Warande informatief
KVS, Les ballets c de la b, badke © Danny Willems
© Danny Willems
2
KVS, les ballets C de la B vragen ten dans Badke: Palestijnse tradities binnenstebuiten gekeerd
Badke heeft wat van de trouwfeestdecadentie die steevast volgt op de beschaafdere plichtmatigheden, nadat oudere familieleden zich wijselijk in taxi’s lieten hijsen en de echte feestvierders de dansvloer claimen. Mannen in met zweet doordrenkte hemden en vrouwen in satijnen jurkjes slaken vreugdekreten terwijl ze zich uitleven in dolle groeps- en rondedansen. Te midden van de lustige en luchtige ritmes, altijd lachende gezichten, stampende voeten en opzwepende muziek zouden we haast vergeten dat de Palestijnse dansers elk met hun eigen pijnlijke oorlogsherinneringen worstelen. Hun schaduwen dansen mee, maar lachen niet. Hoewel de bezetting en het isolement de dansers in Badke niet klein krijgen, valt de realiteit te pas en te onpas binnen, vermomd als stroomonderbreking of luchtalarm − de glazuur van de bruidstaart dreigt weg te smelten en een grauwe homp werkelijkheid te ontbloten. De voortstuwende dans krijgt een dwingend en licht verkrampt kantje, terwijl het zorgeloze groepsgevoel begint te neigen naar een sociale controle die elke individuele aspiratie fnuikt. Round and round and round we go: wie breekt de (vicieuze) cirkel?
3
Een cultuurbad Badke bevindt zich op het kruispunt tussen verschillende landen en culturen. Om te beginnen is de voorstelling het resultaat van gezamenlijk Brussels (KVS), Gents (les ballets C de la B) en Palestijns zwoegen en zweten. De productie kadert binnen PASS. KVS-dramaturge Hildegard De Vuyst zette PASS in 2007 op poten als een geheel van multidisciplinaire workshops in Brussel en de bezette gebieden. Het verleggen van geografische, culturele, maar ook mentale grenzen werkt voor alle partijen verfrissend, ondervond De Vuyst: ‘De Palestijnse kunstenaar heeft nauwelijks autonome ruimte. Waar de Brusselse podiumkunsten meer aandacht moeten hebben voor de connectie met de wereld en minder voor de autonomie van de kunstenaar, is dat in de Palestijnse gebieden net andersom.’ De Palestijns-Belgische kruisbestuiving mondde eerder al uit in succesvolle coproducties als In the Park en Keffiyeh/Made in China. In die zin is PASS, dat eigenlijk staat voor ‘Performing Arts Summer School’, voor veel jonge Palestijnse podiumkunstenaars ook letterlijk een voorzet, die al voor verschillenden onder hen de deuren opende naar een professionele opleiding.
Het trio achter concept en creatie Voor Badke werd De Vuyst versterkt door choreografen Koen Augustijnen en Rosalba Torres Guerrero. Augustijnen begon zijn carrière bij les ballets C de la B, als performer in werk van Alain Platel, en groeide uit tot één van de topchoreografen van het gezelschap. Intussen maakt hij al meer dan 15 jaar eigen werk, zoals Gudirr Gudirr met Aboriginaldanseres Dalisa Pigram. Rosalba Torres Guerrero drukte als danseres gedurende vele jaren haar stempel op de producties van Rosas en les ballets C de la B, voordat ze zich in 2012 aan eigen werk waagde. Ook buiten België vindt ze artistieke zielsverwanten. Zo werkte ze recent samen met de Poolse regisseur Krzysztof Warlikowski en het Schauspielhaus Hamburg. Voor De Vuyst waren beide choreografen geen nobele onbekenden: ze was als dramaturge betrokken bij het eerste eigen werk van zowel Augustijnen (To crush Time) als van Torres Guerrero (Pénombre). Een trio kon dan ook niet uitblijven: De Vuyst, Augustijnen en Torres Guerrero werkten in 2007 en 2009 samen op de Westelijke Jordaanoever. Aan die vruchtbare ervaringen breiden ze in 2014 een vervolg in de vorm van Dabke, dat ze sindsdien met veel plezier hernemen. 4
