Deel 1. Introductie in het kunstenveld

Deel 1. Introductie in het kunstenveld

1. De Vlaamse en Belgische kunstscène

2. De internationale kunstscène in een notendop

3. Opleiding en vorming 3.1. Hoger kunstonderwijs 3.2. Voortgezette artistieke opleidingen 3.3. Artistieke bijscholing en voortgezet onderzoek 3.4. Niet-artistieke voortgezette opleidingen en vorming 3.5. Opleidingen in het buitenland

1. De Vlaamse en Belgische kunstscène De Vlaamse/ Belgische beeldendekunstscène getuigt van een grote diversiteit aan kunstenaars en organisaties. Een overzicht van professionele beeldende kunstenaars vind je in de databank van BAM. Hieronder geven we een schets van verschillende organisaties in Vlaanderen en België.

Musea Musea hebben een eigen collectie en organiseren naast collectiepresentaties ook tijdelijke tentoonstellingen. Enkele musea focussen zich specifiek op hedendaagse kunst: M HKA, Middelheimmuseum en FotoMuseum in Antwerpen, Mu.ZEE in Oostende, S.M.A.K. in Gent en Museum Dhondt-Dhaenens in Deurle. Het Roger Raveelmuseum is gewijd aan het oeuvre van Roger Raveel, maar bouwt tijdelijke tentoonstellingen op met werk van hedendaagse kunstenaars in confrontatie met werk van Roger Raveel. FeliXart Museum focust op het oeuvre van Felix De Boeck, maar maakt ook ruimte voor hedendaagse kunst. Daarnaast zijn er ook musea voor oude en moderne kunst die in meer of mindere mate aandacht schenken aan de hedendaagse beeldende kunst: Museum M in Leuven, Musea Brugge, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) in Brussel, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA), Museum voor Schone Kunsten (MSK) Gent. Museum Dr. Guislain in Gent heeft een medisch-historische collectie en een internationale collectie outsiderkunst. Daarnaast organiseert het ook tijdelijke tentoonstellingen met daarin eveneens een focus op hedendaagse beeldende kunst. Art & Marges Musée in Brussel beheert ook een collectie outsiderkunst en verdedigt kunstenaars die buiten de ‘officiële’ culturele circuits vallen. Ook Madmusée in Luik werkt onder meer met kunstenaars met een mentale of fysieke handicap. In Wallonië en Duitstalig België zijn verder nog tal van andere musea actief rond hedendaagse beeldende kunst zoals Beaux-Arts Mons, Centre de la Gravure et de l’image imprimée La Louvière, IKOB Eupen, MAMAC Luik, MAC’s Grand-Hornu en Musée de la Photographie Charleroi.

Kunsthallen Kunsthallen nemen een belangrijke positie in binnen de beeldendekunstscène. Deze instellingen bouwen geen eigen collectie op, maar organiseren wel belangrijke tijdelijke tentoonstellingen. Wiels, BOZAR, Argos (Brussel), Extra City (Antwerpen), Z33 (Hasselt), Netwerk (Aalst) en B.P.S.22 (Luik) zijn hier voorbeelden van.

2


inhoud

Tentoonstellingsplekken Onder tentoonstellingsplekken verstaan we kleinere tentoonstellingsruimtes of organisaties die op regelmatige basis een tentoonstelling organiseren. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan KIOSK en Croxhapox (Gent), Be-Part (Waregem), LLS387, Error One, Objectif Exhibitions (Antwerpen), CIAP (Hasselt), Centrale for contemporary art, Komplot, Etablissement d’en face projects, Bn Projects/ Maison Grégoire (Brussel), WARP (SintNiklaas), Villa De Olmen (Wieze) of Voorkamer (Lier).

Off spaces Off spaces zijn jongere initiatieven die zowel werken met jonge opkomende kunstenaars als meer erkende kunstenaars. De tentoonstellingen vinden vaak plaats in onconventionele tentoonstellingsruimtes zoals huiskamers, cafés, tijdelijk leegstaande gebouwen of venstergaleries. Voorbeelden hiervan zijn onder meer SECONDroom, Eva Steynen, BRDG, L’Edition Populaire (Antwerpen), Salon Blanc (Oostende), La Loge, A.VE. NU.DE.JET.TE Institut de Carton, Besme105 (Brussel), Het Paviljoen, TTTT en Huset (Gent).

Kunstencentra en cultuurcentra Het tonen van beeldende kunst blijft niet beperkt tot organisaties die enkel focussen op deze discipline. Onder meer kunstencentra STUK, BUDA, Vooruit, Vrijstaat O., Beursschouwburg en de cultuurcentra van Brugge, Strombeek, Turnhout, Ronse, Bornem, Hasselt, Geel, Dendermonde, Tielt, Knokke-Heist, Mechelen, Genk, Brussel (GC De Markten) en Menen besteden geregeld aandacht aan beeldende kunst. Binnen lokale cultuur- en gemeenschapscentra groeit de interesse om met beeldende kunst aan de slag te gaan en is er steeds vaker een aparte tentoonstellingsruimte aanwezig.

