Colofon Tekst en verantwoording: Fotografie: Ontwerp en opmaak:

Colofon Tekst en verantwoording: Nederlands Instituut voor Lastechniek, Zoetermeer Fotografie: Strukton (coverfoto), WTT lasopleidingen, NIL Ontwerp en opmaak: OPUS communicatie-ontwerp, Leiden

3

4

jaarverslag 2009

De verbindende

schakel!

et jaar 2009 was ondanks het economisch mindere klimaat voor het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) een goed jaar. Een jubileumjaar waarin het NIL haar 75-jarig jubileum groots heeft gevierd. Door inzet van alle medewerkers van het NIL en inzet van Henk Bodt als interim directeur t/m 1 september kunnen we terugkijken op een goed financieel resultaat en een jaar waarin we vele nieuwe activiteiten hebben ontwikkeld en met succes hebben uitgevoerd. Als gevolg van de economische recessie merken we op dat de behoefte naar specifieke lasopleidingen een lichte kentering weergeeft. Hierop wordt adequaat gereageerd door nieuwe opleidingen te ontwikkelen zoals raillassen, lijmopleidingen en cursus-op-maat bij bedrijven. Op 25 juni heeft het NIL in stijl in het Spoorwegmuseum het 75-jarig jubileum met veel succes gevierd. Vele gasten uit binnen- en buitenland, waaronder Tim Jessop president European Welding Federation, waren aanwezig om het jubileum groots te vieren. Ook zijn er op deze dag twee onderscheidingen uitgereikt, t.w. de eerste Van ’t Hoffpenning aan Jan Verburgh en de Prof. Geerlings-penning aan Fred Neessen, beide voor hun verdienstelijke bijdrage aan de lastechniek. We hebben veel positieve reacties ontvangen voor de zeer goede organisatie, waardoor ook een enorm fijne sfeer ontstond. Om het imago van het vak lassen verder te versterken hebben we in november een JONG-NIL dag georganiseerd speciaal voor de jonge lasprofessional. Hierbij zijn lezingen gegeven en lasdemonstraties gehouden en de dag is afgesloten met een kartwedstrijd. Nieuw voor het NIL maar bijzonder succesvol voor meer dan 250 enthousiaste jonge lassers. Op het personele vlak heeft het Bestuur van het NIL per 1 september een nieuwe directeur aangesteld in de persoon van Henk Zandvliet en het team van de afdeling onderwijs is versterkt met Karin Havinga die zich bezig houdt met de handvaardigheidexamens niveau 3 en 4. In oktober hebben we het 25-jarig jubileum van Henk Bodt op feestelijke wijze met het Bestuur en collega’s gevierd. En na 20 jaar trouwe dienst heeft Marijke Bodt eind december het NIL verlaten. Het lidmaatschap van EWF en IIW is inmiddels voor het NIL onmisbaar gezien het Europese en internationale netwerk en versterking van kennisuitwisseling van ervaringen inzake examinering. De resultaten hierin zijn de examens voor raillassen en lijmen waarbij het NIL een Europees erkend diploma kan uitreiken met een positieve meerwaarde. Samenvattend hebben we een turbulent jaar achter ons waarbij vele nieuwe activiteiten zijn opgestart in voorlichting, opleidingen en initiatieven voor de NIL bedrijfsdeelnemers waarbij het instituut met het enthousiaste team meer gaat opereren als intermediair - hetgeen ook als een zeer positieve ontwikkeling wordt ervaren. Henk Zandvliet,

Maarten Jongejan,

Directeur

Voorzitter

5

e Stichting Nederlands Instituut voor Lastechniek behartigt collectieve belangen van bedrijven, instellingen en personen werkzaam op het gebied van het verbinden van materialen. Binnen deze brede statutaire doelstelling concentreert het NIL zich op competenties van personen op het terrein van verbinden van materialen. Naast de behartiging van collectieve belangen, diplomeren en certificeren van personen, is de promotie van het vakgebied een steeds belangrijkere taak om de continuïteit in de marktsector te behouden.

Uitgelicht

De verantwoordelijkheid van de NIL activiteiten ligt op beleidsniveau bij het NIL-bestuur en de Raad van Toezicht.

In 2009 werkten bestuur, directie en medewerkers samen aan meer flexibiliteit

De NIL organisatie opereert onder leiding van een directeur en levert haar

en slagvaardigheid van de organisatie.

diensten aan de Nederlandse lassende metaalindustrie. In 2009 werkten bestuur, directie en medewerkers samen aan meer flexibiliteit en slagvaardigheid van de organisatie. Op die manier kan het NIL de nabije toekomst met versterkt vertrouwen tegemoet zien: alert, betrokken, deskundig en flexibel. Daarbij ondersteund door een op afstand betrokken Raad van Toezicht, die adviseert en toetst. De activiteiten zijn onderverdeeld in vier productgroepen, ieder onder verantwoordelijkheid van een productgroepmanager.

Bestuur Raad van Toezicht Directie Staf financiële administratie secretariaat systeembeheer kwaliteitsbeheer

Kennisontwikkeling

Opleidingen

Certificatie

Voorlichting

coördinatie onderzoek productontwikkeling van NIL-activiteiten kennisbank

ontwikkelen en uitgeven van leermiddelen ontwikkelen opleidingen examinering & diplomering organiseren cursus-op-maat

certificering van personen certificering van processen lastechnische bedrijfsscan

deelnemers-services voorlichtingsbijeenkomsten normering, helpdesk software, internet

De personen die invulling geven aan de NIL organisatie zijn vermeld op pagina 7. De activiteiten van de NIL-productgroepen worden ondersteund vanuit enkele stafdiensten:

6

financiële administratie, secretariaat en systeembeheer en kwaliteitszorg. De NIL activiteiten worden gedragen door een netwerk van vakdeskundigen, waarin veel vrijwilligers activiteiten verrichten vanuit een technische- en opleidingscommissies alsmede de bijzondere commissies.

jaarverslag 2009

e NIL-medewerkers vormen samen met het dienstenpakket en activiteiten de kern van de NILorganisatie. Deze totale organisatie omvat de combinatie van Raad van Toezicht, Bestuur, medewerkers, vrijwilligers in technische- en opleidingscommissies alsmede de bijzondere commissies.

Directie

H. Zandvliet (vanaf 1-9-2009)

Directeur a.i.

H.J.M. Bodt (tot 1-9-2009)

Secretariaat

M.C.A. Bodt-van Rooijen L.M. Kroese-Osenga

Administratie

S. van Minde-Charls P.H. Steijn

Kwaliteitszorg

M.W.M. van Teylingen

Kennisontwikkeling

H.J.M. Bodt R.J.M.P. van den Brekel L. Vermeulen

Opleidingen

H.M.W.F. van As-van der Hoeven (tot 1-9-2009) O. Dolfing-Overgaauw V.G. de Feiter-Nitzschke K. Havinga (vanaf 1-9-2009) A.C. Prins

Certificatie

M.C.A. Bodt-van Rooijen W. Pors (tot 1-4-2009) M.W.M. van Teylingen

Voorlichting

H.J.M. Bodt G.M. van Krieken L.M. Kroese-Osenga

7

Bedrijfsdeelnemers per 31 december 2009 (aantal: 294).

A&N Europe B.V.; STELLENDAM AA-DEE Staalbouw; SCHIJNDEL

Cargotec Netherlands B.V.; ROTTERDAM CB&I Lummus B.V.; ‘s-GRAVENHAGE

Aan de Stegge Bouw & Werktuigbouw; GOOR

Cepro International B.V.; RIJEN

Aarding Special Products; NUNSPEET

Cerec-Antonius; MAASBRACHT

ABUS Kraansystemen B.V.; IJSSELSTEIN ut

Certilas Nederland B.V.; ELST GLD

AdK Techniek; SLIEDRECHT

Chevron Oronite Technology B.V.; VONDELINGENPLAAT

Advistaal B.V.; LEIDERDORP

Clement Connecting B.V.; MAARHEEZE

AGCO Netherlands B.V.; GRUBBENVORST

Cofely Noord B.V.; ASSEN

AIB-Vin otte Nederland B.V.; BREDA

Cofely Oil & Gas; IJMUIDEN

Air Liquide B.V.; EINDHOVEN

Colt International; CUIJK

Air Liquide Welding Nederland B.V.; BREDA

Constructiewerkplaats Grünbauer; DIEMEN

Air Products Nederland B.V.; AMSTERDAM

Construction Services Van Heeswijk; KLAASWAAL

Akzo Nobel Materials Technology Centre; ARNHEM

Coops en Nieborg B.V.; HOOGEZAND

Alutech Nederland B.V.; KATWIJK

Corus B.V.; IJMUIDEN

AMA Advanced Materials Analysis; ENSCHEDE

CraneBuilders; KATWIJK zh

Arcelor Projects Spiral Mill B.V.; HEIJNINGEN

Cursus- en Contractonderwijs

Autogeen & Partners B.V.; ROTTERDAM

ROC Eindhoven Metaal; EINDHOVEN

Avezaat Cranes; SCHIEDAM

CZL Tilburg B.V.; TILBURG

AWL-Techniek B.V.; HARDERWIJK Damen Dredging Equipment B.V.; NIJKERK BAM Techniek B.V.; VEENENDAAL Beco B.V.; VIANEN

DecorCentrum; AMSTERDAM zo

Bedrijfsschool Hollandia Heijningen; KRIMPEN a/d IJSSEL

Delta Heat Services; STELLENDAM

Van der Beek’s Metaalwerken B.V.; BRUMMEN

DeltaRail B.V.; UTRECHT

Bemo Rail B.V.; WARMENHUIZEN

DKD Lasopleidingen; JOURE

Binzel Benelux B.V.B.A.; NAZARETH

DMI Europe B.V.; ZWOLLE

Bluewater Energy Services B.V.; HOOFDDORP

3M Nederland B.V.; ZOETERWOUDE

Böhler Lastechniek Groep Nederland B.V.; HAARLEM

3P Quality Services; BAVEL

Bos Nieuwerkerk B.V.; NIEUWERKERK A/D IJSSEL

Duiker Combustion Engineerings B.V.; WATERINGEN

Bosch Rexroth B.V.; BOXTEL

Dura Vermeer Ondergrondse Infra B.V.; SON

BP Raffinaderij Rotterdam B.V.; ROZENBURG

Dura Vermeer Rail Infra B.V.; HOOFDDORP

Breman Machinery B.V.; GENEMUIDEN

Duyvis Wiener B.V.; KOOG A/D ZAAN

Bronckhorst Opleidingen B.V.; HARDERWIJK Bronswerk Heat Transfer B.V.; NIJKERK Brugman Radiatorenfabriek B.V.; TUBBERGEN Brush HMA B.V.; RIDDERKERK Bulot B.V.; TERBORG Bumet B.V. Buijsen Metaalindustrie; HEEZE Bureau KLB; ‘s-GRAVENHAGE

8

Dassen Mechanical B.V.; STEIN lb

jaarverslag 2009

E & C Constructiewerken B.V.; UTRECHT E & P Holding; SCHERPENZEEL gld

IHC Beaver Dredgers B.V.; SLIEDRECHT IHC Handling Systems VOF; DELFT

ECN - E&S; PETTEN

Imtech Industrial Services; ROERMOND

Edudelta College; MIDDELHARNIS

Interlas B.V.; ROZENBURG

Elektrolas Lastechniek B.V.; WAALWIJK

ITW Welding Products B.V.; OUD BEIJERLAND

Elsta B.V. & Co C.V.; TERNEUZEN ENCI Maastricht B.V.; MAASTRICHT

Jazo B.V.; ZEVENAAR

Encon Tank Cleaning and Environment Plants; ROTTERDAM Energie Consult Holland; EDE GLD

Kampstaal B.V.; EMMELOORD

Enrichment Technology Nederland B.V.; ALMELO

Kemper B.V.; GROENLO

E.ON Benelux N.V.; MAASVLAKTE ROTTERDAM

Kemppi Benelux B.V.; BREDA

N.V. EPZ; VLISSINGEN

Kenteq Examinering B.V.; HILVERSUM

Esab Nederland B.V.; AMERSFOORT

Keppel Verolme B.V.; ROZENBURG zh

Exova; EMMEN

Kepser Pro-Metaal B.V.; CUIJK Kersten Europe B.V.; WANSSUM

Fabricom B.V.; MOERDIJK

Kiekens Products B.V.; ALMELO

Ferus Smit B.V.; HOOGEZAND

De Klerk B.V.; WERKENDAM

FIB Industriële Bedrijven; LEEUWARDEN

Koike Europe B.V.; ZAANDAM

Flamco Flexcon B.V.; BUNSCHOTEN SPAKENBURG

Koning Willem I College; ‘s-HERTOGENBOSCH

Flame Spray Technologies B.V.; DUIVEN

Koninklijke Metaalunie; NIEUWEGEIN

Flexweld B.V.; NIJVERDAL

Kranendonk Industriële Automatisering B.V.; TIEL

Focwa Centrum Carr. Bedrijf; SASSENHEIM

Kuhn Geldrop; GELDROP

Freelift B.V.; HEERHUGOWAARD Van Laar Lasbenodigdheden B.V.; VEENENDAAL GasCare B.V.; GOUDA GEA Bloksma B.V.; ALMERE

