Asbest in werksituaties: herkennen, risicoanalyse en risicobeheersing Stef Hoskens Toezicht oe c t op het et Welzijn e j op het et Werk e Basistoezicht Antwerpen
[email protected]
Info en brochures www.beswic.be/nl/topics/asbest/index_html Belgian Safe Work Information Center (BeSWIC)
www.werk.belgie.be Brochure: “Asbestinventaris”
www.health.fgov.be Brochure: “Asbest, veelzijdig maar levensgevaarlijk”
http://www.Ine.be Brochures “Asbest in en om het huis” “Landbouwbedrijven”
http://www.hse.gov.uk/asbestos/essentials/index.htm Praktische handleiding bij inventarisatie en werken met asbest
http://azbestos.eu/eu/files/final_guide_nl.pdf EU gids goede praktijken
Inhoud: • • • • • • •
Wat is asbest en de toepassingen Asbest herkennen K.B. Asbest 16.03.2006 Inventaris en beheersprogramma Risicoanalyse bij het vrijmaken van vezels Enkele werken met asbestblootstelling en toepassing van het K.B. KB Technische preventiemaatregelen in de praktijk
Wat is asbest? Toepassingen
Asbestos = onverwoestbaar Asbest = vezelachtig mineraal mineraal, gesteente gesteente. Eigenschappen: • grote treksterkte • slijtvast j • hittebestendig • isolerend • bestand tegen zuren en basen
Wordt vermalen vezels (blijven splitsen) en werd/wordt verwerkt in allerlei toepassingen
Soorten • Serpentijnen – Chrysotiel
• Amfibolen – Amosiet – Crocidoliet
Chrysotiel (wit) 3MgO.2SIO22H2O
Amosiet (bruin) 5,5FeO.1,5MgO.8SIO2H2O
Crocidoliet (blauw) Na2OFe2O3FeO.8SiO2H2O
Toepassingen H ht b d - Losgebonden HechtgebondenHechtgebonden L b d
Hechtgebonden toepassingen Is niet onschadelijk!!! Opgepast voor bewerkingen!!! Geen fijn stof maken!!! Niet slijpen, boren, geen sneldraaiend gereedschap.
Wel omzichtig handelen (demonteren ), bevochtigen, P3 masker,zo weinig mogelijk breken en dadelijk opruimen. Opleiding en melding.
A b t verwijderen Asbest ijd vóór óó de d andere d sloopwerken. l k
asbestcement
dakleien
golfplaten g p
buizen voor riolering, waterleiding, schouwen, enz.
Losgebonden toepassingen Meest schadelijke toepassingen Verwijderen enkel door erkende firma!!!
Opgepast voor: Elektriekers(kabeltrekkers) Onderhoudstechnici Isoleerders Loodgieters Enz… .
Asbestbevlokking
Leiding isolatie
Herkennen
Vermoeden van asbest (eigenschappen) •
Onbrandbaar: brandweerstand verhogen
•
Isolerend: thermische en akoestische isolatie
•
Chemisch bestendig: toepassingen in petro-chemie
•
Biologisch bestendig: buiten toepassingen(verwering)
•
Treksterkte: versteviging in bouwmaterialen
•
Goedkoop: allerlei andere toepassingen soms zonder nut. nut
Vermoeden van asbest (data)
• 1980 1980: verbod b d van gebruik b ik spuitasbest it b t en gebruik b ik crocidoliet (uitz buizen) • 1998: verbod gebruik asbest • 2005: totaal verbod op gebruik asbest in EU • Opgepast voor invoer van buiten Europa.
AHM herkennen
• • • •
Niett mett h Ni hett bl blote t oog (vermoedens) ( d ) Specialisten (intern/extern) G Gegevens uit it het h t verleden l d (bestekken, (b t kk facturen) f t ) Verdachte materialen (uitgaan vanuit de eigenschappen van an asbest) • Enkel analyse door erkend labo = zekerheid Samenwerking tss externen, preventiediensten, eigen beschikbare kennis geeft het beste resultaat. resultaat
De “Vuurtest” enkel positieve identificatie!!!
K.B. Asbest 16.03.2006
Doel van de Welzijnswet • Het Welzijn van de werknemers • Fysieke F i k en psychische hi h schade h d ten t gevolge l van het h t werk te voorkomen • Dit gebeurt door: – Risico’s voorkomen – Risico Risico’s s te evalueren – Enz… (Welzijnswet artikel 5 §1 a t/m k)
Doel-reglementering (risico-inventarisatie en –evaluatie) De voorschriften uit de reglementering g g = minimum
Doel van het K.B. Asbest • Zo weinig mogelijk werknemers(personen) blootstellen aan asbest. asbest • En voor deze die toch blootgesteld worden, worden de concentraties aan asbestvezels in de lucht zo laag mogelijk houden. Ter voorkoming van alle aan asbest gerelateerde ziekten.