Biënnales, triënnales en festivals Tijdens een kunstenfestival, een (tweejaarlijkse) biënnale of een (driejaarlijkse) triënnale krijg je als kunstenaar de mogelijkheid om samen met andere kunstenaars te exposeren. Om de twee jaar vindt Contour plaats, de biënnale voor bewegend beeld in Mechelen. Telkens tekent een andere curator een parcours uit, op verrassende plaatsen in de stad. Driejaarlijks is er Beaufort, de triënnale voor kunst aan zee die grotendeels plaatsvindt in de open ruimte langs de Belgische kust. STUK organiseert elk jaar het festival Artefact, waar (beeld)cultuur, de actualiteit en maatschappelijke uitdagingen centraal staan. Samen met Museum M programmeert STUK ook jaarlijks het festival Playground, met werk op het grensvlak tussen podiumkunsten en beeldende kunst. Nog in Leuven vindt jaarlijks Ithaka plaats, een beeldendekunstententoonstelling voor jong talent, georganiseerd door de Leuvense studentenraad. In het kader van het Internationaal Filmfestival Vlaanderen Gent wordt jaarlijks een off-programma georganiseerd in de Vooruit onder de noemer Almost Cinema, een festival dat je uitdaagt om met andere ogen naar cinema te kijken.

3


inhoud

Nog in Gent vindt jaarlijks Courtisane plaats, een vertoningsplatform voor film, video en mediakunst. In Tielt verovert Cuesta tweejaarlijks de stad waarbij hedendaagse kunst letterlijk de straat op gaat. Elke twee jaar kan je in Zwalm en omstreken terecht voor het kunstevent Kunst & Zwalm, waarbij het landschap en de bewoners een prominente plaats innemen. In dezelfde lijn vindt elke zomer het Kunstenfestival Watou plaats, waarbij de beeldende kunsten en poëzie inspelen op de locaties en omgeving.

Beurzen Kunstbeurzen bieden een ruime staalkaart aan beeldende kunst en zijn meer en meer de places to be voor verzamelaars. Jaarlijks vindt in april de kunstbeurs Art Brussels in de Expo in Brussel plaats. Bijna 190 galeries tonen er werk van in totaal meer dan 2000 kunstenaars, zowel erkende kunstenaars als opkomende talenten. In het najaar is er Art Gent in Flanders Expo. De beurs is opgedeeld in drie zones: de beurs voor kunst uit de 20e en de 21e eeuw, design en B.Art (met een focus op Belgische kunst).

Galeries Naast non-profitinstellingen zijn er ook heel wat galeries die niet enkel kunst tonen, maar ook verkopen. De term ‘promotiegaleries’ wordt gebruikt voor galeries die kunstenaars vertegenwoordigen door hun werk op regelmatige basis in solotentoonstellingen in de galerie te tonen, door hun werk op (internationale) beurzen te tonen en door hun werk te ondersteunen en te promoten. Op de website van BAM vind je een overzicht van die galeries.

Kunstuitleen Kunst wordt niet enkel gekocht, maar ook verhuurd. Kunst in Huis is een door de Vlaamse overheid gesubsidieerde organisatie die de verhuur van hedendaagse beeldende kunst organiseert. Daarnaast zijn er nog diverse particuliere initiatieven.

Privémusea Een aantal privéverzamelaars hebben de laatste jaren hun eigen tentoonstellingsruimte geopend: Verbeke Foundation, Vanhaerents Art Collection, Vanmoerkerke Collection, Herbert Foundation, Maison Particulière, Hugo Voeten Art Center, Fondation A Stichting, Charles Riva Collection, CAB Art Center. Ook enkele bedrijven stellen hun collecties open voor het publiek (al dan niet op regelmatige basis) zoals Belfius, Nationale Bank van België, ING, Belgacom en Würth.

4


inhoud

Atelierwerking Een geschikt en betaalbaar atelier vinden is niet zo evident. Een aantal organisaties hebben als missie het beschikbaar stellen van ateliers aan kunstenaars. In Gent zorgt o.a. Nucleo hiervoor, in Antwerpen is dat Studio Start, in Hasselt Vonk, in Mechelen Opa Malyn, in Leuven Batimenta, in Brussel Brussels Art Factory en in Waterschei Ateliers Dumont. Meer en meer zijn er ook co-working spaces. Vaak wordt een bepaalde abonnements formule aangeboden, waarmee je er kan werken en gebruik kan maken van de faciliteiten.

Residenties, werkplaatsen en medialabs Anders dan atelierwerking bieden residenties naast een ruimte om te werken ook begeleiding aan en worden ontmoetingen met kunstprofessionals georganiseerd. Soms wordt er in een residentie gewerkt aan een concreet project, eventueel in interactie met de lokale bevolking, met als eindresultaat een tentoonstelling. Een residentie kan echter ook ingezet worden om het oeuvre te verdiepen of te heroriënteren. Een aantal voorbeelden: Be-Part (Waregem), Wiels, Recyclart, Pianofabriek, Bains::Connective (Brussel), AIR Antwerpen, Lokaal01 (Antwerpen), FLACC (Genk), Frans Masereel Centrum (Kasterlee), Kunstencentrum Buda (Kortrijk), Verbeke Foundation (Kemzeke). Oproepen voor residenties verschijnen regelmatig op de website en in de nieuwsbrief van BAM. De scheidingslijn met werkplaatsen en medialabs is soms moeilijk te trekken. In werkplaatsen kan je terecht om een project uit te werken of te experimenteren; meestal is hier geen verblijf ter plaatse aan verbonden. Voorbeelden hiervan zijn Nadine, iMAL, OKNO, FoAM, Constant, QO2, SO-ON, Bains::Connective (Brussel), De Werktank (Bierbeek) en TimeLab (Gent).

