VOORWOORD... xix HOOFDSTUK II. SPECIFIEKE WIJZIGINGEN AANGAANDE DE ONDERHOUDS- BIJDRAGEN VOOR KINDEREN... 13

INHOUD VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xix DEEL I. DE WET VAN 19 MAART 2010 AANGAANDE DE OBJECTIVERING VAN DE ONDERHOUDSBIJDRAGEN VOOR KINDEREN EN ANDERE WIJZIGINGEN IN HET ALIMENTATIERECHT Patrick Senaeve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 HOOFDSTUK I. ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN FILOSOFIE VAN DE WET VAN 19 MAART 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 § 1. Schets van de problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 § 2. Ontstaansgeschiedenis van de wet van 19 maart 2010 . . . . . . . . . 6 § 3. Een wet met drie fasen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 HOOFDSTUK II. SPECIFIEKE WIJZIGINGEN AANGAANDE DE ONDERHOUDSBIJDRAGEN VOOR KINDEREN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 § 1. Materieelrechtelijke wijzigingen aangaande de onderhoudsbijdragen voor kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 A. Aangepaste omschrijving van de inhoud van de onderhoudsplicht van de ouders (= obligatio) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 B. Omschrijving van de ‘middelen’ van de ouders . . . . . . . . . . . 16 1. Problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 2. Langs de actiefzijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3. Langs de passiefzijde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 4. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 C. Geen wijziging aan de onderhoudsplicht van de stiefouder – Verduidelijking van de onderhoudsplicht van de verwekker en van de adoptant bij gewone adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1. De stiefouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2. De adoptant na gewone adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 3. De verwekker van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Intersentia

v

Inhoud

D. Aangepaste omschrijving van het aandeel van elke ouder in de kosten voor het kind (= contributio) . . . . . . . . . . . . . . . . E. Omschrijving van het soort kosten waarin beide ouders dienen bij te dragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het wetsvoorstel nr. 1092 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het nieuwe artikel 203bis, § 3 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Repercussies voor de overeenkomst voorafgaand aan de echtscheiding door onderlinge toestemming . . . . . . . 5. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. De kindrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het wetsvoorstel 1709 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De wettelijke regeling aangaande de kindrekening . . . . . 3. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Indexering van rechtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oud recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het nieuwe artikel 203quater BW: indexering van rechtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H. Mogelijkheid van verhoging van het bedrag van de onderhoudsbijdrage voor een toekomstige periode . . . . . . . . . . . . § 2. Procesrechtelijke wijzigingen aangaande de onderhoudsbijdragen voor kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verplichting tot vermelding van de relevante parameters. . . B. Aanscherping van de motiveringsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verplichting tot vermelding van de gegevens van de DAVO . D. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23 24 24 25 26 30 31 31 31 32 36 36 36 37 39 39 40 40 45 46 47

HOOFDSTUK III. WIJZIGINGEN IN HET ALIMENTATIERECHT IN HET ALGEMEEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 § 1. Wijzigingen aangaande de ontvangstmachtiging . . . . . . . . . . . . A. Parlementaire geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassingsgebied van de ontvangstmachtiging . . . . . . . . . . C. Beperking van de opportuniteitsbeoordeling door de rechter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het principe van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi

49 49 50 53 53

Intersentia

Inhoud

2. Nuancering van het principe van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Toepassingsgebied van de beperking van de opportuniteitsbeoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Kennisgeving van de ontvangstmachtiging bij gerechtsbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De ontvangstmachtiging toegekend door de Voorzitter in het kader van de voorlopige maatregelen tijdens de echtscheidingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Geen ontvangstmachtiging ex artikel 203ter BW mogelijk zonder vastgestelde niet-nakoming of dreiging van nietnakoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Wijzigingen toepasselijk op alle wettelijke onderhoudsverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Van rechtswege uitvoerbaarheid bij voorraad . . . . . . . . . . . . 1. Nieuwe algemene regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Afwijking op de algemene regel blijft mogelijk . . . . . . . . . 3. Overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wijzigingen aangaande de territoriale bevoegdheid van de rechtbanken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verduidelijking aangaande de rechtspleging inzake onderhoudsgelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Varia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

