Zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving

NIAZ Qmentum International

Zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving Normen

Normen Middelen die misbruikt kunnen worden, zijn onder meer drugs, alcohol en op recept of vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Middelenmisbruik is een complex probleem dat vaak gepaard gaat met vele andere factoren en gelijktijdig voorkomende omstandigheden, zoals lichamelijke, psychische, sociale, economische en juridische problemen. De negatieve invloed van middelenmisbruik is voelbaar voor cliënten, hun familieleden en de samenleving. Middelenmisbruik is vaak een chronisch en terugkerend probleem, dat al dan niet gepaard gaat met verslaving.

Zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving richt zich op lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen die zich gelijktijdig voordoen. De zorg wordt verleend in een positieve omgeving die aan de behoeften van cliënten tegemoetkomt en bestrijkt een keten van zorg waarin voorbereiding op de behandeling, behandeling en nazorg plaatsvindt. Bij de behandeling is een multidisciplinair team betrokken, dat complementaire beoordelingen verschaft en geïntegreerde interventies biedt. De interventies zijn gericht op het reduceren van de schade en/of op onthouding, afhankelijk van de individuele behoeften van de cliënt, de aard en ernst van de problemen, en de specifieke behandelfilosofie. De normen inzake zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving bevatten de volgende hoofdstukken: Investeren in zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving Over de juiste mensen beschikken Zorg verlenen op het gebied van middelenmisbruik en verslaving Cliëntgegevens bewaren Toezien op de veiligheid en kwaliteit van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving Het accreditatieprogramma Het Internationale Accreditatieprogramma NIAZ 3.0 (Qmentum) kent drie accreditatieniveaus: Goud, Platina en Diamant. Elk niveau zorgt door middel van gestandaardiseerde processen voor consistentie en efficiëntie bij de zorgverlening en biedt internationale zorgorganisaties op die manier stappenplan op maat, voor accreditatie en kwaliteitsverbetering. Goud heeft betrekking op basisstructuren en processen die verband houden met de fundamentele elementen van veiligheids en kwaliteitsverbetering. Platina bouwt voort op deze elementen van kwaliteit en veiligheid, maar benadrukt ook cliëntgerichte zorg, waarbij consistentie in de zorgverlening wordt nagestreefd door middel van standaardprocedures en door het betrekken van cliënten en medewerkers bij de besluitvorming. Diamant richt zich op het realiseren van kwaliteit door het controleren van resultaten, gebruikmakend van praktijkervaring en best practices om diensten te verbeteren, en door het vergelijken van eigen resultaten met die van collegaorganisaties om tot verbeteringen op systeemniveau te komen. Voor alle niveaus ondergaan aangesloten organisaties eens in de vier jaar een extern auditbezoek, waarbij zij worden getoetst aan de hand van het NIAZreferentiekader. De structuur van de normen Een set normen is verdeeld over hoofdstukken waarin verschillende aspecten van kwaliteit van dienstverlening aan de orde komen, zoals investeren in zorg, personeelsbezetting, verlenen van zorg, informatiesystemen en kwaliteitsverbetering. Elk hoofdstuk bestaat uit normen, criteria en richtlijnen die betrekking hebben op het hoofdstuk. 1.0 De norm. Een doelstelling, onderverdeeld in criteria. 1.1 Het criterium. Een meetbaar element waarin is beschreven welke activiteiten nodig zijn om aan de norm te voldoen. Aan elk van de criteria is een niveau toegekend (Goud, Platina of Diamant), en ieder criterium is gekoppeld aan een van de acht kwaliteitsdimensies die worden geïdentificeerd aan de hand van symbolen: toegankelijkheid, cliëntgerichte dienstverlening, continuïteit van de zorgverlening, effectiviteit, efficiëntie, doelgroepgerichtheid, veiligheid, arbeidsomstandigheden. De auditoren beoordelen elk criterium tijdens het externe auditbezoek. Een aantal criteria staan aangeduid als ROP (Required Organizational Practice vereiste instellingsrichtlijn). Vereiste instellingsrichtlijnen zijn essentiële praktijken die instellingen moeten hanteren om de veiligheid van patiënten/cliënten te verbeteren en risico's te minimaliseren Richtlijnen: Sommige criteria bevatten aanvullende richtlijnen waarin de criteria verder toegelicht worden of waarin suggesties worden gedaan om te voldoen aan het criterium. Begrippenlijst Een cliënt: degene die de zorg ontvangt, ook bekend als patiënt. Familieleden zijn de naast betrokkenen van de cliënt. De cliënt definieert de 'familieleden': het kan gaan om relatie/partner, directe familieleden zoals broers en zussen, leden van de familie in ruimere zin of mantelzorgers. Medicatieverificatie: het proces waarbij een lijst van de huidige medicatie van een cliënt wordt gecontroleerd en vergeleken met de lijst van medicatie voorafgaand aan de opname, overdracht of ontslag. Medicatieverificatie helpt bij het terugdringen van bijwerkingen als gevolg van de complexe wisselwerking tussen geneesmiddelen. Medicatieverificatie kan tijdrovend en moeilijk uit te voeren zijn; het is echter aangetoond dat medicatieverificatie de cliëntveiligheid aanzienlijk verbetert. Aanbevolen wordt om het proces met name te gebruiken voor cliënten met een complexe medicatiegeschiedenis, bijv. cliënten die vier of meer verschillende geneesmiddelen gebruiken. Samenwerkingspartner: een instelling of persoon die met een andere instelling samenwerkt aan een project om een specifieke kwestie aan te pakken door het uitwisselen van informatie en/of 'middelen'. De betrokken instelling of persoon heeft baat bij het welslagen van het project. Cliëntenpopulatie: een groep cliënten die risico loopt op, of lijdt aan een specifieke aandoening. Middel: een beschikbare voorziening die indien nodig kan worden gebruikt. Het kan gaan om mensen, financiële middelen, structurele middelen of informatie. Diensten: het begrip diensten omvat onder andere diagnostiek, het verlenen van zorg, behandeling en dienstverlening door paramedici. Handelingsbevoegdheid: de procedures, acties en processen die een specifieke zorgaanbieder mag uitvoeren. In sommige landen is de handelingsbevoegdheid vastgelegd in wet en/of regelgeving. In die landen gebruiken de vergunningverlenende instanties de handelingsbevoegdheid ter bepaling van de opleiding, ervaring en bewezen vaardigheden waarover zorgverleners moeten beschikken om een praktijkvergunning te krijgen. Zorgplan: ook wel behandelplan genoemd. Het is een document waarin wordt vastgelegd wat de behoeften zijn van de cliënt, wat de doelstellingen zijn en welke diensten door de instelling en haar samenwerkingspartners moeten worden geleverd. Zorgverleners: personen (bijv. verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en persoonlijk begeleiders) die samen met anderen in een team diensten verlenen op basis van een geïntegreerd zorgplan. Medewerkers: personen die bij een instelling in dienst zijn, ook bekend als personeel.

INVESTEREN IN ZORG OP HET GEBIED VAN MIDDELENMISBRUIK EN VERSLAVING 1.0

De teamleiders organiseren en ontwikkelen zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving op basis van de behoeften van de cliënt.

1.1

De teamleiders beschikken over een vastgelegd plan om informatie te verzamelen over de behoeften aan zorg van huidige en potentiële cliënten.

Doelgroepgerichtheid

Goud

Toelichtingen Het beschikken over informatie over de behoeften aan zorg en ondersteuning van (potentiële) cliënten wordt in deze normenset de beoordeling van behoeften in de samenleving genoemd. De beoordeling van de behoeften in de samenleving omvat trends en veranderingen in de omgeving, met inbegrip van demografische gegevens zoals leeftijd, culturele diversiteit, geletterdheid en taal. Ook wordt er gekeken naar de impact van determinanten van gezondheid en risicofactoren (bv. psychiatrische problematiek, dak en thuisloosheid en in aanraking zijn geweest met justitie). Bij het verzamelen van informatie, kijken de teamleiders naar meerdere populaties of sectoren waar middelenmisbruik en verslaving mogelijk vaker voorkomen of een aanzienlijke invloed hebben. Onder populaties vallen bijv. geestelijke gezondheid, niet aangeboren hersenletsel, en etnischculturele groepen. Onder sectoren vallen onderwijs, reclassering, wetshandhaving en het rechtssysteem.

1.2

De teamleiders voeren het plan uit voor het verzamelen van informatie over de behoeften van huidige en potentiële cliënten.

Platina


Toelichtingen *

1.3

De teamleiders vragen cliënten, zorgverleners en andere medewerkers om input bij het verzamelen van informatie over de zorgbehoeften van cliënten.


