Jaarverslag 2014
Colofon: Tekst en redactie: Erna Molenaar, Annika Zonneveld en Mark Wijnen. Ontwerp en productie: Villa Vormgeving, Berkhout www.villavormgeving.nl
Na een jaar van voorbereiding… Op 1 januari 2014 is de nieuwe aanpak mantelzorg
Deze nieuwe aanpak vraagt een grote omslag bij de
ondersteuning West-Friesland van start gegaan,
werkers in de wijkteams, de Wmo-loketten, de thuiszorg,
om de volgende doelen te realiseren:
de maatschappelijke dienstverlening, de gespecialiseerde zorg en ook bij vrijwilligersorganisaties.
• Bereiken van meer mantelzorgers • Mantelzorgers meer gebruik laten maken van het beschikbare ondersteuningsaanbod • Dit beschikbare aanbod afgestemd en vindbaar
Om hen en hun organisaties hierbij te ondersteunen, voert het Kennisplatform activiteiten uit op het gebied van: • Netwerkvorming en samenwerking (afstemmen en ontwikkelen van aanbod)
laten zijn; en hiaten op te vullen • Vergroten van bekendheid met het begrip
• Verzamelen, beheren en verspreiden van informatie (website en promotie)
mantelzorgondersteuning.
• Deskundigheidsbevordering, training en coaching van beroepskrachten en vrijwilligers
De 7 West-Friese gemeenten en organisaties voor Zorg en Welzijn hebben daartoe afgesproken dat zij:
• Beleidsadvisering aan gemeenten en organisaties
• Mantelzorgondersteuning integreren in hun reguliere zorg en ondersteuning • Hun aanbod op elkaar afstemmen en vindbaar maken.
...uit de startblokken met het eerste West-Friese Mantelzorgcongres Ruim 150 beroepskrachten van alle aangesloten partners, namen deel aan het 1e West-Friese Mantel-
Deze aanpak sluit aan bij het advies van staat-
zorgcongres. Doel van dit congres was om hen bewust
secretaris van Rijn (VWS, 26 juni 2014) om als
te maken van hun rol en taak in de signalering en
gemeente te investeren in een goede des-
ondersteuning van mantelzorgers. Er was een centrale
kundigheidsbevordering van professionals en
presentatie over het belang van mantelzorg voor duur-
mantelzorgers en het investeren in een goede,
zame zorg en wat mantelzorgers nodig hebben om het
samenwerkende, infrastructuur met betrekking
verantwoord vol te houden. Er waren workshops over
tot de 1e en 2e lijn zorg en welzijn. Dit heeft,
beschikbare aanpakken en aanbod. De deelnemers
aldus van Rijn, als doel een merkbare verbete-
aan het congres waardeerden de presentaties en de
ring van de ondersteuning van de individuele
bruikbaarheid met gemiddeld cijfer 8!
mantelzorger in de gemeente.
De bestuurders van de aangesloten organisaties tekenden de samenwerkingsovereenkomt.
Wat is gerealiseerd in 2014! Mantelzorg “op de kaart”! 1. Kennis en deskundigheid van beroepskrachten en vrijwilligers vergroot!
Samen met de familie vertrouwenspersoon van de GGZ heeft het Kennisplatform maatwerk workshops georganiseerd voor FACT teams, RIBW en de Wmo consulenten.
Het Kennisplatform heeft samen met de GGZ een maatwerktraining “mantelzorgers van psychiatrisch patiënten” verzorgd voor de Wmo-consulenten van Stede Broec,
Algemene basis voor iedereen!
Enkhuizen en Drechterland. Een actuele situatie van een
De 2 trainers/coaches van het Kennisplatform hebben bij alle
van de trainer/coach is een ondersteuningsplan gemaakt
Wmo-loketten en aangesloten organisaties 1 of meer infor-
voor de mantelzorger met inbreng vanuit zowel de GGZ,
matie en trainingsbijeenkomsten aangeboden. In totaal zijn
Wmo en het wijkteam.
overbelaste mantelzorger werd ingebracht. Onder leiding
ruim 275 beroepskrachten bereikt tijdens 60 bijeenkomsten en gesprekken. In deze gesprekken zijn hulpmiddelen aan beroepskrachten aangeboden, die zij kunnen meegeven aan mantelzorgers, zoals een kaart met informatie voor mantelzor-
Het tweede mantelzorgcongres “formeel meets informeel”
gers waar zij hun vragen kunnen stellen, een mantelzorgpas en een mantelzorgboekje.