Lamers High Tech Systems B.V.; NIJMEGEN Landustrie Sneek; SNEEK

GEMA Apparatenbouw B.V.; BIDDINGHUIZEN

Lasbedrijf Wero B.V.; EETHEN

Gems Metaalwerken B.V.; VORDEN

Laskar Hardinxveld B.V.; GORINCHEM

Geton Roestvrijstaalindustrie; VELDHOVEN

Laspartners Opleidingen B.V.; ALBLASSERDAM

Grasso Products B.V.; ‘s-HERTOGENBOSCH

Lastechniek Best B.V./LTB Groep; BEST

De Groot Lasopleidingen B.V.; BREDA

Lastechniek Europa B.V.; NIEUWEGEIN

Van de Grijp Buizen B.V.; PAPENDRECHT

Lastechniek Noord; SCHEEMDA

GT Lastechniek B.V.; EMMELOORD

Lastechniek Oost; HENGELO ov Lastek Nederland N.V.; LEXMOND

Habets B.V.; NUTH

Lastraga Equipment B.V.; WIJCHEN

Haprotech Lasopleidingen B.V.; VELSEN-N

Laura Metaal Eygelshoven B.V.; EYGELSHOVEN

Heerema Vlissingen B.V.; VLISSINGEN

Lebon & Gimbrair B.V.; BUNSCHOTEN SPAKENBURG

Hermus B.V.; VENRAY

Lemtech B.V.; SINT PANCRAS

Hiab Manufacturing B.V.; MEPPEL

Lincoln Smitweld B.V.; NIJMEGEN

Hillebrand Constructiebedrijf; MIDDELBURG

Linde Gas Benelux; SCHIEDAM

Hobur Twente B.V.; ALMELO

Linido B.V.; PIJNACKER

Hogeschool Utrecht; UTRECHT

Lloyds Register Nederland B.V.; ROTTERDAM

Hogeschool Windesheim; ZWOLLE

Loenen Repairs B.V.; SCHIEDAM

Hollandia B.V.; KRIMPEN A/D IJSSEL

Lorch Lastechniek B.V.; NOORDWIJK zh

Hovuma Magazijnstellingen B.V.; REUVER

Lucom B.V.; BREDA

Howicon B.V.; ELSLOO lb

Lutec Luchttechniek B.V.; AMERONGEN

HSM Steel Structures; SCHIEDAM Huntsman Holland B.V.; BOTLEK ROTTERDAM

9

Machinefabriek Eerbeek; EERBEEK Machinefabriek G. v.d. Ploeg; LEEUWARDEN

Rail OK B.V.; KEDICHEM Recom Technisch Opleidingsinstituut; ZWAAG

Magnatech International B.V.; DRONTEN

Rehm Lastechniek Nederland B.V.; MILL

MAHLE Industrial Filtration (Benelux) B.V.; ALKMAAR

Riecon Project Services B.V.; IJSSELSTEIN ut

Marinebedrijf Den Helder; DEN HELDER

RobWelding; DODEWAARD

Max Bögl Nederland B.V.; AMSTERDAM

ROC De Leijgraaf; VEGHEL

Mennega Constructies; GIETEN

ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen; LEEUWARDEN

Mercon Steel Structures B.V.; GORINCHEM

ROC Midden Nederland; NIEUWEGEIN

Metaal Plus B.V.; OOSTERZEE

ROC Rijn IJssel Training & Opleiding; ARNHEM

Metalas Machinefabriek B.V.; VLAARDINGEN

Rofin-Baasel Benelux B.V.; ALBLASSERDAM

Metaveld B.V.; WIJCHEN

Rolan Robotics; HOORN nh

Migatronic Nederland B.V.; BEST

Rotodyne Ventilatoren B.V.; VENRAY

Moeskops Staalbouw B.V.; BERGEIJK

Royal Huisman Shipyard B.V.; VOLLENHOVE

Mokveld Valves B.V.; GOUDA

Rusch Kraantechniek B.V.; HOORN nh

Montage Onderneming Benelux B.V.; ROTTERDAM

R.V.I. Mosman B.V.; ENSCHEDE

Montair Process Technology B.V.; RONENBERG

RVS non-ferro; UDEN

Motoman Benelux B.V.; SON MT-International B.V.; SPIJKENISSE

SABIC Petrochemicals B.V.; GELEEN

Multiweld B.V.; BARENDRECHT

Sandvik Benelux B.V.; SCHIEDAM SBB Gouda; GOUDA

Nacco Materials Handling; NIJMEGEN

SBC Sasbout Vosmeer; DELFT

Narvik Yarway B.V.; HEERLE

Scafom International B.V.; BUDEL

Nedcon Magazijn Inrichting B.V.; DOETINCHEM

Scheepswerf en Machinefabriek Vahali; GENDT

Nederlandse Aardolie Maatschappij; ASSEN

Schelde Exotech B.V.; VLISSINGEN

Nederlandse Gasunie N.V.; GRONINGEN

Schielab B.V.; ROTTERDAM

Nederlandse Techn. Gasmij B.V.; TILBURG

SGS Nederland B.V.; SPIJKENISSE

NedTrain B.V.; HAARLEM

Shell Nederland Chemie B.V.; MOERDIJK

Nefit Industrial B.V.; DEVENTER

Sonovation B.V.; OOSTERHOUT nb

Nemag B.V.; ZIERIKZEE

SPF Europe B.V.; HOENSBROEK

Nieuwstraten Proefstaven B.V.; DE LIER

SPIE Construction Services; HOOGVLIET

Noorderpoort College/Centrum

Spirotech B.V.; HELMOND

Vakopleiding; GRONINGEN

SRI Speciaal Roestvrijstaal Ind. B.V.; VEENWOUDEN

De Nooij Beheer B.V.; EDE gld

SSAB Swedish Steel B.V.; BEUNINGEN gld

Nyrstar Budel B.V.; BUDEL

Staalbouw Nagelhout Bakhuizen B.V.; BAKHUIZEN Staalwerk B.V.; IJMUIDEN

OBM Midden Nederland B.V.; NIEUWEGEIN

Staco Nederland B.V.; REUVER

Ommeren Metaaltechniek B.V.; EDE gld

Staja Constructie B.V.; HENGELO

Oostendorp Apparatenbouw B.V.; TIEL

Stenman Holland; VEENENDAAL

Overlander B.V.; ZEEWOLDE

Sterk Midden Nederland B.V.; BUNSCHOTEN SPAKENBURG Stichting Mikrocentrum; EINDHOVEN

10

P3transfer; ETTEN-LEUR

Stichting Vakopleiding Zuyderzee College; EMMELOORD

Pentacon Engineering &

Stichting Vakopleidingen Metaal WB; ETTEN-LEUR

Projectmanagement; HAARLEM

STODT Bedrijfsopleidingen; HENGELO ov

Plaatijzerindustrie B.V.; APELDOORN

Stork FDO inoteq B.V.; AMSTERDAM

Post Staalbouw B.V.; VELSEN-NOORD

Stork Food & Dairy Systems B.V.; AMSTERDAM

Praktijkschool De Catamaran; STADSKANAAL

Stork Industry Services B.V.; ROZENBURG zh

Pro-Beam AG & Co. KGaA; ROERMOND

Stork Thermeq; HENGELO ov

Provincie Groningen; GRONINGEN

Stork Townsend B.V.; OSS Strukton Rail Equipment; MAARSSEN S.T.V. Las- en Snijtechniek; AMSTERDAM Sulzer Turbo Services B.V.; EUROPOORT ROTTERDAM

jaarverslag 2009

T.A.B. de Blesse B.V.; STEENWIJK

Vakopleiding Techniek; CUIJK

Talos Intermediair in Techniek; HOOGEZAND

Valk Welding B.V.; ALBLASSERDAM

TBi Industries GmbH; FERNWALD

Vanderlande Industrie Nederland B.V.; VEGHEL

TCE/SKOT Lasopleidingen onderdeel ROC A12; EDE gld

Vanotools B.V.; MADE

Technische Avondschool; KINDERDIJK

VDL Enabling Technologies Group Almelo B.V.; ALMELO

Technische Universiteit Delft

Vecom Nederland B.V.; MAASSLUIS

(faculteit Lucht- en Ruimtevaart); DELFT

Vermaat Technics B.V.; ROCKANJE

Technische Universiteit Delft

Vermeer Eemhaven B.V.; ROTTERDAM

(afd. Technische Materiaalwetenschappen); DELFT

Verstegen Grijpers B.V.; NIEUWEGEIN

Tecson Inspections B.V.; ALBLASSERDAM

Visser & Smit Hanab B.V.; PAPENDRECHT

Tekoma B.V.; ALPHEN AAN DEN RIJN

De Vlamboog B.V.; HOOFDDORP

Tetrix Bedrijfsopleidingen; DEN HELDER

Voestalpine Polynorm B.V.; BUNSCHOTEN SPAKENBURG

Teven Derckx Metals B.V.; HEEL

Voestalpine Railpro B.V.; HILVERSUM

TFT Totaal Engineering B.V.; ASTEN Thermo-Electra B.V.; PIJNACKER

WaBuCon B.V.; MIDDENMEER

Thermphos International B.V.; VLISSINGEN

Wagenvoorde Lastechniek B.V.; MIDDELBURG

Theunissen Lastechniek B.V.; DODEWAARD

Wärtsilä Netherlands B.V.; DRUNEN

Van Tongeren Kennemer B.V.; BEVERWIJK

Van der Wel Machinery & Construction B.V.; ALKMAAR

Translas Tipworks B.V.; NIEUWEGEIN

Welding Support Nederland; KORTGENE

Trumpf Nederland B.V.; HENGELO

Weld-Tech v.o.f.; HELLEVOETSLUIS

TSH Lastechnische Adviezen & Opleidingen

Westfalen Gassen Nederland B.V.; DEVENTER Weweler Nederland B.V.; APELDOORN

UC Technologies B.V.; ZALTBOMMEL

Wirs International B.V.; UTRECHT Wolter en Dros B.V.; AMERSFOORT WRS Marine Inspection and Services B.V.; RIDDERKERK WTT Lasopleidingen; BOTLEK ROTTERDAM Yara Sluiskil B.V.; SLUISKIL

11

ijdens het verslagjaar heeft het Bestuur en de Raad van Toezicht een voorstel van de Adviescommissie Onderscheidingen gehonoreerd, waarbij de mogelijkheden tot waardering van bijzondere activiteiten in de lastechniek worden vergroot. In het verslagjaar is tijdens de jubileumdag “NIL 75 jaar” in het Spoorwegmuseum te Utrecht op 25 juni 1 Geerlingspenning en 1 Van ’t Hoff penning uitgereikt.

Prof. Jaegerpenning (Erepenning)

Prof. Geerlingspenning

De voormalige omschrijving van de “Erepenning” ver-

De huidige omschrijving van de “Geerlingspenning”

eiste het “bevorderen van de toepassing, de ontwikke-

heeft slechts een kleine wijziging ondergaan tot “per-

ling en de kennisverbreiding van de las- en

sonen die gedurende een aanmerkelijke periode in het

aanverwante technieken” waarmee naar de mening

algemeen belang in het openbaar bijzonder hebben

van de Adviescommissie Onderscheidingen, een te

bijgedragen aan de kennisverbreiding op het gebied

smalle basis werd gelegd. Deze werd aangepast naar

van de verbindingstechnologie zulks voornamelijk

“bevorderen van de toepassing, de ontwikkeling en/of

maar niet uitsluitend binnen de organisatiestructuur

de kennisverbreiding van de verbindingstechnologie in

van het NIL.”

nationaal en internationaal verband” geeft daarmee een bredere en nauwkeuriger gedefinieerde omschrij-

Van ’t Hoffpenning

ving, die bovendien een relatie met het buitenland on-

Ten einde de specifieke verdiensten van personen ten

derstreept.

behoeve van het NIL te kunnen waarderen, is door het Bestuur een nieuwe penning ingesteld, genoemd naar

De naam “Erepenning” zegt internationaal te weinig,

Jan van ’t Hoff die de uitstraling van het NIL in voor-

reden waarom de Adviescommissie een andere naam

lichting en onderwijs in de jaren 70 en 80 van de vorige

voorstelde. Hierbij is zorgvuldig gezocht naar een

eeuw nadrukkelijk vorm heeft gegeven.

naamgever die past binnen de omschrijving van de

Als voorwaarden voor deze penning is de volgende

penning zelf. Het werd de “Prof. Jaegerpenning”.

tekst vastgesteld: “personen die gedurende een aanmerkelijke periode in het algemeen belang in het open-

Prof. Jaeger (1903 - 1984) bekleedde verschillende

baar bijzonder hebben bijgedragen aan de

belangrijke functies in de Nederlandse en Belgische in-

kennisverbreiding op het gebied van de verbindings-

dustrie, tot hij in 1946 hoogleraar in de Scheepsbouw-

technologie binnen de organisatiestructuur van het

kunde aan de T.H. te Delft werd. Deze functie vervulde

NIL”.

hij tot september 1969. Vele studenten die bij hem afstudeerden zien met waardering terug op hetgeen hij

De heer Van ’t Hoff (1915 - 2000) maakte na een mili-

voor hen betekend heeft.

taire carrière bij de Genie in Nederlands Indië, in 1950

Niet alleen het onderwijs aan de T.H. had zijn belang-

zijn debuut in de lastechniek bij het toenmalige insti-

stelling, maar ook daarbuiten verleende hij op grote

tuut Aval en was daar verantwoordelijk voor voorlich-

schaal zijn medewerking op lastechnisch gebied.

ting en opleidingen. In 1974 kwam hij in dienst bij het

In 1948 was hij medeoprichter van het International In-

NIL waar hij zijn grote passie: het doorgeven van zijn

stitute of Welding (IIW). Het IIW heeft hem daarvoor

kennis aan de jongere mens, naast de voorlichting aan

geëerd met de titel 'founder vice-president', de enige

de industrie, verder kon ontwikkelen. Van ’t Hoff was

eretitel die het IIW kent, die hij mocht dragen tot zijn

mede verantwoordelijk voor de oprichting van de Las-

levenseinde.

technische Discussiegroep Rotterdam en heeft er erg veel aan gedaan om deze verder te ontwikkelen tot wat het vandaag is: een bloeiende vereniging van, voor

12

en door lasdeskundigen en een voorbeeld voor de overige zes lasgroepen in Nederland.

jaarverslag 2009

De huidige dragers van de NIL Erepenning, Jaegerpenning, Geerlingspenning en Van ’t Hoff penning zijn:

EREPENNING

GEERLINGSPENNING

J.J.W. Nibbering; 1984

J.J.G. Tummers (✝ 3-11-2009); 1984

G.W. Tichelaar; 1993

H.B. Pastoors; 1988

A.C. de Koning; 1994

H. Wijlhuizen; 1992

L. van Nassau; 1994

W. Moerman; 1992

H. Thier; 1994

A. de Visser; 1992

G. den Ouden; 1995

R.W.A. van den Berg; 1993

Th. Luijendijk; 1997

B. Huizinga; 1994

G.H.G. Vaessen; 2001

P.J. Ras; 1995

J. Wardenier; 2001

D.H. van Nieuwenhuizen; 1995

A.R. Dhooge; 2003

H. de Vries; 1997

A.M. Gresnigt; 2006

G.J. Veerbeek; 1997 D.R.J. Lafèbre; 1998 T. Blok; 1998

JAEGERPENNING (voorheen Erepenning):

J. van Liere; 2001 J.A. Stam (✝ 23-6-2009); 2001 A. Stroeks; 2000

K. Bekkers; 2008

K. Bekkers; 2001 H.A. Meijer; 2001 J.J. van der Goes; 2003 H.P. Ottens; 2003/2004 H.H. van der Sluis; 2004 J.W. Schinkel; 2004 A. Gales; 2005 H.P. van Oostende; 2006 H.C.G.M. Schrijen; 2007 A.J. de Roode; 2008 G.H.J. Neessen; 2009

VAN ’T HOFF PENNING J.G. Verburgh; 2009

13

e staat van baten en lasten 2009 sluit met een positief saldo van € 343.000. Dit positieve resultaat wordt bereikt door een exploitatieresultaat van € 145.000 positief, financiële baten en lasten van € 152.000 positief en bijdragen uit bestemmingsreserves € 110.000. De vennootschapsbelasting is opgenomen voor € 64.000. Zowel de baten als de lasten vielen hoger uit dan begroot. In de financiële baten en lasten zijn opgenomen de rentebaten en de incidentele baten en lasten voor resp. € 74.000 en € 78.000. De bijdragen uit bestemmingsreserves zijn bestemd ter dekking van het 75-jarig jubileum en de voorlichtingsdag Jong NIL en jubilea van personeel. Het exploitatieresultaat en de financiële baten en lasten, resp. € 145.000 en € 152.000, zijn na vermindering van de vennootschapsbelasting € 64.000, toegevoegd aan het eigen vermogen. Het eigen vermogen bestaat uit bestemmingsreserves en de algemene reserve. In de balans is de vennootschapsbelasting opgenomen over de jaren 2006 t/m 2009, bedrag € 377.000.

14

jaarverslag 2009

Staat van baten en lasten over 2009 Begroting

Realisatie

Begroting

2009

2009

2008

x € 1.000

x € 1.000

x € 1.000

312

291

299

1.560

1.715

1.756

172

108

250

65

9

183

2.109

2.123

2.488

Bedrijfskosten

1.095

1.136

1.060

Directe kosten

703

842

767

1.798

1.978

1.827

311

145

661

40

152

-28

351

297

633

Vennootschapsbelasting

0

-64

0

Bijdragen uit bestemmingsreserves

0

110

120

351

343

753

Baten Bijdragen algemeen Examengelden, certificatie, en verkoop leermiddelen Voorlichtingsactiviteiten Projectcoördinatie Totaal baten

(A)

Lasten

Totaal lasten

(B)

Exploitatieresultaat

(A-B)

Financiële baten en lasten

Resultaat

Uitgelicht Het exploitatieresultaat en de financiële baten en lasten, resp. €145.000 en €152.000, zijn na vermindering van de vennootschapsbelasting €64.000, toegevoegd aan het eigen vermogen.