Veranderde maatschappelijke context (Gevoeligheid voor asbestrisico’s is zeer groot geworden)
Grenswaarden K.B. 15.12.1978 B.S. 2.2.1979 (eerste grenswaarde) 2 v/cm³ / ³ (ref.per. ( f 4 uur)) 12 v/cm³ (ref. per. 10 minuten) Uitzondering: crocidoliet 0,2 v/cm³ K B 28 K.B. 28.08.1986 08 1986 B B.S.19.09.1986 S 19 09 1986 ((ref.per.8uur) f 8 ) 0,15 v/cm³ (crocidoliet) 1 v/cm³ (andere) K B 22 K.B. 22.07.1991 07 1991 B B.S. S 25 25.7.1991 7 1991 0,15 v/cm³ (amfibolen) 0,5 v/cm³ (chrysotiel) K B 16 K.B. 16.03.2006 03 2006 B B.S. S 23 23.03.2006 03 2006 0,1 v/cm³ (aanpassing aan EU richtlijn van 27.03.2003)
Asbestose
Kanker
Vrijgave asbestruimingswerken concentratie v/cm3 in de lucht
Grenswaarde
0,01
0,1
vezels/liter
10
100
vezels per keer ademen
15
150
240
2 400
vezels per uur
14 400
144 000
vezels per dag
115 200
1 152 000
vezels p per minuut
Inhoud van K.B. Asbest 16.03.2006 Risicoinventarisatie
Risicoanalyse
Opgelegde
• I. Toepassingsgebied en definities (werknemers-werkgevers) • II. Inventaris III Beheersprogramma • III. • IV. Verbodsbepalingen (gebruik asbest, bewerken asbest) • V. Risicobeoordeling • VI. Metingen • VII. Algemene maatregelen g zeer beperkte p blootstelling g ((sporadisch) p ) • VIII. Preventiemaatregelen • IX. Preventiemaatregelen bij herstel en onderhoud • X. Sloopwerken: Eenvoudige handelingen/couveusezak/gesloten zone
preventie ti maatregelen
•Bijlagen: I Gezondheidstoezicht II Eenvoudige handelingen III C Couveusezak k IV Hermetisch gesloten zone
Structuur van het K.B. Asbest •
I Toepassingsgebied T i bi d en definities d fi iti Risicobeoordeling/analyse
• • • • •
II III IV V VI
Inventaris Beheersprogramma (maatregelen) Verbodsbepalingen Risicobeoordeling Metingen Preventiemaatregelen naargelang de blootstelling (RA) = algemene l maatregelen l + specifieke ifi k maatregelen l
• • • •
VII Algemene maatregelen (alle toegelaten werken) p blootstelling g = deel van algemene g maatregelen g VIII Zeer beperkte IX Herstel en onderhoudswerken + Algemene maatregelen X Sloop- en verwijderingswerken + Algemene maatregelen – Eenvoudige handelingen – Couveusezak – Hermetisch gesloten zone
Inventaris en beheersprogramma
(Werkblad)
Asbestinventaris = info instrument voor eigen g werknemers en derden!!! •
Verplicht voor werkgevers vanaf 1995!!!! (gebouwen, arbeidsmiddelen, PBM’s)
•
Inhoud: – Algemeen overzicht – Overzicht van moeilijk bereikbare plaatsen – Overzicht per lokaal • Toepassing (o.a. los- of hechtgebonden) • beoordeling v/d toestand • risicovolle werkzaamheden
• • • • •
Erkend labo? (identificatie van asbest in materialen) Advies PA IDPB & Arbeidsgeneesheer(schriftelijk) Voorleggen aan CPBW Contractors : Niet beginnen met de werken zonder inventaris (zelfstandigen/particulier identificatie dr aannemer) Bijwerken !!!
Etiketering?
Beheersprogramma • • •
Doel: bescherming van alle werknemers, zowel eigen wn als wn contractor Regelmatig bijwerken Het programma omvat: 1. 1 X per jjaar: visuele 1 i l iinspectie ti 2. De preventiemaatregelen 3. De maatregelen ingeval van asbest in slechte toestand of beschadigd
•
Advies – – –
PA AG CPBW
Risicoanalyse bij werken
Alle risico’s evalueren! Bescherming in verhouding tot het risico!