Zo’n 150 beroepkrachten en vertegenwoordigers van vrijwilligersorganisaties hebben tijdens het 2e mantelzorgcongres in
Uit de eerste ronde van informatie bijeenkomsten bleek dat
december met elkaar visies en kennis uitgewisseld over hoe
beroepskrachten behoefte hebben aan kennis delen tussen de
vrijwilligers en beroepskrachten samen mantelzorgers kunnen
verschillende vakgebieden zorg, welzijn en Wmo. Hierop zijn
ondersteunen. Een theatervoorstelling liet indringend zien dat
door het Kennisplatform 2 open trainingsbijeenkomsten ge-
veel meer mensen mantelzorger zijn dan je denkt, dat zij deze
organiseerd waaraan 60 medewerkers hebben deelgenomen.
zorg meestal uit liefde en vriendschap bieden, maar daarin zo
Zij konden deelnemen aan workshops verzorgd door Geriant,
goed gesteund kunnen worden door vrijwilligers en beroeps-
Omring, Steunpunt Zorg voor Welzijn en het Vrijwilligerspunt.
krachten die oog voor hun inspanning hebben.
Een wachtlijst voor een volgende is aangelegd. Uit de evalu-
Dit congres is door deelnemers met een cijfer 8 gewaardeerd
aties blijkt dat medewerkers deze training met een cijfer 7.9
als het gaat om de bruikbaarheid en kwaliteit van de aangebo-
waarderen.
den informatie.
Bij het Kennisplatform melden zich ook met regelmaat mantel-
Aandachtspunten 2015 en 2016
zorgers zelf met hun vragen als zij de weg niet kunnen vinden. Het Kennisplatform inventariseert hun vraag en draagt deze
Bij veel beroepskrachten mag de basisinformatie nu “veron-
“warm” over aan de organisatie die al hulp biedt of naar het
dersteld zijn”. In 2015 is het motto “gaan doen en ervaren”.
wijkteam.
Alle wijkteams krijgen het aanbod voor een “casuistiekbespre-
De trainer/coach adviseert de hulpverlener(s) bij het organi-
king mantelzorgondersteuning”. Open trainingsdagen voor
seren van de juiste ondersteuning of bij de start van een 1
beroepskrachten worden aangeboden. Vrijwilligers krijgen een
hulpvraag 1 plan. In 2014 is dit 10 maal gebeurd.
trainingsaanbod. Mantelzorgers kunnen gaan deelnemen aan bijeenkomsten waarin zij informatie krijgen over “zelf de weg
Maatwerk
vinden naar hun wijkteam en vrijwillige en professionele ondersteuning bij hen in de buurt.
Uit de algemene trainingen, kwamen vervolgvragen voor specifieke doelgroepen in kwetsbare zorgsituaties. In 7 Wmo teams, Omringteams en het DOCteam is consult geboden op dit soort actuele zorgvragen.
2. Informatie voor mantelzorgers; website doorontwikkeld en foldermateriaal verspreid.
Samen met VGZ en het Mantelzorgcentrum is een pas en een mantelzorgboekje aangeboden die mantelzorgers bij zich kunnen dragen. Op de pas staat vermeld voor wie zij zorgen en met wie contact opgenomen moet worden als hen iets overkomt. In het mantelzorgboekje staat informatie over de zorg zodat de “invaller” die makkelijk kan overnemen. 1500 van deze passen en ruim 1000 boekjes zijn verspreid in heel West-Friesland en er volgen er meer. Er is heel veel belangstelling voor deze pas. Het geeft mantelzorgers een veilig gevoel dat “als hen iets overkomt” de zorg thuis wordt
Ikzorg.nu!
overgenomen.
Op de website ikzorg.nu kunnen mantelzorgers de informatie
In diverse gemeenten (Drechterland, Enkhuizen, Opmeer,
zoeken die zij nodig hebben, t.a.v. praktische en financiële on-
Koggenland, Medemblik) verzorgt het Kennisplatform (mede)
dersteuning, het delen van de zorg, hoe om te gaan met psychi-
informatiebijeenkomsten voor mantelzorgers. De bijdrage
sche belasting, hoe om te gaan met de beperking van degene
bestaat uit het houden van presentaties en workshops, maar
voor wie zij zorgen, waar zij ondersteuning kunnen vinden in
ook het bereiken van mantelzorgers door mailingacties via de
hun eigen gemeente, wijk of dorp. Alle bij het Kennisplatform
Sociale Verzekeringsbank.
aangesloten organisaties kunnen hun aanbod via deze website communiceren. Zo komen vraag, aanbod en zelfregie bij elkaar.