Diamant

Toelichtingen *

1.4

Efficiëntie

De teamleiders analyseren de informatie over cliënten om te bepalen wat de benodigde samenstelling en omvang van het team is. Ook kijken de teamleiders naar de infrastructuur, voorzieningen, apparatuur en andere ‘middelen’ die nodig zijn voor de zorgverlening.

Platina

Toelichtingen *

1.5

Effectiviteit

De teamleiders analyseren de informatie over cliënten om te beslissen welke zorg rechtstreeks, via verwijzing of door gecontracteerde zorgverleners zal worden verleend. Toelichtingen

Platina

Niet alle instellingen bieden uitgebreide zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving, maar bieden bijv. alleen hulp bij het ontgiften/ontwennen. Deze informatie helpt teamleiders bij het leggen van de juiste contacten zodat cliënten toegang krijgen tot zorg die niet door de instelling wordt aangeboden.

1.6

Continuïteit van de zorgverlening

De teamleiders gaan samenwerkingsverbanden aan om de toegang van cliënten en familieleden tot zorg en ondersteuning in de omgeving te coördineren.

Diamant

Toelichtingen *

1.7

De teamleiders vergroten samen met samenwerkingspartners de bekendheid van cliënten over de beschikbaarheid van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving in de omgeving.


Platina

Toelichtingen *

2.0

De teamleiders nemen deel aan activiteiten voor gezondheidsbevordering, preventie en signalering van middelenmisbruik om het welzijn van de bevolking in het verzorgingsgebied te maximaliseren.

2.1

De teamleiders organiseren met hun samenwerkingspartners (interventie)activiteiten op het gebied van gezondheidsbevordering, preventie en vroegtijdige signalering van middelenmisbruik.


Goud

Toelichtingen *

2.2

De teamleiders voeren met hun samenwerkingspartners de geplande activiteiten uit voor gezondheidsbevordering, preventie van middelenmisbruik en vroegtijdige signalering en interventie.


Platina

Toelichtingen *

2.3


De teamleiders evalueren met hun samenwerkingspartners de activiteiten voor gezondheidsbevordering, preventie van middelenmisbruik en vroegtijdige signalering en interventie.

Diamant

Toelichtingen De teamleiders monitoren of deze activiteiten effectief zijn en besluiten op basis van de resultaten ervan of zij de activiteiten voortzetten, stoppen of verbeteren.

3.0

Het team beschikt over de medewerkers, ruimte, apparatuur en andere middelen die nodig zijn om zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving te verlenen.

3.1

Het team beschikt over een voldoende aantal medewerkers en is van de juiste samenstelling om 24 uur per dag de zorg te verlenen. Platina

Efficiëntie

Toelichtingen

De grootte en samenstelling van het personeelsbestand kunnen worden gebaseerd op een aantal factoren, waaronder de aard van de zorg, het aantal diensten per dag, de cliëntpopulatie en variaties in de vraag naar zorg gedurende de dag.

3.2

Het team beschikt over afgezonderde ruimtes om de privacy van cliënten en hun familieleden en de vertrouwelijkheid van hun gesprekken te waarborgen.

Cliëntgerichte zorgverlening

Platina

NIAZ Toelichtingen VL: 8 JUNI 1999. Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de totale investeringssubsidie en de bouwtechnische normen voor de verzorgingsinstellingen. book pg 486 492 http://www.ejustice.just.fgov.b e/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=1999060872&table_name=w et

3.3

Het team beschikt over voldoende werkruimte voor teambesprekingen over cliënten en hun familieleden.

Platina

Veiligheid

3.4

Het team kan in geval van spoedeisende zorg beschikken over apparatuur die functioneel is, die uptodate is en die regelmatig wordt getest volgens de instructies van de fabrikant.

Effectiviteit

Goud

Toelichtingen Het team heeft de beschikking over een AED en is getraind in basic life support (BLS)

3.5

De teamleiders pleiten bij de hoger leidinggevende voor extra middelen die nodig zijn om zorg te verlenen op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Arbeidsomstandigheden

Toelichtingen *

Diamant

OVER DE JUISTE MENSEN BESCHIKKEN 4.0

Het team hanteert een multidisciplinaire aanpak bij het verlenen van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

4.1

De teamleiders zetten een multidisciplinair team op voor het verlenen van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen De teamleiders brengen mensen samen die ervaring hebben met verschillende bevolkingsgroepen (bijv. vrouwen, jongeren, dak en thuislozen, mensen met dubbele diagnoses en/of comorbiditeit en mensen met financiële problemen (met name gokverslaafden die risico lopen op agressief gedrag door schuldeisers)). Het multidisciplinaire team kan bestaan uit psychologen, maatschappelijk werkers, verpleegkundigen, verslavingsdeskundigen of vertegenwoordigers van partnerorganisaties in de gemeenschap, afhankelijk van de behoeften van de cliënten en hun familieleden.

4.2

Effectiviteit

De teamleden volgen trainingen onder meer op het gebied van communicatie, conflictoplossing en leiderschap, ter bevordering van het werken in een team en samenwerken van disciplines.

Platina

Toelichtingen *

4.3

De teamleden overleggen regelmatig om zorgverlening, taken en verantwoordelijkheden op elkaar af te stemmen. Platina

Effectiviteit

Toelichtingen Nauwkeurige en tijdige communicatie moet worden beschouwd als een prioriteit om continuïteit van de zorg te bevorderen en complicaties te voorkomen. Cliënten en hun familieleden kunnen hierbij betrokken worden.

4.4

De teamleden benutten hun volledige handelingsbevoegdheid bij het verlenen van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving. Diamant

Efficiëntie

Toelichtingen Elk teamlid handelt volgens de eigen bevoegd en bekwaamheden. NIAZ Toelichtingen NL: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/personeelindezorg/vraage nantwoord/watzijnvoorbehoudenhandelingenenwiemagzeuitvoere n.html VL: https://www.riziv.be/care/nl/other/infirmiers/informationtopic/auxi liarynurses/legaltexts/pdf/arkb20060112activity.pdf

4.5

Het team evalueert zijn functioneren regelmatig en brengt waar nodig verbeteringen aan. Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen Beoordeling van de procedures en resultaten maakt deel uit van de evaluatie van het functioneren van het team. Het team wordt aangemoedigd om zijn functioneren te evalueren; dit gebeurt regelmatig en telkens wanneer er sprake is van een significante verandering in de samenstelling van het team.

5.0

De teamleden zijn gekwalificeerd, opgeleid en bekwaam.

5.1

Het team heeft functieprofielen waarin de kwalificaties, taken, verantwoordelijkheden en handelingsbevoegdheden zijn vastgelegd.

Goud


Toelichtingen *

5.2

De teamleiders werven en selecteren teamleden op basis van hun kwalificaties, ervaring, en de mate waarin zij in het team passen.

Goud


5.3

De teamleiders controleren of elk teamlid de juiste en actuele diploma’s heeft.

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen De leidingevenden en de afdeling HRM controleren bij aanname/indiensttreding of het betrokken teamlid over de juiste (erkende) diploma's beschikt. NIAZ Toelichtingen NL: artsen geregistreerd bij de RGS als (register) specialist VL: In Vlaanderen dient het medisch diensthoofd van een spoedgevallendienst de kwalificatie van een urgentiearts te hebben. Verwijzend naar eisenkader Vlaamse Overheid (norm 1.14 in dit eisenkader).

5.4

De teamleiders steunen het inzetten van studenten en vrijwilligers.

Diamant


Toelichtingen Indien er leerlingen, studenten of vrijwilligers in het team worden ingezet, zorgt het team voor adequate middelen en toezicht, en wordt hun inzet regelmatig geëvalueerd.

5.5

Teamleden krijgen een introductie die ingaat op de organisatie, het team en hun taken en verantwoordelijkheden. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen In de introductie komen de volgende onderwerpen aan bod: de missie, visie en waarden van de instelling; het mandaat en de doelstellingen van het team; taken, verantwoordelijkheden en verwachtingen ten aanzien van prestaties; beleid en procedures, ook op het gebied van vertrouwelijkheid; geïntegreerd kwaliteitsmanagement (kwaliteitsverbetering, risicomanagement en efficiënt gebruik en beheer van middelen).

5.6

Het team volgt een specifieke training voor het verlenen van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving. Goud

Veiligheid

Toelichtingen *

5.7

Het team volgt een training over het gebruik van farmacotherapie bij de behandeling van problemen op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Veiligheid

Goud

Toelichtingen *

5.8

Het team volgt een training over agressie en geweld op de werkplek en manieren om dit te verminderen of te voorkomen.