Risicobeoordeling/evaluatie Asbest (1) (Gehalte van fijn asbeststof in de omgevingslucht en duur van blootstelling)
•Soort asbest •Losgebonden of hechtgebonden •Toestand T t d van het h t asbesthoudend b th d d materiaal t i l •Welke handelingen (veel of weinig stof) •Ervaringen en gegevens uit het verleden •Frequentie en intensiteit •Metingen Onder welke afdeling vallen de werkzaamheden?
Risicobeoordeling/evaluatie Asbest (2) Onder welke voorwaarden vallen we?
•Zeer beperkte blootstelling aan asbest •Niet verder gespecifieerd in K.B. •Herstel- en onderhoudswerken met hoog g risico (>0,1v/cm³) ( , ) •Sloop- en verwijderingswerken •Eenvoudige Eenvoudige handelingen •Couveusezakken •Hermetisch gesloten zone
Risicobeoordeling/evaluatie Asbest (3) •Zeer beperkte blootstelling aan asbest •Sporadisch, een enkele keer, weinig intensief •Zijn het terugkomende activiteiten inherent aan het beroep? •Enkel de activiteiten vermeld in K.B. (hechtgebonden)
•Activiteiten die niet verder gespecifieerd zijn in het K.B. Vb: afvalinzameling afvalinzameling, afvalbehandeling afvalbehandeling, storten, storten herstel en onderhoud met beperkte blootstelling < 0,1v/cm³ enz… .
•Herstel- en onderhoudswerken > 0,1 v/cm³ •Herstel en onderhoudswerken met beroering van asbest •Herstel en onderhoudswerken aan asbesthoudende materialen •Conditionering van losgebonden asbest
Metingen: • •
concentratie aan inadembare vezels in de lucht zijn slechts één element in de RA & evaluatie
• • • •
Erkend laboratorium Methode FCM TEM Persoonlijk of stationair Referentie: - < 0,01 v/cm³ v/cm zo laag mogelijk - 0,1 v/cm³ nooit overschrijden - < 0,05 v/cm³ Frequentie (shift, (shift dag dag, maand maand, 3 maand) Inschatting van het asbestrisico voor werknemers Evaluatie van de maatregelen Referentie waarde voor de methode. “Goede praktijk”
• • • •
Enkele werken met blootstelling aan asbest.
Concrete situaties: 1. Herstellen van een asbest-cementendak in eigen beheer, verwijdering van oude voorraden d h hechtgebonden ht b d asbest b t materialen, t i l enz… . 2. Aanvaarden van asbestcement op een containerpark, vervangen van asbestmaterialen in kader van onderhoud (treinen, dichtingen,…), enz… .
3. Onderhoud van airco bij asbestbevlokking, herstellen van oven, enz… .
Bepalen van de preventiemaatregelen (1)
Het doel is: •Zo weinig mogelijk personen blootstellen g mogelijke g j concentratie (< ( 0,01v/cm³)) •Aan zo laag Nooit boven de grenswaarde (0,1v/cm³) o de bijkomende b j o e de welzijnsrisico’s e j s s co s te c creëren eë e •Zonder De preventiemaatregelen zijn realistisch, praktisch en uitvoerbaar!
Bepalen van de preventiemaatregelen(2) 1. Zeer beperkte blootstelling aan asbest Algemene maatregelen (zonder melding melding, register en MO)
2. Activiteiten die niet verder gespecifieerd zijn in het K.B. Algemene maatregelen
3. Herstel- en onderhoudswerken > 0,1 v/cm3
+
Algemene maatregelen Specifieke maatregelen bij herstel en onderhoud waarbij de grenswaarde kan overschreden worden
4 Asbestverwijderingswerken 4. Gespecialiseerde/erkende onderneming
I Melding (2 & 3) • • •
Vóór aanvang van de werken Aan Regionale directie TWW & AG Inhoud afhankelijk van de aard van de werken – – – – – –
• •
Plaats Soorten en hoeveelheden Werkzaamheden en procédés Aantal werknemers Tijd b Tijdsbepaling li Genomen technische preventiemaatregelen
Wijzigingen melden Kopie aan eigen preventieorganen en aan de opdrachtgever CPBW, AG, PA
II (Blootstellings)register (2 & 3) • Register met blootstellingsgegevens per werknemer • Ter T beschikking b hikki van: – Sociaal inspecteur TWW – Arbeidsgeneesheer
• 40 jaar bewaard (EDPB of afdeling medisch toezicht) • Inzage in eigen gegevens door werknemer • Inzage in collectieve gegevens door Comité
III Gezondheidstoezicht (2 & 3) • Vooraf • Elk jjaar bijj blootstelling g • Voortgezet gezondheidstoezicht na de blootstelling • Gezondheidsdossier wordt 40 jaar bewaard Gezondheidsdossier en blootstellingsregister zijn het bewijs van de beroepsblootstelling. beroepsblootstelling (FVB)
IV Informatie Concrete instructies vóór elk werk • • • • •
Risico’s voor de gezondheid G Grenswaarde d - metingen ti Hygiënische maatregelen Voorzorgsmaatregelen en PBM’s Bijzondere voorzorgsmaatregelen
art. 39
V Opleiding •
Algemene theoretische en praktische opleiding toegespitst op de werkzaamheden.
