning.’ Net als de passagiers komt ook de crew uit alle windstreken. ‘In totaal hebben we zevenentwintig nationaliteiten aan boord,’ zegt 1e officier Dominique Rollin. 4
Nautique voer zeven dagen op de Star Flyer, met de “Monaco Grand Prix Special”: Za Zo Ma Di Wo Do Vrij Za
24
Cannes (Frankrijk) Monte Carlo (Monaco) St-Florent (Corsica, Frankrijk) Bastia (Corsica, Frankrijk) Portofino (Italië) Hyères-eilanden (Frankrijk) St-Tropez (Frankrijk) Cannes (Frankrijk)
rechtsboven: eerste officier Dominique Rollin tijdens zijn wacht.
25
‘het draait hier allemaal om de passagiers ’
rechtsonder: Star Flyer voor anker bij Cannes
trokken uit donker mahoniehout. Aan de muur hangen schilderijen van beroemde volschepen en op de vloeren ligt tapijt. Alle 98 hutten zijn ruim en scheeps ingericht. Veertien deksuites hebben een geweldig privé-balkon. De moeite van het bezoeken waard is de Victoriaans ingerichte bibliotheek. Dineren kan in het ruim opgezette restaurant; een smoking of avondjurk is niet verplicht, zoals op een “opgesmukte” cruise vaak wel het geval is. Star Flyer is een schip dat leeft en geleefd wordt. Dat betekent dat je hier en daar een plekje roest tegenkomt. Is dat erg? Nee, want het draagt bij aan het scheepse karakter en dat is nou net de charme van een zeilcruise. Zeilen op de Star Flyer is bovenal heel veel genieten van die prachtige, eeuwenoude zeemansromantiek.
Oversteekje maken? Rederij Star Clippers biedt reizen aan in de Cariben, Centraal-Amerika en de Middellandse Zee. Een echte aanrader is de korte Trans-Atlantische oversteek van Lissabon naar Barbados. Via Casablanca, Safi en Tenerife zeil je in 17 dagen naar de overkant. Een 36-daagse reis is ook mogelijk; van Athene, via Malta en de Canarische Eilanden, naar Sint Maarten. En terug kan natuurlijk ook. Info: www.starclippers.com
‘Uiteraard houden we rekening met de hutindeling of religieus getinte eetwensen. Maar iedereen kan prima met elkaar werken en samenleven.’ Rollin is van huis uit geen zeiler. ‘Ik heb jarenlang op container- en petroleumschepen gevaren. Toen ik gevraagd werd door Star Clippers hoefde ik niet lang na te denken. Het leven aan boord van Star Flyer is heel anders dan op de grote vaart. Uiteraard draait het hier allemaal om de passagiers. Maar het is veel gemoedelijker en minder hiërarchisch. Ik vind het persoonlijke contact met de gasten ook fijn. Op grote cruiseschepen is de brug verboden terrein, maar bij ons mag iedereen op de brug komen kijken en zoveel vragen stellen als hij of zij wil. In totaal zitten we zes maanden aan boord. Daarna hebben we een maand vrij.’ Na ons ontbijt werpen we een blik benedendeks. Het interieur – dat wel iets gedateerd oogt – is volledig opge 26
27