De ene dabke is de andere niet De drie besloten voor hun nieuwe productie te vertrekken van de Palestijnse volksdans, de dabke, vanuit het idee dat deze lokale traditie iets unieks bevat waarmee de meeste dansers zich wel kunnen vereenzelvigen. Dit zou het vertrouwde uitgangspunt vormen voor een voorstelling die heel wat van hen zou vergen door haar eigentijdsheid en moderne interpretaties. De Vuyst verklaart de keuze als volgt: ‘we begrepen alle drie dat het introduceren van hedendaagse dans niet zo’n gemakkelijke taak zou zijn − je stuit onvermijdelijk op struikelblokken die te maken hebben met politiek, kolonialisme, esthetiek en waarden. Elk detail in het stuk is daarom ook besproken met de dansers; het materiaal is echt van hen. Ten tweede viel de keuze op de dabke omdat dit de unieke Palestijnse bijdrage aan de danswereld is − het is geen moderne dans, maar het is wel hun dans. We zijn dus vertrokken vanuit hun sterktes, vanuit wat zij ons te bieden hebben, in plaats van te focussen op waar ze zogezegd zouden tekortschieten.’ Dabke is Arabisch voor ‘stamp’ en doet zijn naam alle eer aan: deze volksdans uit het Midden-Oosten houdt in dat deelnemers hand in hand met hun voeten op de grond dreunen. Hoewel er evenveel dabkes bestaan als dat er manieren zijn om iemand te begroeten, kennen we grofweg twee grote stromingen. Aan de kant van ‘hé makker!’ bevindt zich de dabke als sociale dans-van-het-volk. Aan het andere eind van het spectrum (ergens in de buurt van ‘geachte professor’, om de vergelijking nog even door te trekken) hebben we de politiek correcte ‘academische’ dabke, het nationale uithangbord dat een opgekuiste versie is van de eerste, vaak gekruid met symbolen van de Palestijnse strijd en het lijden.
Volksdans 2.0 De Vuyst, Augustijnen en Torres Guerrero beseffen dat de academisch dabke misschien de meest voor de hand liggende keuze was, maar ze verzetten zich resoluut tegen het idee dat Palestijnen verplicht zijn om altijd voorstellingen te maken over oorlog en lijden. Ze hadden dan ook meer sympathie voor de dabke als sociale dans-van-het-volk. Badke kiest kordaat voor levenslust en ziet de dans als een vrolijk verzet. Het mag dan ook niet verbazen dat de dabke met de voeten getreden wordt. Naast de traditionele elementen van deze dans is er in Badke ruimte voor een mix van stijlen van over de hele wereld, zoals breakdance, capoeira, hiphop
5
© Danny Willems
6
en acrobatiek. De Palestijnse verbondenheid-in-dans, die vaak betekent dat mensen erg op hun eigen kleine groep teruggeworpen worden, vermengt zich op die manier met een verlangen om deel uit te maken van de wijde wereld. En dit is nu net wat Badke zo’n uniek karakter geeft: in het domein van de hedendaagse dans, met haar soms navelstaarderige nadruk op individuele reflectie, gaat Badke voor het collectieve. Blijft de dabke hierin overeind? Kan je een volksdans ‘pimpen’ zonder het volk te beschimpen? De dansers zochten het uit in hun eigen versie, vanuit hun eigen ervaringen.