Goud

Veiligheid

Toelichtingen De Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) definieert geweld op het werk als 'incidenten waarbij iemand wordt bedreigd, mishandeld of aangevallen in werkgerelateerde omstandigheden.' Tijdens trainingen komen de volgende kerncompetenties aan bod: signaleren van 'triggers'; herkennen van tekenen van agitatie en agressie; reageren op en omgaan met geweld (bijv. deescalatietechnieken, conflictoplossing en bemiddeling, zelfverdediging); communicatie en verandermanagement. Teamleden ontvangen bijvoorbeeld training over hoe ze agressieve cliënten kunnen herkennen en over best practices voor als ze alleen werken. NIAZ Toelichtingen NL: http://www.veiligezorgiederszorg.nl en Arbowet http://wetten.overheid.n l/BWBR0010346/geldigheidsdatum_10022015 VL: Wet Welzijn op het Werk www.werk.belgie.be/

5.9

De instelling traint het team in het melden van incidenten van agressie en geweld op de werkplek. Goud


Toelichtingen De procedure voor het melden van vermoedelijke, potentiële of werkelijke incidenten van verbale of fysieke agressie is veilig.

5.10


De instelling evalueert regelmatig incidenten van agressie en geweld op de werkplek en gebruikt die informatie om verbeteringen aan te brengen.

Platina

Toelichtingen De instelling definieert wat 'regelmatig' betekent en houdt zich aan die planning. NIAZ Toelichtingen NL: Tevens vindt registratie plaats van agresse /geweldiincidenten (VIM). Indien nodig wordt melding gedaan bij IGZ of justitie. Richtlijn Veilig Incident Melden http://www.veiligezorgiederszorg.nl/speerpunten/veiliginci dentenmeldenvim_.html VL: contract 'Coördinatie Kwaliteit en Patiëntveiligheid' met de FOD. http://www.health.fgov.be/internet2Prd/grou ps/public/@public/@dg1/@acutecare/documents/ie2divers/19083528_nl.pd f

5.11

Het team volgt een training in culturele competenties.

Platina

Effectiviteit

Toelichtingen Culturele competenties zijn vaardigheden waarmee teamleden hun kennis van cultuurverschillen kunnen vergroten. Onder cultuurverschillen vallen onder meer: land van herkomst; taal; opleiding; spirituele tradities; familietradities; eetgewoontes en voeding; traditionele medische praktijken; houding ten aanzien van ziekte en dood. Begrip van de culturele

achtergrond van een cliënt helpt om een zorgplan op te stellen dat tegemoet komt aan de behoeften en verwachtingen van de cliënt.

5.12

Het team wordt opgeleid in het hanteren van de instellingsprocedure(s) rond ethische kwesties. Platina


Toelichtingen Voorbeelden van ethische kwesties zijn onder meer belangenvermenging, en het nietnaleven van ethische richtlijnen zoals het schenden van vertrouwelijkheid.

5.13


5.14

Voor elk teamlid bestaat een geactualiseerd personeelsdossier met informatie over de selectieprocedure, de arbeidsovereenkomst, de controle op kwalificaties, certificaten en registraties (indien van toepassing), en de gevolgde opleidingen en trainingen.

De teamleiders evalueren regelmatig het functioneren van elk teamlid op een objectieve, interactieve en constructieve manier, en nemen deze informatie in het personeelsdossier op.

Effectiviteit

Goud

Platina

Toelichtingen Bij het evalueren van het functioneren van medewerkers bekijken teamleiders het vermogen om verantwoordelijkheid te dragen en evalueren ze de individuele sterke kanten en verbeterpunten, de bijdragen op het gebied van cliëntveiligheid en andere terreinen die in het functieprofiel zijn beschreven. Een evaluatie van het functioneren (evaluatiegesprek) wordt gewoonlijk uitgevoerd voor het einde van de proeftijd en daarna jaarlijks of in een andere frequentie die de instelling heeft vastgelegd. Een evaluatie kan ook worden uitgevoerd na een herscholingsperiode, bijv. bij introductie van nieuwe technologieën, apparatuur (uitrusting) of vaardigheden.

5.15


De teamleiders monitoren en voorzien in de behoeften van elk teamlid aan permanente opleiding, training en professionele ontwikkeling en nemen deze informatie op in het personeelsdossier.

Diamant

Toelichtingen Naast het bepalen van en tegemoetkomen aan de leerbehoeften van ieder teamlid kunnen ook prestatieevaluaties en periodieke inschattingen worden gemaakt van de behoeften van het team. Ook wordt in het oog gehouden wanneer specifieke training noodzakelijk is, bijv. wanneer nieuwe technologieën, apparatuur of vaardigheden worden geïntroduceerd of wanneer een teamlid langere tijd afwezig is geweest.

5.16

De instelling evalueert regelmatig de effectiviteit van de personeelsinzet en brengt daar waar nodig verbeteringen aan.

Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen De instelling definieert wat 'regelmatig' betekent en houdt zich aan die planning. De evaluatie heeft betrekking op de uitoefening van het werk, functiebeschrijvingen, praktijktaken en toewijzingen van cliënten.

6.0

Het team bevordert het welzijn en de werkprivébalans van de teamleden.

6.1


De teamleiders ontwikkelen samen met teamleden een plan om de werkprivébalans te bevorderen. Goud

Toelichtingen Uit onderzoek is gebleken dat de werkprivébalans een essentiële rol speelt bij het besluit van een medewerker om al dan niet bij de instelling te blijven. NIAZ Toelichtingen NL: www.arboportaal.nl/onderwerpen/arbowetenregelgeving/arbeidstijd en http://www.veiligezorgiederszorg.nl en Arbowet http://wetten.overheid.n l/BWBR0010346/geldigheidsdatum_10022015

6.2

De teamleiders volgen een standaardprocedure voor het toewijzen van cliënten en andere verantwoordelijkheden aan de teamleden.

Platina


Toelichtingen De procedure voor het toewijzen van verantwoordelijkheden kan gebaseerd zijn op geaccepteerde praktijkrichtlijnen, wettelijke eisen, kennis, ervaring en andere kwalificaties, het aantal cliënten of de complexiteit van de zorg, veranderingen in de werkdruk, en de veiligheid en behoeften van cliënten.

6.3

De teamleden hebben inspraak in de uitoefening van het werk, met inbegrip van het definiëren van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden en het toewijzen van cliënten, voor zover van toepassing.


Diamant

Toelichtingen Een effectieve taakomschrijving helpt de medewerkers bij het indelen van hun tijd, het omgaan met vermoeidheid en stress, en het vinden van een goede werkprivébalans. Het opstellen van een taakomschrijving kan onderdeel zijn van het teamoverleg.

6.4

De teamleiders zien toe op vermoeidheid en stress van de teamleden om factoren die hieraan bijdragen te onderkennen en zo nodig te beïnvloeden.


Platina

Toelichtingen Vermoeidheid en stress kunnen worden gemonitord aan de hand van het aantal gewerkte uren, overuren of het optreden van onbedoelde uitkomsten. De teamleiders dienen deze factoren in de gaten te houden om te kunnen reageren op stress en veiligheidsrisico's.

6.5

Het team beschikt over een rustige en afgezonderde ruimte om na te denken, te rusten en te bidden.

Platina


6.6

Het team helpt teamleden die zelf kampen met een verslaving om hun probleem te onderkennen en verwijst hen naar psychische begeleiding.


Platina

Toelichtingen *

6.7

Teamleden kunnen gebruik maken van beleid op de werkplek, dat erop gericht is hun gezondheid en welzijn te verbeteren. Diamant


Toelichtingen

Maatregelen voor het creëren van een gezonde werkplek kunnen op team of instellingsniveau worden vastgelegd, bijv. maatregelen om stress te beheersen, af te vallen of te stoppen met roken en initiatieven om een gezonde levensstijl te stimuleren. NIAZ Toelichtingen NL: www.arboportaal.nl/onderwerpen/arbowetenregelgeving/arbeidstijd en http://www.veiligezorgiederszorg.nl en Arbowet http://wetten.overheid.n l/BWBR0010346/geldigheidsdatum_10022015

6.8

De teamleiders schatten de bijdragen van teamleden op waarde.

Diamant


Toelichtingen *

ZORG VERLENEN OP HET GEBIED VAN MIDDELENMISBRUIK EN VERSLAVING 7.0

Het team coördineert de tijdige toegang tot zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving voor cliënten, familieleden, zorgverleners en verwijzers.

7.1

Het team reageert tijdig op verzoeken om diensten en informatie.

Goud

Toegankelijkheid

Toelichtingen *

7.2

Effectiviteit

Het team verstrekt begrijpelijk informatiemateriaal over de zorg aan cliënten, hun familieleden, zorgverleners en verwijzers. Deze informatie is beschikbaar in de talen die gangbaar zijn in de cliëntpopulatie.

