TAALONTWIKKELEND LESGEVEN IN DE LERARENOPLEIDING

TAALONTWIKKELEND LESGEVEN IN DE LERARENOPLEIDING ELKE PETERS & GOELE KERKHOFS LENTECONFERENTIE UA 13 MEI 2011

1

Taalontwikkelend lesgeven

STRUCTUUR • • • •

Inleiding Taalgebruik in de lerarenopleiding Taalbeleid: twee types Taalontwikkelend lesgeven − 3 pijlers − TOL i.f.v. academische taalvaardigheid • Kader OOF

− TOL i.f.v. professionele taalvaardigheid

• Besluit 2


INLEIDING Taalarmoede is kansarmoede (De Standaard)

Gezakt voor je taaltoets? Dan kun je die studie wel vergeten (NRC)

Die spelfouten maken toch niets uit?” Zorgen over taalvaardigheid van studenten (Onze taal)

Jammer genoeg zie ik nog weinig tekenen van een sterk talenbeleid in onze hogescholen en universiteiten (F. Vandenbroucke)

Eén op de zes laatstejaars scoort slecht voor Nederlands. (De Morgen, De Standaard, 30/04/11)

Het staat er toch’, zeggen taalslordige studenten. Taaltoets wordt gemeengoed op universiteiten, wegens gebrekkig taalniveau van de eerstejaars (NRC ) 3


TAALGEBRUIK IN DE LERARENOPLEIDING • Talige startcompetenties: niet voldoende Onderzoek taalvaardigheid instromende

studenten (Peters, Van Houtven & El Morabit, 2010) • Talige verwachtingen en eisen in LO: − Academische taalvaardigheid (als student) − Professionele taalvaardigheid (als leraar in spe)

4


TAALGEBRUIK IN DE LERARENOPLEIDING Kenmerken taalgebruik

(Hajer & Meestringa, 2009)

Academisch taalgebruik en schooltaal

5

Minder context

Tekst = context Niet concreet, niet direct zichtbaar, niet zelf ervaren

Cognitief complex

Abstracte, onpersoonlijke taal Hoge informatiedichtheid Moeilijker, abstracter, specifieker woordgebruik Veel niet-frequente woorden Complexe grammaticale structuren Impliciete verbanden

Focus op het schriftelijke

Vooral teksten zijn bron van informatie Vooral schriftelijke testen zijn vormen van evaluatie


TAALGEBRUIK IN DE LERARENOPLEIDING • ‘Moeilijke’ teksten, woorden, instructies, …: − Over de hoofden van studenten / leerlingen heen

• Taal aanpassen? − academische taal en schooltaal vermijden of vereenvoudigen Verregaande versimpeling?

Neerwaartse spiraal

6


TAALGEBRUIK IN DE LERARENOPLEIDING • ‘Moeilijke’ teksten, woorden, instructies, …: − Over de hoofden van studenten / leerlingen heen Uitleggen?

• Taal aanpassen? − academische taal en schooltaal vermijden of vereenvoudigen Verregaande versimpeling? TAALONTWIKKELEND LESGEVEN

Neerwaartse spiraal

7


TAALBELEID Taalontwikkelend ∈ lesgeven

Taalbeleid ∈ Onderwijsbeleid

• Twee vormen van taalbeleid − Smal taalbeleid − Breed, geïntegreerd taalbeleid

8


SMAL TAALBELEID • • • • •

9

Deficiëntiegedachte Remediëring (toets) Bijspijkercursussen Doelgroep(en)gericht Taalbeleid naast de opleiding/curriculum


BREED TAALBELEID • Remediërend • Talentontwikkeling, niet enkel focus op

tekorten • Taalontwikkelend lesgeven − Talige eindcompetenties − Taalbeleid IN de opleiding/curriculum

• Breed draagvlak • Actoren − Alle lln / studenten + lkr / docenten + beleid

• Taalbeleid – onderwijsbeleid - kwaliteitszorg 10


BREED TAALBELEID • Remediërend • Talentontwikkeling, niet enkel focus op

tekorten • Taalontwikkelend lesgeven − Talige eindcompetenties − Taalbeleid IN de opleiding/curriculum