Audities op de oever De dansers, voornamelijk autodidacten, werden al in 2012 gekozen na audities in Jeruzalem en Ramallah. Ze brachten elk hun eigen achtergrond met zich mee, wat inspirerend werkte, aldus De Vuyst: ‘het was belangrijk voor ons om individuen te selecteren die niet professioneel getraind zijn in de dabke, maar die verschillende achtergronden hebben, zowel socioeconomisch, geografisch als in termen van (dans)opleiding. Deze verschillen zorgden net voor het eigentijdse karakter van Badke: iedereen bracht zijn eigen ervaringen mee en deelde deze met de anderen.’ Deze diverse groep even voorstellen… Fadi Zmorrod is mede-oprichter van en trainer bij de Palestijnse circusschool; Salma Ataya danst zowel dabke als hedendaags; Mohammad Samahnah is van alle markten thuis, van dabke tot hiphop; Samer Samahnah, Mohammads oudere broer, is pleitbezorger van hiphop in zijn thuisbasis; Maali Maali is mede-oprichter en trainer van een groep die zich richt op erg acrobatische dans; Samaa Wakeem genoot een dansopleiding, maar bekeerde zich onlangs tot het theater; en tot slot is er Ayman Safiah, vaak de eerste Palestijnse professionele balletdanser genoemd. Ata Khatab (dabke-fanaticus en lid een dabkegroep met internationale reputatie), Ashtar Muallem, Farah Saleh en Yazan Eweida maakten deel uit van de oorspronkelijke equipe en drukten zo ook hun stempel op het Badke dat in 2014 voor het eerst werd opgevoerd. Voor de huidige voorstellingenreeks hebben ze waardige vervangers gevonden in Hiba Harhash, Aseel Qupti en Amit Sabra.
Een kringetje van jongens én van meisjes? De mix van stijlen is niet het enige vernieuwende en misschien zelfs revolutionaire in de vertoning. Normaal gezien wordt de dabke gescheiden 7
gedanst, maar zoals u al kon afleiden uit de introductie van de dansers hierboven, bevat het diverse Badke-team zowel mannen als vrouwen. Daarnaast worden genderrollen ook effectief in vraag gesteld, bijvoorbeeld wanneer een mannelijke danser een buikdans uitvoert. De omkering is echter subtiel en impliciet, nooit belerend. De dansvreugde blijft immers centraal staan. Samaa Wakeem: ‘We brengen misschien dat wat niemand verwacht: Palestijnen die kunnen lachen en doen lachen, die zich amuseren op het podium.’ Een belangrijke bijdrage aan deze amusementswaarde is de opzwepende muziek van Naser Al-Fares, op de Westelijke Jordaanoever een gekend aanvoerder van zijn eigen ‘balorkest’. De Vuyst vergelijkt het populismegehalte van zijn ‘over-the-edge-muziek’ met dat van de vrolijkste frans van de Lage Landen: Frans Bauer. Heb je even voor mij op z’n Arabisch, eigenlijk.
Don’t mess with dabke! Maar wat vonden de Palestijnen zelf nu eigenlijk van Badke? In 2014 gingen de dansers polshoogte nemen tijdens een tournee die hen langs onder meer Ramallah, Jeruzalem, Haifa, Bethlehem en Tulkarem bracht. Vooraf voerden nieuwsgierigheid en onzekerheid een gelijke strijd in de buiken van het hele team. ‘You don’t mess with dabke, vinden puriteinen,’ zegt Wakeem. ‘Het is voor sommigen een bijna heilige dans, heel erg gelinkt aan de Palestijnse natie en samenhorigheid.’ De voorstelling tonen zoals ze in Europa gemaakt was, zou de Palestijnen tegen de haren in kunnen strijken. Alle Badke-leden vroegen zich dan ook of ze hun versie misschien een beetje moesten opkuisen vooraleer ze ze voor een Palestijns publiek konden opvoeren. De Vuyst legt uit waarom ze hier uiteindelijk niet voor kozen: ‘Het werd al snel duidelijk dat wie de deur openzet voor (zelf)censuur weet waar het begint, maar niet waar het eindigt. Wat voor de een seksueel geconnoteerd is, is voor de ander onschuldig en vice versa. Waar trek je de lijn?’ De groep besloot om er zelf niets uit te gooien, maar elke danser individueel wel de kans te geven om bezwaar aan te tekenen tegen bepaalde passages, en dan samen naar oplossingen te zoeken. Daarnaast waren er logistieke hindernissen te overwinnen: voor één danser kwam er immers - zonder gegronde reden - geen permit, net zoals bij de tournee van Keffiyeh/Made in China. De Vuyst vraagt zich daarom hardop af: ‘Zou het dan toch waar zijn dat dit een strategie is van Israël om ervoor te zorgen dat cultuurproducten van de Westbank altijd gebrekkig ten tonele 8
