Vorming HBO-docenten CVO Elishout
Deel 1: introductie op taalontwikkelend lesgeven
Doelstelling ►
Een introductie op de basisprincipes van taalontwikkelend lesgeven/taalgericht vakonderwijs.
►
Wat kan een docent doen om taaldrempels aan te pakken en om taalleerkansen te bieden?
►
Sensibiliserend, tip van de sluier.
22.06.2011 CVO Elishout
2
Opbouw ► ► ► ►
Inleiding Taal in de HBO: discussie a.d.h.v. stellingen Korte situering taalontwikkelend lesgeven in taalbeleid Taalontwikkelend lesgeven ►
Taalleerkansen tijdens vaklessen optimaliseren - Spreken - Schrijven 1 principe van taalontwikkelend lesgeven
►
Taaldrempels opsporen en verlagen 2 principe van taalontwikkelend lesgeven 3 principe van taalontwikkelend lesgeven
►
Suggesties en tips voor de lessen
22.06.2011 CVO Elishout
3
Kennismaking
22.06.2011 CVO Elishout
4
2. Taal in de HBO-opleidingen
Discussie a.d.h.v. stellingen Opdracht 1: bespreek deze stellingen met een collega 1.Niet enkel anderstaligen hebben problemen met Nederlands. 2.Als vakdocent ben ik niet geplaatst om aan de taal van de studenten te werken. 3.Taalonderwijs is uiteindelijk vooral het instuderen van woorden en het kennen van grammaticale regels. 4.Ik heb soms het gevoel dat een deel van de studenten me maar half begrijpt als ik les geef. 5.Spreekopdrachten zijn voor mijn studenten moeilijk. 6.Als ik schrijfopdrachten verbeter, ben ik steeds verbaasd over de hoeveelheid fouten die studenten maken. 7. Als ik mijn cursus aanpas aan minder taalvaardige of anderstalige cursisten, daalt het niveau van de opleiding. 22.06.2011 CVO Elishout
6
3. Korte situering taalontwikkelend lesgeven in taalbeleid
Taalbeleidskader
22.06.2011 CVO Elishout
8
4. Taalontwikkelend lesgeven A. Taalleerkansen creëren tijdens de vaklessen
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken
A. Taalleerkansen creëren tijdens vaklessen SPREKEN ►
►
►
Opleidingen bieden vaak weinig productieve en beroepsgerichte taaloefenkansen (spreken, schrijven). Nadruk ligt doorgaans op receptieve vaardigheden (luisteren, lezen). Als studenten spreken/schrijven is criteria duidelijk maken en feedback geven belangrijk voor hun evolutie. Opdracht 2: beoordeel deze 3 studenten met een ‘spreekwijzer’ Kenny ► Kim ► Calik ►
►
Opdracht 3: maak een ‘spreekwijzer’ voor de studenten in jouw vak
22.06.2011 CVO Elishout
10
A. Taalleerkansen tijdens vaklessen SCHRIJVEN
22.06.2011 CVO Elishout
11
A. Taalleerkansen tijdens vaklessen SCHRIJVEN
22.06.2011 CVO Elishout
12
A. Taalleerkansen creëren tijdens vaklessen ►
►
►
Taalontwikkelend lesgeven brengt de taalgebruikssituaties van de werkvloer aan bod in de vaklessen. Taalontwikkelend lesgeven daagt studenten uit met relevante taaloefenkansen. Taalontwikkelend lesgeven biedt hierbij TAALSTEUN voor studenten (1ste principe).