53 55 55

56

58 59 59 59 59 63 63 64 67 68

HOOFDSTUK IV. OVERGANGSRECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 § 1. Algemene regel van overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 § 2. Overgangsrechtelijke regeling in geval van vordering tot wijziging van een onderhoudsbijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Intersentia

vii

Inhoud

DEEL II. DE ONDERHOUDSGELDCALCULATOR: EEN OBJECTIEVE BEREKENINGSMETHODE VOOR ONDERHOUDSBIJDRAGEN VOOR KINDEREN Yves Coemans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 HOOFDSTUK I. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 § 1. Wettelijk kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Te vaag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Discussies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wanbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Methode-Renard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Eerste methode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Nadelen van de methode-Renard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77 77 77 78 79 79 79

HOOFDSTUK II. DE WET VAN 19 MAART 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 § 1. Gewijzigde en nieuwe artikelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Gewijzigd artikel 203 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gewijzigd artikel 203bis BW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Nieuw artikel 1322 Ger.W. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Nieuw artikel 1321 Ger.W. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Onderhoudsgeldcalculator en nieuwe wet . . . . . . . . . . . . . . . . . .

83 83 83 84 86 87

HOOFDSTUK III. ONTWIKKELING ONDERHOUDSGELDCALCULATOR . . . . . . . 91 § 1. § 2. § 3. § 4.

Scheidingsgolf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Historiek onderhoudsgeldcalculator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De nieuwe wet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Noodzakelijke input voor onderhoudsgeldcalculator . . . . . . . . . A. Kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Inkomens ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Overheidsondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Regeling opvoedingskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Stapsgewijze berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

91 92 94 95 95 95 96 96 96

viii

Intersentia

Inhoud

HOOFDSTUK IV. WERKING VAN DE ONDERHOUDSGELDCALCULATOR . . . . . . 99 § 1. Installeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 § 2. Opstarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 HOOFDSTUK V. KEUZES IN STARTSCHERM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 § 1. Voor- of nacalculatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Voor- en nacalculatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorcalculatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Nacalculatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Noodoplossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Berekeningsdatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Aantal kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Sparen voor kinderen of niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Scharnierleeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Meerkost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Schets van de problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Hoeveel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Hoe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Waarop? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Kostenverhoudingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. Overheidstegemoetkoming per kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 9. Indexcijfer en bedragen leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 10. Personalia ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 11. Naam ouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

101 101 102 103 103 104 104 104 105 105 105 107 107 108 108 109 109 110 110

HOOFDSTUK VI. PRAKTISCHE TIPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 § 1. § 2. § 3. § 4.

Sjabloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hulp bij het rekenwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Foutboodschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Helpdesk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

111 111 112 112

ix

Inhoud

HOOFDSTUK VII. INKOMENSGEGEVENS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 § 1. Maandelijks netto-inkomen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Voorafgaand rekenwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gezinskorting in de bedrijfsvoorheffing . . . . . . . . . . . . . . . . C. Extra korting alleenstaande ouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Belastingkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Fiscaal co-ouderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Netto voordelen alle aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Schets van de problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Maaltijdcheques . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bedrijfswagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Andere voordelen alle aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Onroerende inkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Roerende inkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Totaal inkomen (op maandbasis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Niet gekende inkomens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

113 113 114 117 118 119 119 119 120 121 123 125 126 127 127

HOOFDSTUK VIII. OVERHEIDSTEGEMOETKOMINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 § 1. Schets van de problematiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Basisprincipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Recht op kinderbijslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Rechthebbende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bijslagtrekkende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wat als ouders apart wonen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Afstand voorrangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Groepering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bedragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kraamgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Basiskinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Leeftijdstoeslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Totale kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Jaarlijkse bijslag (schoolpremie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Toeslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Eenoudertoeslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