15

Balans per 31 december 2009 2009

2008

€

€

146.270

148.086

1.205.380

755.747

Vlottende activa

305.492

419.489

Liquide middelen

975.794

1.150.256

2.632.936

2.473.578

2.067.454

2.147.418

65.871

158.064

overlopende passiva

122.611

168.096

Vennootschapsbelasting

377.000

Activa Vaste activa Vaste financiële activa

Totaal activa

Passiva Eigen vermogen Kortlopende schulden Overige schulden en

Totaal passiva

2.632.936

2.473.578

Uitgelicht In de balans is de vennootschapsbelasting opgenomen over de jaren 2006 t/m 2009, bedrag €377.000.

16

jaarverslag 2009

e productgroep “Voorlichting” heeft dit jaar een tweetal grote evenement georganiseerd: het 75jarig jubileum van het NIL en “Jong NIL 2009” een bijzonder evenement gericht op de “jonge professionals”. Op het gebied van korte bijscholingscursussen en cursussen-op-maat was het NIL wederom zeer actief en succesvol: “Maken van WPS-sen” en “Toepassing van normen in bedrijven”, maar ook een aanzienlijk aantal specifieke voordrachten en lezingen werden door NIL verzorgd. De helpdesk functie van het NIL heeft zich in het verslagjaar uitgebreid, waarschijnlijk als gevolg van de economische recessie. Bedrijven werden adequaat geholpen met hun problemen met een aantal nieuwe NIL deelnemers als resultaat.

Jubileum NIL Op 25 juni 2009 heeft het NIL haar 75-jarig jubileum gevierd. Hiervoor werd een fraaie locatie gevonden in het “Spoorwegmuseum”, gevestigd in het voormalige Maliebaanstation in Utrecht. Op deze locatie met een enorme collectie van alles wat met “het spoor” te maken heeft, treft de bezoeker altijd wel iets aan dat zijn interesse heeft. De techniek staat natuurlijk centraal, maar ook de romantiek van een oude stationswachtkamer, de Oriënt Express, de eerste trein in Nederland en alles dat zich in de loop der tijden rondom treinen heeft gepositioneerd is aanwezig.

Uitgelicht De helpdesk functie van het NIL heeft

Het lezingenprogramma was aangepast aan de onder-

zich in het verslagjaar uitgebreid,

liggende onderwerpen en hield in:

waarschijnlijk als gevolg van de economische recessie. Bedrijven werden

“Spoort het NIL…?” door Maarten Jongejan

adequaat geholpen met hun problemen, met een aantal nieuwe NIL deel-

“Recent achievements of the EWF and challenges for

nemers als resultaat

the future” door Tim Jessop

De reden van de keuze voor het Spoorwegmuseum is

“Verbinding met de toekomst?” door Rob Nijsse

tweeledig. Enerzijds de komst van de nieuwe norm voor staalconstructies, de EN 1090, die invloed zal

“Sporen verbinden” door László Vákár

hebben op de bouw van kunstwerken en andere staalconstructies, ook rond de spoorwegen en anderzijds

“Gestroomlijnde verbindingen in de Vrije Vorm

het recentelijk opgestarte EWF opleidingsschema

Architectuur” door Mick Eekhout

“Raillassen”. Genoemde norm zult u in de verschillende voordrachten tegenkomen, het nieuwe oplei-

“Staal; het constructiemateriaal van de 21e eeuw”

dingsschema wordt gepresenteerd in de vorm van een

door Theo Luijendijk

aantal praktijkdemonstraties die op het buitenterrein van het museum zullen worden gegeven.

“Magische lasfouten” door Cees van Sevenhoven

17

De meer dan 200 bezoekers konden tijdens de dag demonstraties bijwonen van bijvoorbeeld thermiet lassen en bekist lassen van rail (Strukton Rail). Ook waren er de gehele dag rondleidingen door de vier fraai vormgegeven “werelden” in het museum. Een uitgebreid partnerprogramma voorzag in ondermeer een rondvaart over de Utrechtse Oude Gracht en de singels (Stadsbuitengrachten) Buffet Een uitgebreid buffet sloot de dag waardig af, onder muzikale begeleiding van de Delftse big band “Let’s Swing”!

Demodag “Jong NIL 2009” Op 3 november werd in “de Fabrique” te Utrecht een nieuw evenement door NIL georganiseerd, gericht op de toekomst! “Jong NIL 2009” richtte zich derhalve op jonge mensen; “young professionals”. Er waren interessante workshops te volgen ondermeer op het gebied van carrièreontwikkeling, lastechniek en arbeidsomstandigheden. Op de tegelijkertijd gehouden lasbeurs was het mogelijk opleiders en werkgevers te ontmoeten. Er werden verschillende lasdemonstraties verzorgd en er kon gelast worden met een echte lasrobot. Als primeur voor Nederland waren er twee virtuele lassimulatoren aanwezig, waarop het lasproces op een computer zeer getrouw wordt nagebootst. Deze apparaten trokken erg veel belangstelling. De dag werd muzikaal omlijst door een DJ. De combinatie met de mogelijkheid om te karten was een schot in de roos; nagenoeg iedereen maakte hiervan gebruik. Uiteindelijk waren boven verwachting ca 250 overwegend jonge mensen op de dag afgekomen!

Uitgelicht Als primeur voor Nederland waren er twee virtuele lassimulatoren aanwe-

18

zig, waarop het lasproces op een computer zeer getrouw wordt nagebootst

jaarverslag 2009

BIL-NIL Lassymposium 2009 Op 24-25 november werd samen met de collega’s van het Belgisch Instituut voor Lastechniek het jaarlijkse Lassymposium georganiseerd. Het symposium werd gehouden in het fraaie “het Pand” in Gent. Een oud pand, dat in vroeger tijden gebruikt is als klooster. Het Lassymposium 2009 bestond uit tien sessies, twee-aan-twee parallel uitgevoerd in twee zalen van het Pand te Gent, voorafgegaan door een plenaire sessie. Aantal deelnemers: ruim 200 personen! Het programma omvatte de volgende presentaties:

•

Voordelen van het gebruik van phased array bij

Plenaire sessie “Lassen en zijn impact op het milieu”

ultrasoon corrosie/erosie onderzoek en onder

Voorzitter: P. Verhaeghe, Fluxys NV, België.

zoek van austenitische lassen.

•

door Vincent CHARDOME, Automated UT

Lasrook, hoe houden we het beheersbaar; door Leo Vermeulen, Nederlands Instituut voor Lastechniek.

•

•

Developments, Vinçotte, België •

Thermisch spuiten, een oppervlaktetechniek met

Welding fume, what a complex composition;

toekomstperspectief

door dr.ir. Philippe Legros, dr. ing. Veerle Van

door Ing. Rob Eijkenboom en Huub Ulrich, OAK -

Lierde, OCAS N.V., België.

Advanced Coating Solutions bv, Nederland

Lasrook, helder zicht in simulatieland; door Peter Verloove en André van Maarschalker

Sessie “Laser”

waard, COLT International, Nederland.

•

Laserlassen anno 2009: van ontwikkeling naar productiviteit.

Sessie “Materialen-1” •

Geïntegreerd lasonderzoek: ons antwoord hierop; door ir. Walter Vermeirsch, Directeur Belgisch Insti

•

•

b.v., Nederland •

Een vergelijking tussen de mechanische eigen

tuut voor Lastechniek.

schappen van weerstands- en laserpuntlassen in

Het lassen van ongelijksoortige verbindingen -

DC04 en DP780 staal.

Kan dat allemaal wel?

door ir. Christoph Gerritsen EWE (OCAS/Arcelor

Door ing. Fred Neessen, EWE en ing. Harm Meel

Mittal R&D Gent) , België en Dr. Shahrokh

ker, EWE, Lincoln Smitweld B.V., Nijmegen.

Daneshpour (GKSS Research Centre Geesthacht),

LME bij het verzinken van gelaste HSS-structuren;

Duitsland

door dr. ir. Nele Van Caenegem, Belgisch Instituut •

Door ing. Eisse Jan Drewes IWE, AWL Techniek

•

Kwalificeren van lasercladden bij Custom Special

voor Lastechniek.

Tools bv.

Evaluatie van de integriteit van een gastransport

Door Geri van Krieken, Nederlands Instituut voor

zeeleiding met achtergebleven koperinsluitsels in

Lastechniek

de rondlassen;

•

Het effect van in-line inductie voor- of nawarmen

door ing. H. van Merrienboer, Total Nederland,

tijdens het laserlassen van S700MC hoogsterkte-

prof.dr.ir. Rudi Denys en ir. Tony Lefèvre - Labora

staal op de mechanische eigenschappen.

torium Soete - Universiteit Gent, België.

Door ir. Christoph Gerritsen EWE, Dipl.-Ing. Özlem Esma Güngör EWE, OCAS/ArcelorMittal R&D

Sessie “Materialen-2” •

Gent, België

Characterisation of DP600 steel in terms of heat affected zone (HAZ) softening; door Özlem Esma Güngör, ArcelorMittal Research Industry Gent/OCAS NV, België.

•

Boiler materials - State of the art; door ing. J. Vekeman, Belgisch Instituut voor Las techniek

19

Sessie “Lasprocessen-1” •

Study of a big diameter and thin wall ( 28 & 0.8mm) Cu-Al composite tube weld joint by elec tric resistant pressure welding method; door Sr. Eng. Zhao Yue and Prof. Ying Yi-sheng

Sessie “Praktijk van het lassen - 1”

(Ocean University of China), Sr. Eng. Zuo Tie-jun

•

(Qingdao Haiqing Mechanism Plant, China), dr.ir.

door ing. Arjan de Bruin, Van der Meer & Van Til

Yong Ling, SIRRIS België en ir. Koen Faes, Bel gisch Instituut voor Lastechniek.

EuroMaint: Onderhoudsmanagement in Europa; burg, Nederland.

•

Nanotechnologie in de lastechniek - een tech nisch hoogstandje; door ing. Tim Buyle, IWE, Castolin Eutectic - MEC Benelux nv, België.

•

Lasproblemen uit de praktijk; door ir. Robert Vennekens, IWE, CEWE, FWeldI, Belgisch Instituut voor Lastechniek.

Sessie “Praktijk van het lassen - 2” •

De invoering van de EN 1090-2 voor staalcon structies consequenties voor het KMO; door Henk J.M. Bodt IWE, Nederlands Instituut voor Lastechniek.

•

Praktijktoepassingen van hoogglegeerde gevulde draden in de industrie;

•

Vergelijking van Friction Stir Welding met andere

door ir. Peter Meys, Application Technology,

verwerkingsprocédés;

Soudokay N.V. België.

door. ir. Wim Van Haver, IWE, Belgisch Instituut •

Inschatting van de vermoeiingssterkte van gelaste verbindingen;

Magnetisch puls lassen en krimpen;

door ir. E. Deleu, Belgisch Instituut voor Lastech

door ir. K. Faes, Belgisch Instituut voor Lastech

niek.

niek. •

•

voor Lastechniek.

•

Wat betekent REACH voor de lasindustrie;

Moderne oplastechnieken;

door Vincent van der Mee, Lincoln Electric Europe

door ing. E.J.M. Gering IWE, Product Manager

B.V., Nederland.

welding consumables, AIR LIQUIDE Welding, Ne derland.

Sessie “Automatiseren” •

Sessie “Lasprocessen-2”

door Jean Degraer, EWE, Pieter Keultjes, EWT -

•

Lincoln Smitweld, België.

Weerstandlassen met procestape; door ing. Jürgen Feyaerts, Belgisch Instituut voor

•

•

•

Gemechaniseerde las- en snijtoepassingen in

Lastechniek.

grote staalconstructies;

Van zware - tot lichte metalen - van klein tot

door Peter W. Verkaik, MT International B.V.,

groot - elektronenbundel lassen onder vacuüm is

Nederland.

de alternatieve oplossing;

•

Flexibele productie van seriegrootte 1 met samen

door dr. Christian Vogelei, ProBeam, Nederland.

werkende robots;

Cored wires for high-quality welding of corrosion

door ing. E. Mennen, directeur MOTOMAN Bene

resistant alloys;

lux BV, Nederland.

door Bonnel J-M. en Bouquin B.,

20

Lasmechanisatie, complex of toch nog eenvoudig;

•

Uw bestaande lasrobotinstallatie klaar voor de

Welding Alloys Group Frankrijk en Bogaert J.,

naderende heropleving?

Abracor SA3, België.

Door EWE ing. Peter Pittomvils, Valk Welding, Nederland.

jaarverslag 2009

NIL bijdrage aan andere evenementen

Helpdesk & consultancy

Het NIL heeft in het verslagjaar ondersteuning verleend

De Helpdesk van het NIL stond over 2009 in toene-

aan enkele evenementen die ten doel hadden het las-

mende mate in de belangstelling. Op veel vragen kon

sen en de lastechniek op neutrale wijze te promoten.

snel een afdoende antwoord worden gegeven, maar ook werd geput uit de kennis van specialisten binnen

NIL-bijscholingscursus: “Maken van een WPS (met WPSelect 2005)”

het netwerk van NIL-deelnemers. Er is een lichte stij-

Deze cursus is in 2006 opgezet naar aanleiding van de

de “helpdesk” binnen zijn gekomen. Veel hiervan zijn

toenemende behoefte aan WPS-sen en het groeiende

mogelijk het gevolg van de recessie, die ook in het per-

besef dat men er niet “zomaar” eentje maakt. In deze

soneelsbestand van veel kleinere ondernemingen

cursus leert men om te gaan met een WPS, hoe er een

grote consequenties heeft gehad. Ook inferieure mate-

te maken, waar de parameters vandaan te halen, enz.

rialen en bijbehorende grotere hoeveelheden las- en

3 cursussen met in totaal 22 deelnemers waren het re-

materiaalfouten zijn aan deze stijging wellicht debet.

sultaat (het aantal deelnemers was gemaximaliseerd

De nog altijd veranderende regelgeving alsmede een

op 12 personen per cursus).

toename van de “inspectiedruk” op de industrie mede

Na afloop van de cursus hebben de nodige deelne-

als gevolg van de productie–op–afstand (outsourcing),

mers WPSelect 2005 aangeschaft, tegen een speciaal

zijn de voornaamste redenen voor de stijgende vraag

voor deelnemers aan de cursus vastgesteld tarief.

naar lastechnische raadgeving.

ging waar te nemen in de hoeveelheid vragen die bij

Uitgelicht De nog altijd veranderende regelgeving alsmede een toename van de “inspectiedruk” op de industrie mede als gevolg van de productie–op– afstand (outsourcing), zijn de voornaamste redenen voor de stijgende vraag naar lastechnische raadgeving.

Lastechniek Het magazine Lastechniek, het huisorgaan van het NIL, is dankzij de inzet van de schrijvers van artikelen, de redactie-adviesraad en Media Business Press in 2009, elf maal op tijd verschenen. De beschikbaarheid van kopij is gedurende het jaar geen enkel probleem geweest. Belangrijke thema's voor Lastechniek in 2009 waren •

Scheepsbouw (januari)

•

Certificering (maart)

•

Veiligheid (april)

•

Onderwijs (mei)

•

75 jaar NIL (juni)

•

Schweissen & Schneiden (september)

•

Inspectietechnieken (november)

De kwaliteit van LASTECHNIEK werd in het verslagjaar wederom bewaakt door de redactie-adviesraad, die daartoe 3 maal bijeen kwam (op 5 februari bij 3M Nederland, op 4 juni bij IHC Krimpen Shipyard en op 29 oktober bij MBP in Capelle aan den IJssel) In de “dagelijkse” leiding werd Media Business Press bijgestaan door een ‘Kernredactie’, die zeven maal vergaderde.

21

Lasgroepen Op 8 januari 2009 heeft het jaarlijks gehouden bestuursoverleg plaats gevonden. Het merendeel van de besturen van de Lasgroepen neemt hieraan deel. Zoals gebruikelijk stond ook dit jaar weer het overleg onder voorzitterschap van het NIL. In dit bestuursoverleg vindt een uitwisseling van ervaringen plaats, onder meer wat betreft de opkomst bij de verschillende bijeenkomsten, de aantrekkelijkheid van de inleidingen en dergelijke.