Bemiddelaars en alternatieve managementbureau’s Kunstenaars laten zich voor de productie, ontwikkeling of communicatie van hun werk soms bijstaan door alternatieve managementbureau’s of bemiddelaars zoals O.C.A.M of Jubilee. Kunstenaars kunnen zich ook verenigen en zelf een ondersteunende structuur opzetten. Auguste Orts, Escautville en Overtoon zijn voorbeelden van een dergelijke structuur. Ook voor de realisatie van kunst in publieke ruimte zijn er organisaties die gespecialiseerd zijn in de bemiddeling tussen kunstenaars en opdrachtgevers zoals De Nieuwe Opdrachtgevers. De Kunstcel binnen het team van de Vlaamse Bouwmeester begeleidt tot op heden opdrachtgevers bij de selectie van een of meer kunstenaars voor een kunstopdracht die kadert in bouwprojecten van openbare diensten. Voor de bemiddeling tussen kunstenaars en bedrijven werd de organisatie Arteconomy opgericht.

5


inhoud

Kunsteducatieve organisaties Musea en andere beeldendekunstorganisaties doen aan publieksbemiddeling of kunsteducatie. Er zijn ook organisaties die zich volledig toeleggen op het kunsteducatieve aspect van beeldende kunst. Deze organisaties bieden ofwel een eigen programma van kunsteducatieve activiteiten aan, ofwel werken ze in opdracht van andere organisaties (bijvoorbeeld musea), of ze maken een combinatie van beide. Doorgaans ligt de nadruk op kinderen en jongeren, maar enkele organisaties richten zich ook op volwassenen. Er zijn zowel disciplinespecifieke (beeldende kunst, theater …) als brede kunsteducatieve organisaties. Sommigen werken vanuit Jeugd, anderen vanuit Kunsten. Enkele voorbeelden: RASA, ABC, Mooss, Koning Kevin, Aifoon, De Veerman, Artforum, De Kunstbank, Piazza dell’arte, Kunst in Zicht, zZmogh, MUS-E Belgium, Kamo, Ladda, AmuseeVous, Villanella, Amarant en Wisper.

Sociaal-artistieke organisaties Binnen de kunsten spelen een aantal organisaties een belangrijke rol in de maatschappelijke en sociale inbedding ervan. Die organisaties werken elk met heel diverse doelgroepen. Voorbeelden hiervan zijn Brussel behoort ons toe – Bruxelles nous appartient, Platform K, Rocsa, kleinVerhaal, Wit.h, Recyclart, Globe Aroma, Art Without Bars, Art is It en Ruimte Morguen.

Tijdschriften en publicaties De Witte Raaf, ART, Afterall en Gagarin zijn de voornaamste beeldendekunsttijd schriften in Vlaanderen. De kunst-, cultuur- en erfgoedtijdschriften Ons Erfdeel, Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen, rekto:verso, DW B, Kunsttijdschrift Vlaanderen en Staalkaart maken ook ruimte voor beeldende kunst. Daarnaast zijn er heel wat interessante onlinemagazines. Wat publicaties betreft zijn er specifieke kunstuitgeverijen zoals MER. Paper kunsthalle actief, maar ook de brede uitgeefsector heeft kunstboeken in zijn portfolio. Een ander initiatief is bijvoorbeeld Posture editions, een galerie in boekvorm waarbij telkens een artiest een tentoonstelling in printvorm krijgt.

Overheidsinstanties In Vlaanderen kan je bij het agentschap Kunsten & Erfgoed terecht. Zij zijn de uitvoerder van het kunsten- en cultureel erfgoedbeleid van de Vlaamse Regering, ze beheren de collectie van de Vlaamse gemeenschap en hebben ook eigen kunstinstellingen in beheer. De Federatie Wallonie-Brussel helpt je verder via hun website culture.be.

In de databank van BAM kan je een vollediger overzicht vinden van verschillende organisaties beeldende kunst per categorie: www.bamart.be/nl/organisations. In de databank vind je ook overzichten van curatoren, kunstcritici en kunstenaars.

6


inhoud

2. De internationale kunstscène in een notendop Buiten de landgrenzen is er een enorm potentieel aan organisaties en netwerken. Zonder te willen ingaan op alle mogelijke musea en organisaties, vermelden we hier graag een aantal belangrijke koepelorganisaties die je verder op weg kunnen helpen.

Art agencies In Duitsland zijn het IFA (Institut für Auslandsbeziehungen) en het NRW Kultursekretariat actief. In Nederland kan je terecht bij het Mondriaanfonds (het publieke stimuleringsfonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed) en DutchCulture (zij versterken de Nederlandse internationale samenwerking in cultuur, media en erfgoed). Prohelvetia is het Zwitserse kunstenfonds. In Denemarken kan je hiervoor terecht bij het Danish Arts Council en in het Verenigd Koninkrijk bij het Arts Council England en het Contemporary Visual Arts Network. Ook in Schotland (Creative Scotland), Wales (Art Council of Wales) en Ierland (Art Council of Ireland, Culture Ireland en Visual Arts Ireland) zijn er uitgebreide mogelijkheden. In Frankrijk zorgt het Institut français voor het versterken van de Franse culturele diplomatie en samenwerking in het buitenland, en bestaat het Conseil national des arts plastiques: het nationale stimuleringsfonds voor beeldende kunst. In Spanje kan je terecht bij the Spanish cultural institution AC/E en het Programme for the Internationalisation of Spanish Culture (PICE).