• Breed draagvlak • Actoren − Alle lln / studenten + lkr / docenten + beleid

• Taalbeleid – onderwijsbeleid - kwaliteitszorg 11


TAALONTWIKKELEND LESGEVEN: 3 PIJLERS Definitie

context

interactie

taalsteun

= vakonderwijs waarin expliciete vakdoelen en taaldoelen zijn benoemd, waaraan gewerkt wordt via een contextrijke didactiek, vol interactie en met taalsteun (Hajer & Meestringa, 2004)

12


TAALONTWIKKELEND LESGEVEN − Betekenisonderhandeling

taalsteun

context

interactie

13


over kernbegrippen stimuleren − Voorkennis activeren − Verschillende tekstsoorten en media gebruiken

TAALONTWIKKELEND LESGEVEN

taalsteun

context

interactie

14


− Vragen (laten) stellen (docent, studenten) − Begeleiding bieden − Opdrachten bespreken (feedback) − Samenwerkend leren

TAALONTWIKKELEND LESGEVEN

taalsteun

context

interactie

15


− Goede voorbeelden − Heldere, ondubbelzinnige instructies − Leesstrategieën − Werken aan woordenschatverwerving − Feedback en feedforward − Visuele ondersteuning

TOL - ACADEMISCHE TAALVAARDIGHEID OOF: ‘Taalvaardig in het HO’ • 2008-2010 • Financiering: OOF • Doel: ontwikkeling van opleidingsspecifiek en gecontextualiseerd taalondersteunings-materiaal − Functionele leesvaardigheid = begrijpend en studerend lezen van informatieve teksten als bronnen bij vakonderwijs (Bogaert et al. 2008)

• Taalsteun IN DE opleiding en in het OOD • Gericht op alle studenten (inclusief) 16


BEKNOPT Dat taal een sleutelrol speelt in het onderwijs hoeft niet te verbazen. Toch stellen we vast dat voor sommige studenten de taal die in het hoger onderwijs gebruikt wordt een obstakel in hun leerproces vormt. Dit project wil opleidingsspecifiek taalondersteunings- en begeleidingsmateriaal voor leesvaardigheid ontwikkelen om de doorstroom van kansengroepen en van taalzwakke studenten in het bijzonder in het hoger onderwijs te faciliteren. 17


HOE? • • • •

18

Behoefteanalyse Ontwikkeling materiaal en oefeningen Evaluatie en bijsturing Resultaten


BEHOEFTEANALYSE • Theorie

(Second Language Needs Analysis - Long 2005)

− Enthousiasme ⇒ ontwikkeling van materiaal − “one size fits all”-approach? − Behoeftes van studenten als uitgangspunt voor ontwikkeling van taken

• Behoefteanalyse: onderzoeksmatige aanpak − − − − −

19

Literatuuronderzoek Kennismakingsgesprek Test Vragenlijst Focusgesprek


BEHOEFTEANALYSE Vier casussen Leestesten taalproblemen identificeren Vragenlijst taalproblemen identificeren, strategieën van studenten, nuttige taken

Focusgesprek leestaken identificeren en implementatiemethodes

Ontwikkeling ondersteuningsmateriaal

20


RESULTATEN BEHOEFTEANALYSE • Test − Letterlijke vragen bij tekst: OK − Samenvattend verslag van drie teksten: niet OK • Vragenlijst − Tekstcompetentie: groeiende complexiteit − Verschillende inschatting docenten studenten • Focusgesprekken − Nuancering resultaten vragenlijst (studenten) − Zicht op het wat en HOE − Specifieke, opleidingsgebonden noden 21


TAALONDERSTEUNINGSMATERIAAL BaLO - Groot Worden • Oriëntatie op een handboek / hoofdstuk • Patronen in teksten ontdekken • Hoofdzaken van bijzaken en details

onderscheiden • Verbanden leggen (horizontale en verticale samenhang van het handboek) • Individueel + klas

22


Groot Worden Module ‘Ik maak kennis met de leerkracht en het kind van de lagere school’ Ontwikkelingspsychologie