NIL-website(s) Het internetadres (URL) van het NIL (www.nil.nl) is al jaren een druk bezochte website. Helaas is het niet mogelijk gebleken om tijdens het verslagjaar de geheel vernieuwde website “in de lucht” te krijgen. De lancering hiervan heeft inmiddels in januari 2010 (gedeeltelijk) plaatsgevonden. De tweede website van het nil (www.lastechniek.nl) is deze website geeft het NIL een bredere invulling aan haar voorlichtingstaken in de maatschappij. Via een dynamische website wordt getracht nadrukkelijk het jongere gedeelte van de doelgroep te bereiken. Ook heeft deze nieuwe website een functie in de presentatie van actuele nieuwsitems. De doelstelling van www.lastechniek.nl gaat echter nog verder. Hij geeft de mogelijkheid lange artikelen die niet in het gedrukte tijdschrift “passen”, toch in hun volle omvang te publiceren. Voor dergelijke gevallen is besloten een verkorte versie in het tijdschrift te plaatsen, waarbij een verwijzing de lezers erop attendeert dat meer kan worden gelezen op de website.

Metanet, portaal voor metaalkennis Op 11 februari werd tijdens de drukbezochte Bouwbeurs de website metanet.nl gelanceerd. Deze laagdrempelige site leidt bezoekers snel en efficiënt naar kennis op metaalgebied of verwijst door naar instanties waar die kennis verkrijgbaar is. Volgens de Stichting Kennisplatform Metanet is deze aanpak efficiënter dan het ‘breed’ zoeken op internet. Het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) is een van de deelne-

22

mers aan het internetportaal.

Digitale nieuwsbrief

De Stichting Kennisplatform Metanet bundelt op dit

Teneinde een bredere doelgroep te kunnen bereiken is

moment naast de knowhow van het NIL ook die van

in 2008 een digitale nieuwsbrief gestart waarop men

zes andere kenniscentra: Aluminium Centrum, Bouwen

zich kan abonneren. Aan het einde van het verslagjaar

met Staal, Federatie Metaalplaat FDP, Nederlands Nor-

zijn ca. 600 personen op deze nieuwsbrief geabon-

malisatie Instituut (NEN), Stichting Doelmatig Verzinken

neerd. De redactie wordt verzorgd door de uitgeverij

(SDV) en Vereniging voor Oppervlakte-technieken van

van LASTECHNIEK, die daarvoor uit zo veel mogelijk

Materialen (VOM).

bronnen selecteert.

jaarverslag 2009

PUBLICAT

WPSelect

De meest actuele versie van de gratis index van las-

WPSelect 2005 is nog altijd een gewild item. De markt

technische artikelen PUBLICAT is van internet te

is echter afwachtend in verband met een grote update

downloaden. Nagenoeg dagelijks wordt dit programma

die medio 2010 zal verschijnen. Ondanks de aarzeling

opgevraagd. Regelmatig worden, naar aanleiding van

in de markt, zijn er toch nog 4 licenties van het pro-

een korte omschrijving van de inhoud, artikelen door

gramma verkocht.

geïnteresseerden bij het NIL opgevraagd. Eind 2009

In het verslagjaar heeft de Commissie van Deskundi-

waren er in PUBLICAT maar liefst 4.267 lastechnische

gen, die de inhoud van de database onderhoudt, twee

artikelen en publicaties geïndexeerd.

reguliere vergaderingen gekend.

COSTCOMP

Cursussen op maat/bedrijfsvoorlichting

Het Laskosten rekenprogramma COSTCOMP is door

Het NIL is in het verslagjaar succesvol geweest met di-

de geïnteresseerde bezoeker gemakkelijk te downloa-

recte kennisoverdracht naar de industrie. Bij 11 bedrij-

den en kan gedurende 30 dagen gratis getest worden.

ven heeft het NIL speciale cursuspakketten samen-

Indien men zich binnen deze periode heeft geregi-

gesteld helemaal gericht op de specifieke behoeften in

streerd, blijft het programma voor de gebruiker als vol-

het bedrijf aanwezig en rekening houdend met de daar

waardige versie beschikbaar. Het eind 2008 gestarte

reeds bestaande kennis. NIL kan deze service aan het

update proces in het kader van het Econweld Project

bedrijfsleven bieden, omdat alle vernieuwde lesstof

is in het verslagjaar gereed gekomen; publicatie van de

geheel modulair is samengesteld, waardoor de samen-

nieuwe wordt medio 2010 verwacht. In het verslagjaar

stelling van cursussen op maat/bedrijfsvoorlichting

hebben 14 personen het programma aangeschaft.

snel en op hoog kwaliteitsniveau kan worden gerealiseerd.

Cursus HSU Continued In samenwerking met de Hogeschool Utrecht werd in het verslagjaar wederom de succesvolle cursus over de EN ISO 3834 gegeven, enkele jaren geleden ontwikkeld in het kader van een Leonardo da Vinci project “Continued”. Deze cursus is uiterst actueel en speelt in op de huidige behoefte aan regulering van de lasproductie en geeft duidelijkheid in de vele Europese richtlijnen die er inmiddels zijn en hoe de lastechniek in het kader van deze richtlijnen moet worden behandeld.

Uitgelicht Bij 11 bedrijven heeft het NIL speciale cursuspakketten samengesteld helemaal gericht op de specifieke behoeften in het bedrijf aanwezig en rekening houdend met de daar reeds bestaande kennis.

23

et Nederlands Instituut voor Lastechniek stelt zich ten doel de verbindingstechniek in Nederland op zijn minst te consolideren op hetzelfde niveau als nu en daar waar mogelijk uit te breiden. Eén van de belangrijkste instrumenten daarbij is zorgdragen voor goede en betrouwbare opleidingsmogelijkheden. Om een onafhankelijke positie te kunnen innemen en handhaven organiseert het NIL niet zelf opleidingen, maar bevordert en onderhoudt het NIL de kwaliteit van de opleidingen door toezicht te houden op de uitvoering en de opleidingsinstituten. Door die onafhankelijke positie kunnen examineren, diplomeren en certificeren op een objectieve wijze tot stand komen.

Internationale Erkenning

Erkenning in Nederland

Het NIL is door de Europese (European Federation for

Met de invoering van de Wet Educatie en Beroepson-

Welding, Joining and Cutting - EWF) en mondiale (In-

derwijs (WEB) in 1996 is er voor het reguliere beroeps-

ternational Institute of Welding - IIW) organisaties van

onderwijs één integraal kader voor MBO ontstaan.

lasinstituten aangewezen en erkend als Authorized Na-

Het NIL voldoet aan de eisen die in de WEB worden

tional Body voor opleiding en bedrijfscertificatie.

gesteld en is als exameninstelling opgenomen in het

NIL- en IIW-opleidingen zijn herkenbaar en belangrijk

CREBO (Centraal Register Exameninstellingen Be-

voor het bedrijfsleven. Zo worden de internationale ka-

roepsOnderwijs).

deropleidingen in de EN ISO Norm 3834: “Lascoördinatie. Taken en verantwoordelijkheden bij het lassen”, genoemd als opleiding van het personeel dat bij planning, ontwerp, uitvoering en toezicht op de laswerk-

Uitgelicht

zaamheden (lascoördinatie) is betrokken.

NIL- en IIW-opleidingen zijn herkenbaar en belangrijk voor het bedrijfsle-

24

ven.

jaarverslag 2009

Examencommissies

De OAC kan voor specifieke, tijdelijke activiteiten of

Alle examens die door het NIL worden georganiseerd

taken ad hoc werkgroepen instellen.

staan onder toezicht van een Examencommissie. Voor de handvaardigheidopleidingen is volstaan met één

Het College van Examinatoren

commissie, voor de kaderopleidingen is een commis-

De taken van het “College van Examinatoren” bestaan

sie ingesteld voor IWP/IWS en Lasinstructeur (Prak-

onder meer uit:

tisch Laskader), IWT, IWE en IWIP. In deze laatste

•

examens;

commissie worden ook zaken met betrekking tot de opleiding Beoordelaar geregeld.

•

uitwisselen van ervaringen van individuele examinatoren;

Nieuw in 2009 waren de Examencommissies Raillassen, Weerstandslassen (i.o) en Industrieel Lijmen (i.o).

signaleren van knelpunten bij het uitvoeren van

•

kennis nemen van ontwikkelingen op technisch en

In deze commissies hebben deskundigen uit het veld,

onderwijskundig gebied en veranderingen in

zowel uit het onderwijs als uit de industrie, zitting. In

examenprocedures;

deze commissies wordt alles wat met het betreffende

•

toezicht houden op en controleren van de examenuitvoering;

niveau van doen heeft besproken. Vervolgens brengt de commissie een advies uit aan het NIL, waarna be-

•

beoordelen van theorie-examenresultaten;

sluitvorming plaatsvindt.

•

visueel beoordelen van praktijkexamenresultaten in voorkomende gevallen toezicht houden bij

De taken van de Examencommissies bestaan onder

certificering.

meer uit het •

opstellen van exameneisen, gebaseerd op de

De leden van de Examencommissies, Opleiding Advies

vigerende “guidelines”;

Commissie en College van Examinatoren voeren de

•

adviseren bij toelating van kandidaten voor

werkzaamheden uit op persoonlijke titel, op basis van

opleidingen en examens;

vrijwilligheid in het belang van de instandhouding van

•

verzamelen, opstellen en samenvoegen van

een laagdrempelige examenorganisatie voor lastechni-

examenvragen en examens;

sche opleidingen.

•

afnemen van examens;

•

toezicht houden op en steekproefsgewijze herbeoordeling van examens;

•

beoordelen van examenresultaten;

•

signaleren van ontwikkelingen in de markt en van behoefte aan lesmateriaalontwikkeling.

De leden van de Examencommissies komen uit het

Uitgelicht

onderwijs en/of het bedrijfsleven maar nemen deel op persoonlijke titel, hebben inhoudelijke en/of didacti-

Nieuw in 2009 waren de Examencom-

sche deskundigheid en hebben minimaal het niveau

missies Raillassen, Weerstandslas-

van de commissie waarin ze deelnemen.

sen (i.o) en Industrieel Lijmen (i.o).

De voorzitters van deze Examencommissies hebben

In deze commissies hebben deskun-

gezamenlijk zitting in de Opleiding Advies Commissie,

digen uit het veld, zowel uit het on-

onder voorzitterschap van de directeur van het NIL en

derwijs als uit de industrie, zitting. In

waarbij de manager Opleidingen het secretariaat voert.

deze commissies wordt alles wat met

De taak van deze Opleiding Advies Commissie (OAC)

het betreffende niveau van doen heeft

is het adviseren van het NIL-bestuur en het NIL- bu-

besproken.

reau ten aanzien van: •

Beleidsvoorbereiding in relatie tot onderwijs- en arbeidsmarktontwikkelingen;

•

Kwaliteitsbewaking van programma-eisen en examens;

•

Lesstofontwikkeling;

•

Internationale ontwikkelingen.

25

Handvaardigheidopleidingen NIL opleidingen niveau 1 – 4

Handvaardigheidopleidingen IW

In 2009 werd helaas een lichte teruggang van het aan-

(Internationaal Lasser)

tal deelnemers aan de handvaardigheidopleidingen ge-

In 2009 is door één van de opleidingsinstellingen

constateerd. Het totaal aantal examens handvaardig-

welke erkend zijn voor deze opleiding opnieuw een in-

heid dat in 2009 werd afgenomen voor het niveau 1 en

company opleiding gestart, die in het najaar van 2009

2 bedroeg 8095. Ten opzichte van 2008 zijn dit 308

is afgerond. Twee andere erkende opleidingsinstellin-

kandidaten minder, een daling van 4,2%.

gen zijn ook gestart met opleidingen International Wel-

Aan de examens van de niveaus 3 en 4 hebben 1591

der, welke in het voorjaar van 2009 zullen worden

kandidaten deelgenomen. Dit zijn 20 kandidaten

afgerond. Inmiddels zijn vier opleidingsinstellingen er-

minder dan in het jaar 2008, hetgeen overeenkomt met

kend voor deze opleiding.

een daling van 1,9%. Deze cijfers worden in navolgende tabel 1 verder uitgewerkt naar proces en niveau.

Kunststof

In 2009 is een aparte opleiding MIG-aluminium tot

De kunststof activiteiten worden in samenwerking met

stand gekomen op speciaal verzoek van de markt,

één opleidingsinstelling geregeld. Veelal gebeurt dit op

met name de jachtenbouw. Vandaar dat er nog geen

ad-hoc basis in-company, aangezien er weinig tot

vergelijkende cijfers zijn tussen 2008 en 2009.

geen belangstelling is voor deze opleidingen bij indivi-

Ook nieuw is dat nu kan worden aangegeven of de

duele personen.

kandidaten via Kenteq zijn aangemeld.

Niveau 1 Autogeen Bmbe MIG

26

Niveau 2 2008

2009

Niveau 3 2008

2009

Niveau 4

2008

2009

2008

144

121

39

51

8

6

2

0

1206

987

431

468

129

134

22

21

-

2009

-

54

43

MAG

2601

2549

1596

1452

693

706

169

178

-

TIG

494

463

94

83

1015

957

1371

1279

Via Kenteq

-

81

-

53

Kandidaten

4966

4749

3437

3352

1324

1309

287

282

Geslaagd

3829

3823

2597

2709

735

735

155

155

0

Aantallen examenkandidaten naar proces en niveau 2008 en 2009

0

jaarverslag 2009

Kaderopleidingen De kaderopleidingen werden uitgevoerd door NIL-erkende onderwijsinstellingen. Iedere opleiding werd afgesloten met vier examens, één voor ieder hoofdonderwerp. Het komt voor dat men niet direct voor alle examens slaagt en de examens op een later tijdstip opnieuw moet afleggen. Hierdoor kan een scheef beeld worden geschapen: in vorige jaarverslagen meldden we de aantallen kandidaten en het aantal geslaagden. Het aantal gediplomeerden bleef door het bovengenoemde in sommige gevallen ver achter bij het aantal kandidaten. Vanaf dit jaarverslag zullen we het totaal aantal afgenomen examens melden en het aantal geslaagden voor die examens. Daarnaast zullen we het aantal gediplomeerden per opleiding vermelden. De geslaagde kandidaten ontvingen het IIW diploma, alsmede het Nederlandse NIL-diploma equivalent. Bij de uitreiking van de kaderdiploma’s werd de kandidaten de mogelijkheid geboden zich te certificeren. Hiermede wordt het bijhouden van het kennisniveau aangetoond. Een kandidaat krijgt het predicaat “met lof” (Cum Laude) geslaagd te zijn op de cijferlijst als voor alle hoofdonderwerpen/examenonderdelen ten minste het cijfer 8,0 is behaald.

International Welding Engineer/IWE

International Welding Specialist/IWS

(Laspraktijkingenieur/LPI)

(Lasspecialist/LS)

Voor deze opleiding zijn twee opleidingsinstellingen

Op elf cursuslocaties (acht erkende opleidingsinstellin-

door het NIL erkend.In 2009 zijn 116 examens afgeno-

gen, waarvan bij één op drie locaties) werd in 2009 de

men. Hiervan zijn er 95 met een positief resultaat afge-

opleiding IWS verzorgd. In totaal zijn 192 (herkan-

sloten. Aan 22 personen werd het diploma uitgereikt.

sings)examens afgelegd, waarvan er 155 met een positief resultaat, waarna aan 78 kandidaten het diploma

International Welding Technologist/IWT

IWS kon worden uitgereikt. Vier kandidaten verdienden

(Middelbaar Lastechnicus/MLT)

het diploma Cum Laude. Meerdere opleidingsinstituten

Voor deze opleiding zijn vijf opleidingsinstellingen er-

geven de opleiding in combinatie met de opleiding

kend. Eén van deze opleidingsinstellingen verzorgt de

Meesterlasser.

opleiding op drie locaties. In 2009 zijn 391 examens in de vier hoofdonderwerpen afgelegd door 122 kandida-

International Welding Practitioner/IWP

ten (inclusief herkansers). 305 examens kenden een

(Meesterlasser/ML)

positieve afloop. In december 2009 is in een zeer druk

De opleiding IWP werd in 2009 op negen opleidingslo-

bezochte bijeenkomst bij Corus aan 74 kandidaten het

caties uitgevoerd. Er werden in 2009 78 diploma’s uit-

diploma uitgereikt. Twee kandidaten verdienden het

gereikt. Aan de examens hebben, inclusief de

predicaat Cum Laude.

herkansers, 111 kandidaten deelgenomen, die gezamenlijk 361 examens aflegden. Van deze 361 examens werden er 311 met een positief resultaat afgesloten. 14 kandidaten kregen het predicaat Cum Laude. Degenen die nog niet geslaagd zijn voor alle vier hoofdonderwerpen konden zich aanmelden voor het herexamen in

Uitgelicht

januari 2010.