Overkoepelende netwerken voor curatoren IKT is de internationale ledenorganisatie van curatoren voor hedendaagse kunst, met de bedoeling om onderling ontmoetingen te organiseren, kennis en ideeën te delen en een professioneel netwerk tussen curatoren op te bouwen. Curators Network is een onlineplatform voor culturele vertegenwoordigers om elkaar te ontmoeten en samen te werken. ICI/ Independent Curators International Network is een onlineledencommunity van curatoren over de hele wereld, met de bedoeling internationale uitwisseling en dialoog te faciliteren.

Residenties Op de website van BAM kan je terecht voor een overzicht van residenties in zowel binnen- als buitenland. Res Artis is een koepelorganisatie die wereldwijd centra en organisaties bundelt die

7


inhoud

residenties aanbiedt voor kunstenaars. Op die site kan je onder meer terecht voor een overzicht van residenties waarvoor je je kan opgeven. TransArtists maakt deel uit van DutchCulture en is een platform om de mobiliteit van kunstenaars in Nederland en daarbuiten te stimuleren en te versterken. Zij bieden o.a. een overzicht van artist-in-residenceprogramma’s. Residentieplatformen in andere landen en regio’s zijn o.a.: Residart en de publicatie 196 Residences en France (Frankrijk) Internationale Gesellschaft der Bildenden Künste – IGBK (Duitsland) Artists in residence ch (Zwitserland) Kultur Kontakt Nord (Scandinavië) a-n The Artist Information Company (Verenigd Koninkrijk) Alliance of artists communities (USA) artservis (Slovenië) Balkankult (Balkanlanden) Japan Foundation (Japan)

Culturele netwerken Een aantal culturele netwerken bieden een bredere invulling en zetten zich bijvoorbeeld in om kunst en cultuur ook op de politieke internationale kaart te zetten of willen fungeren als bruggenbouwer om culturele activiteiten in te bedden in een bredere context. Culture Action Europe is een Europees netwerk en een politiek platform voor kunst en cultuur. European Cultural Foundation is een bruggenbouwer tussen lokale culturele operatoren en organisaties en gemeenschappen in heel Europa, met de focus op de verbinding van culturen, gemeenschappen en democratie. ENCATC, of het European network on Cultural Management and Cultural Policy Education, wil de ontwikkeling van cultureel management en cultureel onderwijsbeleid stimuleren in Europa en daarbuiten, in dialoog met nieuwe politieke, economische, sociale en technologische ontwikkelingen. On The Move, het Cultural Mobility Information Network, tracht de mobiliteit in de kunsten- en culturele sector over de landsgrenzen heen te faciliteren.

3. Opleiding en vorming

8


inhoud

Als kunstenaar kan je je praktijk verder verdiepen of verbreden (andere disciplines) door het volgen van een (voortgezette) opleiding in een kunsthogeschool. Daarnaast bestaan er ook tal van vormingsmogelijkheden voor kunstenaars binnen het deeltijds kunstonderwijs. Naast artistieke opleidingen bestaat er ook een aanbod van opleidingen dat zich richt op de omkadering van de kunstpraktijk. Veel kunstenaars stromen na een lerarenopleiding ook zelf door naar het onderwijs of andere kunsteducatieve initiatieven.

3.1. Hoger kunstonderwijs ANTWERPEN Sint Lucas Antwerpen Sint Lucas Antwerpen biedt drie academische bacheloropleidingen aan: grafisch ontwerp, vrije kunsten, juweelontwerp/ edelsmeedkunst. Het masterprogramma ambieert een nieuwe verbreding en een radicale verdieping van je artistieke praktijk op gespecialiseerd niveau. Naast de ontwikkeling van je artistieke werk en van je onderzoeksproces vormen confrontaties met het werkveld (profilering) en met de internationale context (positionering) fundamenten van deze opleiding. www.sintlucasantwerpen.be

Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen (KASKA) De volgende afstudeerrichtingen worden aangeboden binnen de opleiding beeldende kunsten, zowel op bachelorniveau als op masterniveau: vrije kunsten (beeldhouwkunst, in situ3, schilderkunst, vrije grafiek), juweelontwerp en edelsmeedkunst, fotografie, grafisch ontwerp, mode en theaterkostuum. De recentere opleidingen aan de academie: conservatie & restauratie en de specifieke lerarenopleiding, spelen actief in op de respectieve noden van de erfgoedwereld en het educatieve veld. www.ap.be/koninklijke-academie

9


inhoud

BRUSSEL LUCA – Campus Sint-Lukas Sint-Lukas Brussel biedt professionele bacheloropleidingen aan in bouw en interieur vormgeving, en academische bachelor- en masteropleidingen in animatiefilm, film, grafisch ontwerp, fotografie, beeldverhaal en vrije kunsten. Aan Sint-Lukas wordt ook de internationale opleiding DOC Nomads, een tweejarige opleiding voor documentairemakers, georganiseerd. www.luca-arts.be

LUCA – Campus Narafi Narafi organiseert een professionele bacheloropleiding fotografie en film- tv- video. www.narafi.be

ARTES – La Cambre La Cambre is een kunsthogeschool ingericht door de Franse gemeenschap van België. De opleiding aan La Cambre telt 17 afstudeerrichtingen, waaronder keramiek, animatiefilm, conservatie en restauratie van kunstwerken, tekenkunst, urban space, gravure, schilder kunst, fotografie en sculptuur. www.lacambre.be