x

129 129 129 130 130 130 131 131 131 132 132 132 132 133 134 134 134

Intersentia

Inhoud

b. Sociale toeslagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c. Verhoogde kinderbijslag voor kinderen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Grote verschillen in kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Simulatietool kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. School- en studietoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Leefeenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Inkomensgrenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toelage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Kleuteronderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Lager onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Secundair onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Hoger onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Maandelijkse school- en studietoelage . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Fiscaal voordeel door aftrek kinderopvang . . . . . . . . . . . . . . . . A. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Belastingbesparing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Geen aftrek kinderopvangkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Maandelijks fiscale voordeel door aftrek kinderopvangkosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Totale overheidstegemoetkoming (op maandbasis) . . . . . . . . .

135 136 137 138 139 139 141 142 142 143 143 144 144 144 145 146 146 147 147

HOOFDSTUK IX. BEREKENINGSBASIS WERKELIJKE KINDERKOST . . . . . . . . . . 149 § 1. § 2. § 3. § 4. § 5.

Globale maandinkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inkomensverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spaarquote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beschikbaar maandinkomen voor gezinsconsumptie . . . . . . . . Gegevens kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Basisgegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Scharnierleeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Kostenverhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Meerkost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. Verdeling overheidstegemoetkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

149 149 151 153 153 153 153 154 155 155

xi

Inhoud

HOOFDSTUK X. WERKELIJKE KINDERKOST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 § 1. Minimumkost van een kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Dekkingsgraad overheidssteun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Werkelijke basiskost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Formule-Renard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Equivalentieschaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Kinderkost inkomensafhankelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Minimumkost geen norm voor onderhoudsgeld . . . . . . . . . E. Meerdere kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Specifieke kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Kinderopvangkosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Dagprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Studiekosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Basisonderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Secundair onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Hoger onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Extra (medische) kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Specifieke kosten in onderhoudsgeldcalculator . . . . . . . . . . E. Kinderkost verdelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Buitengewone kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

157 158 158 158 159 160 161 161 162 162 162 163 163 163 164 165 166 167 167 168

HOOFDSTUK XI. BEREKENING ONDERHOUDSGELD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 A. Fiscaal voordeel door fiscale aftrek onderhoudsgeld . . . . . . B. Resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Simulaties opslaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Rapport maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Geldigheid berekende onderhoudsgeld. . . . . . . . . . . . . . 4. Toekomstige leeftijdsverhogingen . . . . . . . . . . . . . . . . . .

169 170 170 170 171 171

HOOFDSTUK XII. NACALCULATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

xii

Intersentia

Inhoud

HOOFDSTUK XIII. CIJFERVOORBEELDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 § 1. Cijfervoorbeeld: gelijkmatig verdeeld verblijf én ongelijk inkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 § 2. Cijfervoorbeeld: gelijk inkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 § 3. Cijfervoorbeeld: elke ouder heeft één kind voor 100%. . . . . . . 177 HOOFDSTUK XIV. TROEVEN ONDERHOUDSGELDCALCULATOR . . . . . . . . . . . . . 179

DEEL III. DE ONDERHOUDSUITKERING NA ECHTSCHEIDING OP GROND VAN ONHERSTELBARE ONTWRICHTING Johan Du Mongh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 HOOFDSTUK I. INLEIDING – AFBAKENING VAN HET ONDERWERP . . . . . . . . 183 HOOFDSTUK II. CONVENTIONELE UITKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 HOOFDSTUK III. GERECHTELIJKE UITKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 § 1. Uitgangspunt: de behoeftige echtgenoot heeft principieel recht op een alimentaire uitkering na echtscheiding . . . . . . . . § 2. Ondergrens: de staat van behoefte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Begrotingscriteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Inkomsten en mogelijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De inkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De mogelijkheden van onderhoudsgerechtigde en onderhoudsplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aanzienlijke economische terugval. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Bovengrens: een derde van de inkomsten van de onderhoudsplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Modaliteiten van de onderhoudsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . A. Degressiviteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Duur van de uitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

202 203 203 203

Intersentia

xiii

191 192 195 195 195 196 198

Inhoud

C. Automatische indexering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Kapitalisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Wijzigbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Ontvangstmachtiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Einde van de onderhoudsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Uitzonderingen op de uitkeringsgerechtigdheid . . . . . . . . . . . A. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Zware fout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Partnergeweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Vrijwillig veroorzaakte staat van behoefte . . . . . . . . . . . . . .

