Warande informatief
Abattoir Ferme´ Alice © Stef Lernous
2
Het meisje dat geen vrouw wil worden Anneke Sluiters gedroomde ‘Alice’ in Wonderland van Abattoir Fermé
Alice in Wonderland’ van de Brit Lewis Caroll wordt 150 dit jaar. Abattoir Fermé viert mee. Regisseur Stef Lernous, diehard Alicefan, zet zijn Wonderland en zijn ‘Alice’ neer. Hoe vaak krijg je de kans om Alice uit Wonderland te spreken? De Warande greep de kans met beide handen. Hieronder, exclusief voor u, Alice, in het dagelijkse leven: Anneke Sluiters.
3
Wanneer ontdekte je Alice en hoe? Ik zag een fragment uit de Disneyfilm toen ik een jaar of acht was bij een vriendinnetje thuis. Het was het fragment met tweedledee en tweedledum, kleine dikke, roodharige tweelingen die venijnig uit hun ogen keken en Alice lange tijd de weg versperden, haar tegenhielden door met haar te dansen, voor haar te zingen en vreemde en irritante vragen te stellen. Ik vond dat verschrikkelijk naargeestig. Daarna heb ik me weinig van Alice aangetrokken en was ik lange tijd in de veronderstelling dat het verhaal alleen als Disneyfilm bestond. Pas later kwam ik erachter dat het om boeken van Lewis Carroll ging die zeer plezant zijn om te lezen. Is het een ‘dream come true’ om haar te spelen? Jazeker, maar het is nog meer een dream come true om met Abattoir Fermé te werken. Na het zien van een aantal voorstellingen van Stef Lernous was ik zeer onder de indruk van de spelers, de sfeer, de energie en de absurde beelden. Welke Alice zet je neer? Ik zet een jonge vrouw neer voor wie de tijd van liggend in het gras madeliefjes knopen voorbij is, een vrouw die de buitenwereld buiten de deur wil houden en het liefst naar verhalen luistert om zo de realiteit te vergeten. De Standaard en Knack schreven al dat je de ideale Alice bent: ‘met haar rode haren en witte huid zweeft ze ergens tussen meisje en vrouw’. Of: ‘het meisje dat geen vrouw wil worden en liever verhalen krijgt dan eten.’ Worden verder geroemd: het ogenschijnlijk moeiteloos gevonden evenwicht tussen fantasie en realiteit, tussen verlangen en afkeer. Het meisje dat niet geen vrouw wil worden klinkt als Oskar uit De blikken trommel van Günter Grass, de jongen die niet wil opgroeien? Geen idee, ik heb dat boek niet gelezen. De trailer van de film heb ik bekeken op Youtube, doodeng die kleine Oskar. Hij kan wel schitterend gillen, dat zou ik ook wel willen. Wat dat betreft zou Tine van den Wyngaert een goeie Oskar kunnen neerzetten. Jong willen blijven of niet willen opgroeien is geen onbekend thema in de narratieve kunst. Neem Peter Pan of The Catcher in the Rye. Ik zie om me heen dat veel mensen hun jeugd het liefst oneindig willen verlengen en met tegenzin hun verjaardag vieren.
4
We moeten hier wel duidelijk zijn: de versie van Abattoir Fermé is niet bedoeld voor kinderen. Wat maakt de voorstelling 18+? 18+ is misschien wat overdreven. Ik denk dat je ook als veertienjarige de voorstelling kunt zien. Er zitten geen meedogenloze geweldsacties of hevig angstaanjagende beelden in, tenzij je mij of Chiel van Berkel in ondergoed een angstaanjagend horrortafereel vindt. Ik kan me wel voorstellen dat jongeren het thema en de lange dialogen in deze voorstelling weinig interessant vinden, omdat je je op die leeftijd (nog) niet kan identificeren met deze Alice en niet begrijpt waarom je in godsnaam niet volwassen zou willen worden. Maar ik kan dat natuurlijk niet invullen voor een zestienjarige. Wat gebruiken jullie uit het fantasierijke droomsprookje van Lewis Carroll? Het spel met klein en groot, metamorfoses, spiegeleffecten, andere… We gebruiken de niet te vertalen woordspelingen (toch hebben Stef en andere schrijvers zich er aan gewaagd!), absurde gedichten en bijvoorbeeld Jabberwocky van Lewis Carroll. Stef heeft zich geworpen op de teksten van Carroll en voor ons nieuwe scènes geschreven met nieuwe personages die allemaal wel te herleiden zijn naar de verhalen van Alice in Wonderland en Through the Looking Glass. Is Alice met respect voor het origineel gemaakt of wil het choqueren? Deze Alice is met veel respect voor het origineel gemaakt. Stef Lernous is een oprecht liefhebber van de verhalen van Lewis Carroll en ik geloof niet dat hij ooit de aandrang gevoeld heeft om met deze voorstelling opzettelijk te choqueren. Waarom zou hij ook? Stef heeft ook mijn liefde voor Alice aangewakkerd en mijn waardering voor zijn fantasie en teksten is gegroeid. Ik kan me voorstellen dat wanneer je als buitenstaander hoort dat Abattoir Fermé Alice gaat maken, dat het dan een perverse voorstelling zal zijn waarin Carroll seks heeft met Alice en dat het konijn daar foto’s van maakt. Maar dat is het niet geworden. ‘Pervers, lief sprookje’ lees ik als kop van recensies? Of ‘een lieflijke bad trip’? ‘Geperverteerd wonderland’. Ik vind het moeilijk om iets waar ik zelf in speel zo concreet te beschouwen. Het is interessant om te lezen wat andere mensen in de voorstelling zien, maar ik kan er zelf niet objectief naar kijken.