Goud

Toelichtingen *

7.3

Het team beschikt over procedures voor het overnemen van cliënten van andere zorgverleners en verwijzers. Goud


7.4

Noodzakelijke dienstverlening is 24 uur per dag, zeven dagen per week bereikbaar voor (potentiële) cliënten en familieleden. Goud


Toelichtingen Het team bepaalt wat noodzakelijke dienstverlening is op basis van de soorten diensten die worden verleend en de behoeften van de cliënten voor wie wordt gezorgd (bv. crisisinterventieteams en spoedbedden voor cliënten die middelen misbruiken of verslaafd zijn en die behoefte hebben aan spoedhulp). De cliënt kan rechtstreeks toegang krijgen tot noodzakelijke dienstverlening, of zo nodig per telefoon of email. Als het team de noodzakelijke dienstverlening niet 24 uur per dag, zeven dagen per week aanbiedt, werkt het samen met andere zorgverleners, instellingen en de gemeenschap zodat degenen die hulp nodig hebben toegang hebben tot noodzakelijke dienstverlening via andere locaties of instellingen.

7.5

Toegankelijkheid

Vanaf hun eerste contact met de instelling worden cliënten en hun familieleden geïnformeerd welk teamlid verantwoordelijk is voor de coördinatie van hun zorg, en over de bereikbaarheid van deze persoon. Toelichtingen Het aangewezen teamlid kan een maatschappelijk werker zijn of een ander lid van het multidisciplinaire team. Deze persoon is verantwoordelijk is voor de coördinatie van de zorg die de instelling verleent aan de cliënt, en voor het monitoren van het zorgplan van de cliënt. NIAZ Toelichtingen Op de (leef)afdeling is vaak een Eerst Verantwoordelijke Verpleegkundige benoemd.

7.6

Het team gebruikt vastgestelde criteria om te bepalen of het team cliënten of hun familieleden diensten aanbiedt.

Goud

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen Deze procedure wordt toegepast om te bepalen of de zorgdiensten van het team aansluiten op de behoeften en voorkeuren van de cliënten, en wordt aangepast voor cliënten en familieleden met uiteenlopende behoeften (bijv. taal, cultuur, opleidingsniveau, levensstijl en fysieke of geestelijke beperkingen). Voor instellingen met veel locaties is de procedure gestandaardiseerd en worden cliënten geïnformeerd over waar de zorg zal worden verleend. Indien van toepassing, zijn er richtlijnen en andere voorschriften met betrekking tot nietverzekerde cliënten.

7.7


Met toestemming van de cliënt verzamelt het team informatie over het middelenmisbruik en de verslaving van de cliënt om de zorgbehoefte vast te stellen.

Goud

Toelichtingen Bij informatie valt te denken aan: de geschiedenis van het middelengebruik, de geschiedenis van het middelengebruik van de ouders; huidige patroon van middelengebruik en recent middelengebruik (bijv. laatste 24 uur); de kans op fysieke of psychologische ontwenningsverschijnselen.

7.8

Het team legt vast welk besluit is genomen over het aanbieden van de diensten. Goud

Effectiviteit

7.9

Het team monitort regelmatig de cliënten op de wachtlijst om tijdig spoed of crisissituaties te onderkennen en daarop te reageren. Platina

Toegankelijkheid

Toelichtingen *

7.10

Effectiviteit

Wanneer het team niet in staat is een cliënt op te nemen voor zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving, legt het de redenen daarvoor uit en helpt het de cliënt alternatieve diensten te vinden.

Goud

Toelichtingen De instelling ondersteunt de client bij het op zoek gaan naar een voorziening met gepaste/gewenste alternatieven en eventueel bemiddelt de instelling.

7.11

Effectiviteit

Wanneer het team niet in staat is een cliënt op te nemen voor zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving, slaat het deze informatie op ten behoeve van zorgverlening in de toekomst.

Platina

Toelichtingen *

7.12

Toegankelijkheid

Het team brengt belemmeringen in kaart die cliënten, hun familieleden, zorgverleners en verwijzers de toegang tot diensten beletten, en neemt deze waar mogelijk weg. Toelichtingen

Platina

Toegang kan worden belet door drempels waar het team invloed op heeft (bijv. werktijden, fysieke of taalbarrières) of drempels waar het team geen invloed op heeft (bijv. vervoer).

7.13

Het team houdt de gemiddelde responstijden voor het reageren op zorgvragen of informatievragen bij. Diamant

Toegankelijkheid

Toelichtingen Het team definieert en registreert hoe responstijden worden gemeten en drempels worden vastgesteld.

8.0

Het team respecteert de rechten van cliënten en hun familieleden en verkrijgt informed consent voor de verlening van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

8.1

De teamleden informeren cliënten en familieleden tijdig, volledig en nauwkeurig om hen te helpen keuzes te maken ten aanzien van de behandeling.


Goud

Toelichtingen *

8.2

Het team hanteert een beleid met betrekking tot informed consent dat voldoet aan vigerende wet en regelgeving. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen De procedure voor het verkrijgen van informed consent bestaat uit de volgende onderdelen: doornemen van de informatie over de dienstverlening en het consentformulier met de cliënt informeren van de cliënt over de beschikbare opties de cliënt tijd geven om na te denken en vragen te stellen voordat om consent wordt gevraagd respecteren van de cultuur, waarden en rechten van de cliënt, met inbegrip van het recht om te allen tijde consent te weigeren vastleggen van het besluit van de cliënt in het cliëntdossier. NIAZ Toelichtingen NL: Wet geneeskundge behandelingsovereenkomst (WGBO) http://wette n.overheid.nl/BWBR0007021/geldigheidsdatum_10022015 VL: Wet op de patiëntenrechten (22/8/2002) http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/chang e_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2002082245&table_name=wet

8.3

Het team wijst cliënten en familieleden op hun rechten, ook als cliënten verplicht behandeld worden als gevolg van een rechterlijke uitspraak. Goud


Toelichtingen Naast het recht op privacy, vertrouwelijkheid en persoonlijke veiligheid hebben cliënten en hun familieleden het recht om met respect en zorg te worden behandeld, het recht culturele gebruiken en spirituele overtuigingen uit te oefenen en gevrijwaard te blijven van mishandeling, uitbuiting en discriminatie. NIAZ Toelichtingen NL: Wet geneeskundge behandelingsovereenkomst (WGBO) http://wette n.overheid.nl/BWBR0007021/geldigheidsdatum_10022015 VL: Wet op de patiëntenrechten (22/8/2002) http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/chang e_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2002082245&table_name=wet

8.4


Het team controleert of de cliënt en zijn familie de verstrekte informatie over de behandeling begrijpen en legt deze informatie vast in het dossier van de cliënt.

Goud

Toelichtingen Om cliënten en hun familieleden te helpen de informatie over de behandeling te begrijpen, wordt de informatie waar mogelijk in de moedertaal van de cliënt beschikbaar gesteld, met een eenvoudige en overzichtelijke opmaak en op een manier die rekening houdt met culturele overtuigingen en voorkeuren.

8.5

Het team verkrijgt informed consent van de cliënt vóór het verlenen van diensten. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen *

8.6

Wanneer cliënten niet in staat zijn informed consent te geven, verkrijgt het team toestemming van een gemachtigde. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen Een wilsverklaring is een document dat door de cliënt eerder is opgesteld en waarin is vastgelegd welke soorten zorg en diensten aan de cliënt moeten worden aangeboden als de cliënt niet meer in staat is om toestemming te verlenen voor behandeling. Het team legt wilsverklaringen vast in het cliëntdossier en deelt deze informatie met alle zorgverleners van de cliënt, voor zover van toepassing. Als er sprake is van een wettelijk vertegenwoordiger dan moet deze persoon wettelijk bevoegd zijn om namens de cliënt te handelen en op te treden. In dit soort gevallen verstrekt het team informatie aan de wettelijk vertegenwoordiger over de taken en verantwoordelijkheden van een gemachtigde en worden vragen, zorgen en opties besproken. Als toestemming wordt verleend door een wettelijk vertegenwoordiger, worden de naam van de wettelijk vertegenwoordiger, diens relatie met de cliënt en de genomen beslissing vastgelegd in het cliëntdossier.

8.7

Het team volgt de instellingsprocedure bij het identificeren, oplossen en rapporteren van ethische kwesties. Platina

Effectiviteit

Toelichtingen De procedure omvat onder andere richtlijnen voor het omgaan van meningsverschillen over ethische kwesties, zowel tussen cliënten en zorgverleners als tussen zorgverleners onderling.

