Yes We Can 2.0 B+P =100% Obama wist bovendien via VISIE IN HET NIEUWS MANAGEMENT TECHNOLOGIE MENS & WERK. ITmet een

B+P =100% Projecten slagen 100%, zoals het hoort

Ga op zeker, ga voor B+P www.benp.nl

1 2

n o v e m b e r

2 0 0 8

•

n u m m e r

2 2

•

Yes We Can 2.0

j a a r g a n g

2

•

w w w . i t - e x e c u t i v e . n l

IN HET NIEUWS GARTNER HĲST DE STORMBAL Onderzoeksbureau Gartner komt terug op zĳn voorspellingen voor 2009. De recente bankencrisis heeft de optimistische prognoses van begin september ingehaald. It-budgetten stĳgen op zĳn best een beetje. p. 4

MANAGEMENT OFFSHORING:HOE HET WEL MOET Om de voordelen van uitbesteding aan buitenlandse leveranciers te realiseren,is nauwgezet management nodig van zowel opdrachtgever als leverancier. Amerikaans onderzoek geeft vĳftien ‘best practices’. Hoe het wel moet. p. 10

TECHNOLOGIE VIRTUALISATIE TOT DE DESKTOP Opslag en servers had Pggm al gevirtualiseerd. Dit jaar komen daar de desktops en applicaties nog eens bĳ. Daarmee worden niet alleen kwalitatieve voordelen, maar ook substantiële besparingen behaald. p. 22 Obama heeft overtuigend laten zien hoe de gereedschapkist van Web 2.0 – zoals sociale netwerken, virale video’s, blogs en RSS - gebruikt kan worden om een grote gemeenschap te mobiliseren. Niet eerder heeft een politieke campagne zo zwaar geleund op internet.

O

bama wist bovendien via zijn website een ongeëvenaard aantal dollars op te halen. De donateurs werden vervolgens bij de gemeenschap betrokken, van informatie voorzien en om medewerking verzocht. Een enkele maal

kregen alle onbezoldigde vrijwilligers van hem ‘persoonlijk’ een sms-bericht. Verkiezingen zullen nooit meer hetzelfde zijn, hoewel de archaïsche taferelen bij stemhokjes weer beelden opriepen van een ver verleden. Bij deze verkiezin-

gen werd dezelfde onbetrouwbare apparatuur gebruikt als vorige keer. Stemapparatuur verschilt per staat en gemeente, met niet zelden ongecontroleerde software en bovenal: oncontroleerbare procedures en uitvoering. p. 7 en 21

The personal touch in IT

MENS & WERK LIEVER GOED PENSIOEN DAN AUTO Een goede pensioenregeling is weer de aantrekkelĳkste arbeidsvoorwaarde, meer nog dan een leaseauto. Een opmerkelĳke uitkomst uit onderzoek. Tot dusver bleek steeds dat personeel weinig naar hun pensioen omkĳkt. p. 26

IT

met een

VISIE www.cam.nl

REDACTIONEEL

Digid op herkansing

Wie stuurt bij u de informatie? In een tijd waarin de hoeveelheid informatie elke dag sneller groeit, wordt het steeds belangrijker om de juiste informatie tijdig op de juiste plek te hebben. Om alle werkprocessen en afdelingen op elkaar af te stemmen en systemen elkaar te laten begrijpen. Om ervoor te zorgen dat werknemers niet worden overvoerd met informatie of gegevens juist niet krijgen. Dit vraagt om een integrale visie op uw informatielogistiek. Ricoh is wereldwijd marktleider op het gebied van IT en Document Solutions. Onze praktische en duurzame oplossingen brengen interne en externe partijen, processen en informatiebronnen bij elkaar. Zodat uw organisatie werkt als één geheel. Meer weten? Kijk dan op www.ricoh.nl/informatielogistiek

Beveiliging pakt vaak heel anders uit dan van tevoren op de tekentafel is uitgedacht. Het beste voorbeeld daarvan vind ik nog altĳd het advies van medewerkers van de Belastingtelefoon in maart 2007 om bĳ gebrek aan een eigen inlogcode dan maar de Digid van een buurman te lenen. De oude codes in de elektronische aangifte waren dat jaar voor het eerst vervangen door Digid en de belastingaangifte moest toch voor 1 april de deur uit. Dit incident liet goed zien dat organisaties eigenlĳk nog niet goed doorhadden dat dit advies vergaande privacyconsequenties heeft. Digid kreeg er een naam mee dat het vooral een lastige hindernis was waar je maar weinig mee kon. Ik ben zelf in ieder geval nooit verder gekomen dan het ondertekenen van mĳn digitale belastingaangifte en dan ook alleen omdat het moest. Dat imago gaat wellicht volgend jaar veranderen, omdat het ministerie van Economische Zaken op grote schaal aan de slag wil met een Digid voor bedrĳven. Het ministerie heeft verlaging van de hoge regeldruk nog steeds hoog op zĳn agenda staan en ziet de digitale inlogcode als een essentieel middel om ondernemers via internet met allerlei nieuwe diensten te gaan bedienen. Dan moet je alleen wel goed weten wie zich bĳ het digitale loket meldt. Je kunt in zo’n geval niet om Digid heen. Gelukkig heeft het ministerie eindelĳk ook begrepen dat het alleen iets met Digid wordt als marktpartĳen de verdere ontwikkeling van diensten rond dit digitale identificatiebewĳs op zich gaan nemen. Het ministerie nodigt bedrĳven uit om met producten en diensten te komen die het digitaal identificeren van burgers en bedrĳven op internet gemakkelĳker gaan maken. Het duo Vodafone, Diginotar heeft zich als eerste gemeld. Vodafone komt binnenkort met een simkaart voor de mobiele telefoon op de markt voorzien van een digitale handtekening. Rechtspersonen kunnen daar straks transacties digitaal mee ondertekenen. Of de telefoon gebruiken als vervanger van de nu veel gebruikte token om in te loggen op het bedrĳfsnetwerk. Dit soort voorbeelden zĳn tekenen dat het nu eindelĳk iets kan gaan worden met Digid. Sytse van der Schaaf Adjunct-hoofdredacteur IT Executive

INHOUD

NIEUWS 4-9 5 7 9

Nieuwsoverzicht Weekmakers Column Dominique Deckmyn Wannahave

MANAGEMENT 10 12 13 15 17

Best practices offshoring Management kort Column Charles Groenhuijsen Liever vakidioot dan MBA’er als chef Kennis onvoldoende benut

TECHNOLOGIE 18 21 22 23

Erp nog niet in saas-vorm Column Ron Tolido Pggm voert virtualisatie door tot op de desktop Column IT&Recht Patrick van Eecke

FORUM 25 25

Lezersreacties Agenda

MENS&WERK 26 27 28 29

Nieuws arbeidsmarkt Banencarrousel Portret van een it-manager Column René Diekstra

ESCAPE 30 30

Cartoon Colofon

ADVERTEERDERSINDEX 01 14 01 14 01 32 06 24 16 02 08 20 26

A2 Networks ASL BiSL Foundation B+P Bariton Cam Solutions Capgemini Academy Focus Hewlett-Packard Michael Page Ricoh Comparex Sony Terremark

Ricoh Nederland B.V., Utopialaan 25, Postbus 93150, 5203 MB ‘s-Hertogenbosch, www.ricoh.nl nr 22 • 12 november 2008

3

IN HET NIEUWS

WEEKMAKERS

XEROX REORGANISEERT Printerfabrikant Xerox gaat 5 procent van zĳn werknemers ontslaan. Door het schrappen van de drieduizend banen die hiermee gemoeid zĳn, wil het concern 200 miljoen dollar besparen. Het bedrĳf zag zĳn verkopen met 3 procent teruglopen doordat Amerikaanse afnemers minder producten en diensten inkopen.

Gartner voorspelt zwaar weer

Wolk aan azuren hemel

Onderzoeksbureau Gartner komt terug op zĳn voorspellingen voor 2009. De recente bankencrisis heeft de optimistische prognoses van begin september ingehaald. It-budgetten stĳgen op zĳn best een beetje.

Microsoft heeft op de recent gehouden Professional Developers Conference in Los Angeles zĳn lang verwachte platform voor cloudcomputing ‘Windows Azure’ onthuld. ‘Azure’ duidt volgens Microsoft op een ‘wolkenloze hemel’. Analisten plaatsen daar zo hun vraagtekens bĳ.

R

esearch-directeur Peter Sondergaard van Gartner verwacht nu dat de it-budgetten maximaal met 2,3 procent wereldwijd zullen stijgen. In het slechtste geval moeten it-managers zelfs met een krimp van 2,5 procent rekening houden. Vooral in de VS en Europa zal worden bezuinigd op it-uitgaven, vanwege de problemen in de fi nanciële sector, de auto-industrie en andere it-intensieve bedrijfstakken waar nu klappen vallen. Sondergaard was één van de sprekers op de ITxpo-bijeenkomst van Gartner in Cannes vorige week. De crisis gaat de it-sector dus niet voorbij. Gartner schetste sombere scenario’s. Sondergaard raadde cio’s aan volgend jaar in te zetten op kostenoptimalisatie. Als andere topprioriteiten noemde hij virtualisatie en it-modernisering. Virtualisatie is nu het belangrijkste middel om kosten te optimaliseren en it-infrastructuren flexibeler te maken. In 2009 komen volgens hem personeelsreducties nadrukkelijker op de agenda.

ORACLE KOOPT HALEY Oracle gaat Haley overnemen voor een niet nader genoemd bedrag. Haley is een aanbieder van software voor Amerikaanse sociale diensten, waarmee de effecten van nieuw beleid uitgerekend kunnen worden. Oracle plaatst het management en de werknemers van het overgenomen Haley in een nieuwe divisie. Die moet de markt voor sociale diensten ontginnen met de software van Haley, die gecombineerd wordt met erp- en crm-software van Oracle.

Gartner hamert de laatste tijd sterk op het moderniseren van it-systemen. Volgens Andy Kyte ligt er een groot probleem te wachten als de huidige babyboom-generatie met vaak decennia kennis van de legacy-systemen met pensioen gaat. Gartner presenteert de crisissituatie ook als een kans voor de it-afdeling. Niet alleen kan IT een belangrijke factor zijn om bedrijfskosten te reduceren, IT is ook het strategische middel om organisaties productiever te laten functioneren. In Gartners traditionele lijstje ‘ontwrichtende’ technologieën zet Gartner multikernen-processoren op nummer één, gevolgd door virtualisatie, social networks en op vier cloudcomputing. Steven Prentice wees de aanwezige it-managers er nog eens op dat de gebruikers veel meer web 2.0 in de organisatie gebruiken dat ze denken. Zijn oproep: omarm die ontwikkeling waar het kan. De tijd is voorbij dat de it-afdeling alles kon controleren.

•

IPV6-AWARDS GEANNULEERD De jury heeft het IPv6-prĳzengala dat voor 18 november gepland stond, afgezegd. Dat meldt Erik Huizer, voorzitter van de IPv6 Taskforce die de implementatie van dit nieuwe interprotocol in Nederland moet bevorderen. In Nederland komt de implementatie van dit protocol traag op gang. Het animo voor de geplande IPv6 Awards was zo minimaal, dat het prĳzengala dit jaar geschrapt is.

H

et virtuele besturingssysteem is gebaseerd op bekende Windows-programmeeromgevingen als . Net, Visual Studio, SQL, Live, SharePoint en Dynamics CRM, die in de toekomst als ‘services’ in de wolk zullen gaan functioneren. Programmeurs kunnen applicaties bouwen op dit nieuwe platform en laten draaien in computercentra van Microsoft. Het is voorlopig alleen in de VS beschikbaar. Microsoft belooft prijzen die de tarieven van kale ‘hosting’ niet te boven zullen gaan. Microsoft toonde een proefapplicatie in haar wolk in de vorm van ‘Bluehoo’, een applicatie voor mobiele telefoons die ‘vrienden’ herkent via Bluetooth. De naam is uiteraard een pesterijtje richting Yahoo. Hoofdarchitect software Ray Ozzie zei dat Azure en cloudcomputing een ‘nieuw startpunt’ vormen voor Microsoft. Het hoofd voor de divisie Server and Tools, Bob Muglia, vergeleek de lancering van Azure met die van Windows NT vijftien jaar geleden. Analisten zien Microsoft niet zomaar succesvol worden in de markt voor cloud-computing. Er is op dit moment al het nodige aanbod van Amazon, Google en Salesforce.com. Daarnaast zal de softwaregigant bij de overstap van pc-licenties op webabonnementen de nodige kleerscheuren ondervinden. Het concern moet fl ink de eigen inkomsten kannibaliseren om Google van het lijf te houden. In aanloop naar zijn cloud-toekomst investeert Microsoft de komende vijf jaar stevig in datacenters. Het bedrijf verdrievoudigt het aantal hiervan. Het aantal servers wordt vermenigvuldigd met vijftien.

•

Google Apps krĳgt ‘sla’

B

MOTOROLA REORGANISEERT Motorola gaat drieduizend extra banen schrappen bĳ zĳn divisie van mobiele telefoons. In het derde kwartaal ging de omzet bĳ deze divisie opnieuw omlaag, dit keer met maar liefst 31 procent. Motorola gaat zich beperken tot twee besturingssystemen op zĳn telefoons: Windows Mobile en Google Android. Het eigen Motorola OS, Symbian en het op Linux gebaseerde Motomagx zĳn geschrapt. Deze rationalisatie moet een besparing van 600 miljoen dollar opleveren in 2009.

Van haat naar liefde

H

P en Giarte hebben het boek I love my IT department uitgebracht, waarin ze een oproep doen om IT en de business beter met elkaar te laten communiceren. Het boek is een vervolg van een seminarserie van HP en Giarte over hetzelfde thema. IT heeft te weinig in zichzelf geïnvesteerd, en is de 4

nr 22 • 12 november 2008

grip op de eigen organisatie vaak kwijt. It-managers moeten beter weten welke vaardigheden medewerkers hebben, wat de beschikbare capaciteit is, hoe de infrastructuur eruitziet en hoe het applicatieportfolio tot in detail is opgebouwd. Als dat inzicht er wel is, kunnen zij een veel realistischer antwoord

geven op verzoeken vanuit de business. Hierdoor zal IT veel vaker als een serieuze gesprekspartner overkomen. Kijk voor meer informatie op www.ilovemyitdepartment.com. Op diens tegenhanger www.ihatemyitdepartment.com zijn een aantal afleveringen van de IT Crowd te bekijken.

•

etaalde afnemers van Google Apps krijgen van Google de garantie dat deze dienst 99,9 procent van de tijd beschikbaar is. Bij een langere uitval van deze dienst hebben zij recht op een schadevergoeding. Dit heeft Matthew Glotzbach, directeur van Google Enterprise product management bij Google laten weten op zijn blog. Volgens Glotzbach komt Google met deze toezegging, omdat bedrijven aarzelen om de door hen zelf beheerde systemen over te hevelen naar een aanbieder die deze software als een dienst beschikbaar stelt. Een heldere serviceniveau-overeenkomst moet die aarzeling volgens Google helpen wegnemen. Google haalt onderzoek van Radicati Group aan om te stellen dat de systemen in eigen beheer vaak een veel lagere beschikbaarheid kennen. Zo zou de Exchange-software van Microsoft, IBM Lotus-software en het Groupwise-product van Novell die bij bedrijven zelf draait, gemiddeld tussen de 66 en 150 minuten uit de lucht zijn per maand. Gmail is tussen de tien en vijftien minuten per maand niet beschikbaar. Google gaat pas over tot compensatie als een dienst in een jaar tijd ruim acht uur niet beschikbaar is geweest.

