BERGWANDELEN Tekst en fotografie Ronald Naar Na dagen van regen klaart het tijdens onze laatste wandeldag op. Kort na het vertrek van de romantische Schattbachalm komen we in de felle zon te lopen.
34
5 - 2010
OP1005_Almenweg.indd 34
18-06-2010 13:11:01
BIJ HEIDI EN GROSSVATER OP DE ALM
Salzburger Almenweg De Salzburger Almenweg leidt via een honderden kilometers lange wandelroute langs bergweitjes en hutten. Wandelaars kunnen overnachten op de alm, de plek waar traditiegetrouw de boeren hun vee van half juni tot half september weiden. Ronald Naar liep 6 van de 31 dagetappes.
5 - 2010 35
OP1005_Almenweg.indd 35
18-06-2010 13:11:34
Na een bord gebakken aardappelen met spek genieten we nog even van de sterren die vaagjes door de hoge nevels glinsteren
Op de Kögerl Alm worden we hartelijk verwelkomd door waardin Gertrude. Sinds een jaar of vijf pacht zij samen met haar man een almhut. In het dal beheren ze ook nog een ecologische boerderij. ‘Die hebben we nodig om van te kunnen leven,’ zegt ze, ‘maar in mijn hart ben ik veel liever hier, boven op de berg. Hier voel ik me gelukkig.’ De Kögerl almhut is de eerste van zes almhutten die alle boven het Oostenrijkse Gasteinertal liggen. De hutten zijn onderling verbonden door de Salzburger Almenweg, een goed gemarkeerde wandelroute van 31 etappes lang. Hij voert in een grote lus door het middelgebergte van de Oostenrijkse provincie Salzburg, en in de honderden almhutten langs het pad kun je lunchen, borrelen en overnachten. De afstand tussen de hutten varieert van een uur tot soms wel vier uur stevig wandelen. Maar veel meer is het nooit. Een ideale tocht dus voor beginnende bergwandelaars. Of voor romantici. Of beide.
onze gloednieuwe wandelschoenen over de zompige alpenweide. Dikke druppels bungelen aan de bloeiende alpenroosjes. Via een kam dalen we af in de richting van de volgende almhut. De regen gaat nu over in sneeuw. In een ommezien worden de weiden omgetoverd in een wintersportlandschap. Ik kijk naar Roos en Tessa. ‘Weet wel dat je twee jonge moedertjes bij je hebt,’ merken ze bezorgd op.
GEKKEN, WIJ? Glibberend en doorweekt bereiken we een paar uur laten de Heinrich Alm, onze tweede almhut. Waard Frans Fritzenwanker is er alleen. Vanwege het barre weer is zijn vrouw met het vee afgedaald naar hun boerderij boven het gehucht Dorfgastein. ‘Het lijkt meer winter dan zomer. Speciaal voor jullie ben ik boven gebleven,’ zegt hij chagrijnig. ‘Alleen gekken
gaan met dit weer de berg in.’ We kijken elkaar aan. Gekken? Wij? Na de koude, drijfnatte wandeltocht vrees ik dat Tessa en Roos de rest van de Almenweg voor gezien zullen houden. Maar na een maaltijd van Gerstensuppe, gedroogd vlees en zelfgemaakte kaas zeggen ze er weer zin in te hebben. ‘Ach, dit hoort er ook bij. Dan kunnen we straks des te meer genieten van de zon. Als die tenminste nog tevoorschijn komt.’
