April 2013
Binding met Leiden Leidenaar verbonden met stad en regio In hoeverre richt de Leidenaar zich op de eigen stad dan wel op de regio voor diverse activiteiten? Wat is hun oriëntatie in de randstad? Deze vraag staat centraal in de peilingen van de digitale panels van de gemeente Leiden van jongeren en volwassenen.
Belangrijke bevindingen Algemeen Tweederde van de panelleden voelt zich Leidenaar 85% voelt zich het meest verbonden met Leiden Wonen Als men zou verhuizen blijft ongeveer 40% het liefst in Leiden wonen, daarna zijn Amsterdam en Den Haag favoriete woonplaatsen School en (vrijwilligers)werk 77% van de jongere panelleden zit in Leiden op school 39% van de volwassen panelleden met een baan werkt in Leiden, 13% in Den Haag en 9% in Amsterdam Van de jongeren met een baan werkt 62% in Leiden Van de volwassenen die vrijwilligerswerk doen, doet driekwart dat in Leiden Winkelen Ruim 10% winkelt altijd in Leiden; ruim tweederde winkelt meestal in Leiden maar ook wel eens ergens anders Vereniging Driekwart zit op een vereniging in Leiden en ruim 10% in een buurgemeente Uitgaan Van de volwassen panelleden gaat 11% altijd en 61% meestal uit in Leiden. Anders gaat men vaak naar Amsterdam of Den Haag De jongere panelleden gaan vaker niet uit (vooral de jongsten) of blijven in de stad. Als ze elders uitgaan is dat ook vaak in Den Haag of Amsterdam. Vervoermiddel Voor 88% van de jongere en 55% van de volwassen panelleden is de fiets in het algemeen het favoriete vervoermiddel Buiten Leiden en Oegstgeest gaan volwassenen vaker met de auto. Jongeren fietsen ook vaak naar Voorschoten en Leiderdorp en gaan verder weg met de trein.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
Inleiding en onderzoekverantwoording Tussen half december 2012 en februari 2013 is zowel het LeidenPanel als het JongerenPanel gevraagd naar hun binding met Leiden. Het doel van de metingen is na te gaan wat de oriëntatie van Leidenaren in de Randstad is. In hoeverre voelen jongeren zich verbonden met Leiden en in hoeverre richten zij zich op de regio? Komen ze vaak buiten de stad? Waarvoor is dat dan en van welk vervoermiddel maken ze gebruik? In februari 2013 is min of meer dezelfde vragenlijst aan het LeidenPanel (volwassenen) voorgelegd. Het JongerenPanel kent leden tussen de 12 en 22 jaar. Van de 558 leden die het JongerenPanel toen telde hebben 260 meegedaan met de peiling, een respons van 47%. Daarnaast heeft parallel aan de peiling een wervingsactie voor het JongerenPanel gelopen waarbij 130 nieuwe leden zijn geworven. Ook deze nieuwe leden hebben allen de vragenlijst over binding met Leiden ingevuld. In totaal zijn er dus 390 respondenten. Van de 720 leden van het LeidenPanel hebben 497 meegedaan met de peiling, een respons van 69%. Hieronder volgt een weergave van de resultaten. Zij worden hier en daar aangevuld met andere beschikbare informatie over de besproken onderwerpen.
Plaats waarmee men het meest verbonden is 85% van de panelleden noemt Leiden als plaats waarmee ze zich het meest verbonden voelen. Alleen Den Haag werd nog door een noemenswaardig aantal (2%) genoemd. Amsterdam en Rotterdam scoren elk 1%. Verder worden allerlei verschillende plaatsen genoemd.
Met welke plaats voelt u zich het meest verbonden? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Weet niet 3% Anders 10% Den Haag 2%
Volwassenen
Leiden 85%
Weet niet 1%
Leiden 86%
Anders 11% Den Haag 2%
Tweederde van de panelleden voelt zich een Leidenaar, dat geldt voor volwassenen en jongeren. Dit hangt af van de tijd die men al in Leiden woont:
Onder jongeren die langer dan 10 jaar in Leiden wonen voelt 81% zich Leidenaar. Jongeren die korter dan 10 jaar in Leiden wonen voelen zich in 38% van de gevallen een Leidenaar.