Een kandidaat krijgt het predicaat “met lof” (Cum Laude) geslaagd te zijn op de cijferlijst als voor alle hoofdonderwerpen/examenonderdelen ten minste het cijfer 8,0 is behaald.

27

Lasinstructeur (LI)

European Adhesive Bonder (EAB)

De herziening van de opleiding Lasinstructeur laat op

In 2009 is door acht personen uit de autoschadeher-

zich wachten; de belangstelling voor de opleiding is

stelbranche een examen afgelegd, volgend op een

gering en zeer gespreid over het land.

pilot-project voor het Europees geharmoniseerd diploma in de lijmtechniek. Het examen bestond uit een

Beoordelaar lasserskwalificaties

theoretisch gedeelte, een praktisch gedeelte en een

Voor de opleiding Beoordelaar van lasserskwalificaties

professional interview. Aan alle kandidaten kon het di-

zijn twee opleidingsinstellingen erkend. Aan deze twee

ploma worden uitgereikt, vóór één kandidaat pas na

instellingen werden in 2009 18 kandidaten opgeleid.

een herkansing. Voor 2010 zijn er plannen om deze

Deze kandidaten legden 57 (inclusief de herexamens)

opleiding verder uit te bouwen naar de EASpecialist en

examens af, waarvan 54 met goed gevolg werden af-

eventueel zelfs de EAEngineer en dan ook nog bran-

gesloten, zodat aan 13 kandidaten het diploma kon

chegekleurd.

worden uitgereikt, al dan niet na herkansing. De overige kandidaten zullen in 2010 herkansen.

Itembanken De vragenbank bij het NIL voor de opleidingen IWP en

International Welding Inspection Personnel (IWIP)

IWS vraagt constant onderhoud; de toetsen worden

De opleiding werd in 2009 door één erkende oplei-

per niveau automatisch gegenereerd. Van iedere toets

dingsinstelling uitgevoerd. 17 kandidaten werden ge-

wordt een analyse gemaakt, die vervolgens weer aan-

toetst, waarvan aan 13 kandidaten het diploma kon

leiding kan zijn voor herziening en aanpassing van de

worden uitgereikt. De overigen doen in 2010 een her-

bestaande vragen. Het IIW is bezig met het inrichten

kansingsexamen.

van een vragenbank. In de toekomst zal een deel van de nationale examens uit deze vragenbank moeten

Schakelcursus Middelbare Lastechniek (ScIWT)

worden gegenereerd.

Voor kandidaten die niet volledig voldoen aan de toelatingseisen voor de opleiding IWT bestaat de mogelijk-

Herziening lesmateriaal

heid zich te kwalificeren door het volgen van de

Nadat in september 2007 de eerste delen van het

schakelcursus IWT. Voor het uitvoeren van deze oplei-

herziene lesmateriaal Handvaardigheid konden wor-

ding is geen NIL-erkenning noodzakelijk. De schakel-

den opgeleverd, kon in september 2008 het volledige

cursus wordt op vier locaties uitgevoerd en kent zeven

lesmateriaal voor vier processen op vier niveaus wor-

vakken die alle worden geëxamineerd. In 2009 werden

den uitgeleverd. In september 2010 zal een nieuwe,

door deze instellingen in totaal 54 kandidaten aange-

herziene, versie verschijnen.

meld, die gezamenlijk 337 examens aflegden, waarvan

In 2009 is ook een start gemaakt met de herziening

278 met een positief resultaat werden afgesloten,

van het lesmateriaal voor de opleiding IWE. Volgens

zodat aan 29 kandidaten het diploma kon worden uit-

planning zou deze het licht moeten zien in januari

gereikt. De overige kandidaten zijn hetzij gestopt met

2011.

de opleiding of dienen in januari 2010 nog één of meerdere vakken te herkansen.

Uitgelicht Nadat in september 2007 de eerste delen van het herziene lesmateriaal Handvaardigheid konden worden opgeleverd, kon in september 2008 het volledige lesmateriaal voor vier processen op vier niveaus worden uitge-

28

leverd. In september 2010 zal een nieuwe, herziene, versie verschijnen.

jaarverslag 2009

et NIL certificeert een groot deel van de totale keten met betrekking tot de beheersing van de kwaliteit in de lastechniek. Deze certificatie-activiteiten van het NIL zijn als volgt te onderscheiden. 1.

Certificatie van Vakbekwaamheid van personen volgens de EN ISO/IEC 17024 van: a) Lassers. b) Het hoger- (LPI en MLT) en midden laskader (LS en BDL).

2.

a) Erkenning van IIW kader opleidingsinstellingen. b) Erkenning IIW/NIL handvaardigheidsopleidingen. c) Machtiging van organisaties voor de uitvoering van lasserskwalificatie proeven.

3.

Validatie van lasmethodebeschrijvingen

4.

Procescertificatie lassen volgens de EWF EN-ISO 3834

5.

Goedkeuren van personen en lasmethoden voor permanente verbindingen volgens de PED

De regelgeving voor bovenstaande activiteiten zijn vastgelegd in de NIL reglementen en procedures voor de certificatie-activiteiten en vormen een belangrijk deel van het NIL-kwaliteitshandboek.

1a

NIL Lasserskwalificatiecertificaten

Vanaf 10 november 2008 verstrekt het NIL certificaten conform de EWF guidelines. Het NIL heeft in 2009 de accreditatie voor de persoonscertificering EN ISO/IEC 17024 aangevraagd bij de RvA. De verwachting is dat het NIL in het najaar van 2010 wederom is geaccrediteerd voor dit schema. EN 287-1

lasserskwalificatie voor lassen van staal en roestvaststaal

ISO 9606-2 t/m 5

lasserskwalificatie voor lassen van resp. Al en Al-legering, Cu en Cu-legering, Ni en Ni-legering, Ti en Ti- legering/Zi en Zi-legering

ASME BPV section IX,

lasserskwalificatie

AWS D 1.1.,

lasserskwalificatie

NEN EN 1418:

kwalificatie voor gemechaniseerd lassen

NEN EN 13133:

soldeerkwalificatie voor hardsolderen

In 2009 werden de volgende mutaties in de Lasserskwalificatiecertificaten gerealiseerd: Type certificaat

Nieuw

Verlengd

Aantal

Totaal

Vervallen

lopende

aantal

certificaten

certificaten

geldige

in 2008 certificaten per 31-12-2009 EN 287 EN ISO 9606 ASW D1.1 EN 1418 EN 13133 Totaal

499

293

1479

805

674

35

7

102

42

60

0

-

0

-

0

19

2

30

21

9

-

-

-

-

-

546

300

1594

868

734

29

1b

Lasdeskundigen (het laskader)

Lasdeskundigen bij bedrijven vormen meestal het laskader binnen de onderneming, zij hebben vaak de functie van lascoördinator (NEN-EN-ISO 14731). Voor deze cruciale functie worden nogal wat eisen gesteld. Het Certificaat van Vakbekwaamheid draagt er mede toe bij dat deze functionarissen hun kennis actueel en op peil houden. In het kader van kwaliteitsbeheersing is dit een steeds belangrijkere factor in bedrijven. Het NIL beschikt al vele jaren over een certificatiesysteem voor het laskader waarbij op basis van een combinatie van een IIW diploma, actuele ervaring in de lastechniek en het aantoonbaar bijhouden van kennis, een certificaat wordt verstrekt. Voor de beoordeling van aanvragen voor het Certificaat van Vakbekwaamheid wordt het NIL-Bureau ondersteund door een onafhankelijke Certificatie Commissie. Deze commissie bestaat uit mensen van buiten het NIL. De beoordeling vindt plaats op basis van een puntenwaardering volgens het NIL “Reglement voor Certificatie van Vakbekwaamheid van personen”, R501.00. Door de onafhankelijkheid van de commissie is de objectiviteit gewaarborgd. Samenstelling van de Certificatie Commissie: J.B. van den Brug, Voorzitter M.W.M. van Teylingen, Secretaris V.W. Belgraver A.A.J. Griffioen J.W. Schinkel In 2009 werden de volgende mutaties in de lasdeskundigen certificaten gerealiseerd: Type certificaat

Aantal

Aantal

Totaal

Vervallen

toegekend

verlengd

aantal

certificaten

geldige certificaten per 31-12-2009 Laspraktijkingenieur

24

41

132

12

Middelbaar Lastechnicus

60

58

294

30

Lasspecialist

11

12

76

14

11

14

87

13

106

125

589

69

Beoordelaar Lasserskwalificaties Totaal

Uitgelicht Voor de beoordeling van aanvragen voor het Certificaat van Vakbekwaamheid wordt het NIL-Bureau ondersteund door een onafhankelijke Certi- ficatie Commissie.

30

jaarverslag 2009

2a

Erkende kaderopleidingen

Erkend instituut voor de opleiding International Wel-

Het NIL is door het IIW/EWF gemachtigd opleidingsin-

ding Inspection Personnel (IWIP)

stellingen te erkennen voor het geven van de opleidin-

•

P3transfer, Etten-Leur

gen IWE, IWT, IWS, IWP, IWIP en International Welder. Per 31 december 2009 waren de volgende oplei-

Erkende instituten voor de opleiding Beoordelaar van

dingsinstellingen door het NIL erkend:

Lasserskwalificaties (BDL)

Erkende instituten voor de opleiding International

•

Lastechniek Europa B.V., Nieuwegein

•

TCE/SKOT Lasopleidingen, Ede

Welding Engineer (IWE) •

WTT Lasopleidingen, Rotterdam

•

Hogeschool Utrecht/Centrum voor Natuur en Techniek, Utrecht

2b

Erkende handvaardigheidsopleidingen

Het NIL heeft een eigen, formele, erkenningssysteem voor de handvaardigheidsopleidingen op het niveau 3


en 4 en een door het IIW geaccrediteerd systeem voor

Welding Technologist (IWT)

de opleidingen voor de International Welder. Deze sys-

•

P3transfer, Etten-Leur

temen zijn zodanig gekoppeld dat de formele erken-

•

Lastechniek, Hengelo

ning een opstap oplevert voor de verplichte erkenning

•

DKD Lasopleidingen, Joure

voor International Welder. Voor de formele erkenning

•

ROC Midden Nederland, Nieuwegein

geldt dat scholen soms de extra kosten niet kunnen

•

WTT Lasopleidingen, Rotterdam, Velsen-N, Weert

vertalen in meerwaarde, de scholen die een formele erkenning hebben zien dit als een kwaliteitswaarmerk en


onderscheidend vermogen naar de bedrijven toe. De

Welding Specialist (IWS)

Nederlandse metaalindustrie is vertrouwd met de be-

•

De Groot Lasopleidingen B.V., Breda

staande NIL-lasopleidingen structuur. De opleiding In-

•

ROC Eindhoven, Eindhoven

ternational Welder wordt door de erkende opleidings-

•

TSH Lastechnische Adviezen en Opleidingen,

instellingen voornamelijk onder de aandacht gebracht

Emmen

van ondernemingen welke een internationale klanten-

•


kring hebben.

•

Lastechniek Oost, Hengelo

Per 31 december 2009 waren de volgende oplei-

•


dingsinstellingen/ scholen door het NIL erkend:

•

Koning Willem 1 College, ‘s-Hertogenbosch

•


Erkende instituten handvaardigheid NIL niveau 3 + 4

•

Lashuis Haprotech, Velsen-Noord

•

ROC Rijn IJssel College, Arnhem

•

TCE/SKOT Lasopleidingen, locatie Barneveld, Ede en Huissen

Erkende instituten voor de opleiding International Welding Practitioner (IWP)

•


•


•

SBC Sasbout Vosmeer (locatie Stanislas College),

•


•


•

•

TSH Lastechnische Adviezen en Opleidingen,

•

ROC De Friese Poort, Drachten

Emmen

•

Bronckhorst Lasopleidingen, Harderwijk

•


•


•


•

Koning Willem1 College, ‘s-Hertogenbosch

•


•

Lastechniek Europa B.V., Nieuwegein en

•

WTT Lasopleidingen (Wagenvoorde), Middelburg

•


•

ROC Midden Nederland, Nieuwegein

•

Lashuis Haprotech, Velsen-Noord

•

ROC de Leijgraaf, Oss, Uden en Veghel

•

WTT Lasopleidingen, Velsen-Noord

•

Albeda College, Rotterdam

•

Bedrijfstakschool Anton Tijdink, Terborg

Erkend instituut voor de opleiding Lasinstructeur (LI)

•

Lashuis Haprotech, Velsen Noord

•

•

Perk Lastechniek, Zaandam


Delft Tetrix Bedrijfsopleidingen, Den Helder

Rotterdam

31

Erkende opleidingsinstituten voor de handvaardig-

2d

Gemachtigde Organisaties

heidsopleidingen International Welder

Het NIL is in 2006 gestart met een structuur van Ge-

•


machtigde Organisaties. Organisaties kunnen door het

•

Tetrix Bedrijfsopleidingen, Den Helder

NIL gemachtigd worden voor het organiseren, afnemen

•


en visueel beoordelen van lasserskwalificatie proeven

•

Koning Willem 1 College, ’s-Hertogenbosch

ten behoeve van NIL Lasserskwalificatie certificaten.

•

Dr. Aletta Jacobs College, Hoogezand

De machtiging wordt verstrekt nadat het NIL ter

•

ROC de Leijgraaf, Oss, Uden en Veghel

plaatse een beoordeling heeft uitgevoerd. Een van de voorwaarden om door het NIL gemachtigd te worden

Samenstelling Auditteam erkenning opleidingen:

is het beschikken over minimaal een gecertificeerde

V.W. Belgraver

beoordelaar. In 2008 is op 22 januari voor de tweede

A.A.J. Griffioen

maal een workshop georganiseerd voor de NIL Ge-

W. Maassen

machtigde Organisaties die bevoegd zijn voor het or-

W. Pors

ganiseren, afnemen en beoordelen van NIL-

M.W.M. van Teylingen

Lasserskwalificatiecertificaten. De workshop wordt jaarlijks bij een van de Gemachtigde Organisaties ge-

2c

Raillassen en verwante lasprocessen

organiseerd, gastheer was ditmaal Lashuis Haprotech in Velsen Noord. De Gemachtigde Organisaties worden

In 2008 is het NIL, in samenwerking met Prorail, ge-

op de hoogte gebracht van de nieuwste ontwikkelin-

start met de opzet van het schema’s Thermiet lassen,

gen, onderlinge kennisuitwisseling en bespreken van

Oplassen en Bekistlassen. De regelgeving voor de op-

wijzigingen in de procedures en formulieren.

leiding Thermietlassen is in Europa tot stand gekomen in het project Railsafe 1, waarin o.a. namens Neder-

Onderstaande organisaties zijn door het NIL

land Prorail en VolkerRail participeerde. Het EWF heeft

gemachtigd:

de regelgeving van het Railsafe 1 project geadopteerd.