Aanpak

Zelfstudie Groot Worden

23


Casusgeoriënteerd onderwijs (groepsopdrachten)

Evaluatie

Geïntegreerd schriftelijk examen ontwikkelingspsychologie (open boek) – bewegingsopvoeding – beeldopvoeding – WO opvoedkunde

ONDERSTEUNINGSMATERIAAL • Vorm -

Gids - oefenboek bij ontwikkelingspsychologie Geen handleiding, wél een werkboek Zelfstandig werk: thuis – school Groepsopdrachten Toegespitst op zes eerste hoofdstukken

• Implementatie -

24

Afhankelijk van traject Mogelijkheid tot differentiatie


VOORKENNIS + VOORSPELLEND LEZEN 1.1. De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen Lees de titel aandachtig. Waarover zal dit onderdeel gaan? Lees 1.1. ‘De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen’ Klopte de voorspelling die je maakte? →Welke elementen van je voorspelling kwamen ook voor in ‘De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen’ →Wat was nieuw in dit onderdeel?

25


PATRONEN HERKENNEN EN ANALYSEREN Een definitie

Met ontwikkelen bedoelt de ontwikkelingspsychologie ‘het veranderen van een aanwezige structuur’ (d.i. een persoon in zijn geheel: lichaam en geest). De aanwezige structuur ont-wikkelt, ont-vouwt, ont-plooit zich gedurende de hele levenscyclus: dus vanaf de conceptie tot aan de dood. Er treden gedragsveranderingen op van het begin tot het einde van het leven. Er kan hierbij zowel sprake zijn van het verwerven van nieuwe mogelijkheden als van het verliezen van een bepaalde functie of vaardigheid. Winst en verlies gaan dan ook hand in hand in de ontwikkeling. Ontwikkeling heeft het karakter van een levenslang proces. Dit wil zeggen dat ‘ontwikkeling een verloop in de tijd kent dat een voortgang inhoudt’. Een verloop in de tijd wijst erop dat de veranderingen niet van vandaag op morgen plaatsvinden. Ontwikkeling is geen momentopname. Er is enkel sprake van een geleidelijke verandering. Het begrip voortgang duidt op het feit dat ontwikkeling niet herhaalbaar is. De veranderingen die optreden in de mens, zijn tevens van meer of minder duurzame aard.

26


Materiaal: patronen herkennen en analyseren TERM

KLASSE/GROEP (deel 1)

KERN (deel 2)

VERKLARING (deel 3)

ontwikkeling

In de ontwikkelingspsychologie (het gaat niet over vaccinontwikkeling, gasontwikkeling, omzetontwikkeling, productontwikkeling enz)

Het veranderen van de aanwezige structuur (in lichaam en geest)

-In de hele levenscyclus (van conceptie tot aan de dood) -Verwerven+verliezen van functies of vaardigheden (winst en verlies) -Geen momentopname, maar geleidelijke verandering (proces, verloop) -Niet herhaalbaar (voortgang)

27


Materiaal: hoofden bijzaken Zijn volgende stellingen juist of fout? Geef het antwoord zonder naar de tekst terug te grijpen. J/F

‘Nature’ of aanleg zijn de eigenschappen die je bij je geboorte hebt meegekregen.

J/F

In de aanleg– en milieutheorie heeft de persoon een eigen inbreng.

J/F

De milieutheorie zegt dat je ontwikkeling hoofdzakelijk bepaald wordt door je aanleg/natuur.

J/F

Tegenwoordig is men ervan overtuigd dat zowel de natuur, het milieu en de zelfbepaling een rol spelen in de ontwikkeling.