onder volwassen inwoners die al hun hele leven in Leiden wonen voelt 93% zich Leidenaar, van de mensen die korter dan 5 jaar in Leiden wonen is het 32%.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
2 van 12
Voelt u zich een Leidenaar? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen
Ja 67%
Ja 66%
Weet niet 11%
Weet niet 16%
Nee 23%
Nee 17%
Uit de gemeentelijke basisadministratie (GBA) is te bepalen hoeveel procent van de mensen is geboren in Leiden en nooit ergens anders heeft gewoond. Van de kinderen en jongeren van 12 - 17 jaar is dat logischerwijs hoog, daarna daalt het tot 15% van de dertigers, waarna het percentage weer stijgt. Van alle Leidenaren woont 33% zijn of haar hele leven in Leiden, van de volwassenen 23%. Percentage Leidenaren per leeftijdsgroep dat zijn/haar hele leven in Leiden heeft gewoond 85% 76%
33%
28%
0 - 11 jaar
12 - 17 jaar
18 - 22 jaar
20%
17%
15%
23 - 29 jaar
30 - 39 jaar
40 - 49 jaar
25%
27%
50 - 59 jaar
60 - 69 jaar
70 - 79 jaar
35% 28%
80 - 89 90 jaar jaar en ouder
Bron: GBA, stand op 1 januari 2013
Wonen Aan alle panelleden is de vraag gesteld waar ze wel en niet willen wonen als ze zouden verhuizen.
Favoriet: Leiden staat bij beide groepen op de eerste plaats om te wonen met (bijna) 40%. Daarna zijn Amsterdam en Den Haag het meest genoemd, bij de jongeren nog wat meer dan bij de volwassenen. Niet favoriet: Opvallend is dat bij de jongere panelleden Amsterdam ook bij de minst favoriete woonplaats vrij hoog staat, na Rotterdam. Bij de minst favoriete plaatsen onder de volwassenen staat Zoetermeer bovenaan.
De reden om ergens wel of niet te willen wonen zijn heel divers. Op aanvraag zijn deze uitkomsten beschikbaar bij BOA.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
3 van 12
Als u zou gaan verhuizen, waar zou u het liefst willen wonen? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Leiden 37%
Volwassenen
Amsterdam 13%
Amsterdam 6% Den Haag 3% Voorschoten 6%
Leiden 40%
Den Haag 9% Anders 34%
VoorOegst- schoten 3% geest 4%
Oegstgeest 5%
Anders 40%
Het is aardig om deze ‘woonwensen’ te vergelijken met werkelijk verhuisgedrag, zoals uit de gemeentelijke basisadministratie bekend is. Dan blijkt dat men, bij een verhuizing naar elders, naar allerlei plaatsen uitwaaiert, ook naar het buitenland. Toch zien we ook in deze plaatjes Amsterdam en Den Haag wel terugkomen.
Werkelijke verhuizingen uit Leiden naar een andere plaats Jongeren 12 t/m 22 jaar
Alle Leidenaren Anders 49%
Oegstgeest 4% VoorBuitenschoten land 4% Utrecht 15% 4% LeiderDen Amsterdorp dam Haag 6% 8% 8%
Voorschoten 5% Oegstgeest 6%
Anders 38%
Leiderdorp 6% Amsterdam Den 7% Haag 9%
Buitenland 28%
Bron: GBA 2012
School of studie
School of studie van jongeren: 94% van de panelleden gaan naar school of volgt een studie. Van hen gaat 77% in Leiden naar school of studie. Andere plaatsen die meer dan één keer werden genoemd zijn Delft, Utrecht, Leiderdorp, Wassenaar en Rotterdam. Alle andere plaatsen (12) werden 1 keer genoemd. Logischerwijs gaan studenten die naar Amsterdam, Den Haag of Rotterdam moeten vaker met de trein en scholieren en studenten in Leiden vaker met de fiets.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
4 van 12
School of studie van jongeren 12 t/m 22 jaar Waar ga je naar school / studie?
Hoe ga je naar school / studie?