MANUELA EN MATTHIAS Twee dagen later bereiken we de Brandner Hochalm, een eenvoudige boerenhut die uit twee meer dan honderd jaar oude stallen bestaat. We worden hartelijk begroet door opa Matthias Kreuzer en zijn kleindochter Manuela. Het tweetal zit hier al dagen volledig van de buitenwereld afgezonderd. ‘We hadden jullie
REGENSPATJES EN SNEEUW Mijn reisgenoten langs de Salzburger Almenweg zijn Tessa en Roos, allebei jonge moeders die voor het eerst zonder hun kids op vakantie gaan. Na een bord gebakken aardappelen met spek genieten we nog even van de sterren die vaagjes door de hoge nevels glinsteren. Dan gaan we boven de koeienstal op stok. Af en toe klinkt nog het ge-bing-bang van koeienbellen, verder heerst er complete rust. ‘Wat een verademing na zo’n drukke week,’ bekent Roos de volgende ochtend aan het ontbijt. Buiten is het grauw. Af en toe valt er een spatje regen uit het laaghangende wolkendek. Ook het dal gaat schuil onder een deken van nevels. We zitten gesandwichd tussen wolkenlagen met alleen af en toe uitzicht op het karstplateau van de Hochkönig. En beter wordt het niet. Zodra we lopen, gaat het druppelen over in gestage regen. Eenmaal op de bergkam, die volgens de beschrijving een ‘uniek uitzicht’ heeft, gaat de douche vol open. We soppen met 36
Kleindochter Manuela Kreuzer keurt een kaas die ze in het schuurtje achter de Brandner Hochalm heeft gemaakt.
5 - 2010
OP1005_Almenweg.indd 36
18-06-2010 13:11:51
De Feiten
De Gadaunerer Hochalmen is ook een overnachtingsplek: een weelderige almweide met een handvol hutjes.
Vanaf de Brandner Hochalm vinden we door nevelig bos onze weg naar de volgende almweide.
HET GEBIED De Oostenrijkse provincie Salzburg. De route leidt bovenlangs het Gasteinertal. DE TOCHT Zes van de eenendertig dagetappes van de Salzburger Almenweg, een honderden kilometers lange wandelroute over almen met hutten, tussen 1000 en 2000 meter hoogte. De route begint en eindigt in Pfarrwerfen. De zes gelopen etappes gaan van Dorfgastein in het noorden naar Sportgastein in het zuiden. Per dag 3 - 6 uur wandelen. ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD Lichte tot middelzware wandeltocht over afwisselend onverharde wegen, karrensporen en smalle bergpaden. Tredzekerheid vereist op minstens twee van de zes trajecten. NAVIGEREN Roodwitte paaltjes. ER NAAR TOE Auto Utrecht - Dorfgastein is ongeveer 1000 km rijden. Trein: Utrecht - Dorfgastein ca 14,5 uur reizen, overstap in München. Vliegen: Met Austrian Airlines via Wenen naar Salzburg, verder met taxi, trein of bus naar het Gasteinertal. BESTE TIJD Half juni - half september. Daarna zijn veel almhutten niet meer bemand. In de vroege zomer kunnen er op de hoofdkam nog sneeuwveldjes liggen. OVERNACHTEN Almhutten. Ze staan beschreven in de gratis brochure Der Gasteiner Almführer. MEER INFORMATIE oppad.nl.
5 - 2010 37
OP1005_Almenweg.indd 37
18-06-2010 13:12:17
Oostenrijk
vandaag helemaal niet meer verwacht’, zegt Manuela. Op de Brandner Hochalm lijkt de tijd stil te hebben gestaan, als je de machine waarmee Großvater Matthias de koeien tweemaal daags melkt buiten beschouwing laat. ‘Het is hier hard weken,’ vertelt Manuela terwijl Matthias ons een glaasje Schnapps overhandigt. ‘De koeien moeten al om vijf uur ’s ochtends worden gemolken en voor een tweede keer om vijf uur ’s middags. Het is vroeg op en weer vroeg naar bed.’ Manuela’s enige contact met haar vrienden in het dal is via haar mobiele telefoon. Om ontvangst te kunnen hebben moet ze naar de vliering klimmen en haar telefoon door het open raam naar buiten steken. Een dag en een nacht zullen we Manuela’s gasten zijn en wanen we ons in een van de wereldberoemde Heidi-fi lms: met Manuela in de rol van Heidi en Matthias als haar Großvater. Alleen de jaloerse geitenhoeder Peter ontbreekt. Of is dat de jongen met wie Manuela met hoogrode koontjes vanuit het venster van haar bedstede almaar sms’jes stuurt?