28


Structuur /verbanden leggen / hoofdzaken levensfase→ Ontwikkelingsgebieden

De ongeboren baby, de geboorte en de pasgeborene

Lichamelijke ontwikkeling Motorische ontwikkeling Tekenontwikkeling Perceptuele ontwikkeling Seksuele ontwikkeling Sociaal-emotionele ontwikkeling Cognitieve ontwikkeling Taalontwikkeling Spelontwikkeling Persoonlijkheidsontwikkeling

29


De baby

De peuter

De kleuter

Het lagereschoolkind

De adolescent

Materiaal: hoofden bijzaken / structuur Onderwerp Lichamelijke ontwikkeling

Hoofdgedachte

Hoofdgedachte Melkgebit ontwikkelt zich verder

Groei in lengte en gewicht

Verduidelijking

Verduidelijking

Asynchrone groei

De groei vertraagt

Detail De baby groeit sneller dan de peuter

Detail De peuters worden slanker

30


Verduidelijking Vanaf 6 maanden: eerste tandjes

Detail Het hoofd groeit trager, de benen worden slanker

Detail Verhoudingen lijken meer op een volwassen lichaam

Verduidelijking Peuterleeftijd: verdere ontwikkeling melkgebit

Detail Tabel: ontwikkeling van de melktanden

MATERIAALONTWIKKELING voor

tijdens

na

31

• Detecteer en expliciteer de talige eisen die vervat zitten in cursusmateriaal, handboeken, taken, exameninstructies ... • Bepaal waarvoor ondersteuningsmateriaal wenselijk is.

• Didactiseer cursusmateriaal, handboeken, taken, exameninstructies enz. zodat er naast vakinhoudelijke doelstellingen ook expliciet aandacht aan (vak)taal(vaardigheid) besteed wordt. • Gebruik daarbij de checklist.

• Ga na of het ondersteuningsmateriaal werkt. • Pas aan en verbeter waar nodig.


RESULTATEN • Oefeningen én aanpak werden positief

geëvalueerd. • BaLO − Betere examenresultaten dan vorig jaar − Vergelijkbaar met ‘snel’ traject

32


SUCCESFACTOREN • Behoeftegebaseerd en opleidingsspecifiek − Inclusieve aanpak − Effectief gebruik

• Rol van docent (olievlekstrategie) − Draagvlak − Enthousiasme − Wil om te veranderen

• Gedeelde verantwoordelijkheid − Student + docent − Begeleiding en contacturen (inclusief)

• Professionalisering van docenten 33


TOL - PROFESSIONELE TAALVAARDIGH • Doel: betere beheersing van de

vakinhouden • Middel = TOL

Talige struikelblokken beperken en taalvaardigheid van lln stimuleren

34


TAALONTWIKKELEND LESGEVEN kennis

Niet:

LK

leerlingen

context

constructie van betekenissen & opbouw van vaardigheden

Wel:

leerders SAMEN -

35

Probleemgestuurd & zelfontdekkend Ondersteund


PROFESSIONELE TAALVAARDIGHEID 13 doelen

(Paus, Rymenans, & Van Gorp, 2006)

• Domein 1: De leraar in interactie met zijn

leerlingen • Domein 2: De leraar in interactie met volwassenen in en rond de school • Domein 3: De leraar als lerende

36


13 DOELEN – DOMEIN 1 • In interactie met leerlingen D1: Gesprekken voeren met leerlingen D2: Beoordelen en toegankelijk maken van teksten D3: Mondeling opdrachten geven D4: Schriftelijk vragen en opdrachten formuleren D5: Een uiteenzetting geven met schriftelijke ondersteuning − D6: Een schriftelijke evaluatie geven − (D7: Vertellen) − (D8: Voorlezen) − − − − −

37


TEKSTEN BEOORDELEN & TOEGANKELIJK MAKEN Teksten beoordelen • Talige complexiteit inschatten • Inhoudelijke complexiteit inschatten Teksten toegankelijk maken (Talig en didactisch) • Schriftelijk • Mondeling

38


DE TEKSTEN EHBO: luchtwegobstructie Nederlands: naoorlogse literatuur Biologie: voedingsmiddelen Geschiedenis: de verspreiding van het christendom en de islam • Economie: de beurs • Latijn: een Romeinse villa • • • •