Leiden 77%
Fiets 77% Anders 5%
Anders 12%
Lopend 5%
Oegstgeest 3% Den Amsterdam Haag 4% 4%
Trein 13%
Uit andere bron, namelijk DUO (de Dienst Uitvoering Onderwijs) is ook bekend waar de in Leiden wonende leerlingen naar school gaan. Dit verschilt naar soort onderwijs. Waar gaan Leidse leerlingen naar school? Voortgezet onderwijs
Middelbaar beroepsonderwijs
Wasse- Anders naar 3% 4% Oegstgeest 8%
Anders 15% Rotterdam 5%
Leiden 84%
Leiden 50%
Den Haag 11% Gouda 20%
Bron: Dienst Uitvoering Onderwijs, schooljaar 2011/2012
Werk
Werk van jongeren: 52% van de panelleden heeft werk. 62% van hen werkt in Leiden. Andere plaatsen die vaker werden genoemd zijn Den Haag en Leiderdorp. Ook hier is de fiets het meest gebruikte vervoermiddel. Werk van volwassenen: 72% van de panelleden heeft betaald werk. 39% van hen werkt in Leiden.
Jongeren werken dus relatief vaker in Leiden, het gaat bij hen ook vaak om een bijbaantje, volwassenen werken vaker buiten de stad en verder weg.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
5 van 12
Waar werkt u? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen
Leiden 62%
Anders 26%
Leiden 39%
Den Haag Leider- Amster- 6% dam dorp 1% 5%
Den Haag 13%
Amsterdam 9% Leiderdorp 4%
Anders 35%
Hoe gaat u naar uw werk? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen Fiets 30% Auto 29%
Fiets 63% Anders 9%
Anders 14%
Lopend 9%
Trein 14%
Auto 5%
Lopend 5%
Trein 22%
Pendel woon-werkverkeer Woont in Woont elders, werkt in Leiden
39.300 LEIDEN Woont en werkt in Leiden: 27.300
Leiderdorp Katwijk Den Haag Oegstgeest Voorschoten Teylingen Anders Totaal Werkt in
Woont in Leiden, werkt elders
30.000
Den Haag Amsterdam Haarlemmermeer Leiderdorp Anders Totaal
Aantal werknemers 3.700 3.600 3.200 3.200 2.500 2.100 21.000 39.300 Aantal werknemers 5.500 2.900 2.000 2.000 17.600 30.000
Bron: CBS 2011
BOA feitenblad: Binding met Leiden
6 van 12
Aanvullend op de panelvragen geven we hier informatie over de pendel van en naar Leiden. In totaal werken volgens het CBS 66.600 mensen bij een bedrijf of instelling gevestigd in Leiden. 27.300 (41%) van hen woont ook in de stad. Daarnaast komen relatief veel werknemers uit de directe omgeving. Van de Leidenaren die werken, doet 48% dat in de eigen woonplaats. Daarnaast werken relatief veel Leidenaren in Den Haag en Amsterdam. Dat is overeenkomstig de antwoorden van de panelleden.
Vrijwilligerswerk Van de volwassen panelleden doet 40% vrijwilligerswerk. Bijna driekwart van hen doet dit werk in Leiden. De overige plaatsen, of mensen met wisselende werkplekken, staan bij ‘Anders’. Ruim de helft gaat per fiets, 18% met de auto en 13% lopend. Deze vragen zijn niet aan jongeren gesteld.
Vrijwilligerswerk volwassenen Waar doet u vrijwilligerswerk?
Hoe gaat u naar uw vrijwilligerswerk?
Leiden 74%
Fiets 56%
Anders 8% Anders 16%
Trein 5% Den OegstHaag geest 4% 6%
Lopend 13%
Auto 18%
Winkelen
Jongeren: 8% van de panelleden winkelt nooit en 12% winkelt altijd in Leiden. Tweederde winkelt meestal in Leiden maar ook wel eens ergens anders. Volwassenen: 3% van de panelleden winkelt nooit en 11% winkelt altijd in Leiden. Zeventig procent winkelt meestal in Leiden maar ook wel eens ergens anders.
80% van de jongeren en 86% van de volwassenen winkelt dus wel eens of meestal ergens anders dan in Leiden. Hierin verschillen jongeren en volwassenen dus niet sterk. Gemiddeld gaat het om een paar keer per jaar. Toch zijn er wel verschillen tussen het winkelgedrag van jongeren en volwassenen: naast Leiden zijn Den Haag, Leiderdorp en Amsterdam de meest genoemde steden om te winkelen, maar wanneer men buiten Leiden winkelt, gaan de jongeren vaker naar Den Haag en Amsterdam en de volwassenen vaker naar Leiderdorp en Leidschendam. De jongeren nemen meestal de trein, volwassenen de auto.