•

WOLKEN VOOR DE SUN? …weer of eigenlĳk: nog altĳd. Het is treurig maar Sun heeft het lek nog steeds niet boven gekregen. Het laatste kwartaal werd maar liefst 1,7 miljard dollar verlies gemaakt op een omzet van 3 miljard. Vanaf midden jaren negentig ontpopte het concern zich met Cisco en EMC tot de grote leveranciers van internet. De peperdure Sun-computers werden met vrachtwagens tegelĳk afgeleverd bĳ providers. Maar toen de internetzeepbel uit elkaar spatte, knapte er ook wat bĳ Sun. Het bedrĳf dook zwaar in de verliezen en bleek niet in staat op de gewĳzigde realiteit in te spelen. Veel Sunners waren het zicht op deze realiteit al jaren kwĳt. Men had zich intern in slaap laten wiegen door het hummen van de eigen mantra: Sun, één processor, een besturingssysteem, alle oplossingen. Met de heerlĳk arrogante Scott McNealy aan de top had men lang markttrends kunnen negeren. Begin van deze eeuw werd alsnog de rekening gepresenteerd. Jaren van reorganisaties volgden; we mochten het nog meemaken dat McNealy de hand schudde van Steve Ballmer. De laatste jaren werden er zowaar weer wat winstjes opgetekend, maar nog steeds geen succesvolle strategie. Het effect van de vele acquisities valt tegen. Sterker nog: van het grote verlies wordt 1,4 miljard dollar veroorzaakt door afwaardering van overgenomen bedrĳven, lees StorageTek. Het opensourcen van Solaris kwam te laat. De trend is nu eenmaal Unix te vervangen door Linux of Windows. Dat Sun de hoeder is van opensourceproducten als MySQL en OpenOffice is mooi, maar doet de teller niet veel sneller draaien. Momenteel doen de meest wilde scenario’s de ronde. Een acute financiële noodzaak voor dramatische besluiten is er niet want Sun heeft een sterke kaspositie. Wel heeft een investeringsfonds inmiddels 20 procent van de aandelen in handen. Dat fonds zal gaan aandringen op verkoop van onderdelen of andere drastische maatregelen waar men bĳ Sun nog nooit over na heeft durven denken. IPHONE HELEMAAL GEEN EXCLUSIEF SPEELTJE? … dan hoeft het niet meer. Wie zich wil onderscheiden moet vooral geen iPhone meer kopen. Het kleinood blĳkt inmiddels in de VS vooral populair bĳ lagere inkomensgroepen. Daar is de volgende verklaring voor gevonden: de iPhone is eigenlĳk goedkoop omdat je mobiele telefoon, mp3-speler en internetapparaat ineen hebt. Dat is natuurlĳk waar als je niet op de maandelĳke abonnementskosten let. Typisch Amerikaans ook. Maar je weet genoeg: als je iets exclusiefs wilt dan is de iPhone vanaf nu not done. GEVANGEN IN EEN SAP-WEB? ... zo is het wel met die bedrĳfssoftware. SAP heeft in de 2008 zĳn onderhoudsprogramma’s vereenvoudigd: van drie smaken naar één. Volgens SAP is dat ook gunstig voor gebruikers, maar dat geldt uiteraard alleen voor de archetypische gebruiker die SAP in zĳn eigen rekenmodel gebruikt. Voor veel bedrĳven gaan de onderhoudskosten gewoon omhoog, zonder dat ze daar veel over te vertellen hebben. Want van dergelĳke software kom je net zo moeilĳk weer af, als je eraan bent gekomen. Fred van der Molen nr 22 • 12 november 2008

5

IN HET NIEUWS

COLUMN

CĲFERS MICROSOFT Microsoft meldde vorige week dat haar omzet het afgelopen kwartaal uitkwam op 15,06 miljard dollar. Dat is een stĳging van 9 procent. De winst viel met 4,37 miljard dollar lager uit: een groei van 2 procent. De divisie Server and Tools groeide 17 procent en Business (met daarin onder meer Office) liet een groei zien van 20 procent. Microsoft heeft de vooruitzichten voor de rest van zĳn financiële boekjaar naar beneden bĳgesteld. Het concern gaat een half miljard dollar besparen.

HILLENAAR STUURT IT RĲK AAN Maarten Hillenaar is benoemd tot directeur Informatiseringsbeleid Rĳk bĳ het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninksrĳksrelaties. Hĳ begint op 1 januari 2009. De directie Informatiseringsbeleid moet ervoor zorgen dat informatie en IT optimaal worden ingezet in de primaire en ondersteunde processen van de Rĳksdienst.

IBM biedt desktop in saas-vorm

De VS als bananenrepubliek

Na Google gaat ook IBM met ‘software as a service’ de slag om de desktop aan met Microsoft.

Via dezelfde achterlĳke technologie als bĳ de afgelopen verkiezingen heeft Amerika vorige week een nieuwe president gekozen. Anno 2008 stemmen Amerikanen toch niet meer als in een Bananenrepubliek? Wis en waarachtig wel!

D

e bèta-versie van Bluehouse, die de komende maanden gratis beproefd kan worden, houdt het midden tussen WebEx (vanwege de web-bijeenkomstmogelijkheden) en LinkedIn (vanwege de ingebouwde sociale netwerkfunctionaliteit). Met Bluehouse kun je online overleggen, presenteren, chatten en schermafdrukken delen. Verder biedt deze webdienst mogelijkheden voor het aanmaken van profielen, het vormen van online groepen en het opzetten van gezamenlijke activiteiten. Documenten kunnen online gedeeld en van commentaar voorzien worden, en krijgen na bewerking en terugplaatsing automatisch eigen versienummers. De dienst is sinds begin oktober beschikbaar en gaat meer bieden de komende tijd: de mogelijkheid om documenten online te bewerken (zoals in Google Docs), integratie met e-mail en agenda, online dataopslag en VoIP.

D

e lange rijen voor de stembureaus vormden het zichtbare deel van de ellende, de rest zit verstopt achter computers en tafels. Apparatuur ingezet om te stemmen en om de stemmen te tellen verschilt per staat en gemeente, met niet zelden ongecontroleerde software en bovenal: oncontroleerbare procedures en uitvoering. Publicaties als Ars Technica, Threat Level van Wired en Bradblog wijdden de afgelopen maanden de nodige artikelen in detail aan deze kwestie. Op VerifiedVoting.org wordt de bedenkelijke stand van zaken van stemmachines bijgehouden. Dit alles leest als een tragisch relaas van een natie die niet in staat is om fatsoenlijke landelijke verkiezingen te houden. De mogelijkheden voor ‘gewone’ fouten en het marchanderen met stemmen en met resultaten zijn verbazingwekkend groot. Vooral producent van stemcomputers ES&S moet het ontgelden. Haar iVotronic stemcomputers met aanraakschermen vertoonden de ene na de andere bug. De staat Florida verbood ze, maar een aantal andere staten gebruikt iVotronic nog. Stemmen raakten kwijt in de staten Michigan, Texas en West Virginia. Maar ook producent Diebold staat nog steeds onder vuur van itexperts. Bij stemmingen in de staat Colorado gingen stemmen verloren bij onregelmatigheden. Wachttijden tot aan 10 uur zijn er gemeten voor sommige stembureaus. Ach, zegt één van de officials in een tv-reportage, mensen staan ook in de lijn voor kaartjes voor een concert of basketbalwedstrijd, of voor het bemachtigen van een iPod. Een wetsvoorstel (notabene van Republikeinen, toch vooraf al het meest verdacht van eventuele fraude) om alle 50 staten te verplichten om een papieren back-up bij stemmingen te produceren, heeft het niet gehaald.

•

Hooglerarenreeks

Strategisch Informatie Management De brug slaan tussen actuele ICT issues en managementvraagstukken

Uw sprekers: Prof. dr Marcel Creemers Prof. drs J. Arno Oosterhaven Prof. ir Wim Dik Prof. dr Edo Roos Lindgreen Ing. Ron Tolido Prof. dr Erik Beulen Prof. dr Egon Berghout Prof. dr Bert Kersten Prof. dr ir Maarten van Steen

Plus praktijkbijdrage van ProRail

•

WAT IS ER ZOAL MIS

Abbbrts^kab`ljmrqbo Abdbpèfbabkfps^kabfkcloj^qfbqbèklildfbfkKbaboi^ka

• Enorme traagheid van machines en procedures, resulterend in lange rijen wachtende stemmers; • Hele series stemmen die verdwijnen; • Toestemmingen om te stemmen die niet goed aankomen of verdwijnen; • Onvoldoende werkende aanraakschermen waardoor stemmen verloren gaan; • Slechts een papieren back-up van de stemmen zodat het elektronisch stemmen en de telling daarvan oncontroleerbaar zijn in 31 staten, in de overige niet.

Inclusief GRATIS exemplaar van het boek ‘De eeuw van de computer’

9 dinsdagen, van 27 januari tot en met 31 maart 2009 – Nyenrode Business Universiteit

www.focusconferences.nl/ITExecutive

Bron: Ars Technica Advertentie F09006 SIM.indd 1

6


09-10-2008 15:43:13

DOMINIQUE DECKMYN

Wat is Azure? Na jaren van hints en geruchten, heeft Microsoft zĳn besturingssysteem voor ‘de wolk’ aangekondigd. En het is – tromgeroffel… Windows! Of toch niet? Want wat is Windows Azure nu eigenlĳk? Op een recente Microsoft-conferentie (PDC) werd een slide getoond waar ‘SQL Services’ en ‘SharePoint Services’ draaien bovenop Azure, zoals ‘SQL Server’ en SharePoint Server’ draaien op Windows Server. Dat suggereert dat Azure een besturingssysteem is voor wolktoepassingen, zoals Windows Server een besturingssysteem is voor servertoepassingen. Maar is een Azure-server gewoon een Windows-server die toevallig in een datacenter van Microsoft staat, misschien met een extra laagje software voor het beheer? Zo ja: waarom zegt Microsoft dat dan niet gewoon? En zo neen: waarom niet? Waarom was er een aparte versie van Windows nodig voor deze toepassingen? Is het misschien, omdat de ‘gewone’ Windows Server niet schaalbaar genoeg is voor grote datacenters? Of niet betrouwbaar genoeg? Er is ruimte voor toelichting, om het voorzichtig te zeggen. Maar die vaagheid - rond de technologie én het businessmodel – betekent nog niet dat Azure geen belangrĳke doorbraak zou kunnen zĳn. Uiteindelĳk heeft nog geen enkele partĳ op dit moment een dominante voorsprong in de nieuwe wereld van cloud computing. Amazon staat technisch misschien het verst, maar de webwinkel heeft nog nauwelĳks een track record als betrouwbare strategische it-partner. De SaaS- of cloud-computing-inspanningen van Microsoft waren de afgelopen jaren een gemakkelĳk doelwit voor spot, vooral met de teneur too little too late. Maar dat bĳvoorbeeld Office Live niet echt kon concurreren met Google Apps komt natuurlĳk niet omdat Microsoft geen uitstekende webapplicaties zou kunnen ontwikkelen. De waarheid is dat Office Live moedwillig is uitgekleed om de omzet van melkkoe Office niet in gevaar te brengen. Microsoft heeft ondertussen, ondanks zĳn reputatie, best wel enige ervaring in schaalbare toepassingen in ‘the cloud’. Denk maar aan Hotmail, misschien wel de grootste wolk-toepassing van alle. (OK, toen Microsoft die software opkocht, draaide hĳ op FreeBSD en daar hebben we jarenlang smakelĳk om gelachen). Microsoft heeft heel wat problemen gehad met Hotmail, maar uiteindelĳk zĳn er vandaag de dag maar weinig cloud-computingtoepassingen even langdurig en intensief getest als Hotmail. Microsoft kan het dus wel degelĳk een schaalbare webtoepassing neerzetten. Maar Ray Ozzie, de opvolger van Bill Gates, moest de afgelopen drie jaar rĳden met de handrem op. Nu met de lancering van Azure lĳkt Ballmer hem vrĳ spel te geven. In welke mate blĳft natuurlĳk de vraag. Ballmer zal niet al zĳn eieren in dit webmandje leggen. De ontwikkeling van desktopen serverapplicaties gaat op volle kracht door. De toekomst moet uitwĳzen of Microsoft het aandurft zĳn eigen desktopproducten te gaan kannabaliseren. Microsoft lĳkt met Azure een geloofwaardig cloudcomputingplatform neer te hebben gezet. En als de wolkcomputer inderdaad écht de volgende generatie it-architectuur is - na mainframe, minicomputer, client-server en thin client, dan zal Microsoft zĳn partĳtje meeblazen. En mocht cloud computing toch nog de zeepbel blĳken waar Oracles Larry Ellison het voor houdt, dan heeft Steve Ballmer nog andere ĳzers in het vuur. nr 22 • 12 november 2008

7

WANNAHAVE

DE DATACENTER SPECIALISTEN

Lek Windows gedicht

Blackberry Bold

Microsoft kwam eind oktober, buiten de reguliere maandelĳkse patches om, met een update voor Windows.

D

Innovatieve leverancier onafhankelijke oplossingen

at doet Microsoft zelden; de laatste keer was in april 2007. Dat geeft de urgentie aan van deze update. Niet bijgewerkte systemen zijn gevoelig voor een mogelijke ‘worm’. Op het moment van verschijnen zei Microsoft dat er al kwaadaardige code op het internet was opgedoken, die misbruik van het beveiligingslek in Windows maakte. Wanneer dat lek ‘op afstand’ kan worden misbruikt, en wanneer misbruik kan geschieden zonder tussenkomst van de gebruiker, dan kan de kwaadaardige code zichzelf van systeem tot systeem verspreiden. Dergelijke code wordt een ‘worm’ genoemd, en wordt gezien als een van de meest kwaadaardige vormen van ‘malware’. Er is in het verleden berekend dat een worm in slechts een paar minuten tijd een groot deel van het internet kan infecteren. Of hackers daadwerkelijk een worm zullen uitbrengen is onzeker. Volgens deskundigen zijn wormen niet populair onder hackers, omdat computergebruikers hun systemen massaal van updates voorzien, zodat deze software zijn werking verliest.

•

Google weer in boeken •

Consolidatie

•

Business continuiteit

•

Virtualisatie

•

Archivering

•

Backup & recovery

•

Serverbased computing

•

Disaster recovery

•

Detacheringen &

•

Consulting

G

oogle heeft een schikking getroffen met de Amerikaanse vereniging van auteurs Authors Guild en met de Association of American Publishers (AAP). De schikking volgt op twee jaar van onderhandelen, en moet nog door de Amerikaanse justitie worden goedgekeurd. Google betaalt 125 miljoen dollar in ruil voor de rechten om delen van de boeken te publiceren. Daarnaast zal Google het voor het publiek mogelijk maken om online toegang tot de boeken te kopen. Organisaties kunnen ook een abonnement voor boeken afsluiten en deze toegankelijk maken voor hun leden. Er komt een compensatiesysteem voor auteurs en uitgevers, die daaruit worden betaald. De schikking geldt alleen voor de VS.

professional services

•

Comparex, helder en innovatief in succesvolle datacenter oplossingen.

Laptopbeheer via umts Alcatel-Lucent is met de insteekkaart OmniAccess 3500 NLG voor een laptop gekomen die het mogelĳk maakt om een laptop op afstand te beheren.

D

C omparex Nederland tel: 041 8 -57 47 00 [email protected] www.com parex.nl

at kan ook wanneer de laptop uitstaat, omdat de kaart een eigen voeding, processor, geheugen en besturingssysteem heeft. De nieuwste versie van deze insteekkaart ondersteunt het snellere umts via hsdpa. Een beheerder kan middels de kaart contact met de laptop maken en er bijvoorbeeld patches of andere updates naar toesturen. Deze updates worden vervolgens geïnstalleerd op het moment dat de pc wordt aangezet. Daarnaast kan de kaart de geïnstalleerde software in de gaten houden en eventueel wissen. Er wordt contact met de kaart gemaakt via het ingebouwde hsdpa-modem, of via de wifi of Ethernet-verbinding van de laptop. De kaart kan ook in combinatie worden gekocht met encryptiesoftware van McAfee, waarbij de encryptiesleutels op de kaart worden opgeslagen. Mocht de kaart worden verwijderd, dan gaat de laptop ‘op slot’.