39


TEKST

MEMBERS.MULTIWEB.NL

Een luchtwegobstructie bij volwassenen is bijvoorbeeld een stuk voedsel of een (stuk van een) tand. Als er sprake is van een luchtwegobstructie bij een slachtoffer, beoordeel je eerst de ernst van de situatie. Laat het slachtoffer daarvoor eerst proberen door hoesten het voorwerp zelf te verwijderen. Lukt dit niet, geef het slachtoffer dan maximaal 5 klappen met de vlakke hand tussen de schouderbladen. (…) Lukt dit niet, voer dan 5 keer de handgreep van Heimlich uit. (…) Als het slachtoffer bewusteloos raakt, bel dan 112, vertel wat aan de hand is en start de reanimatie. (…)

40


HULPMIDDEL: AFBEELDING

41


HULPMIDDEL: SCHEMA Luchtwegobstructie Beoordeel ernst van situatie

Effectieve hoest

Aanmoedigen tot - Verslikking is opgeheven - Hoest ineffectief is

42


Ineffectieve hoest

Bij bewustzijn: - 5 keer stoten tussen de schouderbladen - 5 keer Heimlich

Bewusteloos: - 112 bellen - Start reanimatie

TEKST

43

WWW.LITERATUURGESCHIEDENIS.NL

•

(…) Toch hebben we het clichébeeld nodig om goed te kunnen begrijpen wat er in de literatuur van de naoorlogse jaren gebeurde. Zo is in de poëzie de Beweging van Vijftig, die door onder andere Lucebert, Gerrit Kouwenaar en Remco Campert in gang werd gezet, onmogelijk los te zien van de onvrede van deze jonge dichters met het conservatisme van de oudere generatie. Lucebert merkte op dat het ‘vooroorlogs normenparadijs’ van de oudere generatie tussen 1939 en 1945 tot ‘de poorten van de hel’ had geleid.

•

Ook de jonge romanschrijvers die in de naoorlogse jaren de aandacht op zich begonnen te vestigen – zoals Gerard (Kornelis van het) Reve, Willem Frederik Hermans, Anna Blaman en Harry Mulisch – moesten niets hebben van de opgeruimde wederopbouwmentaliteit en van het gemoraliseer dat daarbij hoorde. Hun werk was een regelrechte provocatie van de oudere generatie. Waar oudere critici in deze moeilijke tijd hoopten op een optimistisch, levenskrachtig geluid vanuit de jongere literatuur, daar bleken de nieuwe prozaschrijvers totaal niet bereid aan die wens te voldoen. Hun werk uit de jaren veertig en vijftig is in veel opzichten zelfs ronduit ontluisterend.

•

Kenmerkend voor het naoorlogse werk van de genoemde schrijvers is dat het benadrukt dat de oorlog de jeugd van alle illusies heeft beroofd. Voor de personages die in de naoorlogse roman rondlopen, is zonneklaar dat de tijd van gemoraliseer en van goede bedoelingen voorgoed voorbij is. (…) Taalontwikkelend lesgeven

VAK- & TAALDOELEN + KERNBEGRIPPEN Waar word je beter in? − Je leert over de naoorlogse roman. − Je leest een roman van Gerard Reve, Willem Frederik Hermans, Anna Blaman of Harry Mulisch en herkent er een aantal kenmerken van de naoorlogse roman in. − Je kunt kenmerken van de naoorlogse literatuur benoemen.

Je leert in deze les literatuur van na de oorlog beschrijven. Daarbij maak je gebruik van de volgende woorden en begrippen: − provocatie, cynisme, conventie, moraal, …

44


LEESSTRATEGIEËN Lees de volgende tekst over de naoorlogse roman. − Duid de kenmerken van de naoorlogse literatuur aan. − Pas je leesstrategieën toe!