verschijnen in Israël? Zodat het inferieure van de Westbank gegarandeerd blijft, ook ten aanzien van Palestijnse Israëli’s, die dan verder en verder afstand nemen van hun broeders op de Westbank?’ Vanavond krijgt u gelukkig wel een vrijgeleide, én een voltallige cast: veel plezier met Badke! Lies Xhonneux concept en creatie: Koen Augustijnen, Rosalba Torres Guerrero en Hildegard De Vuyst dans: Fadi Zmorrod, Salma Ataya, Ayman Safiah, Samaa Wakeem, Hiba Harhash, Aseel Qupti, Amir Sabra, Mohammed Samahnah, Samer Samahnah, Maali Maali ook gecreëerd met: Ata Khatab, Ashtar Muallem, Farah Saleh, Yazan Eweida regieassistentie: Zeina Zarour soundtrack: Naser Al-Fares bewerkt door Sam Serruys kostuumontwerp: Britt Angé lichtontwerp en handling: Ralf Nonn klank: Steven Lorie / Donald Berlanger toerneeleiding en coördinatie / kostuums: Nicole Petit productie: KVS, les ballets C de la B coproductie: Zürcher Theater Spektakel, Les Théâtres de la Ville de Luxembourg Bronnen DAWSON, A. “A dream-like nightmare and a painful joy: an interview with Badke.” Shubbak.co.uk, juli 2015. DANCKAERS, T. “Badke, Palestijnse beeldenstorm in Brussel.” MO, september 2013. VAN DER LINDEN, M. “Bruiloftsdans voorbij de werkelijkheid.” De Volkskrant, november 2013. DE VUYST, H. “‘Badke’ in Palestina.” kvs.be www.warande.be www.kvs.be
9
solidaire tickets – alle kinderen rijk! geef kinderarmoede geen kans
Je hoorde het misschien al op het nieuws: 1 op de 5 kinderen in Vlaanderen wordt geboren in een bestaansonzeker gezin en hun aantal stijgt jaar na jaar. Ook in de Kempen stijgt het aantal kinderen in armoede angstaanjagend. Tijd om solidair de strijd aan te gaan en een kind in armoede een gratis ticket te schenken. Wat kan jij doen? Koop één (of meerdere) tickets aan 6 euro voor een kind in armoede. Je kan tickets bestellen via de website of aan de ticketbalie. We verwerken je betaling, maar versturen geen tickets. In samenspraak met vzw T’ANtWOORD, het OCMW en de dienst Welzijn van de Stad Turnhout zorgen we ervoor dat jouw ticket terechtkomt bij de juiste kinderen. Wat doen de Warande, de stad en T’ANtWOORD? Waar nodig leggen wij een ticket voor een kinderactiviteit op: voor een mama, papa, voogd, broer, zus… Waar wenselijk voorzien wij een begeleidingstraject: nieuwe bezoekers krijgen op een speelse manier uitleg over wat een theaterbezoek of een bezoek aan een tentoonstelling inhoudt en kunnen achteraf nakaarten over de activiteit. Twee keer per jaar verneem je wat er met de inkomsten van de tickets is gebeurd.
meer info:
[email protected] i.s.m. vzw T’ANtWOORD, het OCMW en de dienst Gelijke Kansen van de Stad Turnhout
10
Meer theater, dans en circus 25/2: Naast de Buren en ’t Arsenaal - Kreutzersonate 1/3: Laika & Michhai Geyzen - Über-ich 8/3: Berlin - Jerusalem 10/3 & 26/4: Theater Stap & Koen de Preter - To belong 24/3: Tg Stan - Wat/Nu 13/4: L-E-V, Sharon Eyal & Gai Behar - Sara & Killer Pig 14/4: De Speelman - Hechten 22/4: Het Kip - Achter ‘t eten 27/4: ’t Arsenaal - Dood van een handelsreiziger 4/5: Halory Goerger en Antoine Defoort - Germinal 19/5-28/5: Compagnie Marius - Figaro 22/6-25/6: Suzanne Grotenhuis - Ark on ice Juni: Michai Geyzen - Sterren op het Warandedak
11
CAFE Voor en na de voorstelling kan je terecht in het café Barzoen om iets te eten of te drinken.
PARKEREN Je kan een korting krijgen op je parkeertarief als je je parkingticket van Vinci laat valideren aan de ticketbalie.
O