8.8

Het team beschikt over een klachtenprocedure voor cliënten en familieleden. Goud


Toelichtingen Cliënten en hun familieleden voelen zich vrij om hun bezorgdheid te uiten of een kwestie aan de orde te stellen. De instelling kan bijvoorbeeld een neutrale, objectieve persoon beschikbaar stellen aan wie cliënten en hun familieleden advies of hulp kunnen vragen. NIAZ Toelichtingen NL: Wet Klachtenrecht cliënten zorgsector http://wetten.overheid.nl/BWBR0 007414/geldigheidsdatum_13022015 en http://vkig.nl/stroomschema VL:patiëntenrechtenwet (KB 22/02/2002) en wetgeving rond ombudsfunctie (KB 08/07/2003).

8.9

Het team informeert cliënten en familieleden over hoe zij een klacht kunnen indienen. Platina


8.10

Het team reageert open, eerlijk en tijdig op klachten van cliënten en familieleden. Diamant


Toelichtingen *

9.0

Het team maakt een uitgebreide beoordeling van de zorgbehoeften van cliënten.

9.1

Het team bepaalt de best passende beoordelingsmethode voor iedere cliënt.

Goud


Toelichtingen Nadat de eerste anamnese is uitgevoerd om te bepalen of de cliënt zorg kan ontvangen, voltooit het team een uitgebreide beoordeling van de zorg en ondersteuningsbehoeften van de cliënt. Bij het bepalen van de best passende intake of assessment houdt het team rekening met: de leeftijd en het ontwikkelingsstadium van de cliënt; het middelengebruik van de cliënt en de daarmee samenhangende problemen, en de urgentie van de situatie; het opleidingsniveau, de taal en de cultuur van de cliënt; het geslacht, de levensstijl en de migratiegeschiedenis van de cliënt; informatie en beoordelingen uit andere bronnen; de zorg of interventies die worden voorgesteld. Bij informatie en assessments uit andere bronnen valt te denken aan recente beoordelings of ontslagsamenvattingen van andere middelenmisbruik en behandelingsdiensten, of verslagen van andere soorten diensten waarbij de cliënt is betrokken, zoals voorwaardelijke invrijheidstelling en reclassering, of welzijnszorg voor kinderen. Het gebruik van informatie of assessments uit andere bronnen die zijn verkregen met toestemming van de cliënt, vermindert dubbel werk. Het team past de intake of assessment aan aan een verscheidenheid van situaties en populaties.

9.2

Het team beoordeelt de fysieke gezondheid van de cliënt.

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen Voorbeelden van elementen van de fysieke gezondheid zijn medische geschiedenis, allergieën, medicatieprofiel, gezondheidstoestand, voedingstoestand en speciale dieetbehoeften.

9.3

Het team beoordeelt de psychosociale gezondheid van de cliënt.

Platina

Effectiviteit

Toelichtingen Voorbeelden van elementen van psychosociale gezondheid zijn functionele en emotionele toestand (waaronder het vermogen tot communicatie en zelfzorg), geestelijke gezondheidstoestand (zoals persoonlijkheid en gedragskenmerken), sociaaleconomische situatie, spirituele oriëntatie en culturele overtuigingen.

9.4

Het team beoordeelt het risico van de cliënt op een terugval.

Platina

Effectiviteit

Toelichtingen Bij het risico op terugval valt te denken aan emotionele stress en contacten met personen en sociale situaties die in verband staan met middelengebruik.

9.5

Effectiviteit

Het team stelt de behoeften en verwachtingen vast van de cliënt, beoordeelt zijn bereidheid deel te nemen aan de behandeling en beoordeelt de betrokkenheid van familieleden.

Diamant

Toelichtingen Het team streeft naat commitment van de client en zijn familie/relatiepartner. Medewerking is van groot belang voor de behandeling. Bij de beoordeling wordt rekening gehouden met de behoeften, gewenste resultaten en verwachtingen van de cliënt en/of zijn familieleden. Het team bepaalt ook de veranderingsfase van de cliënt (d.w.z. pre contemplatie, contemplatie, voorbereiding, actie of behoud). Beoordeling van de betrokkenheid van familieleden en mantelzorgers omvat een evaluatie van de beschikbaarheid van familieleden en mantelzorgers na ontslag. Het team beoordeelt tevens of de familieleden en mantelzorgers diensten of hulp nodig hebben tijdens of na afloop van het contact van de cliënt met de instelling.

9.6

Als onderdeel van de beoordeling bepaalt het team de behoeften van de familieleden aan emotionele ondersteuning en psychische begeleiding. Diamant


Toelichtingen *

9.7

Veiligheid

VEREISTE INSTELLINGSRICHTLIJN Het team verifieert samen met de cliënt de medicatie bij opname in de instelling (inclusief de spoedeisende hulp of intramurale afdeling). Toelichtingen Medicatieverificatie (medication reconciliation) is een manier om nauwkeurige informatie te verzamelen en te communiceren over cliëntmedicatie, waaronder medicatie zonder voorschrift, vitamines en supplementen. Slechte communicatie over medicatie tijdens overdrachtsmomenten kan leiden tot fouten en complicaties. Medicatieverificatie is een gedeelde verantwoordelijkheid waar ook de cliënt of diens familieleden bij betrokken moeten zijn. Ook samenwerking met de huisarts en de apotheker van de cliënt kan soms nodig zijn. NIAZ Toelichtingen NL: VMSthema ‘Medicatieverificatie’ en de website 'Veilige zorg ieders zorg', zie http://www.veiligezorgiederszorg.nl/ VL: Wet betreffende de ziekenhuizen en andere verzorgingsinrichtingen, gecoördineerd op 10 juli 2008. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&cn=2008071090&table_name=wet Nalevingstest(s) 9.7.1

De instelling beschikt over een protocol voor medicatieverificatie van cliënten bij opname (hetzij via de spoedeisende hulp, hetzij via een intramurale afdeling).

9.7.2

Het protocol omvat een lijst van de meest actuele medicatie die de cliënt gebruikt (de best mogelijke medicatiegeschiedenis).

9.7.3

Het protocol omvat een vergelijking van deze medicatielijst vóór opname met de nieuwe door de instelling

Diamant

voorgeschreven medicatie.

9.8

9.7.4

Het protocol vereist documentatie waaruit blijkt dat de twee lijsten met elkaar vergeleken zijn; dat verschillen getraceerd, besproken en opgelost zijn; en dat eventuele noodzakelijke wijzigingen in de nieuwe medicatie doorgevoerd zijn.

9.7.5

Het protocol stelt duidelijk dat medicatieafstemming een gedeelde verantwoordelijkheid is van de cliënt en de zorgverleners.

INDICATOR: Medicatieverificatie bij opname

Diamant

Veiligheid

Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen NL: VMSthema ‘Medicatieverificatie’ en de website 'Veilige zorg ieders zorg', zie http://www.veiligezorgiederszorg.nl/ VL: Wet betreffende de ziekenhuizen en andere verzorgingsinrichtingen, gecoördineerd op 10 juli 2008. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&cn=2008071090&table_name=wet Indicatorinformatie

9.9

9.8.1

Het team hanteert protocollen en definities voor het verzamelen en indienen van gegevens over medicatieverificatie bij opname.

9.8.2

Het team voldoet aan doelstellingen voor medicatieverificatie bij opname.

Het team neemt de resultaten van de beoordeling in het dossier van de cliënt op. Goud

Effectiviteit

9.10

Het team beziet de beoordeling regelmatig en werkt deze bij indien het middelenmisbruik van de cliënt substantieel is gewijzigd. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen De instelling of het team definieert wat 'regelmatig' betekent en houdt zich aan die planning.

9.11

Het team rondt voor elke cliënt tijdig een beoordeling af.

Platina

Toegankelijkheid

Toelichtingen De intake/anamnesitische fase en diagnostische overwegingen worden bnnnen de daarvoor vastgestelde termijn afgerond.

9.12

Het team evalueert of de beoordelingen binnen de door de instelling vastgestelde termijnen zijn afgerond. Diamant

Toegankelijkheid

9.13


Met toestemming van de cliënt bespreekt het team de resultaten van de beoordeling tijdig, nauwkeurig en op een begrijpelijke wijze met cliënten, hun familieleden en zorgverleners.

Diamant

Toelichtingen De instelling of het team definieert wat 'tijdig' betekent en houdt zich aan die planning. Het bespreken van de beoordeling met de cliënt en de familieleden, alsmede zorgverleners en andere instellingen, komt de duidelijkheid ten goede en voorkomt dubbel werk.

10.0

Het team maakt voor elke cliënt een uitgebreid zorgplan op basis van zorgdoelen.

10.1

Het team houdt zich aan vigerende wet en regelgeving, instellingsbeleid en ethische beroepscodes bij het verlenen van zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Effectiviteit

10.2

Goud

Het team bepaalt in samenwerking met de cliënt en familieleden de zorgdoelen. Platina


Toelichtingen Het team houdt rekening met de fysieke, psychosociale en financiële behoeften van de cliënt, de gefundeerde keuzes, en de voorkeuren die bij de beoordeling van de cliënt aan het licht zijn gekomen. Zorg of behandeldoelen worden zodanig bepaald dat ze passen bij de unieke capaciteiten van de cliënt, haalbaar en meetbaar zijn, en een aanvulling vormen op de doelen die zijn ontwikkeld door andere zorgverleners en instellingen waarmee de cliënt contact heeft.