45


KERNBEGRIPPEN − Geef aan de hand van de tekst een omschrijving van de woorden van de lijst aan het begin van deze les. − Noteer de betekenissen en leg ze ook uit in je eigen woorden. Kernwoorden Betekenis Eigen woorden provocatie, provocerend cynisme, cynisch conventie, conventioneel moraal, moraliserend …

46


TEKST

PLATFORM TAALGERICHT VAKONDERWIJS

Momenteel zijn er zo'n vijftig voedingsstoffen bekend die nodig zijn voor alle levensprocessen: eiwitten (aminozuren),vetten, koolhydraten (zetmeel en suikers) en een groot aantal vitamines en mineralen. Deze voedingstoffen spelen een belangrijke rol bij tal van fysiologische functies die nodig zijn voor de levensprocessen van de mens, zoals opbouw en reparatie van het lichaam, energievoorziening en het regelen van alle processen die in het lichaam plaatsvinden. Andere benodigde bestanddelen in het voedsel zijn voedingsvezels en water. Voedingsvezels zijn de onverteerbare delen van plantaardige producten die zorgen voor een goede werking van de darmen. Water is nodig voor het transport van de voedingsstoffen en afvalstoffen en voor de temperatuurregeling. Het lichaam bestaat voor meer dan zestig procent uit water. Daarnaast zitten er veel andere stoffen in voeding die op zichzelf niet noodzakelijk zijn maar wel een rol spelen bij de gezondheid. Deze zogenaamde bioactieve stoffen worden nog niet tot de voedingsstoffen gerekend. (…)

47


INTRODUCERENDE ACTIVITEIT Wat heb jij gisteren gegeten? Hieronder staat een tabel. Neem de tabel over in je schrift en schrijf op wat en hoeveel je gisteren gegeten en gedronken hebt, vanaf het moment dat je opstond tot het moment dat je weer naar bed ging.

Gegeten Wat?

‘s Morgens ‘s Middags ‘s Avonds

48


Gedronken Hoeveelheid

Wat?

Hoeveelheid

INTRODUCERENDE ACTIVITEIT Wat moet je eten?

We praten straks in de klas over ‘voedingsmiddelen’. Denk daarom al eens na over de volgende vragen: − Waarom is gezond eten zo belangrijk? − Wat en hoe moet je eten om gezond te eten? (Kijk eens naar ‘de Schijf van Vijf’!) − Hoe weet je of je gezond eten/drinken koopt?

49


INTRODUCERENDE ACTIVITEIT Neem een paar minuten om je voor te bereiden op het klasgesprek. Je kunt hierbij het onderstaande schrijfkader gebruiken. Ik weet over ‘voedingsmiddelen’ al een aantal zaken, namelijk … ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Ik wil over ‘voedingsmiddelen’ ook nog het volgende te weten komen, namelijk … ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Ik wil dat weten omdat ... ………………………………………………………………………………………………………………………………………

50


TEKST

ROMEINSPOMPEII.NET

Villa’s van rijke Romeinen waren enorm groot. Ze bestonden uit winkels (tabernae), opslagruimtes, stallen, een semiopenbare ontvangsthal (atrium) privé-vertrekken, badkamers, dienst- en slavenvertrekken. (…) De huizen waren zo groot dat ze soms wel een straatblok in beslag namen. De bijbehorende winkels, kroegjes en werkplaatsen werden onderverhuurd. De huurders woonden meestal in kleine vertrekken boven hun winkel of kroeg. (…) Een doorsnee rijk huis kwam je binnen langs de hoofdingang (vestibulum) en bestond uit een een overdekte binnenplaats (atrium) met een gat in het dak (compluvium) om licht en water door te laten. Precies onder het compluvium had je het impluvium, waar water in werd opgevangen. (...). 51


HULPMIDDEL: AFBEELDING

52


HULPMIDDEL: SCHEMA naam van deel

plaats

kenmerken

functie

1. vestibulum

aan de voorkant

open ‘deur’

hoofdingang

2. taberna

aan de voorkant, naast hoofdingang

grotere ruimtes werden verhuurd

winkel of werkplaats

3. atrium

centrale punt van het huis

grote ruimte

Binnenplaats

compluvium

in het dak

gat

laat licht en water binnen

5. impluvium

onder het gat in het dak

bak, waterbekken

vangt water op

6. tablinium

rond atrium

gewone ruimte

kantoor man

7. ala

rond atrium

kleine kamertjes, open naar atrium

bergruimte

8. cubiculum

rond atrium

gewone ruimte

slaapvertrek

9. triclinium

rond atrium

met aanligbedden om aan te eten

eetkamer

53


TEKST

WWW.FINANCE-JOBS.STEPSTONE.BE

Je functie •

Je bent beurshandelaar van vermogende, druk bezette klanten die een voorkeur hebben voor advies op afstand.