ARTES – L’Insas L’Insas, ingericht door de Franse Gemeenschap van België, omvat twee afdelingen in het domein van de podiumkunsten: audiovisuele opleidingen en theater. www.insas.be

Rits (School of arts) Binnen de academische bachelor- en masteropleiding audiovisuele kunsten zijn de afstudeerrichtingen: film, documentaire, televisie, schrijven, animatiefilm en radio. Binnen de professionele bacheloropleiding audiovisuele kunsten zijn de afstudeerrichtingen: assistentie audiovisueel, podiumtechnieken, beeld, geluid en montage. www.rits.be

PARTS Voor een dans- of performance-opleiding kan je terecht bij PARTS. De school is een initiatief van Rosas en de Munt in Brussel. www.parts.be

10


inhoud

GENT School of Arts Gent (KASK) KASK biedt opleidingen aan in zowel performatieve als beeldende kunsten. Binnen de vrije kunsten biedt KASK volgende ateliers aan: schilderkunst, beeldhouwkunst, tekenkunst, installatie en mediakunst. Naast de vrije kunsten kan je er ook terecht voor opleidingen fotografie, autonome vormgeving, grafisch ontwerp, textielontwerp en mode. Verder worden aan KASK onder meer de opleidingen film en animatiefilm georganiseerd. www.kask.be

LUCA – Campus Sint-Lucas beeldende kunst Sint-Lucas heeft een ruim opleidingsaanbod. Binnen de bachelor in de beeldende kunsten kan je kiezen voor een specialisatie in vrije kunsten, textielontwerp of grafisch ontwerp. Binnen de vrije kunsten heb je keuze uit zeven ateliers: sculptuur, keramiek & glaskunst, illustratie, grafiek & tekenkunst, schilderkunst, fotografie of mixed media. De master in beeldende kunsten biedt specialisaties in grafisch ontwerp, multimediale vormgeving, textielontwerp en vrije kunsten. www.luca-arts.be

KORTRIJK Howest De tweetalige (NL-EN) bacheloropleiding digital arts and entertainment heeft drie specialisatiemogelijkheden: game development, game graphics production en 3D production and visual effects. www.howest.be/...

LIMBURG MAD-Faculty (Genk en Hasselt) MAD-Faculty heeft een ruim aanbod aan hogere kunstopleidingen in Limburg. Aan Campus C-mine Genk kan je terecht voor de afstudeerrichtingen animatiefilm, communicatie- en mediadesign (interaction design en game art design), fotografie, productdesign en televisie-film. Aan Campus Elfde Linie Hasselt worden de afstudeerrichtingen grafisch ontwerp, juweelontwerp & edelsmeedkunst en vrije kunsten aangeboden. www.mad-fac.be

11


inhoud

3.2. Voortgezette artistieke opleidingen HISK (Gent) Het HISK organiseert postacademisch onderwijs op het gebied van beeldende en audiovisuele kunst. Het biedt vierentwintig jonge kunstenaars uit binnen- en buitenland gedurende twee jaar een eigen atelier aan. Binnen het programma wordt gestreefd naar een werkbaar evenwicht tussen de eigen praktijk in het atelier, gesprekken met gastdocenten, workshops, reading groups, studiereizen en publieksgerichte presentaties. De internationale en cultureel diverse samenstelling van de groep kandidaat-laureaten zorgt voor kruisbestuivingen en dialogen. www.hisk.edu

Master after Master of Research in Art and Design (Antwerpen) Sint Lucas Antwerpen biedt een Master after Master of Research in Art and Design aan. Het programma is bedoeld voor jonge kunstenaars die het onderzoeksaspect van hun artistieke praktijk willen uitdiepen. De Master of Research in Art and Design biedt studenten de ruimte om hun onderzoeksinzichten en -vaardigheden te ontwikkelen en/ of om een doctoraat in de kunsten voor te bereiden. www.sintlucasantwerpen.be/opleidingen/manama

Master-na-masteropleiding Transmedia (Brussel) De tweejarige opleiding Transmedia is een Engelstalige master-na-masteropleiding. De opleiding legt de focus op onderzoek als een geïntegreerde mix van de kunstpraktijk en kritisch denken. De multidisciplinaire, internationale omgeving plaatst de kunst praktijk van de studenten centraal in het programma en maakt dialoog over de praktijk met experten mogelijk. Kandidaten uit alle disciplines zijn welkom. De opleiding wordt georganiseerd op de campus Sint-Lukas Brussel. transmedians.be

A.Pass (Brussel) A.Pass is een artistieke onderzoeksplek voor performance en scenografie, binnen een internationale, artistieke en educatieve context. A.Pass biedt een eenjarige post academische opleiding voor artiesten en theoretici, waarbij ze een onafhankelijk artistiek researchproject ontwikkelen. Daarnaast is a.pass een artistiek onderzoekscentrum. www.apass.be

12


inhoud

3.3. Artistieke bijscholingen en voortgezet onderzoek Deeltijds kunstonderwijs Na je studies kan je ervoor kiezen om in het deeltijds kunstonderwijs een opleiding te volgen, bijvoorbeeld als je je wil toeleggen op een andere discipline. Er zijn heel wat kwalitatieve opleidingen binnen het deeltijds kunstonderwijs. www.ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/dko

Masterclasses en workshops Diverse organisaties bieden korte masterclasses en workshops aan waarin je een bepaald aspect van de kunstpraktijk uitdiept, meestal onder begeleiding van een kunstenaar. Op de website van BAM kan je actuele informatie terugvinden over dergelijke vorming. BAM > nieuws > opleiding en vorming