10.3

Het team stelt voor elke cliënt een zorgplan op dat erop gericht is de benoemde zorgdoelen te realiseren. Goud


Toelichtingen Het zorgplan is gebaseerd op de zorg en behandeldoelen en verwachte resultaten van de cliënt en omvat de taken en verantwoordelijkheden van het team, andere zorgverleners, andere instellingen, en van cliënten en hun familieleden. Het plan kan de volgende onderdelen bevatten: waar en hoe vaak diensten worden verleend; tijdschema's voor het begin van de zorg, het realiseren van de zorgdoelen en verwachte resultaten, en afronding van de zorg; hoe het team het realiseren van de zorgdoelen en verwachte resultaten zal monitoren; indien van toepassing, plannen voor overdracht of nazorg zodra de cliënt de instelling verlaat. In het zorgplan komen tevens de volgende zaken aan de orde: voorlichting; emotionele ondersteuning en psychische begeleiding; informatie over ziektepreventie en gezondheidsbevordering, met de nadruk op zelfzorg, onafhankelijkheid, gezondheid en welzijn.

10.4

Het team ontwikkelt een geïntegreerd zorgplan voor de cliënt en zijn familieleden. Platina


Toelichtingen Een geïntegreerd zorgplan weerspiegelt de zorgdiensten die worden verleend aan zowel de cliënt als het familielid. De zorgdiensten kunnen worden opgenomen in één enkel zorgplan of meerdere zorgplannen, afhankelijk van hoe het best tegemoet kan worden gekomen aan de behoeften van cliënten en hun familieleden.

10.5


Het team informeert cliënten over hun zorgbehoeften en over gezond leven in verband met middelenmisbruik en verslaving. Platina

Toelichtingen De voorlichting kan betrekking hebben op gezonde eet en slaapgewoonten, sport en recreatie, stress en zelfbeheersing, de effecten van stoffen op het lichaam, HIV/AIDS en hepatitis, en schadelijke gewoonten zoals roken, het delen van injectienaalden, of onveilige seks.

10.6

Het team deelt het zorgplan van de cliënt tijdig met de zorgverleners van de cliënt. Platina


Toelichtingen *

10.7

Het team volgt het zorgplan van de cliënt bij de dienstverlening.

Platina


10.8

Veiligheid

VEREISTE INSTELLINGSRICHTLIJN Het team hanteert een cliëntidentificatieprotocol dat toegepast wordt bij alle diensten en procedures.

Goud

Toelichtingen Patiëntidentificatie gebeurt minimaal op basis van twee correcte parameters: Bijvoorbeeld naam en voornaam, aangevuld met geboortedatum of naam en voornaam, aangevuld met dossiernummer (niet het kamernummer, bednummer of adres van de cliënt). NIAZ Toelichtingen NL: Landelijke perioperatieve richtlijn TOP123, VMSthema ‘Verwisseling van en bij patiënten’ www.vmszorg.nl VL: contract 'Coördinatie Kwaliteit en Patiëntveiligheid' met de FOD. http://www.health.fgov.be/internet2Prd/grou ps/public/@public/@dg1/@acutecare/documents/ie2divers/19083528_nl.pd f Nalevingstest(s)

10.9

10.8.1

De instelling beschikt over een gedocumenteerde methode van cliëntidentificatie (bijv. polsbandjes, fotoidentificatie) die standaard is in de hele instelling.

10.8.2

Het team gebruikt minimaal twee methodes (bijv. naam en geboortedatum) om een cliënt te identificeren voordat een dienst wordt verleend of procedure wordt toegepast. Het kamernummer van de cliënt kan niet worden gebruikt om de cliënt te identificeren.

Het team documenteert alle diensten die de cliënt heeft ontvangen in het dossier van de cliënt. Goud

Effectiviteit

Toelichtingen *

10.10

Het team monitort of de zorgdoelen van cliënten zijn gerealiseerd.

Platina

Effectiviteit

Toelichtingen Het team wordt aangemoedigd om de voortgang te controleren met behulp van zowel kwalitatieve als kwantitatieve methoden zoals vermindering in aantal, frequentie en hoeveelheid gebruikte stoffen, en perioden van

onthouding. De zorgdoelen worden mogelijk niet bereikt binnen de eerste behandelingsperiode. Doorgaans hebben cliënten meerdere behandelingsperioden en/of een reeks interventies nodig voordat de behandelingsdoelen zijn bereikt. In de eerste paar maanden na de behandeling komt terugval regelmatig voor.

10.11

Het team brengt in kaart welke belemmeringen cliënten ervan weerhouden hun zorgdoelen te realiseren en richt zich daarop. Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen VL en NL: Trimbos' landelijk kennisinstituut voor geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke zorg. Zie link htt p://www.trimbos.nl/

11.0

Het team beheert medicatie op een veilige en accurate wijze.

11.1

Het team wijst gekwalificeerde teamleden aan voor het voorschrijven, toedienen, bewaren, beheren en weggooien van medicatie en voor het registreren van informatie over medicatie in het dossier van de cliënt.

Effectiviteit

Goud

Toelichtingen *

11.2

Vóór de uitgifte van medicatie beoordeelt een gekwalificeerd teamlid elke medicatieopdracht op volledigheid en nauwkeurigheid. Goud

Veiligheid

Toelichtingen Elk voorschrift bevat minimaal de naam van de cliënt, de naam, dosering en innamefrequentie van de medicatie, alsmede de naam van de arts die het heeft voorgeschreven en de datum. NIAZ Toelichtingen NL: Geneesmiddelenwet http://wetten.overheid.nl/BWBR0032791/geldighei dsdatum_10022015 en ook richtlijnen van beroepsgroepen zoals de richtlijn etikettering van de NVZA (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers) www.vmszorg.nl/_.../Richtlijn_etikettering_apotheek bereidingen_NVZA.pdf en allerlei richtlijnen van de KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij.ter bevordering der Pharmacie). VL: FAGG ww w.faggafmps.be/

11.3

Een gekwalificeerd teamlid volgt de medicatieopdracht op en geeft de medicatie tijdig en nauwkeurig uit. Goud

Veiligheid

Toelichtingen *

11.4

Veiligheid

Een gekwalificeerd teamlid beoordeelt de medicatieopdracht van elke cliënt regelmatig om de juistheid van elk medicijn, het gebruik van meerdere medicijnen en mogelijke wisselwerkingen tussen medicijnen te beoordelen. Toelichtingen

Platina

*

11.5

Het team hanteert een procedure om, als de apotheek gesloten is, te reageren op verzoeken om medicatie en informatie over medicatie. Platina

Effectiviteit

Toelichtingen *

11.6

Een gekwalificeerd teamlid bewaart en verwijdert medicatie op een veilige wijze. Goud

Veiligheid

Toelichtingen Beleid voor het opslaan en verwijderen van medicijnen is gestandaardiseerd in de hele instelling. bijv. beveiliging, opslag, behandeling, en verstrekking van methadon, naltrexon en andere opiaten. De procedure houdt in: het beoordelen welke medicatie over de houdbaarheidsdatum, besmet of onnodig is en verwijderd moet worden; het nemen van de noodzakelijke maatregelen zoals het labelen van medicatie die moet worden verwijderd; gebruik van verzegelde containers voor het verwijderen

11.7

Veiligheid

Een gekwalificeerd teamlid verwijdert (al dan niet verboden) middelen en voorwerpen voor het innemen van drugs die cliënten hebben meegenomen naar de instelling.

Goud

Toelichtingen *

12.0

Het team bereidt cliënten en familieleden voor op overdracht en ontslag.

12.1

Het team bereidt cliënten en hun familieleden voor op wat zij bij de overdracht of het ontslag kunnen verwachten.

Goud


Toelichtingen *

12.2

Het team ontwikkelt samen met de cliënt, familieleden, andere teams, zorgverleners en instellingen een uitgebreid plan voor nazorg. Platina


Toelichtingen De instelling blijft verantwoordelijk voor de cliënt totdat de zorg officieel is beëindigd of de cliënt is overgedragen aan een ander team, of andere dienst of instelling. Om ervoor te zorgen dat cliënten naadloos aansluitende en continue zorg krijgen, bevat de procedure voor het plannen van plaatsing en nazorg stappen die moeten worden gevolgd wanneer overdracht of ontslag niet verloopt zoals gepland, of niet gepland is.