•

Je analyseert hun portfolio en je geeft hen advies over hun aandelen en obligaties.

•

Je volgt de fluctuaties op de financiële markten op de voet.

•

Je identificeert tijdens je contacten de behoefte van je klanten.

•

Je doet je klanten inventieve voorstellen en suggesties.

Je profiel

54

•

Je beschikt over een bachelor- of masterdiploma en een drietal jaar ervaring in de bancaire sector of in beleggingen.

•

Je bent ‘gebeten’ door economie en de financiële actualiteit.

•

Je beschikt over heel wat kennis op het vlak van beleggen.

•

Je bent sociaal en contactvaardig en je kunt goed overweg met de moderne communicatiekanalen, zoals chat en webcam.


OPDRACHT Vacature beurshandelaar 1. Lees de vacature nauwkeurig en zet De beurs staat in deze lessenreeks een aantal werkzaamheden die centraal. Je moet weten wat er daar werknemers van dit bedrijf moeten gebeurt. uitvoeren. 2. Maak een lijstje van belangrijke Hieronder staat een vacature. Een begrippen, die je tegen bent gekomen vacature is een baan die ingevuld moet in de vacature. Dit zijn kennelijk worden en waarvoor een bedrijf iemand begrippen die belangrijk zijn op de zoekt. In de vacature staan voorbeelden beurs. van wat soort werk je moet doen als 3. Noteer nieuwe begrippen in de vierde beurshandelaar. kolom van de BBB-werkbladen.

55


VOORKENNIS ACTIVEREN Wat weet ik al? (bekend)

Wat wil ik te weten komen? (benieuwd)

Wat weet ik aan het eind van de lessenserie? (bewaard)

Wat ken ik al?

Wat wil ik weten?

Wat heb ik geleerd?

56


KERNBEGRIPPEN

57

Kernbegrippen (vaktaal)

(schoolse) verbindingswoorden

Dagelijkse taal

aandelen opties obligaties

onderscheiden zich komen overeen in tegenstelling tot

is anders is hetzelfde verschilt

beurs, beurshandelaar

organisatie handelen, verantwoordelijk voor aankoop en verkoop

plaats kopen, verkopen verdienen

koersen fluctuaties

wisselen, schommelen, beïnvloeden prijsstijging, prijsdaling winst of verlies

groeien, veranderen omhoog of omlaag, meer of minder, duurder of goedkoper


TEKST

PLATFORM TAALGERICHT VAKONDERWIJS

(…) Arabische kaliefen breiden het Arabische Rijk uit. De opvolgers van Mohammed heetten kaliefen. De kaliefen stichtten een groot rijk: het Arabische Rijk. Ze veroverden grote gebieden in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De Arabieren namen bij hun veroveringen hun geloof mee, maar ook de Arabische taal, kunst en cultuur. In de veroverde gebieden namen veel mensen het islamitische geloof en de Arabische gebruiken over. Overal in het Arabische Rijk werden moskeeën gebouwd. De Arabieren veroverden in de achtste eeuw ook het gebied dat nu Spanje is. Cordoba werd de nieuwe hoofdstad van dit gebied. Het werd net zo’n bloeiende stad als Bagdad, de hoofdstad van het Arabische Rijk. In Cordoba werd een prachtige moskee gebouwd, die je nog steeds kunt bezoeken. In Spanje bekeerden veel mensen zich tot de islam. Er bleven ook joden en christenen wonen. Die mochten hun geloof houden, maar moesten zich wel aan allerlei regels houden en meer belasting betalen. Sommige joden en christenen kregen belangrijke banen in het Kalifaat van Cordoba. (…)

58


VOORKENNIS ACTIVEREN • Welke geloofsovertuigingen zijn er in deze klas? • Welke godsdiensten komen nog meer in België voor,

denk je? • Vijftig jaar geleden waren er in België nog geen moskeeën. Nu wel. Waar heeft deze verandering mee te maken, denk je? • Vul aan: “Ik denk dat er nu moskeeën in België staan, omdat . . .” . • Welke woorden horen bij het christendom, welke bij de islam en welke bij beide geloofsovertuigingen?