•
Elk jaar herhalen
•
Mag intern gegeven worden voor alle werken Vb Preventieadviseur/Arbeidsgeneesheer ( sloop en verwijderingswerken = extern) extern).
•
Begrijpbaar voor de betrokken werknemers
•
Inhoud a) t/m i) artikel 38
VI Algemene technische maatregelen(1) §1. Algemeen Blootstelling zo laag mogelijk houden(<0,01 v/cm³) a) b) c) d)) e) f)
Info AG, PA Zo weinig mogelijk werknemers Stofvorming beperken Geen sneldraaiend g gereedschap p Alles regelmatig reinigen Verpakken in gesloten recipiënt?
VI Algemene technische maatregelen(2) §2 Afval • Selectief inzamelen • Zo snel mogelijk verzamelen en verpakken • Transport ADR ? • Behandeling en storten gewesten
VI Algemene technische maatregelen(3) §3 Bijkomende maatregelen na RA (> 0,01v/cm³) a) b) c) d) e) f) g)
Afbakening en signalering Toegangsverbod Sociale voorzieningen Werkkledij + beschermkledij (onderhoud) Douches PBM’s (onderhoud en controle) Gepaste ademhalingsbescherming
VI Algemene technische maatregelen(4) • Nooit blootstelling > 0 0,1v/cm 1v/cm³ • Werk stoppen indien overschrijding en bijkomende maatregelen nemen • Advies AG en CPBW • Werk pas hervatten na maatregelen • Controle metingen
Technische maatregelen bij herstelherstel- en onderhoudswerkzaamheden > 0,1v/cm³ (1) • •
Asbest eerst verwijderen/herstellen/inkapselen Indien niet mogelijk: Werkplan p opstellen p a) Verwijderen b) Planning en aard van werkzaamheden c) Schema (collectieve preventie) d) Werkmethoden e) PBM’s f) Bescherming betrokken wn en andere personen g) Procedure van vrijgave Ter inzage op de werf voor Wn Wn, CPBW CPBW, TWW
Technische maatregelen bij herstelherstel- en onderhoudswerkzaamheden > 0,1 v/cm³ (2) • • • • • •
Collectieve maatregelen Maatregelen voor verspreiding van de vezels Signalering en toegangsverbod PBM’s PBM s Programma voor vezelmetingen Schriftelijke inlichtingen en instructies
Asbestruimingswerken: Specifieke maatregelen.
Bepalen van de technische preventiemaatregelen in de praktijk
Eerst stof voorkomen, dan PBM’s •
Eerst asbest (laten) verwijderen indien mogelijk
•
Collectieve maatregelen •
Afzondering, g, signalering, g g, bevochtiging, g g, afscherming, g, stofzuigen, g ,… (verspreiding van vezels voorkomen, toegang beperken, enz… .)
R t i i aanvaardbaar? Restrisico db ? •
PBM’s •
Maskers (P3, type?) = bescherming longen
•
Beschermkledij (wegwerp) = bescherming tegen verspreiding vezels
•
Instructies, ontsmetting en onderhoud v/d PBM PBM’s, s, materieel en omgeving
Aandachtspunten voor deze technische maatregelen. •
Blootstelling zo laag mogelijk?
•
Zijn de maatregelen uitvoerbaar? Overleg met de uitvoerders!
•
Zijn er voorgeschreven maatregelen die d e bijkomende b j o e de risico’s s co s creëren? c eë e
•
Alternatieve methode op basis van de RA
•
Advies IDPB, EDPB, CPBW
•
Contact met bevoegde ambtenaar TWW
Alle technische maatregelen omzetten in schriftelijke instructies • Eenvoudige instructies • Begrijpbaar (Taal) • Overbrengen van de instructies (start werk vergadering, toolbox)
Evaluatie • Zijn de maatregelen realistisch? • Geven zij een voldoende bescherming? • Creëren zij geen bijkomende welzijnsrisico’s? • Worden ze toegepast door de betrokkenen? • Opvolging en meetprogramma?