Doctoraat in de kunsten Sinds 2004 bestaat door de academisering van het hoger onderwijs de mogelijkheid om een doctoraat in de kunsten te maken. Meer info: KASK: kask.be/nl/onderwijs/opleidingen/doctoraat-in-de-kunsten LUCA: sintlucas.luca-arts.be/nl/doctoreren RITS: www.rits.be/pagina/ritsdoctoraat Sint Lucas Antwerpen: www.sintlucasantwerpen.be/opleidingen/ doctoraat-in-de-kunsten

13


inhoud

3.4. Niet-artistieke voortgezette opleidingen en vorming Tentoonstelling en beheer van actuele kunst De opleiding Tentoonstelling en beheer van actuele kunst behandelt de problematiek van het tentoonstellen en het beheren van actuele kunst. Deze navorming is een initiatief van Hogeschool Gent, S.M.A.K. en Universiteit Gent. www.kask.be/...

Cultuur- en kunstmanagement Universiteit Gent Het postgraduaat cultuur- en kunstmanagement is een academische en competentie gerichte opleiding met als doel performante en competente leidinggevenden en managers te vormen. Door zowel academische inzichten als praktijkgericht werken en casestudies worden de cursisten vertrouwd gemaakt met managementtheorieën, -systemen en -praktijken. www.sspm.be/... (School voor Social Profit en Publiek Management)

Cultuurmanagement Universiteit Antwerpen De master in cultuurmanagement richt zich tot mensen die in overheidsdiensten, nonprofitinstellingen en bedrijven een functie (willen) vervullen waarin het zakelijk beleid van culturele activiteiten centraal staat. Het accent ligt op het verwerven van de nodige concepten, inzichten en vaardigheden uit de functionele managementdomeinen die voor de cultuursector van betekenis zijn. De toepassing in de praktijk vormt de hoeksteen van de opleiding. In een praktijkgerichte masterproef wordt met de verzamelde kennis en vaardigheden in een culturele organisatie een concreet managementprobleem geanalyseerd en opgelost. www.uantwerpen.be/...

Master class in cultuurmanagement Antwerpen De Master class cultuurmanagement biedt, in een modulaire opbouw, een verbreding en verdieping in de organisatie-, management- en beleidsaspecten van culturele en creatieve organisaties. www.antwerpmanagementschool.be/...

Banaba Cultuurmanagement, KH Leuven De Banaba Cultuurmanagement aan de Katholieke Hogeschool Leuven richt zich zowel op professionals uit het culturele veld als net afgestudeerden. De opleiding is sterk praktijkgericht en biedt volgende modules voor professionals: cultuur & bemiddeling, cultuur & communicatie en cultuur & beleid. www.khleuven.be/Modules-Cultuurmanagement

14


inhoud

Specifieke lerarenopleidingen Specifieke lerarenopleidingen worden aangeboden aan Sint-Lukas Brussel, Sint-Lucas Gent, KASK Gent, KASK Antwerpen en MAD-Faculty. Sint-Lukas Brussel: www.luca-arts.be/... Sint-Lucas Gent: www.sintlucas.luca-arts.be/... KASK Gent: www.kask.be/... Koninklijke Academie Antwerpen: www.ap.be/koninklijk-academie/... MAD-Faculty: www.mad-fac.be/...

Kunstenloket Kunstenloket biedt vorming aan rond de zakelijke en juridische aspecten van de kunstpraktijk: communicatie, contracten, kunstenaarsstatuut, ... www.kunstenloket.be

15


inhoud

3.5. Opleidingen in het buitenland De website van de European League of Institutes of the Arts (ELIA) bundelt heel wat kunstscholen van over de hele wereld. Hieronder vind je een beperkte selectie van opleidingen in onze buurlanden.

FRANKRIJK Le Fresnoy, Tourcoing Le Fresnoy, studio national des arts contemporains, biedt een artistieke audiovisuele opleiding van hoog niveau. Het is een opleidingsplek, maar vooral ook een productieplek. Jonge makers kunnen er werk realiseren met professioneel materiaal, onder begeleiding van erkende kunstenaars en in een brede waaier aan expressievormen. De opleiding duurt twee jaar. www.lefresnoy.net

Postgraduaat École Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Lyon L’École Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Lyon biedt een internationaal georiënteerde postgraduaat aan gedurende één jaar, voor een kleine groep van vijf jonge kunstenaars. De opleiding biedt kritische ondersteuning en constante interactie. De studenten krijgen toegang tot de schoolinfrastructuur en studio’s. Bovendien worden een beurs, een appartement en de mogelijkheid om te reizen naar het buitenland aangeboden. www.ensba-lyon.fr

Le Pavillon, Palais de Tokyo, Parijs Elk jaar biedt Le Pavillon een residentie van acht maanden aan voor ongeveer tien jonge, internationale kunstenaars en curatoren. Het programma bestaat uit verschillende events en kan verschillende vormen aannemen: persoonlijk onderzoek, ontmoetingen met kunstprofessionals die gelinkt zijn aan Palais de Tokyo, workshops in verschillende landen en creatieve productie (collectief of individueel). www.palaisdetokyo.com/en/pavillon/become-resident