59


KERNBEGRIPPEN Het Arabische Rijk

Het Frankische Rijk

Het klooster

De moskee

De profeet

Jezus Christus

De Islam

De bisschop

De moslims

De verspreiding

Het christendom

De kaliefen

Mohammed

Het ontstaan

Willibrord

Clovis

De kerk

De monnik

De Paus

De christenen

Mekka

Rome

Spanje

Ierland

Arabisch schiereiland

Christendom

60


Beide

Islam

HULPMIDDEL: SLEUTELSCHEMA De leerlingen lezen teksten over de verspreiding van het christendom in Frankische gebieden en in Nederland en over de verspreiding van de islam op het Arabisch schiereiland en in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Spanje. De leerlingen ordenen de gelezen tekst door het en schema in te vullen. De verspreiding van de islam op het Arabische schiereiland Hoe de situatie eerst was:

Wat er toen gebeurde:

Hoe de situatie daarna was:

wanneer:

wanneer:

wanneer:

waar:

waar:

waar:

61


HULPMIDDEL: KAART

62


TAALONTWIKKELEND LESGEVEN − − − − − − − − 63

Vak- en taaldoelen aangeven Introducerende activiteit inlassen Voorkennis activeren Interactief lezen Kernbegrippen oplijsten Hulpmiddelen aanreiken Visuele ondersteuning bieden Leesstrategieën toepassen


BESLUIT • Wie te veel eist van de taalvaardigheid van zijn

leerlingen / studenten, zal zijn vakdoelen niet bereiken (Hajer & Meestringa, 2009)

• Neerwaartse spiraal vermijden • Vakonderwijs: aandacht voor taal − Taalbewuste docent / leerkracht − Taaldoelen worden benoemd

⇒ Talige doelstellingen in OOD’s en vakken

64


BESLUIT • Lat hoog leggen! • Geen niveauverlaging! • Opwaartse spiraal: weg omhoog door juist meer

te praten, schrijven, lezen en luisteren • Investering in taalontwikkeld lesgeven verdient

zichzelf terug: − Taal is geen struikelblok − Leerders leren vakinhoud beter 65


REFERENTIES Hajer, M. & Meestringa, T. (2009). Handboek Taalgericht Vakonderwijs. Bussum, Coutinho. Cajot, G. (2010). Het zwarte beest: ‘Groot worden’. Gecontextualiseerd taalondersteunignmgateriaal voor BaLO-studenten bij het studeren van een handboek. In Peters, E. & Van Houtven, T. (Reds.) Taalbeleid in het hoger onderwijs: de hype voorbij? (p. 87-102) Leuven, Acco. Paus, H., Rymenans, R. & Van Gorp, K. (2006). Dertien doelen in een dozijn. Een referentiekader voor taalcompetenties van leraren in Nederland en Vlaanderen. Den Haag, Nederlandse Taalunie. Peters, E. & Van Houtven T. (2010). De weg naar materiaalontwikkeling is geplaveid met behoeftes. In Peters, E. & Van Houtven, T. (Reds.) Taalbeleid in het hoger onderwijs: de hype voorbij? (p. 71-85) Leuven, Acco. Peters, E., Van Houtven, T & El Morabit, Z. (2010). Is meten echt meer weten? Taalvaardigheid van instromende studenten in het hoger onderwijs in kaart gebracht. In Peters, E. & Van Houtven, T. (Reds.) Taalbeleid in het hoger onderwijs: de hype voorbij? (p. 51-65) Leuven, Acco. Platform Taalgericht Vakonderwijs. (2009). Gezonde voeding, Inkoop- en verkoopproces, Verspreiding van christendom en islam. [Lesbrieven]. Enschede, Stichting leerplanontwikkeling (SLO).

66


TAALONTWIKKELEND LESGEVEN IN DE LERARENOPLEIDING

Recommend Documents