De redenen waarom men niet altijd in Leiden winkelt lopen uiteen: men vindt de winkels in die andere plaats beter of leuker (39% van de jongeren, 53% van de volwassenen) de mensen met wie ze winkelen willen dat graag (resp. 10% en 7%) die andere plaats is dichterbij (resp. 3% en 6%)
BOA feitenblad: Binding met Leiden
7 van 12
35% van de jongeren en de helft van de volwassenen geeft een andere reden op, vaak dat ze wel eens wat afwisseling willen, of dat er winkels zijn die Leiden niet heeft. Of ze zijn al in die andere plaats vanwege werk of omdat hun ouders er wonen. Ook de betere parkeermogelijkheden in andere plaatsen worden als reden genoemd om daar te gaan winkelen. Als we alleen kijken naar de jongeren die meestal elders winkelen, zien we dat voor hen in 78% van de gevallen de reden is dat ze het winkelaanbod in Leiden onvoldoende vinden.
Waar winkelt u als u niet in Leiden winkelt? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen
Den Haag 27%
Den Haag 43%
Leiderdorp 14%
Amsterdam 15% Leiderdorp Rotter-6% L'schen- dam dam 5% 3%
Anders 28%
Amsterdam 11%
Anders 34%
Rotterdam 4% L'schendam 10%
Het koopstromenonderzoek biedt ook informatie over winkelgedrag. Het blijkt dat van een euro die Leidenaren uitgeven aan dagelijkse boodschappen 85 cent in Leidse winkels wordt besteed, 5 in Leiderdorp en 10 elders. Van een euro die tijdens het winkelen (shoppen) wordt besteed komt 55 cent in Leiden terecht, 13 cent wordt via internet aangekocht en de rest in verschillende andere plaatsen. Waar winkelt de Leidenaar? Dagelijkse artikelen (boodschappen)
Leiden 85% Anders 8% Oegstgeest 2%
Leiderdorp 5%
Niet-dagelijkse artikelen (shoppen) Delft Anders 16% Den 3% Haag 3% Zoeterwoude 3%
Leiden 55%
Leiderdorp 7% Internet 13%
Bron: Koopstromenonderzoek Randstad 2011
BOA feitenblad: Binding met Leiden
8 van 12
Met welk vervoermiddel gaat u winkelen buiten Leiden? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen
Auto 26%
Auto 55%
Anders 4%
Anders 6%
Fiets 5%
Trein 65%
Fiets 9%
Trein 30%
Vereniging Ruim de helft van de volwassenen en 70% van de jongeren zit op een vereniging. Driekwart van hen zit op een vereniging in Leiden. Nog eens ruim 10% gaat naar een vereniging in een van de buurgemeenten Oegstgeest, Leiderdorp of Voorschoten. Meestal gaan ze er elke week heen. De redenen om in een andere plaats op een vereniging te zitten zijn bij jongeren en volwassenen niet helemaal gelijk. Voor jongeren is de meest voorkomende reden dat de vereniging in die andere plaats beter/leuker is (47%, bij volwassenen is dat 30%). Voor volwassenen is de meest voorkomende reden (36%) dat zo’n vereniging niet in Leiden bestaat (18% bij jongeren). In 10 tot 15% van de gevallen is die vereniging buiten Leiden gewoon dichterbij. De overige 20 tot 25% geeft een andere reden, bijvoorbeeld dat het een vereniging is in de stad waar ze studeren, of dat ze er al op zaten voor ze in Leiden kwamen wonen. Hieronder staan de belangrijkste plaatsen waar respondenten op een vereniging zitten. In de meeste gevallen gaan ze er op de fiets heen.
Waar zit u op een vereniging? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen Leiden 75%
Leiden 77%
Anders 10% Leiderdorp 5% Voor- Oegstschoten geest 3% 5%
BOA feitenblad: Binding met Leiden
Anders 14% Leiderdorp Voor- Oegst5% schoten geest 4% 2%
9 van 12
Met welk vervoermiddel gaat u naar uw vereniging? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen Fiets 56% Fiets 80%
Anders 7% Lopend 6%
Anders 6% Lopend 12%
Auto 7%
Auto 26%
Uitgaan
Van de volwassen panelleden gaat 93% wel eens uit. Denk daarbij aan theater- en bioscoopbezoek, uit eten, dansen en dergelijke. 11% doet dit altijd in Leiden en 61% meestal in Leiden. 21% gaat meestal elders uit. 82% van de Leidse volwassen panelleden gaat dus wel eens ergens anders dan in Leiden uit. Gemiddeld gaat het om een paar keer per jaar. Amsterdam en Den Haag zijn de meest gekozen bestemmingen en de trein en de auto het meest gebruikte vervoermiddel.