22.06.2011 CVO Elishout
13
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Opdracht 4: welke taaldrempels zitten er in het lesfragment ‘Netwerkbeheer’? ►
►
Lesfragment Netwerkbeheer
Opdracht 5: lees een vaktekstje uit een cursus ‘Automechanica’ over de ‘tandwielpomp’ ►
‘Tandwielpompen’ zijn kleine, maar essentiële onderdelen in een wagen. Het is dan ook belangrijk dat autotechnici goed weten waarvoor ze dienen, inzicht krijgen in mogelijke problemen, oplossingen, reparaties, …
22.06.2011 CVO Elishout
14
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Opgave Waarvoor kan je een tandwielpomp gebruiken? ► Maak een tekening van een tandwielpomp en geef met pijlen aan hoe de vloeistof er doorheen stroomt. ► Leg uit waarom een vloeistof in een tandwielpomp niet kan terugvloeien naar de toevoer. ► Verklaar met je eigen woorden: ►
- zuigzijde - perszijde - persleiding ►
►
Tekst 1 Tekst 2
22.06.2011 CVO Elishout
15
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Verbetering ►
Waarvoor kan je een tandwielpomp gebruiken? - om vloeistof gelijkmatig op te pompen. Nodig voor de transmissie van auto of scooter.
►
Maak een tekening van een tandwielpomp en geef met pijlen aan hoe de vloeistof er doorheen stroomt.
22.06.2011 CVO Elishout
16
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Leg uit waarom een vloeistof in een tandwielpomp niet kan terugvloeien naar de toevoer. - De tandwielen draaien in elkaar naar mekaar toe. Ze laten geen opening waardoor de vloeistof zou kunnen terugstromen.
►
Verklaar met je eigen woorden: - zuigzijde: het deel van de tandwielpomp waar de vloeistof wordt aangezogen en weggevoerd door de tandwielen die uit elkaar draaien. Vloeistof wordt aangezogen door de onderdruk die hier ontstaat. - Perszijde: het deel van de tandwielpomp waar de vloeistof wordt samengeperst door de constante aanvoer van nieuwe vloeistof. - Persleiding: het kanaal waarin de vloeistof die van de perszijde komt, wordt in- en doorgeduwd.
22.06.2011 CVO Elishout
17
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Studenten slagen er beter in met tekst 2 dan met tekst 1 de opdracht op te lossen … ►
Tekst 2 biedt meer CONTEXT dan tekst 1. - Functie, nut is aangegeven - Foto - Verbanden worden expliciet gemaakt, werking stap voor stap - Frequentere woorden, minder schrijftaal - Minder abstracte woordkeuze (bv. vloeistof, buitenomtrek, weerstand, cavitatie) t.o.v. concrete, meer alledaagse begrippen (bv. olie) - Puntsgewijze structuur
►
Omdat bij de oplossing INTERACTIE toegelaten was.
22.06.2011 CVO Elishout
18
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
2 manieren om leerstof af te stemmen op minder taalvaardige cursisten ►
CONTEXT VEREENVOUDIGEN (bv. tekst 1): VALKUIL - Risico dat verbanden verloren gaan, inhoudelijke verschraling - Minder aanknopingspunten - Negatieve spiraal: niveau van de opleiding in gevaar - Minder taalleerkansen
►
CONTEXT RIJKER MAKEN (bv. tekst 2) - vakteksten niet zomaar versimpelen, eerder conTEXT toevoegen - verbanden expliciteren - nut, functie, gebruik aangeven - aansluiting bij hun voorkennis/alledaagse realiteit - rijk woordveld: aanknopingspunten - visualiseren
22.06.2011 CVO Elishout
19
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Kwadrant van Cummins
22.06.2011 CVO Elishout
20
B. Taaldrempels opsporen en aanpakken ►
Taalontwikkelend lesgeven zorgt voor een rijke context voor de studenten (2 principe van taalontwikkelend lesgeven).
►
Taalontwikkelend lesgeven zorgt voor een rijke interactie (3 principe van taalontwikkelend lesgeven).
22.06.2011 CVO Elishout
21
5. Suggesties en tips voor de lessen A. Hoe bied ik studenten taalsteun? B. Hoe verzeker ik een rijke context? C. Hoe zorg ik voor voldoende interactie?
Tips & suggesties Lesopzet ‘Spijsvertering’