12.3

Het team verifieert de medicatie van de cliënt vóór doorverwijzing of ontslag met de lijst van eventuele nieuwe voorgeschreven medicatie. Platina

Veiligheid

Toelichtingen

Deze procedure staat bekend als medicatieverificatie en helpt bij het terugdringen van bijwerkingen als gevolg van de wisselwerking tussen geneesmiddelen of andere complicaties. Medicatieverificatie kan tijdrovend en moeilijk uit te voeren zijn; het is echter aangetoond dat medicatieverificatie de cliëntveiligheid aanzienlijk verbetert. Aanbevolen wordt om de procedure met name te gebruiken voor cliënten met een complexe medicatiegeschiedenis, dat wil zeggen cliënten die vier of meer verschillende geneesmiddelen gebruiken. NIAZ Toelichtingen NL: VMSthema ‘Medicatieverificatie’ en de website 'Veilige zorg ieders zorg', zie http://www.veiligezorgiederszorg.nl/ VL: Wet betreffende de ziekenhuizen en andere verzorgingsinrichtingen, gecoördineerd op 10 juli 2008. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&cn=2008071090&table_name=wet

12.4

VEREISTE INSTELLINGSRICHTLIJN Het team draagt tijdens overdrachten informatie op een effectieve manier over aan andere zorgverleners. Platina


Toelichtingen Tijdens overdrachtsmomenten wordt de zorg voor een cliënt overgedragen tussen medewerkers onderling, tussen teams bij een wisseling van dienst, tussen twee zorgafdelingen, of, bij ontslag, aan de cliënt zelf en een volgende zorgverlener. Formulieren en checklists zijn voorbeelden van een standaardoverdracht van cliëntgegevens. Een voorbeeldformulier voor de overdracht van cliëntgegevens volgens de SBARtechniek is te vinden op de website van het Institute for Healthcare Improvement (IHI): http://www.ih i.org/IHI/Topics/PatientSafety/SafetyGeneral/Tools/SBARTechni queforCommunicationASituationalBriefingModel.htm. NIAZ Toelichtingen NL en VL: SBARmethode (Situation, Background, Assessment, Recommendation) zie link: http://www.vmszorg.nl/_page/vms_inline?nodei d=4624&subjectid=6728 (Nederlandstalige uitleg over SBAR). Nalevingstest(s)

12.5

12.4.1

De instelling beschikt tijdens overdrachten over een in de instelling gestandaardiseerd protocol voor de overdracht van cliëntinformatie (bijv. met de readbacktechniek, de SBAR techniek of met elektronische medische bestanden).

12.4.2

Het team gebruikt tijdens overdrachten hulpmiddelen (bijv. overdrachtsformulieren, checklists) voor de tijdige overdracht van cliëntinformatie.

Na beëindiging van de dienstverlening aan de cliënt blijft het team diensten aanbieden en verlenen aan familieleden. Platina


12.6


Na overdracht of ontslag neemt het team contact op met de cliënten en hun familieleden om na te gaan of aan hun behoeften is voldaan; het team gebruikt deze informatie om de organisatie van overdracht en ontslag te verbeteren. Toelichtingen *

Diamant

CLIËNTGEGEVENS BEWAREN 13.0

Het team houdt cliëntdossiers nauwkeurig bij en bewaart deze op een veilige plaats.

13.1

Het team houdt een volledig en actueel dossier bij voor elke cliënt.

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen Dit kan een elektronisch en/of papieren cliëntdossier zijn. NIAZ Toelichtingen NL: Richtlijn verpleegkundige en verzorgende verslaglegging http://www.ve nvn.nl/LinkClick.aspx?fileticket=ERWLr5lzp_8%3D&tabid=1789 VL: Koninklijk besluit minimumnormen medisch dossier d.d. 28 december 2006. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&l a=N&table_name=wet&cn=1964102301

13.2

Het team gebruikt een uniek cliëntidentificatiemiddel voor koppeling van het dossier aan de cliënt. Goud

Effectiviteit

13.3

Het team bergt dossiers van cliënten zodanig op dat de privacy en vertrouwelijkheid van cliëntinformatie beschermd worden. Goud


Toelichtingen Elektronische en papieren dossiers vergen verschillende methodes voor het beschermen van de privacy en vertrouwelijkheid van cliëntgegevens. Voor papieren dossiers heeft het team bijv. een veilige opslagruimte, voor elektronische dossiers kan een systeem met een wachtwoord worden gebruikt om toegang tot cliëntgegevens te beperken. Dossiers die niet vergrendeld kunnen worden (of op een onbeveiligde computer staan) mogen alleen in werkruimtes beschikbaar zijn. Het team moet voldoen aan de vigerende wet en regelgeving voor de bescherming van de privacy en vertrouwelijkheid van cliëntgegevens. NIAZ Toelichtingen NL: Wet bescherming persoonsgegevens. zie link http://wetten.overheid.n l/BWBR0011468 en NEN 7510 en 7511. VL: Informatie veiligheidsconsulent; Bescherming van persoonsgegevens. http://www.belg ium.be/nl/justitie/privacy/bescherming_persoonsgegevens/

13.4

Het team verleent cliënten, familieleden en gemachtigden toegang tot het dossier van de cliënt. Platina


Toelichtingen Cliënten, familieleden (mits met toestemming van de cliënt) en gemachtigden kunnen de in het cliëntdossier opgenomen informatie lezen en er commentaar op geven.

13.5

Zorgverleners en andere medewerkers hebben tijdig toegang tot het cliëntdossier. Platina

Toegankelijkheid

Toelichtingen

Het team volgt het beleid van de instelling waarin is aangegeven wie er wanneer en op welke wijze toegang heeft tot de cliëntgegevens. NIAZ Toelichtingen NL: Wet bescherming persoonsgegevens. zie link http://wetten.overheid.n l/BWBR0011468 en NEN 7510 en 7511. VL: Informatie veiligheidsconsulent; Bescherming van persoonsgegevens. http://www.belg ium.be/nl/justitie/privacy/bescherming_persoonsgegevens/

13.6

Effectiviteit

Het team verricht een interne audit bij cliëntdossiers om na te gaan of zij nauwkeurig en actueel zijn en voldoen aan het instellingsbeleid en de procedures met betrekking tot informatiebeheer.

Diamant

Toelichtingen *

13.7

Effectiviteit

Het team gebruikt de resultaten van interne audits voor verbeteringen in zijn cliëntdossiers. Diamant

TOEZIEN OP DE VEILIGHEID EN KWALITEIT VAN ZORG OP HET GEBIED VAN MIDDELENMISBRUIK EN VERSLAVING 14.0

Het team baseert zijn zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving op informatie uit wetenschappelijk onderzoek, evidence based richtlijnen en best practices.

14.1

Het team hanteert evidencebased richtlijnen voor zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen *

14.2

Het team volgt een standaardprocedure om evidencebased richtlijnen voor zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving te selecteren. Platina

Effectiviteit

Toelichtingen *

14.3

Het team volgt een standaardprocedure om te kiezen tussen tegenstrijdige evidencebased richtlijnen. Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen *

14.4

Effectiviteit

Het team beoordeelt zijn richtlijnen regelmatig om te controleren of zij actueel zijn en de huidige stand van onderzoek en best practices weerspiegelen.

Platina

Toelichtingen *

14.5

Effectiviteit

14.6

Effectiviteit

De procedure van het team om richtlijnen te beoordelen houdt onder meer in dat zorgverleners en andere medewerkers om input wordt gevraagd over de toepasbaarheid en het gebruiksgemak van de richtlijnen.

De wetenschappelijke onderzoeksactiviteiten door het team voor zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving voldoen aan vigerende onderzoeksprotocollen en ethische procedures en normen.

Diamant

Goud

Toelichtingen *

14.7

Het team deelt met vergelijkbare organisaties onderzoeken, richtlijnen en benchmarkinformatie. Diamant


Toelichtingen De hoeveelheid informatie over onderzoek en best practices die met

andere instellingen wordt gedeeld, kan variëren, afhankelijk van de taken en het dienstenpakket van het team. Het delen van onderzoek en informatie met andere instellingen is essentieel voor kennisoverdracht.

15.0

Het team bevordert veiligheid in de zorgomgeving.

15.1

Het team identificeert, reduceert en managet de risico’s voor de veiligheid van cliënt en medewerkers.