Van de jongere panelleden gaat 62% wel eens uit, de wat oudere panelleden vanaf 17 jaar meer dan de jongere. 20% doet dit altijd in Leiden en 36% meestal in Leiden. 42% van de jongere panelleden gaat dus wel eens ergens anders dan in Leiden uit. Gemiddeld gaat het om een paar keer per jaar. Net als bij winkelen zijn Den Haag en Amsterdam de meest gekozen bestemmingen en de trein het meest gebruikte vervoermiddel.
In de keuze van de bestemming zit dus niet veel verschil tussen volwassenen en jongeren. Jongeren gaan, logischerwijs, net als bij het winkelen, vaker met de trein.
Waar gaat u uit als u niet in Leiden uitgaat? Jongeren 12 t/m 22 jaar Den Haag 28%
Anders 35%
BOA feitenblad: Binding met Leiden
Volwassenen Amsterdam 26%
Den Haag 29%
Rotterdam 11%
Anders 30%
Amsterdam 34%
Rotterdam 7%
10 van 12
Welk vervoermiddel gebruikt u als u uitgaat buiten Leiden? Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen Trein 46% Trein 75%
Anders 5%
Anders 3% Fiets 12%
Fiets 2% Auto 8%
Auto 49%
Dag erop uit Als panelleden er eens een dag op uit gaan, gaan ze het liefst de natuur in of bezoeken ze een stad. Waar de activiteit plaatsvindt ligt voor de meeste mensen niet vast. Dat is afhankelijk van de activiteit, en verder geeft men aan van afwisseling te houden.
Meest gebruikte vervoermiddel De fiets is veruit het meest gebruikte vervoermiddel, voor de jongeren nog meer dan voor de volwassenen: op de vraag welk vervoermiddel men het vaakst gebruikt antwoordt 88% van de jongeren en 55% van de volwassenen: de fiets. Meest gebruikte vervoermiddel Jongeren 12 t/m 22 jaar
Volwassenen
Fiets 55% Anders 5% Auto 2% Lopend 5%
Fiets 88%
Anders 6%
Auto 26%
Lopend 13%
We kunnen het gebruikte vervoermiddel koppelen aan de verschillende bestemmingen, want bij een aantal onderwerpen is in deze enquêtes gevraagd naar de plaats waar inwoners iets ondernemen en het vervoermiddel dat ze gebruiken: school, werk, vrijwilligerswerk, winkelen, vereniging en uitgaan. Als we alle antwoorden koppelen ontstaat er een beeld van het vervoermiddel dat panelleden per bestemming het meest gebruiken.
BOA feitenblad: Binding met Leiden
11 van 12
Bij bestemmingen in Leiden neemt men meestal de fiets, de jongeren in meerdere mate (86%) dan de volwassenen (64%). In de regio (bijvoorbeeld Leiderdorp) gebruiken de volwassenen al snel de auto en voor de grote steden veelal de trein. De jongeren fietsen overwegend ook nog naar bijvoorbeeld Wassenaar, Leiderdorp en Voorschoten, waar de volwassenen dan toch vaker de auto nemen. Voor bestemmingen verder weg nemen de jongeren vaak de trein. Welk vervoermiddel gebruikt u voor welke bestemming? Jongeren 12 t/m 22 jaar 0%
20%
40%
60%
Volwassenen 80% 100%
0%
Leiden
Leiden
Leiderdorp
Leiderdorp
Oegstgeest
Oegstgeest
Den Haag
Den Haag
Rotterdam
Rotterdam
Fiets
Auto
Trein
Anders
Fiets
20%
Auto
40%
60%
Trein
80% 100%
Anders
COLOFON BOA BeleidsOnderzoek en Analyse Afdeling Strategie en Onderzoek Gemeente Leiden
[email protected] of 071 - 516 5123 Direct zelf informatie opzoeken? Veel cijfers en onderzoeksgegevens over Leiden zijn te vinden via www.leiden.nl/statistiek. Serie Statistiek 2013/01e
BOA feitenblad: Binding met Leiden
12 van 12
