Werk en Verslaving Ard van Oosten psychiater, bedrijfskundige
Inhoud • • • • •
Inleiding Verslaving als ziekte Werk en verslaving Medisch - Juridisch kader Beleid
Inleiding • Gewoonteverslaving – Gokverslaving, chatverslaving, internetverslaving, gameverslaving, seksverslaving, workaholisme
• Middelenverslaving – Stimulerende middelen: Cafeïne, nicotine, amfetamine en cocaïne – Verdovende middelen: Alcohol en opium, slaap- , kalmeringsmiddelen en pijnstillers – Bewustzijnsveranderende middelen: THC (de werkzame stof in marihuana) of LSD, XTC, lijmen, benzine, Paddo's, GHB en ether.
Verslaving als ziekte
• Gebruik • plezierige effecten
• Overmatig gebruik • niet alleen positieve effecten. Kater, geheugenverlies. Bingedrinken
• Misbruik/probleemgebruik • onaangepast gebruik, waardoor problemen werk, privé. Risicovol gedrag.Nog geen lichamelijke en/of psychische schade.
• Schadelijk gebruik • lichamelijke en/of geestelijke schade
• Verslaving • willen wordt moeten • denken wordt doen
Werk en verslaving • 3-9% van de beroepsbevolking heeft een alcoholprobleem • Alcoholverslaving • arbeidsverzuim 2 tot 6 maal hoger • verlies productiviteit • 10-30% bedrijfsongevallen hangt ermee samen
• Alcoholbeleid • slechts 30-40% bedrijven heeft alcohol (en drugs)beleid
Signalen op de werkvloer • • • • • • •
Te laat komen Frequent verzuim Te vroeg ophouden met werken Verminderde productie Fouten Ongelukken Verandering in gedrag
Signalen op het spreekuur • Frequent kortdurend verzuim met vooral maagdarmklachten • Moeheid, malaise • Alcoholgeur • Overmatig transpireren • Hartkloppingen • Psychische en/of sociale problemen, vaak in combinatie met slaapproblemen • Gebruik tranquillizers
Wat kun je als bedrijfsarts? • Vermoedens bespreken • wijzen op zowel positieve als negatieve kanten van gebruik
• Huiswerkopdrachten • Verwijzen voor behandeling • (poli)klinisch (in samenspraak met huisarts) • internet o.a. – – – –
minderdrinken.nl (Trimbos) www.jellinek.nl/jellineklive alcoholdebaas.nl (Tactus verslavingszorg) alcoholondercontrole.nl (Brijder Verslavingszorg)
• Werkgever informeren • let op privacy
• Initiëren van/ondersteunen bij opzetten adequaat alcohol- en drugsbeleid
Medisch – Juridisch kader • Artsen • artsen: verslaving is een ziekte. Veranderingen in hersenen aangetoond. • biopsychosociale factoren, waarbij met name genetische aanleg belangrijke rol speelt • echter ook artsen die verslaving uitsluitend gedrag/karakter vinden
• Juristen: • Verslaving aan verdovende middelen geen ziekte of gebrek. Wel als daar gebreken dan wel opname of dagbehandeling uit voortvloeien
• Het gebruik van alcohol op het werk is niet bij de wet verboden. Wel is bij de wet geregeld dat de werkgever een werknemer mag ontslaan, wanneer deze zich ondanks waarschuwing overgeeft aan dronkenschap of ander ‘liederlijk gedrag' (Burgerlijk Wetboek, artikel 7:678).
Beleid • • • •
Preventie Regels Begeleiding Sancties
Preventie • Voorlichting aan werknemers • Training en scholing van leidinggevenden • Benoemen van een vertrouwenspersoon
Regels • • • •
Gebruik middelen tijdens werk Gebruik middelen vlak voor werk Gebruik middelen in privétijd Gebruik van testen
• Vroon Offshore Services – Het gebruiken, in bezit hebben of aan boord brengen van alcoholhoudende dranken en/of verdovende middelen is verboden. Vroon Offshore Services kent een zero tolerance beleid welke is vastgelegd in de D & A policy. Overtreding van dit artikel kan beëindiging van de arbeidsovereenkomst tot gevolg hebben.
• Kringloop – Drugs en alcohol zijn tijdens werktijd verboden. De effecten van voorafgaand aan de werktijd ingenomen drugs en alcohol mogen niet merkbaar zijn op het werk.
Begeleiding • Recht specifieke begeleiding en evt betaling • Opstellen behandelovereenkomst • Communicatie met collega’s
Sancties • • • •
Schriftelijke waarschuwing Loonstop Schorsing met inhouding vakantiedagen Ontslag
Prochaska & DiClemente
Volhouden
Uitvoeren
Beslissen
Terugvallen
Voorstadium
Overwegen