Doorkijk naar 2015 en 2016
In 2014 is de basis van deze website verder ontwikkeld en
De website zal opnieuw een grote verbeterslag ondergaan.
vanaf oktober is de site officieel gelanceerd voor het brede
Na die verbeterslag zijn bezoekers binnen 2 klikken bij hun
publiek met media campagnes. Naast promotie via de kranten
antwoord, zijn er meer linken naar belangenorganisaties met
en de huis aan huis bladen, verloopt de communicatie nu ook
hun informatie over ziektebeelden, en is er meer interactiviteit,
via twitter en facebook.
zodat mantelzorgers advies kunnen vinden in het omgaan met overbelasting. Een ander verbeterpunt is de link naar
4310 mensen hebben de website bezocht in 2014, waarvan 800
het ondersteuningsaanbod in de eigen gemeente en naar de
buiten de regio. Dit aantal moet in 2015 omhoog door verbete-
wijkteams.
ring van de site zelf, het gebruik door organisaties en verwijzin-
Op de deelnemende organisaties wordt een appèl gedaan om
gen door beroepskrachten en vrijwilligers.
mantelzorgers actief te bemiddelen naar de site, hun eigen
Het merendeel bezoekers is geïnteresseerd in Advies en Steun,
actuele aanbod daar te plaatsen en ikzorg.nu op hun eigen
praktische hulp, zorg delen en geldzaken. 133 bezoekers heb-
sites te plaatsen.
ben de mantelzorgtest gedaan.
Daarmee moet het gebruik door mantelzorgers worden vergroot.
Drie nieuwsbrieven zijn uitgebracht, met informatie over de veranderingen in de zorg, waar mantelzorgers terecht kunnen met hun vragen en over interessante bijeenkomsten.
Folders, mantelzorgpas, mantelzorgboeken en informatiebijeenkomsten Voor mantelzorgers die niet makkelijk gebruik maken van internet, is een handzame folder verspreid, in de vorm van een ansichtkaart, waarop mantelzorgers in een oogopslag kunnen zien waar zij met hun vragen terecht kunnen in welke gemeente. Beroepskrachten verspreiden deze kaarten.
3. Het netwerk verbindt en breidt uit! In 2014 hebben 10 nieuwe netwerkpartners zich aangesloten bij het Kennisplatform; Wilgaerden, Priva Zorg, Gunstzorg, Buurtzorg, RIBW, Westfriesgasthuis, Philadelphia, Leekerweide, Esdégé Reigersdaal en Zorghulp.
De gesprekken met het Westfriesgasthuis leveren interessante intenties tot samenwerken op. Zo zijn er plannen om aandacht voor de mantelzorger te integreren in de gesprekken van artsen en verpleegkundigen met de patiënten.
Alle deelnemers in het Kennisplatform leveren een vaste vertegenwoordiger voor het programmateam, die de eigen expertise vertegenwoordigt. In het programmateam komen zij bij elkaar om praktijkervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren hoe mantelzorgers het beste kunnen worden herkend en ondersteund. De resultaten van deze 6 bijeenkomsten zijn; inbreng van de partners bij trainingsbijeenkomsten, verbeterplannen voor de website, voorstellen om de implementatie in de werk-
4. Beleidsadvisering gericht op “doorontwikkeling van het Kennisplatform”; met behulp van RSA middelen.
processen te verbeteren en het afstemmen van aanbod.
Mantelzorgers denken mee in het panel!
Met RSA gelden voor de doorontwikkeling van het Kennis platform, zijn in 2014 extra investeringen gedaan.
Het mantelzorgpanel is 4 keer bij elkaar geweest.
In die doorontwikkeling zijn 3 doelen gesteld:
Adviezen van het panel over wat mantelzorgondersteuners moeten kennen en kunnen, is verwerkt in het trainingsaanbod. Het signaal dat mantelzorgers vaak niet goed weten waar zij
Ook vrijwilligers in de informele zorg laten aansluiten bij de nieuwe aanpak
terecht kunnen met hun vragen, is vertaald naar informatiebijeenkomsten voor mantelzorgers zelf.
In opdracht van het Kennisplatform en de West-Friese ge-
Het panel heeft verbetervoorstellen voor de website gedaan en
meenten heeft het Vrijwilligerspunt in 2014 een onderzoek
de leden hebben de mantelzorgpas en het mantelzorgboekje
uitgevoerd onder vrijwilligersorganisaties naar hun ervaringen
actief verspreid in hun achterban.
met het ondersteunen van mantelzorgers en welke ambities zij zelf hebben. De resultaten zijn gepresenteerd tijdens het 2e mantelzorgcongres, formeel meets informeel. Beroepskrachten en vrijwilligers hebben elkaar beter leren kennen met als doel dat zij elkaar gaan versterken. Met de uitkomst van dit onderzoek start Steunpunt Zorg voor Welzijn (nu Wering Steunpunt) met inspiratielunches voor vrijwilligers in dorpen en wijken, samen met wijkteamleden. Als vrijwilligers en beroepskrachten elkaar lokaal goed weten te vinden, ontstaat voor mantelzorgers een ondersteuningsnetwerk dicht bij huis, zo is het idee!