•

Retro look KPN en Blackberry introduceerde deze zomer met veel tamtam een smartphone die volgens beide bedrĳven de mooiste Blackberry ooit was. De Bold is een rĳk uitgeruste Blackberry en is volgens de jongste mode bĳna geheel zwart. Verder heeft het toestel een metalen rand en kunstleer op de achterzĳde. Hĳ is behoorlĳk groot en doet denken aan de eerste modellen waarmee Blackberry bĳna 10 jaar geleden op de markt kwam. Een beetje retro dus. Of hĳ mooi is, daar zullen de meningen over verschillen. Maar dat ‘ie veel kan is zeker. Gebruikte je een Blackberry voorheen vooral voor email en agenda, nu kun je er ook mee bellen, browsen en zitten er talloze andere nuttige en geinige toepassingen op. Zo kan de Bold ook Office-documenten openen, zit er een mediaspeler op en applicaties voor weerberichten, koersinformatie en zelfs games. Er zit ook een camera op, zĳ het met maar 2.0 megapixels wat absoluut te weinig is. De Bold ondersteunt netwerken waaronder 3G en WiFi. Het browsen gaat echt razendsnel op het netwerk van KPN. Het toestel heeft verder een gps-ontvanger en de software Blackberry Maps. Het standaardgeheugen is 1 GB dat uitbreidbaar is met een sd-microkaart. In het gebruik is de Bold op zich erg prettig. De toetsen op het qwerty-keyboard zĳn groter dan die van recente voorgangers en dus redelĳk makkelĳk te gebruiken. Het scherm is echt top. Lekker helder en hoge resolutie al moet je bĳ browsen snel inzoomen. Op de voorzĳde zitten vier handige knoppen die intuïtief werken. Minpunt is de trackball voor navigatie die niet echt lekker werkt. Blackberry claimt een lange stand-by tĳd van liefst twee weken. Helaas hebben we dit niet kunnen testen. Het is een onwaarschĳnlĳke claim gezien de vele opties. Kortom; Blackberry heeft een stap terug gedaan in de tĳd en gekeken naar de succesmodellen van weleer. Deze lessen lĳken gecombineerd met nieuwe technologie en dus zou het zomaar kunnen dat de Bold een succesnummer wordt. Info > http://nl.blackberry.com Blackberry Bold: 11,4x6,6x1,5 cm en 136 gr, prĳs 499-579 euro incl. BTW, excl. Abonnement. nr 22 • 12 november 2008

9

management

Vijftien ‘best practices’ voor offshoring

Strak management noodzaak Door Vanja Walsmit

Om de voordelen van uitbesteding van it-werkzaamheden aan buitenlandse leveranciers te realiseren, is nauwgezet management nodig van zowel opdrachtgever als leverancier. Uit Amerikaans onderzoek zijn vijftien ‘best practices’ naar voren gekomen die het leerproces kunnen versnellen en de uitbestedingsstrategie wel de moeite waard kunnen maken.

S

enior executives dromen ervan wendbare netwerken van mondiale it-dienstverleners op te zetten om zo hun kosten te verlagen, hun kwaliteit te verhogen, soepele productie te realiseren, responstijden te verkorten en risico’s te spreiden. Die wendbaarheid geeft hun de mogelijkheid om it-personeel op een flexibele manier in te zetten en tegelijkertijd hun innovatieactiviteiten te beschermen. Uit onderzoek van Joseph W. Rottman en Mary C. Lacity (University of Missouri, St. Louis ) naar grote Amerikaanse afnemers van offshoring-diensten blijkt dat mondiale outsourcing inderdaad flexibele antwoorden op zakelijke behoeften mogelijk maakt. Maar dergelijke wendbare it-netwerken vergen wél zeer strak en arbeidsintensief management. Amerikaanse bedrijven managen hun buitenlandse leveranciers veel intensiever dan hun binnenlandse leveranciers. Dat is nodig om de risico’s zo klein mogelijk te houden, om geleidelijk een vertrouwensband met deze leveranciers te ontwikkelen en om teams te coördineren die fysiek gezien verder weg zitten en cultureel gezien diverser zijn. Dit micromanagement verhoogt de transactiekosten aanzienlijk en kan de totale besparingen die offshoring oplevert behoorlijk uithollen. Omdat de noodzaak voor dit micromanagement grotendeels het gevolg is van leercurve-effecten, zijn bedrijven er zeer bij gebaat om hun leercurve te versnellen. Hieronder volgen vijftien methoden om it-outsourcing naar het buitenland efficiënter aan te pakken. Versnel de leercurve met een ambitieus, geïntegreerd programma van pilotprojecten. De leercurve voor uitbesteding bestaat doorgaans uit vier fasen. In fase 1 raken managers - al dan niet via marketinghypes of juichende verhalen in de vakbladen - op de hoogte van offshoring. In gesprekken met collega’s en consultants komen ze vrij snel achter de potentiële kosten, baten en risico’s ervan. De 10


meeste managers beginnen hun offshoringactiviteiten dan met een paar gerichte pilotprojecten (fase 2). Vervolgens concentreren ze zich in fase 3 op de kwaliteit en de kostenkant. Meer volwassen gebruikers bereiken fase 4, waarin offshoring wordt benut om corporate strategieën te faciliteren. Deze hele leercurve kost organisaties soms jaren. Het proces kan echter worden versneld met een groots aangepakt, geïntegreerd programma van proefprojecten. Selecteer offshoring-bestemmingen op basis van de businessdoelstellingen. Veel bedrijven kijken bij het selecteren van buitenlandse bestemmingen alleen naar de voordelen van specifieke landen in termen van kosten en risico’s. In die factoren kunnen echter snel veranderingen optreden. Beter is het om een bredere set criteria te hanteren, door te kijken naar de strategische doelstellingen en het overkoepelende commitment aan bepaalde bestemmingen. Risico’s minimaliseren Gebruik de concurrentie van buitenlandse leveranciers om het aantal binnenlandse leveranciers te verkleinen. Een echt mondiaal netwerk van it-leveranciers behandelt binnenlandse en buitenlandse leveranciers als legitieme concurrenten van elkaar. Bedrijven die er zo over denken, hebben geïntegreerde afdelingen voor programmamanagement. Ze vragen offertes aan van alle leveranciers in plaats van bepaalde typen werk vooraf te selecteren voor bepaalde typen leveranciers. Hierdoor zijn aanzienlijk gunstigere tarieven bij binnenlandse leveranciers af te dwingen. Diversifieer de leveranciersportfolio om risico’s te minimaliseren en de concurrentie tussen leveranciers te maximaliseren. Sommige bedrijven gebruiken een van hun binnenlandse leveranciers als intermediair om it-werkzaamheden naar het buitenland te brengen, andere selecteren hun (grote of juist kleinere) buitenlandse outsourcingleveranciers liever zelf. De vraag is: met hoeveel leveranciers moet je werken? De meeste bedrijven vonden dat het er minstens twee moesten zijn. Hoewel samenwerking met meerdere leveranciers extra transactiekosten met zich meebrengt, ver-

kleint het veel van de risico’s die verbonden zijn aan uitbesteding. Laat gebruikers delen in de (kosten)voordelen van offshoring. Het gebruik van buitenlandse leveranciers was bij sommige van de onderzochte bedrijven verplicht, bij andere vrijwillig. Als er sprake was van een mandaat, moest de it-afdeling een minimum aan werk in het buitenland onderbrengen, waarbij hen een vaste prijs in rekening werd gebracht ongeacht aan wie het project werd uitbesteed (aan een binnenlandse of aan een buitenlandse leverancier). Op die manier deelden de gebruikers wel in de lasten (extra overhead) maar niet in de baten van offshoring (kostenbesparing). Bij het vrijwillige gebruik van outsourcingleveranciers in het buitenland mochten gebruikers zelf beslissen aan welke partijen ze projecten uitbesteedden, en deelden ze in de kostenvoordelen. Breek projecten op in segmenten om het intellectueel eigendom te beschermen. In het verleden is er wel eens onrust ontstaan na berichten dat er gevoelige informatie gestolen of gekocht was van Indiase outsourcing-leveranciers. Behalve via de gebruikelijke juridische contractuele maatregelen kunnen offshoring-klanten hun intellectueel eigendom nog op andere manieren beschermen: ze kunnen unieke beveiligde zones bij leveranciers creëren, documenten en computers laten beveiligen of het werk tussen verschillende leveranciers verdelen zodat elke leverancier slechts toegang heeft tot bepaalde stukjes van de totale puzzel. Zorg vooraf voor de vereiste infrastructuur. Veel bedrijven onderschatten wat er allemaal komt kijken bij de integratie van buitenlandse leveranciers in de processen van de eigen organisatie. Voor zaken als beveiliging, human resources en ontwikkelings- en testfaciliteiten moet van tevoren een oplossing worden gevonden. De afdeling of groep programmamanagement moet hierbij het voortouw nemen. CMM-niveau Besef dat de contractvorm leveranciers bepaalde stimulansen geeft. De twee basistypen outsourcing-overeenkomsten - ‘vaste-prijscontracten’ en ‘tijden materiaalcontracten’ (waarbij wordt afgerekend op basis van de hoeveelheid geïnvesteerde tijd en materiaal) - hebben hun eigen voor- en nadelen. Het eerste type stimuleert leveranciers om hun productiefste mensen op projecten te zetten om zo

hun marges te vergroten. Het nadeel is echter dat de leveranciers soms slordig werk afleveren, omdat ze met onrealistische deadlines moeten werken. Dergelijke contracten zijn daarom het meest geschikt voor projecten met duidelijke voorwaarden, zodat de leveranciers realistische kostenplaatjes kunnen maken. Het andere type contract levert beter werk op, maar stimuleert leveranciers niet om vaart achter hun werk te zetten. Ook vergt het aanzienlijk meer managementinspanningen van de kant van de opdrachtgever.

Integratie van buitenlandse leveranciers in eigen processen vaak onderschat Verhoog je eigen cmm-certificatieniveau om de kloof tussen jou en je leverancier te overbruggen. Veel van de onderzochte Indiase leveranciers bleken op een hoger niveau cmm-gecertificeerd te zijn dan hun Amerikaanse cliënten. ‘Cmm’ staat voor Capability Maturity Model, een vorm van certificatie die gericht is op processen om de ontwikkeling van it-software te standaardiseren, te voorspellen en voortdurend te verbeteren. Voor de hogere certificatieniveaus is een enorme papierwinkel nodig. De beste manier om deze certificatiekloof tussen cliënt en leverancier te overbruggen, is door je zelf ook (hoger) te certificeren. Dat maakt de samenwerking een stuk efficiënter. Laat een cmm-deskundige zonder domeinexpertise onduidelijkheden in de afspraken wegwerken. Amerikaanse bedrijven klagen vaak dat het proces van afspraken maken met buitenlandse leveranciers lang en omslachtig is, omdat de afspraken door leverancier en cliënt vaak op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Om dit stadium zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, haalt een van de door de onderzoekers geïnterviewde ceo’s er een cmm-deskundige bij die doelbewust geen domeinexpertise bezit. Deze deskundige lost onduidelijkheden in de afspraken op die anders onvermijdelijk bij de medewerkers van de leverancier zouden zijn ontstaan. Maak afspraken over een flexibele benadering van cmm. Door precies af te spreken voor welke cmm-documenten de cliënt wel en niet betaalt, nr 22 • 12 november 2008

De kern

>>

Amerikaans onderzoek naar offshoring-processen levert vijftien ‘best practices’ op die het uitbesteden naar het buitenland efficiënter en effectiever maken. Kosteneffectieve en flexibele mondiale it-netwerken vergen een zeer strak en arbeidsintensief management. 11

management

COlUmn

INFORMATIEDIEFSTAL STEEDS GROTERE ZORG

zorgt een van de onderzochte bedrijven ervoor dat het alleen die cmm-processen gebruikt die volgens hem de belangrijkste waarde toevoegen. Sommige Indiase leveranciers gaan inmiddels actief de markt op met zo’n flexibel cmm-model, dat de kosten voor documentatie en overhead voor hun potentiële klanten tot een minimum beperkt.

Informatiediefstal is de vorm van ‘bedrijfsfraude’ waar senior executives zich de meeste zorgen over maken, blijkt uit het Kroll Global Fraud-onderzoek. Een kwart van de respondenten denkt dat zijn organisatie ‘zeer’ kwetsbaar is voor informatiediefstal, de helft ‘enigszins’ kwetsbaar. De zorgen zijn logisch, want informatiediefstal is de snelst groeiende vorm van fraude (van 22 procent in 2007 naar 27 procent dit jaar), gevolgd door schending van regelgeving en compliance-regels (van 19 naar 25 procent). Mensen die lager in de organisatie zitten – en die zich dus dichter bij de technologische inspanningen en de it-systemen bevinden – menen anderhalf keer vaker dat hun organisatie zeer kwetsbaar is dan degenen op corporate-niveau. ‘Chief technology officers’ en it-managers staan hierin dichter bij het lagere management dan bij hun collega’s op corporate niveau: zij maken zich vaker zorgen over informatiediefstal dan niet-it-executives. Komt natuurlijk doordat ze meer inzicht hebben in de problematiek.

OveRlap geWenSt Calculeer het gebruik van een ‘onsite engagementmanager’ in. Veel cliënten proberen zo weinig mogelijk leveranciers binnenshuis te houden, om zo snel en zo veel mogelijk te kunnen profiteren van het verschil tussen de binnenlandse tarieven en de offshoring-tarieven. Door de grote (culturele, technische, infrastructurele, tijds-, methodologische en taal)verschillen tussen binnen- en buitenlandse leveranciers is dat echter niet eenvoudig, en ook niet verstandig. Werken met een ‘onsite engagementmanager’, die bekend is met de cultuur, accenten, projectmanagementstijl en interne procedures van zijn eigen bedrijf, biedt uitkomst: het zal de overgang soepel doen verlopen en de kwaliteit van het geleverde werk verhogen. Geef leveranciers domeinspecifieke training om de kwaliteit te waarborgen en de ontwikkelingskosten te reduceren. Hoewel uitgebreide oriëntatie en training van medewerkers (bij voorkeur dezelfde die interne medewerkers krijgen) de transactiekosten aanvankelijk opdrijft, zijn ze noodzakelijk om domeinkennis over te brengen

en op de lange termijn de kwaliteit te waarborgen en de ontwikkelingskosten te verminderen. Zorg voor overlap in de aanwezigheid van leveranciers bij de cliënt om kennisoverdracht tussen leveranciers te versnellen. Om domeinkennis over te dragen, is het nodig dat er contactpersonen van de leveranciers op de locatie van de cliënt zijn. Hoe kan dit proces zo snel en zo goedkoop mogelijk worden ingericht? Een van de onderzochte bedrijven plant projecten zo in, dat de aanwezigheid van de nieuwe onsite projectmanager drie tot zes maanden overlapt met die van de onsite managers van de vorige leverancier(s). Op die manier zijn de nieuwe onsite managers volledig ingewerkt als hun voorgangers vertrekken. De voorgangers gingen in dat geval terug naar India om daar mensen te trainen en te managen, waardoor de opgedane kennis weer verder werd verspreid. Creëer ‘balanced scorecard’-criteria. Alle deelnemers aan het onderzoek waren het erover eens dat er criteria nodig zijn voor de kosten, kwaliteit, deadlines en risico’s, maar slechts in één bedrijf was men volledig tevreden met de huidige meetmethoden daarvoor. Dit bedrijf houdt zowel de eigen kosten, kwaliteit en productiviteit als die van binnen- en buitenlandse leveranciers bij met een gestandaardiseerde activiteitenmeetmethode (balanced scorecard). De strategie en de visie van een organisatie bepalen de te meten criteria en de doelstellingen ervan. Bron: MIT Sloan Management Review

•

Hoe motiveer je personeel?

LEIDERSCHAP IN CRISISTĲD

een van de lastigste taken van it-managers is om mensen zover te krij gen hun uiterste best te doen. Wat is eff ectief?