5
Blauwe plastic stoeltjes Het project groeide door Cassol en de toonmomenten kregen meer en meer een scenisch karakter. Kerstens: ‘Toen was het hoog tijd om er Alain Platel bij te halen. Hoe konden we dit muziekproject scenisch aanpakken?’ Volgens Platel is Coup Fatal in de eerste plaats een concert. ‘Dat is typisch de bescheiden Alain Platel’, repliceert Fabrizio Cassol. ‘Voor mij is Coup Fatal wel degelijk een spektakel, met muziek, theater, dans.’ ‘Het is begonnen als een concert’, knikt Kerstens. Volgens Cassol kreeg de productie een ontzettende boost toen Platel zich ermee ging bemoeien. ‘Ik had met de jongens de hele tijd zitten repeteren in een cirkel. Alain doorbrak die cirkel en zei: “Muzikanten, sta op uit die plastic stoeltjes en beweeg.“ Hij had gezien dat ze toch al zaten te dansen op de ritmes van de muziek!’ © Chris Van der Burght
6
Wat is je lievelingszin uit ‘Alice in Wonderland’? Ik heb geen lievelingszin. Er is er wel een die ik vaak gebruik, namelijk ‘Off with her head!’ van niemand minder dan The Queen. Een andere mooie zin is ‘We’re all mad.’ Ik geloof dat dat waar is. Hoe liet Lernous – de grote Alice-fan, –fetisjist zelfs, - je je voorbereiden op de rol? Ik moest weken lang in een blauw jurkje rondlopen en alles op zingende wijze ten gehore brengen, het liefst rijmend. Ik mocht alleen maar paddenstoelen eten en thee drinken en dansen tot mijn voeten bloedden. Daarna moest ik met die rood uitgeslagen voetjes een portret van Lewis Carroll schilderen op een groot vel in de vorm van een roos. Wat haast onmogelijk was. Daarna was ik klaar voor de repetities. Lernous herkent in zijn vaste spelers de aandacht voor het vreemde, het rare, het ontregelende. Heb jij dat van nature ook in je? Dat weet ik niet. Ik vind mezelf niet vreemd of raar of ontregelend. Maar aan de andere kant, ‘We’re all mad.’ De zogeheten normale mens is niet interessant. Bestaan er normale mensen? Ik heb ze nog niet ontmoet. Misschien moeten we een keer een heel normale voorstelling maken, met normale omstandigheden en gebeurtenissen en normale mensen en een normaal decor en een nog normaler lichtplan. En dan een heel normaal publiek met een normaal applaus en een normale reactie op de normale voorstelling. Wie is na Alice je favoriete personage? The Queen, zij is niet normaal!
7
Regisseur Stef Lernous: ‘Soort roadtrip’ Regisseur Stef Lernous van Abattoir Fermé ontdekte Alice in Wonderland toen hij twaalf was. Het was het eerste boek dat hij van zijn spaarcenten kocht. Sindsdien is hij fan en verzamelaar van alles wat met Alice én Wonderland te maken heeft. Het antwoord op de vraag waarom ‘Alice in Wonderland' zijn lievelingsboek is, gaf hij aan Humo op 5 mei 2015: “Vooral wegens het nonsensicale. Rechttoe rechtaan verhalend kun je het boek niet noemen: ze valt in slaap en wordt aan het eind weer wakker, en tussenin verglijdt ze van de ene bevreemdende situatie in de andere. 't Is als het ware een soort roadtrip, een vorm waar ik veel affiniteit mee heb.” Op Cobra noemde hij Alice een ‘Abattoir soft’: ‘geen bloed, rookmachines of bloot op de scène.’