Vrijwilligersorganisaties nemen al volop deel aan bijeenkom-
• Slechts 33% maakt gebruik van ondersteuningsmogelijk-
sten van het Kennisplatform en hopelijk aansluiten in 2015.
heden! Terwijl daar wel behoefte aan is. Redenen voor niet gebruik is onbekendheid
Mantelzorgondersteuning maakt deel uit van werkprocessen.
• Ondersteuningsbehoefte ligt op:
a) Wegwijs worden in mogelijkheden voor hulp en
Om mantelzorgondersteuning succesvol te integreren in
b) Informatie over specifieke aandoeningen
reguliere zorg en ondersteuning, moet het een vast onderdeel
c) Hulp bij administratie
van werkprocessen en aanbod zijn. Dat vraagt een inspanning
d) Respijt of vervangende zorg
van alle betrokken partners en organisaties. Om organisaties
e) Erkenning, respect, waardering, een luisterend oor
hierbij te ondersteunen is een implementatieplan opgesteld in
f) Informatie digitaal!
financiële steun
2014. Hierin zijn stappen opgenomen op het gebied van communicatie, beleid en inrichting van werkprocessen, die
Onder mantelzorgondersteuners:
in 2015 en 2016 in uitvoering komen.
• Breed draagvlak voor het ondersteunen van mantelzorgers • Behoefte aan meer tijd, protocollen, omschrijvingen,
Een monitor om behoeften en vragen van mantelzorgers te vertalen naar passende ondersteuning!
aandacht in werkoverleg, informatie voorziening, kennis, implementeren in de eigen werkprocessen in de eigen organisatie • Zien een groei in kennisdelen en samenwerken n.a.v.
I&O Research heeft in 2014 een monitor ontwikkeld, met daar-
deelname aan activiteiten Kennisplatform
in een digitaal mantelzorgpanel. Ten eerste om behoeften en vragen van mantelzorgers zelf structureel in beeld te krijgen.
Uit de monitor en de aanbevelingen komt duidelijk naar voren
Ten tweede om bij mantelzorgondersteuners na te gaan wat zij
dat de keuze van de West-Friese gemeenten en organisaties
nodig hebben om hun werk hierin goed te doen. Ten derde om
om mantelzorgondersteuning te integreren in reguliere zorg en
te volgen om de doelen van de nieuwe aanpak daadwerkelijk
ondersteuning, juist aansluit bij behoeften van mantelzorgers
gerealiseerd worden.
en het draagvlak bij de ondersteuners.
De ontwikkelde monitor is eind 2014 uitgevoerd onder
Wel zijn verbeteringen nodig in de uitvoering, die het Kennis-
700 mantelzorgers en 90 mantelzorgondersteuners.
platform en de aangesloten organisaties in 2015 en 2016 gaan
Een aantal essentiële uitkomsten uit
uitwerken:
de eerste monitor:
• De website verbeteren en het gebruik ervan door de orga-
Onder mantelzorgers:
• Aandacht en acties voor mantelzorgondersteuning opne-
nisaties en hun werkers • Vragen/behoeften/zorgen die mantelzorgers als meest belangrijk aangeven zijn (in volgorde van belangrijkheid/ meest genoemd) 6 op de 10 mantelzorgers geeft aan pro-
op gaan doen, ervaren en leren. Mantelzorgers actief
blemen te ondervinden!
informeren over het lokale ondersteuningsaanbod in hun
a) Zorg combineren met werk en privé
b) Afstand nemen
c) Fysiek zwaar, vooral bij ouderdom, gevoel er alleen voor te staan
men in de werkprocessen van wijkteams en organisaties • Scholing en deskundigheidsbevordering blijven inzetten
d) Psychische belasting
• Toch staan de meeste mantelzorgers er niet alleen voor,
buurt en bij hun wijkteam • Aandacht voor de werkende mantelzorgers! “mantelzorg en werk” zal het thema zijn van het 3e mantelzorgcongres. Voorbereid en uitgevoerd samen met de West-Friese Uitdaging en enkele HRM afdelingen van West-Friese Werkgevers.
want 82% heeft ook hulp/zorg van anderen
• Mantelzorgondersteunnende professionals ook digitaal met
(zorgprofessionals of andere mantelzorgers)
elkaar verbinden voor het delen van succesverhalen, tips
• Mantelzorgers missen structurele ondersteuning! Knelpunten hierbij zijn bereikbaarheid en deskundigheid van de zorgprofessionals
en inspiratie.
Partners
van Kennisplatform Mantelzorg West-Friesland:
Kennisplatform Mantelzorg West-Friesland Telefoon: 088 - 00 75 144 | email:
[email protected] | website: www.ikzorg.nl