Hoe goed je als leider bent, blijkt pas als je onderneming onder vuur ligt. Dat vindt Dov Frohman, voormalig directeur van Intel Israël en de uitvinder de eerste herprogrammeerbare geheugenchip (eprom). Frohman is in 1939 in Nederland geboren als zoon van uit Polen gevluchte joden, zijn ouders werden opgepakt en vermoord, hijzelf overleefde op een onderduikadres op het platteland, waarna hij in Israël terechtkwam. Veel oorlog in zijn leven dus. Zijn lessen voor leiders in tijden van crisis: focus op het overleven op de lange termijn (overleven is prioriteit nr. 1), ga tegen de stroom in (doe iets wat mensen totaal niet verwachten), vertrouw op je instincten. Bron: Harvard Business Review

12


eeRlĲ ke BelOning Uit het onderzoek blijkt eenduidig dat organisaties alle vier deze basale emotionele drives moeten zien te vervullen, want dat leidt aantoonbaar tot optimaal gemotiveerd personeel. Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Elke drive of behoefte moet langs een andere weg worden vervuld. De behoefte om te verwerven is het makkelijkst te vervullen door een beloonsysteem op te zetten dat onderscheid maakt tussen goede en slechte presteerders, dat beloningen aan prestaties koppelt en dat de beste mensen mogelijkheden biedt om verder te komen. De behoefte aan ‘bonding’ vervul je het makkelijkst door een cultuur te creëren die is gericht op teamwork, samenwerking, openheid en vriendschap. De menselijke behoefte om te begrijpen is het makkelijkst te vervullen via het ‘job design’: ontwerp functies zodanig dat ze zinvol, interessant en uitdagend zijn. En de behoefte van mensen om te verdedigen vervul je het makkelijkst door ervoor te zorgen dat de systemen voor prestatiemanagement en middelentoewijzing eerlijk, betrouwbaar en transparant zijn.

“laat me nooit meer los!”

Bron: Harvard Business Review

HanDDRUkken in SOORten Je hebt handdrukken in soorten. Ik vind de dode-vis handdruk het ergste: een koude, klamme, bijna glibberige hand. Brrr. Slappe handjes zijn ook niet fijn. Dat wordt vast geen spontane, enthousiaste collega waarmee je lekker kunt lachen.

•

mOtivatie: De vieR ingReDiënten

M

et gemotiveerd personeel ziet het leven van de it-manager er - in elk geval op het werk zonnig uit. Maar wat motiveert medewerkers om hun beste beentje voor te zetten? Het is onderzocht door Nitin Nohria, Boris Groysberg (beiden Harvard) en Linda-Eling Lee (Centre for Research on Corporate Performance). Daarbij baseerden zijn zich op de vier emotionele behoeften, ofwel drives waardoor mensen worden voortgedreven. De drive om te verwerven heeft betrekking op materiële goederen (voedsel, kleding, huis, geld enzovoort) én immateriële ‘ervaringen’ (van amusement en vakantie tot statusverhogende zaken als promotie en een hoge functie). Ten tweede is er de drive om emotionele banden aan te gaan (‘bonding’) met familie, vrienden en collega’s, maar ook met de organisatie, verenigingen en de natie. De drive om te begrijpen houdt in dat mensen de wereld om hen heen willen doorgronden. We willen gebeurtenissen bevatten en de zin van dingen begrijpen. De drive om te verdedigen tot slot houdt in dat we

>>

- Prestatiegebaseerde beloning, promotie en ontwikkeling; salarissen die niet onder die van de concurrentie liggen; - Open teamcultuur, gebaseerd op samenwerking, vriendschappelijke relaties tussen collega’s; uitwisseling van ‘best practices’; - Zinvolle, interessante, uitdagende banen, waarin mensen voelen dat ze een belangrijke bijdrage leveren aan de organisatie; onszelf, ons bezit, de dingen die we hebben bereikt, onze familie en vrienden en onze ideeën en opvattingen willen beschermen tegen dreigingen van buitenaf. >>

CHaRleS gROenHUĲ Sen

- Eerlijke, doorzichtige systemen voor prestatiemanagement en middelenallocatie.

Stel dat er geen psychologen waren. Dan zouden we ronddolen in een moeras van wurgende onwetendheid. En niemand zou meer durven solliciteren. Niet meer solliciteren? Hebben we daar psychologen voor nodig? tien tipS vOOR SOlliCiteRen Ja, want hoe doe je dat zonder zo’n slim lijstje met de “Top Tien Tips voor Succesvol Solliciteren”. U kent ze vast. Over je kleding (iets tussen hobbezak van de kringloper en strakke avondkleding). Over je onblusbaar blije uitstraling. En vergeet ook niet als sollicitant zelf één of twee quasibelangstellende vragen te verzinnen. Allemaal oude koek dus. Er zijn ook tips die ik niet had verzonnen. Ik lees in Amerikaans onderzoek de gouden tip: Geef een stevige hand. Klinkt raar? Even eerlijk. Al die saaie lijstjes met banen en opleidingen die de brave sollicitant meestuurt, verdwijnen als sneeuw voor de zon bij binnenkomst van de kandidaat. Leuk of niet: U hebt binnen een seconde uw oordeel klaar. Toch? Niks gaat boven persoonlijk contact. Probeer het maar eens: Loop over straat en kijk voorbijgangers aan. In die halve seconde denk je al van alles over ze te weten: Wat voor type het is. Opgewekt of somber. Aardig of bullebakkerig. Klopt, hè? Je bent helemaal scherp als je in een sollicitatiecommissie zit. Dan heb je de sollicitatiebrief al gelezen. Je oordeel wordt gecompleteerd bij binnenkomst van de kandidaat. En dan komt… de handdruk. Die bezegelt het lot van de sollicitant.

Een stevige handdruk dus? Nou, dat hangt er vanaf. Als ik de baas word van de sollicitant moet ‘ie ook weer niet tè stevig zijn. Dan denk je al snel: Oei, ietsje te zelfverzekerd; die wil op den duur mijn baan. Vrouwen zijn een apart geval. ‘n Vrouw-met-kille-handdruk is meteen “Gevalletje Hopeloos”. Maar ‘een-vrouw-met-warme handdruk’ heeft potentie. Is het ook nog eens een aantrekkelijke vrouw , dan word je daar (als man) zelf ook warm van. Je wilt ‘t wel uitschreeuwen: ‘Laat me nooit meer los!’ Weg objectiviteit. Verzin ik dit allemaal. Nee, hoor! Het is onderzocht door – u raadt het al – heuse psychologen. Prof Greg Stewart uit Amerika: “De handdruk zet de toon voor de rest van het gesprek. We onthouden niet bewust wat voor hand iemand geeft. Maar onbewust krijgen we een indruk van de persoonlijkheid van de sollicitant.” Van een Amerkaanse website pluk ik nog een paar Handenschud-Tips: Overweeg een manicure; was je handen (dan zijn ze niet glibberig); stevige hand dus maar maak het niet dus niet te gek (“no bone crusher”). Oh, en vergeet die gulle glimlach niet! Want u weet het nu: Een ongeluk zit in een klein handje. nr 22 • 12 november 2008

13

ASL BiSL JAARCONGRES

FOCUS ON DEMAND 9 DECEMBER 2008 | SPANT BUSSUM | 6 e JAARCONGRES

4/0)#3 s$EMANDMANAGEMENT s"USINESS)4!LIGNMENT s!3,"I3,PRACTICES s)NTERACTIVITY s%NOOKDITJAARISERWEEREEN!3,"I3,AWARD

Meer informatie op www.asl-bisl.org

Liever vakidioot dan MBA’er als chef

‘vinkvee en turfsmurfen’ Wat is dat toch met die voortdurende roep om transparantie? indekgedrag van mbatypes, vindt hoogleraar mathieu Weggeman. Bij het leiding geven aan professionals zou het veel meer om vertrouwen moeten draaien. Dat lukt beter als de chef iemand is die zij n sporen heeft verdiend in het vak. Door Peter Olsthoorn

H

et leiden van die professionals kun je veel beter overlaten aan een persoon die zijn sporen in het vak, bijvoorbeeld de IT, heeft verdiend dan aan de man van buiten die aan het hoofd wordt gezet met een MBA-diploma”, aldus Mathieu Weggeman. De hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven scoorde dit voorjaar met ‘Leidinggeven aan professionals? Niet doen!’, ook wel het ‘managementboek van 2008’ genoemd. Weggeman sprak recentelijk voor het Managers Netwerk Nederland (MNN), een publiek waarmee hij en ingewikkelde haat/liefde-verhouding onderhoudt. Dat noemt hij zonder gêne ‘spreadsheetfundamentalisten, vinkvee en turfsmurfen’. Want de onderhoudende Weggeman staat er niet voor de populariteitsprijs. Dus zegt hij, na afloop: “Het belang van die zogenaamde leiderschapskwaliteiten wordt schromelijk overdreven. Het moet veel meer gaan om beoordeling vanuit inhoudelijk vakmanschap. Het is net als met ouderschap: voor ouderschap hoef je niet te studeren. Zelf ben je ook kind geweest. [Nee, ik ben geen ouder, maar wel kind geweest.]” Dat studeren doen de MBA’s, en dan mogen ze de baas spelen. “Curieus. Ze komen vaak binnen zonder enige bewezen inhoudelijke kwaliteit. Dus gaan ze zekerheden inbouwen: dat verzamelen voor hun cockpits en dashboards. Er zijn er gewoon te veel van op belangrijke posities.” Deze jongens en meisjes, meent Weggeman, compenseren het gebrek aan een veel belangrijker eigenschap: vertrouwen: “Op inhoud kunnen ze niet sturen en oordelen, want ze brengen te weinig vakbekwaamheid mee. Dus dekken ze zich voortdurend in met dingen waarmee ze professionals meer voor de voeten lopen dan hun kwaliteit en productiviteit te verhogen.” Want professionals, zo is de boodschap van Weggeman, zijn uit zichzelf productief. Ze hebben wel een ‘meester’ nodig, zoals bij de gilden vroeger. En zo’n meester/gezel-relatie kan ook omdraaien. “Op vakinhoudelijke kwaliteit moeten ouderen, zeker vijftigplussers vaak afhaken. Ze zijn de mindere.” Dat kan de zaal beamen uit de praktijk. Maar hoe vertel je die boodschap? Weggeman: “Toon het aan.

Laat zien dat anderen meer presteren.” Maar dit betekent dat je prestaties moet meten en transparant moet maken. Tegen Weggemans’ adagium toch? “Je moet dat anders doen, zoals wij bij De Baak: we stellen een Personal Commitment Statement op.” Typische MBA-term, dunkt ons. Maar nee: “het is de vastlegging van afspraken met een meerdere. En ook met collega’s want we publiceren die op het intranet. Het bevat de afspraken en doelstellingen. Het voorstel doet de professional zelf. De ander stuurt bij: Kan dat niet wat beter, of, werk je jezelf zo niet naar een burn-out?” SCHĲ neffeCtiviteit De huidige methoden, met bijvoorbeeld ‘balanced score cards’ het het voldoen aan kwaliteitsregels (TQM) , Iso-borging, SoX-boekhouding (“Nu doet iedereen SoX en is er toch een financiële crisis”), taakomschrijvingen en allerhande regelingen en meetprocedures kosten volgens Weggeman veel tijd en geld, en zijn vaak slechts schijnbaar effectief. Bovendien remmen ze creativiteit, toch meer en meer de voornaamste motor in het Nederlandse bedrijfsleven, ook in it-toepassing. Het gevolg hiervan: “Professionals gaan het spel meespelen, want dat kost minder energie dan hun vrijheid bevechten. Ze foppen de boel, worden stout en ongehoorzaam. Ze helpen het schijnleiderschap.” Hoe dan wel?: “Vertrouwen, met hoofdletters. Kun je ze loslaten? Ja, zolang ze maar goed zijn in hun vak. Zorgverzekeraar CZ noemde call-center medewerkers voortaan klantadviseurs en gaf ze elk duizend euro om als coulance bij de grootste klachten te verdelen. Dat bleken ze uitstekend te kunnen. High trust, dat werkt.” En dat bouw je op met een ‘collectieve ambitie’, op tijd en eerlijk communiceren, sturen op een duidelijke output en dienend management waarbij de chef zijn professionals juist beschermt tegen de humbug en bureaucratie in organisaties. “Dan werken ze harder en beter.” En dan, volkomen eerlijk, maar als koude douche voor zijn gehoor dat voor iets nieuws komt: “Eigenlijk heeft Henry Mintzberg dit al in 1979 geschreven. Hij is de vader van deze gedachten.”

•


Hoogleraar Matthieu Weggeman , schrijver van ‘Leidinggeven aan professionals? Niet doen!

15

Nederland technologisch het meest geavanceerd

Kennis onvoldoende benut Nederland stijgt op de mondiale concurrentie-index. Op technologie scoort ons land excellent, en de arbeidsmarkt is verbeterd, maar de innovatie blijft nog achter. Dit blijkt uit cijfers van het World Economic Forum.

N

a een aantal jaren van teloorgang lijkt het nu weer beter te gaan met het internationale concurrentievermogen van Nederland. Het World Economic Forum (WEF) publiceert elk jaar de concurrentiepositie van landen, waarbij de gegevens voor Nederland worden verzameld door het Erasmus Strategic Renewal Center. Nederland stijgt van de tiende plaats in 2007 naar de achtste plaats. In 2000 stond Nederland nog op 4, in 2001 op 8 (waarna we wegzakten uit de top-10).

Maak kennis met het meest intelligente netwerk van interim IT professionals in Nederland

Efficiënte markten De stijging van Nederland van 10 naar 8 op de mondiale concurrentie-index komt onder meer doordat de Nederlandse arbeidsmarkten en goederenmarkten efficiënter en flexibeler zijn geworden. In vergelijking met veel andere Europese landen heeft Nederland een relatief efficiënt gebruik van talent op de arbeidsmarkt. Een minstens zo belangrijke reden van de stijging is dat ons land excellent presteert op het gebied van geavanceerdheid van de technologie. Hierin is Nederland zelfs wereldwijd nummer 1. Deze positie is met name te danken aan de hoge penetratie van pc’s, internet, mobiele telefonie en

Bent u op zoek naar echte interim IT specialisten voor uw organisatie? Neem dan snel contact op met onze consultants. Zij hebben een achtergrond passend bij de IT sector en hebben gedegen ervaring bij het bemiddelen van interim professionals.

Op innovatiegebied blijven we achter

Binnen ons up to date netwerk van ruim 5000 beschikbare interim kandidaten vindt u de beste match voor uw organisatie. Onder andere voor Business Analisten, Programma Managers, Project Managers, IT Managers en IT Directors kunnen wij u snel en adequaat van dienst zijn. Ook voor langlopende opdrachten.

breedbandtechnologie en aan de beschikbaarheid van de nieuwste technologieën. Aanzienlijk lagere scores worden behaald als het gaat om het absorberen en toepassen van die nieuwe technologieën door bedrijven, waardoor de innovatiescore slechts marginaal is verbeterd. Anders gezegd: de toename van het innovatievermogen blijft achter. We beschikken dus over de nieuwste technologieën, en de r&d-investeringen nemen toe, maar blijkbaar weten Nederlandse bedrijven dit niet voldoende om te zetten in nieuwe producten en diensten. Hierbij zijn de grootste knelpunten het gebrek aan goed opgeleide kenniswerkers en het conservatieve overheidsbeleid, als het gaat om de

Kennismaken met ons netwerk? Voor de regio’s Amsterdam en Amersfoort kunt u contact opnemen met Marinka de Groot 020-5789444, voor de regio’s Rotterdam, Eindhoven en Breda kunt u contact opnemen met Michel de Krieger 010-2176565.

aanschaf van nieuwe technologische producten. Innovatieparadox De Verenigde Staten staan op de eerste plaats in de concurrentie-index, net als vorig jaar. Volgens het WEF is deze positie echter niet stabiel, vanwege de kredietcrisis en het kwetsbare macro-economische beleid. Toch scoort de VS nog steeds excellent op het gebied van innovatie, marktefficiency en productiviteit. Zwitserland staat op nummer 2, gevolgd door Denemarken, Zweden en Singapore. Zwitserland en de Scandinavische landen hebben excellent hoger onderwijs en scoren zeer goed op innovatie en productiviteit. Nederland laat in vergelijking met deze koplopers vooral steken vallen op het gebied van innovatiefactoren. Duitsland zakt van de vijfde naar de zevende plaats vanwege een niet goed functionerende arbeidsmarkt. Het Verenigd Koninkrijk zakt van 9 naar de 12, vooral door de verslechterde macro-economische omstandigheden (zoals een toename in het overheidstekort). Frankrijk stijgt van 18 naar 16 dankzij zijn excellente infrastructuur (in transport, energie en communicatie) en verhoogde investeringen in training, scholing en opleiding. Uit de resultaten blijkt dat Nederland nog steeds vecht met de ‘innovatieparadox’: we zijn zeer goed in kennisontwikkeling, en wereldwijd zelfs de beste in technologie, maar dit leidt niet tot excellente innovatieprestaties. De Nederlandse economie laat steken vallen in het verspreiden en toepassen van deze kennis binnen bedrijven. Kennis wordt niet genoeg benut. Dat komt doordat bedrijven te weinig kennisintensief concurreren, universiteiten en bedrijven onvoldoende samenwerken en er onvoldoende kenniswerkers beschikbaar zijn.