École nationale supérieure des Beaux-Arts, Parijs Rechttegenover het Louvre kan je bij deze school terecht voor een vijfjarig programma (in twee cycli), met afstudeerrichtingen in de visuele kunsten. Er zijn o.a. departementen voor tekenkunst, theoretische ontwikkeling, grafische kunsten en digitale technologie. Er is ook een postgraduaatopleiding van één jaar die een transitie beoogt tussen studies en een professionele carrière. www.beauxartsparis.com

16


inhoud

École d’enseignement supérieur d’art de Bordeaux L’École d’enseigement supérier d’art de Bordeaux biedt twee cycli aan. In de eerste cyclus (drie jaar) verwerf je het nationale diploma voor visuele kunsten. De tweede cyclus (twee jaar) leidt naar het nationale diploma voor beeldende expressie, een mastergraad. De school biedt afstudeerrichtingen in kunst en design. www.ebabx.fr/en

EESAB – École Européenne Supérieure d’Art de Bretagne, Rennes De school heeft verschillende campussen in de verschillende steden in Bretagne, en biedt een bachelor (diploma visuele kunsten) en een master (diploma visuele expressie) aan, met afstudeerrichtingen in kunst, communicatie en design. www.eesab.fr/en

École Supérieure des Beaux-Arts de Nantes Métropole De school biedt onderwijs in twee cycli (drie en twee jaar). Na het doorlopen van de eerste cyclus wordt het diploma in de visuele kunsten behaald. Na de tweede cyclus behaal je een postgraduaatdiploma in de visuele kunsten. www.beauxartsnantes.fr

École du Magasin – Magasin, Centre National d’Art Contemporain de Grenoble L’École du Magasin is een internationaal studieprogramma voor curatoren met een gevarieerde achtergrond (kunstgeschiedenis, filosofie, sociale wetenschappen, enz.) De opleiding duurt één jaar en is gericht op een onderzoeksproces dat leidt tot een collectief project. www.ecoledumagasin.com www.magasin-cnac.org

NEDERLAND Rijksakademie/ De Ateliers, Amsterdam Alle toegelaten kunstenaars hebben toegang tot de faciliteiten van beide instellingen, waaronder een eigen atelier, werkplaatsen, bibliotheken, kunstenaarslezingen, seminaries, open ateliers en ondersteuning door administratie en huisvestingsdiensten. Aanmelding staat open voor kunstenaars die aan het begin staan van hun professionele ontwikkeling, met de nadruk op kunstenaars tussen 25 en 35 jaar oud. Kunstenaars hebben over het algemeen een (kunst)opleiding afgerond en werken bij voorkeur drie tot vijf jaar zelfstandig als kunstenaar, voorafgaand aan een residentie op de Rijksakademie/ De Ateliers. www.rijksakademie.nl

17


inhoud

Jan van Eyck Academie, Maastricht De Jan van Eyck Academie is een internationale postacademische kunstinstelling die ruimte biedt aan ambities, plannen en werk van kunstenaars, ontwerpers, schrijvers, curatoren en denkers. www.janvaneyck.nl

Piet Zwart Instituut, Rotterdam Het Master of Fine Art-programma biedt een internationaal platform waarin jonge kunstenaars hun praktijk kunnen ontwikkelen enerzijds door onafhankelijk werk en anderzijds dialoog met kunstenaars, curators en theoretici uit diverse disciplines. Het Piet Zwart Instituut biedt studioruimte, technische faciliteiten, individuele begeleiding, en een jaarlijks wisselend programma van thematische projecten en lezingen die als raamwerk dienen voor de verkenning van relevante thema’s binnen de hedendaagse kunst. Het Engelstalige programma duurt twee jaar. Kandidaten moeten al beschikken over een bachelordiploma. www.pzwart.wdka.nl

De Appel Curatorial & Gallerist Programme, Amsterdam De Appel biedt naast een publieksprogramma ook professionele verdiepingsprogramma’s die gelegenheid bieden aan (jonge) curatoren, bemiddelaars en galeristen om hun expertise te ontwikkelen en ervaringen op te doen. Beide programma’s zijn éénjarig en zeer praktijkgericht. www.deappel.nl/learn/curatorial en www.deappel.nl/learn/gallerist

VERENIGD KONINKRIJK University of the Arts, Londen De University of the Arts London is een koepel van zes kunstscholen in Londen met een internationale reputatie voor kunst, design, mode, communicatie en podiumkunsten. De zes scholen zijn Central Saint-Martins, Camberwell College of Arts, Chelsea College of Arts, London College of Communication, London College of Fashion en Wimbledon College of Arts. www.arts.ac.uk

Goldsmith University, Londen Het Fine Art-programma van Goldsmiths University is een tweejarig programma. Er ligt een sterke nadruk op leren waarbij de student centraal staat. Een programma van lezingen draagt bij aan het begrip van de problematiek van hedendaagse kunst in een bredere context. www.gold.ac.uk/pg/mfa-fine-art

18


inhoud

Royal College of Art, Londen Royal College of Art heeft een belangrijke rol in het voorbereiden van postgraduaatstudenten voor een carrière in de kunsten, design en de creatieve sector. De docenten zijn internationaal bekende kunstenaars, kunstprofessionals en theoretici. De opleidingsvormen, technische faciliteiten en onderzoekscentra dragen bij tot een uitzonderlijk creatieve en intellectuele omgeving. www.rca.ac.uk

Slade School of Fine Art, Londen Slade School of Fine Art biedt twee bachelors en twee masters aan in de visuele kunsten. De onderwijsprogramma’s hebben praktijkervaring in ateliers als basis, met hierin mogelijkheden voor schilderkunst, sculptuur, beeldende kunst en media. Daarnaast biedt de school ook een aantal korte cursussen en een summer school aan. www.ucl.ac.uk/slade