BAKSTEENKAAS De volgende ochtend word ik om half vijf gewekt door het eerste schemer dat door de wolken dringt. In de keuken steekt Manuela het vuur in de oven aan. Matthias vertrekt zonder een woord te zeggen naar de stal om de koeien te melken. Direct na het melken brengt hij Manuela twee bussen verse, lauwwarme koemelk. ‘Niet veel,’ oordeelt ze. ‘De koeien hebben het koud en geven daardoor minder melk dan bij mooi weer.’ De afgeroomde kruidig smakende melk wordt in een groot vat gegoten en al roerend met behulp van wei gebonden. De pap wordt vervolgens in vormen gedaan om uit te lekken. De zachte ronde en rechthoekige jonge kazen worden na enige tijd in de kelder te drogen gelegd. ‘Wil je proeven?’ vraagt Manuela. Ze snijdt plakken van een soort witte baksteen. Dat bergwandelaars gek zijn op de jonge kaas ontdekte Matthias enige jaren geleden. Hij besloot zijn primitieve boerenhut 38
5 - 2010
OP1005_Almenweg.indd 38
18-06-2010 13:12:31
Tussen de flarden mist door zie ik aan de overzijde van de vallei met poedersuiker bestrooide bergtoppen
te verbouwen en voegde er een Stube aan toe. Voor het hutje werd van aarde een terrasje gemaakt. Hier serveert hij zijn Jause, maar ook andere huisgemaakte producten van de alm: kaas, worst van gemzenvlees, gedroogde lapjes rundvlees en met bloemen versierde hompen verse boter.
ETEN, DRINKEN EN EEN BED ‘Het traditionele boerenbedrijf op de Oostenrijkse almen dreigde enige jaren geleden uit te sterven,’ zegt Manuela. ‘Met het EU-lidmaatschap in het vooruitzicht leek het boerenbestaan in de Alpen niet meer rendabel. Tot iemand bedacht dat je op de alm wandelaars gastvrijheid moet bieden.
Niet alleen eten en drinken, maar ook een bed. Dan beleven ze iets mee van het eeuwenoude bestaan van de alpboeren.’
EEN LAATSTE KAFFEE Großvater Matthias wijst op een grote koeienbel die in de almhut hangt. ‘Hier gibt’s Tradition,’ zegt hij. ‘Die bel is voor de Almabgang. Zo rond half september dalen we met het vee weer af naar het dal. De oudste koe krijgt deze bel omgehangen. De andere dieren herkennen het geluid en weten wat het betekent. In één grote optocht lopen de dieren dan omlaag. De koeien worden feestelijk uitgedost en wij trekken onze klederdracht aan. De
Almabgang is traditie.’ Tegen elven is het droog. Een bleek zonnetje dringt door de mist. De wind drijft de nevels iets uiteen. Tussen de flarden door zie ik aan de overzijde van de vallei met poedersuiker bestrooide bergtoppen. ‘Het lijkt Nepal wel,’ vindt Tessa. Na nog een laatste Kaffee mit Sahne en een omhelzing van Manuela doen we de rugzakken op. Ook Großvater vertrekt. Om de koeien, geiten en schapen van de ene alpweide naar de ander alpweide te brengen zodat ze telkens weer lang gras en kruidige bergbloemen vinden. Naar buiten dus, ook voor ons is het de hoogste tijd. Op naar de volgende almhutten.
Tijdens de klim van de Schattbachalm naar de Miesbichlscharte.
Is de Salzburger Almenweg iets voor jou? Na een nacht slapen sfscheid van kleindochter Manuela en grootvader Matthias.
Surf naar oppad.nl voor alle informatie bij deze tocht. Ronald Naar geeft een dag-tot-dagbeschrijving, het adres waar je het almhuttengidsje kunt opvragen, tips plus een alternatief voor een gevaarlijk traject van de route én alle kaarten en gidsen die handig zijn bij de voorbereiding op de tocht.
oppad.nl
Download de pdf met praktische informatie
5 - 2010 39
OP1005_Almenweg.indd 39
18-06-2010 13:12:49