•

Bron: World Economic Forum - Global competitiveness report 2008-2009

Concurrentie-index 2008 1.(1) VS 2.(2) Zwitserland 3.(3) Denemarken 4.(4) Zweden 5.(7) Singapore 6.(6) Finland 7.(5) Duitsland 8.(10) Nederland 9.(8) Japan 10.(13) Canada 11.(12) Hongkong 12.(9) Verenigd Koninkrijk 13.(11) Zuid-Korea 14.(15) Oostenrijk 15.(16) Noorwegen

Wereldwijd 149 kantoren in 25 landen www.michaelpage.nl


17

tenders

technologie Overheidstransacties De beheerder van de gemeenschappelijke basisdiensten toegang, beveiliging en transactieverwerking GBO.Overheid heeft een aanbesteding uitgeschreven voor de levering van een nieuw platform voor de administratieve verwerking van overheidstransacties. De organisatie wil de bestaande overheidstransactiepoort over een jaar vervangen hebben door een nieuwe. Het bestaande platform heeft de afgelopen twee jaar dertien tot vijftien miljoen berichten verwerkt. Op dit systeem zijn zes overheidsinstanties en zeshonderd andere organisaties aangesloten. De komende jaren komen er naar verwachting twintig tot 25 miljoen berichten per jaar bij. De leverancier moet de bestaande gebruikers migreren naar het nieuwe platform. Verder moet deze partij het beheer en de doorontwikkeling met andere berichtprotocollen uitvoeren.

nieuw datacenter Utrecht De gemeente Utrecht wil een overeenkomst afsluiten voor het ontwerp, levering en installatie van een nieuw datacentrum. Partijen moeten garantie en onderhoud leveren voor een periode van 5 jaren met de mogelijkheid de overeenkomst te verlengen tot maximaal 15 jaar. Leveranciers die in aanmerking willen komen voor deze opdracht moeten minimaal drie referentieprojecten kunnen overleggen, waarvan een project in een zogenaamd ‘Room in Room’ concept uitgevoerd is.

UWV huurt in UWV bestendigt zijn reputatie als grootafnemer van externen door het uitschrijven van een nieuwe opdracht. Het uitvoeringsinstituut voor werknemersverzekeringen wil de doelmatigheid van zijn informatievoorzieningfunctie verbeteren door co-sourcingspartners te zoeken die het UWV it-handjes gaan leveren. UWV wil zakendoen met maximaal vijf bedrijven en de raamovereenkomst een looptijd geven van drie jaar met een eventuele uitlooptijd van een jaar. De geschatte waarde van de overeenkomst is niet gemeld. Mail tips en weetjes over aanbestedingen naar [email protected]

18

Grote softwareleveranciers doen het rustig aan

ERP nog niet in saas-vorm Door Mirjam Hulsebos en Sytse van der Schaaf ‘Software as a service’, kortweg saas, is een groot succes voor applicaties op hr-, crmof boekhoudgebied. Maar voor de erp-backend zijn er nogal wat voetangels. Niet in de laatste plaats voor de leveranciers zelf, die op korte termijn natuurlijk licentie-inkomsten mislopen. Een kijkje in de keuken bij de grote leveranciers.

D

e saas-plannen van SAP lopen niet echt gesmeerd. In mei dit jaar gaf SAP te kennen dat het zijn Business ByDesign-product, na een aanvankelijke uitrol bij 150 klanten in Duitsland en de VS, op een laag pitje ging zetten. In eerste instantie wilde het concern in 2010 al een miljard dollar omzetten met deze software bij tienduizend vooral middelgrote bedrijven. Het bedrijf stuitte op operationele problemen bij de schaalvergroting die hiervoor nodig was. Sinds die tijd is het stil rond het saas-aanbod van SAP. Volgens Bill McDermott, lid raad van bestuur bij SAP, is het concern het rustig aan gaan doen met deze software, omdat afnemers aangegeven hebben dat ze over evenveel functionaliteit willen beschikken als bij de reguliere software van SAP. “Business ByDesign wordt een dienst die het bestaande saas-aanbod zal doen verbleken. Belangrijkste verschil met het huidige aanbod is dat het niet een oplossing is voor een specifiek domein, maar dat het een systeem wordt waarmee organisaties al hun processen kunnen faciliteren. In dit opzicht verschilt het sterk van een aanbod als dat van Salesforce.com dat vooral bedoeld is om het verkoopproces binnen organisaties te ondersteunen. Busines ByDesign gaat straks veel verder. Op termijn zullen bedrijven er vanzelf achterkomen dat deze brede aanpak zo zijn voordelen heeft,” aldus McDermott. Hij verwacht dat SAP straks zijn late start meer dan goed zal maken. “Het klopt dat we laat zijn met het aanbod, maar beter laat en op de juiste manier dan vroeg en met veel fouten. Bedrijven verwachten van de online-versie van de SAP-software evenveel als de versie die ze op hun eigen systemen kunnen installeren. Op dit moment zijn we de engineering aan het uitvoeren en hostingconstructies aan het optuigen, waarmee we de toevloed aan klanten voor deze dienst straks goed aankunnen.” McDermott ontkent dat het concern het rustig nr 22 • 12 november 2008

aan doet met dit online-aanbod omdat het slecht zou zijn voor de licentie-inkomsten van het concern. “Als je software als een dienst afneemt, betaal je misschien geen licentiekosten meer, maar wel degelijk een abonnement per gebruiker per maand,” vervolgt McDermott. “Die inkomsten dragen straks natuurlijk evenzeer bij aan de omzetgroei binnen SAP. Hoewel de markt er veel naar vraagt, denk ik niet dat iedereen er op over zal stappen. Als je kijkt naar de kosten van huur en van aanschaf van software, dan zal ook in het nieuwe aanbod de aanschaf van de software economisch het meest voordelig zijn.” McDermott verwacht dat de saas-software van SAP in de loop van 2009 beschikbaar komt. Koppelingen Bij Oracle komt saas op bepaalde gebieden goed van de grond, zeker in Nederland, zegt managing director Benelux Johan Doruiter. “Op crm- en hrmgebied gaat het erg hard, vooral met Siebel on Demand. Daarin lopen we in Nederland duidelijk voorop op de andere Europese landen. Hr en crm zijn ook bij uitstek toepassingen die zich lenen voor het saas-model: de software is standaard en het is een groot voordeel dat iedereen vanaf iedere plek toegang kan krijgen tot het systeem.” Hij doelt daarmee op sales managers die ‘s avonds thuis hun gespreksverslag willen maken; medewerkers die thuis in alle rust willen bekijken wat de impact op het nettosalaris is van al dan niet deelnemen aan de levensloopregeling; of de arbodienst die kan inloggen en op basis van zijn rol toegang krijgt tot bepaalde delen van de informatie. Voor kernapplicaties zoals erp ligt het saas-model minder voor de hand, meent Doruiter. “De belangrijkste hindernis is dat bedrijven in deze applicaties altijd maatwerk willen. Dat is begrijpelijk, want in toenemende mate concurreren bedrijven niet meer op hun producten of diensten, maar op

hun processen. Bij zaken als boekhouden, crm of hrm haal je minder onderscheidend vermogen door dingen anders te doen, maar in je primaire proces wel. Dat vraagt om maatwerkaanpassingen in de erp-software.” Daarmee wordt het lastig om erp als saas te leveren, want saas werkt volgens het 1 voor n-model: één ‘template’ waarmee alle klanten uit de voeten kunnen. Natuurlijk is er met standaard-templates een heleboel voor te definiëren, maar nog niet tot het punt waarop bedrijven volledig volgens dit voorgedefinieerde model werken, meent Doruiter. Daar komt bij dat erp-systemen een groot aantal koppelingen hebben naar andere systemen: productiesystemen, warehouse-managementsystemen,

uitbesteden. Erp is een commodity aan het worden. In een gemiddeld bedrijf is momenteel ongeveer 80 procent van de software standaard en 20 procent maatwerk, maar dat groeit langzaam toe naar 100 procent standaard dankzij de brancheoplossingen die worden ontwikkeld. Hoe meer de software wordt gestandaardiseerd, hoe lager de drempel om erp als ‘hosted’ dienst af te nemen.” Het grote aantal interfaces naar andere systemen vormt nu nog een drempel waarom online erp nog niet van de grond komt. Maar die drempel kan juist wel eens een kans worden, denkt Meeuwis. “Je ziet steeds vaker dat erp-systemen zowel voorwaarts als achterwaarts in de keten gekoppeld worden aan de systemen van klanten en

>>

‘Niet technologie maar behoudendheid van bedrijven staat doorbraak saas in de weg’ applicaties voor toeleveringsketenbeheer, edi-berichten en ga zo maar door. Die koppelingen zijn met Oracle’s nieuwe Application Integration Architecture zelfs out-of-the-box te realiseren als de software binnenshuis draait. Maar als ook de erp in een datacenter buiten de deur staat, loert toch weer het aloude gevaar van een silobenadering. “We moeten juist af van die applicatiegerichte benadering en toe naar een procesgerichte aanpak. Daar past veel beter een soa-visie bij dan een saas-aanpak,” vindt hij. Over het verlies aan omzet op korte termijn maakt Doruiter zich niet druk. “Het is gewoon een heel ander businessmodel dat in de kern voor ons alleen maar beter is. Je hebt namelijk een veel nauwere band met je klant doordat je continu contact hebt. En saas biedt natuurlijk een veel eenvoudiger manier om klanten te upgraden. Voor de ‘upsell’ is het model dus zeker niet slecht. De omzet wordt alleen even uitgesteld naar een later moment.” Standaardisatie Pieter Meeuwis, directeur Managed Services bij Microsoft-partner Qurius, vindt dat Doruiter wel een punt heeft met zijn opmerking over standaard versus maatwerk, maar ziet op dit terrein kansen voor de toekomst. “De wat grotere bedrijven hebben een strategie waarbij ze willen focussen op hun core business en ‘commodities’ willen

‘Op crm- en hrm-gebied gaat het erg hard’ nr 22 • 12 november 2008

19

Succes mag gezien worden. Bent u toe aan een VAIO? Drie redenen om een professional VAIO notebook van Sony te kiezen: Top performance, Mobility en Design. De prestaties van deze mobiele zaken partner helpen u om optimaal te presteren waar en wanneer u maar wilt. Zo is bijvoorbeeld de BZserie uitgerust met Intel ® Centrino ® 2 met vPro™ technologie voor geavanceerd beheer. Verpakt in een subtiel, strak design. Met een VAIO komt u écht ergens binnen. Bent u toe aan een VAIO?

www.sony.nl/vaio

performance

Intel, het Intel logo, Centrino, Centrino Inside, Intel vPro en vPro Inside zijn handelsmerken van de Intel Corporation in de Verenigde Staten en andere landen.

VAIO raadt Windows Vista® Business aan.

coluMn

ron tolido

obama’s cto Het heeft iets hijgerigs, je column schrijven tijdens de Amerikaanse verkiezingnacht. Op de bank met de Apple, Google Docs in het ene venster, EyeTV televisie in het andere naast een paar cruciale nieuwssites en een live Twitterstroom: online actualiteit in de onvervalste adhd-stijl van het heden.

‘Voor erp ligt het saas-model minder voor de hand’

leveranciers. Ketenintegratie dwingt bedrijven hun systemen meer open te stellen. Dat vormt voor de it-afdeling vaak een hele uitdaging, zeker op het gebied van beveiliging. Door erp als ‘hosted’ dienst af te nemen, kun je profiteren van gezamenlijke voorzieningen,” stelt Meeuwis. integratie Saas-pionier van het eerste uur is natuurlijk salesforce.com. Regionaal Directeur Hans Brouwer kan zich goed vinden in de visie van Meeuwis. “Ik ben nog geen processen tegengekomen die niet door saas kunnen worden ondersteund,” zegt hij. “Kijk, honderd jaar geleden had ieder bedrijf ook zijn eigen elektriciteitsgenerator, toen was het hebben van een eigen stroomvoorziening nog een concurrentievoordeel. It maakt eenzelfde ontwikkeling door.” Bovendien, zo meent hij, is het heel goed mogelijk om binnen de beperkingen die software nu eenmaal altijd oplegt, je eigen processen te bouwen. Het aantal vrijheidsgraden is nog altijd groot. Ook de integratie is het probleem niet, meent Brouwer. “Dat kan

keteNiNtegratie dwiNgt bedrijveN huN sYstemeN oPeN te stelleN op de aloude manier van interfacing - duizenden van onze klanten hebben interfaces gemaakt naar back-end systemen zoals SAP R/3 maar het kan ook op een ‘cloud computing’-wijze waarbij de integratie in de browser of via webservices plaatsvindt. Je opent dan bijvoorbeeld in je crm-omgeving documenten uit Google Docs of haalt informatie uit online boekhoudsystemen, zoals adressen of financiële informatie.” Zoals het voorbeeld al aangeeft, gaat het hierbij om relatief eenvoudige uitwisselingsprocessen. Waar SAP insteekt op de totaalaanpak, gelooft salesforce.com meer in het principe van ‘schoenmaker blijf bij je leest’. Het bedrijf zal zich daarom blijven richten op crm in de breedste zin van het woord. Om anderen te laten profiteren van de technologie die aan de saas-oplossing ten grondslag ligt, stelt salesforce.com zijn onderliggende platform Force.com ter beschikking aan anderen om daarop door te kunnen bouwen. Op dit moment ontwikkelen die partners nog vooral toepassingen in de hoek van financiën, hr – werving & selectie, salaris, personeelsadministraties – en logistiek. Brouwer erkent dat er nog geen bedrijven zijn die op Force.com een volledige erp-omgeving hebben ontwikkeld, maar denkt niet dat dat lang duurt. “De technologie vormt niet het probleem, het is eerder de behoudendheid van bedrijven die een verdere doorbraak van saas in de weg staat.”