8
© Patrick Hattori
9
Wie was de echte Alice ? Alice Liddell (1852-1934) was de middelste dochter van Henry Liddell, decaan van Christ Church College in Oxford. Charles Dodgson was haar buurman. Hij vertelde haar en haar twee zusjes verhalen. Het verhaal van Alice werd verzonnen tijdens een boottochtje met Lorina, Alice en Edith Liddell op 4 juli 1862. Alice vroeg hem de verhalen op te schrijven. Hij werkte ze uit en drie jaar later volgde de boekpublicatie van Alice in Wonderland onder de schrijversnaam Lewis Carroll.
Wie was Charles Dodgson/Lewis Carroll? Charles Lutwidge Dodgson (1832-1898) was het derde kind in een gezin van elf kinderen. In januari 1851 vertrok hij naar Oxford waar hij in1854 cum laude in de wiskunde afstudeerde aan het Christ Church College. Als wiskundige (en logicus) werd hij lector aan diezelfde universiteit, tot 1881. Hij was diaken in de Anglicaanse kerk en amateurfotograaf in de begintijd van de fotografie. Het bekendst is hij geworden als auteur van het iconische kinderboek Alice in Wonderland, over een meisje dat in een konijnenpijp valt en in een wondere dierenwereld terechtkomt. De auteur stierf op 14 januari 1898 aan de gevolgen van een longontsteking in Guildford waar hij ook begraven werd. Bij zijn vriendschappen met kinderen en de foto’s die hij nam, wordt de vraag gesteld of zijn interesse wel gezond was. Regisseur Stef Lernous van Abattoir Fermé besloot jaren geleden al de pedofilie, al dan niet verdrongen, compleet te negeren: “Ik verdraag dat aspect niet als ik aan Alice in Wonderland denk, want het beeld van een volwassen man die kinderen om seksuele redenen benadert, verpest het voor mij.”* In 2013 schreef de Nederlandse criticus Carel Peeters met het boek ‘Het wonderland van Lewis Carroll een veelzijdig portret van de rebel en vrome Victoriaan. Hij beschrijft hem als een vrijgevig man, wiens bankrekening altijd in het rood stond, en die zijn vriendschap met meisjes als afleiding gebruikte om met volwassen vrouwen om te kunnen gaan. Volgens hem beschouwde Carroll Alice niet echt als zijn muze.
*Bron: Humo: 5 mei 2015, p. 124: Alice in de wondere wereld van Abattoir Fermé
10
11
Niet alleen een kinderboek Alice in Wonderland is momenteel 150 jaar oud en één van de bekendste kinderboeken ter wereld. Wie kent de groeiende en krimpende Alice niet, of het haastige witte konijn, de hartenkoningin of andere personificaties van Carrolls tomeloze fantasie? Met zijn tintelende taal en vondsten en diepere lagen is het boek ook uiterst geschikt voor volwassenen. Tegenwoordig wordt het boek vooral gelezen als een confrontatie van het meisje Alice met de krankzinnige wereld van de volwassenen, maar exegeten door de decennia heen hebben er interpretaties (Freud en co) legio aan gegeven. Feit is: Alice is wereldberoemd. Allicht ook met dank aan Walt Disney en de verfilming met Johnny Depp in de rol van de Mad Hatter. Alice en collega’s duiken op in popnummers (Bob Dylan, Serge Gainsbourg, Tom Waits..). De Belgische meisjesgroep K3 maakte in 2001 de musical Alice in Wonderland. Dit najaar verschijnt het luister-en-prentenboek ’Wit konijn in Wonderland’, met Evelien Bosmans als Alice en Stefan Degand als het wit konijn van de hand van Siska Goeminne en Sebastiaan Van Doninck (Lannoo). Wie zich Alice in Wonderland wil aanschaffen, kan voor de kinderversie prima terecht bij de vertaling van jeugdschrijver Ed Franck en de sprookjesachtige tekeningen van Rébecca Dautremer (Davidsfonds, 2011). Voor volwassenen blijft Carrolls De avonturen van Alice in Wonderland en het vervolgboek Achter de spiegel & Wat Alice daar aantrof, de vertaling van de Nederlandse schrijver Nicolaas Matsier (Perpetuareeks, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2011) dé aanrader. Wie alles wil weten over hoe het jubilieum in Alices thuisland wordt gevierd: www.aliceinwonderland150.com