•

Rijn IJssel Training & Opleiding

Nederland is het eerste land in Europa die met deze

•

Schielab B.V., Breda

opleidingsstructuur start.

•

Vakopleiding Techniek, Cuijk

•


In november 2008 is, in dezelfde samenstelling, Rails-

•


afe project 2 gestart, waarbij het Bekistlassen en Op-

•


lassen onder de loep worden genomen. Bedoeling was

•

Bodycote Materials Testing, Emmen

om in 2009 twee pilots te starten, voor Bekistlassen en

•

Noorderpoortcollege Centrum Vakopleiding,

Oplassen, de start is enigszins vertraagd en zal nu naar alle waarschijnlijkheid in 2010 gaan aanvangen. Samenstelling Examencommissie Raillassen i.o.:

Groningen •

Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis•

•


•

Lastechniek Europa B.V., Nieuwegein

R.P.B.J. Dollevoet (ProRail, voorzitter)

•

ROC de Leijgraaf, Veghel

A. Prins (NIL, secretaris)

•

Lashuis Haprotech, Velsen Noord

H.R. van den Hoek (Strukton Rail Equipment) G.W. van Bezooijen (Id²)

Samenstelling Auditteam machtigingen voor uitvoe-

C. Scholtus (Heijmans Rail B.V.)

ring lasserskwalificatie proeven:

C. Schoonen (BAM Rail B.V.)

A.A.J. Griffioen

A. Sol (DeltaRail B.V.)

W. Maassen M.W.M. van Teylingen

32

jaarverslag 2009

2e

EWF Lijmopleidingen

Het certificaat is geldig voor een bepaald type pro-

In 2009 is TU Delft Hechtingsinstituut onderworpen

duct(en), productnormen, materiaal groep(en) en las-

aan een audit voor de erkenning voor de EWF lijmop-

processen en geautoriseerde lastoezichthouders. De

leidingen European Adhesive Bonder (EAB) en Euro-

opleiding, diplomering, vakbekwaamheid en ervaring

pean Adhesive Specialist (EAS). Het Hechtingsinstituut

van de lascoördinator speelt een belangrijke rol in de

is in 2009 gestart met een pilot opleiding voor de auto-

certificatie van het bedrijf.

schadeherstel gerichte EAB opleiding.

Het Nederlands Instituut voor Lastechniek is door het IIW formeel erkend als Authorised National Body for

3.

Certificatie van lasmethodebeschrijvingen

Company Certification (ANBCC) in Nederland.

Er ontstaat een duidelijk behoefte aan het kwalificeren

Samenstelling Auditteam procescertificatie IIW EN-

van lasmethodes. Een lasmethode is feitelijk een voor-

ISO 3834:

geschreven instructie voor de lasser voor het maken

R.W.A. van den Berg

van een goede lasverbinding. Een lasmethode kwalifi-

H.J.M. Bodt (Scheme manager)

catie is een bedrijfsgebonden document. In 2009 heeft

J.O. de Man

het NIL 60 Lasmethodes gekwalificeerd (WPQR).

R.J.M. Olde Weghuis

4.

Certificatie van processen in be drijven volgens de EN ISO 3834

In het verslagjaar 2009 zijn de onderstaande bedrijven onderworpen aan een initiële audit en gecertifi-

Het IIW heeft in 2008 het door de EWF ontwikkelde

ceerd voor procescertificering volgens de IIW

certificatiesysteem, voor het toetsen en certificeren

EN-ISO 3834:

van het bedrijfsproces lassen volgens EN ISO 3834,

•

Stork MEC, Antwerpen (door NIL-PAB Apragaz)

geadopteerd. Hiermee wordt dit certificatiesysteem

•

Thermo Electra BV, Pijnacker

wereldwijd erkent. De uniforme toepassing van het IIW

•

Staalbouw Nagelhout Bakhuizen, Bakhuizen

Certificatiesysteem, wordt gegarandeerd doordat de

•

Staalwerk BV, Velsen Noord

uitvoerende organisaties (de “Authorised National Bodies for Company Certification” (ANBCC's) aan speci-

Gedurende het verslagjaar 2009 zijn de acht (14 gecer-

fieke IIW regels moeten voldoen en daarop ook

tificeerde bedrijven) onderworpen aan een controle

voortdurend getoetst worden. Tegen deze achtergrond

audit voor procescertificering volgens de EWF/IIW EN-

kan een gecertificeerd bedrijf aantonen dat het ten

ISO 3834.

minste beschikt over een bepaald kwaliteitsniveau op

Specifieke details zijn mondiaal beschikbaar op

een gespecificeerd toepassingsgebied, onafhankelijk

www.iiw-iis.org en www.ewf.be

van het land waarin het is gekwalificeerd. Deskundigheid van de uitvoerende auditor(s) op het vakgebied is een van de zwaarste garanties die de IIW certificatie met zich meebrengt.

5.

Goedkeuren van personen en lasmethoden voor permanente verbindingen volgens de PED

In het kader van de PED is het NIL, door het ministerie van SZW, aangewezen als Erkende Onafhankelijke organisatie (EO, art. 13 instelling) voor de kavel; het goedkeuren van personeel en lasmethode m.b.t. permanente verbindingen. Ten aanzien hiervan zijn in het verslagjaar 2009 geen goedkeuringsverklaringen af gegeven.

33

ennisontwikkeling voor het NIL heeft enerzijds als doel de industrie up-to-date te kunnen bijstaan bij het ontwikkelen van nieuwe producten en bij het oplossen van technische problemen. Anderzijds bestaat de kennisontwikkeling uit productontwikkeling ter verbetering of vernieuwing van NIL-diensten of NIL-producten voor de Nederlandse industrie. Project: RAB (Robotics Association Benelux) In het jaar 2009 is een aanzet gemaakt om de scholingsbehoefte in kaart te brengen van mensen die werken met industriële robots. Het uiteindelijke doel bestaat uit het opstellen van gestandaardiseerde opleidingen in de Benelux. Inmiddels is een internet enquête uitgevoerd om de actualiteit en de behoefte te peilen onder de diverse bedrijfstakken. De enquête uitkomst gaf te kennen dat er inderdaad een behoefte bestaat en dat het zinvol is om opleidingen hiervoor op te zetten. Momenteel staat de verdere afwikkeling van het project in de wacht omwille van de subsidiëring-perikelen. Lesstofontwikkeling Het afgelopen jaar (2009) heeft de lesstofontwikkeling zich verder ontwikkeld. Met de name de vernieuwing van het NIL-lesstofmateriaal van de IWE-opleiding (International Welding Engineer) bevindt zich in een vergevorderd stadium. Een groot aantal docenten/schrijvers met hun specifieke kennis zijn hiervoor benaderd en hebben inmiddels hun bijdrage geleverd aan de vernieuwing van de IWE-lesstof. De vernieuwde lesstof zal voor gebruik in het schooljaar 2010-2011 worden vrijgegeven. Project: “Actualisatie Technische publicaties” In het verslagjaar 2009 zijn voor de marktsector wederom een aantal voorlichtingsbladen en technische publicaties op het gebied van materialen en verbindingstechnieken herzien. De herziene bladen worden door FME op een uniforme wijze opgemaakt en voor de industrie beschikbaar gesteld via de website; www.verbindenonline.nl De volgende voorlichtingsbladen zijn in 2009 geactualiseerd:

34

PA.09.11

Snijden van metalen met hoogvermogen lasers (vanaf 14 augustus 2009)

PA.09.12

Lassen van metalen met hoogvermogen lasers (vanaf 14 augustus 2009)

PA.09.13

Oppervlaktebewerkingen met hoogvermogen lasers (vanaf 14 augustus 2009)

VM 42

Lassen van roest- en hittevast staal (vanaf 3 december 2009)

VM 48

Gereedschapsstalen (vanaf 12 mei 2009/revisie 3 december 2009)

VM 82

Hoogtemperatuursolderen (vanaf 14 augustus 2009)

VM 108

Corrosiebestendige en slijtvaste oppervlaktelagen (vanaf 23 december 2009)

VM 110

Dieptrekken (vanaf 12 mei 2009)

VM 112

Machines en gereedschappen voor dunne plaat (gecorrigeerd 12 mei 2009)

VM 118

Niet-destructief Onderzoek (vanaf 23 december 2009)

VM 121

Hoogvermogen lasers voor het bewerken van metalen (vanaf 14 augustus 2009)

VM 127

Weerstandlassen (vanaf 23 december 2009)

VM 128

Warmtebehandelingen van staal (vanaf 3 december 2009)

VM 129

Reparatielassen (vanaf 3 december 2009)

jaarverslag 2009

De commissies die in 2009 actief zijn geweest rapporteren als volgt:

TC 1-A Hoogtemperatuursolderen

In 2010 zal een nieuw project worden gedefinieerd uit

Het project Hoogtemperatuurvacuümdiffusiesolderen

onderstaande potentiële onderzoeksonderwerpen:

van ODS materiaal is in 2009 afgesloten. De eindrap-

•

portage is in voorbereiding. In het project zijn metaalkundig goede diffusie soldeerverbindingen

Ag-basissolderen •

gemaakt. In trekproeven tot 750°C trad breuk op in het basismateriaal bij een hoge rek. Bij kruipproeven

Hoogtemperatuur vacuüm solderen met actieve Hoogtemperatuur vacuüm solderen van Titaan en Titaanlegeringen

•

op 900°C trad snel breuk op in de soldeernaad. Dit

Mechanismen en factoren bij het reduceren van Cr-oxide

wijst erop dat het soldeerproces nog verder geopti-

•

Vervuiling van Keramiek en invloed op solderen

maliseerd moet worden. Echter, het ODS basismate-

•

Diffusiesolderen aan superlegeringen.

riaal wordt inmiddels niet meer commercieel

Inmiddels heeft de werkgroep een voorlopige keuze

aangeboden. De commissie heeft daarom besloten

gemaakt voor een project over het solderen van Titaan

geen verder onderzoek meer te doen.

en Titaan legeringen.

In 2009 heeft TC 1-A een nieuw project gestart, 'In-

Voor deze onderzoeksonderwerpen is de werkgroep

vloed van de verlaging en vervangen van nikkel op het

op zoek naar bedrijven die een inbreng willen leveren.

hoogtemperatuur soldeerproces'. Reden dit project uit

Tevens kunt u uw eigen onderzoeksonderwerpen in-

te voeren was en is de hoge nikkelprijs. Met name pro-

brengen. Voor deelname aan een project vraagt de

ductiebedrijven die een grote massa roestvaststaal

werkgroep een jaarlijkse contributie van € 2750 excl.

verwerken waren en zijn op zoek naar goedkopere al-

BTW en een bijdrage in natura bij het uitvoeren van

ternatieven. In dit project worden vier basismaterialen,

proeven of testen. Van deze bijdrage worden testen

AISI304L als referentie, twee ferritische RVS soorten

die niet binnen de werkgroep uitgevoerd kunnen wor-

(AISI 430, AISI 441) en een austenitisch RVS

den, materialen en projectleiding bekostigd.

(AISI201Cu) met hoog Mn en Cu met elkaar vergelij-

Met deze bijdrage heeft u tevens toegang tot de on-

ken. Daarbij worden tevens vier soldeertoevoegmateri-

derzoeksresultaten van de werkgroep uit het verleden

alen toegepast. Hieronder is een ijzerbasis soldeer

en de praktische kennis en ervaring van de leden.

materiaal en twee koperbasis solderen. De soldeerverbinding worden mechanisch en op corrosie-eigen-

In 2009 werd de TC 1-A gevormd door:

schappen getest. Eind 2010 zal het project zijn

•

De heer P.Th.H. Steege, voorzitter

afgerond en gerapporteerd.

•

ECN (de heer E.W. Schuring), secretaris

In 2009 heeft de technische commissie vier keer ver-

•

Bodycote Vacuum Brazing Diemen (de heer H.J. Buursen en de heer J. Klos)

gaderd. Het betrof daarbij gecombineerde bestuursvergaderingen/werkgroepvergaderingen. Tijdens de

•

Shell TCA (de heer M. Oosterveld)

vergadering zijn verschillende soldeervraagstukken be-

•

FOM: Amolf: (de heer W.H. Brouwer) FOM-Rijnhuizen (de heer R. Wolbeer)

handeld. •

Ansaldo Thomassen (de heer R.J. Zaalberg en de heer A.D. Oudakker)

Voor vragen kunt u contact opnemen met de secretaris van TC1-A: Ing. E.W. Schuring; ECN-E&S, Postbus 1 - 1755 ZG PETTEN T 0224 56 48 77 - E [email protected]

35

TC 1-C Thermisch Spuiten

•

De ontwikkelingen op gebied van de Europese

In 2009 is de commissie opnieuw opgestart in nauw

wetgeving op gebied van “Elektromagnetische

overleg met de Vereniging Thermisch Spuiten (VTS).

Velden in Arbeidssituaties” wordt met argusogen

De commissie bestaat uit een groep mensen die het

gevolgd vooral ivm de gevolgen voor het toepas-

thermisch spuiten een warm hart toedragen en wer-

sen van Magnetisch Onderzoek.

ken met deze boeiende techniek of met het product, de opgespoten laag.

IIW / CEN Commissies

De doelstelling van de Technische Commissie 1-C is

Deelname IIW-V subcommissies:

om een zinvolle invulling te geven aan de behoeften uit

•

VA, radiografie

C.H.A.J. v.d. Wiel

de themische spuitmarkt. De TC 1-C zijn de doeners

•

VC, ultrasoon

J.L.J. Verkooijen

die gevoed worden met wensen vanuit de reeds be-

•

VE, elektromagnetisch

J.W. Noteboom

staande TS-vereniging.

Veel activiteiten die bij IIW hoorden, verschoven gelei-

Als eerste is er gestart met voorbereidingen voor het

delijk richting CEN. De vertegenwoordiging en belan-

opzetten en ontwikkelen van de opleiding "Thermisch

genbehartiging voor de Nederlandse bedrijven in deze

Spuiter" volgens de richtlijnen van de European Wel-

internationale commissies is vanuit de Nederlandse

ding Federation, wat in 2010 voortgezet zal worden.

hoek onvoldoende, zo is de algemene mening in deze

Ook zullen er vanuit de TC 1-C diverse bijdragen

commissie. Gebrek aan voldoende financiële middelen

komen m.b.t. kennisoverdracht bij diverse symposia

zijn daarvan de oorzaak . Eén van de gevolgen is het

en platforms in Nederland.

tot stand komen van diverse EN normen waarvan de juistheid, wijsheid en nut wordt betwijfeld.

TC V Niet Destructief Onderzoek en Inspectie (samen met KINT)

Projecten

Algemeen

•

Het in 2007 afgeronde project “Phased Array”. Een

In 2009 is de commissie volgens planning drie keer bij

vervolgproject is in de steigers gezet: “Acceptatie-

elkaar geweest.

criteria voor UT-PA”. De technologie staat sterk in

11 februari

bij: Lloyds Register te Rotterdam

de belangstelling internationaal en normering ligt

9 juni

bij: E.ON Benelux Generation N.V. te

voor bij de betreffende CEN werkgroep.

Maasvlakte Rotterdam 3 november

•

bij: KEMA in het “Elektrum” te Arnhem

Het project (“MBO voor NDO”) werd gestart en voltooid in 2009 met als doel om het vak te pro moten bij technische opleidingsinstituten. Het

Leden

project heeft goede resultaten opgeleverd en

Het totale aantal leden per einde 2009 is 29.

vervolgacties zullen mogen rekenen op steun in 2010.

Bijeenkomsten

•

Diverse onderwerpen zijn daarnaast besproken

De bijeenkomsten hebben als belangrijke onderwerpen

om mogelijk te komen tot projecten op de iets

onder meer gehad.

langere termijn, één daarvan is: “In-service-In

•

spection” en een andere “Guided waves”.