•

Net als veel andere Europeanen heb ik een uitgesproken voorkeur. Het is ondertussen een platitude, maar Barack Obama blijft charismatisch. Vanmiddag zag ik hem op een ver verwijderd televisiescherm een toespraak houden. Er was geen geluid en de ondertiteling was onleesbaar. Toch zorgde de zichtbare intensiteit van zijn optreden voor kippenvel. Het is dezelfde intensiteit die zo velen ertoe brengt om voor de eerste te keer te stemmen. Dezelfde intensiteit die je doet geloven dat verandering werkelijk mogelijk is. Een tikje meer van die Obama-stijl in het leiderschap, en ons vakgebied zou waarschijnlijk heel wat meer geslaagde projecten en programma’s kennen. En natuurlijk zijn er andere manieren waarop Obama inspiratie levert voor it executives. Hij heeft dan wel niet het Internet uitgevonden (dat was Al Gore) maar hij heeft overtuigend laten zien hoe je de gereedschapkist van Web 2.0 - we noemen slechts sociale netwerken, virale video’s, blogs en RSS - gebruikt om een ongekend grote gemeenschap te bereiken en te mobiliseren. Verkiezingen zullen nooit meer hetzelfde zijn, hoewel de archaïsche taferelen bij veel stemhokjes spontaan beelden opriepen van gaslantaarns en kroontjespennen. De sterkste liefdesverklaring van Obama aan informatietechnologie zit hem in zijn plan voor een Amerikaanse Chief Technology Officer: een technologiestrateeg die op het niveau van het kabinet gaat opereren. Diens missie: innovatieve mogelijkheden vinden om via technologie meer banen te creëren en competitiever te worden op de wereldmarkt. Bepaald geen halve maatregelen. En een glashelder signaal naar bedrijven: dit is niet de gemarginaliseerde positie van een itbaas die zo nu en dan aan het hoofd boekhouding mag vertellen hoeveel er nu weer is bespaard. We hebben het hier over een positie in de boardroom, eentje waar de impulsen voor verandering van worden verwacht. Gelet op de namen die tot nu toe zijn genoemd als mogelijke kandidaten (Eric Schmidt van Google, Jeff Bezos van Amazon, en ja: zelfs Steve Ballmer) kan het nog een dolle boel worden in het Witte Huis de komende jaren. Technologie verandert alles. En dat zullen ze weten ook daar.


21

deals

technologie

column IT & Recht

backoffice ATP Reisorganisatie Advanced Travel Partner heeft zijn centrale backoffice-infrastructuur door Kender Thijssen laten verbeteren. De dienstverlener heeft een nieuwe architectuur ontworpen die past bij het internationale karakter van ATP, waar het werken vanuit een centrale en stabiele automatiseringsomgeving een must is. Zo moet het erp-systeem altijd in de lucht zijn om de dienstverlening van ATP niet in gevaar te brengen. De nieuwe infrastructuur garandeert deze beschikbaarheid en betrouwbaarheid. De nieuwe op Sun gebaseerde omgeving geeft de reisorganisatie ook meer en betere uitbreidingsmogelijkheden.

Pggm voert virtualisatie door tot op de desktop

Pensioenfonds veroudert niet Door Onno Breedveld

‘Consolidatie is niet de enige reden om te virtualiseren’

Weg met zelfbouw De logistieke dienstverlener Norfolkline is begonnen met de implementatie van de transportmanagementsoftware van Kewill. Kewill Transport vervangt de huidige transportsoftware, die Norfolkline in eigen huis ontwikkeld had. Het inspelen op nieuwe ontwikkelingen en het onderhoud van deze systemen werd steeds lastiger door de verouderde technologie en toenemende complexiteit van de automatiseringsvraagstukken. De software wordt uitgerold over 32 vestigingen in Europa voor nagenoeg 400 gelijktijdige gebruikers en ondersteunt in alle vestigingen bedrijfsbrede processen, variërend van intermodaal vervoer tot non-assetbased logistiek.

Automatisch lezen De proef van Unisys bij het Kadaster met automatische tekstherkenning van erfdienstbaarheden als het recht van overpad in vastgoedaktes krijgt een vervolg. Unisys heeft bij de verwerking van tienduizend aktes aangetoond dat tekstherkenning een reële kostenbesparing oplevert. De verwerkingstijd is teruggedrongen en de betrouwbaarheid valt binnen de gestelde marges. Unisys gaat nu 15 miljoen akten voor het Kadaster verwerken. Het Kadaster wil 50 procent van de akten automatisch inlezen. Dit moet de informatieverstrekking aanzienlijk versnellen. Mail tips en weetjes over deals naar [email protected]

22

hebben we daarom de fysieke infrastructuur flexibel gemaakt.” “We hebben hier toch een behoorlijk complexe applicatie-omgeving. Pggm is vooral een administratieve fabriek. Onze grootste uitdaging is om alle mutaties goed te verwerken. Aan het eind van de rit moeten vijf verschillende toepassingen bij elkaar komen. Dat betekent dat we al een veelvoud van testomgevingen hadden.” Wel heeft Pggm gekozen voor blade-hardware. In eerste instantie stonden er dertig blades. Inmiddels zijn dat er al vijftig, waar alles bij elkaar ruim 390 virtuele machines op draaien. Begin vorig jaar was 90 procent van de servers gevirtualiseerd. “Als een softwareleverancier zelf geen virtualisatie ondersteunde, dan hebben we dat eerst zelf geprobeerd,” aldus De Harde. “In andere gevallen werd gebruik gemaakt van hardware die niet door de gevirtualiseerde omgeving werd ondersteund.” Uiteindelijk is er nu nog een tiental Windows-systemen over.

Het soort werklast was volgens De Harde geen overweging om bepaalde servers wel of niet te virtualiseren. “We hadden bijvoorbeeld een heel grote SQL-database. In 2004 hebben we daarvoor een nieuwe Integrity-server gekocht. Die hebben we nu gevirtualiseerd op een blade-systeem; dat blijkt eigenlijk net zo snel te gaan.” “Consolidatie is niet de enige reden om te virtualiseren. Het gaat ook om de vereenvoudiging van het beheer. Als een applicatie zijn eigen blade-systeem nodig had, dan hebben we die toch gevirtualiseerd. Op die manier kunnen we bij een calamiteit een systeem naar een ander stuk hardware verplaatsen zonder dat we daarvoor met dozen hoeven te schuiven. Het prestatieverlies van VMware nemen we dan op de koop toe.” Opslag en servers had Pggm al gevirtualiseerd. Dit jaar komen daar de desktops en applicaties nog eens bij. Daarmee worden niet alleen kwalitatieve voordelen, maar ook substantiële besparingen behaald.

P

ggm is twee jaar geleden met virtualisatie aan de slag gegaan. Belangrijkste doelen waren om de flexibiliteit van de organisatie te vergroten en om effiënter met de middelen om te gaan. “Tot voor kort waren we een geïntegreerd pensioenfonds,” vertelt Hans de Harde, ict-architect bij het onderdeel Infrastructure & Facility Services. “Vanaf dit jaar zijn we daarvan losgekoppeld en een zelfstandige uitvoeringsorganisatie voor de sector zorg en welzijn geworden. Dat betekent dat we nu ook aanvullende inkomensdiensten aanbieden. Tegelijkertijd moeten we meer op de kosten letten dan toen we nog 90 miljard euro beheerden.” “In 2006 hebben we onderzocht hoe we sneller nieuwe omgevingen voor onze klanten konden implementeren,” vervolgt De Harde. Met het woord klanten duidt hij dan op de verschillende business units die onder de Pggm-vlag varen. “Er waren verschillende producten op de markt, maar nr 22 • 12 november 2008

al gauw bleek dat het VMware moest worden. In principe gebruiken we hier ‘Microsoft tenzij’. Virtual Server was echter niet geschikt voor grotere omgevingen.” Pggm beschikt over een eigen ‘speeltuin’ , waar ze verschillende proefopstellingen hebben uitgeprobeerd. “Daarna hebben we samen met HP een ontwerp gemaakt. Zij hadden de kennis daarvoor, wij niet. We hebben tijdens de implementatie onze eigen mensen mee laten lopen en getraind.” Administratieve fabriek Hoewel HP zijn virtualisatie-platform het liefst in combinatie met een ‘service oriented architecture’ (soa) verkoopt en die architectuur ook past in het streven van Pggm naar meer flexibiliteit, is de huidige applicatie-omgeving nog volledig in .Net gebouwd. Webservices worden wel belangrijker. “We wilden hiermee klaar zijn voor de splitsing van het pensioenfonds,” aldus De Harde. “In eerste instantie

Uitwijk Hetzelfde geldt natuurlijk voor de externe uitwijk. “We hadden vroeger een mainframe van ICL, opgegaan in Fujitsu. Dat ding was redelijk exclusief, wat betekende dat we onze eigen uitwijk moesten organiseren. Daarvoor hadden we hier twee rekencentra, een voor productie en een voor uitwijk en ontwikkeling. Toen we in de jaren negentig overgingen op Windows, hebben we dat op dezelfde manier gedaan.” De afgelopen maand is het tweede datacenter echter naar Schiphol-Rijk verplaatst. Het opslagsysteem wordt gespiegeld, zodat bij een ramp direct kan worden overgeschakeld. In totaal is vijftig vierkante meter vloer bij KPN gehuurd, niet vanwege de hoeveelheid systemen maar vanwege de beperkingen in koelcapaciteit en stroomvoorziening. Zelf heeft De Harde het aantal blade-chassis’ in zijn eigen rekencentrum moeten beperken tot twee (in plaats van drie), in dit geval vanwege de maximale vloerbelasting. Desktop-virtualisatie Tesamen met de servervirtualisatie die in 2006 van start is gegaan, is ook een traject rond maatschappelijk ondernemen gestart. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld dat de pc’s avonds uitgezet worden, dat de lichten uit worden gedaan en dat mensen vaker op de fiets komen. >>

Patrick van eecke

Digitale enkelband Belysio.com is een veelbelovend startup-bedrijf dat gsm-software heeft ontwikkeld waarmee de geografische locatie van gebruikers in realtime wordt doorgegeven aan vrienden, kennissen en allerhande webtoepassingen. De immense populariteit van dergelijke software illustreert nog maar eens de kloof tussen de zogenaamde digital natives en digital immigrants. De reactie van de doorsnee digitale immigrant - u en ik dus - op die software is allicht: “Waarom zou iemand zulke software überhaupt willen installeren?” Eens ingelogd op Belysio, kunnen vrienden en kennissen immers op ieder tijdstip weten waar je je bevindt en waarmee je bezig bent. Een soort digitale enkelband dus. Nuttig eventueel voor ouders die willen zien waar hun kroost uithangt, of werkgevers die willen nagaan waar hun werknemers zich bevinden. Maar ‘digital natives’ - tieners en kinderen dus - hebben blijkbaar veel minder moeite met die software. Voor hen is Belysio de volgende logische stap in de evolutie van e-mail, instant messaging, blogging en tweeting. Op sociale netwerksites zoals Twitter kan je ook al je dagelijkse levenswandel delen met al wie het horen wil. Belysio slaat echter de brug met de offlinewereld en staat toe om op een laagdrempelige manier voortdurend te laten weten waarmee je bezig bent. Hoe bedreigend dergelijke software ook is voor de privacy, onwettelijk is het eigenlijk niet. De privacy policy van Belysio geeft gedetailleerde informatie over welke gegevens verzameld worden en waarvoor die gegevens gebruikt worden. Aangezien die policy tijdens de registratieprocedure verplicht geaccepteerd moet worden, rust het systeem in principe op een goede wettelijke basis, want de gebruiker weet waar hij aan toe is en geeft zijn toestemming. Dat niet wil zeggen dat er geen privacyproblemen zijn. Ten eerste richt Belysio zich op jongeren die onder een bepaalde leeftijd de toestemming van hun ouders nodig hebben. Dat is uiteraard een utopie, net zoals de veronderstelling dat gebruikers de ellenlange privacy-politiek met termen en voorwaarden zouden lezen. Zoals verwacht eigent Belysio zich in die policy het recht toe om al de verzamelde persoonsgegevens door te geven aan zo ongeveer elke mogelijke derde, wat bijzonder interessante marketing mogelijk maakt. De scène uit de film ‘Minority Report’, waar digitale reclames worden afgestemd op de toevallige passant, is dus plots niet meer zo futuristisch. Ten slotte eigent Belysio zich ook het eeuwigdurende recht toe om alle gegevens en documenten die je via hun software uploadt, wereldwijd en onbeperkt te gebruiken. Bij dat soort software stel ik mij de vraag of we het concept ‘toestemming’ eigenlijk niet moeten herzien en aanscherpen, in elk geval voor gebruikers die tegen zichzelf beschermd moeten worden. Een wetgevend ingrijpen zou dus interessant zijn om dat soort toepassingen aan banden te leggen en te vermijden dat jongeren over enkele jaren geconfronteerd zullen worden met hun onuitwisbare digitale sporen. Of is een dergelijke gedachte slechts de krampachtige reflex van een digitale immigrant? Prof. Dr. Patrick Van Eecke doceert itrecht aan Queen Mary University, Londen, en aan de Universiteit Antwerpen. Hij werkt tevens bij advocatenbureau DLA Piper.


23

technologie

Wil je reageren op een artikel of heb je een mening die er toe doet? Stuur een e-mail naar [email protected]

Het huidige platform bestaat uit een XP-systeem dat samen met de Office 2007-suite en de virusscanner via de Deployment Server wordt uitgerold. Het beheer gebeurt met behulp van Sccm. Voor de streaming van de applicaties wordt Softgrid gebruikt. “Omdat veel applicaties ‘onder water’ Office gebruiken, installeren we die lokaal. Een Softgridsequence kan immers wel praten met de fysieke toepassingen maar niet met applicaties in andere ‘bubbles’. Uiteindelijk houden we straks ongeveer vijftien applicaties over, die we dan op de oude manier met Sccm zullen beheren. Resultaat is dat we nu binnen twee uur een nieuwe desktop kunnen uitrollen.” beheer Door gebruik te maken van VMware VDI (Virtual Desktop Infrastructure) en VirtualCenter wil Pggm het aantal actieve (virtuele) desktops van duizend terugbrengen naar zevenhonderd. “En dat aantal is waarschijnlijk nog te hoog.” Inmiddels zijn er 150 desktops beschikbaar. Eind dit jaar zal de rest worden uitgerold. Het ligt in de bedoeling om de blade-systemen die overdag de desktops runnen, ‘s nachts en in het weekend met ESX

Server & Storage

Vi r t u a l i s a t i e

Server uit te rusten voor het draaien van batch jobs, maar daarover wordt nog met VMware onderhandeld. “Ze verbieden het om verschillende software op dezelfde hardware te gebruiken.” Voor de toekomst ligt de nadruk op het beheer. Nu nieuwe systemen zo gemakkelijk uitgerold kunnen worden, loopt het aantal virtuele servers uit de klauwen. Dat moet worden ingeperkt, bijvoorbeeld met VMware Lifecycle Management.

•

beSParingen

Voor de fysieke en virtuele serverinfrastructuur heeft Pggm (voor vier jaar) een investering van respectievelijk 3,1 en 1,9 miljoen euro moeten doen. Op basis van de 215 servers die de organisatie destijds in gebruik had, heeft dat een besparing van 1,2 miljoen opgeleverd, waarvan 21 duizend euro per jaar uit energie. Voor de desktop bedroegen de investeringen 3,0 en 2,3 miljoen euro. Daarmee is (weer op basis van vier jaar) zeven ton bespaard. Daarvan komt 28 duizend euro per jaar uit energiebesparingen.

Applicatiebeschikbaarheid

PQR. Grootste HP-Storage Partner van Nederland. Bezoek onze stand & presentatie i.s.m. NCCW tijdens HP Dutchworld op 19 & 20 november 2008, NBC Nieuwegein.

24


Donderdag 13 november it executive debat it-investeringen Jaarbeurs Utrecht http://itexecutive.here.ws/

Menige fusie eindigt in datachaos tweederde van de fusies en overnames bereikt niet het gewenste resultaat, is te lezen in it executive nummer 19 van 1 oktober. dat komt omdat bedrij ven meestal te laat naar de integratie van de bij behorende informatiesystemen kij ken, vindt erik Jan ten bruggencate van informatica benelux.