12
ALICE tekst en regie - Stef Lernous, vrij naar Lewis Carroll spel - Aat Ceelen, Lobke Leirens, Kirsten Pieters, Lukas Smolders, Anneke Sluiters, Chiel van Berkel en Tine Van den Wyngaert muziek - Kreng decor en lichtontwerp - Stef Lernous en Sven Van Kuijk foto - Stef Lernous www.abattoirfermé.be
13
solidaire tickets – alle kinderen rijk! geef kinderarmoede geen kans
Je hoorde het misschien al op het nieuws: 1 op de 5 kinderen in Vlaanderen wordt geboren in een bestaansonzeker gezin en hun aantal stijgt jaar na jaar. Ook in de Kempen stijgt het aantal kinderen in armoede angstaanjagend. Tijd om solidair de strijd aan te gaan en een kind in armoede een gratis ticket te schenken. Wat kan jij doen? Koop één (of meerdere) tickets aan 6 euro voor een kind in armoede. Je kan tickets bestellen via de website of aan de ticketbalie. We verwerken je betaling, maar versturen geen tickets. In samenspraak met vzw T’ANtWOORD, het OCMW en de dienst Welzijn van de Stad Turnhout zorgen we ervoor dat jouw ticket terechtkomt bij de juiste kinderen. Wat doen de Warande, de stad en T’ANtWOORD? Waar nodig leggen wij een ticket voor een kinderactiviteit op: voor een mama, papa, voogd, broer, zus… Waar wenselijk voorzien wij een begeleidingstraject: nieuwe bezoekers krijgen op een speelse manier uitleg over wat een theaterbezoek of een bezoek aan een tentoonstelling inhoudt en kunnen achteraf nakaarten over de activiteit. Twee keer per jaar verneem je wat er met de inkomsten van de tickets is gebeurd.
meer info:
[email protected] i.s.m. vzw T’ANtWOORD, het OCMW en de dienst Gelijke Kansen van de Stad Turnhout
14
Meer theater, dans en circus 5/11: De Spelerij - Oom Wanja 12/11: Ontroerend goed & The Border project - Fight night 18/11: Theater Malpertuis/Tom Lanoye- Viviane De Muynck – Piert Arfeuille Gaz. Pleidooi van een gedoemde moeder 20/11: Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas - Golden Hours (As you like it) 23/11: Theater Stap - Kaspar 25/11: Compagnie Cecilia - Poepsimpel 4/12: De Mannschaft - Timothy 8/12: A two dogs Company/Kris Verdonck - Untitled 9/12: Arkadi Zaides - Archive 10-13/12: Anabel Schellekens & Natasja Pire - Marcella 12/1: Ballet van de Staatsopera van Tatarstan - Het Zwanenmeer 14/1: Bloet/Jan Decorte/Kaaitheater & De Roovers - Geboeid/Prometheus 21/1: Remah Jabr - Palestina 23/1: Akram Khan Company - Kaash 27/1: Ferdnnd - Transkamer 3/2: Bára Sigfúsdóttir/Alexander Vantournhout - he lover/Aneckxander 6/2: NTGent - Dit zijn de namen 23/2: Het Banket - Aarzel nooit 25/2: KVS,Les Ballets C de la B & A.M. Qattan Foundation - Badke 25/2: Naast de Buren en ’t Arsenaal - Kreutzersonate 1/3: Laika & Michhai Geyzen - Über-ich 8/3: Berlin - Jerusalem 10/3 & 26/4: Theater Stap & Koen de Preter - To belong 24/3: Tg Stan - Wat/Nu 13/4: L-E-V, Sharon Eyal & Gai Behar - Sara & Killer Pig 14/4: De Speelman - Hechten 22/4: Het Kip - Achter ‘t eten 27/4: ’t Arsenaal - Dood van een handelsreiziger 4/5: Halory Goerger en Antoine Defoort - Germinal 19/5-28/5: Compagnie Marius - Figaro 22/6-25/6: Suzanne Grotenhuis - Ark on ice Juni: Michai Geyzen - Sterren op het Warandedak
15
CAFE Voor en na de voorstelling kan je terecht in het café Barzoen om iets te eten of te drinken.
PARKEREN Je kan een korting krijgen op je parkeertarief als je je parkingticket van Vinci laat valideren aan de ticketbalie.
O