206 206 207 207 208 209 209 209 212 213

HOOFDSTUK IV. BESLUIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

DEEL IV. DE FISCALE BEHANDELING VAN ONDERHOUDSBIJDRAGEN VOOR KINDEREN EN ONDERHOUDSGELDEN TUSSEN (EX-)ECHTGENOTEN Cathleen Aerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 HOOFDSTUK I. INLEIDING EN SITUERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 § 1. Schets van het fiscaal statuut van de onderhoudsuitkering . . . § 2. Automatisch parallellisme tussen belastbaarheid en aftrekbaarheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Uiteenlopende standpunten in de rechtspraak . . . . . . . . . . B. De ambigue houding van de administratie . . . . . . . . . . . . . C. Poging tot synthese . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Opbouw van de gemaakte analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

219 220 220 222 222 223

HOOFDSTUK II. ALGEMENE VOORWAARDEN VOOR DE AFTREKBAARHEID VAN ONDERHOUDSUITKERINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 § 1. Uitkeringen gedaan op basis van een wettelijke verplichting. . 225 A. Herformulering van de voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 1. De herformulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

xiv

Intersentia

Inhoud

2. Gevolgen van de herformulering voor draagwijdte voorwaarde? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Beperking van de aftrekbaarheid aangebracht door de voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Onderhoudsuitkeringen uitbetaald op basis van buitenlands recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uitbetaald op grond van Belgische wettelijke onderhoudsverplichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Uitkeringen gedaan op andere grondslagen zijn uitgesloten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Uitkeringen moeten alimentair karakter hebben . . c. Uitkering mag de onderhoudsplicht van de uitkeringsplichtige niet overschrijden . . . . . . . . . . . . . . § 2. De uitkering moet betaald zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Draagwijdte van het begrip betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bewijs van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De betaling van de uitkering moet op regelmatige wijze gebeuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De verschillende invullingen van het begrip “regelmatig” . 1. De traditionele invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De alternatieve invulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verhouding tussen de verschillende invullingen van het begrip “regelmatig” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Onderscheiden in de draagwijdte van de invullingen . . 2. “Machtsverhouding” tussen de invullingen . . . . . . . . . . . C. Een einde aan de spraakverwarring door de combinatie van de invullingen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Algemeen aanvaarde regels met betrekking tot de beoordeling van regelmatigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De uitkering moet gebeuren aan een persoon die geen deel uitmaakt van het gezin van de uitkeringsplichtige . . . . . . . . . . A. Het begrip gezin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De beoordeling van gezinsvorming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

226 227 227 228 228 229 229 230 230 231 233 233 233 234 235 235 235 236 237 238 238 239

HOOFDSTUK III. AFWIJKENDE WETTELIJKE REGELINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 § 1. Retroactief vastgestelde of verhoogde onderhoudsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

Intersentia

xv

Inhoud

A. Toepassingsgebied van de uitzonderingsregeling . . . . . . . . 1. De wettelijke omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De wettelijke beperkingen van het toepassingsgebied discriminatoir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Grondwettelijk Hof 27 mei 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . b. Beoordeling van uitsluiting van andere laattijdig betaalde onderhoudsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . B. Fiscaal statuut van retroactief verlaagde onderhoudsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Gevolgen van de retroactieve verlaging . . . . . . . . . . . . . . 2. Maatregelen om de (ongewenste) gevolgen van retroactieve verlaging te ondervangen . . . . . . . . . . . . . . § 2. De gekapitaliseerde onderhoudsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Een fictieve spreiding van het ontvangen kapitaal ten behoeve van de uitkeringsgerechtigde (art. 170 WIB) . . . . . 1. De werking van de spreiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscale voordelen ontstaan ten gevolge van de fictieve spreiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Fiscale gevolgen van kapitalisatie van onderhoudsgelden voor de uitkeringsplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