D

e belangrijkste motieven voor een fusie of overname zijn nog altijd van financiële of organisatorische aard. Op basis van industry benchmarks, vergelijkingen met soortgelijke overnames door branchegenoten, worden vooraf verwachte synergievoordelen berekend. De verwachtingen die in een dergelijk voortraject worden geschetst, staan helaas vaak in schril contrast met de werkelijke resultaten na het samengaan van de bedrijven. Hoe komt het dat de gehanteerde vergelijkingsmethodes niet de juiste verwachtingen schetsen? Dat komt omdat in deze methodes een essentieel punt over het hoofd gezien wordt. Ze houden namelijk geen rekening met de informatiesystemen die bij de te fuseren partijen aanwezig zijn. Onderzoek van Atos Origin toont aan dat het verschil tussen falen en succes voor eenbelangrijk deel ligt bij het managen van de it-integratie na een fusie. Organisaties zien niet in dat het integreren van informatiesystemen een complex en tijdrovend proces is, waardoor de integratieproblematiek te laat in het fusieproces wordt meegenomen. In de gevallen dat er wel op tijd wordt stilgestaan bij het samenvoegen van systemen, worden ook hier benchmarks gebruikt die niet afdoende zijn. Elke organisatie heeft immers een unieke informatiehuishouding die met geen enkele andere te vergelijken is. Dat het belang van de integratie van informatiesystemen niet op de juiste waarde wordt geschat binnen fusietrajecten, is opmerkelijk. Informatie – klant-, personeels-, markten andere essentiële data waar een bedrijf over beschikt – wordt steeds belangrijker voor een succesvolle bedrijfsvoering. Daar komt nog bij dat de hoeveelheid data binnen systemen ieder jaar enorm toeneemt. Bestuurders zouden dan ook in de pre-acquisitiefase moeten inventariseren welke applicaties, databases en omgevingen de te fuseren partijen gebruiken en hoe deze geïntegreerd kunnen worden. Op deze manier worden struikelblokken op tijd geïdentificeerd en kan er een gepaste oplossing voor bedacht worden.

Gebeurt dit niet, dan wordt de nieuwe organisatie die na de fusie ontstaat, overspoeld door een stortvloed aan data. De it-afdeling, die haar handen vol heeft aan het integreren van de systemen, krijgt er dan ook nog de taak bij om de datalawine in te perken. En het samenvoegen van informatierijke applicaties is een vak apart, een taak die niet te licht opgevat mag worden. Vorig jaar heeft Bloor Research in opdracht van Informatica een onderzoek uitgevoerd naar de problemen met data rondom fusies. Meer dan de helft van de respondenten gaf aan dat slechte systeemdocumentatie, gebrek aan metadata, verschillende en ongecontroleerde databronnen en slechte datakwaliteit de belangrijkste en meest voorkomende problemen zijn in een fusietraject. Om deze problemen te ondervangen, is het raadzaam om bij fusie een data-integratieplatform te installeren. Zo’n platform ondersteunt het datamigratieproject dat de te fuserende partijen moeten aangaan om de systemen samen te voegen en de data over te hevelen. Een dataintegratieplatform zorgt ervoor dat de kwaliteit en volledigheid van gegevens worden gecontroleerd. Daarnaast is het mogelijk via zo’n platform toegang te krijgen tot alle data, ongeacht het bestandsformaat of de bron. Door alle data en systemen tijdig mee te laten fuseren, heeft de nieuwe organisatie vanaf het allereerste moment de beschikking over de juiste, complete en betrouwbare gegevens. Dit is voor het slagen van een fusie van levensbelang. Bestuurders die denken dat de it-afdeling de data-integratie er wel even bij kan doen, begeven zich op glad ijs. Door tijdsdruk moeten er dan noodgedwongen concessies worden gedaan op de kwaliteit en beschikbaarheid van bedrijfskritische data. En dat biedt de klanten, partners en leveranciers, die een fusie toch vaak met argusogen bekijken, niet bepaald het vertrouwen waarnaar ze op zoek zijn.

•

Reageren? Stuur een e-mail naar [email protected] nr 22 • 12 november 2008

Donderdag 13 november enterprise content Management en enterprise Portals Seminar, De Eenhoorn, Amersfoort www.arrayseminars.nl Donderdag 13 november a green government for a green society Internationale conferentie, Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag gbo.overheid.nl/evenementen Zondag 16 t/m vrijdag 21 november user experience 2008 Conferentie, Movenpick Hotel, Amsterdam www.nngroup.com/events Maandag 17 november data intelligence 2008 Conferentie, De Meervaart Amsterdam www.data-intelligence.info Dinsdag 18 november it & banking 2008 Congres, Hotel Okura Amsterdam www.itbanking.nl Dinsdag 18 november Mobiele diensten ontwerpen & exploiteren Symposium, Artis Amsterdam www.ecp.nl/agenda Dinsdag 18 november european SaaS forum 2008 Conferentie, WTC Rotterdam www.iir.nl Woensdag 19 en donderdag 20 november hP dutchworld Conferentie, NBC Nieuwegein www.hp.nl/dutchworld Donderdag 20 november open source desktop ervaringen Seminar, Media Plaza, Utrecht www.mediaplaza.nl Donderdag 20 november enederland 2008 Congres, Figi, Zeist http://www.enederlandcongres.nl Donderdag 20 november XMl holland 2008 (Semantiek en interoperabiliteit) Conferentie, Planetarium Amsterdam Zuidoost http://www.xmlholland.nl

Ken je een evenement dat relevant is voor it-managers? Mail deze informatie naar [email protected]

25

agenda

“Ik heb zelf in dat “Green Team” gezeten om te kijken wat er door de IT kan worden gedaan,” vertelt De Harde. “Met de servers hebben we over vier jaar een besparing van 1,5 miljoen kWh behaald. Maar we hebben ook veel kunnen besparen door de computerapparatuur op de kantoren te virtualiseren. Sterker nog, de besparingen in koeling en stroomverbruik zijn zodanig dat we het bestek voor de nieuwbouw hebben kunnen aanpassen. We hoeven daar nu minder te investeren.” Ondanks dat Vista toen net op de markt was, was die Windows-versie volgens De Harde niet bruikbaar. “60 tot 80 procent van onze applicaties draaide niet op Vista.” Hetzelfde gold voor SMS 2003 (Systems Management Server). “Als een pc crashte, dan kon het tot twee dagen duren voordat het systeem opnieuw was geïnstalleerd. Wij konden onze klanten het serviceniveau van vier uur niet garanderen.” “Toen Microsoft in 2007 met Sccm (System Center Configuration Manager, de opvolger van SMS) en Windows Deployment Server kwam, hebben we ons gericht op een nieuwe desktop-omgeving op basis van XP. Voor de virtualisatie van de applicaties hebben we gekozen voor Softgrid, nog voordat het bedrijf door Microsoft werd overgenomen.”

foruM

MENS & WERK

Teleurgesteld personeel Sexy pensioenen

Hond leest baas de les

V

M

an alle Europese managers zijn die in Nederland het teleurstellendst, zo wijst internationaal onderzoek van adviesbureau Krauthammer uit. Hieruit blijkt dat leidinggevenden hun ondergeschikten voortdurend teleurstellen. Vooral op het gebied van het uitleggen en doorvoeren van besluiten is het droef gesteld. Werknemers hopen telkens weer dat managers eerst de juiste omstandigheden creëren om besluiten te nemen. Maar iedere keer merken ze dat beslissingen meteen worden uitgevoerd. Slechts vier op de tien managers geeft hierover voldoende uitleg.

•

Luie idealisten

B

edrijven die starters van de universiteit of hogeschool in huis halen, moeten er rekening mee houden dat ze idealisten op de wervloer krijgen die nog lui zijn ook. Volgens onderzoek van StudentenWerk blijkt dat maatschappelijke betrokkenheid bij studenten hoger scoort dan een glansrijke carrière. Zes van de tien onder-

vraagden zeggen erop te letten of een toekomstige werkgever duidelijk aan maatschappelijk verantwoord ondernemen doet. Meer studenten (72 procent) steunen goede doelen persoonlijk. De bevlogenheid gaat hand in hand met het voornemen om geen volle werkweken te draaien. Er moet ook tijd voor de eigen interesses overblijven.

•

D

e onderzoekers stonden zelf perplex, maar de uitkomsten logen niet. Recent onderzoek van ING Pensioencommunicatie wees uit dat de ruim duizend ondervraagde werknemers liever een pensioenregeling hebben dan een auto van de zaak. Nog zo’n vreemde uitkomst: Bijna de helft van de ondervraagden vindt dat een werkgever met een pensioenregeling zich aantrekkelijk maakt op de arbeidsmarkt. “Een beetje paradoxaal is het inderdaad,” zegt directeur Peter van Klaveren van ING Pensioencommunicatie. “Het is bekend dat medewerkers een laag pensioenbewustzijn hebben. Misschien dat ze er door de onzekere economie nu anders over denken. Bijeenkomsten die wij beleggen bij be-

drijven worden tegenwoordig druk bezocht.” Alleen vakantiedagen en de vestiging van het werk zijn populairder dan de pensioenregeling.

•

anagers die les krijgen van honden, het gebeurt. En wetenschappers prijzen het nog aan ook. Verschillende trainingsbureaus bieden de zogenaamde hondenspiegelsessie aan. De gedachte hierachter is dat honden eerlijk en zonder vooroordelen reageren op mensen. Hun reacties zijn af te lezen aan lichaamshouding, geluiden en bewegingen. Volgens opleidingskundige Daniel Van Gelooven en bioloog Marlet Van Os kunnen managers hieruit afleiden hoe zij leiderschap effec-

Banencarrousel

tief ten toon moeten spreiden. Wie bijvoorbeeld de hond aan de riem meetrekt, ervaart dat het beest zich verzet. Valt het machtsmiddel weg, dan kiezen deze honden echter alsnog hun eigen pad. Volgens de bioloog Rupert Sheldrake maken honden goed duidelijk welke plaats mensen innemen in de hiërarchie. Dit aanvoelen van situaties confronteert deelnemers met het eigen gedrag, aldus de bioloog. Van daaruit is ander gedrag aan te leren bij de managers.

•

AAC Cosmos heeft Erik Smudde aangesteld als sales manager voor Noord-Nederland. Smudde heeft zĳn ervaring in de IT opgedaan bĳ Atos Origin en GetronicsPinkroccade.

IT-directeuren knappen af Negen van de tien it-directeuren willen weg. Onderwaardering ligt ten grondslag aan hun onvrede.

Zelfs een brand kan uw onderneming niet op zijn kop zetten

Dedigate heet voortaan Terremark. Wij hebben sinds 1 mei de naam van onze moedermaatschappij aangenomen. Dankzij deze integratie kunnen wij u nog betere oplossingen aanbieden voor Managed Hosting, zoals ons Multi-Data Center con-

Beyond Availability

Dedigate is now Terremark

cept: u verspreidt uw gegevens over meerdere hostingcentra en stelt ze veilig. Op deze manier vormen lokale rampen geen bedreiging meer voor uw kostbare data. Kijk voor meer informatie op www.terremark.nl of bel +31 (0)23-547 79 46.

Lineke Sneller is de nieuwe Director IT van Tele2. Ze vervangt Hein Muskens, die overigens bĳ het bedrĳf blĳft. Sneller komt van Interface Europe, waar zĳ director IT en financial accounting was. Zĳ is tevens onderzoeker bĳ Nyenrode en voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Informatica (Ngi)

I

T-directeuren in Europa en de Verenigde Staten zijn niet tevreden over hun positie in bedrijven. Dat constateert headhunter Harvey Nash op basis van eigen onderzoek. Ruim negen van de tien ondervraagde IT-directeuren zegt open te staan voor een nieuwe uitdaging. De resultaten suggereren hiernaast dat 37 procent van de ondervraagde IT-directeuren uit Europa in het komende jaar een nieuwe functie gaat betrekken, en 56 procent binnen twee jaar. De Strategic Leadership Survey wordt jaarlijks gehouden onder vooraanstaande IT-directeuren uit middelgroteen grote organisaties. “Wij signaleren dat de huidige it-directeur zich ondergewaardeerd voelt”, al-

dus Jan Leen ’t Jong, directeur van Harvey Nash Nederland. “ Ondanks hun kennis en talent en de kennis is het vaak zo dat de it-directeur niet aan de algemeen directeur rapporteert, maar aan de financieel directeur. Hierdoor liggen accenten vaak op efficiencyverbetering en niet op het benutten van zakelijke kansen. IT-directeuren staan dan ook open voor verandering. Zij hechten steeds meer waarde aan persoonlijke en professionele groei, waardering en doorgroeimogelijkheden, die zij in hun huidige baan niet terugzien. Als gevolg daarvan zien wij een stijging in het aantal it-directeuren die openstaan voor een nieuwe baan.”

•

Document Dialog heeft Rob van Barlingen aangesteld als operational manager professional services. Hĳ werkte jarenlang voor Agis Zorgverzekeringen, waar hĳ van it-beheerder doorgegroeide naar teammanager Beheer & Support Exploitatie.

drĳf is de moedermaatschappĳ van Innax Automatisering. Waagenaar komt van een andere dochtermaatschappĳ: Cycle Systems. Edwin de Ron wordt business partner manager bĳ Citrix en gaat zich richten op het managen van de relatie met een geselecteerd aantal Citrixpartners in Nederland. Hĳ werkte al bĳ het bedrĳf. Daarvoor werkte hĳ vĳf jaar lang als account manager bĳ Verizon Business (voorheen MCI). Rick Gruĳters is business development manager I.R.I.S. bĳ Morningstar Systems geworden. Onder zĳn taken vallen onder andere marketing- en salesactiveiten en het opzetten van een organisatie. Gruĳters werkte eerder bĳ BCT Guiding Documents.

Melvin Harmsen is de nieuwe manager van het channel team van Avaya Nederland. In zĳn nieuwe functie is de voormalige KPN-er commercieel

Maurice Kuĳper is bĳ Simac gepromoveerd tot salesmanager. Daarvoor was hĳ er accountmanager. Kuĳpers loopbaan heeft zich voor een groot deel voltrokken binnen Simac.

eindverantwoordelĳk voor de indirecte sales in Nederland en de ondersteuning van het kanaal. De afgelopen drie jaar was hĳ manager van het

Bĳ Draka Communications is Peter Ludin director business development geworden. De Zwitser heeft internationale banen bekleed bekleed in de top van zowel Global Crossing, BT als Digital.

key account salesteam van Avaya. Innaxheeft Jörgen Waagenaar onlangs benoemd tot algemeen directeur van Innax Nederland. Het benr 22 • 12 november 2008

Oproep: Heb je ook een nieuwe functie. Mail je naam en contactgegevens en de overstap naar [email protected].

27

IT-managers gezocht: De redactie van IT Executive zoekt it-managers die in aanmerking willen komen voor een portret. Stuur een e-mail naar [email protected].

MENS & WERK

DE IT-MANAGER VAN SHIMANO

Naam: Theo van der Kouwen Leeftijd: 52 Werkzaam bij Shimano sinds: 2000 Vooropleiding: Werktuigbouwkunde HTS Omvang afdeling: 10 beheer, beheer van klantenbestanden en documentenbeheer. Gebruikers moeten weten wat ze daarmee willen. IT moet zorgen dat het werkt.”