Manchester School of Arts, Manchester De Manchester School of Arts biedt opleidingen aan in architectuur, kunst, design, media en theater, zowel op bachelor- als op masterniveau. Experimenteren en een creatieve benadering van media, materiaal en proces worden door deze school hoog in het vaandel gedragen. www.art.mmu.ac.uk

Glasgow School of Art, Schotland Glasgow School of Art baseert zijn opleidingen op praktijkervaring in ateliers en legt de klemtoon op een interdisciplinaire omgang in de kunsten. De school biedt bachelor- en masteropleidingen aan in o.a. architectuur, interieur, schilderkunst, grafische kunsten, mode & textiel, edelsmeedkunst, digitale media, sculptuur en kunst in de publieke ruimte. www.gsa.ac.uk

DUITSLAND Kunstakademie Düsseldorf De Kunstacademie van Düsseldorf wordt internationaal gewaardeerd, met afstudeerrichtingen in de vrije kunsten en in de bouwkunst: schilderkunst, beeldhouwen, vrije grafiek, bouwkunst, decorontwerp, fotografie, film en video. www.kunstakademie-duesseldorf.de

19


inhoud

Staatliche Hochschule für Bildende Künste Städelschule, Frankfurt am Main De Städelschule is een internationale academie: 60% van de studenten is afkomstig uit het buitenland. Je kan op de academie terecht voor een opleiding in de beeldende kunsten, een master in architectuur en een master in curatorschap (in samenwerking met Goethe Universität). Daarnaast vind je er ook het instituut voor kunstkritiek en de tentoonstellingsruimte Portikus. www.staedelschule.de

Akademie der Bildenden Künste München De Akademie in München is een van de oudste in Duitsland. Je kan er een bachelor volgen in de vrije kunsten, kunsteducatie en interieurarchitectuur. Binnen de masteropleidingen heb je keuze uit architectuur en kunst, beeldende kunst en therapie en een master interieurarchitectuur. Daarnaast worden er verschillende projectklassen, theoretische leerstoelen en workshops aangeboden. www.adbk.de

ZWITSERLAND HEAD – Haute école d’art et de design, Genève De kunstschool richting zich op beeldende kunst, design en film met heel wat interdisciplinaire crossovers, en biedt zowel bachelor- als masteropleidingen. Vanaf het eerste jaar bachelor is er een grote keuzevrijheid tussen de verschillende cursussen en kan je zo je eigen studieprogramma samenstellen. Het biedt verschillende masters en postgraduaten in beeldende kunsten aan en daarnaast kan je er terecht in het onderzoekscentrum Laboratoire Alpes. head.hesge.ch

École cantonale d’Art du Valais, Sierre De EVAC biedt bachelors en masters aan in de beeldende kunsten, met bacheloropleidingen in de grafische of beeldende kunsten, een master in de beeldende kunsten en een MPA (Maturité professionelle artistique) post Certificat fédéral de capacité, een eenjarige theoretische opleiding. Daarnaast is er nog een bijzondere opleiding MAPS, Arts in Public Spaces, gericht op kunst in de publieke ruimte. www.ecav.ch

Zurich University of the Arts, Zurich De Zurich University of the Arts biedt verschillende bachelor- en masterprogramma’s binnen design, film, kunst & media, dans, theater, muziek en kunstonderwijs aan, met ruimte voor transdisciplinaire projecten. www.zhdk.ch

20


inhoud

F+F Schule für Kunst und Design, Zurich De F+F School voor kunst en mediadesign biedt driejarige opleidingen in beeldende kunst, fotografie, grafisch ontwerp en film. Daarnaast biedt het een voorbereidende en een beroepsopleiding in design en zijn er een aantal voortgezette opleidingen mogelijk. www.ffzh.ch

Hochschule für Gestaltung und Kunst, Basel De Academie voor kunst en design in Basel maakt deel uit van de University of Applied Sciences and Arts Northwestern Switzerland. De school biedt verschillende bachelor- en masteropleidingen aan. www.fhnw.ch/hgk

Hochschule für Design und Kunst, Luzern De Luzerne kunstschool voor toegepaste wetenschappen en kunst heeft een afdeling voor kunst en design. Die school biedt bachelors in beeldende kunst, kunsteducatie, 2D & 3D animatie, video, grafisch ontwerp, illustratie, design en textiel. Daaropvolgend zijn er masters in kunst in de publieke ruimte, lerarenopleiding in de kunsten en animatie, grafisch ontwerp, illustratie, design en textiel. Binnen het master-na-master-programma zijn er een opleiding cultureel management en vier afstudeerrichtingen in design. www.hslu.ch/design-kunst.htm

ECAL, Lausanne ECAL biedt een voorbereidend jaar aan, zes bachelors, vier masters en een masterna-masterprogramma, en dit in o.a. de beeldende kunsten, cinema, grafisch ontwerp, industrieel design, fotografie, media & interactief design. www.ecal.ch/fr/100/homepage

Hochschule der Künste Bern De kunstschool in Bern richt zich op transdisciplinariteit en biedt studierichtingen aan in muziek, design, beeldende kunsten, conservatie en restauratie, opera, theater en literatuur, op niveau van bachelor, master en doctoraat. www.hkb.bfh.ch

21


inhoud

Deel 1. Introductie in het kunstenveld

Recommend Documents