241 241 243 243 245 246 246 247 248 249 249 250 251

HOOFDSTUK IV. CAPITA SELECTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 § 1. Capita selecta m.b.t. alle onderhoudsuitkeringen . . . . . . . . . . . A. De fiscale gevolgen van het afsluiten van dadingen m.b.t. onderhoudsgelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voor uitkeringen tussen ex-echtgenoten . . . . . . . . . . . . . a. Bij echtscheiding op grond van feiten of onherstelbare ontwrichting van het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . b. Bij echtscheiding op grond van onderlinge toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Onderhoudsuitkeringen in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Specifieke opmerkingen met betrekking tot de voorwaarden voor aftrekbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Er moet een betaling plaatsvinden . . . . . . . . . . . . . . b. De uitkering moet gebeuren op basis van een wettelijke verplichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xvi

253 253 253 254 254 256 256 257 257 257

Intersentia

Inhoud

c. Moeten de uitkeringen op regelmatige wijze gebeuren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d. Uitkering gedaan aan een persoon die geen deel uitmaakt van het gezin van de uitkeringsplichtige. . 2. Waardering van onderhoudsuitkeringen in natura . . . . § 2. Capita selecta met betrekking tot onderhoudsbijdragen . . . . . A. Onderhoudsbijdrage en kind ten laste . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het kind als belastingplichtige uitkeringsgerechtigde . . 2. Vaststelling van onderhoudsbijdrage met behoud voordelen kind ten laste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Inkomsten waarmee rekening moet worden gehouden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Berekening van het maximale bedrag van de bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Fiscaal statuut van onderhoudsbijdragen aan studerende kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De wil om een eigen haard te creëren . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bewijs van de wil om een eigen haard te stichten . . . . . . C. Fiscale aspecten van onderhoudsbijdragen voor kinderen in verblijfsco-ouderschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Beoordeling van gezinsvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aftrek van de onderhoudsbijdrage en de verhoging van de belastingvrije som als gevolg van het hebben van kinderen ten laste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Fiscaal statuut van bijdragen gestort op een kindrekening . 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Storting van bijdragen gedaan op kindrekening overeenkomstig artikel 203bis, § 4 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Storting van bijdragen op een conventionele kindrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Fiscaal statuut van buitengewone kosten . . . . . . . . . . . . . . . 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Verdeelde meningen over grens aftrekbaarheid . . . . . . . 3. Omzeiling van discussie over grenzen van aftrekbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Capita selecta met betrekking tot onderhoudsgelden . . . . . . . . A. Fiscaal statuut van onderhoudsgelden betaald in het jaar waarin de feitelijke scheiding tot stand kwam . . . . . . . . . . . Intersentia

258 259 259 260 260 260 261 261 262 263 264 264 265 265 266

268 268 268 269 270 271 271 271 272 273 273 xvii

Inhoud

1. De traditionele stelling en de kritiek erop. . . . . . . . . . . . 2. Een Copernicaanse revolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Fiscaal statuut van de terbeschikkingstelling van de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Probleemstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. “Klassieke” stelling: geen aftrek mogelijk . . . . . . . . . . . . 3. Kritiek op de “klassieke” stelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Elementen van kritiek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Waarde van kritiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Een (aanzet tot een) Copernicaanse revolutie . . . . . . . . C. Het fiscaal statuut van de terbeschikkingstelling van een gemeenschappelijke woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Principiële aftrekbaarheid kort in vraag gesteld . . . . . . . 2. Terbeschikkingstelling in de periode na de indiening van een echtscheidingseis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

273 274 275 275 275 277 277 278 278 279 279 280

BIJLAGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 Gecoördineerde wetteksten van het Burgerlijk Wetboek en van het Gerechtelijk Wetboek ingevolge de wetten van 19 maart 2010, 22 april 2010 en 2 juni 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 Wetboek van Inkomstenbelastingen 92 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306

xviii

Intersentia