Portret van een IT-manager (36) Menig it-manager moet als een ware jongleur meerdere ballen in de lucht houden. De directie wil waar voor zĳn geld, gebruikers betere ondersteuning en it-medewerkers minder stress. Hoe mensen hun balans vinden tussen deze belangen ziet u terug in een aantal portretten van it-managers. Door Henk Vlaming, beeld Nico Boink Hoe ziet je it-afdeling eruit? “Wij houden ons bezig met hardware en infrastructuur voor zowel de interne organisatie als voor de verbindingen tussen de vestigingen. Shimano is een wereldwijd bedrijf voor artikelen voor buitensportactiviteiten. Ieder continent heeft een eigen verkooporganisatie. Die van ons is in Nunspeet gevestigd. Hier is ook de IT voor heel Europa gecentraliseerd. Dat betekent dat we zelfs de pc’s voor heel Europa hier in Nunspeet inkopen. Alles wat met softwareontwikkeling te maken heeft, besteden wij uit. Het gaat met name om applicaties voor e-handel. ” 28

Welke vraagstukken kom jij tegen in deze internationale omgeving? “Toen ik acht jaar geleden begon bij Shimano waren wij vertegenwoordigd in vijf Europese landen, nu in tien. Door de acquisities van distributeurs hebben wij heel diverse systemen en barcoderingen binnengekregen. Alles is nu op één lijn gebracht. Zo werken wij in heel Europa met één erp-pakket.” Rol je nieuwe systemen zelf uit? “Ja, want op het gebied van opzetten en uitvoeren van projecten en het maken van interfaces nr 22 • 12 november 2008

en modificaties hebben wij de nodige kennis en ervaring in huis. Dit is belangrijk voor onze continuïteit. Het inzetten van externen voor dit soort zaken is riskant, want zij weten vaak niet waarom het nodig is om programma’s op een bepaalde manier in te stellen. Onze eigen it-ers weten dat wel.” Hoe gemakkelijk gaan zulke projecten? “Je doet ze nooit fluitend, ze kosten veel energie. Dat vraagt ook veel van de gebruikers, de afdelingshoofden, die moeilijk vrijgemaakt kunnen worden. Hun operationele zaken gaan immers altijd door. Zij spelen echter een belangrijke rol bij grote projecten. Vooral nu wij de keuze hebben gemaakt om het functionele eigendom van de itsystemen bij hen neer te leggen in plaats van bij ons. Ik maak daarbij onderscheid tussen data-

Vanwaar deze aanpak? “Gedeeltelijk omdat onze afdeling overbelast raakte. We zijn daardoor nagegaan welke taken bij ons thuishoren en welke niet. Een andere reden was dat IT vaak gezien werd als afdeling die problemen oploste. Daarbuiten ervoer men geen gevoel van eigendom als het ging om IT. De betrokkenheid wordt groter als mensen ook verantwoordelijkheid dragen; dan denken ze mee en komen er meer creatieve ideeën. Zo worden mensen uit de business betere gesprekspartners voor de IT. Dit vergt een proces van jaren.” Welke hobbels kom je tegen bij deze omslag? “Gebruikers hebben of nemen niet altijd de tijd om zich te verdiepen in functionele processen. Ze blijven oppervlakkig en hopen dat IT het oplost. Vooral vroeger werd van ons verwacht dat wij alle problemen oplosten. Maar iters hebben niet per definitie verstand van businessprocessen. De gebruikers moeten ons daarover informeren en aangeven hoe wij ze moeten weergeven in de rapportages. Zij vinden het moeilijk om te formuleren wat ze willen, want ze denken niet in computersystemen of functionaliteiten. Ze willen gewoon dat het probleem opgelost wordt. De kunst is om hen over te halen tot een andere manier van denken. Hoe pak je dit aan? “Door mensen in de business vanaf het begin duidelijk te maken dat het hun project is. Het

COLUMN

gaat bijvoorbeeld om projecten voor crm, e-handel en pdm, die allemaal een projecteigenaar hebben in de business. Als de afdelingshoofden het niet oppakken, blijft het liggen en snijden ze zichzelf in de vingers. Zodra een project stagneert, kan dat ten koste gaan van de target. Vanuit de IT stellen we een co-projectleider aan om te zorgen dat de technische kant wordt ingevuld.” Heb jij ook een target? “Die van mij is het afronden van het project in Polen, de laatste vestiging die wij hebben overgenomen. Het aanpassen van de systemen moet ik afronden binnen de deadline. Daarnaast moet ik ervoor zorgen dat alle financiele transacties controleerbaar zijn volgens de bepalingen van J-SOX, de Japanse wetgeving voor financiële transparantie. Ons moederbedrijf is Japans en daarom moeten wij J-SOX-‘compliant’ zijn. Het is niet direct een it-project, maar wij zijn daarbinnen verantwoordelijk voor het aspect van de beveiliging. Het beschrijven van processen ligt aan de organisatorische kant.” Nog meer veranderingen in zicht? “We groeien continu door, zeker na de nieuwe productcategorie Roeien. Daar spelen efficiency en voorraadbeheersing. Verder besteden wij steeds meer aandacht aan klantgerichtheid. Conclusies van klantonderzoeken moeten we vertalen in verbeterinitiatieven. Mijn voornaamste aandeel is niet technisch, maar ik moet zorgen dat ik de juiste mensen mobiliseer en dat ze goed uitgerust zijn voor hun taken.” Wat doe je buiten je werk? “Dan ben ik actief voor de hulpverlening in Roemenië, daar heb ik twee pleegdochters. Ik ben er minstens vijf keer per jaar. Verder ben ik atletiekscheidsrechter, en houd ik van muziek. Dwarsfluit.”

•

RENÉ F.W. DIEKSTRA

Het is een denkcrisis Voor mĳ staat vast dat zowel de verklaring als de oplossing van de huidige kredietcrisis voor een belangrĳk deel vanuit de gedragswetenschappen moet komen. Onderliggend is de financiële crisis namelĳk vooral een crisis van het denken. De indrukwekkende bankgebouwen die in de afgelopen dertig jaar overal ter wereld zĳn opgetrokken, verhullen de enorme fragiliteit, naar nu blĳkt, van de processen die binnen plaatsvinden. Die processen blĳken allerminst robuust als steen. Die stenen kolossen werken als een totem, een vorm van bĳgeloof. Hoe meer steen en hoe hoger gestapeld, hoe betrouwbaarder en effectiever de denkprocessen van de mensen die daarachter aan het werk zĳn. Leek het. HEURISTIEKEN Het denken van mensen, van bankiers evengoed als van de ‘man in de straat’, is onderhevig aan een aantal patronen, aan mentale ‘short cuts’ of vuistregels. Psychologen spreken van heuristieken, die evolutionair zĳn vastgelegd. Inmiddels zĳn er door experimenteel psychologisch onderzoek een aantal heuristieken blootgelegd. Zĳ geven een verhelderend inzicht in waarom mensen zulke effectieve probleemoplossers zĳn maar ook waarom ze soms de meest catastrofale fouten maken. Een voorbeeld. Aan een groep effectenhandelaren werd in 2002 gevraagd waar de Dow Jones binnen zes maanden zou staan. Aan de ene helft van de groep werd daarbĳ de vraag gesteld: ‘boven of onder de 6000? Aan de andere helft: ‘boven of onder de 12000?’ Het verschil in gemiddelde schatting tussen de twee groepen was bĳna 1500 punten (8523 om 9840)! De verklaring is de zogenaamde ankerheuristiek. Geef mensen een bepaald getal of een bepaalde norm voor een oordeel omtrent een gebeurtenis of een strategie die met een bepaalde mate van onzekerheid omgeven is, en de kans is groot dat ze dat, hoe willekeurig ook, als ‘anker’ voor hun oordeel of strategiebesluit gebruiken. Deze ankerheuristiek speelt een rol in het gedrag van mensen op veilingen. Hoe hoger het openingsbedrag, hoe hoger doorgaans het uiteindelĳke biedingsbedrag. Voor zaken-en hypotheekbanken heeft in het recente verleden gegolden dat hoe hoger het marktaandeel, de omzet en winst (anker) van concurrenten was, hoe meer manieren, ook buitengewoon kwetsbare, ze verzonnen om ook in de buurt van dat anker te komen of er over heen te gaan. Het is daardoor dat de Amerikaanse staatshypotheekverstrekker Fannie Mae van de ondergang gered moest worden. Ik citeer uit de New York Times: ‘Fannie Mae grew through 2003. But in 2004, the year that Mr. Mudd became chief executive, it lost half its market share to Wall Street firms and competitors. So Fannie greatly increased its business in riskier loans.’ Een ander voorbeeld van een heuristiek die onder bepaalde omstandigheden heel risicovol uitwerkt, is de zogenaamde ‘overconfidence’-heuristiek. Dat is de automatische neiging van mensen om hun eigen kansen op succes hoger in te schatten gemiddeld. Vraag aan een representatieve groep of ze van mening zĳn dat ze beter autorĳden dan de gemiddelde Nederlander, en de overgrote meerderheid antwoordt bevestigend. Hetzelfde gebeurt op vragen als ‘bent u van mening dat u uw kinderen beter opvoedt (hebt opgevoed) dan de gemiddelde Nederlandse ouder(s)?’ In een onderzoek onder ondernemers die betrekkelĳk kort geleden een eigen bedrĳf waren gestart werden twee vragen gesteld, namelĳk a) hoe groot schat u de gemiddelde kans op succes voor een type bedrĳf als het uwe? en: b) hoe groot schat u de kans op succes voor uw bedrĳf? Op de eerste vraag was de gemiddelde schatting 50%, op de tweede 90%. Beide schattingen liggen mĳlenver boven het werkelĳke succespercentage. Een subvorm van de ‘overconfidence’-heuristiek is d e ‘planning fallacy’. Dat is de neiging van mensen, en dus ook van organisaties van mensen, om plannen, zoals bouwprojecten, het goedmaken van verliezen of het beteugelen van een crisis veel eerder te kunnen verwerkelĳken dan praktisch haalbaar is. Er zĳn inmiddels zo’n 25 verschillende heuristieken geïdentificeerd. Voor allemaal geldt dat ze doorgaans zeer functioneel zĳn voor de omstandigheden waaronder de menselĳke soort zich ontwikkelde. Maar ze blĳken niet zelden desastreus onder omstandigheden waarin wĳ nu regelmatig verkeren. Het wordt dus hoog tĳd voor een ‘de-heuristiseringsprogramma’, vooral voor de top van bedrĳfsleven en politiek. Ik heb er inmiddels een in de aanbieding. Diekstra is psycholoog en oa hoogleraar psychologie aan de Roosevelt Academy Middelburg nr 22 • 12 november 2008

29

ESCAPE

COLOFON IT Executive is een uitgave Adformatie Groep, onderdeel van Kluwer

Wat is een fotokopie nog waard?

X

erox liet eind oktober weten dat uitvinder Chester Carlson zeventig jaar terug de eerste fotokopie maakte. Dit vond plaats op 22 oktober 1938 in een professorisch lab achter een schoonmaaksalon in Astoria, Queens, een wijk van New

York. Deze kopie wordt veilig bewaard in het Smithsonian Instituut en heeft als tekst: “10-2238 ASTORIA”. Carlson, was een wetenschapper en patentenbeheerder die zich zelf als doel had gesteld een simpele manier te vinden om kopieën te maken. Infotrends schat dat er dit jaar sinds die tijd wereldwijd 3,08 triljoen kopieën en printjes zijn gemaakt met technologie gebaseerd op deze vinding van Carlson. Hij heeft dus bepaald een revolutie in informatie teweeggebracht. Wat is dat vandaag de dag nog waard? Xerox is er een groot wereldwijd miljoenen concern mee geworden. Maar kopiëren en printen is een commodity geworden. De resultaten staan zo onder druk dat het concern onlangs een reorganisatie aankondigde: 5 procent van het personeel is de laan uitgestuurd. Xerox is niet de enige die het moeilijk heeft. Bij het Nederlandse Océ speelt precies hetzelfde. Bij de Nederlandse vestiging zijn kort geleden een fors aantal mensen ontslagen.

•

Web 2.0 naar de kelder

H

et uur van de waarheid is voor menige Amerikaanse startup aangebroken. De crisis laat ook zijn eerste sporen na in Silicon Valley. Nadat het investeringsbedrijf Sequoia Capital begin oktober tegenover de oprichters van de starters waar het geld in heeft zitten in een presentatie vaarwel zij aan de good times, zijn de eerste ontslagen bij it-starters een feit. Zo heeft de bannermakelaar Adbrite 40 procent van zijn personeel naar huis gestuurd om zo snel mogelijk winstgevend te zijn. Branchegenoot Jellycloud, die begin dit jaar nog een investering kreeg van 11,5 miljoen dollar is al op de fles gegaan. Oprichter Mark Zuckerberg van Facebook zou in een oliestaat gesignaleerd zijn om nieuwe oliedollars voor zijn bedrijf aan te boren. Er is inmiddels een nieuwe versie van het tijdens de Dotcomcrisis populaire site Fuckedcom-

pany.com. Wie de schade van deze crisis op de kraamkamer van IT bij wil houden kan nu terecht op web2.0fuckedcompany.com.

•

abonnementen IT Executive wordt blijvend gratis toegezonden aan personen die vallen binnen de doelgroep. Aanmelden, wijzigen en afmelden kan op www.it-executive.nl redactie Fred van der Molen hoofdredacteur e [email protected] Sytse van der Schaaf adj.hoofdredacteur e [email protected] medewerkers Ben Kuiken, Charles Groenhuijsen, Dominique Deckmyn, Ed Kerkman, Fred Teunissen, George Ataya, Henk Vlaming, Karina Meerman, Marco van der Hoeven, Maurice Blessing, Mirjam Hulsebos, Onno Breedveld, Patrick van Eecke, Peter Olsthoorn, Peter van Schelven, René Diekstra, René Frederick, Ron Tolido, Ron Onrust, Ruben Acohen, Stijn Muys en Yvonne Halink fotografie Nico Boink, Cor Mooij redactieadres Postbus 75462 1070 AL Amsterdam tel 020-5733665 e [email protected] advertentie-exploitatie Rob de Kleijnen salesmanager t 06-53403470 e [email protected] Erik van Heest sr. accountmanager t 06-13221012 e [email protected] Postbus 75462 1070 AL Amsterdam e [email protected] f 020-5733603 e [email protected] (advertentiemateriaal) uitgever Rogier Mulder e [email protected] marketing Ceesjan de Vos e [email protected] Mieke Stikkelorum e [email protected] vormgeving colorscan amsterdam-voorhout drukwerk Senefelder Misset Auteursrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaard-publicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter griffie van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. Op al onze aanbiedingen en overeenkomsten zijn van toepassing de Algemene Voorwaarden van Kluwer BV, gedeponeerd ter griffie van de Rechtbank te Amsterdam op 6 januari 2003 onder depotnummer 3/2003. Op alle overeenkomsten tussen Uitgever en Afnemer met betrekking tot advertentie-plaatsingen (daaronder begrepen alle overeenkomsten met adverteerders en bemiddelaars) zijn in aanvulling op deze Algemene Voorwaarden van toepassing de laatstgeldende versie van de Regelen voor het Advertentiewezen, uitgegeven door de raad van Orde en Toezicht voor het Advertentiewezen (ROTA), hierna: ‘de Regelen’. Bij tegenstrijdigheid van de Algemene Voorwaarden met de Regelen prevaleren de Regelen. Een exemplaar van de Algemene Voorwaarden en de Regelen zal op eerste verzoek gratis worden toegezonden. U kunt beide ook vinden op www. adformatie.nl/algemene-oorwaarden.html. Een deel van de inhoud wordt gepubliceerd onder licentie van Minoc Business Press N.V. Copyright 2008, IT Executive, ISSN 1570-6737

trainingen

trainingen

Nieuw Interactieve Vaardigheidstrainingen • Effectief assertief • Effectief samenwerken • Persoonlijke effectiviteit voor medewerkers • Persoonlijke effectiviteit voor leidinggevenden • Projectmatig werken • Coachingsvaardigheden • Projectmanagement • Professioneel leidinggeven

Voor meer informatie of inschrijven, kijk op www.it-executive.nl/trainingen 30


CAPGEMINI ACADEMY

F R E E

®

T O G E T H E R .

De praktijk is altijd weerbarstig en laat zich geen theorie aanleunen. Misschien is het daarom wel de beste leerschool. Reden waarom cursisten van Capgemini Academy altijd een opleiding krijgen van trainers die zelf ook uit de praktijk komen. En in nauw contact staan met 85.000 Capgeminiprofessionals die alle kneepjes van het vak kennen. Van architectuur tot testen en van systeemontwikkeling tot projectmanagement. Zodat u na afloop uw nieuwe vaardigheden direct in de praktijk kunt brengen. Ga naar academy.capgemini.nl of mail ons op [email protected]

Y O U R

E N E R G I E S

Yes We Can 2.0 B+P =100% Obama wist bovendien via VISIE IN HET NIEUWS MANAGEMENT TECHNOLOGIE MENS & WERK. ITmet een

Recommend Documents