Goud

Veiligheid

Toelichtingen Bij gebruikelijke risico's valt te denken aan: alleen werken; direct zicht tussen cliënten en hun familieleden in ontgiftingsfaciliteiten; aanwezigheid van zoemers en glazen wanden in de werkomgeving; suïcide en automutulatie; geweld van familieleden en bedreigen van medewerkers of andere cliënten; meerdere verslavingen tegelijkertijd; overdosis; problemen met het hanteren, opslaan of verstrekken van medicatie. Het team werkt met de leiding en de instelling om deze risico's verminderen en de veiligheid te waarborgen wanneer personeel alleen werkt, bijv. door medewerkers mobiele telefoons te geven, huisbezoekprotocollen, en flexibele langere openingstijden ten behoeve van de veiligheid van de medewerkers. Teamleden voelen zich vrij om bezorgdheid te uiten over hun veiligheid bij het verlenen van zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving. NIAZ Toelichtingen NL: Veilige zorg ieders zorg. Zie link: http://www.veiligezorgiederszorg.nl RisicoInventarisatie & Evaluatie. Zie link http://www.arboportaal.nl/onderw erpen/arbowetenregelgeving/arbozorg/risicoinventarisatieevaluatie.ht ml VL: Erkenningseisenkader Vlaamse Zorginspectie: Zorg voor de zorgende. Zie toegevoegd document 'Referentiekader PZ Printversie'.

15.2

Het team beschermt de veiligheid van cliënten die in behandeling zijn.

Goud


Toelichtingen Teams bieden cliënten de mogelijkheid om de toegang van bezoekers te beperken. Cliënten worden gewezen op de mogelijkheid om te worden overgeplaatst naar een andere omgeving of toegang te krijgen tot geheim gehouden woonruimte, als dat passend wordt geacht door de cliënten en het team. Bijzondere aandacht moet uitgaan naar de privacy van cliënten in hun betrekkingen met partners/echtgenoten en behandelaars.

15.3

Het team heeft een procedure om veilig om te gaan met medische complicaties en noodgevallen. Goud

Veiligheid

Toelichtingen Deze procedure omvat het herkennen van situaties die onmiddellijke medische interventie vereisen en het bepalen van de juiste medische reactie op de situatie (bijv. bellen naar een ambulancedienst, initiëren van reanimatie/eerste hulp). Bij medische complicaties valt te denken aan hart of ademhalingsstilstand, verstikking en epileptische aanvallen, of andere ontwenningsverschijnselen.

15.4

Effectiviteit

Het team registreert alle incidenten, bijnaongevallen en ongewenste gebeurtenissen en vermeldt, indien van toepassing, deze in het dossier van de cliënt. Toelichtingen Incidenten waar cliënten bij betrokken zijn, worden ook vastgelegd in het cliëntdossier.

Goud

15.5

Het team volgt het instellingsbeleid om over ongewenste gebeurtenissen met cliënten en familieleden te communiceren. Platina

Veiligheid

15.6

Het team monitort het aantal incidenten, bijnaongevallen en ongewenste gebeurtenissen. Goud

Veiligheid

Toelichtingen Informatie over incidenten, bijnaongevallen en onbedoelde uitkomsten wordt specifiek bijgehouden voor zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving. Deze informatie wordt op een consequente manier geregistreerd, zodat er op instellingsniveau een overzicht van de informatie kan worden gemaakt. Dit omvat het evalueren van alle gebeurtenissen, d.w.z. incidenten, bijnaongelukken en complicaties, actie ondernemen om te voorkomen dat dezelfde situatie zich opnieuw voordoet, het monitoren van gebeurtenissen, en gebruikmaken van lessen uit het verleden om verbeteringen aan te brengen. Specifieke punten van zorg zijn bijvoorbeeld suïcide en automutulatiepreventie. NIAZ Toelichtingen NL: Veilige zorg ieders zorg. Zie link: http://www.veiligezorgiederszorg.nl RisicoInventarisatie & Evaluatie. Zie link http://www.arboportaal.nl/onderw erpen/arbowetenregelgeving/arbozorg/risicoinventarisatieevaluatie.ht ml VL: Erkenningseisenkader Vlaamse Zorginspectie: Zorg voor de zorgende. Zie toegevoegd document 'Referentiekader PZ Printversie'.

15.7

Het team hanteert procedures om over veiligheidsrisico’s te rapporteren en deze informatie te analyseren ter verbetering van de veiligheid. Platina

Veiligheid

15.8

Veiligheid

Zorgverleners en andere medewerkers wisselen regelmatig informatie over veiligheidsrisico’s uit om het risico op fouten te verminderen en de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren.

Platina

Toelichtingen Als er regelmatig gelegenheid is om informatie uit te wisselen over potentiële problemen en incidenten die zijn voorgevallen, kan zowel het risico op als de waarschijnlijkheid van herhaling van een incident worden teruggedrongen. Het melden van (bijna)incidenten en veiligheidsproblemen en regelmatige veiligheidsrondes laten zowel prospectieve als retrospectieve analyse toe. Uit deze analyses komen verbeteracties die bijdragen tot de veiligheid van medewerkers en cliënten.

16.0

Het team evalueert regelmatig de kwaliteit van de zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

16.1

Het team meet uitkomsten van de zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving.

Goud

Effectiviteit

Toelichtingen *

16.2

Het team monitort meningen van cliënten en hun familieleden over de kwaliteit van de zorg op het gebied van middelenmisbruik en verslaving. Platina


Toelichtingen

De instelling kan cliënten naar hun mening vragen via enquêtes, focusgroepen, individuele gesprekken of bijeenkomsten.

16.3

Effectiviteit

Het team gebruikt de informatie over de kwaliteit en veiligheid van zijn diensten om sterke punten en verbeterpunten in kaart te brengen en voert tijdig verbeteringen door.

Diamant

Toelichtingen De instelling of het team definieert wat 'tijdig' betekent en houdt zich aan die planning. Het plan voor kwaliteitsverbetering van het team omvat onder andere gedetailleerde tijdslijnen voor het voltooien van een project en criteria om het succes ervan te meten. Verbeteringen worden geprioriteerd aan de hand van criteria als hoog risico, grote omvang en hoge kosten.

16.4

De teamleden zijn betrokken bij initiatieven of projecten op het vlak van kwaliteitsverbetering. Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen *

16.5

Het team vergelijkt zijn resultaten met vergelijkbare teams, diensten of organisaties. Diamant

Effectiviteit

Toelichtingen Het team kan deelnemen aan benchmarkinitiatieven en vergelijkingen met collegainstellingen om de eigen prestaties te beoordelen en mogelijkheden voor verbetering te signaleren. Het team zoekt uit wat de toonaangevende best practices zijn en stelt deze beschikbaar.

16.6

Het team bespreekt de resultaten van evaluaties en verbeteringen met medewerkers, cliënten en familieleden.

Diamant


Toelichtingen *

Gepubliceerd door Accreditation Canada International. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden gereproduceerd of overgedragen, in welke vorm of op welke wijze ook, elektronisch, mechanisch, door fotokopie, opname of anderszins, zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van Accreditation Canada. © Accreditation Canada, 2015

Zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving v 2

Accreditation Canada International

Legenda: Kwaliteitsdimensies: Doelgroepgerichtheid

Samenwerken met doelgroepen om te anticiperen en te voldoen aan behoeftes

Toegankelijkheid

Tijdige en rechtvaardige zorg

Veiligheid

Zorgen dat mensen veilig zijn


Welzijn op de werkplek ondersteunen


Cliënten en familieleden op de eerste plaats


Gecoördineerde en consistente zorg beleven

Effectiviteit

Het juiste doen om de best mogelijke resultaten te behalen

Efficiëntie

Bronnen zo goed mogelijk benutten

Types criteria: Vereiste instellingsrichtlijnen (ROPs) Prestatiemaatstaven

Een vereiste instellingsrichtlijn (ROP) is een essentiële praktijk die organisaties moeten hanteren om de patiënt/cliëntveiligheid te verbeteren en risico's te minimaliseren. Prestatiemetingen zijn op bewijs gebaseerde instrumenten en indicatoren die worden gebruikt om te meten en evalueren in welke mate een organisatie haar doelen, doelstellingen en programmaactiviteiten heeft bereikt.

Prioriteit: Hoge prioriteit

Criteria met hoge prioriteit hebben te maken met veiligheid, ethiek, risicobeheer en kwaliteitsverbetering. Ze zijn geïdentificeerd in de normen.

Goud

heeft betrekking op basisstructuren en –processen die verband houden met de fundamentele elementen van veiligheids en kwaliteitsverbetering.

Platina

bouwt voort op deze elementen van kwaliteit en veiligheid, maar benadrukt ook cliëntgerichte zorg, waarbij consistentie in de zorgverlening wordt nagestreefd door middel van standaardprocedures en door het betrekken van cliënten en medewerkers bij de besluitvorming.

Diamant

richt zich op het realiseren van kwaliteit door het controleren van resultaten, gebruikmakend van praktijkervaring en best practices om diensten te verbeteren, en door het vergelijken van eigen resultaten met die van collega instellingen om tot verbeteringen op systeemniveau te komen.

Niveaus:

Zorg op gebied van middelenmisbruik en verslaving

Recommend Documents