Technische onderwerpen zijn in de lijn van voornemens in 2007 prominent op de agenda geweest; •

•

•

36

de aandacht daarvoor is gewaardeerd door de

Samenstelling en werking

leden.

Als (algemeen) voorzitter is J.W. Noteboom in 2009

Een volgende KINT-congresdag in Drunen op 2

opgetreden. Vergaderingen vinden 3 x per jaar plaats

juni 2010 is gepland en het thema gekozen:

op wisselende locaties, meestal op het bedrijf van één

“Optimaliseren van de Veiligheid van Installaties en

van de leden. De gastheer van het bedrijf is tevens de

Constructies”.

dagvoorzitter.

Ondanks de economische crisis is er in het vak-

De commissie heeft geen vaste secretaris. De functie

gebied van Inspectie & NDO geen ernstige terug-

van notulist wordt ingevuld door een wisselende, ter

loop van de werkzaamheden waargenomen. Het

vergadering aanwezige persoon met vervolgens secre-

tekort aan gekwalificeerd en gecertificeerd perso-

tariële ondersteuning door Linda Osenga van het NIL.

neel in zowel de inspectie- als NDO-wereld duurde

Voor de overige (secretariële) zaken neemt de alge-

(wel in mindere mate dan in 2007 en 2008) nog

mene voorzitter gesteund door leden uit de commissie

voort.

de zaken waar.

jaarverslag 2009

Naast het vergadergedeelte zijn er één of meer techni-

TC VIII Veiligheid, Gezondheid en Milieu

sche presentaties, rondleidingen in het bedrijf van de

De commissie is in het verslagjaar drie maal bijeen

gastheer of komen actuele zaken aan de orde waar de

geweest. De bijeenkomsten zijn evenals voorgaande

gastheer op dat moment mee te maken heeft.

jaren gehouden bij bedrijven. In dit jaar had de commissie 25 leden waarvan er gemiddeld circa 15 leden

Eind 2009 had de commissie 29 leden, van wie er ge-

de vergaderingen bijwoonden.

middeld 16 tot 20 bij de vergaderingen aanwezig zijn. Door de achtergrond van onze leden is het accent nog

Ter voorbereiding op de datum 1 april 2010, waarop de

steeds sterk gericht op het NDO en minder op het ge-

grenswaarde voor lasrook naar 1 mg/m3 zal gaan, is er

bied van Inspectie en Lasgebied.

binnen de commissie middels een aantal presentaties gediscussieerd over de opzet en achtergrond van de

Door het beperkte aantal bijeenkomsten per jaar (3) en

nieuwe Verbetercheck Lasrook. Deze digitale check

het brede aandachtsgebied is de werkwijze pragma-

moet de Praktijkrichtlijn 2006 gaan vervangen. Vanuit

tisch: indien er op een specifiek gebied een actie voor-

de KEMA is een informatieve lezing verzorgd over

bereid of ondernomen moet worden wordt ad-hoc een

elektromagnetische velden bij het lassen en de te ver-

toegesneden subcommissie uit de leden samenge-

wachten Europese regelgeving in 2012.

steld, die afhankelijk van het onderwerp, een mandaat krijgt of de besluitvorming in de commissie voorbe-

Vanuit de eerder opgestelde beleidsnotie worden in

reidt.

elke vergadering de volgende onderwerpen kort besproken: geluid, ergonomie, oplosmiddelen, kunststoffen, elektromagnetische velden en optische stralingen. Hiermee volgt de commissie de ontwikkelingen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu bij het lassen.

37

TC IV-XII Bijzondere lasprocessen; mechanisering

Op 30 september bij Bollegraaf Recycling Machinery

van het lassen

te Appingedam.

Het doel van deze commissie is het volgen van de

Bollegraaf Recycling Machinery levert wereldwijd ma-

technische ontwikkelingen op zowel het gebied van

chines voor de recycling industrie. Onder andere ma-

bundel lasprocessen als op het gebied van mechani-

chines voor de oud papier industrie, verzamelaars van

seren en automatiseren bij het lassen. Daarnaast

industrieel of huishoudelijk afval, bedrijven die volumi-

streeft de commissie ernaar om de kennis en nieuwe

neus afval produceren en gemeentes.

technieken te implementeren in de Nederlandse las-

Bollegraaf ondergaat op dit moment een efficiëntie

bedrijven.

proces, dit gaat door alle afdelingen heen van engineering tot productie en voorraadbeheer. Deze rustige tijd

De commissie streeft ernaar om 2 keer per jaar te ver-

wordt op deze manier goed besteed zodat als de

gaderen bij 1 van de leden of een interessant bedrijf

markt straks weer aantrekt men de vraag aan kan.

waar de mechanisatie of automatisering ver is doorge-

Men heeft onlangs een nieuwe hal geplaatst waar de

voerd, zodat de vergadering gecombineerd kan wor-

productie van de machines plaatsvindt. In de hal zijn 2

den met een interessant bedrijfsbezoek.

grootte plasma snijmachines geplaats, om niet afhan-

De commisie staat onder voorzitterschap van de heer

kelijk te zijn van derden, maar alles in huis te kunnen

R.W.A. van den Berg.

produceren. De machines worden overdag uit- en geladen, s‘nachts snijd de machine de onderdelen. Een

In het verslagjaar heeft de commissie 2 keer

nieuwe zware kantbank voorzien van laad en los robot.

vergaderd:

En een grote lascel van Valk Welding met 2 robots die

Op 25 maart bij IHC Krimpen Shipyard B.V. te Krimpen

samen aan 1 groot werkstuk lassen. Het bijzondere zit

a/d IJssel.

hem niet alleen in de grootte maar ook in de program-

De rondleiding bij IHC te Krimpen a/d IJssel was zeer

mering, met herkenning werkstukken en aanpassingen

indrukwekkend. Men is goed bezig met mechaniseren,

bij onregelmatigheden.

zeker de panelen straat. Het was duidelijk dat men goed nagedacht heeft over diverse laswerkzaamhe-

TC XIe Transport Pijpleidingen

den. Alleen incourante delen werden handmatig gelast.

Deze commissie is in het verslagjaar twee keer (op

Er werd zoveel mogelijk in componenten gedacht en

27 februari bij Nacap te Eelde en op 27 november bij

gewerkt, kleinere delen worden uitbesteed zodat ze el-

de NAM te Assen) bij elkaar geweest. De vergaderin-

ders mechanisch of automatisch gelast kunnen wor-

gen vinden meestal plaats bij een van de deelne-

den. Conclusie: je kunt zien dat er goed over het

mende bedrijven. Hierdoor krijgen de bijeenkomsten,

laswerk nagedacht wordt wat zich terug betaald in

naast de vergadering een wat meer praktisch karak-

hoge kwaliteit en lage laskosten.

ter. Tijdens de vergaderingen worden diverse uiteenlopende en vaak praktische zaken besproken waar men in het veld tegenaan loopt. Ook worden de aanpassingen van de NEN-EN 3650-2 op de voet gevolgd. Maar ook nieuwe destructieve testmethoden worden besproken en als mogelijk getest. De implementatie van automatische NDO-technieken in normen en bedrijfsspecificaties begint te komen. Uiteraard worden ook internationale ontwikkelingen op gebied van testmethoden, acceptatiecriteria en nieuwe ontwikkelingen op de voet gevolgd en gedeeld tijdens de vergaderingen. Dit resulteert in nuttige en praktische bijeenkomsten

38

waar steeds nieuwe onderwerpen aan de orde komen en waar nodig verder uitgezocht worden zodat de hele commissie zijn voordeel hiermee kan doen.

jaarverslag 2009

European Federation for Welding, Cutting and Joining, EWF. e General Assembly en de vergaderingen van de Technical Committee van de EWF werden gehouden op 14 en 15 januari in Parijs en op 18 en 20 mei in Venetië. H. Bodt vertegenwoordigde het NIL in de EWF als voorzitter van de “Technical Committee” en als lid van de Board of Directors, maar heeft door omstandig-heden slechts de Parijs meeting kunnen bijwonen.

EWF heeft in het verslagjaar zijn activiteiten diep-

Comité Européen de Normalisation/International Or-

gaand geëvalueerd. Dit resulteert in een omvangrijk

ganization for Standardization

actieplan, dat gedurende 2009 verder is uitgewerkt.

Het Comité Européen de Normalisation (CEN) is de Eu-

Hierbij wordt aandacht besteed aan nieuwe - op Eu-

ropese Commissie voor Normalisatie; International Or-

ropa gerichte - Guidelines (Lassers certificatie, Las-

ganization for Standardization (ISO) de internationale.

sen van betonstaal), publicatie van “Best Practices”,

Normalisatie op lasgebied wordt in Europees verband

ontwikkelen van EWF-cursussen voor implementatie

uitgevoerd door Technische Commissie 121 van CEN:

van nieuwe normen en vele andere activiteiten.

'Welding', de equivalent in ISO is commissie TC 44. Het NIL was (via NEN) vertegenwoordigd in CEN TC

International Institute of Welding

121, met name de subcommissie SC 1: Kwalificatie en

Het International Institute of Welding (IIW) heeft in de

Specificatie van Procedures (als voorzitter). De activi-

verslagperiode bijeenkomsten georganiseerd in Parijs

teiten van de SC 1 zijn in het verslagjaar integraal over-

(12 - 13 januari) en in Singapore (12 - 17 juli ).

genomen door ISO TC 44, waardoor CEN TC 121/SC

NIL was in Parijs vertegenwoordigd door H. Bodt in de

1 zich kon opheffen.

IAB-vergaderingen (zie hieronder) en in Commissie XIV. In Singapore werd NIL vertegenwoordigd door G. van

Belangrijke ontwikkelingen hebben in het verslagjaar

Krieken. Het accent van haar bezoek lag in meerdere

plaatsgevonden bij het voorbereiden van een nieuwe

commissies, waaronder IV, XI en XII. De informatie uit-

EN ISO 9606-1. Was deze norm reeds eerder op grond

wisseling van de IIW-bijeenkomsten is aanzienlijk en

van het ontbreken van een “globale relevantie” afge-

levert een grote bijdrage aan het onderhoud van net-

keurd, in 2008 ging ook de tweede poging onderuit. Te

werken en de ontwikkeling van kennis in de lastech-

veel landen zien de overgang naar een ander principe

niek.

(lastoevoegmateriaal als basis in plaats van basismateriaal) niet zitten. In 2009 is ook een derde poging on-

International Authorization Board

deruit gegaan. Inmiddels werkt CEN/TC 121/SC2 aan

De IAB (onderdeel van het IIW) heeft zich met name

een nieuwe EN 287-1, terwijl tóch de ISO TC 44 pro-

geconcentreerd op systeemonderhoud.

beert met nóg een versie van een ISO 9606-1 Europa

Vernieuwd werden onder andere:

met de rest van de wereld op één lijn te krijgen. De

IAB-001r4-10: Rules for the Implementation of IIW Gui-

nieuwe EN 1090, staalconstructies, heeft in het ver-

delines for the Education, Examination and Qualifica-

slagjaar erg veel aandacht gekregen. NIL is erg actief

tion of Welding Personnel en de OP’s 05, 06 en OP-20

bij de voorlichting, samen met “Bouwen met Staal”. Actievere deelname in de verschillende internationale

Er werd wederom veel energie gestopt in de opzet en

normcommissies was – mede als gevolg van de toe-

het gebruik van een geharmoniseerde databank voor

name van de voorlichtingsactiviteiten binnen NIL – niet

vragen, die aan het einde van het verslagjaar redelijk

verantwoord.

ver is gevorderd. De geplande pilot daarmee heeft in Nederland plaatsgevonden. De resultaten waren voor-

Deelnemers van het NIL hebben langs deze route tóch

alsnog niet bemoedigend. De situatie rond de bedrijfs-

een inbreng bij de totstandkoming van de internatio-

en persoonscertificatie leverde veel discussie op.

nale regelgeving kunnen krijgen.

39

Raad van Toezicht

Vertegenwoordigend

L.H. Brantsma

De gezamenlijke lasgroepen

J. de Bruin

Kennisplatform Oppervlaktetechnologie

G.H. van Duren

Koninklijk Instituut voor Ingenieurs; KIVI NIRIA

G. Huizinga

FME-CWM

N.A.J. Langerak

Ver. De Ned. IJzer- en Staalproducerende Industrie

A.F.A.M. van der Leest

Koninklijke Metaalunie

F. Lodeizen

Nederlandse Plaatverwerkende Industrie

I.M. Richardson

Technische Universiteiten

W. Rietveldt

Vereniging voor Fabrikanten van Industriële Gassen

W.E. Roeleveld

Kennisplatform Oppervlaktetechnologie

A.J. de Roode

Laboratoria en destructief/niet destructief onderzoek

F. Soeten

TNO Bouw

H. van Zijl

Velatec, Vereniging voor Lastechniek

Leden op persoonlijke titel: J.J.M. Aben

Lloyds Register Nederland B.V.

F. van Dooren

Bouwdienst Rijkswaterstaat

H.C.G.M. Schrijen

SABIC Europe

Bestuur M. Jongejan

voorzitter

P.M.H. Geelen

secretaris/penningmeester (tot 11-11-2009)

J.E. van den Boom A. Gales P. Mosterd L. van Nassau

40

jaarverslag 2009

Kernredactie blad “Lastechniek” H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer M. Mol; Capelle aan den IJssel P. de Smet; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis R. Vennekens; BIL, Gent J. Verbeek; Media Business Press, Capelle aan den IJssel M. Verbiest; Media Business Press, Capelle aan den IJssel L. Vermeulen; NIL, Zoetermeer

Redactieraad blad “Lastechniek” Voorzitter: J. Verbeek; Media Business Press, Capelle aan den IJssel Secretaris: M. Verbiest; Media Business Press, Capelle aan den IJssel K. Bekkers; Malden H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer C. van den Bulk; Interlas B.V., Rozenburg M. Damen; 3M Nederland B.V., Zoeterwoude J. Dijk; Laser U, Alphen aan den Rijn R. Elfering; Böhler Lastechniek Groep Nederland B.V., Haarlem A. Engelen; Multiweld B.V., Barendrecht G. van den Handel; Shell Global Solutions International B.V., Amsterdam M.J.M. Hermans; Technische Universiteit, Delft C.W.R. Hoogenboom; Oudewater M. Mol; Capelle aan den IJssel H.L.M. Raaijmakers; Federatie Dunne Plaat – Nieuwegein A.J. de Roode; Materiaal Metingen Testgroep B.V. – Ridderkerk P. de Smet; Weld-Tech v.o.f. – Hellevoetsluis R. Vennekens; BIL – Gent W. Vermeirsch; BIL – Gent L. Vermeulen; NIL – Zoetermeer A.C. Visser; IHC Krimpen Shipyard B.V. – Krimpen a/d IJssel

Certificatiecommissie Voorzitter: J.B. van den Brug; Raadgevend Ingenieur Van den Brug, Heiloo Secretaris: M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer V.W. Belgraver; Nieuw Roden A.A.J. Griffioen; Grifkamp – Ede J.W. Schinkel; Bathmen

41

Advies Commissie Kwaliteitszorg Voorzitter: H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer Secretaris: M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer A.C. Prins; NIL, Zoetermeer J. Prinsen; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis J.W. Schinkel; Bathmen

Schema Comité Lasserskwalificaties Voorzitter: H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer Secretaris: M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer L. Ariesen; TCE/SKOT Lasopleidingen, Ede M. Kaspers; Lastechniek Europa B.V., Nieuwegein W. Maassen; Woubrugge J. Prinsen; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis

Auditcommissie Erkenningen Kaderopleidingen V.W. Belgraver; Nieuw Roden A.A.J. Griffioen; Grifkamp, Ede W. Maassen; Woubrugge W. Pors; Pors Lastechnische Adviezen, mDrunen M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer

Interne auditcommissie H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer W. Pors; Pors Lastechnische Adviezen, Drunen M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer

Beoordelingscommissie auditors Secretaris: M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer L.H. Brantsma; Schielab B.V., Breda J. Prinsen; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis

Activiteitencommissie Voorzitter, secretaris: H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer T. Bloktim B.V.; Drachten K. Compier (corr. lid); Shell Nederland Chemie, Den Haag E.J.M. Gering; Air Liquide Welding Nederland B.V., Breda

42

B. Jonkman; Zwijndrecht G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer A. Schaareman; Rijkswaterstaat Dienst Infrastructuur, Utrecht A. Speksnijder; ABT B.V., Velp

jaarverslag 2009

Adviescommissie Onderscheidingen Voorzitter: T. Luijendijk; Technische Universiteit, Delft Secretaris: H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer K. Bekkers; Malden T. Bloktim B.V.; Drachten

Commissie van Deskundigen WPSelect Voorzitter, secretaris: H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer F. van der Bie; AIB-Vinçotte Nederland B.V., Breda K.L. Compier; Shell Nederland Chemie B.V., Den Haag H.C. de Goeij; Alphen aan den Rijn F. de Groen; Fluor B.V., Haarlem C.W.R. Hoogenboom; Oudewater M.R. Klein; NAM EP Europe, Assen J. Prinsen; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis A. Roza; Roza Lastechniek, Meeuwen - NIL, Zoetermeer R. Vogels; Hollandia B.V., Krimpen aan den IJssel R. van Vulpen; Kema Nederland N.V., Arnhem J.C.M. van Wordragen; Cofely West Industrie B.V., Dordrecht H. van Zijl; ITW Welding Products B.V., Oud Beijerland

43

Technische commissies TC I-A Hoogtemperatuursolderen Voorzitter: P.Th.H. Steege; Bodycote Vacuum Brazing, Diemen Secretaris: E.W. Schuring; ECN, Petten W.H. Brouwer; FOM-Amolf, Amsterdam H.J. Buursen; Bodycote Vacuum Brazing, Diemen J. Klos; Bodycote Vacuum Brazing, Diemen M. Oosterveld; Shell TCA, Amsterdam A.D. Oudakker; Ansaldo Thomassen B.V., Rheden R. Wolbeer; FOM-Rijnhuizen, Nieuwegein R.J. Zaalberg; Ansaldo Thomassen B.V., Rheden

TC I-C Thermisch Spuiten Voorzitter R. Eijkenboom; Oak-Advanced Coating Solutions B.V., Heerlen Secretaris G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer R.Didden; CZL Tilburg, Tilburg T. Kraak; Stork Aludra, Vlaardingen J. Rings; Habets B.V., Nuth H. Ulrich; Veldhoven M. van Wonderen; KLM Royal Dutch Airlines, Schiphol

TC IV & XII Bijzondere lasprocessen; Mechanisering van het lasproces Voorzitter: R.W.A. van den Berg; RWA Consultancy, Best Secretaris: G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer H.J.M. Bodt; NIL, Zoetermeer A.J.M. van Deudekom; NedTech Engineering, Hoofddorp F. Doekhie; Schelde Éxotech, Vlissingen R.M. van der Eerden; Craft Consultants, Beekbergen A. Gales; Stodt, Almelo E.J.M. Gering; Air Liquide Welding Nederland B.V., Breda P. Hartgers; Laser Applicatie Centrum, Enschede M. Jak; Lorch Lastechniek B.V., Noordwijk B. Jonkman; Zwijndrecht T. Luijendijk; Technische Universiteit, Delft R. van der Ploeg; DeMaCo Holland B.V., Noord Scharwoude P.W. Verkaik; MT-International B.V., Spijkenisse R. Verstraeten; Trumpf Nederland B.V., Hengelo

44

jaarverslag 2009

K. van Vlastuin; Rob Welding B.V., Dodewaard C. Wieringa; Valk Welding, Alblasserdam

TC V Niet Destructief Onderzoek en Inspectie (samen met KINT) Voorzitter: J.W. Noteboom; Kema Nederland B.V., Arnhem R.F.M. Apon; GE Inspection Technologies, Etten Leur L.A. Aardewerk; Applus RTD B.V., Rotterdam R.W.A. van den Berg; RWA Consultancy, Best R. Bezemer; UT Quality, Dordrecht L. Birsak; Quality Inspection Services B.V., Roosendaal T. Bloktim B.V.; Drachten R.J.M.P. v.d. Brekel; NIL, Zoetermeer L.E. de Bruijn; E.ON Benelux Generation B.V., Maasvlakte Rotterdam F. Buijsen; TiaT Europe B.V., Roosendaal F.H. Dijkstra; Applus RTD B.V., Rotterdam G.P. van Gils; GeVeGe Beheer B.V., Delfgauw J.G.J. de Gooijer; Hobéon SKO, Den Haag F. Groos; Applus RTD B.V., Rotterdam J. Heerings; HIS Consult, Dieren A.T. de Keijzer; Delta Rail B.V., Utrecht A.J. Koster; Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V., Assen H. van Merriënboer; Total E & P, Den Haag R. Mulder; SGS Nederland B.V., Spijkenisse W. Piersma; Stork Industry Services, Groningen A.J. de Roode; Materiaal Metingen Testgroep B.V., Ridderkerk C. van Sevenhoven; Defensie Materieel Organisatie, Den Haag N. Trimborn; SGS Technische Inspectie B.V., Spijkenisse B. Verhagen; AIB Vinçotte Nederland B.V., Breda J.L.J. Verkooijen; Sonovation B.V., Oosterhout A. Visser; Shell Global Solutions International, Amsterdam A.W.F. Volker; TNO Industrie en Techniek, Delft C.H.A.J. v.d. Wiel; AIB Vinçotte Nederland B.V., Breda R. Zantman; Applus RTD B.V., Rotterdam E. Zeelenberg; Lloyds Register Nederland B.V., Rotterdam

TC VIII Veiligheid, Gezondheid en Milieu Voorzitter: R.W.A. van den Berg; RWA Consultancy, Best Secretaris: L. Vermeulen; NIL, Zoetermeer P. van den Berg; MB2, Zevenbergen R. van Berkel; 3M Nederland B.V., Zoeterwoude J. Bodt; HSM B.V., Schiedam J. Cobben; Böhler Lastechniek Groep Nederland B.V., Haarlem G. Eilander; Autogeen & Partners, Rotterdam E.J.M. Gering; Air Liquide Welding Nederland B.V., Breda H.M.A. Géron; Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Den Haag C.J. Halm; Vereniging FME-CWM, Zoetermeer

45

P. Hartgers; Laser Applicatie Centrum, Enschede R.H.A.J. Jongen; Nyrstar Budel B.V., Budel Dorplein L.A. Kamerling; KARM Arboadvies, Culemborg P. Kanters; Verbetercoach 5xbeter, werken is gezond, Helmond R. van Kasteren; Lucom B.V., Breda H. Labrijn; AST Holland B.V., Rotterdam V.J.H.M. van der Mee; Lincoln Electric Europe B.V., Nijmegen J. Prinsen; Weld-Tech v.o.f., Hellevoetsluis I.M. Richardson; Technische Universiteit, Delft M.P.B. van der Schelde; VolkerRail, Vianen C. Schliszka; Arbeidsinspectie Regio Noord, Groningen H.H. van der Sluis; Apeldoorn R. Smitshoek; Arcelor Projects Spiral Mill B.V., Fijnaart B.Th.J. Stoop (per 21-12-2009); TNO Bouw en Ondergrond – Delft P. Verloove; Colt International B.V., Cuijk J. van de Werken; Koninklijke Metaalunie, Nieuwegein A. Woudenberg; De Vlamboog B.V., Hoofddorp

TC XIe Transport Pijpleidingen Voorzitter V.W. Belgraver; Nieuw Roden Secretaris G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer J.P.M. van den Broek; NACAP Nederland B.V., Haren E. van Bruggen; Lloyds Register Nederland B.V., Rotterdam S. Folkertsma; Allseas Engineering B.V., Delft B.J.H. de Graaff; A. Hak Leidingbouw B.V., Geldermalsen F. Groos; Applus RTD B.V., Rotterdam S.W. Hees; Heerema Marine Contractors Nederland B.V., Leiden O.J.C. Huising; N.V. Nederlandse Gasunie, Groningen H. Kamping; N.V. Nederlandse Gasunie, Groningen M.R. Klein; NAM EP Europe, Assen E. Kuijer; Visser en Smit Hanab B.V., Papendrecht F. Woldinga; NACAP Nederland B.V., Haren

46

jaarverslag 2009

Onderwijscommissies Auditteam erkenning opleidingen V.W. Belgraver; Nieuw Roden A.A.J. Griffioen; Grifkamp, Ede W. Maassen; Woubrugge M.W.M. van Teylingen; NIL, Zoetermeer

Auditteam Erkennen van Opleidingsinstellingen Raillassen J.B. van den Brug; Raadgevend Ingenieur Van den Brug, Heiloo A.M. Sol; Delta Rail B.V., Utrecht

Auditor Erkennen van opleidingsinstellingen voor Industriële Lijmtechniek A. Kwakernaak; Hechtingsinstituut, Delft

Opleiding Advies Commissie Voorzitter: H. Zandvliet; NIL, Zoetermeer Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer V.W. Belgraver; Nieuw Roden T. Bloktim B.V.; Drachten P.J. Couvée (corr. Lid); Colasit Holland B.V., ’s-Hertogenbosch H. Hendriks; Rotterdam T. Luijendijk; Technische Universiteit, Delft A.J. de Roode; Materiaal Metingen Testgroep B.V., Ridderkerk J.W. Schinkel; Bathmen J.H. Treur; Uden

Examencommissie International Welding Engineer/Laspraktijkingenieur Voorzitter: T. Luijendijk; Technische Universiteit, Delft Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer K. Bekkers; Malden R.W.A. van den Berg; RWA Consultancy, Best T. Bloktim B.V.; Drachten C.A. Brak; Hogeschool Utrecht/Centrum voor Techniek, Utrecht L.H. Brantsma; Schielab, Breda T. de Haan; Uden J.W. de Jong; Oss G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer F. Neessen; Lincoln Smitweld B.V., Nijmegen H.C.G.M. Schrijen; SABIC Europe, Geleen

47

Examencommissie International Welding Technologist/ Middelbaar Lastechnicus Voorzitter: T. Bloktim B.V.; Drachten Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer S. Achterberg; ROC Midden Nederland, Nieuwegein K. Bekkers; Malden J. Bodt; HSM B.V., Schiedam V.W. Belgraver; Nieuw Roden P. Dielemans; P3transfer, Breda P. van Etteger; Lincoln Electric Europe B.V., Nijmegen S. de Groot; Mach.fabr. G. v.d. Ploeg, Leeuwarden J.W. de Jong; Oss W. Hadders; Beverwijk W. Pors; Pors Lastechnische Adviezen, Drunen R.F.M. Verbeek; Akzo Nobel, Arnhem L. Vermeulen; NIL, Zoetermeer

Examencommissie International Welding Inspection Personnel Voorzitter: A.J. de Roode; Materiaal Metingen Testgroep B.V., Ridderkerk Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer V.W. Belgraver; Nieuw Roden R.W.A. van den Berg; RWA Consultancy, Best T. Bloktim B.V.; Drachten P. Dielemans; P3transfer, Breda Th. van Eck; Woerden G. van den Handel; Shell Nederland Raffinaderij B.V., Hoogvliet F. Karsijns; Adviesbureau Karsijns, Hengelo O. de Man; Woudrichem H.P. van Oostende; Schiedam

Examencommissie Praktisch Laskader (IWP/IWS/LI) Voorzitter: J.W. Schinkel; Bathmen Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer L. Ariesen; TCE/SKOT Lasopleidingen, Ede F.H.A.M. Broere; Vught A.M.P.M. van Dorst; Lincoln Smitweld B.V., Nijmegen M.J. van Huffelen; Epe H. Kamphuis; Schmallenberg

48

F.H. Karsijns; Adviesbureau Karsijns, Hengelo H. Qualm; Nieuw Beijerland W.P.B.M. Smakman; Haprotech Lasopleidingen B.V., Velsen Noord R.P.M. Struijs; Troost Akkermans Moerdijk B.V., Klundert

jaarverslag 2009

G.J.M. Swinkels; Koning Willem I College, ’s-Hertogenbosch J.H. Treur; Uden G.J. Veerbeek; Veenendaal

Examencommissie Handvaardigheidopleidingen Voorzitter: H. Hendriks; Rotterdam Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer J.H. Arnoldus; Twello M.H.M. Boksebeld; TCE/SKOT Lasopleidingen, Ede W.P.M.G. v.d. Brekel; TOP Welding, Stevensweert F.H. Karsijns; Adviesbureau Karsijns, Hengelo W. Knoop; Nieuwegein R.P.L.M. Laugs; Spaubeek H.P. Ottens; Oss J.G. Simmelink; Dronten N. van Spelden; Maassluis J.J.G. Tummers (per 3-11-2009); Geleen G.J. Veerbeek; Veenendaal

Examencommissie Rail Lassen i.o. Voorzitter: R.P.B.J. Dollevoet; ProRail, Utrecht Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer G.W. van Bezooijen; Id2, Kedichem H.R. van den Hoek; Strukton Rail Equipment, Maarssen C. Scholtus; Heijmans Rail B.V., Rosmalen C. Schoonen; BAM Rail B.V., Breda A.M. Sol; Delta Rail B.V., Utrecht

Examencommissie Industriële Lijmtechnieken i.o. Voorzitter: C. de Natris; Mikrocentrum, Eindhoven Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer A. van Heusden; 3M Nederland B.V., Zoeterwoude W. Koot; CARe Schadeservice B.V., Vianen R. Nefs; Henkel Nederland B.V., Nieuwegein H. Poulis; Hechtingsinstituut TU Delft, Delft W.J. Sprockel; Focwa, Sassenheim

49

Examencommissie International Welding PractitionerResistance Welding (IWP-RS) Voorzitter: G.M. van Krieken; NIL, Zoetermeer Secretaris: A.C. Prins; NIL, Zoetermeer M.J. de Bruin; Hogeschool Utrecht, Utrecht T. Luijendijk; Technische Universiteit, Delft E.M.R. Mulder; Voestalpine Polynorm B.V., Bunschoten Spakenburg

College van Examinatoren Voorzitter: H. Hendriks; Rotterdam Secretaris: A.C. Prins; NIL – Zoetermeer W.P.G.M. van den Brekel; Stevensweert M.N. Brondijk; Nagele W.J.M. Dorresteijn; Soest R. van Dijk; Stiens Th. van Eck; Woerden S. van der Graaf; Elburg H. Hamster; Stadskanaal S. Hoogendoorn; Broek in Waterland P.G.B. Hopman; Zaandam Th.A.J. Hopmans; Groesbeek J. Jansma; Sneek A.J.M. de Jong; Goirle K.E. de Jong; Heerenveen F.H. Karsijns; Hengelo A.J.H. Kemperman (6-10-2009); Bemmel W. Knoop; Nieuwegein B.J.Th. Kuster; Doetinchem R.P.L.M. Laugs; Spaubeek L.A.H. de Looijer; Baarle Nassau W. Maassen; Woubrugge J. ter Maat; Hoogeveen H.P. Ottens; Oss G.F.J. de Punder; Goes E.P.M. Reichertl; Assendelft H. Reurink; ’t Harde F.C.H. Schellens; Valkenswaard E.T. Stek; Oostwold J.J.G. Tummers (3-11-2009); Geleen M. van der Tuuk; Veendam G.J. Veerbeek; Veenendaal

50

J.G. Verburgh; Bolsward

Nederlands Instituut voor Lastechniek Boerhaavelaan 40 - 2713 HX Zoetermeer

[email protected] www.nil.nl

Colofon Tekst en verantwoording: Fotografie: Ontwerp en opmaak:

Recommend Documents